Skip to main content

Full text of "Clementis Alexandrini opera"

See other formats 


n! 
CR GERIQUA 
MIRA 


do 
rss 


T 


UOTE 


e 


B 
-- 


S5 


A 


RINT eV 


emt 


m 


net 
E 


τον δῆς am 
AM al 


E. A^ n f - - * — ^ . s à T " je qim [cr n pl ege retenu) tine Hare ieri 2n tnntri d Tii eem etm v 


EIER Le oir tor mein tm ti pn i mtem nnper ch . n ἢ is T Atv [ad Rr . - d 
pionero XE a " - fet . ] "t ' “τὰ | à ᾿ te ^ 1 


MM i n τὴ τ 


- BRIGHAM Y 


» 


CLEMENTIS ALEXANDRINI 


OPERA 


35 ontnt 


APUD 


ALEXANDRUM MACMILLAN 


CLEMENTIS ALEXANDRINI 


OPERA 


EX RECENSIONE 


GULIELMI DINDORFII 


VOR E 


PROTREPTICUS. PAEDAGOGUS. 


(oxonii 
E TYPOGRAPHEO CLARENDONIANO 


M.DCCC.LXIX 


΄ 
ι 
' 
^ 
1 
* — 
— 
/ 
' »!7 
ἢ 
i 
- 
à 
! - 
' 
bU 
͵ dy 
' " 
Ι / A 
"d 
ZH 
* 
» 
“ 
* 
L| D: 
1 51a 
r ἢ Ei ) 
"nm 
» 3H 
I "^ 
^ 
΄ . Ls 
^ * UIN 


. HAROLD B. LEE LIBRARY 
ἊΝ ")  BRICHAM YOUNG UNIVERSITY 


PRAEFATIO. 


CLEMENTIS Alexandrini opera ad codices recensui qui haberi 
poterant optimos et antiquissimos, neque inferiorum temporum 
libros, quorum aliquis esse usus posset, neglexi: quorum omnium 
indicem infra posui. 

Primus inter eos locus debetur codici Parisino (P.) Bibliothecae 
Imperialis 451. (olim 1169, postea 2271.) scripto in membranis 
anno aerae nostrae 914, quem nemo ante me excussit, licet jam 
septem ante Potteri editionem annis innotuerit ex scripturae 
specimine quod aeri incisum proposuerat Montefaleonius in 
Palaeographia Graeca a. 1708, p. 274, addita codicis descri- 
ptione parum accurata. Codex constat folüs 403, formae qua- 
dratae majoris, quibus haee continentur, I. Clementis Protre- 
pticus eum scholis fol. 1-56. II. Clementis Paedagogus cum 
scholiis fol. 57—154. Desunt libri primi capita decem prima unde- 
eimique initium usque ad verba πρὸς δὲ καὶ τῆς ἐπιτιμή- p. 155 ed. 
Pott. folis pluribus amissis. III. Justini Epistola ad Zenam et 
Serenum fol. 155-1633. IV. V. Justini martyris λόγος παραινε- 
τικὸς πρὸς “Ἕλληνας et Eusebii Praeparationis Evangelicae libri 
quinque primi fol. 1635—322*. Inter folia nune numeris notata 
187 et 188 exciderunt quaterniones quattuor, quod notavit ma- 
nus seculi quarti decimi, adscripto, ἐντεῦθεν ἐλλείπουσι τετράδια ὃ, 
quae lacuna Justini Cohortationis partem extremam, inde a cap. 
36, Eusebiique Praeparationis initium absorpsit usque ad verba 
ἡμῖν ἡ μετὰ χεῖρας ἐκπονεῖται πρόθεσις (p. 7) ἃ quibus incipit fol. 
188. VI. Athenagorae Supplieatio pro Christianis fol. 222}-- 


vl PRAEFATIO. 


VII. Athenagorae liber de resurrectione mortuorum fol. 
VIII. Eusebii Pamphih adversus Hieroclem liber 
In fine folii 401 subscriptum ἐγράφη χειρὶ Baávovs 


348". 
348"--567. 
fol. 368—401. 
νοταρίου" ᾿Αρέθᾳ ἀρχιεπισκόπῳ" Καισαρείας Καππαδοκίας ἔτει κόσμου 
S'TKB, i.e. anno mundi 6422 qui est aerae Christianae 914. 
Tum, si recte legit Duebnerus, 
OO HOOF- 
MN... IIEPTAMNNSS*, 

duabus post MN literis erasis, et paullo inferius literis minusculis 
ab manu seculi tertii vel quarti decimi, 7j βίβλος αὕτη πέφυκε 
poraxà Μελετίω οἰκτρῶς βιοῦντος (sic, pro βιοῦντι) καὶ παρ᾽ ἀξίαν 
αὐτοῦ. Paginae singulae versuum sunt viginti sex, amplis relictis 
marginum spatiis, quae scholis in Protrepticum et Paedagogum 
recipiendis sufficerent. Scholia literis capitalibus scripta sunt ut 
scholia codieis Laurentiani (xxxii. 9) in Aeschylum et Sophoclem, 
calamo aliter quam quo textus exaratus est praeparato, atramento 
vero eodem : ut nihil impediat quominus scholia quoque ab Baane, 
etsi arte alia, scripta esse putentur. Folia reliqua duo 402, 403, 
non ab Baane, ut videbatur Montefaleonio, sed ab alio ejusdem 
fere aetatis librario literis capitalibus exarata, quibus continetur 
anonymi fragmentum de loco unde accersivit asinum servator. 
Non insunt hymnus in Christum Clementi adseriptus et ver- 
&ificatoris ignoti versus in Clementis Paedagogum: quae carmina 
in alis Clementis codicibus Paedagogo subjecta sunt, ut infra 
dicetur, inter quos Florentinus F. est, cujus in folüs duobus 
ultimis (241, 242) duo illa carmina literis capitalibus sunt per- 
scripta. In textu Clementis Protreptici et Paedagogi et in 
scholis, de quibus infra exponemus, codex Parisinus plerumque 
eum Mutinensi consentit, ceterum plurium expertus est manus 
correctorum, quorum antiquissimus scriptura usus est Baani simil- 
lima, tres alii seculi sunt tertii quartive decimi. Eorum unus est 
Meletius monachus, quod scriptura et atramenti color prodit 
similis subseriptioni Meletiü supra appositae.  Liturae, quae in 


ἃ yorapiov] Id est calligraphi vel 
tachygraphi. Sic Sozomenus Hist. 
Eccles. 4, 10. ταχυγράφος βασιλικὸς 
ἐκ τοῦ τάγματος τῶν καλουμένων vora- 
ρίων, aliqui ab Ducangio indicati in 
Glossario vol. r. p. 1004. — Arethas 
autem, ut monet Gaisfordus in Prae- 
fat. ad Eusebii Praep. Ev. vol. 1. p. t, 
idem est cujus duo ali supersunt 


codices de quibus infra dicetur p. 
xv. 
^ ᾿Αρέθᾳ ἀρχιεπισκόπῳ])] Sic codex, 
non ᾿Αρέτα ἀρχιεπισκόπου, quod 
Montefalc. posuit p. 33; 45; 275. 

€ Literae NN cum superscriptis 
OO significant νούμοις, ut in sub- 
scriptione codicis Euclidis Bodleiani, 
de quo v. infra p. xv. 


PRAEFATIO. vii 


codice sunt plurimae, non ubique liquet ab quo correctore factae 
sint: pleraeque tamen primo videntur deberi correctori. In 
corrigenda autem codicis scriptura correctores ita sunt versati 
ut manifesta codicis vitia plerumque recte corrigerent, sed tamen 
interdum ab vero aberrarent, aut veteres et rectas vocabulorum 
formas ad suae aetatis consuetudinem refingerent, cujusmodi est 
quod interdum eióeAoAarpe(a et ἀνδρία intulerunt ubi prima manus 
recte εἰδωλολατρία et ἀνδρεία scripserat. 

Aetate non multo inferior Parisino, auctoritate par est M. Muti- 
nensis Bibliothecae Palatinae (III. D. 7), scriptus in membranis 
formae quadratae seculo undecimo, hoc praemisso indice, Τάδε 
ἔνεστιν ἐν τῇδε τῇ βίβλῳ. Κλήμεντος στρωματέως προτρεπτικὸς πρὸς 
τοὺς “Ἕλληνας. τοῦ αὐτοῦ παιδαγωγοῦ α΄ β΄ γ΄. τοῦ αὐτοῦ ὕμνος εἰς 
τὸν σωτῆρα Χριστὸν καὶ στίχοι εἰς τὸν παιδαγωγόν. (Haec conti- 
nentur folis 1-- 172.) 

᾿Ιουστίνου φιλοσόφου καὶ μάρτυρος πρὸς ζήναν καὶ σερήναν τοὺς 
ἀδελφούς. τοῦ αὐτοῦ παραινετικὸς πρὸς ἕλληνας. ἔκθεσις πίστεως 
ἦτοι περὶ τριάδος. Τατιανοῦ πρὸς ἕλληνας. ᾿Αθηναγόρου ἀθηναίου 
φιλοσόφου περὶ Χριστιανῶν πρεσβεία. τοῦ αὐτοῦ περὶ ἀναστάσεως 
νεκρῶν. 

Φιρμιανοῦ λακταντίου τοῦ ῥωμαίου περὶ σιβυλλῶν. 

Codex, cum alis non paucis bibliothecarum Italicarum codici- 
bus, Parisios ablatus erat a. 1796, sed pristinae sedi redditus 
à. 1815, quod notatum est his verbis codici inscriptis, * Questo 
cod. fu portato via dalla biblioteca estense ἐΐ giorno 11 ottobre 
1796, dai commissarii francesi e fu represo a Parigi, dai com- 
mssari di S..A. reale Francesco IV. Sr. Antonio Lombardi 
bibliotecario ed. Antonio DBoccolari sotte àl 21 ottobre 1815." 

Unde et quo tempore hie codex in Bibliothecam Palatinam 
Estensem pervenerit non constat. Non esse eundem quem Petrus 
Victorius in Epistola dedicatoria ad Marcellum Cervinum Cardi- 
nalem p. 4 vetustissimum exemplar Protreptici et Paedagogt 
vocat, satis manifestum est. Nam hie Rodulphi Pi antistitis 
Carpensis fuit, qui eum Cervino miserat, ad quem Victorius sic 
scribit ** Zn reliquis autem [praeter stromata libris] emendandis 
tu quoque vehementi amore, quo hunc auctorem prosequeris, nos 
adjuvasti, ac conferendos a tuis, probis et. eruditis viris, cum 
antiquissimis evemplaribus curasti. Cui etiam praeclaro stu- 
dio tuo liberalitate sua opem tulit omni eleganti ac digna nobi- 
lissimo viro supellectile ornatissimus Rodulphus Pius antistes 


vil PRAEFATIO. 

Carpensis, qui,e bibliotheca quam a majoribus suis, doctissimis 
viris ac macimis virtutibus insignibus, accepit, ac studio postea 
suo aucit, deprompsit vetustissimum exemplar Protreptici ac 
Paedagogi, ac tuis, ut commode ipsum tractarent, commoda- 
vit, ut inde quoque non parum opus illud purgatum ac nitidus 
factwm sit. Libri autem Bibliothecae Carpensis qui in Muti- 
nensem transierunt omnes hae nota sunt insigniti ** ᾿Αλβέρτου 
II(ov ἃ καὶ τῶν φίλων," quae non est in codice Clementis: ex quo 
satis certo colligi posse hunc codicem non ex libris Carpensibus, 
sed ex Estensibus esse recte monebat Coelestinus Cavedoni, Biblio- 
thecae Palatinae praefectus, qui hujus codieis usum liberalissime 
mihi concessit. Accedere ad haee videatur quod in codice Muti- 
nensi multa rectius scripta leguntur quam in editione Victorii 
codiee Carpensi usi: cu tamen argumento nihil tribuendum esse 
facile intelliget qui codieum in his Clementis libris rationem per- 
speetam habeat. Nam codex Carpensis eo potissimum consilio 
excussus esse videtur ut amplae de quibus infra dicetur Paeda- 
gogl codicis Florentini, eujus apographum Victorius ab se cor- 
rectum typothetis tradidisse videtur, lacunae explerentur, reliqua 
vero in partibus in codice Florentino integris scripturae diversitas 
nec plene neque aecurate, qui erat illius aetatis mos, in margine 
apographi Florentini annotata fuisse videtur, quod Victorius ad 
Cervinum eo consilio miserat ut cum aliis quorum illi copia esset 
codicibus compararetur, priusquam typographo Florentino excu- 
dendum traderet. 

'l'ertius ejusdem familiae hber est F., Florentinus Bibliothecae 
Laurentianae plutei 5 codex 24, amplioris, quantum ex similitu- 
dine codieum supra descriptorum colligi potest, voluminis frag- 
mentum. Quae enim nune supersunt folia 242 formae quartae 
majoris membranacea seeul undecimi nihil continent praeter 
Paedagogi libros tres cum scholis Graecis in margine scriptis, 
et ne hos quidem omni ex parte integros. Nam exciderunt folia 
quattuor, et duo quidem inter folium 51: et 52 (verba complexa 
βέλη μου---αὐτὴν μονάδα p. 138—140, ed. Pott.), duo inter folium 


d Albertus Pius, princeps Carpen- 
sis, ab Maximiliano Caesare legatus 
missus ad sedem Pontificiam, saepius 
memoratur in historia ltalica seculi 
sexti decimi ineuntis, nuper aucta 
literis Hieronymi Moroni annis 1513 
et 1514 scriptis: v. Lettere Latine 


di Girolamo Morone pubblicate sugli 
autografi da D. Promis e G. Müller, 
Torino 1863, in quibus Albertus me- 
moratur p. 281, 374. 377, 409 (ubi 
vir eruditissimus vocatur), 7c8, et 
frater ejus Leonellus Pius de Carpi 


p- 569. 


PRAEFATIO. 1x 


121 et 122 (στοχαστέον γὰρ---ἐμφαίνει δεσπο- p. 204—205, ed. 
Pott., quae olim in codiee exstitisse quaternionum compositio - 
docet, eujus rationem nullam habuit qui folia quae nune super- 
sunt numeris suis seculo, ut videtur, quinto sextove decimo notavit, 
animadvertit vero defectum Victorius, qui utramque lacunam in 
editione sua explevit alius codicis ope, quem Carpensem illum 
fuisse credibile est, de quo supra dicebam. Eaedem lacunae 
sunt in tribus infimae aetatis apographis chartaceis, B. R. Pal., 
ex codice Florentino derivatis, etsi non ex ipso descriptis, sed 
alis intercedentibus apographis. Eorum B. Bibliothecae est 
Bodleianae, in Coxii Catalogo vol. 1. p. 643, numero notatum 39. 
Est codex chartaceus seculi sexti decimi, foliorum formae majoris 
101, quorum 1—94 Paedagogi libros tres, ὕμνον τοῦ σωτῆρος 
Χριστοῦ τοῦ ἁγίου Κλήμεντος et anonymi versus in Paedagogum 
continent, septem reliqua excerptis quibusdam ex Basilio et Cano- 
nibus Conciliorum impleta sunt. Usus hoc libro est Potterus 
alioque qui ei omni ex parte simillimus est (R.), ex Bibliotheca 
regia Dritannica ipsi suppeditato.  '"lertium est apographum 
Palatinum (Pal), scriptum anno 1549, eujus excerpta passim 
memoravit Sylburgius, de quo infra dicetur p. xi. Horum igitur 
apographorum etsi post exeussos ab nobis codices antiquiores 
usus vix ullus fuit, tamen levem ab Victori editione scripturae 
diversitatem, quam ex iis Sylburgius et Potterus annotarunt, abji- 
cere nolui, quum nonnulla, etsi minutis in rebus, rectius quam in 
veteribus codieibus seripta sint, reliqua autem hune certe usum 
habeant ut quomodo inferiorum temporum librari et correctores 
in reddenda antiquiorum librorum scriptura versati sint osten- 
dant. 

Paullo alia alius codicis recentissimi a Pottero comparati ratio 
est, qui in Bibliotheca Collegii Novi Oxoniensis servatur, numero 
notatus 139, in Coxii Catalogo p. 5o. Est 1s chartaceus seculi quinti 
decimi foliorum formae majoris 123, quorum 1-47. Protrepticum 
continent, reliqua. Paedagogi libros secundum et tertium. Qui 
liber licet negligentissime seriptus sit non raro omissis versibus 
integris vel vocabulis singulis, tamen bona plurima praebuit, quae 
nune codicum multo antiquiorum M. P. auctoritate confirmata 
sunt, alia, etsi levissimis tantum in rebus, quae ex vetustioribus 
codicibus peti non poterant, sibi propria habet. 

Integrior est, cujus tamen post excussos tot quos modo enume- 
ravimus codices usus nullus fuit, Paedagogi codex Venetus Mar- 


x PRAEFATIO. 


cianus 652, quem Villoisonus in Anecd. vol.2 p. 98 et 249 his 
fere verbis descripsit ** Codex 652, fol. min. membranaceus folio- 
rum 202, seculi quinti decimi, non memoratus in Catalogo codi- 
cum impresso (qui finitur codice 625), sed inspectus ab Antonio 
Zanetti, qui in Addendis ad Catalogum manu sua scriptis haec de 
eo rettulit * questo codice 652 fw portato in libreria da wn 
gentiluomo, che avendolo lasciato quivi per dodici anni, e pii, 
mori; né alcuno venne piu a dimandarlo. δὲ ἃ posto negli 
armari oggi 2 Maggio 1761, dopo d'averlo fatto legare come 
gli altri. In hoc autem codice continentur primo tres libri 
Clementis Alexandrini Paedagogi; adsunt lemmata singulis prae- 
fixa capitibus, et ad oram nonnullae conjectae sunt notae; in 
secundo autem libro hiatus deprehenditur ubi post verba ἀπο- 
μύττεσθαι παρὰ πότον p. 204 ed. Pott. novem paginarum purarum 
spatium relictum est, proxima ab verbis μυστικῶς ταύτῃ νοοῦσι τὸ 
ἔλαιον incipiente. [Eandem aliorum codicum lacunam ego supra 
notavi. Qui novem in codice Veneto paginas vacuas reliquit 
librarius, quum duae plus quam sufficerent, lacunam multo quam 
revera est ampliorem esse credidit.] Libri tertii caput undeci- 
mum p. 284 ed. Pott. quod in editionibus inscriptum est 'Emi- 
δρομὴ κεφαλαιώδης τοῦ ἀρίστου βίου, in hoc codice inscriptum est 
Κλήμεντος περὶ τοῦ ἀληθινοῦ κάλλους λόγος y'. Paedagogum exci- 
piunt Hymnus in Christum et Hymnus in Paedagogum, cujus 
initium σοὶ τόνδε κἀγὼ--- ἀκηράτου λειμῶνος manifesto expressum 
est ex illo hymno, quem in Dianae laudes erumpens apud Euri- 
pidem canit Hippolytus στεφανηφόρος, e venatione redux. Deinde 
sequuntur Variorum commentaria in Dionysi 'Thracis artem 
grammaticam et alia aliorum grammaticorum scripta." 

Inferioris etiam notae sunt ali ejusdem aetatis codices, quos 
vix enumerare operae pretium est. De quo ut lectores ipsi 
judicare possint, brevia apponam specimina codicis Vaticani inter 
Ottobonianos numero notati 94, quem accuratius describam infra 
ubi de Στρωματέων libris agetur. Protrept. p. 1. ed. Pott. εἰσέτι] 
eis ἔτι Ottob. ἰχθὺν] ix00v — p. 2. οὐκοῦν] οὐκ οὖν — p. 3. μῦθός 
εἰσι] μῦθος εἰσὶν ἀφραίνοντας correctum ex ék$paívovras | p. 4. €v- 
τέχνῳ] τῷ ἐντέχνῳ, sed τῷ deleto. ἀνθρώπους οὐρανοὺς (compen- 
dio ἀνοὺς cum ovrovs confuso),sed ἀνθρώπους in margine. τῶν πώποτε! 
τὸν πώποτε, sed τῶν margo. — p. 5. 7 φησιν] ἥ φησιν τηνάλλως] 
τηνάλως ἀνεβίωσαν] ἀνεβίωσεν, sed corr. in marg. ἔπηξε] 
ἔπηζε, sed corr. in marg. τόδε τὸ πᾶν] τὸ in textu om. habet in 


PRAEFATIO. xi 


marg. Tov8àA] Consentit cum ceteris in vitioso lov8àA, quod 
correxit Hervetus. εἶ κιθάρα] εἶ habet in marg. — p. 6. évepyov- 
μένῳ] évepyovuévgs ἀναπετάσαι] ἀναπετᾶσαι — p. 7. τῷ νῦν αἰῶνι] 
νῦν in marg. ᾧ τὰ πάντα] ó pro à, sed corr. in marg. προσ- 
σφίγξας (ut ceterl, non προσφίγξας ut Potterus. ^ zapayyeAta— 
τοῦ ἄρχοντος] Haec in marg. καὶ ἐν ἐρήμῳ] καὶ om. p. ὅ. λοι- 
δορεῖται---ἀπειλεῖ] Haec in marg. ἐκένωσε δὲ] ἐκένωσεν, et δὲ in 
marg. Non minus futilis scripturae diversitas est in Paedagogo, 
euius specimen hoc esto, p. 97. post indicem capitum (ubi sub ? 
omittit ὁ λόγος, sub ς΄ παίδων habet pro παιδίων, sub v αὐτὸς ὁ θεὸς 
pro ὁ αὐτὸς θεός) sequuntur 1lla συγκεκρότηται ἡ κρηπὶς---χωρίῳ, ut 
in codicibus ceteris)  τροπιδίου] τροπιδείον νεάζμεν] νεάζω- 
σιν in marg. ut M. τῷ Ἰσραὴλ] τοῦ ἰσραὴλ in marg. ut M. ὁ 
λόγος] ὃ οἵη. ut F.M. παρορμητικὸς] ὁ παρορμητικὸς ut M. νυνὶ 
ex correctione. Fuit νῦν, ut est in D. ἣ kai] ἢ kai Ρ. 99. 
in inser. capitis II. ἡμῶν ὁ] ἡμῶν καὶ ὃ ut D. αὐτοῦ τῷ 
θεῷ] αὐτῷ τῷ θεῷ, sed αὐτοῦ in marg. ἡμῖν] ἡμῶν in marg. 
p. 100. ἀναμαχέσασθαι] ἀναμάχεσθαι margo ut M. ἐμφανὲς] 
ἐμφανῶς in margine ut M. ἀνθ᾽ àv] καὶ ἀνθ᾽ ὧν margo ut M. 
λόγος] οὗτος ὁ λόγος λόγος margo ut M. p. ΤΟΙ. ἄνθρωπον] 
οὐρανὸν margo ut M. copo] γῆς margo ut M. καθ᾽ αὑτὴν 
καθ᾽ ἣν, sed margo καθ᾽ αὑτὴν ἄστρων]ὔ margo ἀστέρων ut M. 
ἐνέπνευσε (évemveócaro ex prava conjectura Pott.)] ἐνέπνευσεν 
ut M. p. 102. ἀγαθὸς] ὁ ἄνθρωπος ἀγαθὸς ut M. αἰτίαν εἶχε 
(male ἔχει ap. Pott.)] ἔσχε ἔξωθεν τοῦ] ἔξωθεν τότε προσα- 
νεπλήρωσεν ut codices ceteri, non προσανεπλήρωσε ut Pott. ὡς 
γὰρ ἐν] αἱ γὰρ ἐν, sed ὡς margo. p. 104. τὰ βάραθρα] τὸ βάρα- 
θρον margo ut M. καὶ δὴ] καὶ δὲ margo. ᾿ἀνδρῶν καὶ] ἀνδρῶν 
τε καὶ ut Rh. p. 104. ἀφελείας correctum ex ὠφελείας. (In 
calee foli 54b hic habet scholon quod ex alis codicibus inter 
scholia posui p. 436, 29. et sic in sequentibus quoque paginis 
unum alterumque scholion excerptum habet.) Apparet ex hac 
scripturae diversitate scribam exemplar suum cum alio codice 
comparasse, qui simillimus fuit Mutinensi nostro. Ex quo sequitur 
nulli nobis usui esse Ottobonianum. Non minus inutilis est 
Vaticanus alter, qui inter Palatinos, olim Heidelbergenses, numero 
notatus est 86., chartaceus seculi sexti decimi foliorum formae 
majoris 200. quibus haee continentur, I. Theodori Meliteni Hi- 
storia Byzantina fol. 2-98. II. Κλήμεντος Παιδαγωγὸς ab alia 
scriptus manu recentiore (a. 1549.) Libri tertii caput undecimum 


xii PRAEFATIO. 
(fol. 186—194.), ut in aliis quibusdam de quibus supra dicebam 
codicibus, inscriptum est Κλήμεντος περὶ τοῦ ἀληθινοῦ κάλλους 
λόγος γ΄. post quod sequitur caput ultimum (12.) cum eadem qua 
in codieibus ceteris inseriptione ἐπιδρομὴ κεφαλαιώδης ὁμοίως τοῦ 
ἀρίστου βίου ὅσαι τῶν ἁγίων γραφῶν χαρακτηρίζουσι τὸν τῶν Xpi- 
στιανῶν βίον. Primus hoc codice usus est Sylburgius, qui breviter 
de eo dixit in Praefatione. Idem excerpta quaedam passim me- 
morat ex Paedagogo quae alio quodam contineantur codice. Qui 
haud dubie idem est qui nune in Bibliotheca Vaticana servatur 
inter libros Palatinos 302. infimae aetatis codex (nam scriptus est 
seculo sexto decimo), folüs constans 107. formae majoris, quibus 
haec continentur, foliis tamen pluribus vacuis relictis, I. Fol. 1— 
37. Georgius Codinus de antiquitatibus Constantinopolitanis. II. 
Fol. 40-57. ἹΡούφου ᾿Εφεσίου ὀνομασίαι τῶν τοῦ ἀνθρώπου μορίων. 
III. Fol. 61—76. ἐνταῦθα περὶ τῶν αἱρεσιαρχῶν, ὧν πρῶτος Σίμων 
ὁ μάγος ἐστίν. Incipit, ὁ μὲν πάνσοφος τῶν ὅλων θεὸς τὸ καθ᾽ ἡμᾶς 
δι᾿ ἡμᾶς ἀναδεξάμενος φύραμα. IV. Fol. γ6--8ο. ἐκ τῶν τοῦ Κλήμεντος 
στρωματέως λόγων παιδαγωγικῶν dá. Incipit τριῶν γέ τοι τούτων 
περὶ τὸν ἄνθρωπον ὄντων, ἠθῶν, πράξεων, παθῶν, ὃ προτρεπτικὸς 
εἴληχε τὰ ἤθη αὐτοῦ θεοσεβείας καθηγεμών. Tum fol. 76 Ὁ ἐκ τοῦ 
δευτέρου λόγου τῶν Κλήμεντος παιδαγωγικῶν.. V. Fol. 84 de pri- 
vativis et intensivis particulis.  Partium corporis humani brevis 
nomenclatura. VI. Fol. 86—107. ἀρχὴ τῶν ἐρωτημάτων Θεοδοσίου 
γραμματικοῦ ᾿Αλεξανδρέως περὶ προσωδιῶν. | 
Scholia Graeca in Protrepticum et Paedagogum integerrima 
servata sunt in codicibus antiquis P. (Parisino 451.), M. (Muti- 
nensi) et in Paedagogum solum in F. (Laurentiano 5, 24. Ex 
Mutinensi quo tempore Parisios, ut supra dixi, ablatus erat scho- 
la nonnulla ediderat Dastius in Epistola critica ad Boissonadium 
et in annotationibus ad Gregorium Corinthium, integra ex Parisino 
ab Constantino Schina descripta primum edidit R. Klotzius in edi- 
tione. Clementis. Lipsiensi a. 1834. vol. 4. p. 91-136. Scholia 
plura in initio Protreptici vel tota vel magna ex parte obliterata 
in Parisino eamque ob caussam ab Scehina omissa ego partim ex 
hoc ipso codice ab Frid. Duebnero denuo inspecto partim ex Mu- 
tinensi redintegravi, etsi in hoe quoque nonnulla legi hodie ne- 
queunt. Ex eodem et Florentino F. scholia sumsi ad Paedagogi 
libri primi capita decem prima, quae in Parisino in laeunam inci- 
derunt quae est inter folium 56 et 57. de qua supra dixi p. v. 
Post hos codices, raro nee nisi in rebus levissimis inter se discre- 


PRAEFATIO. xii 


pantes, nullus recentissimorum librorum B. Rh. usus fuit, qui ex- 
cerpta scholiorum continent, a Pottero in annotationibus apposita, 
plerumque cum M. P. F. consentientia, sed scholiis multis inter 
eaque optimis carent: quod de aliis quoque similibus Protreptici 
et Paedagogi codicibus supra memoratis dicendum. Ad originem 
horum scholiorum quod attinet, non ab uno omnia grammatico, 
sed ab duobus, si non pluribus, grammaticis composita esse viden- 
tur. Eorum priori j quem non ante Proclum, seculi quinti scri- 
ptorem, vixisse excerptum de δαφνηφορικοῖς ex Procli Chresto- 
mathia ad Protrepticum p. 12, 5. adscriptum docet, doctiora deberi 
videntur scholia multis distincta et exquisitis ex rerum profanarum 
scriptoribus excerptis, partim aliunde non cognitis. Eidem an 
alis excerpta debeantur non pauca ex Patribus, Gregorio Nazi- 
anzeno, Gregorio Nyseno, aliisque apposita, interdum a proposito 
prorsus alienis, non puto ad liquidum perduci posse, quum etiam 
in scholis ad alios ecclesiae Patres excerpta ex scriptoribus pro- 
fanis et sacris similiter mixta esse videamus ab grammaticis Chri- 
stianis. Aliquanto certius est inferioris grammatici esse levia 
scholia plura a manibus recentibus in M. P. F. adjecta, quae ab 
antiquioribus distinxi, ceterum scholiis quae in Protreptico duobus 
codicibus (M. P.), in Paedagogo: tribus (M. P. F.) communia sunt 
siglas nullas apposui, apposui vero iis qui uni alterive codici pro- 
pria sunt, libros recentissimos B. R. in annotationibus memoravi, 
si quid dignum memoratu praeberent, quod rarissime accidit. 
Non minus manifestum est longa nonnulla ex scriptoribus eccle- 
siasticis excerpta, quae in marginibus M. P. F. partim a primis 
partim ab recentioribus manibus adscripta reperiuntur nihil pror- 
sus eum scholis Clementinis commune habere. Ex quo genere 
sunt quae in codice Parisino ab eadem recentiore manu, cui 
scholia novitia plura debentur, marginibus foliorum 33—47. ad- 
scripta reperiuntur ro ὁσίου πατρὸς ἡμῶν Ἡσυχίου περὶ νήψεως 
ψυχῆς κεφαλαιώδεις ὑποθῆκαι, et fol. 48, 49. τοῦ αὐτοῦ περὶ ἅδου: 
quae ὑποθῆκαι leguntur inter Hesychiü Presbyteri ᾿Αντιρῥητικὰ, 
primum edita ab Gulielmo Morelio Parisiis 1563. in Appendice ad 
Marcum Eremitam p.296 seqq. Porro inde ab folio 8 b, τοῦ ἐν 
ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Μαξίμου τοῦ ὁμολογητοῦ πρόλογος πρὸς ᾿Ελπίδιον 
τῶν περὶ ἀγάπης κεφαλαίων. Fol. 69, 7o. Maximi capita theo- 
logica quindeeim. Fol. 106 b-110. Τίς ὁ νοητὸς παράδεισος καὶ τίνα 
τὰ ἐν αὐτῷ φυτὰ καὶ οἱ τούτων θεῖοι καρποὶ σοφωτάτη καὶ ὑψηλὴ καὶ 
τοπικὴ θεωρία. Contra manul primae debentur scholia quibus 


2» PRAEFATIO. 


᾿Αρέθα in hoc codice et Mutinensi praescriptum est, duo breviora, 
ad Paedagogi p. 251, 13. 308, 8. ed. nostrae, unum longius ad 
X. 
verba p. 137, 7. ὁ βασιλεύς cov ἔρχεταί σοι δίκαιος, πραὺς καὶ 
σώζων καὶ αὐτὸς πρᾶος καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον 
(ex Zachar. 9, 9.) quod hoe loco apponam, ᾿Αρέθα ἀρχιεπισκό- 
/ ^ » N ^ , ^ PN ^ ed * ^ 
που. Δεσμεύων πρὸς ἄμπελον τὸν πῶλον αὐτοῦ καὶ τῇ €ALKL TOV πῶ- 
λον τῆς ὄνου αὐτῆς : πῶλον τὸν νέον λαὸν τῆς κατὰ Χριστὸν πολι- 
φῃῳ ^ 2 V ^ / N ^ ^, ^ 
τείας καλεῖ, ἄμπελον τὴν ἀπὸ τῆς Μωυσέως νομοθεσίας kai τῆς ἐκεῖ- 
θεν φυτοκομίας ἐπὶ μέγα θεογνωσίας ἐπηρμένην φατρίαν καὶ ὅτι τοῦτο 
ὁ ᾿Αμὼς, Hoatas καὶ Δαυὶδ ὁ τοῦ ᾿Ιεσσαὶ ὁ ἐχέγγυοι τὸν λόγον πιστώ- 
σασθαι ὁ μὲν ““ὃ ἀμπελὼν φάσκων ““κυρίου οἶκος τοῦ ᾿Ισραήλ ἐστιν, 
Δαυὶδ δὲ ὁ τοῦ ᾿Ιεσσαὶ “ἄμπελον ἐξ Αἰγύπτου μετῆρα.᾽᾽ πρὸς ταύτην 
δὴ τὴν ἄμπελον τὸν ἑαυτοῦ πῶλον δεσμεύειν τὸ μετὰ χεῖρας λόγιον 
διαγορεύει τοῦτον ἐκεῖνον, ὃς ἐκλιπόντων τῶν ἐκ τῶν μηρῶν ᾿Ιούδα 
Ἀν, y. SU , , 3 ^ 5 , 
τὸ ἄρχειν λαχόντων αὐτὸς ἐπιστήσεται, ἐθνῶν μὲν ἐσόμενος προσδοκία, 
οὐ μήν γε τῷ προσδοκίαν εἶναι τοῦτον ἐθνῶν ἕξενίζουσάν τινα τῆς 
παλαιᾶς διαθήκης ἐπισυρόμενος δόξαν, ἀλλ᾽ ὅσον τέως τῆς ἐθνικῆς δει- 
σιδαιμονίας ἐχόμενον καταπαῦσαι ἐλπίσας τῶν ἄλλων νομικῶν ἀκρι- 
βασμάτων οὐδ᾽ ἥντινα εἰς ἀθέτησιν θῆται ἐπιστροφὴν, ἀφ᾽ οὗ γε δὴ 
καὶ oL πρῶτοι τῆς κατὰ Χριστὸν πίστεως κήρυκες, ἅτε τῆς Μωυσέως 
χρηματίζοντες παιδαγωγίας οὐκ ἐδοκίμαζον χρῆναί τι τῆς παλαιᾶς δια- 
θήκης ὑπὸ τῆς νέας καταργεῖσθαι, οὐ περιτομὴν, οὐ σαββατισμὸν, οὐκ 
ἀποχήν τινων βρωμάτων. τοῦτο ἐκεῖνο τὸ πρὸς τὴν ἄμπελον δεσμεῖ- 
σθαι τὸν πῶλον ὑποποιούμενος, καὶ εἶχεν οὕτω γε ταῦτα εἰς ὅπερ ᾽1ά- 
κωβος, ὁ τοῦ κυρίου τὸ κατὰ σάρκα ἀδελφὸς, καὶ Παῦλος ὁ θεῖος ἀπό- 
στολος τῆς πρώτης μὲν θεσμοθεσίας τὸ πολὺ τοῦτο καὶ κεχυμένον τῆς 
σωματικῆς καθάρσεως, καὶ εἴ τι περὶ βρωμάτων ἀπόλαυσιν σμικρο- 
λογεῖται τῷ νόμῳ περιαιροῦσιν, ἐπ᾽ ὀλιγίστοις δὲ τοῖς πάλιν τὴν ἐθνι- 
^N 3 j./ » EM or € / , 5 , M 9 Α͂ 
κὴν ἀποσαλεύειν ἀνῆκαν ὁλκάδα πορνείας ἐπισχόντες καὶ εἰδωλοθύτον 
καὶ αἵματος καὶ πνικτοῦ, ὅτε καὶ ὁ πρὸς τὴν ἕλικα τῆς ἀμπέλου δεσμεῖ- 
σθαι προκαταγγελλόμενος πῶλος εἰς ἔργον ἀφίκετο ἐξ ἑνὸς τῶν Μω- 
σαϊκῶν προσταγμάτων, τῆς θεολογίας φημὶ, πρὸς τὴν ἄμπελον συσφιγ- 
γόμενος ἐξωδίνων τῶν Μωσαϊκῶν ἐξηγήσεων, μαιευθεὶς τὰ πρῶτα 
ὑπὸ κρείττονος αὖθις τῆς ἀποστολικῆς ἐπιγνώσεως εἰς φῶς πρόεισι 
τῆς κατὰ Χριστὸν δῆλον ὅτι ἀφέτου ὠγοῦ νομικοῦ καὶ ἐλευθέρας ἑλκό- 
Ν Ν ^ EN Ν » , ^ ^ , 
μενος πολιτείας. τὸ μὲν οὖν κατὰ τὴν ἄμπελον λόγιον, ὃ τοὺς πώλους 
* 3. —N N hs ej 7 , , ! /, N 
πρὸς αὐτὴν kai τὴν ἕλικα ταύτης συνάγειν προὐβάλετο, τοιαύτης kai 
3 5 ’ " / / Ἂς Ν Ἂς /, φ e 
οὐκ ἀστόχως, οἶμαι, τετύχηκε θεωρίας. τὰ δὲ λοιπὰ τούτου, οἷον ἣ τε 
ἐν οἴνῳ λαμπρυνομένη στολὴ καὶ οἱ χαροποὶ ὀφθαλμοὶ τοῦ λαμπρύ- 


? Ἰεσσαὶ) ἰεσσεὲ M. hic et infra. 


FHAEHAIIrEO. xv 


νοντος, προσέτι καὶ οἱ λευκότητι γάλακτος ἀφομοιούμενοι αὐτοῦ ὀδόν- 
τες. στολὴ μὲν καὶ περιβολὴ τὸ διὰ φιλανθρωπίαν ἄφατον τοῦ ὑπερου- 
σίου τὸ συγγενὲς ἡμῖν ἀνειληφότος δηλοῦν βούλεται, ὃ τῇ τοῦ πανα- 
γίου πάθους αὐτοῦ ὑπεκθέσει λαμπρυνόμενον, τουτέστιν τῆς ἑαυτοῦ 
θείας βουλῆς ἀποφανθὲν ὑπουργὸν, καὶ τούτου δὴ τοῦ θείου πάθους εἰς 
ἀνάμνησιν τὴν διὰ ἄρτου καὶ οἴνου μυστικὴν ἡμῖν τελετὴν παραδόντος, 
τὸν ἄρτον μὲν καὶ τὸν οἶνον εἰς σῶμα καὶ αἷμα ἑαυτοῦ διατυπῶσαι 
κατηξιωκότος καὶ ἅτε σπίλου παντὸς ἀνεπάφου τοῦ θείου τούτου σκή- 
νους ἀναδειχθέντος καὶ εἰς ἡμετέρων κηλίδων ἁγνισμὸν ἡμῖν παρα- 
χθέντος ἐπέγνωμεν ἀτρεκέστατα πάντες ὡς ἡ ἐν οἴνῳ καθαιρομένη 
στολὴ ἡ διὰ τοῦ πάθους τοῦ κυρίου παραδηλοῦται οἰκονομία, δι᾿ ἧς τῷ 
καθαρῷ καὶ λελαμπρυσμένῳ ἐκάθαρε κόσμον ῥυπῶντα. καὶ ὅτι τὸ 
σωτήριον ἡμῖν πάθος ἐμφαίνειν ἔοικεν ó τὴν παραβολὴν οἶνος ἐκπλύ- 
νων ἐν τῇ γραφῇ συνήθης ἐπαναδίπλωσις ἐμπεδοῖ, μετὰ τὸν οἶνον 
καὶ σταφυλῆς αἵματος διαμνημονεύουσα. ἢ τίνος γὰρ ἄλλου σταφυλῆς 
ὄντος σταγόνος τοῦ οἴνου τὸ αἷμα ἐνταῦθα ἡ ἀναδίπλωσις παραβύει. 
καὶ οὕτω μὲν καὶ ἡ ἐν οἴνῳ λαμπρυνομένη στολή" οἱ δὲ χαροποὶ 
ὀφθαλμοὶ ἀπὸ οἴνου τίς ἂν ἕτερον ὑπαινίττεσθαι οἰηθείη, εἰ μὴ τοὺς 
διδασκάλους, οἱ τῆς ἀπὸ τοῦ θείου πάθους τροφῆς ἐνθεαστικώτατα τὴν 
γνωστικὴν ἕξιν ἠκριβωκότες καὶ ταύτῃ σκοπεύειν τῶν μαθητιώντων 
ἀγαθοὺς καὶ κακοὺς κατευμεγεθηκότες κατἀλληλόν τε καὶ σύμμετρον τῇ 
ἑκάστου δυνάμει τῶν νηπιωδῶς προϊόντων οὐχ ὅπως τῶν γάλακτος 
δεομένων, ἀλλὰ καὶ τῶν εἰς ἄνδρα τέλειον τοῦ πληρώματος τοῦ 
Χριστοῦ κατηντηκότων ἑτοίμως ἔχειν τὴν εὐκατέργαστον τροφὴν ἐπι- 


5 


σχεῖν. oi δ᾽ αὐτοί μοι δοκοῦσιν kal εἰς ὀδόντας ἀλληγορεῖσθαι, ἅτε 
τὴν σωτήριον τροφὴν καταμηνύοντες éke(vov τούτον οὗ βρῶμα καὶ 
πῶμα 7) τοῦ πατρικοῦ θελήματος εὐαρεστεῖται τελείωσις. | Aretham 
seculo nono exeunte et decimo ineunte vixisse novimus ex trium 


codicum subseriptionibus, Euclidis Bodleiani a. 889. scripti, ἐκτη- 


Ο Ο —3 


σάμην ᾿Αρέθας Πατρεὺς τὴν παροῦσαν βίβλον NNA (i.e. numis 
quattuor), Platonis Clarkiani (a. 896) apud Kiddium in Porsoni 
Tracts and. Miscellaneous Criticisms p. 269, ubi διάκονος dicitur, 
et Clementis codicis Parisini 451., anno 914. scripti, cuius sub- 
seriptionem, in qua 'Apédas ἀρχιεπίσκοπος appellatur, supra ex- 
hibui p. vi. Videtur igitur Arethas a. 889. privatus fuisse, postea 
inter 889. et 896. diaconus, inter 896. et 914. autem archiepisco- 
pus factus esse: de quo videnda quae Oudinus dixit in Commen- 
tario de scriptoribus ecclesiasticis vol. 2. p. 427,428.  Arethae 
autem nomen non solum scholüs tribus Clementinis, sed etiam 
scholiis pluribus in Aristidis codicibus Vaticanis praescriptum est, 


xvi PRAEFATLDLO 


teste A. Maio, cuius verba repetivi ad Aristid. vol. 2. p. 709. una 
eum scholio quod Maius speciminis caussa ediderat (ad vol. 2. 
Ρ. 408. ed. Iebb.) de Minerva, eujus statuam veterem Arethas in 
foro Constantinopolitano viderat, de qua dixerunt O. Muellerus 
in Ephem. Gotting. a. 1829. p. 538. et O. Iahnius in Gerhardi 
Annal. Archaeol. vol. 6. p. 239. Ex his colligi potest Aretham 
scholia in Aristidem et Clementem ab antiquioribus et doctioribus 
grammaticis seripta suis hie illic additamentis, qualia ab theologo 
seculi decimi exspectari poterant, auxisse. "Tria epigrammata 
᾿Αρέθα διακόνου nomine inscripta reperiuntur in Anthologia Pala- 
tinà I5, 32. 33. 34. 

Arethae aetate et fortasse ab Aretha ipso scripta sunt scholia 
duo longiora, p. 416, 20.—417, 13. de δαφνηφορικοῖς, et p. 429, 25. 
—430, 2. de ianuarum aperiendarum modo, quorum prius ex 
Photii Excerptis ex Procli Chrestomathia Bibl. p. 321, 35. sum- 
tum est, ut in annotatione dixi, alterum, de quo dixit Hauptius in 
Herme Berol. vol. 1. p. 400. ex eiusdem excerptis ex Helladii 
Χρηστομαθείαις p. 535, 26. ubi haec levi cum scripturae diver- 
sitate sic scripta sunt, ὅτι φησὶ (Helladius) τούτου χάριν κόπτουσι 
παρὰ τοῖς κωμικοῖς οἱ ἐξιόντες τὰς θύρας, διότι οὐχ ὡς map ἡμῖν 
νυνὶ τὸ παλαιὸν ἀνεῴγνυντο αἱ θύραι, ἀλλ᾽ ἐναντίῳ τρόπῳ. ἔξωθεν 
γὰρ αὐτὰς ἀνατρέποντες ἔνδοθεν ἐξήεσαν. πρότερον δὲ τῇ χειρὶ ψόφον 
ἐποίουν κρούοντες ἐπὶ τῷ γνῶναι τοὺς ἐπὶ τῶν θυρῶν, καὶ φυλάξα- 
σθαι μὴ πληγεὶς ἑστὼς λάθῃ τῶν θυρῶν ὠθουμένων ἄφνω. τὸν Λοξίαν 
γὰρ προσεκύνουν, ὃν πρὸ τῶν θυρῶν ἕκαστος ἱδρύοντο, καὶ πάλιν 
βωμὸν παρ᾽ αὐτῷ στρογγύλον ποιοῦντες, καὶ μυρρίναις στέφοντες, 
ἵσταντο οἱ παριόντες. τὸν δὲ βωμὸν ἐκεῖνον ἀγυιᾶ Λοξίαν ἐκάλουν, 
τὴν τοῦ παρ᾽ αὐτοῖς θεοῦ προσηγορίαν νέμοντες τῷ βωμῷ. τὸ δὲ 
κνισᾶν ἀγυιὰς παρὰ Ἡσιόδῳ τοῖς θεοῖς θύειν λέγει. in quibus 
manifesta sunt metri iambici vestigia, quo haec scripta fuisse 
Photius ipse addit: unde quindecim senarios composuit Hauptius 
coniecturis usus satis probabilius. Ex Photio autem, non ex 
ipsis Procl et Helladu libris, haee omnia exscripta esse ab 
scholiasta scriptura verborum leviter tantum ab Photio discre- 
pans arguit. Alios Helladi trimetros ex Photii excerpüs eruit 
Naberus in Praef. ad Photii Lexicon vol. 1. p. 186. 

Progredior nune ad amplissimum Zrpeparéev opus, uno ad 
nostra tempora propagatum codice Florentino, ex quo primum 
edidit Petrus Victorius Florentiae a. 1550. Est is Bibhothecae 
Laurentianae plutei 5 codex 3, scriptus in membranis formae 


PRAEFATIO. xvii 


quartae folis 385. quorum 1-357. Στρωματέων libros octo, reli- 
qua Excerpta ex Theodoto et Eclogas propheticas, de quibus infra 
dicetur, continent. Στρωματέων liber primus in ipso initio de- 
fectus est, uno, ut videtur, folio amisso, cujus. pagina aversa 
finiebatur verbis ex Hermae Pastoris prooemio excerptis, quorum 
novem ultima tantum supersunt, ira ὑπὸ χεῖρα ἀναγινώσκῃς αὐτὰς 
«ai δυνηθῆς φυλάξαι αὐτάς, à quibus folium codicis nunc primum 
incipit: de quo dixi in annotatione. Codicis scripturam etsi 
Vietorius in universum satis diligenter expressit, levioribus scri- 
pturae vitiis non paucis tacite correctis, tamen codice denuo 
accuratius excusso errores aliquammultos partim Victori partim 
typothetarum Florentinorum corrigere mihi licuit. 

Apographum codicis Florentini seculo quinto decimo factum, 
postquam libri archetypi folium primum pridem perierat, ex Di- 
bliotheca collegii Societatis Jesu in Bibliothecam tum regiam Pari- 
sinam ilatum et a Bernardo Montefalconio cum Victorii editione 
collatum est in usum Potteri, qui hane scripturae diversitatem in 
appendice editionis suae p. 1025—1036. edidit, rectius facturus si 
ipsum codicem Florentinum adiisset. Nam quaecunque in libro 
Parisino rectius et integrius quam in editione Victorii seripta 
reperiuntur, ea omnia non apographi illius auctori debentur, sed 
ex codice sumta sunt Florentino in locis ab Victorio eiusve typo- 
thetis male expressis, de quo nunc planissime constat libro arche- 
typo ab Iosepho Muellero accuratius collato. Quamobrem apogra- 
phi Parisini, cujus nullus amplius usus est, nullam usquam ratio- 
nem habui. Et ille quidem error condonandus Pottero est, quum 
eodieis Laurentiani inspiciendi copia ei non fuerit. Minus excu- 
sabile est quod Potterus quique Potteri editioni fidem habuerunt, 
solis plerumque usi editionibus interpolatis Heinsi et Parisina 
à. 1641., vera plurima tanquam nova ex apographo Parisino pro- 
tulerunt, quae iam in editione Florentina Victorii impressa repe- 
rire potuissent, si inspexissent. Quae negligentia etiam in Pro- 
treptico et Paedagogo passim fraudem fecit Pottero, velut p. 46. 
ubi quum in editione Heinsiana impressum esset, προσέταξεν αὐτῷ 
ἐρεοῦν περιτεθέναι, typothetae errorem περιτεθέναι corrigere sibi 
visus est reposito περιτιθέναι. Sed Clemens περιτεθῆναι scripserat, 
ut legitur in codicibus et Victorii Sylburgiique editionibus. 

Excerpta ex Stromatum libris ab infimae aetatis epitomatore 
composita in codicibus pluribus supersunt, sed nihil continent ex 
quo eolligi possit epitomatorem alio eoque integriore codice quam 


b 


xvi PBRAETATIO. 


qui etiamnum superest Laurentiano usum esse, cuius verba, ut 
facere solent. epitomatores, saepe sunt vel compendifacta vel levi- 
ter mutata. Ex integerrimis huius generis codicibus est Nea- 
politanus Bibliothecae regiae (II. A. 14.), quem descripsit Salvator 
Cyrillus in Catalogo codicum Neapolitanorum, vol. 1. p. 38-41. his 
fere verbis usus 

* Codex est chartaceus seculi quinti decimi foliis constans 164. 
in fol. Pars foliorum 51. 109, 110. et folia. 52, 53, 54. tota quam- 
vis sint. alba, nihil tamen in illis desideratur.  Continentur hoe 
codice fol. 1-101. Κλήμεντος στρωματέως παιδαγωγός. λόγοι y., 
praemisso indice capitum. Textus saepe correctus pluraque in 
oris paginarum adseripta quae librarii incuria fuerant omissa, vel 
deerant in exemplari ex quo codex est transeriptus. Fol. 10o2- 
150. Ὕμνος τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ τοῦ ἁγίου Κλήμεντος et scriptoris 
anonymi iambi in Paedagogum. Fol. 106—164. Compendium sep- 
tem Στρωματέων librorum. Fol. 106. ἀπὸ τοῦ πρώτου λόγου τῶν 
στρωματέων. Incipit, τέρατα προγινώσκει καὶ ἐκβάσεις καιρῶν καὶ 
χρόνων ὁ τῆς σοφίας μαθητής. | Desinit, θεὸς παρὰ τὴν θέσιν εἴρηται 
καὶ τάξιν, διακόσμησιν. | Fol. 120 Ὁ. ἀπὸ τοῦ δευτέρον στρωματέων. 
Ine. τὰ μὲν δὴ πολλάκις ἤδη μήτε μεμελετηκέναι μήτε μὴν ἐπιτη- 
δεύειν. desinit, ἐπὶ τὴν κατὰ λόγον ὁμόνοιαν ἄγει. Fol. 129 b. ἀπὸ 
τοῦ τρίτου λόγου τῶν στρωματέων. ἴπο. Ἡράκλειτος κακίζων φαίνε- 
ται τὴν γένεσιν, ἐπειδάν φησι, γενόμενοι ζώειν ἐθέλουσι. desinit, 
διδάσκων ἐπιθυμίας ἀστείους καὶ καθαρὰς τὰς ἐν τῷ ζῶντι κυρίῳ. 
ΕῸΪ!. 122. ἀπὸ τοῦ τετάρτου λόγου τῶν στρωματέων. ἴπο. ἀλλὰ τὸ 
μὲν γεγράψεται, ἢν θεός τ᾽ ἐθέλῃ καὶ ὅπως ἂν ἐμπνέῃ. desinit αἱ γὰρ 
ὑπερβόρειοι καὶ ᾿Αριμάσπειοι πόλεις καὶ τὰ ᾿Ηλύσια πεδία δικαίων 
πολιτεύμαται. Ἐ 0]. 140. ἀπὸ τοῦ πέμπτου τῶν στρωματέων. Inc. 
φαίνεται ςὴν (sic. pro οὖν) ὁ ἀπόστολος διττὴν καταγγέλλων πίστιν, 
μᾶλλον δὲ μίαν αὔξησιν καὶ τελείωσιν ἐπιδεχομένην. desinit, ἐπεὶ τὴν 
διαφορὰν τῆς ἐκλογῆς ἀξίως γενομένη ψυχῆς αἵρεσίς τε καὶ συνά- 
σκησις πεποίηκεν. | Fol. 146 b. ἐκ τοῦ ἕκτου τῶν στρωματέων. Inc. 
ἐν μὲν οὖν τῷ λειμῶνι τὰ ἄνθη ποικίλως ἀνθοῦντα κἀν τῷ παραδείσῳ ἡ 
τῶν ἀκροδρύων φυτεία. desinit, ἣ ψυχὴ πρὸς τὴν πολυμαθῆ ἐμπειρίαν 
τὰ προηγούμενα καὶ βελτίω αἱρήσεται μόνα. ΒῸ]. 161 b. ἐκ τοῦ ἑβδό- 
μου τῶν στρωματέων. Inc. θεραπεία θεοῦ: ἣ συνεχὴς ἐπιμέλεια τῆς 
ψυχῆς τῷ γνωστικῷ. desinit, τὸ ἀναβῆναι ἐπὶ καρδίαν τὸ καλὸν ὑπὸ 
τῆς γραφῆς λέγεται καὶ τὸ νικῆσαι τὴν καλὴν βουλήν. ὁ 

Libro Neapolitano omni ex parte similis est Vaticanus Otto- 
bonianus, eujus excerptis a Bernardo Montefaleonio acceptis usus 


PRAEFATIO. xix 


est Potterus, sed omissa accuratiore codicis notitia, quam nune 
supplebo. Est hie codex Bibliothecae Ottobonianae 94. chartaceus 
seculi quinti decimi foliorum 296. ejusdem cum Neapolitano for- 
mae, fuitque, ut folio primo inscriptum est *ez codicibus Ducis 
Joannis Angeli ab Altaemps.? | Scriptus est a manibus pluribus, 
quarum prima, ceteris deterior, exaravit folia 1—49. quibus conti- 
netur, “ Κλήμεντος στρωματέως προτρεπτικὸς πρὸς "EAAqvas." | Se- 
quitur fol. 5o0—162. “Κλήμεντος στρωματέως παιδαγωγός. λόγοι y." 
ΒΟΥΙΡΟΒ. ab aliis manibus duabus, quarum altera incipit fol. 97. 
Folium 163. vacuum est. Foliis 164—194. continentur ᾿Αθηναγόρου 
ἀθηναίου φιλοσόφου Χριστιανῶν (sic) πρεσβεία περὶ Χριστιανῶν et 
(inde ab folio 182.) ᾿Αθηναγόρου περὶ ἀναστάσεως νεκρῶν. Folium 
195. vacuum. Foliis 196—241. continetur Victori editio Παιδα- 
γωγοῦ, correctis passim.in margine typothetarum Florentinorum 
erroribus. Folium 242. vacuum. Postrema fol. 243—296. Stro- 
matum librorum septem epitome eadem quae in codiee Neapoli- 
tano, eujus quam exigua sit utilitas annotationes nostrae docent. 
Idem de alis quibusdam codicibus dicendum, qui tenuiora ex 
Στρωματέων libris excerpta continent, qualis est codex Florentinus 
inter codices, quorum catalogus nondum editus est, Redi n. 130, 
15. ex Bibliotheca Petri Candidi, monachi Camaldulensis, charta- 
ceus seculi quinti decimi, foliis constans formae majoris 205. quo- 
rum tredecim prima brevem continent epitomen locorum ae 
sententiarum inscriptam ἐκ τῶν Κλήμεντος Στρωματέων. Incipit 
καλὸν δ᾽ οἶμαι καὶ παῖδας ἀγαθοὺς rois ἔπειτα καταλείπειν (p. 316. 
ed. Potter.), desinit κάδδε jur ὕπνος ἥρει πανδαμάτωρ (l. 6. 
P. 751). 

Longe majoris momenti sunt amplissima ex Στρωματέων libris 
excerpta quae in aliorum scriptorum ecclesiasticorum operibus 
reperiuntur ex codicibus multo quam Laurentianus antiquioribus 
derivata, inter quos primum locum tenet Eusebius, qui pauca ex 
aliis Clementis seriptis sumta operibus suis inseruit, copiosissima 
vero ex Στρωματέων libris excerpta, ex quibus plurima codicis 
Laurentiani vitia corrigi possunt, in Praeparationem Evangelicam 
recepit. Quod quum non fugisset Potterum, scripturae diversi- 
tatem diligenter memoravit in annotationibus, ex vulgatis quae 
tunc ferebantur Eusebii editionibus collectam, quas non anim- 
adverterat ex codicibus factas esse recentissimis omnique errorum 
genere, quos vel librariorum incuria vel interpolatorum temeritas 
pepererat, contaminatis, inter quos codex quoque est Collegii 


ba 


xx PRAEFATEPEO. 


S. Joannis Oxoniensis, infimae et aetatis et notae liber. Quo 
factum est ut lectionum farraginem componeret maxima ex parte 
inutilem omnique fere fide destitutam : qua abjecta ego nune me- 
liorum librorum Eusebii f, quos accurate collatos eximiae Thomae 
Gaisfordi diligentiae debemus, lectiones substitui, quibus dis- 
sensus qui inter Eusebium et codicem Clementis Laurentianum 
intercedere videbatur saepissime tollitur, locorum autem non 
paucorum vera scriptura est restituta, quae pridem cesserat cor- 
ruptae vel interpolatae quo tempore codex Clementis Lauren- 
tianus est exaratus. Idem fere de aliis scriptoribus est dicen- 
dum, qui vel Clementem exsceripserunt, velut "Theodoretus in 
duodecim de affectionum Graecarum curatione libris, vel quorum 
Scripta suos in usus convertit Clemens, servatis saepissime ipsis 
eorum verbis, inter quos prae ceteris memoratu dignus est cui 
Clemens plurima debet etsi plerumque non nominato, Philo Ju- 
daeus, scriptor duobus prope seculis Clemente antiquior. Horum 
autem scriptorum opera quum pauca tantum ad codices meliores 
ea quam hodie requirimus diligentia exacta habeamus, in scrip- 
turae diversitate afferenda cautione quadam opus fuit. Quam- 
obrem pleniorem eam ex iis tantum in annotationibus meis attuli 
quorum satis certa fides esset, ex Philone vero Judaeo, cujus 
nullam dum quae ullo modo satisfaciat editionem habemus, aliis- 
que ea tantum memoravi quae vel recte scripta esse certum 
haberi posset vel quaeunque de caussa memoratu digna essent, 
reliquam scripturae diversitatem ex vulgatis editionibus collectam 
lectoribus ex Potteri annotationibus cognoscendam relinquere 
quam meis inserere annotationibus malui, ne, si quando horum 
quoque scriptorum opera ex codicibus et antiquioribus et meli- 
oribus emendata fuerint, idem mihi quod Pottero, quum futilem 
ex vulgaüs editionibus Eusebii scripturae diversitatem colligeret, 
accidisse appareret. De quo lectores ipsi judicare jam nune 
aliqua ex parte poterunt 51 scripturae diversitatem ex veteribus 
Philonis editionibus a Pottero collectam cum Mangeii editione, 
quae Cantabrigiae a. 1742. prodiit, conferre volent, in qua edi- 
tionum priorum vitia plurima ita sunt ex duobus potissimum 


f Eusebii codices antiquissimi et tum librorum fide utimur, inter quos 
optimi sunt Parisinus, scriptus anno sunt Parisinus 466. et Florentini Lau- 
914., de quo supra dixi p. v. et rentiani 6, 6. et 6, 9. quorum ex uno 
Venetus Marcianus 343. seculi un- aliquo codex loannensis descriptus 
decimi, quos dolendum est libris 6- esse videbatur Gaisfordio in Praefat. 
15. carere, in quibus inferiorum tan- vol. I. p. iv. 


PHAEFATIO. xxl 


codicibus, Bodleiano et Medieeo, emendata ut scripturae quae 
Pottero videbatur diversitas non raro evanuerit et nonnihil utili- 
tatis etiam ad Clementis codieum vitia corrigenda redundaverit. 
Idem fere de Theodoreto dicendum, eujus unum tantum de cura- 
tione affectionum Graecarum opus ex codicibus melioribus ab 
Gaisfordo emendatum habemus. 

Locos Veteris Novique Testamenti quos centenos scriptis suis 
inseruit Clemens cum editionibus utriusque Testamenti vulgatis 
diligenter comparavit Potterus multamque scripturae diversitatem 
in annotationibus suis collegit. Nam etsi Clemens saepissime 
ipsa scriptorum sacrorum verba nullis faetis mutationibus appo- 
suit, non minor tamen eorum est numerus locorum, quorum sen- 
sum potius quam verba reddidit, vel substitutis alis similibus, 
vel oratione compendifacta, vel ordine verborum mutato, ut satis 
manifestum sit codices quibus utebatur saepe non inspectos ab eo, 
sed locos memoriter allatos fuisse, quod alios quoque ecclesiae 
Patres saepissime fecisse novimus: de quo copiose dixit Nourrius 
vol. 4. p. 489—495. ed. nostrae, brevius Segaarius in annotationi- 
bus ad librum τώ ὁ σωζόμενος πλούσιος vol. 3. p. 560. Quamobrem 
aerl opus est judicio, ne quae Clemens vel arbitrio suo vel memo- 
riae lapsu aliter scripta attulit quam in codicibus ad nostra tem- 
pora propagatis, quorum antiquissimi vix quartum aerae Christi- 
anae seculum attingunt, nune leguntur suis in libris aliter scripta 
invenisse credatur. De quo satis erit hic in universum monuisse. 
Nam quid de locis singulis judieandum sit non potest decerni nisi 
ponderatis optimorum qui supersunt codicum et interpretum vete- 
rum quum orientalium tum occidentalium seripturis collatisque 
aliorum Patrum testimoniis, etsi vel sic dubia multa remanent, 
quum Patrum plerorumque opera ex recentibus tantum codicibus 
edita habeamus, qui saepe ex novitiis utriusque ''estamenti codi- 
cibus interpolati sunt, de quo dixi in Praefationibus ad Athanasu 
praecepta ad Antiochum, quae ex codicibus emendata Lipsiae 
edidi a. 1857., οὐ ad Epiphanium vol. 1. p. ix. et 3, 1. p. xv. 
Quod parum curare solent Veteris Novique Testamenti editores, 
qui quidquid in vulgatis Patrum editionibus scriptum vident inter 
scripturae diversitatem referunt, quo fit ut Patres non raro eas 
testarl videantur scripturas quae in codicibus eorum nunquam 
exstiterunt, sed vel librariorum negligentiae vel correctorum 
debentur arbitrio codicum utriusque Testamenti recentiorum scri- 
pturas inferentium, quod in Clemente quoque interdum accidit, 


xxl PRAEFATIO. 


licet rarius quam in aliis, quum prima operum ejus editio ex anti- 
quioribus quam ceterorum plerique codicibus ab Victorio faeta sit, 
etsi ipsa quoque erroribus non libera, velut Paedag. 1, 6, 32. 
extr. p. 117, 3. ed. Pott. in loco Epistolae ad Corinthios !, 12, 
13. ubi codices Testamenti plerique et optimi ἕν πνεῦμα (vel com- 
pendio expressum 7a) ἐποτίσθημεν, alii ἕν πόμα ἐποτίσθημεν prae- 
bent, Clemens vero ἑνὶ πόματι ἐπίομεν vel invenisse in codice suo 
vel ipse substituisse visus est, quia haec vulgata apud eum inde 
ab Victorio scriptura fuit. Est vero hoc nihil aliud quam ipsius 
inventum Victorii, qui quum in codice Florentino ἕν πόμα ἐπότισ, 
literis reliquis absceissis, scriptum invenisset, inscite correxit ἑνὶ 
πόματι ἐπίομεν, verae ignarus scripturae nune ex codice Mutinensi 
ab me restitutae, ἕν πνεῦμα ἐποτίσθημεν, qua omnis qui videbatur 
Clementis ab genuina scriptura dissensus tollhtur. ^ Ad codices 
autem quod attinet quibus Clemens haud dubie pluribus usus est, 
satis manifestum est eos Vaticano, cui primus inter hbros super- 
stites locus debetur, similiores quam ulli ceterorum fuisse, etsi 
fortasse non raro inter se ipsos discrepantes. Nam ne antiquissi- 
mos quidem libros aetati apostolorum proximos ubique inter se 
consensisse, sed locos non paucos exhibuisse ab aliis aliter con- 
formatos apparet ex iis quae Origenes, ejusdem qua Clemens 
vixit aetatis scriptor Clementisque discipulus, Basilus alique 
Patres de diversa locorum multorum scriptura annotarunt. 

In locis ex scriptoribus profanis excerpendis quomodo versatus 
sit Clemens ex parte tantum judicari potest, quum multorum 
quorum testimoniis utitur scriptorum opera perierint. In uni- 
versum tamen verba illorum plerumque non memoriter, sed in- 
spectis codicibus eodicumve quae praeparaverat excerptis majore 
cum diligentia reddidisse videtur quam plurimos Veteris Novi- 
que Testamenti locos, quantum e locis Platonieis quos non paucos 
et interdum satis longos excerpsit, colhgi potest, quorum scri- 
ptura etsi ipsa quoque non est ubique ad verbum expressa, tamen 
plerumque cum optimis qui hodie supersunt codicibus consentit. 
In loco autem Xenophontis (Memorab. 4, 3, 13. 14.) quem bis 
attulit Clemens, Protrept. p. 61, 12. et ubi Xenophontis verba 
“ κατὰ Aé£iv" ab se apponi dicit Strom. 5. p. 714, 128., quum Cle- 


€ Alteri huicloco verba Xenophon- vol. 1. p. 249. scriptorem autem ex 
tis e loco priore p.61r, 12. olim in quo Clemens et Stobaeus Xenophon- 
margine adscripta librarii errore illata tis verba attulerint Musonium esse 
esse conjecit Cobetus in Λογίῳ Ἑρμῇ opinatur, ex quo Clementem non 


PRAEFATIO. xxiii 
mentis scriptura valde differat ab iis quae nunc apud Xenophontem 
leguntur, simillima vero sit iis quae paullo integriora pariter e 
Xenophonte protulit Stobaeus Eclog. Eth. 2, 1, 20., non haec 
Clementis esse culpa videtur, sed alius scriptoris qui hoc ex- 
cerptum libro suo inseruerat, cujus fidem et Clemens et Stobaeus 
secuti esse videntur non inspecto ipsius Xenophontis libro: de 
quo dixit L. Dindorfius in annotatione ad Xenoph. p. 171. ed. Oxon. 
Neque enim verisimile est Clementem *'xarà λέξιν" dicturum 
fuisse, nisi ea ipsa quae apposuit verba alicubi sie scripta inve- 
nisset. Est enim Clemens scriptor satis accuratus, qui paucos 
pro tanta quas traetandas sibi sumserat rerum varietate errores 
memoriae commisit, velut Strom. 4. p. 575. ubi Euripidis versum 
quendam Sophocli tribuit, ib. 5. p. 678. ubi ex Platone “ἐν τῷ περὶ 
ψυχῆς rettulit quae in Phaedro leguntur, confusis Φαίδρον et 
Φαίδωνος nominibus, ib. 1. p. 373. ubi ex Δημοδόκῳ Platonis affert 
quae in 'Epacrats leguntur, ib. 6. p. 747. ubi Xenophonti tribuit 
sententiam qua Herodotus usus erat, ib. p. 772. ubi ex Barnabae 
Epistola affert. quae in Clementis Romani Epistola leguntur, 
ib. p. 745. ubi Μοσχίων ὃ κωμικός fortasse calami lapsu scripsit 
pro Μοσχίων ὁ rpaywós. Alius generis est quod versus plurimos 
Aeschylo, Sophocli, Euripidi, Diphilo, Menandro, Philemoni ab 
falsariüs Judaeis suppositos omnes pro genuinis habuit in amplis- 
sima, sed vanissima disputatione qua Graecos veteres ex Hobrae- 
orum libris decreta sua mutuatos esse probare studet in extrema 
Xrpoparéov libri quinti parte, non animadversis Aristobuli Judaei 
fraudibus, de quibus doetissima est Valckenari? disputatio in 
commentatione de Áristobulo Judaeo, quam ex schedis Valckenarii 
edidit Joannes Luzacius Lugd. Bat. 1806., repetivit Gaisfordus 
in Appendice ad Eusebii Praep. Ev. vol. iv. p. 339-451. Est 
tamen hie error non proprius Clementi, sed communis ei cum 
Justino Martyre in Cohortatione ad gentiles et libro de monarchia, 
(si haee genuina sint Justini scripta, de quo graves motae sunt 


dubitationes) alisque sequentium seculorum scriptoribus, quod 


pauca (velut p. 166. 169. 171. 172. 
174. 240. 243.) in libros suos tacito 
auctoris nomine transtulisse post Pot- 
terum et Ruhnkenium ostendit Cobe- 
tus ib. p. 478. 

h Valckenario praeiverat Bentleius 
in Epistola ad Millium p. 12. ubi de 
Sophoclis fragmento agit ex Pseudo- 


Hecataei ἱστορίαις ab Clemente allato 
p.717. De eodem aliisque fragmen- 
tis quae falsarii Judaei poetis scenicis 
supposuerunt optime disseruit Boeck- 
hius in libro de 'Tragicis Graecis Hei- 
delbergae editio a. 1808. p. 146-162. 
et nuperrime Cobetus in Λογίῳ ἙἭ ρμῇ 
vol. 1. p. 4635. 


xxiv PRAEFATIO. 

vere monet Valckenarius p. 7. minus mirandum esse in illis quam 
in Clemente?, qui multum studi in veterum Atticorum seriptis 
cognoscendis posuerat, quorum ab genere dicendi mirum quan- 
tum differunt impostorum illorum Judaieorum figmenta. 

Non minus eredulum se praebuit Clemens historiae commen- 
titiae scriptoribus quibusdam, partim praeeunte scriptore Paral- 
lelorum minorum, Plutarcho adseriptorum, quae Hadriano et 
Traiano imperatoribus vel adeo exeunte seculo primo composita 
esse probabihter coniecit Hercherus in Praef. ad Pseudo-Plu- 
tarchi libellum περὶ ποταμῶν p. 31. Ex hoe genere est quod 
Clemens vol. 2. p. 108, 23. ed. nostrae de Aristotele tradit, 'E£&j- 
κεστός τε ὃ Φωκέων τύραννος δύο δακτυλίους φορῶν γεγοητευμένους 
τῷ ψόφῳ τῷ πρὸς ἀλλήλους διῃσθάνετο τοὺς καιροὺς τῶν πράξεων, 
ἀπέθανεν δὲ ὅμως δολοφονηθεὶς, καίτοι προσημήναντος τοῦ ψόφου, ὥς 
φησιν ᾿Αριστοτέλης ἐν τῇ Φωκέων πολιτείᾳ, de quo Hosius in 
Aristotele pseudepigrapho (Lips. a. 1863.) haec fere scripsit 
p.537. ^ Fragmentum manifesto spurium atque in Aristotelem 
auctorem mala fide scriptum, recentes primi fere post Christum 
natum seculi Chaldaicasque sapiens superstitiones. — Quod ad 
pessimum illud pertinere falsarum litterarum genus, de quo 
praeclare egit R. Hercherus in editione libelh de fluviis et in 
commentatione de Ptolemaei Chenni Nova historia (in Supplem. 
ad Iahnii Annal. philol. vol. 1. ἃ. 1855.) persuadet Dorotheus ἐν 
τῷ πρώτῳ Πανδέκτῃ ab Clemente ibidem [p. 108, 8.] citatus, fictus 
ille Pseudo-plutarcheorum testis quem ex Parallelis novimus (v. 
fr. ap. Mueller. Script. rer. Alexandri, in Appendice ad Arria- 
num, p. 155—156.) novitque ipse Clemens (v. Protr. p. 12. [vol. 1. 
p. 44, 13] — Parall. e. 20.) homo semidoctus facileque et saepe 
deceptus quemque Ptolemaei quoque inventis fidem habuisse 
animadvertit Hercherus de Ptol. p. 289. neque sincerior quam 
Aristotelis ceterorum scriptorum auctoritas est in utroque Cle- 


! Clementi Athenagoram adjungit 
Valekenarius. Sed apud Athenago- 
ram nulli leguntur impostorum Ju- 
daicorum versus, uno excepto loco 
Supplic. pro Christianis c. 5. p. 26. 
ed. Otton., eam ipsam ob caussam 
suspecto, quod senserunt Bellius in 
Annot. ad Athenagoram (in Δικηγό- 
pov παρέργοις, φυλλαδίῳ α΄, Athenis 
a. 1859.) et H. Sauppius in Ephe- 
merid. Gottingensibus a. 1861. p. 237, 
recte judicantes verba illa συνάδοντος 


τούτῳ kai Σοφοκλέους 


e ^ E , r3 , Li 
εἷς ταῖς ἀληθείαισιν εἷς ἐστιν θεὸς, 
à 3. 3 ^ 
ὃς οὐρανόν τ᾽ ἔτευξε καὶ γαῖαν μακράν, 


ab interpolatore illata esse. Sunt au- 
tem versus illi duo initium fragmenti 
Sophocli suppositi, cujus versus no- 
vem attulerunt Justinus vol. 1. p. 56. 
II4. Clemens Protr. p. 63. Strom. 5. 
p.717. Cyrillus c. Julian. 1. p. 32. 
Georg. Cedrenus vol. 1. p. 82, 9. 


PRAEFATIO. XXY 


mentis loco (cf. Hercher. p. 20.) una eum Dorotheo citatorum, 
Demarati [vol. 1. p. 44, 12.] Pythoclis [vol. 2. p. 109, 19.] et 
Monimi [vol. 1. p. 44, 2.] etiam, ut credo, mirabilium scriptoris, 
et aliorum fortasse, quorum et nomina nota et libri. Ceterum 
de eisdem Phocensibus alteroque Phocensium tyranno Corones 
mira novaque narrant et Pythocles ille fictus ἐν γ΄ περὶ ὁμονοίας 
ap. Clem. [vol. 1. p. 44, 8.] οὐ Anonymus (quem Parallelis gemina 
habere animadvertit Hercher. p. 19. not. cf. de Leucone p. 223, 1. 
West. — Par. c. 218.) codicis Florentini exc. ap. Westerm. Para- 
dox. p. 222, 15. Lapidis autem proprietas, quum ipsi annuli in 
mentem revocent fabulam Lydiacam de Gygis vel avi eius annuio, 
comparatur cum principum Lydorum lapide quem proponit auctor 
de fluviis (7, 3. ὁσάκις yàp àv φῶρες ἐπέλθωσιν, σάλπιγγος ἦχον 
ἀναδίδωσιν ὃ λίθος), atque hune quidem notum est Aristotelis 
quoque falso fictoque testimonio uti (25, 4.) non minus quam 
Ptolemaeum Hephaestionis filium (v. Hercher. de Ptol. p. 271)." 
Non minus suspeetum Aristotelis de quattuor Apollinibus testi- 
monium quo Clemens utitur vol. 1. p. 29, 5. ed. nostrae: de quo 
dixit Rosius p. 617. 

Alia ἀκρισίας non minoris documenta Clemens edidit in longa 
de Graecorum veterum furtis literarüs disputatione Strom. 6. 
P. 737—752. in qua non solum plura proferuntur quae furti ne 
levissimam quidem speciem habeant, sed etiam in afferendis poe- 
tarum scenicorum locis errores non pauci commissi sunt, sive 
haee ipsius Clementis culpa est sive alius scriptoris ex quo 
haec omnia transcripsit Clemens, quae satis probabilis est 
Ruhnkeni conjectura in Historia critica Oratorum p. li. his 
verbis expressa ** Vetustissimus grammaticus libro de seripto- 
rum furtis, quem Clemens Alevandrinus, nihil. similem furti | 
actionem veritus, compilavit." Eum non alium fuisse quam 
Aristobulum Judaeum Cobetus conjecit in Observationibus cri- 
ticis in Platonis comici reliquias (Amstelod. 1840.) p. 72. Nam 
similis haec disputatio ei est quam Clementem ex Aristobuli 
commentariis ad leges Mosaicas in praecedente Στρωματέων libro 
sumsisse supra dicebam. Non credo tamen Aristobulum haec 
omnia ex poetis prosaeque orationis scriptoribus veteribus ipsum 
collegisse, sed aliorum de hoc argumento libris usum esse. Nam, 
quod Cobetum quoque non fugit, plures ante Aristobulum fuerunt 
qui in eonquirendis huiusmodi loeis operam ponerent et libros 
περὶ κλοπῆς ederent : quales enumerantur a Porphyrio apud Euse- 


Xxvi PRAEFATIO. 


bium Praep. Ev. 10, 2. inter quos Aretadas est, qui prudentior 
quam alii librum non περὶ κλοπῆς, sed περὶ συνεμπτώσεως scripsit, 
ipsa libri inscriptione prodens quid de diversorum scriptorum 
locis inter se similibus judicandum sit: de quo Longinus quoque 
verissime dixit (De sublim. c. 13.) ὁδὸς ἐπὶ rà ὑψηλὰ---ἧ τῶν 
ἔμπροσθεν μεγάλων συγγραφέων καὶ ποιητῶν μίμησίς re kal ζήλω- 
σις.---ἔστι δ᾽ οὐ κλοπὴ τὸ πρᾶγμα, ἀλλ᾽ ὡς ἀπὸ καλῶν ἠθῶν ἢ 
πλασμάτων ἢ δημιουργημάτων ἀποτύπωσις. quem verisimile est 
seriptores quosdam περὶ κλοπῆς his verbis notare voluisse. 

Minus exeusabiles sunt 811 nonnulli errores Clementis ex 
verbis seriptorum quae excerpserat orti vel male lectis vel non 
intellectis. Gravissimum huius generis peccatum, quod iam Pot- 
terus notavit, reperitur Strom. 1. p. 397. (vol. 2. p. i05, 27. ed. 
nostrae) ubi ex epistola quadam, quam apud Alexandrum Poly- 
historem legerat, haec effinxit, σὺν ἀρχιτέκτονι Τυρίῳ ἐκ μητρὸς 
᾿Ιουδαίας ἐκ τῆς φυλῆς Δαβὶδ, ὡς ἐκεῖ γέγραπται, ὙὝπέρων τοὔνομα. 
quae-lucem accipiunt ab Eusebio Praep. Ev. 9. p. 449 e. qui 
totam epistolam attulit, verbis illis sie scriptis, ἀρχιτέκτονά σοι 
ἀπέσταλκα ἄνθρωπον Τύριον ἐκ μητρὸς ᾿Ιουδαίας, ἐκ τῆς φυλῆς τῆς 
Δαβίδ' ὑπὲρ ὧν ἂν αὐτὸν ἐρωτήσῃς τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν πάντων 
ὑφηγήσεταί σοι καὶ ποιήσει. quae in eodice Alexandri quo Cle- 
mens utebatur literis uncialibus scripta THCAAAYIIEPONA- 
ΝΑΥ͂ΤΟΝ dupliciter fefellerunt Clementem. Neque enim anim- 
advertit, AAA, usitatum nominis Δαβίδ compendium, veteris 
hbrarü errore pro Adv illatum esse, quod ex Paralipomenis 2, 2, 
15. restituendum erat, et lteras proximas (ὑπὲρ ὧν ἂν) pro 
nomine proprio "Yzépera habuit, licet verum viri nomen Χιράμ 
cognitum habere posset ex Reg. 1, 7, 13. et 40. Alio modo 
peccavit Strom. 1. p. 328. (vol.2. p. 18, 24.) quum Democrito 
nomina tribueret ἐριδαντέες et ἱμαντελικτέες, ficta ex genitivis 
ἐριδαντέων et ἱμαντελικτέων, quibus Democritus usus erat, quae 
sunt formae lonieae ab nominativis épibávrgs et ἱμαντελικτής, 
Plutarcho Mor. p. 614. ab editoribus restitutae pro ἐριδανταίων 
et ἱμαντελικταίων : de quo monuit Cobetus in Aoyíe "Epp; 
vol. 1. p. 209. 

De temporibus quibus tria primaria, de quibus diximus, opera 
Clemens scripsit, etsi neque ipsius neque aliorum supersunt testi- 
monia, tamen indiens non dubis satis certo constat. Nam quum 
Protrepticum in Paedagogo in ipso operis initio et Στρωματέων 
libro 7. p. 841, Paedagogum autem Strom. 6. p. 736. memoret, 


PRAEFATIO. xxvii 


statim intelligitur quo ordine haee opera sese exceperint, quae 
non est verisimile multorum annorum intervallis disparata fuisse, 
quum Στρωματέων lbros se ἑαυτῷ eis γῆρας θησαυρίζειν scribat 
Strom. 1. p. 322. ex quo recte colligitur non senem, sed vel flo- 
rente vel media aetate virum hoc scripsisse. Στρωματέων autem 
libros post mortem Commodi, quem a. 192. occisum esse novi- 
mus, scriptos esse ipse testatur Strom. I. p. 402. verbis usus μετὰ 
τὴν τελευτὴν Κομόδου, ex quo Eusebius Hist. Eccl. 6, 6. recte col- 
legit Zrpoparéas imperante Severo, qui Commodo post breve 
trium mensium imperium Pertinacis successit, ab Clemente 5011- 
ptos esse: quam opinionem confirmant etiam quae de paganis in 
Christianos saevientibus dixit Strom. libro sexto extremo, quae 
optime conveniunt temporibus Severi in Christianos crudeliter 
grassati. Complurium autem hoc opus annorum laborem fuisse 
nemini dubium videbitur qui amplissimas doctrinae copias, quas 
Clemens ex diversissimis seriptoribus veteribus collectas in libros 
suos transtulit, considerare volet. Quibus studiis etsi non hoc 
es& consecutus ut perfectam sibi compararet veterum Attico- 
rum linguae cognitionem, quod supra notavi ubi de impostorum 
Judaicorum fraudibus ab eo non animadversis dicebam, tamen 
genere dicendi tolerabili nee raro veterum Atticorum elegantiam 
aemulante utitur et ab multis linguae recentioris vitis libero. 
Quamobrem hoe mihi licere putavi ut vitiosis vel vocabulorum 
formis vel structuris verborum rectas, quas alus in locis non 
paucis intactas reliquerant librarii, substituerem. . Nam Clementi 
idem quod alis seriptoribus omnibus accidit, ut librarii, licet non 
raro recentioris cui assueti erant linguae vitia inferrent, tamen 
tot relinquerent verae scripturae vestigia ut illa quoque quae 
corruperunt sine ulla haesitatione ad rectam rationem revocari et 
possint et debeant. Caute tamen in hoe genere versatus sum et 
multa intacta reliqui quae dubitari poterat utrum Clementi an 
lbrarüs imputanda essent. Eiusmodi est quod à» particula 
aliquoties cum indicativo futuri constructa est, soloecismo etiam 
in aliorum seriptorum inferiorum libris non infrequenti, velut 
p- 36. (vol. 1. p. 42, 24. ed. nostrae) τίνα δ᾽ ἂν φωνὴν προήσονται ; 
p. 108. (p. 139, 2.) εἰκότως ἂν πάντες κεκλήσονται μαθηταί. p. 126. 
(p. 64, 1.) οὐ yàp ἄν more προήσεται φωνήν. p. 405. (vol. 2. 
p. 116, 2.) οὐκέτ᾽ ἂν ἰχθὺς εὑρεθήσεται, p. 738. (vol. 3. p. 1o.) 
σχολῇ y ἂν τῶν ἡμετέρων ἀφέξονται. Quae si recte scripta 
leguntur, probabile est p. 49. quoque (vol. 1. p. 62, 16.) ubi πῶς 


xxvlil PRAEFATIO. 


ἂν αἰτήσωνται in libris est, αἰτήσονται potius scribendum esse cum 
Cobeto in Λογίῳ 'Eppf vol. 1. p. 230. quam quod ego posui αἰτή- 
carro. Pauca vero quae reperiuntur ἂν cum indicativo praesentis 
(velut ἂν ἔστι vol. 3. p. 242, 23. 256, 16.) constructi vel omissi 
ubi optativo vel imperfecto addi debebat exempla non dubitan- 
dum quin librarüs debeantur, quae etiam Cobeti sententia est 
Ρ. 273. 

Divisiones Paedagogi in libros tres, Στρωματέων in libros octo 
non postero demum tempore ab aliis introductas, sed ab Clemente 
ipso institutas esse loci plures produnt ubi librorum numeros 
memorat, velut Strom. 5. p. 650. ἐν τῷ πρώτῳ orpoparet. p. 703. 
et 763. ἐν τῷ δευτέρῳ στρωματεῖ. 6. p. 735. ὁ ἕκτος ὁμοῦ καὶ ἔβδο- 
μος τῶν κατὰ τὴν ἀληθῆ φιλοσοφίαν γνωστικῶν ὑπομνημάτων στρω- 
ματεύς. p. 886. εἰς τὸν ἑξῆς στρωματέα. 7. p. 902. εἰς τὸν ἕβδομον 
τοῦτον στρωματέα. p. 726. ὁ Παιδαγωγὸς ἡμῖν ἐν τρισὶ διαιρούμενος 
βίβλοις. p. 737. τῷ πέρατι τοῦ πέμπτου στρωματέως. Fecit autem 
hoc Clemens more aetatis suae. Nam antiquiores scriptores, 
velut Thucydidem, Platonem, Xenophontem, quorum opera nunc 
in libros ab veteribus grammaticis divisa feruntur in codicibus 
omnibus, nullis hujusmodi divisionibus usos esse G. C. Lewis 
ostendit commentatione quae Musei classici volumini secundo est 
inserta. 

Nomine Στρωματέων, de quo videnda quae interpretes in primis 
ad initium operis annotationibus collegerunt, non primus sic usus 
est Clemens, sed, ut conjicere licet, Plutarchi, scriptoris ab eo 
diligenter lectitati, exemplo,-cujus inter opera Στρωματεῖς ab Eu- 
sebio Praep. Evang. 1, 4. et in Lampriae catalogo librorum a 
Plutarcho scriptorum memorantur, post Clementem Origenes, qui 
decem Στρωματέων lbros scripsit, ab Hieronymo aliisque memo- 
ratos. Praeterea Caeselliü Vindicis, grammatici Latini, Stroma- 
teus a Prisciano laudatur 6. p. 685. 696. et Στρωματεῖς inter varias 
librorum inscriptiones memorat Gellius in Praefatione Noctium 
Atticarum, quem Plutarchi Στρωματεῖς in mente habuisse veri- 
simile est. Mire vero inferiorum temporum scriptores multi 
ecclesiastici et Byzantini, quos indicavit L. Dindorfius in The- 
sauro vol. 7. p. 899., Clement ipsi Στρωματέως cognomen tribu- 
erunt, sive arbitrio suo sive codieum quibus utebantur auctori- 
tate, quemadmodum etiam in superstitibus codicibus pluribus 
Protreptico adeo et Paedagogo Κλήμεντος τοῦ Στρωματέως nomen 
praescriptum est, ut supra diximus. 


PRAEFATIO. XXIX 


Στρωματέων libri singuli neque in codice archetypo Lauren- 
tiano neque in apographo Parisino in capita sunt divisi, quod a 
Pottero demum Lowthii consilio factum est. Contra Protrepticus 
et Paedagogi libri tres Jam in codicibus in capita sunt divisi, 
appositis etiam lemmatis, singulorum capitum argumentum indi- 
cantibus, quae non ab Clemente scripta esse, sed una cum ipsa 
illa in capita divisione grammatico alicui deberi videntur. 

Sequitur ut de seriptis Clementis minoribus dicam, inter quae 
Potterus merito primum locum dedit commentationi qua quaeritur 
τίς ὁ σωζόμενος πλούσιος, quam ex codice recenti Vaticano primum 
edidit Michael Ghislerius in Commentario in Jeremiam (Lugduni 
a. 1623.) vol. 3. p. 262—282. adjuncta Matthaei Cariophyli inter- 
pretatione Latina, in qua plura textus Graeci vitia tacite sunt 
emendata, post Ghislerium eum conjecturis quibusdam et anno- 
tationibus maximam partem inutilibus Franeiseus Combefisius in 
Auctario Patrum novissimo (Parisis a. 1672.) vol. 1. p. 163-194. 
tum Joannes Fellus, episcopus Oxoniensis, in editione separata 
Oxoniensi a. 1683. cui spatii explendi caussa ampliora quaedam 
perditorum Clementis librorum fragmenta adjuncta sunt, et qui 
Fell editionem nullis fere factis mutationibus recudit Thomas 
Ittigius Lipsiae a. 1700. libro hodie prorsus inutili. Primus vero 
qui libro a prioribus editoribus negligentissime tractato laudabilem 
operam impenderet Carolus Segaarius fuit, qui in editione trede- 
cim post mortem ipsius annis Trajecti ad Rhenum a. 1816. emissa 
non solum multa codicis Vaticani vitia optime emendavit, sed 
etiam ex amplis aecuratae doctrinae copiis plurima ad explicanda 
Clementis verba sententiasque illustrandas utilissima exprompsit, 
etsi, qui doctorum Batavorum illius aetatis mos erat, saepe pro- 
lixius quam opus erat exposita admixtisque non raro rebus a 
proposito alienis: unde trecentarum et sex paginarum commen- 
tarius exiit ad quinquaginta octo paginarum libellum. — Nec 
fontes sententiarum Clementis indagare neglexit, inter quos prae- 
cipuum locum tenet Hermae Pastor, liber ab Clemente studiose 
lectus, ut ex alis quoque scriptis ejus apparet, quod hodie, post- 
quam ex duobus codicibus librum illum Graece editum habemus, 
manifestius est quam Segaarii tempore fuit, qui interpretatione 
tantum vetere Latina utebatur ab Fabro Stapulensi ex codice 
saepe vitioso primum edita Parisius a. 1513., cui nuper altera 
accessit interpretatio Latina in codice Vaticano Palatino 150. 
reperta, quem interpretem exemplari Graeco multo quam alte- 


XXX PRAEFATIO. 


rum interpretem antiquiore et integriore usum esse alio loco 
ostendi. 

. Codex libelli Clementini Vaticanus locis pluribus defectus est: 
quod damnum in extrema parte aliunde sarcire licuit. Nam quae 
in fine inde ab sectione 42. legitur narratio de latrone ab Joanne 
apostolo ad meliorem frugem adducto totam verbotenus repetivit 
Eusebius in Hist. Eccl. 3, 23. placuitque etiam alis: unde factum 
est ut saepe separatim describeretur et in codicibus pluribus 
reperiatur, quorum ego, missis recentibus et inutilibus, duobus 
usus sum melioris notae libris (Q. et R.) eum Eusebio plerumque 
consentientibus. | Eorum Q. est Florentinus membranaceus ab 
manu eleganti exaratus seculo duodecimo, monasterio S. Marci a 
Cosmo de Medicis dono datus et postmodo cum aliis hujus mona- 
sterii libris in. Bibliothecam Laurentianam translatus, [0115 con- 
stans 217., quorum 1-213.  Dionysi Areopagitae opera conti- 
nent, quattuor reliqua Κλήμεντος πρεσβυτέρου ᾿Αλεξανδρέως ἡγου- 
μένου τῆς σχολῆς ἐκ τοῦ ἐπιγεγραμμένου αὐτῷ λόγου τίς ὁ σωζόμενος 
πλούσιος. Alter (h.) est Vaticanus 504. chartaceus, in quo hoc 
excerptum cum eadem qua in Q. inscriptione legitur fol. 76. seqq. 
Ceterum notandus est error Ghislerii, qui quum in codice Vaticano 
Origenis homiliis hune libellum adjectum videret, ipsum quoque 
Origenis nomine in editione sua inscripsit, sed errore in Prae- 
fatione cap. 7. $ 4. animadverso Clementis nomen restituit, non 
solum eodieum nostrorum Q. R. auctoritate confirmatum, sed 
etiam ab Eusebio, Hieronymo et qui prima libelli verba apposuit 
Photio testatum, quorum locos inter testimonia veterum de Cle- 


mente exhibuimus huic Praefationi adjuncta. Alius et antiquior 


error quorundam fuit qui hune libellum pro octavo Στρωματέων 
hbro habuerunt, quod in libris quibusdam faetum esse rettulit 
Photius l. c., opinione manifesto falsa, ab Nourrio Dissert. ΠῚ. 
cap. 2. verbosius quam opus erat refutata, etsi qui nune legitur 
et ab Photio aliisque seriptoribus antiquioribus lectus fuit Στρω- 
ματέων liber octavus dubitationes quasdam habet. Nihil enim 
cum praecedentibus libris septem commune habet, sed totus de 
demonstratione, definitione, divisione et caussis dialectico more 
disputat. Non dubitandum tamen quin totus sit Clementis, de 
quo videnda quae ab Nourrio alüsque interpretibus disputata in 
Commentaris apposuimus.  Àc Στρωματέων opus non septem, 
sed octo absolutum libris fuisse ex postremis libri septimi verbis 
colligi potest. 


^ 


XXXl 


PRAEFATIO. 


Sequuntur Excerpta ex Theodoto, inscripta “ἐκ τῶν Θεοδότου 
καὶ τῆς ἀνατολικῆς καλουμένης διδασκαλίας κατὰ τοὺς Οὐαλεντίνου 
χρόνους ἐπιτομαί," in uno servata codice (L.) Florentino Lauren- 
tiano (plutei 5. eod. 3.) supra ab me descripto fol. 361—377. ex 
quo primum edidit Victorius in Appendice ad Στρωματέων libros 
P- 339-349. in universum quidem satis accurate, sed tamen non 
sine erroribus quibusdam, quos codice denuo ecollato correxi. 
Auctorem horum excerptorum parum apte compositorum Ole- 
mentem esse incertum est: de quo videnda Nourri disputatio 
Dissert. III. cap. 3. quam Potteri Commentariis subjecimus vol. 4. 
p.495. De Valentinianorum decretis, quae in Excerptis his bre- 
viter exponuntur, comparanda quae ali haeresium scriptores 
explieatius tradiderunt: quod in annotationibus ad Irenaeum 
fecit Harveius in editione Cantabrigiensi a. 1857. 

Aliquanto doectiora sunt Excerpta quae ““ἐκ τῶν προφητικῶν 
(^ inscripta ex eodem quem modo dicebam codice Lauren- 
tiano (fol. 378—388.) primum edidit Victorius p. 349-357., post 
Victorium Latine vertit et annotationibus illustravit Fr. Combe- 
fiscus in Auctario Patrum novissimo vol. r. p. 194-210. In his 
Excerptis non solum multa reperiuntur Clementis doctrina non 
indigna, sed etiam Pantaenus memoratur (ὁ Πάνταινος ἡμῶν $ 56. 
p. 1002. ed. Pott.) quem Clementis praeceptorem fuisse ipse in 
"Yworvzéoeov libris prodiderat, ut ex Eusebio novimus Hist. 
Eccl. 6, 13. et Photius quoque in fine cod. 109. annotavit 
verbis, μαθητὴς δὲ, ὡς kal αὐτός φησι, γέγονε llavra(vov. Ex 
ipso tamen ὙὝποτυπώσεων opere haec Excerpta facta esse parum 
probabilis quorundam conjectura est, de qua dixit Nourrius 
l.c. Manifestior etiam error Acacii Caesareensis) et Joannis 


ékAoyaí 


) Acacius, Caesareae in Palaestina 


ζωῆς αἰσθητὸν εἶναι ὁμολογήσει. μετὰ 
episcopus, in Catena ad Genesin 3, 


TOUS χιτῶνας γὰρ εἴρηται “μήποτε λά- 


21. postquam memoraverat quae ex 


Cassiano rettulit Clemens Strom. 3. 


P- 554. ed. Pott., sic pergit, kal ἐν τῷ 
ὀγδόῳ δὲ Στρωματεῖ ἀθετεῖ τὴν περὶ 
τοῦ προεῖναι τὰς Ψυχὰς δόξαν, λέγων 
αὐταῖς λέξεσιν "à θεὸς ἡμᾶς ἐποίησεν 
οὐ ,mpoóvras" ἐχρῆν γὰρ καὶ εἰδέναι 
ἡμᾶς τὸ ποῦ ἦμεν καὶ προῆμεν καὶ πῶς 
καὶ διὰ τί δεῦρο ἥ ἥκομεν. εἰ δὲ οὐ »προῆ- 
pev, τῆς γενέσεως ἡμῶν μόνος αἴτιος ὁ 
θεὸς, ὃς οὐκ ὄντας ἐποίησεν, οὕτως καὶ 
γενομένους σώζει. ὁ δὲ τοὺς δερματί- 
νους χιτῶνας τὰ αἰσθητὰ εἶναι λέγων 
σώματα πάντως που καὶ τὸ ξῦλον τῆς 


βη τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς καὶ φάγῃ, καὶ 
ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνα." Edidit haec ex 
codice Bibliothecae Parisinae 2421. 
Nourrius Dissert. III. 2, 4, sed ex 
€kAoyais προφητικαῖς ὃ 17. excerpta 
esse non magis cognitum habuit 
quam Ang. Maius, qui eadem, “ KAj- 
pevros ἐκ τοῦ η arpóparos" inscripta 
ex codice quodam Vaticano tanquam 
inedita protulit in Scriptorum vete- 
rum collectione vol. 7. p. 88. "ó θεὸς 
--ἡμᾶς ὅπου ἦμεν, εἰ προῆμεν---ἥκαμεν 
-- γενέσεως αἴτιος μόνος ὁ θεός. ὡς οὖν 
οὐκ ὄντας ἐποίησεν, οὕτως καὶ γενο- 


Xxxll | PRATES&TPIO 


Damasceni* est, qui nonnulla quae in his ἐκλογαῖς προφητικαῖς 
leguntur ex Στρωματέων libro octavo protulerunt, fortasse quod 
haec excerpta, ut in codice nostro Laurentiano, Στρωματέων libris 
subjecta erant, ut libri octavi pars esse videri potuerint negli- 
genter inspicienti. 

Inter seripta Clementis perdita Ὑποτυπώσεων libri octo prae 
ceteris eminuisse videntur, quorum argumentum exposuerunt 
Photius Bibl. cod. rog. et qui ampliora nonnulla eorum frag- 
menta servavit Eusebius.  Obscurior aliarum sceriptionum bre- 
viorum, partim ab Eusebio et Photio memoratarum, memoria 
est, quarum pauca supersunt fragmenta, aliarum ne fragmenta 
quidem.  Nonnullas earum Clemens in operibus superstitibus 
non ut scriptas, sed ut alio tempore ab se scribendas memo- 
rat, quod utrum perfecerit an non perfecerit incertum manet 
de iis quarum neque ab alüs scriptoribus mentio fit nee frag- 
menta ulla supersunt. De his omnibus videnda quae Nourrius 
dixit in Dissertatione tertia cap. 4. et 5. quae Potteri Commen- 
tariis adjunximus. 

Reliquum est ut de editoribus et interpretibus Clementis di- 
cam, quod ita faciam ut ea tantum afferam quae cognosse operae 
pretium sit, omittam immemorabilia et inutilia, quorum notitiam 
ex Fabrice Bibhotheca (vol. 7. ed. Harles.) aliorumque biblio- 
graphorum libris petere poterunt qui cupient. 

Prima Clementis operum editio a Petro Victorio facta est Flo- 
rentiae a. 1550. in officina Laurentii Torrentini, ex iis quos supra 
descripsi codicibus ducta et in partes tres divisa, quarum prima, 
praemissa Epistola dedicatoria ad Marcellum Cervinum Cardi- 
nalem, ex qua nonnulla supra attuli, paginis 1-42.  Protrepticum, 
secunda Paedagogum paginis 1-92. continet, tertia (p. 1—357.) 
Στρωματέων libros octo, Excerpta ex Theodoto et ἐκλογὰς προφητι- 
kás. Hane editionem in annotationibus meis litera V designavi. 

Eodem fere tempore Gentianus Hervetus Clementis opera in 
sermonem Latinum vertit, primum edita Florentiae a. 1551. ex 
eadem qua Victorii editio officina Laurentii Torrentini, typographi 
ducalis, recusa. Basileae a. 1556, et postmodo novis curis recog- 
nita, quibus usus Simon Hervetus post mortem Gentiani multo 


μένους σώζει τῇ ἰδίᾳ χάριτι.᾽ ex qui- ἐκλογαῖς $ 17. nisi quod ὅτου---ἥκαμεν 
bus corrigenda sunt quae vitiose 10] ἴῃ ὅπου---ἥκομεν corruptum est. 
ecripta ex codice Parisino apposuit k Vide annotationes meas ad ἐκλο- 
Nourrius. Recte ecripta leguntur in yàs προφητικὰς $ 11. et 20. 


PRAEFATIO. xxxiii 
emendatiora edidit Parisiis a. 1590. una cum amplis Gentiani 
Herveti commentariis. In interpretatione Latina etsi saepissime 
ab vero aberravit Hervetus!, tamen leviora codicum Graecorum 
vitia non pauca, nonnulla etiam graviora, bene emendavit, quae 
suis quaeque locis memoravi. Annotationes vero Herveti etsi 
utilia nonnulla continent, quae Potterus in suos commentarios 
recepit, longe maxima tamen ex parte inutiles sunt et intolerabili 
verbositate, qua de rebus nemini vel ignotis vel obscuris exponit, 
taedium movent lectori, αὖ non iniquum de ea Nourrii judicium 
videatur (Dissert. II. 2, 5.) mirandumque sit Potterum repetenda 
hae farragine molem editionis suae quinta fere parte augere quam 
omittenda minuere maluisse. 

Longe utilior opera in hoc scriptore posita fuit Friderici Syl- 
burgii, eximio viri ingenio et accuratissima linguae Graecae sci- 
entia aequalibus suis omnibus, uno excepto Henrico Stephano, 
superioris, qui nullis fere adjutus librorum manuscriptorum prae- 
sidus? in editione Heidelbergensi Commeliniana a. 1592. centena 


! Potterus in Praefatione p. v. ** Her- 
veti interpretatio, quae in hominum 
manibus ut plurimum versatur et 
posteriorum Clementis editionum 
comes est individua, licet a doctis 
antehac viris in melius saepe mutata, 
adhuc tamen in multis ab auctoris 
mente adeo aliena, in aliis manca et 
imperfecta, in quamplurimis ambigua 
et obscura est, ut saepe in ipso Cle- 
mente nihil magis quam Clementem 
desideres, nec raro Latina potius a 
Graecis, quam haec ab illis lucem 
exspectent ; et qui hanc denique, prout 
res exigit, corrigendam susciperet, 
Augiae plane stabulum purgare vide- 
retur. Proinde Cohortationem ad 
Graecos ex Graeca Latinam iterum 
fecimus, ad Paedagogi forsan ac 
Stromatum etiam libros progressuri, 
nisi alia nos studia, quae diutius in- 
termittere haud licuit, eo tandem 
compulissent, ut de Herveto potius 
ad Graecum textum accommodando 
deinceps cogitaremus ; qui, prout 
nunc apparet, etiamsi parum elegans 
et ornatus, in plerisque tamen, uti 
spes est, haud plane infidus habe- 
bitur Clementis interpres." De Her- 
veti opera jam Sylburgius recte judi- 
caverat, cujus verba infra apposui- 
mus p. xxxiv. 


m Sylburgius in Praefatione, * Ad 
exemplarium copiam quod attinet, 
calamo exarata nulla nobis impetrare 
licuit praeter unum Paedagogi codi- 
cem, anno 1549. descriptum quem Pa- 
latina bibliotheca suppeditavit. [De 
hoe dixi supra p. xi.] Suppeditavit 
eadem et collectanea quaedam partim 
e Paedagogo partim e Stromateis ex- 
cerpta, sed paucula illa et paucos ad 
locos conferentia." Post quae me- 
morat annotationes quos Theodorus 
Canterus, Joannes Arcerius, David 
Hoeschelius et Georgius Remus Àu- 
gustan] ad ipsum  miserint. "Tum. 
pergit, * Hoeschelius vero ex Augu- 
stanae bibliothecae manuscriptis ἐκλο- 
yais sive ἐπιτομαῖς non pauca sug- 
gessit: ets) enim ea collectanea, ut 
ipse oculatus est testis, neque ordine 
neque judicio eo quo decebat con- 
gesta, passim etiam ab imperito libra- 
rio vitiata sunt, in non paucis tamen 
locis ad germanam lectionem non pa- 
rum opis attulerunt." Dixi de his 
infimae aetatis excerptis per codices 
plures propagatis supra p. xviii. osten- 

ique quae sibi propria habere vide- 
antur non libris antiquis, sed epito- 
matorum deberi arbitrio. De siglis 
quibus in annotationibus usus est 
Sylburgius haec dixit in Praefatione 


XXXlV PRAEFATIO. 


editionis Vietorii vitia certissimis sustulit emendationibus, adjun- 
etis annotationibus brevibus quidem, sed utilissimis, quas repetivit 
Potterus et ego quoque repetivi?, exelusis tamen quas vel libro- 
rum manuscriptorum fontes post Sylburgii demum tempora aperti 
inutiles reddidissent, vel quas de multis scripserat fragmentis 
poetarum, in quibus idem ei acciderat quod Hugoni Grotio aliis- 
que superiorum seculorum viris doctis, inter quos Potterus quo- 
que est, accidit, ut saepe ab vero aberraret, quum idonea metro- 
rum scientia destitutus esset multisque quibus nos hodie in 
poetarum fragmentis tractandis utimur subsidiis eareret.  Cete- 
rum Sylburgius lectorum studiis eo quoque egregie consuluit 
quod duos editioni suae adjunxit indices, alterum Graecum alte- 
rum Latinum, eadem qua alii non pauci in alios scriptores indices 
ejus eminent diligentia compositos. Eorum priorem, qua Graeci- 
tatem Clementis, etsi brevius quam hie scriptor merebatur, expo- 
suit, ego locis plurimis auctum et correctum tertio editionis meae 
volumini adjeci, post indicem scriptorum ab Clemente memora- 
torum, quem novum ipse confeci, quum indicem Christophori 
Woltereckii ab Fabricio in Bibliotheea Graeca vol. 7. p. 135-149. 
editum inepte compositum esse erroribusque plurimis laborare 
vidissem ; indicem vero Sylburgi Latinum satis copiosum ipsum 
quoque correctum et passim auctum volumini quarto adjunxi. 
Multo inferior Sylburgio proximus est editor Daniel Heinsius, 
qui Sylburgii editionem, adjuneta Herveti interpretatione Latina 
ab se correcta, repetivit Lugduni Batavorum a. 1614. in qua edi- 
tione leviora vitia multa sunt emendata, graviora vero infelicibus 


ad Annotationes, * P. MS. codicem 
Palatinum Paedagogi significat, Ex- 
cerpta MS. pariter Palatina. H. MS. 
excerpta Augustana, litera H. sola 
Hoescheli conjecturas et annotatio- 
nes, litera À. Arcerium, C Theodorum 
Canterum, Com. Commelinum, R 
Georgium Remum, Augustanum, V 
Petri Victorii exemplar, quod bonus 
ille senex paulo ante obitum donum 
mihi misit, X Xylandri notationes.— 
His addidimus quae a doctissimis 
nostri seculi criticis annotata fuerunt, 
videlicet Petro Victorio, Joanne Bro- 
daeo, Paulo Leopardo, Gulielmo Can- 
tero, Justo Lipsio, aliis: tum ea quae 
Fr. Junius in diffcilioribus a nobis 
consultus suggessit. [Interpres quo- 
que Gentianus Hervetus, etsi multis 


in locis alucinatus est,in non paucis 
tamen haud aspernandas nobis attu- 
1 suppetias. Quibus ipsi quoque 
intexuimus quae vel aliunde, vel e 
nostro penu, quamvis pauperculo, in 
medium conferre valumnus." Petri 
Victorii aliorumque quae supra nomi- 
navit opera pleraque in Gruteri Lam- 
padem sive Facem artium liberalium 
recepta sunt. 

n Ex Sylburgii annotationibus quae 
repetivi ex ipsius sumsi editione Syl- 
burgii Commeliniana anni 1592, non 
ex editione Potteri, qui Sylburgii an- 
notationes, jam ab Heinsio parum 
accurate recusas, locis plurimis cor- 
rupit vel interpolavit, sive haec ipsius 
culpa est sive amanuensis parum pe- 
riti, quo fortasse usus est Potterus. 


PRAEFATIO. 


XXXV 


conjecturis multo saepius quam felicibus tentata in annotationibus, 
quarum exigua tantum pars hodie lectu digna est. Nihilominus 
Heinsii vestigiis institerunt, proximi eodem seculo editores Parisini 
a. 1629. et 1641. et Coloniensis a. 1688. quae editiones nihil fere 
slbi proprium habent praeter temerarias interpolationes mag- 
numque errorum typotheticorum numerum, quorum pars non 
exigua novis erroribus aucta? in proximam transiit editionem ab 
Ioanne Pottero, episcopo Oxoniensi, factam, quae Oxonii prodit e 
Theatro Sheldoniano duobus formae maximae voluminibus a. 17 1 5. 
Is non solum primus fuit qui ampliorem afferret librorum manu- 
scriptorum apparatum, licet parum prudenter delectorum (nam 
neglectis codicibus antiquioribus omnibus infimae tantum aetatis 
libris, de quibus supra exposui, usus est), sed etiam ad emendanda 
et explicanda Clementis seripta eorumque fontes indagandos plu- 
rima contulit: quamobrem magnam annotationum ejus partem 
dignam indicavi quam in quarto hujus editionis volumine repe- 
terem, omissa tamen quam locis ex scriptoribus Graecis allatis 
more aetatis suae adjunxerat interpretatione Latina, abjectisque 
alis rebus non paucis quarum hodie usus nullus est, inter quas 
multae et longae de fragmentis poetarum disputationes sunt, qui- 
bus vel falsas priorum criticorum opiniones vel suas ipsius nihilo 
meliores exposuit, admissis non paucis contra prima artis metricae 
elementa? peccatis, quibus silentio praetermittendis famae viri 
egregii melius consuluisse mihi videor quam eastigandis quae, si 
hodie viveret, non esset scripturus. [nter annotationes aliorum 
virorum doctorum a Pottero primum editas? praecipua cum laude 


9 Errores hi typothetici saepe frau- 
di fuerunt viris doctis sola Potteri 
editione usis: de quo satis erit hic in 
universum monulsse. Sic Jortinus 
(Remarks on Ecclesiastical History, 
vol. 1. p. 354.) ἐπιπροσθέσθαι p. 764. 
ed. Pott. ex conjectura in ἐπιπροσθεῖ- 
σθαι mutabat, quod ipsum in codice 
legitur servatumque est in Victorii, 
Sylburgii et Heinsii editionibus. 

P Leniter hos Potteri errores nota- 
vit Jortinus in Remarks on Eccle- 
siastical History, vol. 2. p. 382, 383. 

4 De his Potterus in Praefatione, 
p. vi. * Graeco ac Latino textui Syl- 
burgii, Heinsii aliorumque doctorum 
virorum Notas adjunximus, quas libri 
antehac editi, cum a se invicem, tum 
ab ipso etiam auctore nimium remo- 


tas in calce totius operis exhibentes, 
ingratas studiosis lectoribus moras 
injciunt. His alias immiscuimus e 
philologicis hujus ac proxime supe- 
rioris seculi scriptoribus a nobis- 
metipsis undique excerptas. In mar- 
gine codicis sui, quem mihi, cum ad 
quartum Stromatum librum perve- 
nissem, moriens legavit, nonnulla an- 
notaverat Grabius ὁ μακαρίτης. Post 
nulum vero mihi memorandus est 
W. Lowthius, Ecclesiae cathedralis 
Winton. praebendarius dignissimus ; 
qui non solum perpetuas fere in Cle- 
mentem notas ultro mihi obtulit, sed 
etiam Cohortationem ad Graecos et 
octo Stromatum libros pro diversa 
materiae, qua constant, ratione, qua- 
tenus fieri potuit, in capita redegit. 


e2 


PRAEFATIO. 


XXXVYl 


memorandae sunt Gulielmi Lowthii locorum multorum vel emen- 
dationes vel explicationes: quas vero ex hominum quorundam 
ἀνωνύμων collectaneis (sigla Col. significatis) Potterus protulit anno- 
tationes verbosas magis quam doctas, maxima ex parte abjiciendae 
fuerunt. 

Potteri editionem Antonius Zatta, typographus Venetus, recudit 
a. 1757. auctam Fragmentis quibusdam Clementis ab Fabricio col- 
lectis ad Hippolytum vol. 2. p. 66-74. et Adriani Daillet Vita 
Clementis, eandemque iterum recudit J. P. Migne in Patrologiae 
Graecae voluminibus VIII. et IX. Parisiis a. 1857., omissis, ut par 
erat, Herveti annotationibus, additis vero Nourrii, de quibus sta- 
tim dicetur, dissertationibus tribus. Textum Graecum Potteri 
interpretationemque Latinam repetivit Fr. Oberthür, editione inu- 
tili, quae Herbipoli prodit a. 1780. tribus voluminibus, textum 
Graecum solum Reinholdus Klotzius Lipsiae a. 1831— 1834. 
quattuor formae duodecimae voluminibus, liberatum ab multis 
typothetarum quos Potterus propagaverat erroribus adjectisque 
quae a Pottero allatae erant codicum lectionibus et auctum scholiis 
ad Protrepticum et Paedagogum ex codice Parisino 451. ab Con- 
stantino Schina descriptis, de quibus supra diximus. 

Duodecim ante Potteri editionem annis Nicolai le Nourry, 
docti monachi Benedictini, Dissertationes tres de Clemente ejus- 
que scriptis prodierant, editae in Apparatu ad Bibliothecam 
maximam veterum Patrum, qui Parisiis prodiit a. 1703., paginas 
occupantes formae maximae plus quam septingentas (624—1362.) ut 
Nourrium in idem quod in Herveto reprehenderat verbositatis 
vitium incidisse appareat, lieet commentationes ejus longe prae- 
stent commentariis Herveti et multa cotitineant hodie quoque non 
inutilia: quamobrem excerpta quaedam earum Potteri annota- 
tionibus subjunxi. Ita autem hae Dissertationes sunt compositae 
ut praemissa singulorum Clementis librorum analysi, sive argu- 
menti expositione, reliqua sequantur quae de rebus ab Clemente 
tractatis—velut de gentilium theologia, philosophia, mysteris et 


moribus, de artium, scientiarum 


Haec autem infra, propriüs auctorum 
nominibus distincta, et suis quaeque 
locis disposita, reperientur. Alios 
praeterea rogavi amicos doctosque 
viros, ut symbolas suas conferrent ; 
omnibus, qui ad auctorem nostrum 
illustrandum emendandumve aliquid 


aliarumque rerum inventoribus, 


tribuissent, gratias, quas possem, 
maximas habiturus. Utrum his usi- 
bus quadantenus inservire poterint, 
quae nos e tenui nostro penu de- 
promsimus, aequus lector facile judi- 
cabit." 


PRAEFATIO. xxxvii 
de historia dogmatisque ecclesiae Christianae, de moribus et insti- 
tutis Christianorum, de haereticorum erroribus—undique ocolle- 
gerat, labore saepe inutili, cujusmodi sunt quae de vita et libris 
scriptorum ab Clemente memoratorum compilavit, quas quae- 
stiones nune multo et plenius et subtilius ab recentioribus histo- 
riae Graecorum literariae scriptoribus tractatas habemus. Nec 
quae de textu Graeco emendando passim disputavit ullo modo 
satisfaciunt et plerumque a Pottero alisque melius quam ab 
Nourrio administrata sunt. 

Aretioribus finibus eireumscriptae sunt aliorum multorum de 
Clemente commentationes nune tamen maximam partem obso- 
letae, quarum notitia ex Fabricii et Harlesi Bibliotheca Graeca 
et Hoffmanni Lexico bibliographico peti potest, inter quas plures 
sunt quae ad doctrinam de γνώσει et λόγῳ ab Clemente in Xrpo- 
ματέων libris expositam pertinent, de qua recenti memoria quat- 
tuor prodierunt commentationes prae ceteris memoratu dignae, 
prima docti Batavi Hofstede de Groot, Disputatio de Clemente 
Alexandrino philosopho Christiano, Groningae a. 1826 ; secunda 
A. F. Daehni, De γνώσει Clementis Alexandrini et de vestigiis 
neoplatonicae philosophiae 4n ea obviis commentatio historico- 
theologica *, Lipsiae a. 1831, tertia Hugonis Laemmeri, Clementis 
Alexandrini de λόγῳ doctrina, Lipsiae a. 19853; quarta eaque 
praestantissima R. A. Lipsii in Erschii et Gruberi Encyclopaedia, 
&ect. I. vol. 71. Lipsiae a. 1860: ex quibus aliorum quoque re- 
centiorum theologorum de hoc argumento sententiae cognosci pos- 
sunt. In eadem Encyclopaedia sect. I. vol. 18. p. 4—13. a. 1828. 
Coellnii edita est de vita et scriptis Clementis commentatio, duobus 
annis post Grootii de iisdem quaestionibus disputationem in Dis- 
sertatione modo memorata.  Neuter tamen nova vel recondita 
proferre potuit, non magis quam Moehlerus et Reithmayerus in 
commentatione de vita et doctrina Clementis, Patrologiae (Mogun- 
tiae editae a. 1840.) vol. 1. p. 430—486 : nam quae de vita studiisque 


* Contra Daehnium nonnulla dis- £wum selectorum particulae, qua haec 


putavit Jos. Reinkens, Presbyter Co- 
loniensis, in Dissertatione de fide et 
γνώσει Clementis, Vratislaviae edita 
a. 1859. Idem antea Dissertationem 
ediderat de Clemente Presbytero Alex- 
andrino Theologo, Vratislaviae sine 
anni nota. [Ibidem a. 1853. H. Reu- 
teri Dissertatio prodiit, Clementis 
Alexandrini Theologiae moralis capi- 


continentur, cap. I. De summo bo- 
no quae fuerit Clementis sententia. 
Cap. II. De vestigiis philosophiae 
Stoicae quae esse videntur in Cle- 
mentis doctrina morali conspicua. 
Cap. III. De sententiarum moralium 
Clementis repugnantia, origine et in- 
dole universa. 


Xxxvlii PRAERFATLDO. 


Clementis comperta habemus ad pauca illa redeunt quae vel ipse 
in scriptis superstitibus quasi praeteriens dixit vel ex perditis Euse- 
bius et Photius collegerunt, quae ego partim supra exposui partim 
inter Testimonia veterum huie Praefationi subjuncta exhibui. 

De Στρωματέων parte in qua Clemens veterum Hebraeorum et 
Graecorum de deo doctrinam inter se comparavit, non anim- 
adversis quem auctorem sequitur Aristobuli fraudibus, eximia est 
Valekenari disputatio in. Commentatione de Aristobulo a. 1806. 
edita, de qua supra dixi p. xxiii. Ipsum Aristobuli opus in Patmo 
insula se vidisse asseruit homo ignotus, qui seculo, ut videtur, 
quinto deeimo in margine codieis nostri Laurentiani L. fol. 54 b. 
(ad verba Clementis p. 410. ᾿Αριστόβουλος ἐν τῷ πρώτῳ τῶν πρὸς 
τὸν Φιλομήτορα) haec adscripsit ““᾿Αριστοβούλου βίβλος αὕτη 7) πρὸς 
τὸν Φιλομήτορα ἐστὶν εἰς τὴν Πάτμον, ἣν ἔγωγε οἶδα," quod quum 
parum credibile sit, nec tamen de nihilo fictum esse possit, erro- 
rem subesse suspicor, fortasse eo explicandum quod seriptor ver- 
borum illorum Eusebii Praeparationis Evangelicae codicem vide- 
rat, cujus in margine per longam foliorum seriem, quam excerpta 
Eusebii ex Aristobulo implerent, lemma positum viderat APIZTO- 
BOYAOY, quod inducere eum potuit ut ipsius opus Aristobuli 
videre sibi videretur. | 

Ad seripta Clementis minora quod attinet, praeter editiones 
libri “τίς ὁ σωζόμενος πλούσιος, de quibus supra dixi, duae tan- 
tum memoratu dignae sunt editiones Hymni in Christum salva- 
torem, altera Ferdinandi Piperi, quae Gottingae prodiit a. 1835., 
altera Alberti Thierfelderi in commentatione docte diligenterque 
scripta De Christianorum Psalmis et. Hymns, quae Lipsiae 
prodita. 1868. Est hic Hymnus versibus scriptus anapaesticis 
monometris paucis admixtis dimetris brachycatalectis et cata- 
lecticis sive paroemiacis, subjectus in codicibus quos supra enu- 
meravi Clementis Paedagogi libro tertio, vol. 1. p. 405-407. ed. 
nostrae. Cum metro Hymni similes comparandi sunt Hymni 
tres Synesi (III. IV. X.), qui seculo quarto vixit, ex versibus 
plus quam mille anapaestieis monometris composit, et luliani 
(Caesar. p. 14. ed. Heus.) praeconium Mercuri, quod versibus 
constat monometris anapaesticis undequadraginta arte paullo 
maiore quam Clementis Synesique Hymni compositum, quater 
admissa syllaba ancipite (v. 10. 17. 18. 31.), nusquam hiatu. In 
Hymno vero Clementino, qui versibus constat 66., non solum 
quinque sunt syllabae ancipitis exempla (p. 406, 4. 407, I. 3. 13. 


PRAEFATIO. XXXIX 


15.)sed etiam hiatus est admissus in fine versuum (p. 406, 31. 
407, 14. 18. 19.) pariter atque in primo pede, p. 406, 9. βασιλεῦ 
ἁγίων. p. 407, 8. Χριστὲ ᾿Ιησοῦ. p. 407, 9. γάλα οὐράνιον. et in 
versu imperite composito p. 406, 29. ἅγιε ἡγοῦ, nisi ἁγίων ἡγοῦ 
seribendum eum "Thierfeldero. Porro prorsus singulare est neque 
ullo alio huiusmodi earminum exemplo comprobatum quod quat- 
tuor primi versus ex tripodiis constant, ultimo tamen quarti ver- 
sus pede corrupto, 


στόμιον πώλων ἀδαῶν, 
Ν bl 7 3 ^ 
πτερὸν ὀρνίθων ἀπλανῶν, 
» ^ , S 
οἴαξ νηῶν ἀτρεκὴς, 
Ἂς 5 ^ ^ 
ποιμὴν ἀρνῶν βασιλικῶν, 


quas in dipodias convertit Cobetus in Λογίῳ “Ἑρμῇ vol. 1. p. 494. 
deletis quattuor epithetis ἀδαῶν ἀπλανῶν ἀτρεκής et βασιλικῶν, 
coniectura parum probabih. Denique mirum est strophas ex 
monometris compositas ter finiri versu paroemiaco (p. 406, 8. 
26. 30.) quo alii omnes anapaestorum scriptores non sunt usi 
nisi in fine systematum ex dimetris compositorum. Quod quum 
animadvertisset 'lhierfelderus, totum carmen, exceptis versibus 
quattuor primis, in dimetros monometro et versu paroemiaco 
eonclusos divisit, versibus nonnullis transpositis, uno autem 
(p. 406, 31.) ἴχνια Χριστοῦ eiecto, ceterum in medio reliquit 
utrum Clemens hune Hymnum, a quibusdam in dubitationem 
vocatum, ipse scripserit an aliunde sumtum memoriae prodiderit, 
quam disputationis eius partem (p. 18 seqq.) operae pretium est 
propre integram apponi: * Graecorum hymnorum, qui memoriae 
proditi sunt, vetustissimus est hymnus Clementis Alexandrini. 
Quem hymnum priusquam accuratius inspiciamus, antea nobDis 
praemittendum est, qualem musicam in Christianorum conven- 
tibus adhibendam esse Clemens ipse voluerit. Ex iis quae doctus 
ille vir in libris suis diversis locis de musica scripsit, cognoscimus 
Graecam musicam et harmonicam et rhythmicam eo quo Clemens 
vixit tempore maxime fuisse usitatam. Tria enim sonorum 
genera Graeca, diatonicum enharmonieum chromaticum, et non- 
nullos modos, αὖ modum Dorium, modum Phrygium, itemque 
rhythmos, quibus cantica fuerint adstricta, persaepe commemorat. 
Neque vero omnia genera neque omnes rhythmos in cantu sacro 
adhibenda esse Clemens censuit, sed quatenus musica Graeca 
Christianos uti oporteret diversis locis edocuit. In stromatum 


xl PRAEFATIO. 


libro sexto* Aristozenwm quasi gravissimum scientiae musicae 
auctorem allegat, qui modo .Dorio enharmonicum, diatonicum 
modo Phrygio bene convenire dixerit; ac cum eodem loco Davi- 
dem, qui hymnos in dei laudem composuerit, quasi musices exem- 
plum laudet, et modum Dorium et Phrygium in cantu sacro 
adhibendum esse voluisse eum apparet. Quod autem fuerit 
discrimen inter tria genera, ac quales fuerint modi veterum 
Graecorum, hoe tempore O. Paul dilucide exposuit*. Genus 
chromaticum, quod sensum molliat et magis cantui amatorio 
quam sacro conveniat, Clemens a cantu sacro relegari vult". 
Chromatici generis modulationes lubrieas appellat oppositis dia- 
tonici generis modulationibus, quas sanas et severas vocans in 
cantum sacrum recipiendas esse dicitx. Eodem cum studio, quo . 
genus chromaticum, rhythmos quosdam miserabiles castigat y. 
Mirum autem non est et modulationum et rhythmorum quaedam 
genera a Clemente esse reprehensa, cum illo quo Clemens vixit 
tempore, Graeca musica iam valde depravata fuerit. Sed nihilo- 
minus Clemens chromaticum tantum genus ac dissolutos rhyth- 
mos vituperans Graecam musicam ad cantum sacrum adhiben- 
dam esse censuit.  Znstrumenta quoque musica, ut lyram et 
citharam a Clemente in dei cultum admissa esse Ὁ. Paul contra 
A. W. Ambros defenditz. Quibus instrumentis Christiani non 
tam in sacris publicis usi esse videntur quam in conviviis, quae 
eo tempore Christi eiusque discipulorum exemplum imitantes 
celebrare solebant. In eodem enim paedagogi capite, quod 
multa quae ad musicam spectant continere 1am vidimus, Clemens 
etiam de eiusmodi conviviis loquitur comparatis cum 1is, quae et 
Graeci veteres et Iudaei celebrare soliti sint?. Quibus in conviviis 


$ Clemens Alex. strom. VI. p. 784. 
ed. Pott.: Ἔτι τῆς μουσικῆς παρά- 
δειγμα ψάλλων ὁμοῦ καὶ προφητεύων 
ἐκκείσθω Δαβὶδ ὑμνῶν τὸν θεὸν ἐμμε- 
λῶς. προσήκει δὲ εὖ μάλα τὸ ἐναρμό- 
viov γένος τῇ δωριστὶ ἁρμονίᾳ καὶ τῇ 
φρυγιστὶ τὸ διάτονον, ὥς φησιν ᾽Αρι- 
στόξενος. 

t O. Paul, die absolute Harmonik 
der Griechen, cf. Fr. Bellermann, 
Tonleitern und Musiknoten der Grie- 
chen. 

u Paedag. lib. II. cap. 4. $ 44: 
καταλειπτέον οὖν τὰς χρωματικὰς ἁρμο- 
νίας ταῖς ἀχρώμοις παροινίαις καὶ τῇ 
ἀνθοφορούσῃ καὶ ἑταιρούσῃ μουσικῇ. 


cf. strom. lib. VI. cap. 11. $ 88. 

x Ibid. : καὶ yàp ἁρμονίας παρα- 
δεκτέον τὰς σώφρονας ἀπωτάτω ὅτι 
μάλιστα ἐλαύνοντας τῆς ἐρρωμένης ἡμῶν 
διανοίας τὰς ὑγρὰς ἁρμονίας, αἵ περὶ 
τὰς καμπὰς τῶν φθόγγων (Schnórke- 
leien) κακοτεχνοῦσαι εἰς θρύψιν καὶ 
βωμολοχίαν ἐκδιαιτῶνται. 

Y [bid.: μελῶν “γάρ τοι κατεαγότων 
καὶ ῥυθμῶν γοερῶν τῆς μούσης τῆς 
Καρικῆς αἱ ποικίλαι φαρμακεῖαι δια- 
φθείρουσι τοὺς τρόπους. cf. strom. 
lib. VI. cap. II. $ 89. 

Z Wiener Recensionem, 1865. r1. 
Jahrgang. p. 228. 

ἃ Paedag. II. 4. $ 44: 


Li ^ 
OvTOS Kat 


PRAEFATIO. 


xli 


cantica quaedam, quae σκόλια veteres appellaverint, cantari solita 
esse omnibus simul vocem tollentibus, nonnumquam etiam uno- 
quoque in ordine suo cantici in orbem decantati (Rundgesang) 
versum pronunciante. Qui autem musices peritiores fuerint, 
etiam ad lyram cecinisse. In hune modum si quis Christiano- 
rum ad lyram vel ad citharam canere velit, Clemens eum non 
obiurgat, cum etiam Iudaeorum rex eadem ratione deum lauda- 
veritb. Sed amatoria cantica a Christianorum convivis longe 
relegari et hymnos tantum in laudem Dei compositos cantari 
lubet." 

*'lalem hymnum aut ab ipso profectum ^, aut tempore illo 
iam usitatum Clemens memoriae prodidit in fine paedagogi, 
p. 311. ed. Pott. ubi Christo paedagogo eruditionis laudem offerri 
bene convenire dixit." 

* Omnes Clementis Alexandrini editores et i qui hymnos 
Christianorum collegerunt, hymnum illum anapaesticis pedibus . 
decurrentem in metricas partes ita descripserunt ut quattuor 
versus hymnum incipientes dipodiae sequerentur paucis tetra- 
podüs intermixtis. Istum in modum hymno dispertito Ramba- 
chius recte metricam pulchritudinem esse negatf. At ego quidem 
hymno metrum pulcherrimum atque ad musieam modulationem 
aptissimum vindico. Totum enim hymnum post versum quartum 
in tetrapodias descripsi, primum quod in hymno nonnullae tetra- 
podiae sunt, quae in dipodias dividi non possint, deinde quod in 
lyrieis Graecorum veterum carminibus tetrapodia eodem fere 
modo, quo in musica hodie usitata quaternorum pedum musi- 
corum connexus, praevaluit, denique quod, eum longe saepis- 
sime binae dipodiae inter se respondeant, verborum sensus tali 
connexui favet." 


€ Gerbertus de cantu et mus. s. 
tom. I. p. 7 


παρὰ πότον καθήκει ψάλλειν αὐτῷ τοὺς 
αὐτοῦ μεταλαμβάνοντας κτισμάτων. — 


ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς παλαιοῖς " Ἕλλησι παρὰ 
τὰς συμποτικὰς εὐωχίας καὶ τὰς ἐπι- 
Ψεκαζούσας κύλικας Ἕβραϊκῶν κατ᾽ εἰ- 
κόνα ψαλμῶν ᾷσμα τὸ καλούμενον σκό- 
λιον ἤδετο. 

b Paedag. Il. 4: $ 44: κἂν πρὸς 
κιθάραν ἐθελήσῃς ἢ ἢ λύραν € ἄδειν τε καὶ 
ψάλλειν, μῶμος οὐκ ἔστιν, 'EBpaiov 
μιμήσῃ δίκαιον βασιλέα εὐχάριστον τῷ 


θεῷ. 


5: 

4 Georgius Bullus defens. fid. Nic. 
3, 2. p. 189. 

€ Daniel, thesaur. hymnol.tom.11I. 
p. 3-4. Rambach, Anthologie christ]. 
Ges. I. p. 35-39. 

f Rambach, Anthol. I. p. 34. 

£ Cf. Rossbach und Westphal, 
Griechische Metrik p. 4. 


xlii 


PRAEFATIO. 


IIpoo 06s. 


Στόμιον πώλων ἀδαῶν, 


Ν 3 / bj ^ 
πτερὸν ὀρνίθων ἀπλανῶν, 


» a 9 ^ 
οἴαξ νηῶν ἀτρεκῆς; 


^ , "^ ^ 
ποιμὴν ἀρνῶν βασιλεῦ" 


5 τοὺς σοὺς ἀφελεῖς παῖδας ἄγειρον, 


, ^ € / € ^ 2 , 
αἰνεῖν ἁγίως, ὑμνεῖν ἀδόλως, 


ἀκάκοις στόμασιν 


παίδων ἡγήτορα Χριστόν. 


στροφή. 
Βασιλεῦ ἁγίων, λόγε πανδαμάτωρ 


1O 


€ / , / 
πατρὸς ὑψίστου, σοφίας πρύτανι, 


στήριγμα πόνων αἰωνοχαρὲς, 


βροτέας γενεᾶς σῶτερ ᾿Ιησοῦ" 


hi » Ν » , 
ποιμὴν, ἀροτὴρ, otaf, στόμιον, 


πτερὸν οὐράνιον παναγοῦς ποίμνης, 


15 


€ ^ , "^ / 
αἀλιεῦ μερόπων τῶν σωζομένων, 


, 9 ? ^ € hy 
πελάγους κακίας ἰχθῦς àyvovs 


/ 5 ^ 
κύματος ἐχθροῦ 


γλυκερᾷ ζωῇ δελεάζων. 


, y 
ürvTiOTpOdQ1. 


Σεμνὴ iori) 


[1-8. Parum probabilis haec zpoo- 
δός suspectaque propter inauditum 
tripodiarum usum, de quo supra di- 
cebam p.xxxix. Quamobrem proba- 
bilius esse censeo hanc Hymni par- 
tem, ut tres reliquas, stropham fuisse 
ex decem versibus compositam: de 
quo si recte iudico, initium Hymni 
indicatis lacunis sic erit scribendum 


/ / / / 
vu- uu-— uu- uu- 
/ / / / 

LE) S E SA EU. ALAS τ 
, , λ 18 ^ / 
στόμιον πώλων ἀδαῶν «,),ι.-2 
^ , (6 5 λ ^ / 
πτερὸν ὀρνίθων ἀπλανῶν «»ιυ-2 
» ΄ * M / 
ota£ νηῶν arpekrs o o-- 


M , Ld ^ , 
ποιμὴν ἀρνῶν τῶν βασιλείων---. 


Accedit ad haec quod non versimile 


Ν e / 
θεὸν ὑμνούντων, 


est Hymnum ab verbis incepisse στό- 
piov πώλων ἀδαῶν, nulla praemissa 
Jesu Christi invocatione. G. D.] 

19. Verba σεμνὴ βιοτὴ θεὸν ὑμνούν- 
rov respiciunt ad ea quae praece- 
dunt: ἰχθῦς ἁγνοὺς yAÀvkepá ζωῇ 
δελεάζων, * pisces sacratos unda ex 
infesta ?ucunda vita inescans! Sancta 
vita (res) eorum (est), qui deum lau- 
dant, o Jesu Christe, nam lac aethe- 
reum dulcibus uberibus sponsae gra- 
tiarum plenae: sapientiae tuae, fusum 
est!" Vita dulcis et sancta, qua Chri- 
stus amicos suos ex nequitiae undis 
servatos donat, nutritur lacte ex ube- 
ribus Sapientiae, quasi Christi spon- 
sae, fuso. Christus ipse deinde Sa- 
pientiae sponsae oppositus appellatur 
via, verbum, (veritas), vita, lux, mise- 


PRAEFATIO. 


xlii 


20 Χριστὲ ᾿Ιησοῦ, γάλα οὐράνιον 


μαστῶν γλυκερῶν νύμφης χαρίτων, 


σοφίας τῆς σῆς ἐκθλιβόμενον᾽" 


ὁδὸς οὐρανία, λόγος ἀέναος, 


^ JL. 
αἰὼν ümAeros, φῶς ἀΐδιον, 


25 ἐλέους πηγὴ, ῥεκτὴρ ἀρετῆς, 
ἡγοῦ προβάτων λογικῶν ποιμὴν, 


t€ y € ^ 
ἁγίων ἡγοῦ 


βασιλεῦ παίδων ἀνεπάφων. 


ἐπιστροφή. 


Οἱ νηπίαχοι ἀταλοῖς στόμασιν 


3o ἀτιταλλόμενοι θηλῆς λογικῆς, 


^ / 
πνεύματι δροσερῷ ἐμπιπλάμενοι, 


αἴνους ἀφελεῖς, ὕμνους ἀτρεκεῖς 


βασιλεῖ Χριστῷ μισθοὺς ὁσίους 


ζωῆς διδαχῆς μέλπωμεν ὁμοῦ, 


35 μέλπωμεν ἁπλῶς παῖδα κρατερόν. 


ricordiae fons, rector virtutis, et roga- 
tur ut oves suas, sanctos pueros in- 
taclos in viam virtutis ducat. Qui 
pueri intacti, infantes (νηπίαχοι) in 
ultima stropha quasi vitae doctrinae 
mercedem Christo regi laudem offe- 
runt. 

23 et 24. ὁδὸς .... Aóyos .... αἰὼν 
Se. Οὗ, Joh. xiv. 6: λέγει αὐτῷ ὁ 
᾿Ιησοῦς" ᾿Εγώ εἰμι ἡ ὁδὸς kai ἡ ἀλήθεια 
καὶ 5 ζωή. ““Ἴχνια Χριστοῦ," quae 
verba in editionibus omnibus verba 
** ὁδὸς ovpavia" praecedunt, mihi qui- 
dem a librario Christum ipsum se 
viam appellasse nesciente ad expli- 
canda verba ὁδὸς οὐρανία in margine 
apposita esse videntur. Quibus ver- 
bis non solum pulchritudo hymni 
poetica, sed etiam metrica corrupta 
est: poetica propterea, quod et in iis 
quae praecedunt, et in iis quae se- 
quuntur, semper Christus ipse, nun- 
quam aliqua ejus pars, ut in his ver- 
bis, invocatur ; metrica propterea, 
quod verbis ilis particularum sin- 
gularum symmetria, qua ceterae om- 
nes hymni particulae metrice inter se 
respondent, plane turbatur. 

27. Verbum ἅγιε, quod est in libris, 
corruptum mihi esse videtur ex ἁγίων, 
praesertim cum paullo ante, v. 9, 


Christus ** βασιλεῦ àyiov" appellatus 
sit. Ego verba ita coniungo: ἁγίων 
βασιλεῦ, ἡγοῦ παίδων ἀνεπάφων. Paen- 
ultima syllaba verbi ἀνεπάφων hoc 
loco producitur. [Hoc fieri non pot- 
est. Scribendum haud dubie ἀνεφά- 
πτων, ut dixi in annotatione. G. D.] 

28. Quoniam versu: βασιλεῦ παί- 
δων ἀνεπάφων sententia, quae ex una 
stropha in alteram transit, finita est, 
duae, quae restant, alterius strophae 
particulae e nexu excidentes locum 
tenent quasi desertum. Ac ne inter 
se ipsas quidem duae particulae con- 
nexum rationalem habent, cum prima, 
v. 25-28, nihil contineat nisi Christi 
invocationes, a versu autem vicesimo 
nono nova sententia: ''sancta vita 
est eorum qui deum laudant" inci- 
piat. Nisi forte quis verbis σεμνὴ 
βιοτὴ θεὸν ὑμνούντων Christum simi- 
liter atque iis quae praecedunt, in- 
vocari dicat: **tu, vita sancta deum 
laudantium." Etsi quidem duas par- 
ticulas hune in modum aegre con- 
iungi posse concedo, quaero tamen 
quid sibi velit invocationum cumulus, 
qui neque cum iis quae praecedunt, 
neque cum iis quae sequuntur, con- 
nexum habeat. 


xliv 


PRAEFATIO, 


b 34. € , 
Χορὸς εἰρήνης, oi χριστόγονοι, 


λαὸς σώφρων, 


ψάλλωμεν ὁμοῦ θεὸν εἰρήνης." 


38. Ultimus versus: Ψψάλλωμεν 
ὁμοῦ θεὸν εἰρήνης, etsi non est paroe- 
miacus, tamen, quippe qui molosso 
finiatur, grave aliquid habet et ideo 
ad hymnum claudendum aptior est 
quam qui anapaesto, ut ceteri versus 


in fine carminis positum, ubi necessa- 
rio versus paroemiacus ponendus erat. 
Ex quo sequitur εἰρήνης lhbrari vel 
glossatoris culpa pro vocabulo disyl- 
labo esse illatum, sive id αὐτῆς fuit, 
intellecto εἰρήνης, sive αὐτόν, sive 


fere omnes, finiretur. [Parum pro- 


aliud. G. D.] 
babiliter versum acatalectum defendit 


Reliquum est ut Addenda ad annotationes exponam, quarum 
pars magna debetur Cobeto, cuius annotationes egregiae ad 
Clementem in Λογίῳ Ἑρμῇ (Lugd. Dat. a. 1866. vol. 1.) pro- 
dierunt, postquam magna editionis meae pars iam impressa 
erat. 


AD VOL. 


P. 13,1. 9. ᾿Απόλλω] Mire infertur Apollinis nomen, quod etiam 
apud Eusebium legitur, sed fortasse ipsius Clementis errore. Τροφώ- 
νιον Cobetus p. 237. 

P.14,1 9. ἐκκυκλήσω ante Potterum  restituerat Sylburgius in 
Indice. 

P. 15,1. 15. ὁ Κύπριος ex glossemate ad ὁ νησιώτης adscriptum esse 
potest. Monuit Cobetus p. 193. 

P. 18, l. 4. κέντρον] Scribe κεντρίον, ut in annotatione dixi.. 

18, 7. διηγήσομαί σοι] καὶ τὰ λόγια addunt margo P et codices nonnulli 
Eusebii. 

P. 19, 1. 3. ὑμῖν] ἡμῖν apud Eusebium. 


510 ὥσπερ kai rà λόγια p. 35, 11. 


P. 22, l. 14. μνοῦνται] μυεῦνται Eusebius. 

P. 29, l. 5. ᾿Αριστοτέλης] Vide quae supra diximus p. xxiv. 

P. 35, l 11. ἐπὶ "Αγρᾳ ex Meursii emendatione legitur pro ἐπὶ Sáypa. 
Clementem, si veterum Atticorum more loqui voluisset, rà μὲν ἐν " Aypas 
(intellecto ἱερῷ) scribere et ἐν ante ᾿Αλιμοῦντι omittere debuisse monet 
Cobetus p. 240. 

35, 16. $pácewv] Fort. addendum τις. 

P. 37, l. 16. ἀνθρώπων] ἀνθρωπίνοις Cobetus p. 244. 

P. 38, l. 14. ἦν ὅτε delet Cobetus. 


PRAEFATIO. xlv 


P. 39, 1l. 2. veóv — ἵστασθαι Usus loquendi postulat νεὼν----εἴσασθαι, 
quod restituit Cobetus p. 197. 

P. 40, l. 3. περιβασίῃ] περιβασοῖ scribendum esse ostendi in Thesauro 
vol. 6. p. 793. assentiente Cobeto p. 244. 

40, 4. Συρακούσιοι] Probabilius hic et alibi Συρακόσιοι. 

40, I8. ἐσκέδανται] Hoc non solum propter formam verbi suspectum, 
sed etiam sensui parum aptum. Recte ἐσχίδαται Cobetus p. 196. col- 
latis similibus formis rerá$ara, ἀναγεγράφαται, éyyeypápara, ἀποτετά- 
xara, quibus Clemens usus est p. 39. 160. 224. 242. 309. 822. 

P. 42, 1. 4. Κυκλαίῳ] Nomen corruptum. ᾿Ακταίωνι Ungerus in The- 
banis Paradoxis vol. x. p. 380. 

42, 24. oia] οἱ Cobetus p. 244. 

P. 44, l. 13. Δωρόθεος] De hoc supra dictum est p. xxiv. 

P. 46,1. 12. εὖ θήσεις. ἀληθῆ μόνον----χρησμὸν τοῦτον] Scribendum et 
interpungendum εὑρήσεις ἀληθῆ μόνον---- χρησμὸν, τοῦτον cum  Cobeto 
p. 245. | 

P. 47, l. x1. Verba glossemati similia, τουτέστι τοὺς τάφους νεὼς émi- 
κεκλημένους, leguntur etiam apud Eusebium. 

P. 49, l. 5. ἐμοὶ μὲν οὐδ᾽ ὁ πᾶς àv ἀρκέσαι χρόνος] "Trimeter, quales 
prosae orationis scriptoribus non raro exciderunt.  Monuit Cobetus 
Ῥ. 427. 

P. 53,1. 6. ᾿Αντιόχειαν) ᾿Αντιοχείᾳ Cobetus p. 245. 

53, 24. τοῦ ἴΛΑπιος] τοῦ delendum videtur. 

P. 55, 1. 8. In annot. κακαποντίσεσθαι typothetae error est pro xara- 
ποντίσεσθαι : quae Potteri interpolatio pro καταποθήσεσθαι fraudem fecit 
Cobeto p. 246. 

P. 57,1. 23. χρυσίου] χρυσέου Cobetus p. 246. 

P. 58,1. 4. κατεξερῶσιν | ante Potterum  correxerat Sylburgius in 
Indice. 

P. 60, l. 10. 19. De his locis post ea quae ex Mnemosyne memoravi 
denuo dixit Cobetus in Aoyío Ἑρμῇ vol. 1. p. 246. 184. 

P. 62, 1. 15. αἰτήσαιντο] Vide quae supra dicta sunt p. xxviii. 

62, 19. ἀληθῶς ὄντως] ὄντως delet Cobetus p. 193. 

P. 69,1. 28. ἀπέλειπον] Recte ἀπέλιπον Cobetus p. 274. ut ego ipse 
p. 72; 3. ἀπελιπέτην restitui pro ἀπελειπέτην et postea Cobetus p. 247. 

P.41,l r3. Tavaióos] Recte Scaliger ᾿Ἀναΐτιδος, αὖ in annotatione 
dixi, nisi quod τῆς ᾿Αναΐτιδος scribere debebat, ut fecit Cobetus p. 71. 

Ρ, 72, 1. 8. Χαλκηδόνιος] Quum in libris sit Καρχηδόνιος, praestabat 
Καλχηδόνιος, ut Cobetus scripsit p 248. 

72,9. πλανήτας] πλάνητας Cobetus p.485. De utraque forma dixi 
An Thesauro. 

P. 73, 1. 8. δοκησισόφων cum Pottero restitui pro δοκησεισόφων vel 


xlvi PRAEFATIO. 


δοκήσει σοφῶν pariterque correxi vol. 2. p. 46,2. Sie etiam Cobetus 
p. 216. comparato simili οἰησισόφων vol. 2. p. 141, 25. 

P. 76, l. 25. ὃ γοῦν rà πάντα σείων καὶ ἀτρεμίζων ὡς μὲν μέγας τις----οὐδὲ 
μὴν ὁ παμφαὴς δοκῶν εἶναι ἥλιος] De loco Xenophontis supra dixi p. xxiii. 
Cobetus p. 249. “τοῦ Ξενοφῶντος ἄρα ἐστὶ τάδε “ ὁ γοῦν πάντα σείων 
ἄνεμος ὡς μὲν μέγας τις —. τὸ δὲ “ καὶ ἀτρεμίζων᾽ ἔσφαλται, οὔτε γὰρ 
᾿Αττικόν ἐστι τὸ ἀτρεμίζειν καὶ τῇ τῶν λεγομένων διανοίᾳ μάχεται." — In verbis 
proximis παμφαής Xenophonti restitui vult, apud quem nune πᾶσι 
φανερός legitur. 


€ 


P. 83, l. 2. ὃς ἑστιώμενος rois κρέασι “ χλωρὰ o)k ἐπήσθιεν ὃς ἑστιώ- 


μενος * κρέασι βοείοις χλωρὰ σῦκ᾽ ἐπήσθιεν᾽ Cobetus p. 251. collato Plut. 
Mor. p. 667 f. et Athenaeo 6. p. 276 f. 

P. 84, l. 7. κρύσταλλα] kai τἄλλα Cobetus p. 252. 

P. 91, 1. 23. φυκία scripsi pro φύκια. 

P. 93, 1. 23. τίτθαι] Vel τιτθαί : nam inter utrumque libri alibi (ut 
ipfra p. 154, 4. 159, 7. 161, II.) variant, nec constat quid probaverint 
grammaticl. V. L. Dindorf. in Thesauro vol. 7. p. 2240. 

P. 94, l. 3. ἐπὶ τῶν παθῶν] ἐπὶ μὲν τῶν πλόων Cobetus p. 253. 

94, 5. καταλείποντες) Praestat καταλιπόντες, ut Cobetus scripsit p. 
252. 

94, 17. μέντοι] Scribendum μέν ex MPV. 

P.95,1.23. ἡ μήτηρ ὄρνις] ὄρνις recte delere videtur  Cobetus 
p. 255 

P. 100, 1. 8. ὀλίγον] φλαῦρον Cobetus p. 255. 

100, I4. Χῖον] De hoc Cobetus iterum dixit in Ἑρμῇ p. 220. 

P. ror, l. τό. ἐν delet Cobetus p. 256. 

P. 102, 1. 11. ἐπιτέτραπται me nolente relictum pro ἐπιτέθραπται, quod 
restituit Potterus. V. Cobet. p. 256. 

P. 103, 1. 22. πλῆθι pro πλεῖ 51 scripsit Clemens, ad similitudinem 
pravae formae ζῆθι pro £7 finxit: v. Cobet. p. 203. 

P. 105, 1. 5. 'Epwüs si scripsit, pro 'Epwées scripsit, nisi hoc ipsum 
restituendum, ut ἰχθύες dixit p. 109, 19. 

P. 112, l. 5. ἐπὶ γαστέρα ἕρπουσα] ἐπὶ γαστρὸς ἕρπουσα Sylburgius in 
Indice s. v. ἐπί. ἐπὶ κοιλίαν ἕρποντος est vol. 2. p. 374, 8. ubi Sylburgius 
pariter ἐπὶ κοιλίας. 

P. 114, 1l. 17. δύνουσα] Debebat δυομένη dicere. De pravis huius 
verbi formis, quibus Clemens saepe utitur, dixit Cobetus p. 238. 

P. 116, 1. 24. ἐπιπνεύσας---αἵματι καὶ λόγῳ] ἐμπνεύσας--- αἵματι kai λύθρῳ 
Cobetus p. 257. 

P. 122, l. 11. ὑπὲρ] περί Cobetus p. 257. 

122, 18. ἐρεῖ] αἱρεῖ Cobetus p. 257. 

122, 26. τῷ θεῷ delet Cobetus p. 258. 


PRAEFATIO. xlvii 


P. 126, l. 20. ἴσαι] ἴσα Cobetus p. 259. 

P. 133, 1. 24. * *] πρᾷον Cobetus p. 266. 

P. 134, l. 2. οὐδέν πω βιωτέον] οὐδὲν ποίμνιον σωθῆναι οἷόν re Cobetus 
p. 266. 

P. 140, 1l. 3. ἁπαλόφρον] Recte ἀταλόφρον Cobetus p.267. ut infra 
lin. 14. 

P. 160, l. 12. καταρτίσωμεν] Recte καταργήσωμεν Cobetus p. 276. 

P. τότ, l. 6. πυκνοῦντος]) πυκνοῦ ὄντος Cobetus p. 277. 

P. 170, 1. 3. ὁ Φοῖνιξ et ὁ "AÓ0pacros pro glossematis ad ὁ μέν et ὁ δέ 
adscriptis habet Cobetus p. 192. 

P. 180, l. 13. παραμένουσιν] παραμενοῦσιν Cobetus p. 485. 

P. 185, l. 20. Ἱερεμίου] Ut hic Ἱερεμία M, sic infra 189, 3. 22. 190, 20. 
et Ἡσαΐα (a in ov mutato) 188, 7. 19. 190, 13. 19r, 16. 

P.188,1.5. De forma συνιῶν pro συνιείς conf. vol. 2. p. 287, 2. 
395; 19. 

P. 189, l. 6. συντετριμμένους] συντετρημένους Cobetus p. 277. 

P. 191, l. 23. ἐλεεῖ pro ἐλεᾷ Sylburgius ex cod. Pal. sumsit, ut dixit 
in Indice. 

P. 192, 1. 3. ἁμαρτάνοντα] ἁμαρτόντα Cobetus p. 277. 

P. 20r, l. 24. παρετέθη] παρείθη Cobetus p. 278. 

P. 202, l. 12. παραγγέλλειν Arcerius, παραγγέλλει libri, quo revocato 
pro καί μοι δοκεῖν scribendum cum Cobeto p. 279. pro καί μοι δοκεῖ. 
Conf. infra ad p. 243, 12. 

P. 213, 1. 6. ᾿Αντιφάνης ὁ Δήλιος ἰατρός] Hunc memorat Theophra- 
Stus περὶ ἱδρώτων c.17. (vol.3. p.343. ed. Wimm.) indicatus ab H. 
Sauppio in dissert. de Antiphonte (Gottingae a. 1867.) p. 13. 

213, 23. ὄρνεις] ὄρνις Cobetus p. 217. 

P. 218, l. 16. uepopguévas] Recte μεμωρημένας Sylburgius in Indice, 
de quo pluribus dixit Cobetus Ρ. 281. Recta scriptura servata in 
ΠΡ 304, 18. 311, 12. 

P. 231, 1. 26. ἀκείσθω] Praecedens ἀπεχέσθων (lin. 21.) ἀκείσθων scri- 
bendum esse ostendit, quod Cobetus restituit p. 283. Τὴν δίψαν ἠκέ- 
σαντο dixit. Clemens p.281i., Homerici recordatus πίον τ᾽ ἀκέοντό τε 
δίψαν. j 

I5 232, L τη: 
Comici versum 
Cobetus p. 283. 


ς ν » ^ M M 3x 2-9 , ΄ ^ 
ὁ yàp ἄκρατος κατὰ τὸν κωμικὸν ὀλίγ᾽ ἀναγκάζει φρονεῖν] 
ὁ πολὺς ἄκρατος ὀλίγ᾽ ἀναγκάζει φρονεῖν recte restituit 

P. 233, l. 4. ἐπὶ θεραπείας---ἐν ἀνέσει) ἐν θεραπείας----ἐπ᾽ ἀνέσει Cobetus 
p.282; 

P. 235, l.19. κῶμος quod delevit Porsonus servari potest si πότος 
deleatur, versu altero sic scripto κῶμος, BaAavet', ἄκρατος, ἀμίδες, ἀργία, 
eum Cobeto p. 284. 


xlviii PRAEFATIO. 


P. 236, l. 17. καὶ ῥακώδη quum codices praeter F omnes omittant, ex 
LXX. (Proverb. 23, 21.) illatum esse potest. 

P. 239, 1. 6. De dicto Herachiti dixit etiam Cobetus p. 187. 

P.240,1. 6. Scholion textui illatum, quod notavit Valckenarius, 
verbis ὕδωρ εἰς πόσιν terminari monet Nauckius, Jélanges G'réco- 
FEomains 3. (a. 1867.) p. 75.» proxima autem τὸ Χοάσπειον (nam sic cum 
Cobeto p. 186. scribendum pro Χοάσπιον) Clementis esse verba post 
οὕτω δὲ kal τὸ ὕδωρ transponenda. 

P.242,1. 26. πόρρωθεν ἄνωθεν] Alterutrum delet Cobetus p. 465. 
quum Clemens alibi vel πόρρωθεν vel ἄνωθεν dixerit. ἄνωθεν ἀρχῆθεν est 
vol. 2. p. 183, 19. θεόθεν ἄνωθεν vol. 3. p. 306, 24. 

P. 243, l. 12. ᾿Ἐμοὶ δοκεῖ Sylburgius. ἐμοὶ δοκεῖν libri, quod recte habe- 
bit si lin. 12. αἰνίττεσθαι in αἰνίττεται mutetur. καί μοι δοκεῖ sequente 
infinitivo est p. 202, I2. 205, 20. 

P. 244, 1. 20. ἐφ᾽] ἐν Cobetus p. 284. 

P. 245, l. 2. αἰσχύνομαι] ἃς αἰσχύνομαι Cobetus p. 465. 

P. 248, l. 19. οὐροδόχας] ovpo8ókas Cobetus p. 187. 465. 

P. 250, l. 12. éravAeirai] ὑπαυλεῖται Cobetus p. 466. 

P. 252, 1. 1. xopaiow] χορείοις Arcerius apud Sylb. in Indice. 

P.257, l.16. ἀπομυκτηρισμῷ ante Potterum Arcerius. 

P. 262, l. 4. παρεῖναι] παριέναι Cobetus p. 468. 

P. 264, 1. το. φωνῇ] φωνῆς Cobetus p. 469. 

264, 21. οὐ yàp ἀκούσονται delet Cobetus p. 469. 

P. 266, 1. 20. ἀπεχθεῖς] ἐπαχθεῖς Cobetus p. 469. 

P. 268, l. g. éAavov—dq οὗ τὸ ἔλεος] Videtur Clemens AI et E per- 
inde habuisse, quae saepissime permutarunt librarii. Notavit Cobetus 
p. 2rd. 

P. 270, l. 9. πλαγγόνιον] Recta scriptura est πλαγγόνειον : v. Cobet. 
P. 471- 

Ῥ. 271,1. 4. ἀνθινῶν] Rectus accentus est ἀνθίνων : de quo dixi in 
Indice vol. 3. p. 642. 

P. 272, 1. 3. ἀποκεκλίκαμεν] ἀποκεκλείκαμεν Cobetus p. 472. 

[P275 ls. λεαίνεσθαι] ἀλεαίνεσθαι Cobetus p. 472. 

P. 274, 1. 25. ῥόδων---κρίνοις) Videtur ad Cratini versus respicere ab 
Athenaeo allatos p. 685 56. Monuit Cobetus p. 428. 

P. 275, 1. g. Quod ego restitui vápxav pro ναρκᾶν etiam. Cobetus con- 
iecit p. 473. 

P. 276, l. 13. ἐπωνομάσθαι] ὠνομάσθαι Cobetus p. 475. 

276, 16. περιαγερμός] De hoc denuo dixit Cobetus p. 474. 

Pour mpi karára£iw—kararárrovot | κατάπεψιν---καταπέττουσι ὍΥΠ0. 
in Indice. V. quae in Thesauro dixi s. v. κατατάττω. 

P. 286, 1. 26. τὸν Aayóv| De hoc v. quae dixit Cobetus p. 284. 


PRAEFATIO. xlix 


P. 288, 1]. 7. μεμυκυιῶν Sylb. pro ueuvkórov, quod servat Cobetus p. 474. 
deleto ἀρτηριῶν. 

P. 291, l. 5. περᾶν] πειρᾶν, quod est in duobus libris, probat Cobetus 
p. 233. deleto éraw xiva. 

P. 292,1. 2. ῥιζόθεν] ῥιζωθέν Cobetus p. 529. 

P.294,1.4.6. Meinekii quas memoravi coniecturas leguntur in: 
Fleckeiseni Annal. a. 1863. p. 370. 

P. 298, l. τ. ὁρμωμένους Clemens pro ὀρνυμένους substituisse videtur, 
quod coniecit Cobetus p. 427. 

P. 30r, l. 6. μύρων] λειρίων Cobetus p. 475. 

P. 302, l. 4. ἀπολύωμεν] ἀπολλύομεν P, 1. e. ἀπολλύωμεν, quod restituit 
Cobetus p. 475. | 

P. 304, l. 11. σκέπην ταύτην] Locus, ut videtur, defectus, quem sie 
redintegrat Cobetus p. 475. σκέπην ἄλλην μὲν ἀνδράσιν, ἄλλην δὲ γυναιξὶν 
ἀπονεμητέον, τοῖς μὲν ἀνδράσι σκέπην ταύτην----. 

304, I8. et 311, 12. μεμωραμμένας] Revocandum μεμωρημένας : v. 
supra ad p. 218, 16. 

P. 305, l. 16. De vitioso ἔσθησις Cobetus dixit iterum p. 476. 

P. 308, l. 2. ἔγκειται] ἔκκειται Cobetus p. 281. 

308, 15. ἡδεῖαν] λείαν idem p. 476. 

P. 309, l. 17. ἄλλος οὗτος προφήτης delet Cobetus p. 477. 

P. 311,1. 26. τὴν σκέπην---αὐτῆς] τὸ σκέπον---αυτοῦ Cobetus p. 185. 

B ars.L Ek. εὐαίσθητον] εὐολίσθητον Cobetus p. 477. 

P. 315, l. 15. 20. καὶ ἔδειξεν----χορηγεῖται] κατέδειξεν----χορηγεῖ Cobetus 
P. 479. 

P. 318, l. ro. παρὰ τοῖς----ᾳχρυσίῳ] Haec non poetae, sed ipsius Cle- 
mentis verba esse putat Cobetus p. 427. 

P. 320, l. το. ὡς] πῶς Cobetus p. 480. 

P. 327, l. 13. ἕρπ᾽] ἔρρ᾽ Cobetus p. 436. 

P. 330, 1. 8. διαβολάς] ὑποβολάς Cobetus p. 434. 

: 330, 16. ἐκβέβηκε, τρίβεται] ἐκβέβηκ᾽, ἐντρίβεται Cobetus. 

P. 331, l. 4. o? γάρ] οὐ γὰρ dv Cobetus p. 435. 

P. 333, l. το. ὑπὲρ γῆς καὶ ὑπὸ γῆν] ἐπὶ γῆς καὶ ὑπὸ γῆς ap. Platon. Leg. 
p. 728 ἃ. 

P. 337,}. 1. μὴ θίγῃς----μαθών] Haec ex Solis oratione apud Euri- 
pidem in Phaethonte sumta esse coniecit Meinekius ad Athen. vol. 4. 
p.232. et Euripidis haec fortasse verba fuisse, μή μοι θίγῃς τῶν ἡνιῶν 
ἄπειρος ὦν, | μηδ᾽ ἐπαναβῆς τὸν δίφρον οὐ μαθὼν ἐλᾶν. 

P. 338, l. 3. κοσμουμένους] κομμουμένους recte Cobetus p. 436. et infra 
p. 345, 18. κομμοῦνται pro κοσμοῦνται p. 482. 

P. 340, l. 21. κόλλεσιν, de quo dixi in Thesauro s. v. κάλλαιον, non 
mutandum in καλλαίοις cum Cobeto p. 483. 

d 


l ^ PRAEFXTIO. 


P. 341, l. 14. évropiàv] ἐκτομιῶν recte Cobetus p. 485. 

P. 343, l. 3. θανάτῳ] θανάτου Cobetus p. 483. 

P. 344, l. 18. yavoópevos] yavópevos Cobetus p. 259. 

P. 345, l. 7. πεπολιωμένοι)] πεπολεμωμένοι Cobetus p. 483. 

P. 351, l. 15. διαφανεῖς] διαφανεῖ Cobetus p. 484. 

P. 352, l. 13. οἴκοι τάς] τὰς οἴκοι Cobetus p. 484. 

352,20. ἐκ τοῦ γὰρ ἐσορᾶν γίγνετ᾽ ἀνθρώποις ἐρᾶν] Hune senarium 
attulit Hesychius s. v. ὀμμάτειος πόθος et Paroemiographus ap. Millerum 
( Mélanges de L. Gr. p. 364.) qui addit, τοῦτον τὸν στίχον oi μὲν Σθενέλου, 
οἱ δὲ ᾿Αγάθωνος, parum probabiliter: v. Nauck. Mélanges G'réco- omains 
ἃ. 1868. p. 141. 

D55, Lw. παραγράφοντες] περιγράφοντες Cobetus p. 484. 

353; 19. διαμένει] διαμενεῖ Cobetus p. 485. 

P. 354, l. 1. ὁ ἵππος---τριῶν] E loco poetae sumta esse coniecit Cobe- 
tus p. 440. In quo fuerit ὁ μὲν ἵππος αὐτοῦ πεντεκαίδεκ᾽ ἄξιος | ἐστὶν ταλάν- 
των —u—u-u- | αὐτὸς δὲ χαλκῶν ἐστι τιμιώτερος | τριῶν. 

354; 20. ἐπίσταται] ἐπίσταιτο Cobetus p. 485. 

P. 359, l. 12. τοῦτο] τούτῳ Segaarius in Annot. ad vol. 3. p. 395, 26. 

P. 361, l. 20. διατιθέντας] διατεθέντας Cobetus p. 485. 

P. 363, l. 23. 26. καθαριότητος] Recta scriptura est καθαρειότητος, pari- 
terque καθάρειος p. 307, 18. 363, 26. V. Cobet. p. 215. 

P. 364, l. 2. δέ delet Cobetus p. 467. 

364, 19. πάντας ἀεί] ἀεί delet Cobetus p. 487. 

P.:90o;. L6. ἐπονειδίζων] ὀνειδίζων Cobetus p. 493. 

P.372,1.15. παιδαγωγουμένοις] πεπαιδαγωγημένοις  Cobetus p. 493. 
Praesens est p. 373, 25. nisi illie quoque πεπαιδαγωγημένοις scribendum. 

P. 374, l. 3. τοῦτο] τούτου Cobetus p. 493. 

P. 38r, l. 3. Poetae verba fuisse, ὥστ᾽ ἔμοιγε φαίνεται | ὥραν ἀπολείπειν 
καὶ τρυφὴν τὰ τῆσδ᾽ ἴχνη coniecit Cobetus p. 441. 

P. 385, l. 12. στωμυλευόμενοι] στωμυλλόμενοι Cobetus p. 236. 

P. 388, l. 14. "Ezaírios δὲ ὅρκος] ἔπαινος δὲ ὅρκος re Cobetus p. 529. ex 
Platonis Leg. 11. p. 917 c. 

P. 389, l. 17. πολύποδας----Ἶ Respicit ad Theognidis versus 215, 216. 

P. 424, 1. 23. Ἐὐφήγου (corrige typothetae errorem Εὐφήμου] Εὐφήτου 
Nauckius ex schol. Pind. Nem. Prol. p. 424. ἐπὶ ᾿Οφέλτῃ τῷ Εὐφήτου καὶ 
Κρεούσης παιδί. 


P. 430, 1. 28. Kuvócapyos | Recta forma Κυνόσαργες est. 


AD VOL. II. 


F. 9, 1l. 26. ἀπήμβλυται] ἀπήμβλυνται Cobetus p. 512. 
P. 13, 1. 24. ἐγγραψαμένου] συγγραψαμένου Cobetus p. 495. 


PRAEFATIO. h 


P. 15, l. 21. καταμέμφεται] καταμέμψεται Cobetus p. 495. 

P. 18, 1.8. γλυκύ τι] γλυκύτατον Cobetus p. 496. 

18, 23. ἐριδαντέες----ἰμαντελικτέες] V. supra p. xxvi. 

P. 19, l. 13. κνίσασθαι----ἀτέχνων) κνήσασθαι----ἀτεχνῶς Cobetus p. 232. 
490. 

P. 2o, l. 20. é£nprvuévos] Recte Victorius ἐξηρτημένος : v. Cobet. 
P. 427. 

P. 25, l. 26. ἐπιτήδευσις] σοφίας ἐπιτήδευσις Cobetus p. 499. 

P. 31, l. 19. ἄρακα] ἄρακον Sylb. in Indice. 

P. 36, l. 11. μετὰ τὸ δοξάσαι] μεταδυξάσαι e loco Platonis Rep. p. 413 a. 
Cobetus p. 528. ! 

P. 41, l. 17. οἱ παλαιοὶ Λακεδαιμόνιοι] Lacedaemonios memoriae errore 
nominat pro Aethiopibus: de quo dixit Cobetus p. 471. 

P. 45, 1. 22. διττῶν δή] διττόν, διττῶν δέ Cobetus p. 499. 

P. 41,1. 26. ἀναδειχθεῖεν] ἂν δειχθεῖεν Cobetus p. 486. 

P. 48, 1. 2. ἀκαριαίως pro d«apiéos 1àm Sylb. restituerat in Indice. 

48, 7. αἱ γυναικωνίτιδες] oi γύννιδες Cobetus p. 500. 

P. pz, l. x1. δίδυμος] V. Rosii Aristot. pseudepigr. p. 36. 

51, I6. καθαίρει] Recte καθαιρεῖ Cobetus p. 485. 

51, 26. ᾿Αρίσταρχος καὶ Θεόπομπος] V. Hosi Aristot. pseudepigr. 
Ρ. 195. 

P. 53,1. 5. Ἡγησίλαον] Immo Ἡγησίνουν, ut ostendi in Praef. ad 
Eusebii Pr. Ev. vol. 1. p. xiv. 

P. 54, l. 19. ἤ delet Cobetus p. 500. 

P. 56, 1. 25. ἠθικοὺς----λέγεται] ἰδίους ---λέγει Cobetus p. 531. 

P. 57, l. 4. ἐπεπλανησάμην---- ἀνθρώπων] ἐπεπλανήθην----ἀνδρῶν | Cobetus 
P- 531. 

51, 5. yéas] Recte γαίας apud Eusebium. 

57, T. ὀγδώκοντα] ὀγδώκοντα Clementis error vitiosa, ut videtur scri- 
ptura decepti, pro πέντε: de quo dixi in Praef. ad Eusebi Pr. Ev. 
vol. r. p. xviii. 

57. 9. ἐγενήθην] Democritus ἐγενόμην dixerat, ut Cobetus p. 532. 

P. 58, 1. 4. Quod apud Plutarchum legitur εἰς Μαλεῶνα in ἐκ Μαλιέων 
mutat Cobetus p. 504. 

58, 14. Νουμᾶς] Νομᾶς Cobetus p. 500. 

P. 59, 1. ro. Σαρμᾶναι] Sapuáves vel Γαρμᾶνες (ut Megasthenes apud 
Strabon. r5. p. 713.) Cobetus p. 5or. 

P. 60, 1. 3. αἱ ἱεραὶ καλούμεναι γυναῖκες͵ Male Clemens verbis ex Plu- 
tarcho sumtis καλούμεναι addidit: v. Cobet. p. 505. 

P. 64, 1. 2. Καρχηδόνιοι] Recte Muellerus Χαλκηδόνιοι, ut in. annota- 
tione dixi, nisi quod Καλχηδόνιοι scribere praestabat cum Rosio in Ari- 
stot. pseudepigr. p. 535. 

da 


lu PRAEFATIO. 


P. 67,1. 15. γαμηλιῶνος δέ] δέ particula indicio est ante γαμηλιῶνος 
aliquot verba excidisse, quae τὴν ἐπὶ Πυθαράτου ἄρχοντος fuisse coniecit 
Cobetus p. 504. 

P. 76, 1. 6. Satis erat verba ἐκ τῶν 'Apárov Φαινομένων eiicere.. Monuit 
Cobetus p. 192. 

P. 77, 1. 1. ἠνύσαμεν] ἠνυσάμην Cobetus p. 530. 

P. 83, l. 7. συνιών] I. e. συνιῶν. 

P. 96, 1. 4. Aopvecaíov] Vitiosa nominis forma pro Δορυσσόου. Μο- 
nuit Cobetus p. 503. 

P.105,1.27. Ὑπέρων] De hoc Clementis errore dictum supra 
p. xxvi. 

P. τοῦ, 1. 7. Διονύσιος] V. Mueller. Fragm. Hist. vol. 4. p. 396. 

P. 109, l. 1. Κεβρῆνος---Κεβρήν] Vel Κεφρῆνος- ----Κεφρήν. V. Schol. 
vol. τ. p. 429, 9. et Cobet. p. 213. 

P. 112, 1. 16. Βαβυλῶνος͵] Scribendum βασιλέων cum Scaligero: v. 
Cobet. p. 224. 

P. 123, l. r. ἀνελέσθαι αὐτό" τὸ yàp ὕδωρ---Αἰγύπτιοι εἰς ὃ----ἀποπνεύ- 
σαντα] Recte ἀνελέσθαι (τὸ γὰρ ὕδωρ----Αἰγύπτιοι) εἰς ---ἐναποπνεύσαντα Cobe- 
tus p. 170. 

P. 124,1. 5. φέρεται] φαίνεται Cobetus p. 169. 

P. 125, 1. 18. ὠνόμαζε, τοῦ] ὠνόμαζ᾽ ὅτου Cobetus p. 450. 

P. 126, l. 9. ποιμενικήν, quod delevit Potterus, defendit Segaarius in 
Annot. ad vol. 3. p. 385, 15. ed. nostrae. 

P. 130, l. 12. καταγαγόντι] κατάγοντι Cobetus p. 505. 

P. 131, l. 12. Eiponíav] Frequens in libris scriptura vitiosa pro Eipó- 
πειαν : de quo dixit L. Dindorfius in Thesauro vol. 3. p. 2438. Aevxa- 
λιωνείας pro Δευκαλιωνίας restitui vol. 3. p. 149, 2. 

P. 149, l. 26. οὐ yàp φρονέουσι τοιαῦτα πολλὰ ὁκόσοι éykvpoevovot] 
Respicitur ad versum Archilochi servatum ap. Plat. Eryx. p. 397. 
καὶ φρονεῦσι Toi" ὁκοίοις ἐγκυρέωσιν ἔργμασι: de quo dixit Cobetus 
p. 441. 

P. 155, 1. 3. πιστή] πειστή Sylburgius in Indice. 

P. 156, 1. 8. πρὸς λέξιν] κατὰ λέξιν Cobetus p. 506. 

P. 157, l. 21. ἀκηκοότων---φίλον delet Cobetus p. 256. 

P. 160, l. 4. σταθήσεται] θήσεται Cobetus p. 507. 

P. 161, l. 19. σφαιριστικούς ante Dastium Sylburgius in Indice. 

P. 188, 1. 6. συμφορᾶς ἀεί ex Suevernii coniectura legitur pro evudo- 
ροῦσα, quod in συμφρουροῦσ᾽ ἀεί mutat Cobetus p. 442. 

P. 223, l. 26. 7 delet Cobetus p. 444. 

P. 225, l. 24. ἰδεῖν] àv ἰδεῖν Cobetus p. 487. 

P. 237, 1. 23. πρὸς---λαμβάνεις] πρὸς τὸ πρᾶγμ᾽ ἔχω κακῶς. — D. οὐ θαῦμ᾽" 
ἐπαριστέρως γὰρ αὐτὸ λαμβάνεις Cobetus p. 444. 


PRAEFATIO. lii 


P. 238, 1l. 7. κατὰ τὸν τραγικὸν Σοφοκλέα] Σοφοκλέα si recte legitur, 
memoriae errore scripsit Clemens pro Αἰσχύλον. Sed fortasse delendum 
Σοφοκλέα cum Cobeto p. 446. 

P. 246,1. το. Κεφαλληνεύς] Forma vitiosa pro Κεφαλλήν. | Monuit 
Cobetus p. 54. 

. P. 249, l. 23. φασι] φασιν oi παροιμιαζόμενοι Cobetus p. 439. 

P. 253, l. 19. μαρτυρέονται----μάντεις] Dialectus postulat μαρτυρέοντι---- 
μάντιες. Monuit Cobetus p. 448. 

P. 259, 1. 8. ὀνειδισθεὶς ζηλοτυπίαν] ὀνειδισθεὶς εἰς ζηλοτυπίαν Cobetus 
p. 506. 4 

P. 260, 1. 13. $aci—] De huius dicti nequitia dixit Cobetus 
p. 5r. 

po3a5 box Λέγομεν Ψέγομεν Cobetus p. 513. 

P. 329. l. r1. εἰς εὐανδρίαν] Haec Clementis verba esse monet Cobetus 
p- 446. 

P. 349, 1l. 2. Αἰσώπιοι] Αἰγύπτιοι Cobetus p. 229. 

P. 350, l. 2. λέγεται---πρεσβύτην)] Scribendum Γέται----πρεσβευτήν cum 
Cobeto p. 228. 

P. 352, l. 18. οἰκουροῦσι] οἰκονομοῦσι dubitanter Cobetus p. 517. 

P. 365, l1. 34. ante iv. excidit numerus I. 

P. 389, l. 14. Post τόδε pone signum interrogandi. 

P. 400, l. 3. mpoieuev] Recte πρόϊμεν Sylb. in Indice. 

P. 403, l. 19. προσαποδεδώκαμεν] προσαποδέδωκεν Cobetus p. 532. 


AD VOL, LI, 


P. 24, l. 10. παρ᾽ ἡλίου κλέπτοντες ἐντέχνως τὸ φῶς] Est trimeter, nota- 
tus ab Cobeto p. 515. 

P. 35, 1. 5. τῆς---οἶ] Articulos delet Cobetus p. 517. 

P. 40, l. 14. Servari potest γραμματικῶν, 81 ἅπασιν in παισίν mutetur 
cum Cobeto p. 518. | 

P. 43, 1. 3. παραπέσῃ] παραπαίσῃ Cobetus p. 214. 

P. 46, l. 21. ἀλλὰ τὸ μὲν φάσθαι, τὸ δὲ κεκρυμμένον εἶναι), Pythagorei 
alicuius hexameter.  hecte τὸ δὲ καὶ x. Cobetus p. 451. 

P. 51, l. 19. αἰνιγμάτων] αἰνιγμῶν apud. Eusebium Pr. Ev. p. 541 b. 

P. 52, 1. 22. ἄπυρον θῦμα) Conf. p. 55, 15. 

P. 53, 1.6. Ἰσοκράτης ἐν τῷ Παναθηναϊκῷ] Plura apud Clementem 
rectius scripta quam in codicibus Isocratis: de quo dixit Cobetus 
p. 520. 

P. 55, l. 15. ἄπυρον] Sic Sylb. in Indice. 

P.6r,l.16. j—kxai οὕτω] Haec recte delere videtur  Cobetus 


P. 449. 


hiv PRAEFATIO. 


P. 74, 1l. 7. κοσμογονίᾳ] κοσμογενείᾳ codex male: de quo dixi in Praef. 
ad Eusebii Pr. Ev. vol. r. p. viii. 

P. 83, 1. 5. παιδείᾳ] παιδιᾷ recte Cobetus p. 214. 

83, 20. συνέγραψε] Quum sequatur ἐδάην, exspectes συνέγραψα, quod 
coniecit Cobetus p. 523. 

P. 88, l. 17. τὰ δ᾽ ὅμοια----ὄψιν ἀφαιρεῖται), Haec. ex Protreptico p. 61. 
(vol 1. p. 76, 21.) illata esse videntur Cobeto p.249. de quo supra 
diximus p. xxii. 

P. 90, 1l. 52. ἀεικελίων ex Eusebio legitur. Sed quum in L. ἀεὶ καὶ 
λίαν sit, probabihus est quod in annotatione memoravi ἀεικελιᾶν a 
Doeckhio scriptum. 

P. 102, l. r. κακῶς] καλῶς recte Valcken. de Aristob. p. 2. et Cobetus 
p- 454. 461. 

P.1:11,1.3-19. Versus Aeschylo suppositi ab falsario Judaeo, de 
quibus dixit Boeckhius in libro de Tragicis p. 150 seqq., haud dubie 
ex personati Hecataei libro sumti, ut similes plures Sophocli et Euri- 
pidi adscripti, de quibus v. annot. ad vol. 3. p. 93. 

P, 117,1. 3. ὅς] τίς Cobetus p. 451. 

P. 134, l. 17. ἔμεινεν) διέμεινεν Cobetus p. 452. 

P. 137, l. 9. μέγιστα] βέλτιστα Cobetus p. 252. 

P. 145, l. 14. * *] Ἔφορον, quod facile excidere potuit post πρόσ- 
φορον, supplet Cobetus p. 251. 

P. 159, 1. 18. σεβήσεως] σεβάσεως Sylb. in Indice. 

P. 177, l. 15. ὑποβάθραν] ἐπιβάθραν Cobetus p. 494. 

P. 187, 1. 6. δεδείξεται] δεδίξεται Sylburgius in Indice. 

P. 191, 1l. 138-20. Quae de his versibus ab Ritschelio dicta memoravi 
nune leguntur in. Opusculis vol. i. p.272. [06 metro Rütschelius 
rectius iudicavit quam Westphalius in Prolegomenis ad Aeschylum 
P. 79. 

P. 208, l. 9. δοκῶ] δοκεῖ recte Cobetus p. 454. 

P. 221, l. 24. λόγον] λόγιον Cobetus p. 197. 

P. 268, l. 3. αὖθις rà ἀριδήλως εἰρημένα μυθολογεῖν) Alludit ad versum 
Homeri Od. 12, 453. αὖθις ἀριζήλως εἰρημένα μυθολογεύειν, quo etiam alii 
Scriptores usi sunt: v. Cobet. p. 524. 

P. 281, 1. 18. εὔπιστος] εὔπειστος ante Meinekium Sylb. in Indice. 
Dixit de hoc fragmento etiam Cobetus p. 524. 

P. 306, l. 7. ἀγομένην] ἀγόμενον Cobetus p. 181. 

P. 338, l. 24. δι] δή Cobetus p. 195. 

P. 339, l. 3. πικρίζοντας] πικράζειν infra p. 376, 19. ubi praecedit yAv- 
κάζειν. 

P. 417, l 15. In annot. παραιτούμενος typothetae error est pro παραι- 


, 
TOUJLEVOV., 


TESTIMONIA VETERUM 


DE CLEMENTE ALEXANDRINO. 


E 


EX PHOTII BIBLIOTHECA COD. r09-111. 
(P. 154, 155. ed. Hoesch. p. 89. ed. Bekker.) 


109. 
᾿Ανεγνώσθη KAHMENTOX 'AAEZANAPEQN πρεσβυτέρου τεύ- 
xn βιβλίων τρία, ὧν τὸ μὲν ἐπιγραφὴν ἔλαχεν ὑποτυπώσεις, τὸ δὲ 


στρωματεὺς, τὸ δὲ παιδαγωγός. ai μὲν οὖν ὑποτυπώσεις διαλαμβά- 


"^ "^ ^ Pal // "^ e 
νουσι περὶ ῥητῶν τινῶν τῆς Te παλαιᾶς kal νέας γραφῆς, ὧν καὶ 


^ e / ^ 
κεφαλαιωδῶς ὡς δῆθεν ἐξήγησίν re kal ἑρμηνείαν ποιεῖται. καὶ ἐν 


^ ^ ^ / n^ ^ 
τισὶ μὲν αὐτῶν ὀρθῶς δοκεῖ λέγειν, ἐν τισὶ δὲ παντελῶς εἰς ἀσεβεῖς 


1. ᾿Αλεξανδρέως] Clementem non 
Alexandrinum, sed Atheniensem fu- 
isse obscura fama fuit, memorata ab 
Epiphanio vol. 1. p. 213. (2. p. 195, 
12. ed. meae), “Κλήμης, ὃν φασί τινες 
᾿Αλεξανδρέα, ἕτεροι δὲ ᾿Αθηναῖον, cui 
nemo fidem habebit, nisi aliunde con- 
firmata fuerit, etsi fieri potuit ut Cle- 
mens Athenis natus Alexandriam, 
clarissimam omnigenae doctrinae se- 
dem, se conferret studiorum suorum 
caussa. Clementem hunc Alexan- 
drini cognomine distingui ab altero, 
qui τῶν ἀποστόλων φοιτητὴς τῆς Ῥω- 
μαίων ἐκκλησίας πάλαι ἡγήσατο, teste 
Eusebio Eccl. Hist. 5, 2. et 5. 4. de 
quo et Epiphanius p. 51. et Ignatius 
Epist. i. et noster hic Clemens ali- 
quoties, monet Sylburgius in initio 
Annotationum. 

8. ὑποτυπώσεις] Hujus operis frag- 
menta ab Eusebio potissimum servata 


vide inter Fragmenta in fine volu- 
minis tertii. 

9. στρωματεύς] Quum Photius in- 
fra p. lvii., 11. numero plurali utatur, 
hic quoque στρωματεῖς scripsisse vi- 
detur. 

II. ἐν τισὶ μὲν αὐτῶν ὀρθῶς δοκεῖ 
λέγειν, ἐν τισὶ δὲ παντελῶς εἰς ἀσεβεῖς 
καὶ μυθώδεις λόγους ἐκφέρεται ] Tetigit 
hanc quaestionem Sylburgius in fine 
Annotationum suarum ubi haec scri- 
psit * Ut vero etiam constet quae 
"Theologorum de quibusdam in Cle- 
mente locis sit sententia, jam hic 
paucis subjungam. Non omni ex 
parte orthodoxum fuisse censent: 
quippe qui Apocryphis nimium dele- 
ctatus fuerit, ut testatur etiam Euse- 
bius. In primo τῶν στρωματέων p. 
I17, 26, ait operarium qui mittitur 
in messem Domini habere duplicem 
agriculturam, ἔγγραφον et ἄγραφον. 


IO 


]vi 


TESTIMONIA VETERUM. 


N / 

καὶ μυθώδεις λόγους ἐκφέρεται. ὕλην τε yàp ἄχρονον καὶ ἰδέας ὡς 
3 ’ € ^ 5 / Ν Ν e€*N *? 

ἀπό τινων ῥητῶν εἰσαγομένας δοξάζει, καὶ τὸν υἱὸν εἰς κτίσμα kará- 

» ^ 
γει. ἔτι δὲ μετεμψυχώσεις καὶ πολλοὺς πρὸ τοῦ ᾿Αδὰμ κόσμους repa- 
ET ^ * 5 
reverav καὶ ἐκ τοῦ ᾿Αδὰμ τὴν Εὔαν, οὐχ ὡς ὁ ἐκκλησιαστικὸς λόγος 
5 ^ 
5 βούλεται, ἀλλ᾽ αἰσχρῶς re καὶ ἀθέως ἀποφαίνεται" μίγνυσθαί re τοὺς 
3 / by Ν ^ 9 3. ^ , ^ M ^ 
ἀγγέλους γυναιξὶ kai παιδοποιεῖν ἐξ αὐτῶν ὀνειροπολεῖ, kal μὴ cap- 
^ * , ^ 
κωθῆναι τὸν λόγον, ἀλλὰ δόξαι. λόγους re τοῦ πατρὸς δύο reparo- 
^ / Ὁ ^ . ^ ^ 

AoyGv ἀπελέγχεται, àv τὸν ἥττονα Tots ἀνθρώποις ἐπιφανῆναι, μᾶλ- 
λον δὲ οὐδὲ ἐκεῖνον᾽ φησὶ γὰρ “ λέγεται μὲν καὶ ὃ υἱὸς λόγος, ὅμω- 
Ιονύμως τῷ πατρικῷ λόγῳ, ἀλλ᾽ οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ σὰρξ γενόμενος" 
, Ἂν ^ ^ ^ 

οὐδὲ μὴν ὃ πατρῷος λόγος, ἀλλὰ δύναμίς τις τοῦ θεοῦ, otov ἀπόρροια 
τοῦ λόγου αὐτοῦ, νοῦς γενόμενος τὰς τῶν ἀνθρώπων καρδίας διαπε- 


φοίτηκε.᾽ 


καὶ ταῦτα πάντα πειρᾶται ἀπὸ ῥητῶν τινῶν κατασκευάζειν 


τῆς γραφῆς. καὶ ἄλλα δὲ μυρία φλναρεῖ καὶ βλασφημεῖ, εἴτε αὐτὸς, 
15 εἴτε τις ἕτερος τὸ αὐτοῦ πρόσωπον ὑποκριθείς. ἐποιήθησαν δὲ αὐτῷ 
αἱ βλάσφημοι αὗται τερατολογίαι ἐν τόμοις ὀκτώ. λέγει δὲ καὶ περὶ 
τῶν αὐτῶν πολλάκις, καὶ σποράδην καὶ συγκεχυμένως ὥσπερ ἔμπλη- 


/ A 5€ / € NS UE, N € NOE ^ y 
kros παράγει τὰ ῥητά. ὁ δὲ ὅλος σκοπὸς ὡσανεὶ ἑρμηνεῖαι τυγχάνουσι 
"^ /, ^ ^ "m ^ ^ 
τῆς γενέσεως, τῆς ἐξόδου, τῶν ψαλμῶν, τοῦ θείον Παύλου τῶν ἐπι- 


e^ Ν “ Pa ἈΝ ΄' , ^ 

20 στολῶν, καὶ τῶν καθολικῶν, kai τοῦ ἐκκλησιαστοῦ. 
^N 2 , / / 

καὶ αὐτὸς φησι, γέγονε lIavratvov. 


Eodem in libro p. 147, xz. ait Chri- 
stum per unum tantummodo annum 
docuisse: qui tamen per tres annos 
et amplius docuit, ut ex Evangelistis 
manifestum est, Eodem in libro p. 
137. 50. ait gentes per philosophiam 
justificatas fuisse. Secundo τῶν στρω- 
paréov p. 173, 17. Hervetus interpres 
in margine annotat eum Nestorio er- 
roris ansam praebuisse. Eodem in 
libro affirmare dicitar neminem ante 
Christum servatum fuisse. Diversum 
tamen legimus p. 163, 25. 31. Tertio 
τῶν στρωματέων ait Christum nec 
esurlisse vere, nec vere sitlisse, sed 
tantum visum esse esurire ac sitire: 
qua de re lib.6. p. 276, 10: Valentinus 
paulo aliter libro 2, 11. 193, 43. Rur- 
sum sexto τῶν στρωματέων p. 270, 46. 
Christum et Apostolos apud inferos 
Evangeli praedicatione multos ad 
fidem convertisse. In Protreptico 
autem Evam allegorice interpretatur 
Voluptatem ; atque ita docuit etiam 
Origenem discipulum suum scriptu- 
ras allegorice interpretari: unde mul- 


Ἂν Ν € 
μαθητὴς δὲ, ὡς 
2 ^ ^ Ν e € T d 
ἀλλὰ ταῦτα μὲν αἱ ὑποτυπώσεις. 


tae tum novae, tum veteres exortae 
sunt haereses. Scripsit quoque et 
docuit Christum esse creaturam, ut 
Rufinus tradit in Apologia Origenis. 
De Paschate coactum se scripsisse ait, 
teste Eusebio Eccles. Hist. lib. 6.c. 11: 
eoque in libro se traditiones quas a 
presbyteris apostolorum successori- 
bus acceperit, commemorasse dicit. 
Qui liber cum ad nos non pervenerit, 
quaenam et quales traditiones illae 
fuerint incertum est." Multo co- 
piosius et doctius has quaestiones ab 
recentioribus theologis, qui de Cle- 
mentis doctrina exposuerunt, sunt 
tractatae, partim in Praefatione ab 
me indicatis. 

8. rois] αὐτοῖς A. (1. e. codex Mar- 
cianus Venetus). 

IO. οὐχ οὗτος] οὐ νῦν οὗτος A. 

20. ἐκκλησιαστοῦ ex À. pro ἐκκλη- 
σιαστικου. 

21. Ilávrawos] De hoc v. Fragm. 
p. 1002. extr. ed. Pott. et Eusebii 
locos ibi in annotatione indicatos. 


lvii 


TESTIMONIA VETERUM. 


110. 

Ὃ δὲ παιδαγωγὸς ἐν τρισὶ τόμοις ἐστὶν αὐτῷ διαπεπονημένος, 
ἤθους καὶ βίου κατορθωτικός. ἔχει δὲ τούτων καὶ προηγούμενον καὶ 
συνταττόμενον λόγον ἕτερον, ἐν à τὴν Ελλήνων διελέγχει ἀθεότητα. 
οὐδὲν δὲ ὅμοιον ἔχουσι πρὸς τὰς ὑποτυπώσεις οὗτοι οἱ λόγοι" τῶν τε 5 
γὰρ ματαίων καὶ βλασφήμων ἀπηλλαγμένοι δοξῶν καθεστήκασι καὶ 7j 
φράσις ἀνθηρὰ καὶ εἰς ὄγκον ἠρμένη, σύμμετρον μετὰ τοῦ ἡδέος, καὶ 
ἡ πολυμάθεια ἐμπρέπουσα. μνημονεύει δὲ πρὸς τῷ τέλει καὶ περὶ 
εἰκόνων. 


^ 5c , 
Οἱ δὲ στρωματεῖς εἰσὶ μὲν καὶ αὐτοὶ ἐν ὀκτὼ λόγοις καθ Ἑλλήνων 
" 2 
καὶ αἱρέσεων τὸν ἀγῶνα εἰσενηνεγμένοι, σποράδην δὲ καὶ ὥσπερ οὐκ 
5 /, * ^ , *, ^ ^ ^ * 
ἐν τάξει τὴν τῶν κεφαλαίων παράθεσιν κἀνταῦθα ποιεῖται, καὶ τὴν 
^ ^ ^ / 
αἰτίαν ὥσπερ ἀποδιδοὺς ἐν τῷ τέλει τοῦ ἑβδόμου λόγου αὐταῖς λέξεσιν 
e / «c / € ^ , s ^5 AM, e 
οὕτως λέγει “ τούτων ἡμῖν προδιηνυσμένων, kal τοῦ ἠθικοῦ τύπον ὡς 15 
ἐν κεφαλαίοις ὑπογραφέντος, σποράδην τε, ὡς ὑπεσχήμεθα, καὶ διερ- 
^ ^ » 
ριμμένως τὰ ζώπυρα τῆς ἀληθοῦς γνώσεως ἐγκατασπειράντων μαθή- 
ματα, ὡς μὴ ῥᾳδίαν εἶναι τῷ περιτυχόντι τῶν ἀμυήτων τὴν τῶν ἁγίων 
“ 2) NE n € Ν o ^ / 3: s. / » n 
εὕρεσιν" kal ἑξῆς. ἡ μὲν οὖν τοῦ διερριμμένως avrà κατατάξαι αὐτῷ 
αἰτία αὕτη, ὥς φησι, γέγονεν. εὗρον μέντοι γε ἔν τινι παλαιῷ βιβλίῳ 20 
^ 3 
τὴν αὐτὴν πραγματείαν οὐχὶ στρωματεῖς μόνον ἐπιγραφομένην, ἀλλ 
ὁλοκλήρως οὕτως ““Τίτον Φλαυίου Κλήμεντος, πρεσβυτέρου ᾿Αλεξαν- 
δρείας, τῶν κατὰ τὴν ἀληθῆ φιλοσοφίαν γνωστικῶν ὑπομνημάτων 
/ , , , L , / , ' /0» 
στρωματέων a, 8, y,0,€,c,€ kat η. 
^ € , Ν ᾿Ξ ἘΝ » , Ν χὰ γα ^ J 5 
τοῦ ἑβδόμου τὴν αὐτὴν ἔχουσιν ἐπιγραφὴν καὶ ἑνιαῖοι τυγχάνουσιν ἐν 25 


ἀλλ᾽ ὁ μὲν πρῶτος μέχρι 


ei ^ / ω € / » , / », ἈΝ s , 
ἅπασι Tots βιβλίοις" ὁ μέντοι ὄγδοος διάφορός ré ἐστι καὶ τῇ émi- 
γραφῇ καὶ τῷ ἐδάφει. ἐν τισὶ μὲν γὰρ “τίς ὁ σωζόμενος πλούσιος» 
2 , Ny e 66 6 Ν Ν 4 Ν , 23 
ἐπιγράφεται, καὶ ἄρχεται οὕτως “ oi μὲν τοὺς ἐγκωμιαστικοὺς λόγους 


N € 2. 2 Y * Ν » e M € N , ex € Ν 
καὶ ἑξῆς" ἐν τισὶ δὲ στρωματεὺς ὄγδοος, ὥσπερ και οἱ πρὸ αὐτοῦ ἑπτὰ, 


IQ. καὶ ἑξῆς hic et infra lin. 29 A. 
pro «ai τὰ ἑξῆς. 


πρῶτος ἡμῖν στρωματεὺς ἐνταυθοῖ περι- 
γεγράφθω. tertium p. 562. ὅθεν καὶ ó 


22. ὁλοκλήρως ] Longiorem hanc in- 
scriptionem Clementi ipsi tribuit Eu- 
sebius List. Eccles. 6, 13. τοῦ δὲ Κλή- 
μεντος Στρωματεῖς οἱ πάντες ὀκτὼ παρ᾽ 
ἡμῖν σώζονται, ots καὶ τοιαύτης ἠξίωσε 
προγραφῆς ** Tírov Φλαυίου Κλήμεντος 
τῶν κατὰ τὴν ἀληθῆ φιλοσοφίαν γνω- 
στικῶν ὑπομνημάτων cTpopareis." et 
conveniunt ei verba quibus librum 
primum concludit Clemens Ῥ. 427. 
ed. Pott. ἀλλ᾽ ὁ μὲν κατὰ τὴν ἀληθῆ 
φιλοσοφίαν γνωστικῶν ὑπομνημάτων 


τρίτος ἡμῖν τῶν κατὰ τὴν ἀληθῆ φιλο- 
σοφίαν γνωστικῶν ὑπομνημάτων στρω- 
ματεὺς τοῦτο ἔχει. τὸ πέρας. quintum 
p. 734: ὧδε μὲν οὖν καὶ ὁ πέμπτος ἡμῖν 
τῶν κατὰ τὴν ἀληθῆ φιλοσοφίαν γνω- 
στικῶν ὑπομνημάτων στρωματεὺς πε- 
ραούσθω, similiterque in initio libri 
Sexti p. 435. 

ib. Φλαυίου ἃ 
Φλαβίου. 

27. ἐδάφει] Textu. 


et Eusebius pro 


lvii TESTIMONIA VETERUM. 


ἐπιγράφεται, kal ἀπάρχεται “ἀλλ᾽ οὐδὲ οἱ παλαίτατοι τῶν φιλοσό- 
?5 S Caes eu NOM "^ ,ὔ / 5 ^ 5, € Led 
φων καὶ ἑξῆς. αὕτη δὲ ἢ τῶν στρωματέων βίβλος ἐνιαχοῦ οὐχ ὑγιῶς 
/, 
διαλαμβάνει, ov μέντοι ye ὥσπερ αἱ ὑποτυπώσεις, ἀλλὰ kai πρὸς 
πολλὰ τῶν ἐκεῖ διαμάχεται. ἐπαγγέλλεται δὲ καὶ ἄλλα πεποιῆσθαι 
[SA E , , 54 7 ! Ne 3 (εἰ ὦ» 1 
5abrQ συγγράμματα οὐκ ὀλίγα, καί ye καὶ ὑφ᾽ ἑτέρων πεποιηκέναι 
μεμαρτύρηται, περί τε τοῦ Πάσχα καὶ περὶ νηστείας καὶ περὶ κακο- 
λογίας, περὶ κανόνων ἐκκλησιαστικῶν, κατὰ τῶν ἀκολουθούντων τῇ 
^ e € 
τῶν ᾿Ιουδαίων πλάνῃ, ὃν ᾿Αλεξάνδρῳ “Ἱεροσολύμων ἐπισκόπῳ προσει- 
πεῖν. ἤκμασε δὲ Σεβήρου καὶ ᾿Αντωνίνου υἱοῦ αὐτοῦ “Ῥώμης βασι- 
10 λευόντων. 


Eusebius Histor. Eccles. 4, 26. 
Τούτου δὲ τοῦ λόγου μέμνηται Κλήμης ὁ ᾿Αλεξανδρεὺς ἐν ἰδίῳ Περὶ 
τοῦ [Πάσχα λόγῳ, ὃν ἐξ αἰτίας τῆς τοῦ Μελίτωνος γραφῆς φησιν 
ἑαυτὸν συντάξαι. 


T) Ibidem 5, 11. 


Κατὰ τοῦτον (τὸν Πάνταινον) ταῖς θείαις γραφαῖς συνασκούμενος 

DL / E] “, 7A eh nf ^ , S ipe 
ἐπ Αλεξανδρείας ἐγνωρίζετο Κλήμης, ὁμώνυμος ro πάλαι τῆς Po- 

, / € / ^ ^ , / ^ Ν NT M9 
μαίων ἐκκλησίας ἡγησαμένῳ φοιτητῇ τῶν ἀποστόλων" ὃς δὴ kai Ovo- 

N55 e / € , € * / ^ 
μαστὶ ἐν αἷς συνέταξεν Ὑποτυπωσεσιν, ὡς ἂν διδασκάλου τοῦ [1αν- 
^ ἴω , 
20 raívov μέμνηται, τοῦτόν τε αὐτὸν καὶ τῶν Erpoparécov ἐν πρώτῳ ovy- 
Sys ja / ex ey Ν 2 / e / 

γράμματι αἰνίττεσθαί μοι δοκεῖ, ὅτε τοὺς ἐμφανεστέρους ἧς κατείληφεν 
Ψ Lal ^ " , ^ / € » Ν 9 
ἀποστολικῆς διαδοχῆς ἐπισημαινόμενος ταῦτά φησιν ““ ἤδη δὲ οὐ 
Ἂς 2 5 / / ej € / , / € , 
γραφὴ eis ἐπίδειξιν τετεχνασμένη ἥδε ἡ πραγματεία, ἀλλὰ μοι ὑπομνή- 
3 ^ 7 y , »y , ^ ^N 
para eis γῆρας θησαυρίζεται, λήθης φάρμακον, εἴδωλον ἀτεχνῶς καὶ 
7 £x 5 ^ NIU /, , ᾿ς “- y 9 ^ 
25 σκιαγραφία τῶν ἐναργῶν καὶ ἐμψύχων ἐκείνων ὧν κατηξιώθην ἀκοῦ- 
, Ν, 9 ^ /, Ν Le UN. c Ἅ , /, € 
σαι λόγων re kai ἀνδρῶν μακαρίων kai τῷ ὄντι ἀξιολόγων. τούτων ὁ 
^ ^ Lol € "^ 
μὲν ἐπὶ τῆς “Ελλάδος, ὁ ᾿Ιωνικὸς, ὁ δὲ ἐπὶ τῆς μεγάλης ᾿Βλλάδος, τῆς 
κοίλης ἅτερος αὐτῶν Συρίας ἣν, ὃ δὲ ἀπ᾿ Αἰγύπτου, ἄλλοι δὲ ἀνὰ τὴν 
ἀνατολήν" καὶ ταύτης ὁ μέν τις τῶν ᾿Ασσυρίων, ὁ δὲ ἐν τῇ Παλαι- 
, € (^ , "^ 
30 στίνῃ, Ἑβραῖος ἀνέκαθεν. ὑστάτῳ δὲ περιτυχὼν (δυνάμει δὲ ἄρα mpá- 
τος ἢν) ἀνεπαυσάμην ἐν Αἰγύπτῳ θηράσας λεληθότα. ἀλλ᾽ οἱ μὲν τὴν 
ἀληθῆ τῆς μακαρίας σώζοντες διδασκαλίας παράδοσιν εὐθὺς ἀπὸ Πέ- 

ἈΠ 9, , 5, / ἈΝ / ^ € / $ , 
rpov καὶ lakefov, ᾿Ιωάννον re kai IlavAov τῶν ἁγίων ἀποστόλων, 
^ ^ Ν , / , /, Ἂς € / e A ^ 
παῖς παρὰ πατρὸς ἐκδεξάμενος, (ὀλίγοι δὲ οἱ πατράσιν ὅμοιοι) ἧκον δὴ 
Δησὺν θεῷ καὶ εἰς ἡμᾶς, τὰ προγονικὰ ἐκεῖνα καὶ ἀποστολικὰ καταθη- 

σόμενοι σπέρματα." 


6. περί re τοῦ Πάσχα] Hujus libri 8. προσειπεῖν À. pro προσειπεῖν 
fragmenta nonnulla servavit Euse- ἔδοξεν. 
bius. 


lix 


TESTIMONIA VETERUM. 


Ibidem 5, 28. 
9$-v EY d ^ / 
Hr δ᾽ ἂν τυχὸν πιθανὸν τὸ λεγόμενον, el μὴ πρῶτον μὲν ἀντέ- 
5 ^ € ^ £ Ἂς 5 ^ , 5 M , 

πιπτον αὐτοῖς αἱ θεῖαι γραφαί: καὶ ἀδελφῶν δέ τινων ἐστὶ γράμματα 
πρεσβύτερα τῶν Βίκτορος χρόνων, ἃ ἐκεῖνοι πρὸς τὰ ἔθνη ὑπὲρ τῆς 
ἀληθεία ὶ πρὸς τὰς τότε aipé ἔ λέγω δὲ ᾿Ιουστίνουν καὶ 

ηθείας, καὶ πρὸς τὰς τότε αἱρέσεις ἔγραψαν, λέγω δὲ ᾿Ιουστίνου kai 5 
Μιλτιάδου καὶ Τατιανοῦ καὶ Κλήμεντος καὶ ἑτέρων πλειόνων, ἐν οἷς 
e ^ [4 / 
ἅπασι θεολογεῖται ὁ Χριστός. 


Ibidem 6, 15. et 14. 


Τοῦ δὲ Κλήμεντος Στρωματεῖς ot πάντες ὀκτὼ map ἡμῖν σώζονται 
e ^ 7 ^ 
oüs καὶ τοιαύτης ἠξίωσεν ἐπιγραφῆς, ** Tírov Φλαυίου Κλήμεντος τῶν 1o 
κατὰ τὴν ἀληθῆ φιλοσοφίαν γνωστικῶν ὑπομνημάτων Στρωματεῖς.᾽ 
5 , y p SES WA S x € /, 5 ^ À , 
ἰσάριθμοί re τούτοις εἰσὶν οἱ ἐπιγεγραμμένοι "Y'norvméoeor αὐτοῦ λό- 
Ll ^ J 
yot, ἐν ots ὀνομαστὶ ὡς διδασκάλου τοῦ Ilavraívov μνημονεύει, ἐκδοχάς 
τε αὐτοῦ γράφων καὶ παραδόσεις ἐκτιθέμενος. ἔστι δὲ αὐτῷ καὶ πρὸς 
Ἕλληνας λόγος ὁ Προτρεπτικὸς, τρεῖς τε οἱ τοῦ ἐπιγεγραμμένου Tat- 15 
δαγωγοῦ, καὶ Τίς ὁ σωζόμενος πλούσιος, οὕτως ἐπιγραφεὶς ἕτερος 
αὐτοῦ λόγος" τό τε llepi τοῦ Πάσχα σύγγραμμα, καὶ Διαλέξεις περὶ 
’ Ν ΝῚ e N € ^ , € ^ ^ 
νηστείας καὶ Τ]ερὶ καταλαλιᾶς, καὶ ὃ Ilporpemrikos εἰς ὑπομονὴν ἢ 
πρὸς τοὺς νεωστὶ βεβαπτισμένους, καὶ ὁ ἐπιγεγραμμένος Κανὼν ἐκκλη- 
Jj JL e ^ / 
σιαστικὸς, ἢ πρὸς τοὺς ἰουδαΐζοντας, ὃν ᾿Αλεξάνδρῳ τῷ δεδηλωμένῳ 20 
ἐπισκόπῳ ἀνατέθεικεν. ἐν μὲν οὖν τοῖς Στρωματεῦσιν οὐ μόνον τῆς 
[ ^ ^ 7 
θείας κατάστρωσιν πεποίηται γραφῆς, ἀλλὰ καὶ τῶν map “Βλλησιν, et 
» Φ /, 5 , N , ^ 3 » a ^ 
τι ἄρα ὠφέλιμον ἐδόκει καὶ αὐτοῖς εἰρῆσθαι, μνημονεύει, τῶν τε παρὰ 
τοῖς πολλοῖς δογμάτων, rà Ἑλλήνων ὁμοῦ καὶ τὰ βαρβάρων ἀναπτύσσων 
καὶ ἔτι τὰς τῶν αἱρεσιαρχῶν ψευδοδοξίας εὐθύνων ἱστορίαν τε πολλὴν 25 
, ec [4 tM ^ / / Z el 
ἐξαπλοῖ, ὑπόθεσιν ἡμῖν πολυμαθοῦς παρέχων παιδείας. τούτοις ἅπασι 
καταμίγνυσι καὶ τὰ φιλοσόφων δόγματα, ὅθεν εἰκότως κατάλληλον 
τῇ ὑποθέσει καὶ τὴν προγραφὴν τῶν Στρωματέων πεποίηται. κέχρηται 
δ᾽ ἐν αὐτοῖς καὶ ταῖς ἀπὸ τῶν ἀντιλεγομένων γραφῶν μαρτυρίαις, τῆς 
/ ^ ^ ^ ^ ^ 
re λεγομένης Σολομῶντος Σοφίας, kai τῆς ᾿Ιησοῦ τοῦ Σιρὰχ, kal τῆς 30 
πρὸς “Εβραίους ἐπιστολῆς, τῆς τε Βαρνάβα kai Κλήμεντος καὶ ᾿Τούδα. 
μνημονεύει τε τοῦ πρὸς “Ελληνας Τατιανοῦ λόγου, καὶ Κασσιανοῦ, ὡς 
καὶ αὐτοῦ χρονογραφίαν πεποιημένου: ἔτι μὴν Φίλωνος καὶ ᾽Αριστο- 


20. ᾿Αλεξάνδρῳ] Huic Alexandro 
etiam Στρωματέων libros inscriptos 
esse fuerunt qui ex Joannis Damasc. 
loco vol. 1. p. 382. colligerent, ubi 


τοῦ ἑβδόμου βιβλίου Στρωματέων. 
Quod si fuisset, non est verisimile 
tacuisse Eusebium. Quamobrem pro- 
babilior est Reinesii sententia Var. 


Clementis verba Strom. 7. p. 868. 
afferuntur cum lemmate, τοῦ ἀρχαιο- 
τάτου Κλήμεντος πρὸς ᾿Αλέξανδρον ἐκ 


Lect. 1, 22. p. 92. qui πρὸς ᾿Αλέξαν- 
Ópov ex πρεσβυτέρου ᾿Αλεξανδρείας 
corruptum esse conjecit. 


lx TESTIMONIA VETERUM. 


/ E) , 
βούλου, ᾿Ιωσήπου re kai Δημητρίου καὶ Εὐπολέμου, ᾿Ιουδαίων συγ- 
, “ὃ ^ 
γραφέων, os ἂν τούτων ἁπάντων ἐγγράφως πρεσβύτερον τῆς παρ᾽ 
σ ^ 
Ελλησιν ἀρχαιογονίας Μωυσέα re kai τὸ τῶν Ἰουδαίων γένος ἀποδει- 
, 
ξάντων. καὶ ἄλλης δὲ πλείστης χρηστομαθείας ἔμπλεοι οἱ δηλούμενοι 
5 τυγχάνουσι τοῦ ἀνδρὸς λόγοι, ὧν ἐν τῷ πρώτῳ περὶ ἑαυτοῦ δηλοῖ ὡς 
: Χ p yot; D npe dep 7] 
^ " Lal ^ , 
ἔγγιστα τῆς τῶν ἀποστόλων γενομένου διαδοχῆς. ὑπισχνεῖται δ᾽ ἐν 
, ^ ^ * * / € ^ Ν ΟῚ ^ , Ἂς 
αὐτοῖς καὶ εἰς τὴν Γένεσιν ὑπομνηματιεῖσθαι. καὶ ἐν τῷ λόγῳ δὲ 
αὐτοῦ τῷ ὶ τοῦ Πά ἐ 01 ὁμολογεῖ πρὸς τῶν ἑταί 
ᾧ περὶ τοῦ Πάσχα ἐκβιασθῆναι ὁμολογεῖ πρὸς τῶν ἑταίρων, 
^ » * ^ 2 ΄ / E] Ν , ^ 
às ἐτυχε παρὰ τῶν ἀρχαίων πρεσβυτέρων ἀκηκοὼς παραδόσεις, γραφῇ 
ΙΟ τοῖς μετὰ ταῦτα παραδοῦναι. μέμνηται δ᾽ ἐν αὐτῷ Μελίτωνος καὶ 
Εἰρηναίου καί τινων ἑτέρων, ὧν καὶ τὰς διηγήσεις τέθειται. 
14. Ἔν δὲ ταῖς Ὑποτυπώσεσι, ξυνελόντα εἰπεῖν, πάσης τῆς ἐνδια- 
/, ^ 
θήκου γραφῆς ἐπιτετμημένας πεποίηται διηγήσεις, μηδὲ τὰς ἀντιλε- 
γομένας παρελθὼν, τὴν ᾿Ιούδα λέγω καὶ τὰς λοιπὰς καθολικὰς ἐπιστο- 
/ 
I5 Aàs, τήν re Βαρνάβα kai τὴν Πέτρου λεγομένην ἀποκάλυψιν. καὶ τὴν 
N , 
πρὸς Εβραίους δὲ ἐπιστολὴν Παύλου μὲν εἶναί φησι, γεγράφθαι δὲ 
€ , € ^ ^ n * , 9. SN , 
Εβραίοις “Ε βραϊκῇ φωνῇ, Λουκᾶν δὲ φιλοτίμως αὐτὴν μεθερμηνεύσαντα 
3 ^ ^ ^ 
ἐκδοῦναι τοῖς “Ἑλλησιν" ὅθεν τὸν αὐτὸν χρῶτα εὑρίσκεσθαι κατὰ τὴν 
ε 7 / zie ^ NOTES , Ν , 
€ounveiav ταύτης τε τῆς ἐπιστολῆς καὶ τῶν Πράξεων" μὴ προγεγράφθαι 
Ν * ^ 
20 δὲ τὸ ““Παῦλος ἀπόστολος," εἰκότως" 'Efpalois yàp, φησὶν, ἐπιστέλλων, 
πρόληψιν εἰληφόσι κατ᾽ αὐτοῦ καὶ ὑποπτεύουσιν αὐτὸν, συνετῶς πάνυ 
, ^ 
οὐκ ἐν àpxij ἀπέτρεψεν αὐτοὺς, τὸ ὄνομα θείς. εἶτα ὑποβὰς ἐπιλέγει 
y 
“ἤδη δὲ, ὡς ὁ μακάριος ἔλεγε πρεσβύτερος, ἐπεὶ ὁ κύριος ἀπόστολος 
* ^ , , , Ν € /, ^ , € 
ὧν τοῦ παντοκράτορος ἀπεστάλη πρὸς ΒΕ βραίους, διὰ μετριότητα ὃ 
25 Παῦλος, ὡς ἂν εἰς τὰ ἔθνη ἀπεσταλμένος, οὐκ ἐγγράφει ἑαυτὸν 
€ / 32 47 [i S b SN / SN , WS) 
Εβραίων ἀπόστολον, διά τε τὴν πρὸς τὸν κύριον τιμὴν, διά T€ τὸ ἐκ 
περιουσίας καὶ τοῖς Ἑβραίοις ἐπιστέλλειν, ἐθνῶν κήρυκα ὄντα καὶ 
ἀπόστολον. αὖθις δ᾽ ἐν τοῖς αὐτοῖς ὁ Κλήμης βιβλίοις περὶ τῆς 
τάξεως τῶν εὐαγγελίων παράδοσιν τῶν ἀνέκαθεν πρεσβυτέρων τέθει- 
30 Tat, τοῦτον ἔχουσαν τὸν τρόπον" προγεγράφθαι [ἔλεγεν] τῶν εὐαγ- 
/ ^ / Ἂς y E N SN ἃς y /, 
γελίων τὰ περιέχοντα τὰς γενεαλογίας" τὸ δὲ κατὰ Μάρκον ταύτην 
, / SN 2 7] ^ / /, 5 c / , 
ἐσχηκέναι τὴν οἰκονομίαν. τοῦ Πέτρου δημοσίᾳ ἐν Ρώμῃ κηρύξαντος 
τὸν λόγον καὶ πνεύματι τὸ εὐαγγέλιον ἐξειπόντος, τοὺς παρόντας 
πολλοὺς ὄντας παρακαλέσαι τὸν Μάρκον, ὡς ἂν ἀκολουθήσαντα αὐτῷ 
45 πόρρωθεν καὶ μεμνημένον τῶν λεχθέντων, ἀναγράψαι τὰ εἰρημένα" 
ποιήσαντα δὲ τὸ εὐαγγέλιον μεταδοῦναι τοῖς δεομένοις αὐτοῦ. ὅπερ 
^ ^ y , 
ἐπιγνόντα τὸν Πέτρον προτρεπτικῶς μήτε κωλῦσαι μήτε mporpé- 
ψασθαι, τὸν μέντοι ᾿Ιωάννην ἔσχατον συνιδόντα ὅτι τὰ σωματικὰ ἐν 


4. ἔμπλεοι] ἔμπλεω aliquot codices. 


TESTIMONIA VETERUM. lxi 


^ , , , fcx ^ ’ 
τοῖς εὐαγγελίοις δεδήλωται, προτραπέντα ὑπὸ τῶν γνωρίμων, πνεύματι 
θεοφορηθέντα, πνευματικὸν ποιῆσαι εὐαγγέλιον. τοσαῦτα ὁ Κλήμης. 


Alexander Hierosolymitanus episcopus ibidem de eodem. 
Πατέρας yàp ἴσμεν τοὺς μακαρίους ἐκείνους τοὺς προοδεύσαντας, 
πρὸς obs μετ᾽ ὀλίγον ἐσόμεθα, ΠΠάνταινον τὸν μακάριον ἀληθῶς kal 

κύριον, καὶ τὸν ἱερὸν Κλήμεντα κύριόν μου γενόμενον καὶ ὠφελή- 
σαντά με. 
Eusebius Chron. Can. p. 216. 
Κλήμης ὁ Στρωματεὺς πρεσβύτερος ᾿Αλεξανδρείας, ἄριστος διδά- 
σκαλος ἐν τῇ κατὰ Χριστὸν φιλοσοφίᾳ, συντάττων διέλαμπεν, καὶ 1O 
Πάνταινος φιλόσοφος ἀπὸ Στωϊκῶν ἐν τῷ θείῳ λόγῳ διέπρεπεν. 


Eusebius Praep. Evang. 2, 2. p. 61. 

Ταῦτα δὲ Κλήμης ὁ θαυμάσιος ἐν τῷ πρὸς “ἕλληνας Προτρεπτικῷ 
διαρρήδην ἐκκαλύπτει, πάντων μὲν διὰ πείρας ἐλθὼν ἀνὴρ, θᾶττόν ye 
μὴν τῆς πλάνης ἀνανεύσας, ὡς ἂν πρὸς τοῦ σωτηρίου λόγου, καὶ διὰ 15 
τῆς εὐαγγελικῆς διδασκαλίας τῶν κακῶν λελυτρωμένος. quibus addit 
verba Clementis Protr. c. 2. p. 10. 


Cyrillus Alexandr. contra Julianum lib. 6. p. 205. edit. Paris., 
a. 1638. 

Κλήμης μὲν yàp rots ἁγίοις ἀποστόλοις ἑπόμενος πανταχῆ, πλεί- 20 
στης τε ὅσης ᾿ΕἙλληνικῆς ἱστορίας εἰς ἀκοὴν ἐλθὼν, ἐν τοῖς Στρω- 
ματεῦσί φησι.... 

Cyrillus ibid. lib. 7. p. 231. 

Ταύτης ἰδίᾳ μέμνηται τῆς ἱστορίας ἐν rots Στρωματεῦσιν ὁ Κλήμης, 
ἀνὴρ ἐλλόγιμος καὶ φιλομαθὴς, καὶ ἀναγνωσμάτων Ἑλληνικῶν πολυ- 25 
πραγμονήσας βάθος, ὡς ὀλίγοι τάχα που τῶν πρὸ αὐτοῦ. 


Cyrillus ibid. lib. 1o. p. 342. 
Ἔφη δὲ καὶ Κλήμης ἀνὴρ ἐλλόγιμος, kal μέντοι καὶ πολυΐστωρ περί 
τε θεῶν καὶ ναῶν ὡδί. ... 


Epiphanius Adversus haereses lib. 1. tom. 2. in Secundianorum 30 
haeresi p. 51. 
Εἶτα oi καλῶς συγγραψάμενοι, kai ἀλήθειαν τούτων ἐν τοῖς σφῶν 
αὐτῶν συγγράμμασιν ἤλεγξαν, Κλήμης τε, ὅν φασί τινες ᾿Αλεξανδρέα, 
ἕτεροι δὲ ᾿Αθηναῖον. 


Ixii TESTIMONIA VETERUM. 


Dionysius Areopagita lib. De divinis nominibus eap. 5, 9. 
Ei δὲ ὁ φιλόσοφος ἀξιοῖ Κλήμης καὶ πρὸς τὶ παραδείγματα λέγε- 
σθαι τὰ ἐν τοῖς οὖσιν ἀρχηγικώτερα, πρόεισι μὲν οὐ διὰ κυρίων καὶ 
παντελῶν καὶ ἁπλῶν ὀνομάτων ὁ λόγος αὐτῷ. 


5 Hieronymus in Ecclesiasticis scriptoribus. 


Clemens Alexandrinae Ecclesiae presbyter, Pantaeni, de quo 
supra retulimus, auditor, post ejus mortem Alexandriae eccle- 
siastieam scholam tenuit, e£ Κατηχήσεων magister fuit.  Feruntur 
ejus insignia volumina plenaque eruditionis et eloquentiae, tam 

IO de Seripturis divinis quam de saecularis litteraturae instrumento. 
E quibus illa sunt: Στρωματεῖς, libri octo: “Ὑποτυπώσεων libri 
octo; Adversus gentes, liber unus; Paedagogi libri tres; De 
Pascha liber unus; De jejunio disceptatio; et alius qui inscri- 
bitur, Quisnam dives ille sit qui salvetur; De obtrectatione liber 

15unus; De canonibus ecclesiasticis, e& Adversum eos qui Judae- 
orum sequuntur errorem, liber unus; quem proprie Alexandro 
Hierosolymorum episcopo προσεφώνησεν. Meminit autem in 
Stromatibus suis voluminis 'latiani Adversus gentes, de quo 
supra diximus; et Cassiani eujusdam Xporoypa$ías, quod opus- 

20culum invenire non potui. Nec non et de Judaeis Aristobulum 
quendam, et Demetrium et Eupolemum seriptores adversus 
gentes refert, qui in similitudinem Josephi ᾿Αρχαιογονίας Moysi 
et Judaicae genti asseruerint exstat: Alexandri Hierosolymita- 
rum episcopi, qui cum Narcisso postea rexit Ecclesiam, epistola 

25super ordinatione Asclepiadis confessoris ad Antiochenses, con- 
gratulantis eis; in qua ponit in fine: * Haee vobis, domini ac 
fratres, scripta transmisi, per Clementem beatum presbyterum, 
virum illustrem et probatum; quem vos quoque scitis et nunc 
plenius recognoscetis: qui cum hue venisset juxta providentiam 

3oet visitationem Dei, confirmavit et auxit Domini Eoeclesiam." 
Constat Origenem hujus fuisse discipulum. Floruit autem Severi 
et Antonini filii ejus temporibus. 


Idem ad Magnum orator. Roman. 
Clemens Alexandrinae Ecclesiae presbyter, meo judicio om- 
35nium eruditissimus, octo scripsit. Stromatum libros, et totidem 
“γποτυπώσεων, et alium Contra gentes, Paedagog! quoque tria 
volumina. Quid in illis libris indoctum, imo quid non e media 
philosophia est ? 


TESTIMONIA VETERUM. xii 


Rufinus De adulteratione librorum Origenis apud Hieronymum 
tom. 4. Erasmi. 

Clemens quoque alius Alexandrinus presbyter, et magister 
Ecclesiae illius in omnibus pene libris suis, Trinitatis gloriam atque 
aeternitatem unam eandemque designat, interdum invenimus ali- 5 
qua in libris ejus capitula, in quibus Filium Dei creaturam dicit. 
Numquid credibile est de tanto viro tam in omnibus catholico, tam 
erudito, ut vel sibi contraria senserit, vel ea quae de Deo non 
dicam credere, sed vel audire quidem impium est, scripta rel- 
querit ? IO 

Socrates Histor. ecclesiast. lib. 2, 35. 

Οὕτω δὲ ἣν ὀλιγομαθὴς ὁ ᾿Αέτιος καὶ τῶν ἱερῶν γραμμάτων ἀμύ- 
τος, τὸ ἐριστικὸν δὲ κατωρθώκει μόνον, ὅπερ ἂν kal ἀγροῖκός τις 
ποιήσειεν, ὡς μήτε τοὺς ἀρχαίους τοὺς τὰ Χριστιανικὰ λόγια ἑρμηνεύ- 
σαντας ἀσκηθῆναι, πολλὰ χαίρειν φράσας τοῖς περὶ Κλήμεντα καὶ 15 
᾿Αφρικανὸν καὶ ᾿Ωριγένην, ἄνδρας πάσης σοφίας ἐπιστήμονας. 


Idem ibid. cap. 19. 
Κατὰ δὲ BaAevrívov καὶ τῶν ἐξ ἐκείνου καὶ Εἰρηναῖος καὶ Κλήμης 
καὶ ᾿Ωριγένης. 
Idem ibid. cap. 21. 20 
Κατὰ τούτων συγγράφει Μουσανὸς τῆς ἀληθείας συνήγορος kai 
Κλήμης ὁ Στρωματεύς. 
Idem 3, 1. 
Ἢ Νικολαϊτῶν αἵρεσις ov μόνον ἐξ ἀνοίας, ἀλλὰ kal ἐξ ἀκολασίας 
συνέστη. σαφέστερον δὲ τὰ περὶ ταύτης ὁ Κλήμης ἐδίδαξεν. 25 


Ibid. paulo post. 

Κατὰ τούτων καὶ ó προρρηθεὶς συνέγραψε KXyjpgs καὶ Εἰρηναῖος 

καὶ ᾿Ωριγένης. 
S. Maximus Disputat. cum Pyrrho. 
7 , N "^ "^ » /, ^ , 

Κανόνι χρώμενος πρὸς τοῦτο τῷ ὄντι φιλοσόφῳ τῶν φιλοσόφων 30 
Κλήμεντι, ἐν τῷ ἕκτῳ τῶν Erpoparéov λόγῳ, τὴν μὲν θέλησιν νοῦν 
m 5 N € / A * / » » “Ὁ N 
εἶναι ὀρεκτικὸν ὁρισαμένῳ, τὴν δὲ βούλησιν εὔλογον ὄρεξιν ἢ τὴν 
περὶ τινὸς θέλησιν. 


Joannes Damascenus De duabus Christi voluntatibus. 
Θέλησις τοίνυν ἐστὶν, κατὰ τὸν μακάριον Κλήμεντα, δύναμις τοῦ 55 


/ Ld ? , ' / » ^ ^ ^ / , 
κυρίως ὄντος Opekruk]' καὶ πάλιν, ὄρεξις ry] τοῦ λογικοῦ φύσει κατἀλ- 
ληλος" καὶ πάλιν, αὐτοκράτορος νοῦ κίνησις αὐτεξούσιος. 


lxiv TESTIMONIA VETERUM. 


Idem De imaginibus orat. 3. 

Τοῦ ἀρχαιοτάτου Κλήμεντος πρὸς ᾿Αλέξανδρον ἐκ τοῦ ἑβδόμου 
βιβλίου τῶν Στρωματέων. Οὐκοῦν οὐ μόνον ἐπαινεῖ τὰ καλὰ, ἀλλὰ 
αὐτὸς βιάζεται τοῦ εἶναι καλὸς, ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ πιστοῦ δούλου 

5 μεταβαίνων δι’ ἀγάπης εἰς φίλον, διὰ τὸ τέλειον τῆς ἕξεως ὃ ἐκ μαθή- 
σεως ἀληθοῦς kal συνασκήσεως πολλῆς καθαρῶς ἐκτήσατο. ὡς ἂν 
οὖν ém ἄκρον γνώσεως ἥκῃ βιαζόμενος τῷ ἤθει καὶ κεκοσμημένος, τῷ 
σχήματι κατεσταλμένος, πάντα ἐκεῖνα ἔχων, ὅσα πλεονεκτήματά ἐστι 
τοῦ κατὰ ἀλήθειαν γνωστικοῦ, εἰς τὰς εἰκόνας ἀφορῶν τὰς καλάς. 

IO πολλοὺς μὲν τοὺς κατωρθωκότας πρὸ αὐτοῦ πατριάρχας, παμπόλλους 
δὲ προφήτας, ἀπείρους δὲ ὅσους ἡμῖν ἀριθμῷ λογιζόμενος ἀγγέλους, 
καὶ τὸν ἐπὶ πᾶσι κύριον, τὸν διδάξαντα καὶ παραστήσαντα, δυνατὸν 
εἶναι, τὸν κορυφαίων ἐκείνων κτήσασθαι βίον. 


KAHMENTO?2 EI 


IIPOTPEIITIKOX ΠΡῸΣ EAAHNAZ. 


ARGUMENTUM. 


Car. Il. Àb orgiis et impiis idolorum mysteriis homines avocans, ad 
veram jubilationem de? verbi nomine provocat et ad laudes dei patris 
ob revelatam veritatem celebrandas hortatur. (δ. 1-10.) C. IL. Ab- 
surditatem simul atque impietatem «mysteriorum ethnicorum et fabu- 
larum de deorum ortu et interitu ostendit. (ὃ. 11-37.) C. IIT. 
Bacrificiorum diis mactatorum crudelitatem atque impuritatem per- 
stringit. (δ. 38-41.) C. IV. Simulaera quam absurda et turpia 
sint, quibus gentes deos suos colant. (δ. 42—59.) C. V. Philoso- 
phorum sententias de deo recenset. (δ. 60-62.) C. VI. Illos ali- 
quando, ipso inspirante, verum hoc in argumento vidisse. (δ. 63-68.) 
C. VIL Poetas etiam veritati hac in parte testimonium ferre ($. 69— 
72.) C. VIII. Veram de deo doctrinam a prophetis esse petendam. 
($.73—77.) C. IX. Graviter illos peccare, qui benignam dei voca- 
tionem spernant aut negligant. (δ. 78-84.) C. X. Respondens ob- 
jectioni gentilium, qua nefas esse aiunt morem patrium deserere, eo 
impensius hortatur illas ad veritatem amplectendam, qua ab errori- 
bus istis liberentur. ($. 85-106.) C. XL. Quanta sint dei beneficia 
in homines per Christi adventum collata. (δ. 107—113.) C. XII. 
Hortatur ut missis erroribus et cupiditatibus pristinis se Christo 
unico veritatis magistro instituendos praebeant. (ὃ. 114—119.) - 


KE. A. 
'"AM9ION ὁ Θηβαῖος καὶ ᾿Αρίων ὁ Μηθυμναῖος ἄμφω 


Y » γὃ f s 00 δὲ δ, ᾿ Ν b ΡΥ 9 / 
pev στὴν φοικῶ" μυῦος Oe ἄμφω καὶ TO ᾷσμα €LG€TL 5 


I. KAHMENTOSZ] erpeparées ad- ὩΣ AOTOZ IiPOTPEIITIKOZ ΠΡῸΣ 
dunt MNP.  Vietorius in. V in-. EAAHNAZ. 
scripsit KAHMENTOZ AAEZANAPE- 5. εἰσέτι] eis ἔτι V. hic et alibi. 
l6 B 


2 CLEMENTIS .. [Ca». I. 


P ^ ABA / 2.0 rae / ^ LA 4 ἐν 
2 P. τοῦτο νων ᾷδεται χορῷ" τέχνῃ τῇ μουσικῇ ὃ μ 
' , € N , / N » 
ἰχθὺυν δελεάσας, ὁ δὲ Θήβας τειχίσας. Θρᾷκιος δὲ ἄλλος 
M » v" ^ , / Ἁ 
σοφιστης---ἄλλος οὗτος μῦθος ᾿Ἑλληνικος----ἐτιθάσευε τὰ 
/ ^ ^ *N^ M Χ N / b * 
θηρία γυμνῇ τῇ QOÓp καὶ δὴ τὰ δένδρα, τὰς φηγους; 
7 ^ ^ » * » » “4 
5 μετεφύτευε τῇ μουσικῃ. ἔχοιμ ἂν σοι καὶ ἄλλον τούτοις 
Ψ , ^ N 5 v 
ἀδελφὸν διηγήσασθαι μῦθον καὶ qOov, Ἑὔνομον rov Λο- 
NY N / ' / / e S ὅτ 
κρὸν kai τέττιγα τὸν llvOwov. πανήγυρις Βιλληνικὴ eri 
^ , ^ ^ , » e ^ 
νεκρῷ Δράκοντι συνεκροτεῖτο lluÜot, ἐπιτάφιον ερπετοῦ 
40 E , , : ey ^ 0 ^ » 3 e δὴ » 
ἄδοντος Evvopov: ὕμνος ἢ θρῆνος οφεως ἣν ἡ qn, οὐκ 
» , 9, 5 N N49: ἈΝ , “4 4 , 
το ἔχω λέγειν. ἀγὼν δὲ ἦν καὶ ἐκιθάριζεν ὥρᾳ καύματος 
3 ε 4 e , E ^ / 5 hM 
Εύνομος, ὁπηνίκα οἱ τέττιγες ὑπὸ τοῖς πετάλοις ἦδον ἀνὰ 
b! » / € / 5 * » , ^ ^ ^ 
τὰ Op» θερόμενοι ἡλίῳ. ἧδον δὲ ἀρα ov τῷ Δράκοντι τῷ 
νεκρῷ, ἀλλὰ τῷ θεῷ τῷ πανσόφῳ αὐτόνομον δὴν, τῶν 
Pp t? o tu t σο t ὕτόνομ t LE 
3» 7 , , ef NM ^ ^ 
Evvouov βελτίονα νόμων: ῥήγνυται χορδὴ τῷ ΔΛοκρῷ" 
53... ς , ^ ΄ , / e SEN ΄ e 
15 ἐφίπταται ὁ τέττιξ τῷ ζυγῷ: érepéri(ev ὡς ἐπὶ κλάδῳ τῷ 
’ hy ^ 7 d ^ / e x 
opyavo* kai TOU τέττιγος TO ᾷσματι ἁρμοσάμενος 0 δὸς 
^N / , A , 3 ^ N^ ^ » , 
τὴν λείπουσαν ἀνεπλήρωσε χορδὴν. οὐκοῦν ᾧδῇ τῇ Evvo- 
» € /, € € ^ / ^ 5 
μου ἄγεται ὃ τέττιξ, ὡς ὁ μῦθος βούλεται, χαλκοῦν àva- 
, ^ N » » des ^ , Ν * 
στησας IIvOot τὸν Evvouov αὐτῇ τῇ kiÜapa. καὶ rov avva- 
N ^ ^ € XN Εν ΟΝ ΞΟΠ, NE NEA 
20 γωνιστὴν τοῦ Λοκροῦ' ὁ δὲ ἑκὼν ἐφίπταται καὶ ἀδει ἑκὼν. 
[v4 V »ἃ} € N 7 ^ 
Ἑλλησι δὲ ἐδόκει ὑποκριτὴς γεγονέναι μουσικῆς. 
^ b! 5 y ^ , /, 
2. Illy δὴ οὖν μύθοις κενοῖς πεπιστεύκατε, θέλγεσθαι 
^ i ^ / N ^ * 
μουσικῇ τὰ ζῷα ὑπολαμβάνοντες ; "ἀληθείας δὲ ὑμῖν TO 
7 Ν Ν 7] e 3 » / 5 
πρόσωπον TO φαιδρὸν μόνον, ὡς ἔοικεν, ἐπΐπλαστον εἶναι 
^ ἣν ^ ^ 7] € ^ 
25 δοκεῖ καὶ τοῖς τῆς ἀπιστίας ὑποπέπτωκεν ὀφθαλμοῖς. 
N N » N A ^ 5 
Κιθαιρὼν δὲ ἀρα koi EAwcov kai τὰ ᾿Οδρυσῶν ὄρη koi 


2. ἰχθὺν] ἰχθὺν MV.  Accentus NP ex glossemate. ^ Addebat 


obscurus in P. etiam Commelinus, haud dubie ex 
3. ἐτιθάσευε Scripsi pro ἐτιθάσ- codice. 

geve. I5. ἐτερέτιζεν] τερετίζων Comme- 
4. τὰς φηγοὺς] τὰς δρῦς margo M — linus. 

a m. rec. 17. Q90j— χαλκοῦν om. N. 
12. ἡλίῳ] τῷ ἡλίῳ Commelinus. 22. κενοῖς] Ex καινοῖς factum in P. 


ib. τῷ νεκρῷ] τῷ πυθικῷ addunt 25. τῆς additum ex NP. 


— 


5 


20 


$. ] PROTREPTICUS. 5 


Θρᾳκῶν τελεστή ἧς TÀ& Σ θεί 
ρᾳκῶν τελεστήρια, τῆς πλάνης τὰ μυστήρια, τεθείασται 
^ , N N ^^nl ^ 
καὶ καθύμνηται. ἐγὼ μέν, εἰ καὶ μῦθος εἰσι, δυσανασχετῷ 
, 5 y ^ ^ N ^ 
τοσαύταις ἐκτραγῳδουμέναις συμφοραῖς" ὑμῖν δὲ καὶ TOV 
^ , "A Ν ^ ’ 
κακῶν αἱ ἀναγραφαὶ γεγόνασι δράματα καὶ τῶν δραμάτων 3 Ῥ. 
ε 8 Ν / N N ^ N / 
οἱ ὑποκριταὶ θυμηδίας θεάματα. ἀλλὰ γὰρ τὰ μὲν δρά- 5 
4, N L2 Ν , » 
ματα καὶ τοὺς ληναίΐζοντας ποιητὰς, τέλεον ἤδη παροι- 
^ ^ 7 / 7ὔ 
νοῦντας, κιττῷ που ἀναδήσαντες, ἀφραίνοντας ἐκτόπως 
y! ^ β ^ 3 ^ , iY 0 /, λ Ἂς 
τελετῇ βακχικῇ, αὐτοῖς σατύροις καὶ θιάσῳ μαινόλῃ, σὺν 
P "4 , ^ ^ ^ 
3okai TO ἄλλῳ δαιμόνων χορῷ, ᾿Βλικῶνι καὶ Κιθαιρῶνι 
/ , /, N » 5 
κατακλείσωμεν γεγηρακόσιν. κατάγωμεν δὲ ἄνωθεν ἐξ το 
» ^ » / ei ΄ / , » V 
οὐρανῶν ἀλήθειαν aua φανοτάτῃ φρονήσει εἰς opos ἁγιον 
^ N X [74 N 3 N ? 
θεοῦ καὶ χορὸν τὸν ἁγιον TOv προφητικὸν, ἡ δὲ ὡς ὅτι 
z * / ^ ,ὕ ΄ 
μάλιστα τηλαυγὲς ἀποστίλβουσα φῶς καταυγαζέτω πάν- 
SN 3 / ^ / AN 
τῇ TOUS ἐν σκότει κυλινδουμένους καὶ τῆς πλαάνὴς TOUS 
, 7A , / N ε ; 5. Q7 Ni 
ἀνθρώπους ἀπαλλαττέτω, τὴν ὑπερτάτην ὀρέγουσα δεξιὰν, 15 
N / *, N , 
τὴν σύνεσιν, εἰς σωτηρίαν" οἱ δὲ avavevaavres καὶ ava- 
/, ^ 4 ^ f; 
κύψαντες "EAuva μὲν koi Κιθαιρῶνα καταλειπόντων, 
3 Υ͂ N Ἧ 3 ^ N » , , N 
35 οἰκούντων δὲ Σιών" ἐκ yàp Σιὼν ἐξελεύσεται νόμος καὶ 
λ , / » Ἵ Ar ὃς [^ 5 /, € / 
oyos κυρίου ἐξ 'ἱἹερουσαλὴμ, λόγος οὐράνιος, ὁ γνήσιος 
N ^ $e x / 
ἀγωνιστὴς ἐπὶ τῷ παντὸς κόσμου θεάτρῳ στεφανούμενος. 
ᾷδει δέ ye ὁ EU ὁ ἐμὸς οὐ τὸν Τερπάνδρου νόμον 
ῇ γε o Εύνομος ὁ ἐμὸς ov T pravóp μ 
»« N N δ , ^ , ^ 7 
οὐδὲ τὸν Καπίωνος, οὐδὲ μὴν Φρυγιον ἢ Λύδιον ἢ Ao- 


, N ^ ^ e / * » 4. / Y 
piov, ἀλλὰ τῆς καινῆς αρμονίας TOV ἀΐδιον νόμον, TOV 


4. αἱ additum ex MP et libro 
Commelini. 

ib. καὶ τῶν δραμάτων----θεάματα ad- 
dunt NP, om. MV. Eadem suo 6 
libro memorat Commelinus, in quo 


ps. M. ἀφανωτάτῃ liber Commelini. 
14. κυλινδουμένους ] Vel καλινδου- 
μένους, ut. alibi apud Clementem, 
velut p. 49. ed. Pott. 
15. ópéyovca] ópéyovcav N. 


θυμησίας. 190. Jesai. li. 3. 
4. ἀφραίνοντας om. liber Com- 21. τὸν Tepmávüpov] τὸν om. P. 
melini. 22. Kamíevos Alberti ad Hesych. 


8. θιάσῳ μαινόλῃ MP et liber 
Commelii et qui μαινώλῃ N. 
θυάσῳ μαινάλῃ V. 

II. φανοτάτῃ MP. φανωτάτῃ V et 


$. v. Karíov pro Καπίτωνος. Καπίων 
vel Kgzíev "lerpandri discipulus 
fuit: de quo dixi in Thesauro vol. 
4. p. 1519. 

B2 


4 CLEMENTIS [Car. I. 
7 ^ ^ N 5 N Ν N * 
φερώνυμον τοῦ θεοῦ, τὸ ᾷσμα TO καινὸν, TO Λευιτικον, 
νηπενθές τ᾽ ἄχολόν τε, κακῶν ἐπίληθες ἁπάντων" 


/, * , N /, ^ » / ^ 
γλυκὺ τι kai αληθινὸν φάρμακον πειθοῦς ἐγκέκραται TQ 49 
37 
ἄσματι. 

'E EY N 5 ὃ ^ € e , , ^ 'O a 

5 3. Ἐμοὶ μὲν οὖν δοκοῦσιν ὁ Θρᾷκιος ἐκεῖνος Ορφεὺς 

€ ^ ^ ^ » N 
καὶ ὁ Θηβαῖος koi o Μηθυμναῖος, ἀνδρες τινὲς οὐκ 
» , , /, ^ 

4 P. avÓpes, ἀπατηλοὶ yeyovevou, προσχήματι μουσικῆς λυμη- 
/, Ν 7 5 , s / ^ , 
νάμενοι τὸν βίον, €vrexvo τινὶ γοητείᾳ δαιμονῶντες εἰς 
b /, , /, X 
διαφθορὰς, ὕβρεις ὀργιάζοντες, πένθη ἐκθειάζοντες, rovs 
3 /, , Ἁ » ^ ^ N 
το ἀνθρώπους ἐπὶ τὰ εἴδωλα χειραγωγῆσαι πρῶτοι: voi μὴν 
/ b 7 / , - 7 A 
λίθοις καὶ ξύλοις, τουτεστιν ἀγάλμασι καὶ σκιαγραφίαις, 
^ ^ , e^ 9 N N 7 
ἀνοικοδομῆσαι τὴν σκαιότητα τοῦ ἔθους, τὴν καλὴν ὄντως 45 
3 7 ^ en N , 3 ^ 
ἐκείνην ἐλευθερίαν τῶν vm. οὐρανὸν πεπολιτευμένων oats 
^ / 7 9 3 
καὶ ἐπῳδαῖς ἐσχάτῃ δουλείᾳ καταζεύξαντες - ἀλλ᾽ ov τοι- 
y € *«N [1 » »wN 9 N / , ^ 
150gÓe ὁ QOos ὁ ἐμὸς οὐδ᾽ eig uakpav καταλύσων ἀφίκται 
Ἁ 7 * Ἁ ^ 4 , 
τὴν δουλείαν τὴν πικραᾶν TOV τυραννούντων Oauuovov: 2 5. 
€ Y * ^ / ^ /, ͵ 
ὡς δὲ τὸν πρᾶον καὶ φιλανθρωπον τῆς θεοσεβείας μετα- 
€ ^ ^ 5 NK 3 ^ ^ 
yov ἡμᾶς ζυγὸν αὖθις εἰς οὐρανοὺς ἀνακαλεῖται τοὺς εἰς 
^ 3 ’ 
γὴν ἐρριμμενους. 
, ^ ^ 7] Ἁ 9 7 7 
20 4. Μόνος γοῦν τῶν πώποτε τὰ αργαλεώτατα θηρία, 
Χ 9 / $ / N N IN , 
rovs ἀνθρώπους, ériÜmaevev: πτηνὰ μὲν τοὺς kovQovs 
5 ^ e N Y N ^ / N N 
αὐτῶν, ἑρπετὰ δὲ τοὺς ἀπατεῶνας, kal λέοντας μὲν TOUS 
SN /, N * e Ν /, ^ Ἂν e 
θυμικους, σύας δὲ τοὺς ἡδονικοὺς, λύκους δὲ τοὺς Gpma- s 

7 / N /, [4 3» LN N 

κτικούς. λίθοι δὲ koi ξύλα οἱ ἄφρονες: πρὸς δὲ καὶ 
;/ 3 / » 3 / , 

25 λίθων ἀναισθητότερος ἄνθρωπος ἀγνοίᾳ βεβαπτισμένος. 
’ e» € Ν 7 N N » £ 
μάρτυς ἡμῖν ἡ προφητικὴ παρίτω φωνὴ, σννῳδὸς ἀληθείας, 
hy » 5 / x 5 / / 5 / 

TOUS ἐν ἀγνοίᾳ kai ἀνοίᾳ κατατετριμμένους οἰκτείρουσα 


τς 55: xevbd; ΧΙ, αἰ 14. καταζεύξαντες] κατεξεύξαντες 
2. νηπενθές v (τ᾽ om.N.)—] Hom.  typotheta in V. 

Od. 4. 221. 21. ἐτιθάσευεν scripsi pro ἐτιθάσ- 
9. διαφθορὰς) διαφθορᾶς N. σενεν. 
ib. ὀργιάζοντες ὀργίζοντες pr. P. 22. μὲν τοὺς ΜΙΝ, καὶ rovs V. 


12. ἔθους MNP ut Sylb.I. ἔθνουςν. 26. ἡ προφητικὴ] Aberat ἡ. 


lO 


I5 


20 


3—5.] PROTREPTICUS. ὄ 


N Ν [4 ^ , ^ / / , ^ / 
δυνατὸς γὰρ ὁ θεὸς ἐκ τῶν λίθων rovrov ἐγείραι τέκνα 
^t / ^ / N , / ^ N Ν 
τῷ ᾿Αβραάμ. ὃς κατελεῆσας τὴν ἀμαθιαν τὴν πολλὴν καὶ 
^ ^ , N , , /, 
τὴν σκληροκαρδίαν τῶν εἰς τὴν ἀλήθειαν λελιθωμένων 
» , , , ^ , , 3 7 
ἤγειρεν θεοσεβείας σπέρμα ἀρετῆς αἰσθόμενον ἐκ λίθων 
3 , ^ / / » ^ 5 53 [4 [/ 
ἐκείνων τῶν λίθοις πεπιστευκοτων ἐθνῶν. αὖθις οὖν ἱοβο- 5 
N N , 
λους τινὰς kai παλιμβόλους ὑποκριτὰς ἐφοδεύοντας δικαι- 
, f 3 ^ , / , x s , 
οσύνῃ γεννήματα ἐχιδνῶν kékAnké rov: ἀλλὰ καὶ τούτων 
» ^ » , e X e , N ^ , 
εἰ τις TOV οφεων μετανοῆσαι ἑκὼν, ἑπόμενος δὴ τῷ λόγῳ 
» 7 ^ /, Nf ^ 
ἄνθρωπος γίνεται θεοῦ. λύκους δὲ ἄλλους ἀλληγορεῖ προ- 
zi / » y ^ , , / ^ 
βάτων κωδιίοις ἡμφιεσμένους, τοὺς ἐν ἀνθρώπων μορφαῖς το 
€ M , , /, 3 ^ N 
ἁρπακτικοὺς αἰνιττόμενος. καὶ πάντα ἄρα ταῦτα τὰ ἀγρι- 

, / Ν Χ / / e 5 7 ϑὼλ 
ὠτατὰ θηρία καὶ τοὺς τοιούτους λίθους ἡ οὐράνιος qr 
N / ) /, € y 5? * 
αὐτὴ μετεμόρφωσεν eg ἀνθρώπους ἡμέρους. ἦμεν yap, 

3 /, € ^ / ^ 7 
ἡμέν ποτε καὶ ἡμεῖς ἀνόητοι, ἀπειθεῖς, πλανώμενοι, δου- 
e ^ J y 3 , 
Aevovres ἡδοναῖς kai ἐπιθυμίαις ποικίλαις, ἐν κακίᾳ καὶ 15 
, /, ^ 3 ’ x 
φθόνῳ διάγοντες, στυγητοὶ; μισοῦντες ἀλλήλους, ἢ φησιν 
ε N / Ψ TE: / e 
7 ἀποστολικὴ γραφή: ore δὲ ἡ χρηστότης kai ἡ φιλαν- 5 P. 
/ ^ "^ ^ ^ » 
θρωπία ἐπεφάνη τοῦ σωτῆρος ἡμῶν θεοῦ, οὐκ ἐξ ἔργων 
^ , Z ἃ 3 , € ^ N ^ * 
τῶν ἐν δικαιοσύνῃ, ἃ ἐποιήσαμεν ἡμεῖς, ἀλλὰ κατὰ TO 
3 ^ 5» » € ^ rd * 3 Pd Ν ey 
αὐτοῦ ἐλεος ἔσωσεν ἡμᾶς. ὅρα TO GOJX TO καινὸν ὅσον 20 
3) » y , / * , / , 7 
ἰσχυσεν᾽ ἀνθρώπους ἐκ λίθων καὶ ἀνθρώπους ἐκ θηρίων 
, ε * A à € Ν e ^ » » 
πεποίηκεν. οἱ δὲ τηνάλλως ὡς νεκροὶ, οἱ τῆς ὄντως οὔσης 
» /, ^ , , / ^ J 
ἀμέτοχοι ζωῆς, ἀκροαταὶ μόνον γενόμενοι τοῦ ἄσματος, 
ἀνεβίωσαν. 
^ p N ^ / ^ ^ 
S. 'loüro τοι kai TO πᾶν ἐκόσμησεν ἐμμελῶς kal τῶν 25 
/ * / , /, 5 » ’ 
στοιχείων τὴν διαφωνίαν εἰς τάξιν ἐνέτεινε συμφωνίας, 


2. Matt. iii. 9. Luc. in. 8. ib. Matt. vii. 15. 
ib. ἁβραὰμ est in P et, ut opinor, II. τὰ om. NP. 
aliis, non ágpaáp. ln V Αβραάμ. 13. d. Hl: i5; 
Nam Victorius more aetatis suae 16. 2 φησιν] 9 φησιν P. 
spiritus et accentus literarum un- 20. Tit. iii. 4 sq. 
cialium ubique omisit. 22. τηνάλλως] τηνάλως MV. 
7. Matt. 11.7; Luc. i 7. ib. ós om. N. 
ὃ. α 3 m. nk, τῇ. 26. ἐνέτεινε συμφωνίας MNP ut 


10. κωδίοις} κωιδίοις D. Sylb. ἐνέτεινεν ἐμφωνίας V. 


5 


IO 


20 


G P. 


25 


6 CLEMENTIS [Ca». I. 
[4 NEU € / TO εξ 7; 4 : N , 
ἵνα δὴ ὅλος ὁ κοσμος αὐτῷ ἁρμονία γένηται" koi θαλατ- 
Ν SN , ^ N , / /, 
ταν μὲν ἀνῆκε λελυμένην, γῆς δὲ ἐπιβαίνειν κεκώλυκεν, 
SN ^ »» , ΄ὔ / "A yf. v 
αὐτὴν γὴν δ᾽ ἔμπαλιν ἐστερέωσε φερομένην καὶ ὅρον αὐτῇ 
» /, EY N ^ Ν ε ^ » /, 3 7 
ἔπηξε θάλατταν" vol μὴν καὶ πυρὸς ὁρμὴν ἐμάλαξεν ἀέρι, 
e Ν , « / ΄ [EE Ν à CA 
οἱονεὶ Δώριον ἁρμονίαν κεράσας Λυδίῳ' καὶ τὴν ἀέρος 
^ y. ^ ^ ^ B3 , LA 
ἀπηνὴ ψυχρότητα τῇ παραπλοκῇ τοῦ πυρὸς ετιθάσευσε, 
* / ^ ej / 4 Ν , ^ 
τοὺς νεάτους τῶν ὅλων φθόγγους τούτους κιρνας ἐμμελῶς. 
αἱ δὴ τὸ ἄσμα τὸ ἀκήρατον, ἔρεισμα τῶν ὅλων καὶ ἁρμο- 
καὶ δὴ τὸ ἀσμ ἥρατον, ἔρεισμ ρμ 
^ ^, 5» N ^ /, » N /, 5 N 
via τῶν πάντων, ἀπὸ τῶν μέσων ἐπὶ τὰ πέρατα καὶ ἀπὸ 
^ » SN ^ / N € , 7 N ^ 
τῶν ἄκρων ἐπὶ τὰ μέσα διαταθεν, ἡρμόσατο τόδε TO πᾶν, 
3 b N , ^ IN , N 
ov κατὰ τὴν Θρᾷκιον μουσικὴν, τὴν παραπλήσιον 'Tov9aA, 
Ἂ / ^ ^ , D / 
κατὰ δὲ τὴν πάτριον τοῦ θεοῦ βούλησιν, ἣν ἐζήλωσε 
Ν ^N 3 ^ ^ ^ , 
Δαβίδ. ὃ δὲ ἐκ Δαβὶδ kai πρὸ αὐτοῦ ὁ τοῦ θεοῦ λόγος 
/, * LY /, N » 3; € N 
λύραν μεν kai κιθάραν, τὰ ἄψυχα ὄργανα, ὑπεριδῶν, 
, ἃ / N 5S b M M , N 
κόσμον δὲ TOvÓe καὶ δὴ καὶ TOV σμικρὸν κόσμον, TOV 
3 / EY ^ 5 ^ € / /, 
ἄνθρωπον, ψυχὴν τε koi σῶμα αὐτοῦ, ἁγίῳ πνεύματι 
e , /, ^ » N ^ /, y 
ἁρμοσάμενος, ψάλλει τῷ θεῷ, διὰ τοῦ πολυφώνου ὀργά- 
^ / ^ » / ^ , / N N 5 
νου kai προσᾷδει TQ ὀργάνῳ τῷ ἀνθρώπῳ. σὺ yap el 
7 X 5 v X Ν » (À / Ἁ v e 7 
κιθάρα καὶ αὐλὸς καὶ ναὸς ἐμοί' κιθάρα διὰ τὴν ἁρμονίαν" 
3 NUN Ν Ν ^ ^ Ν τ , e e ' 
αὐλὸς διὰ TO πνεῦμα: ναὸς διὰ τὸν AOyov' iv ἡ μὲν 
΄ὕ N WE / e M / N , S * 
κρέκῃ, τὸ δὲ ἐμπνέῃ, ὁ δὲ χωρήσῃ τὸν κύριον. ναὶ μὴν 
c ^ e Χ ς Χ e ^ , 
ὁ Δαβὶδ o βασιλεὺς, o κιθαριστης, οὗ μικρῷ πρόσθεν 
, / ^ , € X , 
ἐμνήσθημεν, ὃς Tpovrpemev ὡς τὴν ἀλήθειαν, ἀπέτρεπε 
M 77 ^ y ^ Ν N 
δὲ εἰδώλων, πολλοῦ ye ἔδει ὑμνεῖν avrov τοὺς δαίμονας, 
ἀληθεῖ πρὸς αὐτοῦ διωκομένου 4 ἢ τῷ Σαοὺλ 
7) pos μένους μουσικῇ, ἢ TQ Xaov 


σευσε. ἐτιθάσσευεν NEP. 


I. 4. θάλατταν M et qui loco 


altero θαλάττης P. θάλασσαν V. 

3. αὐτὴν γῆν 9 ἔμπαλιν MPV. 
αὐτὴν δὴ γῆν ἔμπαλιν Ν. Requiritur 
αὐτὴν δὲ τὴν γῆν vel τὴν γῆν 6 —. 

ib. ἐστερέωσε d.] ἐστερέωσεν ἐν 
ὕδατι φ. Arcerius. 

5. Δώριον ἁρμονίαν----] τρόποι áp- 
μονικῆς lemma rec. in marg. M. 

6. παραπλοκῇ] περιπλοκῇ Arcerius. 

ib. ἐτιθάσευσε scripsi pro ἐτιθάσ - 


11. Τουβὰλ Hervetus pro ἰουβάλ. 

15. τὸν σμικρὸν] τὸν om. Ν. 

18, τῷ ὀργάνῳ) τούτῳ τῷ ὀργάνῳ 
V. τούτῳ om. NP, a m. rec. in 
marg. habet M. 

19. ἐμοί MNP ut Sylb. ἐμός V. 

23. ὃς om. NP, a m. rec. habet 
M. 

25.5 τῷ Σαοὺλ] ἣι τῶι ἔναυλος ὁ 
P. ἤτω ἔναυλος ὁ Ν. 


28 


30 


38 


6.] PROTREPTICUS. εἰ 


» , , ^ » , 3. Ἂ : A ο € 
ἐνεργουμένῳ ἐκεῖνος aÓcv μόνον αὐτὸν ἰάσατο. καλον ὁ 
, » y y 
κύριος ὄργανον ἔμπνουν τὸν ἄνθρωπον ἐξειργάσατο kar 
» , N € ^ , , Ν 2. N » , 5 ^ 
eikova τὴν εαυτοῦ" ἀμέλει kai αὑτὸς Opyavov ἐστι θεοῦ 
, , N e 
4o παναρμόνιον, ἐμμελὲς καὶ ayiov, σοφία ὑπερκόσμιος, 
kJ y , 
ovpavtog Aoyos. 
/ * 5 x » e ^ ^ / , 
6. Τί δὴ οὖν ro ὄργανον, ὁ τοῦ θεοῦ λόγος ὁ κύριος 
N hy 5 X * / , N , J^ 
καὶ TO ᾷσμα TO καινὸν βούλεται ; ὀφθαλμοὺς ἀναπετάσαι 
^ 3 ^ ^ , 5 
τυφλῶν kal ὦτα ἀνοῖξαι κωφῶν kai σκάζοντας τὼ πόδε ἢ 
’ Z ^ Ν 
πλανωμένους εἰς δικαιοσύνην χειραγωγῆσαι, θεὸν ἀνθρώ- 
, , , ^ ^ ^ ^ /, 
ποις ἀφραίνουσιν ἐπιδεῖξαι, παῦσαι φθορὰν, νικῆσαι θάνα- 
Ν ^ , / /, 
rov, υἱοὺς ἀπειθεῖς διαλλάξαι πατρί. φιλάνθρωπον τὸ 
^ ^ , ^ h 
ὄργανον τοῦ θεοῦ" ὁ κύριος ἐλεεῖ, παιδεύει, προτρέπει, 
^ /, L4 Α S € nc ^ / 
45 νουθετεῖ, σώζει, φυλάττει καὶ μισθὸν ἡμῖν τῆς μαθήσεως 
/ , ^ /, ^ 
ἐκ περιουσίας, βασιλείαν οὐρανῶν, ἐπαγγέλλεται, τοῦτο 
΄ , , e M^ by , / N * Χ 
μόνον ἀπολαύων ἡμῶν, ὃ σωζόμεθα. κακία μὲν γὰρ τὴν 
΄ 7 N € N Ἢ e 
ἀνθρώπων ἐπιβόσκεται φθοραν, ἡ δὲ ἀλήθεια, ὥσπερ ἡ 
/ ^ » »«8N SEN / ^ 
μέλιττα, λυμαινομένη TOV ὄντων οὐδὲν, ἐπὶ μόνης τῆς 
, » 74 A! 5 
ἀνθρώπων ἀγάλλεται σωτηρίας. ἐχεις οὖν τὴν €mayye- 
Ab » ΝΥ À θ 7 ^ /, X , 
iav, ἐχεις τὴν φιλανθρωπίαν, τῆς χάριτος μεταλαμβανε. 
᾿ς, 5 7, Y Y e ε , 
καί μου TO ᾷάσμα TO σωτήρίον μὴ καινὸν οὕτως ὑπολαβῇῃς 


» 
“εν 


€ ^ ^ [2 9 / ςς Ν € / N 7? 3») v 
ὡς σκεῦος ἢ ὡς οἰκίαν" *7p0 ἑωσφόρου γὰρ ἦν, καὶ 
» e T € À / WE - À / 54 ^ Ν 0 M Ν. θ N 
5o ἀρχῇ ἦν ὃ λόγος καὶ o Aoyos ἢν πρὸς τὸν θεὸν καὶ θεὸς 
5 , 3 N S e Z * SN e » 7 
jv ὃ λόγος" παλαιὰ δὲ ἡ πλάνη, καινὸν δὲ ἡ ἀλήθεια 
, 5 5 5 9 / Y Φ / 8 8 / 
φαίνεται. etr οὖν ἀρχαίους τοὺς GO pvyas διδασκουσιν 
E) 7 N 3 7ὔ e / , 
αἶγες μυθικαὶ, etre αὖ τοὺς Αρκάδας οἱ προσελήνους ἀνα- 
, » M! 5 N 9 2 ς EY 
3 S. γράφοντες ποιηταὶ, etre μὴν αὖ τοὺς Αἰγυπτίους οἱ καὶ 
7, ^ * ^ /, EY , / 
πρώτην ταύτην ἀναφῆναι τὴν γῆν θεοὺς τε καὶ ἀνθρώπους 
, ^ 7 ^ 7] 
ὀνειρώσσοντες" ἀλλ᾽ οὐ πρό γε τοῦ κόσμου τοῦδε τούτων 


3 ἢ - N N ^ ^ / ^ e ^ [ ^ 
οὐδὲ eis, πρὸ δὲ τῆς rov κόσμου καταβολῆς ἡμεῖς, οἱ τῷ 


ps ἐνεργουμένῳ ÁArcerius. €vepyyov- 21. Psalm. ex. 3- 
μενος MNP. ἐνεργουμένη V. 22. Joann. 1. 1. 
3. θεοῦ MNP. rov θεοῦ V. 27. ἀναφῆναι Árcerius pro ἀνα- 


13. σώζει] σώιζει P hic et alibi. φῦναι. 


5 


μι 


5 


25 


4 Ῥ. 


IO 


E] 
σι 


20 


t9 
σι 


8 CLEMENTIS [Ca». I. 


^ »y 3 3 ^ “ * /, ^ ^ ^ 
δεῖν ἐσεσθαι ἐν αὐτῷ πρότερον γεγεννημένοι τῷ θεῷ, τοῦ 
θ ^ λ / δ λ ^ À » € ^ à » ^ , 1C 
εοῦ Aoyov τὰ λογικὰ πλάσματα "ues, δι ov ἀρχαΐζομεν, 
eu é 2 , ^ € /, 5 » , S. Ὁ N 5 ε /, 
ὅτι “ἐν ἀρχῇ o λόγος v. ἀλλ ort μὲν ἣν ὁ Aoyos 
» , N J ^ ΄ 5 A Οϑλ Ψ M 
ἄνωθεν ἀρχὴ θεία τῶν πάντων ἣν T€ καὶ ἐστιν ὅτι δὲ 
^ » » N , / » 
νῦν ὄνομα ἔλαβεν, ro πάλαι καθωσιωμένον, δυνάμεως 
» e X * * 5 / yp P 
ἄξιον, ὃ Ἄριστος, καινὸν ἀσμὰ μοι κέκληται. 
e ^ / N ^ 5 /, 
7. Οὗτος γοῦν ὁ. λόγος, ὁ Χριστὸς, kai τοῦ εἰναι πάλαι 
€ ^ 5 ^ , ^ Ν ^ 3 5 ^ IX , , 
ἡμᾶς, (ἢν yap ἐν θεῷ.) koi τοῦ εὖ εἶναι, νῦν δὴ ἐπεφανὴ 
3 y 9. EN e € , ε / 52 / 
ἀνθρώποις αὐτὸς οὗτος ὁ Aoyos, o μόνος ἄμφω, θεὸς τε 
5, ΄ Coe , ^ 5 e Ν 
καὶ ἄνθρωπος, ἁπάντων ἡμῖν αἴτιος ἀγαθῶν" παρ᾽ οὗ TO 
3 ^ 3 / , 5 J. N / 
εὖ ζῆν ἐκδιδασκόμενοι εἰς ἀΐδιον ζωὴν παραπεμπόμεθα. 
N Ν Ν ’ 3 ^ ^ / 5 / 
κατὰ γὰρ τὸν θεσπέσιον ἐκεῖνον τοῦ κυρίου ἀπόστολον 
΄ / ^ ^ € , ^ 5 /, 5 /, 
* ἡ χάρις TOU θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις ἐπεφάνη, 
7 ^ y , Χ / N 
παιδεύουσα ἡμᾶς, ἵνα ἀρνησάμενοι τὴν ἀσέβειαν καὶ τὰς 
N 3 / , N / τῷ , ^ 
κοσμικας ἐπιθυμίας σωφρόνως καὶ δικαίως καὶ εὐσεβῶς 
/, 3 ^ ^ 5. πὰ / b / 
ζήσωμεν ἐν τῷ νῦν αἰῶνι, προσδεχόμενοι τὴν μακαρίαν 
/ ^ L4 ^ / ^ 7 ^ 
ἐλπίδα καὶ ἐπιφάνειαν τῆς δόξης τοῦ μεγάλου θεοῦ καὶ 
^ e ^ 5 ^ ^ 3» ^ / 5 v ὋΣ Ν 
σωτῆρος ἡμῶν, ἰησοῦ Χριστοῦ. τοῦτο ἐστι τὸ ᾷσμα TO 
v e , / e ^ , » 5 e ^ ^ , 
καινὸν, ἢ ἐπιφάνεια, ἡ νῦν ékAau aga ἐν ἡμῖν TOU ἐν 
5 ^ » N , » , » ^ » € 
ἀρχῇ ὄντος kai 7poovros Aoyov' ἐπεφάνη δὲ évayxos ὁ 
s 7 i 3 / f. 9 La ἐν, ^ e ε Ào ^ 
προὼν cor»p: ἐπεφάνη o ἐν τῷ ὄντι ὧν, ὅτι ὁ λόγος, ὃς 
53 Ν δ Ν , » - M! /, 
ἣν πρὸς rov θεὸν, διδάσκαλος ἐπεφανη, e τὰ πάντα δεδη- 
, , v ^ ^ 3 » ^ Ν ^ , 
μιούργηται" λόγος 0 καὶ τὸ ζῆν ἐν ἀρχῇ μετὰ τοῦ πλάσαι 
s e * Y $ $^ n / , N 
παρασχὼν, es δημιουργὸς, τὸ εὖ ζὴν ἐδίδαξεν, ἐπιφανεὶς 


e ΄ “ N SN ^ e? € N 4 
ὡς διδάσκαλος, ἵνα τὸ ἀεὶ ζὴν ὕστερον ὡς θεὸς χορηγήσῃ- 


e N , ^ ^ 3) Cup ^ ΄ , , 

ὁ δὲ ov νῦν ye πρῶτον ᾧκτειρεν ἡμᾶς τῆς πλάνης, ἀλλ 

» ^ ^ N » 7 

ἄνωθεν ἀρχῆθεν, νῦν δὲ ἡδὴ ἀπολλυμένους ἐπιφανεὶς περι- 
, A N Ν e * ^ 

σέσωκεν. TO γὰρ πονηρὸν koi ἑρπυστικὸν θηρίον γοητεῦον 


e ^ Ν S day 9 , ^ N , / 
καταδουλοῦται καὶ αἰκίζεται εἰσέτι νῦν τοὺς ἀνθρώπους, 


3. Joann. i. r. 28. ἑρπυστικὸν Sylb. ἑρπηστικὸν P 
13. τοῦ θεοῦ ἡ] ἡ τοῦ θεοῦ P. V et correctus in ; M. Utramque 
13-18. Tit. ii. 11-13. scripturam agnoscunt grammatici. 


Τ᾽ 
/ * 


19. ἐν dpxyg— 70 εὖ (rv om. N. 29. εἰσέτι] εἰς ἔτι V 


20 


30 


95 


7, 8.] PROTREPTICUS. 9 


^ ^ P e N 
ἐμοὶ δοκεῖν, βαρβαρικῶς τιμωρούμενον, ot νεκροῖς τοὺς 
^ / /, y , “Δ » ^ 
αἰχμαλώτους συνδεῖν λέγονται σώμασιν, ἐστ᾽ ἂν αὐτοῖς 
^ ^ ^ e , 
καὶ συσσαπῶσιν. ὃ γοῦν πονηρὸς οὑτοσὶ τύραννος καὶ 
^ ^ €' / ^ / 
δράκων, obs; ἂν οἷός τε εἴη ἐκ γενετῆς σφετερίσασθαι 
Υ͂ LÀ , / 
λίθοις καὶ ξύλοις kal ἀγάλμασιν καὶ τοιούτοις τισὶν εἰδώ.- 
, ^ 7 3 /, ^ ^ 
λοις προσσφίγξας τῷ δεισιδαιμονίας ἀθλίῳ δεσμῷ, rovro 
x N , ^ / 7 ^ 
δὴ τὸ λεγόμενον, ζῶντας ἐπιφέρων συνέθαψεν αὐτοῖς, 
xiv ἃ s - e N ΄ c N £^ s 
ἐστ᾽ ἂν koi συμφθαρῶσιν. οὗ δὴ χαριν----εἷς yap ὁ ἀπα- 
N 5, N N ^ A y Χ y 
reov——avoOev uev τὴν Evav, νῦν δὲ ἤδη kai τοὺς ἄλλους 
, , , / ε y (Y SS AN LEN 3" f 
ἀνθρώπους eig θάνατον ὑποφέρων" εἰς koi ὁ αὐτὸς Emi- 
N e ^ 7 ^ 
«ovpos καὶ βοηθὸς ἡμῖν ὃ κύριος, προμηνύων ἀρχῆθεν προ- 
^ ^ A y ^ 
φητικῶς" νῦν δὲ ἤδη kal ἐναργῶς eig σωτηρίαν παρα- 
καλῶν. 
“ 53 3 ^ / / 
8. Φυγωμεν οὖν ἀποστολικῇ πειθόμενοι παραγγελίᾳ 
^ y ^ ^ »7 ^ , ^ 
«roy ἄρχοντα τῆς ἐξουσίας τοῦ ἀέρος, τοῦ πνεύματος τοῦ 
νῦν ἐνεργοῦντος ἐν τοῖς υἱοῖς τῆς ἀπειθείας" καὶ τῷ σω- 
^ ^ 7 i ^ ^ 
Tp. TQ κυρίῳ προσδράμωμεν, ὃς καὶ νῦν καὶ ἀεὶ πρού- 
5 / N / M / Ed , , 
rpemev εἰς σωτηρίαν, διὰ τεράτων kai σημείων ἐν Αἰγύπτῳ 
v 3 » ἢ ’ὔ ^ ’ὔ * ^ 5 , 
καὶ ἐν ἐρήμῳ, διὰ re τῆς βάτου kai τῆς ἀκολουθούυσης 
΄ / / / / 
χάριτι φιλανθρωπίας θεραπαίνης δίκην “Ἑβραίοις νεφέλης. 
) ἐν δὴ τῷ φόβ ; À δί ; ; 
rovro μὲν δὴ τῷ φόβῳ rovs akAnpokapOtovs προύτρεπεν 
» N N 7 ^ / ^ , 
709 δὲ kai διὰ Μωυσέως τοῦ πανσόφου koi τοῦ φιλαλη- 
J. hy ^ ^ ^ 
θους Ἡσαΐου καὶ παντὸς τοῦ προφητικοῦ χοροῦ Aoyi- 
’ N , ᾽ N N 3 
κώτερον ἐπὶ τὸν λόγον ἐπιστρέφει rovs τὰ ὦτα κεκτη- 
,ὕ N οὐ ὦ N ^ » E e N 
μένους" καὶ ἐσθ᾽ ὅπη μὲν λοιδορεῖται, ἐστιν Ó οὗ καὶ 
^ N Ἁ ^ ^ Jj 3 
ἀπειλεῖ" τοὺς δὲ καὶ θρηνεῖ τῶν ἀνθρώπων" ae δὲ ἄλ- 
Ζ Ν N ^ , /, N 
λοις, καθάπερ ἰατρὸς ἀγαθὸς τῶν νοσούντων σωμάτων τὰ 


Ν ’, Ν N , Ν b ^ 
μὲν καταπλάττων, τὰ δὲ καταλεαίνων, τὰ δὲ καταντλῶν, 


6. προσσφίγξας] προσφίγξας Pot- νύων V. 


teri editio. 15. Ephes. ii. 2. 
7. αὐτοῖς] αὐτοὺς NP. I9. kai ἐν ἐρήμῳ Potter| editio. 
IO. ὁ αὐτὸς Sylb.  Aberat ὁ. καὶ om. MPV. 

Infra p. 9. εἷς kai ὁ αὐτὸς οὗτος. 22. Μωυσέως] μωσέως MPV. 


II. προμηνύίων MNP. προσμη- 25. Ἡσαΐου] 5caia P. 


8 P. 


25 


10 CLEMENTIS [Ca». I. 


N A / ^ N 
τὰ δὲ καὶ σιδήρῳ διαιρῶν, ἐπικαίων δὲ ἄλλα, ἔστι 
, € / 7 NA ^ Ν 5 
δ᾽ ob καὶ ἀποπρίων, εἰ πως οἷον τε κἂν παρὰ μέρος ἢ 
/, ^ » e ^ , , € M * 
μέλος rov ἄνθρωπον vyivav πολυῴωνος ye ὁ σωτὴρ koi 
, E , , /, ^ ^ 
πολύτροπος εἰς ἀνθρώπων σωτηρίαν, ἀπειλῶν νουθετεῖ, 
/ 4 ^ ^ , 

5 λοιδορούμενος ἐπιστρέφει, θρηνῶν ἐλεεῖ, ψάλλων παρα- 
^ SN , ^ ej 7 3 ^ EY /, 
καλεῖ, διὰ βάτου λαλεῖ, ὅτι σημείων ἐκεῖνοι καὶ τεράτων 

y b ^ N / Ν , , 3. 
ἔχρῃζον, καὶ τῷ πυρὶ δεδίττεται τοὺς ἀνθρώπους, ἀνάπτων 
3 7 Ἁ / ^ € ^ "4 LY / 3^ 
ἐκ κίονος τὴν φλόγα, δεῖγμα ὁμοῦ χάριτος καὶ φόβου, ἐὰν 
e /, Ν ^ »* ’ Ἂν ^ , v iT 
ὑπακούσῃς: TO φῶς, ἐὰν παρακούσῃς, TO πῦρ. ἐπειδὴ δὲ 
», /, € * 7 ^ , 
το καὶ κίονος καὶ βάτου ἡ σὰρξ τιμιωτέρα, προφῆται uer 
3 ^ 7 ΠΝ , € J. e g ^ 
ἐκεῖνα φθέγγονται, αὐτὸς ἐν Hoaia ὁ κύριος λαλῶν, 
Ν Υ͂ » ’ ^ , N N 
αὐτὸς ἐν Ἡλίᾳ, ἐν στόματι προφητῶν αὐτός" σὺ δὲ ἀλλ’ 
3 , Y / ^ 9 € , EY 
εἰ προφήταις μὴ πιστεύεις, μῦθον δ᾽ ὑπολαμβάνεις καὶ 
N » ONUS ^ » / e , ςς ἃ 
τοὺς ἀνδρας καὶ τὸ πῦρ, αὐτὸς σοι λαλῆσει 0 κύριος, “ ὃς 
^ ^ € / 5 € N e 7 N 5 
15€» μορφῇ θεοῦ ὑπάρχων ovx ἁρπαγμὸν ἡγήσατο TO εἶναι 
» ^ 32 Nie N05 € / Y ^ 
ἰσα θεῷ" ἐκένωσεν δὲ ἑαυτὸν ὁ φιλοικτίρμων θεὸς, σῶσαι 
^ » 7, Ν 3. ὉΝ » Ν , ^ e 
rov ἄνθρωπον γλιχόμενος" kai αὑτὸς 709 coi ἐναργῶς ὁ 
X / τς λ ^ ὃ ^ Ν 3 / / € λό € 
ὁγος λαλεῖ, δυσωπῶν τὴν ἀπιστίαν. vaL φημι ὁ Aoyos ὃ 
^ ^ » , “ N IK N ^) 5 ^ 
τοῦ θεοῦ ἄνθρωπος γενόμενος, ἵνα δὴ kai av παρὰ ἀνθρώ- 
/, ^ y y ’ὔ [4 
2o που μάθης πῆ ποτε ἄρα ἄνθρωπος γένηται θεὸς. 
5 9 » » 5 / b * N 8. τῶ 
9. Eir οὐκ ἄτοπον, o φίλοι, rov μὲν θεὸν ἀεὶ προ- 
7 € ^ 3 ἐν". N e. ^ N ES / N , /, 
τρέπειν ἡμᾶς ἐπ᾿ ἀρετὴν, ἡμᾶς δὲ ἀναδύεσθαι τὴν ὠφέλειαν 
δ» , Χ / ^ ^ 35 NN s» ’ 
καὶ ἀναβάλλεσθαι τὴν σωτηρίαν ; ἢ yap οὐχὶ καὶ Ἰωαννὴς 
^ N ^ , M 
ἐπὶ σωτηρίαν παρακαλεῖ καὶ TO πᾶν γίνεται φωνὴ mpo- 
/ » / , ^ , , 5 , ^ 
os Τρεπτικὴ ; πυθώμεθα τοίνυν αὐτοῦ, τίς πόθεν εἰς ἀνδρῶν ; 
V ^ ^ M 5 , ^ 
Ἡλίας μὲν οὐκ ἐρεῖ, Χριστὸς δὲ εἶναι ἀρνήσεται" φωνὴ 
δὲ ὁμολογήσει ἐν ἐρήμῳ βοῶσα. τίς οὖν ἔστιν 'loav- 
ε ὁμολογήσει ἐν ἐρὴμς ze MTÉS 


/ ^ 5 /, ^ ^ ^ / 
ve; ὡς τύπῳ λαβεῖν, ἐξέστω εἰπεῖν, φωνὴ τοῦ λόγου 


5. παρακαλεῖ] παρακαλλεῖ (sic) M. 25. τίς πόθεν eis ἀνδρῶν] Hom. 
13. πιστεύεις] πιστεύῃς P. Od. 19, 105. 

ib $9 M. 6e V. 27. ὁμολογήσει) ὁμολογήσῃ N. 
14. Philipp. ii. 6 sq. ib. Joann. i. 25. 


23. 5] ? MP. ib. τίς] τί N. 


40 


45 


9, 10.] PROTREPTICUS. 11 


SS , £a ^ 7 ^ /' , , ^ 
προτρεπτικὴ ἐν €onuo βοῶσα. τί βοᾳς, "^ ovy; εἰπὲ 
IY e. m éc ) / ^ * [4 Ν / »» "ὃ 
4 S. καὶ ημῖν. Εὐθείας ποιεῖτε τὰς ὁδοὺς κυρίου πρόδρομος 
5 Ν [4 ^ » ^ , Ἁ 
Ιωάννης καὶ ἡ φωνὴ πρόδρομος τοῦ λόγου, φωνὴ παρα- 
Y , / ^ A 
κλητικῆὴ, προετοιμάζουσα εἰς σωτηρίαν, φωνὴ προτρέ- 
, 5 ^ 3 ^ L4 ^ 
πουσα εἰς κληρονομίαν ovpavOv: ÓL ἣν ἢ στεῖρα καὶ 5 
3 3 / N 7 
ἔρημος ἄγονος οὐκέτι. ταύτην μοι τὴν κυοφορίαν προεθέ- 9 Ῥ 
7] , , 7? 3 /, ^ / 
σπισεν ἀγγέλου φωνὴ; πρόδρομος ἦν κἀκείνη τοῦ κυρίου, 
^ 3 / ^ 9 ΄, N » 
στεῖραν εὐαγγελιζομένη γυναῖκα, ὡς loavvys τὴν ἔρημον. 
N 7] , ^ y x A € ^ “- 
5 διὰ ταύτην τοίνυν τοῦ Aoyov τὴν φωνὴν ἡ στεῖρα εὐτεκνεῖ 
δ' 3 ^ e , ^ 
καὶ ἡ ἔρημος καρποφορεῖ" αἱ πρόδρομοι τοῦ κυρίου φωναὶ το 
, f. 3 y" /, Ἁ 
δύο, ἀγγέλου καὶ ᾿Ιωάννου, αἰνίττονταί μοι τὴν ἐναπο- 
/, e 5 7 ^ , ^ 
κειμένην σωτηρίαν, ὡς ἐπιφανέντος τοῦ λόγου τοῦδε εὐτεκ- 
7 e ^ N 3 /, Ν 3... » ^ 
vias ἡμᾶς καρπὸν ἀπενέγκασθαι, ζωὴν ἀἰϊδιον. ἄμφω γοῦν 
, ^ 3 ^ ον Ν € N / ^ ^ 
ἐς ταυτὸν ἀγαγοῦσα τὰ φωνὰ ἡ γραφὴ σαφηνίζει τὸ màv: 


ςς 3 P. e 3 7 T e , * € , , / 
QKOUGAGTO ἢ OU τικτουσὰα ῥηξάτω φωνὴν ῃ οὐκ ὠδι- 


- 
οι 


e y ^ , ^ y ^ ^ ^ 
νουσα, OTL πλείονα τὰ τέκνα τῆς ἐρήμου μᾶλλον ἢ τῆς 
5» 7 E » D? » € ^ 3 / 5» 
ἐχούσης τὸν ἄνδρα" ἄνδρα ἡμῖν εὐηγγελίζετο ἄγγελος. 
€ ^ / , /, ^ N N ^ 
το ἡμᾶς προύτρεπεν ᾿Ιωάννης νοῆσαι τὸν γεωργὸν, ζητῆσαι 
b » - Ν «e 3^ Xx e ^ Y 
τὸν ἄνδρα. εἷς γὰρ καὶ ὁ αὐτὸς οὗτος, ὁ τῆς στείρας ἀνὴρ, 
€ ^ : A N € ^ 7 , , 
ὁ τῆς ἐρήμου γεωργός, ὁ τῆς θείας ἐμπλήσας δυνάμεως 2o 
N ^ N 3 N * x 
καὶ τὴν στεῖραν καὶ τὴν ἔρημον. ἐπεὶ γὰρ πολλὰ τὰ 
, ^ 5 ^ » ^ 53 » , / € rA 
τέκνα τῆς εὐγενοῦς, ἄπαις δὲ vv δι ἀπείθειαν, ἡ πολύπαις 
, /, / € ^ ^ y /, 
ἀνέκαθεν ᾿Ἑβραία γυνή" ἡ στεῖρα τὸν ἄνδρα λαμβάνει καὶ 
€ y M / 53 € ia ^ e ^ ^ 
ἢ ἔρημος TOv γεωργόν᾽ εἶτα ἡ uev καρπῶν, ἡ δὲ πιστῶν, 
» N / Ν N , , [4 N , /, ^ 
ἄμφω δὲ μητέρες διὰ τὸν Aoyov: ἀπίστοις δὲ εἰσέτι νῦν 5. 
^ d 
15 καὶ στεῖρα Kai ἔρημος περιλείπεται. 
| ε 5 ΄ c ^ Ξ , , 
10. Ὁ μεν ᾿Ιωάννης, ὁ κῆρυξ τοῦ λόγου, ταύτῃ T» 
/ e / / , ^ ^ ^ 
παρεκάλει ετοίμους γίνεσθαι εἰς θεοῦ τοῦ Χριστοῦ παρου- 


/ NY ^ 5 ^ »:7 € / N , / 
GiXP, Καὶ TOUTO 7v 0 pvurTero 7) Ζαχαρίου σι ]ΤΉς9 ανὰαμε- 


2. Jesai. xl. 3. 15. Jesai. liv. 1. 
11. αἰνίττονται] αἰνίσσονται MP. 25. εἰσέτι] εἰς ἔτι V. 
Alibi fere constanter αἰνίττεσθαι 28. Matt. iii. 3. 
apud Clementem. ἠνίσσετο MP 29. ἠνίττετο] ἠνίσσετο MP. 


iterum paullo inferius s. tro. 


5 


Io 


10 P. 


I 


Ca 


20 


12 CLEMENTIS {εἰ II. 


N , ^ ^ N “ἢ ^ , 
vovca τὸν πρόδρομον τοῦ Χριστοῦ καρπὸν, ἵνα τῆς ἀλη- 
/ hy ^ e J ^ ^ , 
θείας τὸ φῶς, ὁ λόγος τῶν προφητικῶν αἰνιγμάτων, τὴν 
N , N /, N 
μυστικὴν ἀπολύσηται σιωπὴν, εὐαγγέλιον γενόμενος. σὺ 
^N ^ ^ ^ NN X 
δὲ eL ποθεῖς ἰδεῖν ὡς ἀληθῶς τὸν θεὸν, καθαρσίων μετα- 
^, ^ » /, /, b! ^ 
λάμβανε θεοπρεπῶν, ov δάφνης πετάλων καὶ ταινιῶν τινων 
9. Ν , A / " ὃ δὲ 3 
ἐρίῳ καὶ πορφύρᾳ πεποικιλμένων᾽ δικαιοσύνην δὲ ava- 
/, ^ N /, ’ὔ 
δησάμενος καὶ τῆς ἐγκρατείας τὰ πέταλα. περιθέμενος 
Υ , ᾿ ςς 3 ἣν A 3 ε / 355 , 
πολυπραγμόνει Χριστον" “ἐγὼ yap εἰμι ἡ Ovpa, φησι 
? e 3 ^ ^ ^ /, v Ν ej 
που ἣν ἐκμαθεῖν δεῖ νοῆσαι θελήσασι TOv Ócov, ὅπως 
CELA y ^ ^ /, / N 
ἡμῖν ἀθρόας τῶν οὐρανῶν ἀναπετάσῃ πύλας" λογικαὶ yap 
e ^ / / / » / δί € N 
αἱ τοῦ λόγου πύλαι, πίστεως ἀνοιγνύμεναι κλειδι' “θεὸν 
28 ἧς » 9 hy e εΝ EY (NIC € εχ E] X / »» 
οὐδεὶς ἔγνω, εἰ μὴ ὁ vios καὶ ᾧ ἂν ὁ vios ἀποκαλυψῃ. 
/ N 5 5 M / /, € b 
θύραν δὲ εὖ οἶδ᾽ ὅτι τὴν ἀποκεκλεισμένην τέως ὁ avotyvvs, 
e 3 7 3 N 7, e N ^ 
ὕστερον ἀποκαλύπτει τάνδον καὶ δείκνυσιν ἃ μηδὲ γνῶναι 
(274 5 , N N ^ / 9 
otov τε ἣν πρότερον, εἰ μὴ διὰ Χριστοῦ πεπορευμένοις, δὶ 


e , * 5 / 
οὗ μόνου θεὸς ἐποπτεύεται. 


Κεφ. B. 


I I." Αδυτα τοίνυν ἄθεα μὴ πολυπραγμονεῖτε μηδὲ βαρά- 
θρων στόματα τερατείας ἔμπλεα, ἢ λέβητα Θεσπρώτειον 
ἢ τρίποδα ἹΚιρραῖον ἢ Δωδωναῖον χαλκίον᾽ γεράνδρυον 


8. Joann. x. 9. 

9. θελήσασι ΜΙΝ. θελήμασιν V. 
12. Matt. xi. 27. 

14. τἄνδον] τᾶνδον P. 

ib. μηδὲ Klo£zius pro μήτε. 

18. "Aóvra-—óvóuaros τετυχηκότος 


citat Euseb. Pr. Ev. 2. p. 61-67. 


proxima Kippaiov οὖ ᾿Δωδωναῖον po- 
suisse videtur. Neutra adjectivi 
forma aliunde cognita. Nam legi- 
tima forma est Oeomporós, ὃ, 7, et 
Θεσπρωτόν, τό, annotata ab Ste- 
phano Byz. cum adjectivo Θεσπρω- 
τιακός, pro quo Θεσπρωτικὴ "Εφυρα 


ib. ἄθεα] ἃ θέαι MP et Euseb. 
Par. à θέᾳ V. ἀθέατα Eusebii codd. 
duo. 

ib. πολυπραγμονεῖτε] Sylb. ex 
Eusebio. πολυπραγμονεῖται libri et 
Euseb. Par. 

ib. μηδὲ NP et Eusebius. 
δὲ MV. 

19. Θεσπρώτειον ex Eusebio pro 
Θεσπρωταῖον, quod librarius propter 


E 
TG 


apud Strabon. 8. p. 339. nisi Θεσ- 
πρωτιακὴ scripsit. Ceterum in N 
est θεσπρώτιον fuitque fortasse etiam 
in M qui nunc ai in litura habet, 
nisl θεσπρώτειον fuit. In P θεσπρώ- 
τιον, litera v in e mutata. Θεσπρώ- 
τιον λέβητα ex hoc loco Theodore- 
tus, cujus verba apposuit Potterus. 

20. Κιρραῖον] κίρραιον P. 

ib. χαλκίον Scripsi pro χαλκεῖον, 


20 


11.] 


PROTREPTICUS. 


13 


N , , p /, * b. , / 
δὲ ψάμμοις ἐρήμαις τετιμημένον καὶ τὸ αὐτόθι pav- 


^ 3^1£5 M , , 
τεῖον αὐτῇ δρυὶ μεμαρασμένον μύθοις yeynpakogt kara- 


λείψατε. σεσίγηται γοῦν ἡ Κασταλίας πηγὴ καὶ KoAo- 


3o φῶνος ἄλλη πηγὴ, καὶ τὰ ἄλλα ὁμοίως τέθνηκε νάματα 


/, S IN ^ [4 S , N ^ ej δ᾽ 3 
μαντικὰ καὶ δὴ τοῦ τύφου κενα ὁψε μεν, ὁμως οὖν 5 


^ y 
διελήλεγκται τοῖς ἰδίοις συνεκρεύσαντα μύθοις. διήγησαι 


ἡμῖν καὶ τῆς ἄλλης μαντικῆς, μᾶλλον δὲ μανικῆς, τὰ 


ἄχρηστα χρηστήρια: τὸν Κλάριον, τὸν Πύθιον, τὸν Διδυ- 


μέα, τὸν ᾿Αμφιάρεων, τὸν ᾿Απόλλω, τὸν ᾿Αμφίλοχον᾽" εἰ 


N / s , Y 9 , NJ K 
δὲ βουλει, καὶ τερατοσκοποὺυς και OLOVOGKOTTOUS καὶ TOUS 


5 , N 5 X h. 3 ^ ^ v e ^ N 
ονειρὼν Κρίτας ανιερου συν avTOLS* στῆσον δε ομου 70. po 


N / N , /, »y M / Ν 
τὸν llvOwv rovs ἀλευρομάντεις ἄγων καὶ κριθομάντεις καὶ 


X , N ^ ^ 5 
35 τοὺς εἰσέτι παρὰ τοῖς πολλοῖς τετιμημένους ἐγγαστριμύ- 


N J, 9 ^ 
θους" vai μὴν ἄδυτα Αἰγυπτίων καὶ Τυρρηνῶν vekvopav- 


τεῖαι σκότῳ παραδιδόσθων. 


N ^ e ^ 
μανικὰ ταῦτα ὡς ἀληθῶς 


3 /, , / , Ν / , / 
ἀνθρώπων ἀπίστων σοφιστήρια καὶ πλάνης ἀκράτου 


quod non mirandum etiam in Eu- 
sebii libris posuisse librarios, quo- 
rum frequens hic error est, de quo 
dixi in Thesauro vol. 8. p. 1269. 


αι 

I. ἐρήμαις] ἐρήμης Par. Euseb.: 
alii ἐρήμοις. 

93. Κολοφῶνος} KoAoQovros Eusebii 
codices deteriores. 

9. ᾿Αμφιάρεων Scripsi pro Ἀμφιά.- 
.peo, quod est etiam in sex codi. 
cibus Eusebii, apud quem vulgo 
recte 'Audiápeov. 

ib. τὸν ᾿Απόλλω, etsi id apud 
Eusebium quoque legitur, recte 
delere videtur Vigerus. 

IO. reparoakórmovs | τερασκόπους Ν 
solus. V. Lobeck. ad Phryn. p. 673. 

I2. κριτὰς dviépov] κριτὰς ἀνιέρους 
libri optimi Eusebii: κριτὰς τοὺς 
dviépovs deteriores. Toupio Emend. 
in Suidam vol. 2. p. 544. scribendum 
videbatur rovs ὀνείρων ἀνιέρων κριτὰς 
ἀκρίτους, Sommiorum, in. quibus οὐ- 
δὲν ἱερὸν, judices non judices. Recte 


legitur dȎpov, qui est imperativus 
verbi ἀνιεροῦν, quem non mirum 
est in ἀνιέρους corruptum esse in 
libris Eusebii. Neque.robs ὀνείρων 
κριτὰὲξ Clementem probabile est 
Scribere maluisse quam τοὺς óvetpo- 
κρίτας, quod haud dubie restituen- 
dum eum L. Dindorfio in The- 
sauro vol τ. P. 2. p. 797. 


I2. τοὺς ἀλ.] παρὰ τοὺς dA. Par. 
Euseb. 

14. Τυρρηνῶν] τυράννων Par. Eu- 
sebii. 

15. σκότῳ] σκότει Par. Euseb., 
deteriores σκότῳ. σκότει est supra 
p. 3. et alibi. 

ib. παραδιδόσθων] παραδεδόσθωσαν 
Par. Eusebii, aliis παραδεδόσθων. 

16. στων σοφιστήρια---κυβευτήρια] 
Haec in P ab alia ejusdem fere 
aetatis manu scripta in undecim 
literarum litura. 

ib. kai πλάνης ἀκράτου κυβευτήρια] 


Haec verba add. NP, om. MV, 


11 RB. 


c 


5 


14 CLEMENTIS [Car. II. 


L ,ὔ ^ ^ 5 [1 
κυβευτήηρια' συνέμποροι τῆσδε τῆς γοητείας αἶγες αἱ ἐπὶ 
Χ » ᾽ὔ , Ἂ ^ € Ν 
μαντικὴν ἠσκημέναι καὶ κόρακες ἀνθρώποις χρᾶν ὑπὸ 
/, / 
ἀνθρώπων διδασκόμενοι. 


/ , » /, Ν , , 3 
12. Τί δ᾽ εἴ σοι καταλέγοιμι τὰ μυστήρια ; οὐκ ἐξορ- 


5 χήσομαι μὲν ὥσπερ ᾿Αλκιβιάδην λέγουσιν, ἀπογυμνώσω 


IO 


I5 
I2 P. 


δὴ 53 ’ 34 ἮΝ Ν ^ , / / ^N y N 
δὲ εὖ μάλα ava τὸν τῆς ἀληθείας Aoyov τὴν γοητείαν τὴν 
, / $. 4^ Ἢ 3 , N / 
ἐγκεκρυμμένην αὐτοῖς καὶ αὐτοὺς γε TOUS καλουμένους 
ε ^ Ν € - ^ ^ 
ὑμῶν θεοὺς, ὧν αἱ τελεταὶ μυστικαὶ, oiov ἐπὶ σκηνῆς τοῦ 

, ^ ^ 5 / 5 7] ^ , 
βίου τοῖς τῆς ἀληθείας ἐκκυκλήσω θεαταῖς. Διονυσον 

, 3 /, /, 39 7 N e / 
μαινόλην ὀργιάζουσι Βάκχοι ὠμοφαγίᾳ τὴν ἱερομηνίαν 
» N / N 7 ^ , 
ἄγοντες kai τελίσκουσι τὰς κρεανομίας τῶν φόνων, ave- 

/ FX LM , , / ἀν ἡ 
στεμμένοι τοῖς ὄφεσιν, ἐπολολύζοντες Evav:. Ἐὔαν ἐκείνην, 

3 Dy € /, ’ ^ / 
δι ἣν ἢ πλανὴ παρηκολούθησεν. καὶ σημεῖον ὀργίων 

ams » b! /, / ^ N b: 
βακχικῶν ὀφις ἐστὶ τετελεσμένος. αὐτίκα γοῦν κατὰ τὴν 

5 ^ ^ € /, N IN y ἊΝ “. , 
ἀκριβὴ τῶν Ἑβραίων φωνὴν τὸ ὄνομα τὸ Evi« Oacvvo- 

ε 7 14 € Ζ N N * , 
μενον ἑρμηνεύεται ὁφις ἡ θήλεια Ano δὲ koi Kopy 
^ » , /, M N N /, * x 
δρᾶμα ἤδη ἐγενέσθην μυστικὸν, καὶ τὴν πλάνην καὶ τὴν 


N A /, , r9 ^ 
ἁρπαγὴν καὶ τὸ πένθος αὐταῖν EAevois δαδουχεῖ. 


/, ^ ^N » Ν N , ^ 
13. Καί μοι δοκεῖ τὰ Opyw koi τὰ μυστήρια δεῖν 


* nec Eusebii cod. Montac. agno- 
scit." PO. 

2. ἀνθρώποις χρᾶν om. Par. Eu- 
gebii. 

4. 9 & MNP 
8e V. 

9. ἐκκυκλήσω Potterus pro ἐγκυ- 
κλήσω. ἐγκεκλήσω Eusebii libri de- 
teriores. 

10. μαινόλην] μαινώμην N. 

ib. Βάκχοι] βάκχοις Eusebii codi- 
ces nonnulli. 

ib. ὠμοφαγίᾳ] ὠμοφάγια Elmsleius 
ad Eurip. Bacch. 139. 


et Eusebius. 


ib. ἱερομηνίαν] locui MP. ie- 
popavíav NV. | Eusebii libri op- 
timi ἱερομηνίαν, deteriores ἱερομανίαν. 

ΓΙ. ἄγοντες] ἀγόντων Euseb. Jo- 
ann. et Paris. 466. 


II. kpeavouías ex Eusebio pro 
κρεωνομίας. 

12. Ebár Ἐὔαν Sylb. Εὔαν Εὔαν 
NPV, εὔαν eóa» M. In libris Eu- 
sebii eva» evav vel etav etiav. 

I3. παρηκολούθησεν] καὶ ὁ θάνατος 
ἐπηκολούθησεν addunt Eusebii libri 
deteriores. 

15. τὸ ὄνομα] τὸ in fine versus 
additum in P. 

ib. Εὔα] εὗια sine accentu M. 
eta Eusebius. eóía apud Epiphani- 
um. : erasum in P. 

17. μυστικὸν] Supra versum a 
m. rec. additum in P. In htura à 
m. rec. habet M. μυθικὸν Euseb. 
Par.: deteriores μυστικήν. 


v 
18. "EAevcis] ἐλευσὶς Euseb. Par. 
I9. ὄργια] ὄργια hic et infra P. 


Eh, 13. | 


PROTREPTICUS. 


15 


, ^ ^ NS NS CN ^ 3 ^ ^ ^ ^ Ν 
ἐτυμολογεῖν, τὰ μὲν ἀπὸ τῆς ὀργῆς τῆς Δηοῦς, τῆς πρὸς 


Δία γεγενημένης, τὰ δὲ 


3 Ν ^ , ^ 
ἀπὸ TOU μυσοὺυς τοῦ συμβεβη-- 


, Ν N , , AN EY , Ἂς ^ , 
κότος περὶ τὸν Διόνυσον: εἰ δὲ kai ἀπὸ Μυοῦντος τινος 


5ο᾿Αττικοῦ, ὃν ἐν κυνηγίᾳ διαφθαρῆναι ᾿Απολλόδωρος λέγει, 


οὐ φθόνος ὑμῶν δεδοξάσθαι τὰ μυστήρια ἐπιτυμβίῳ τιμῇ. 


id N S Α΄ , ΄ ^ , , 
πάρεστι δὲ καὶ ἄλλως μυθηριὰ σοι νοεῖν, ἀντιστοιχούντων 


τῶν γραμμάτων, τὰ μυστήρια" θηρεύουσι γὰρ εἰ καὶ ἄλλοι 


^ ^ N 
τινὲς, ἀτὰρ δὴ καὶ οἱ μῦθοι οἱ τοιοίδε Θρᾳκῶν τοὺς βαρ- 


δεισιδαίμονας. 


7 ^ v 3 2 € 7 Ν 
5 S. βαρικωτάτους, Φρυγῶν τοὺς ἀνοητοτάτους, λληνων τοὺς 
ὄλοιτο ovv ὁ τῆσδε ἄρξας τῆς ἀπάτης 


ἀνθρώποις, εἴτε ὃ Δάρδανος, ὁ μητρὸς θεῶν καταδείξας 


M 4 » , / € N ^ » lY 
τὰ μυστήρια, etre Heriov, o τὰ Σαμοθρᾳκῶν ὀργια καὶ 


* / Jj Χ , ^ e e 
τελετὰς ὑποστησάμενος, etre ὁ Φρὺξ ἐκεῖνος ὁ Μίδας, ὁ 


παρὰ τοῦ ᾿Οδρύσου μαθὼν, ἔπειτα διαδοὺς τοῖς ὑποτε- 


, y /, 3 y / 
ταγμένοις ἔντεχνον ἀπατην᾽ ov yap ue ὁ Κύπριος ὁ νησι- 


/ / / » ^ N Ν S , 
5 της Kurvpas παραπείσαι or àv, τὰ περὶ την Αφρο- 


/ ^ » 5 hy € , ^ 
δίτην μαχλῶντα ὄργια ἐκ νυκτὸς ἡμέρᾳ παραδοῦναι τολ- 


μήσας, φιλοτιμούμενος θειάσαι πόρνην πολίτιδα. Μελάμ- 
700a δὲ τὸν ᾿Αμυθάονος ἄλλοι φασὶν ἐξ Αἰγύπτου μετα- 


1. ὀργῆς] ὀργῆς P. 

2. μύσους] μίσους Ν. 

4. κυνηγίᾳ])] κυνηγίῳ N. 

5. δεδοξάσθαι] δεδόξασται NT. 

ib. τιμῇ] φωνῇ καὶ τιμῇ Eusebii 
codices deteriores. 


6. uvOnpia] Pro MP. μυθάρια 
Eusebius. μυθήρια etymologiae 
caussa fictum, ut verba proxima 
docent θηρεύουσι γάρ et Etym. M. 
p. 395, 48. μυστήρια μυθήρια' μῦθος 
yàp ὁ λόγος. βέλτιον οὖν à δεῖ μύσαν- 
τας τηρεῖν ἔνδον. Alteram hanc ety- 
mologiam memorat etiam Zonaras 
Lex; p. 1378. 

9. dvogrorárovs] ἀνοήτους Euseb. 
Joann. et duo alii. 

10. δεισιδαίμονας] δεισιδαιμονεστά- 
τους G. Canterus. 


IO. ὄλοιτο MP. ὄλλοιτο V et Eu- 
sebii codices nonnulli, inter quos 
Joann. qui ὄλοιτ᾽ οὖν. 

ib. τῆς ἀπάτης MN. τῆς supra 
versum a m. rec. P. τῆς om. V. 
Eusebii codices deteriores τῆς dro- 
mías ἀνὴρ ἀνθρώποις. 

LI. μητρὸς] μύθους Ν et in litura 
a m. valde recenti P et Eusebius. 

ib. καταδείξας] καταδιδάξας Euseb. 
Joann., sed καταδείξας margo. 

τό. Κινύρας] «wvópas Euseb. Par. 
et Joann. 

lb. rapareícat] παραπεῖσαι MPV. 

17. παραδοῦναι] Quae sequuntur 
usque ad finem loci Clementis ex- 
ceciderunt in Euseb. Par. 

19. 'ApvÓdovos] ᾿Αμυθάωνος P et 
Eusebius. 


σι 


» 


o 


16 CLEMEN'TIS [Ca». II. 


^t /, εἶ ^ e € 
13 P. κομίσαι τῇ “Ἑλλάδι τὰς Δηοῦς ἑορτὰς, srevÜos ὑμνούμενον" 
3 ^ / /, , 
τούτους ἔγωγ᾽ ἂν apxekakove φήσαιμι μύθων ἀθέων καὶ 
δεισιδαιμονίας ὀλεθρίου πατέρας, σπέρμα κακίας καὶ φθο- 
^ , /, e^ / N / 
pàs ἐγκαταφυτεύσαντας τῷ βίῳ τὰ μυστήρια. 
57 N Ν Ν Ν 4 ox € ^ N » 
5 14. Hy δε, koi γὰρ καιρὸς, αὐτὰ ὑμῶν τὰ ὄργια 
Js λέ 5 , N / 3 À NS» / θ 
ἐξελέγξω, ἀπάτης καὶ τερατείας ἐμπλεα. καὶ εἰ μεμύησθε, 
5 ’ὔ ^ e e ^ ^ 
ἐπιγελάσεσθε μᾶλλον τοῖς μύθοις ὑμῶν τούτοις τοῖς τιμω- 
μένοις. ἀγορεύω δὲ ἀναφανδὸν τὰ κεκρυμμένα, οὐκ αἰδού- 
ἃ ^ 5 9 € 5 
μενος λέγειν ἃ προσκυνεῖν ovk αἰσχύνεσθε. ἡ μὲν οὖν 
ΕῚ / A ς , iN , 
ἀφρογενὴς τε καὶ κυπρογενῆς, ἡ Kwvpa φίλη, τὴν Adpo- 
N € , , H 
δίτην λέγω, τὴν ““φιλομηδέα, ὅτι μηδέων ἐξεφαάνθη, 


IO 


μηδέων ἐκείνων τῶν ἀποκεκομμένων Οὐρανοῦ, τῶν λάγνων, 
τῶν μετὰ τὴν τομὴν τὸ κῦμα βεβιασμένων, ὡς ἀσελγῶν 
€ L^ / » , / / M 5 ^ 
ὑμῖν μορίων ἄξιος ᾿Αφροδίτη γίνεται καρπὸς, ἐν ταῖς τελε- 
τς ταῖς ταύτης τῆς πελαγίας ἡδονῆς τεκμήριον τῆς γονῆς 
€ ^ , N N ^ 7 N / M] 
ἁλῶν χόνδρος kai φαλλὸς rois μυουμεένοις τὴν τέχνην τὴν 
μοιχικὴν ἐπιδίδοται' νόμισμα δὲ εἰσφέρουσιν αὐτῇ οἱ 
μυούμενοι, ὡς ἑταίρᾳ ἐρασταί. 
^ / ἈΝ N / 
15. Δηοῦς δὲ μυστήρια καὶ Διὸς πρὸς μητέρα Δήμη- 
3 / Ν Ν z , 5.) v ^ 
20 rp&. ἀφροδίσιοι συμπλοκαὶ καὶ μῆνις, ovk οἱδ ὃ τι (DO 
B. hy b! ^ N ^ A ^ - δὴ ’ Β ^ 
otov, μῆτρος ἢ γυναικὸς, τῆς Δηοῦς, ἣς δὴ χάριν Βριμὼω 
^ /, e ^ 
προσαγορευθῆναι λέγεται, ἱκετηρίαι Διὸς καὶ πόμα χολῆς 2o 
3 ^ e , 
καὶ καρδιουλκίαι καὶ appyrovpyiav ταῦτα oL Φρυγες reAC- 
3) , / 
σκουσιν ἴΑττιδι καὶ Kvf9éAy koi Kopv(jaow. τεθρυλή- 


1. τὰς] τῆς Eusebii codices quat- 
tuor. 

2. τούτους ἔγωγ᾽ ἂν] ἔγωγε τούτους 
ἂν Euseb. Joann. 

5. ὄργια] ἔργα Eusebi codices 
quattuor et margo Joann. 

7. rois τιμωμένοις) τοῖς om. Ν᾽ et 
nonnulli Eusebii. 

8. ἀγορεύω] ἀγορεύσω Eusebii co- 
dices uno excepto. 

10. re om. Eusebius. 

11. φιλομηδέα] in litura pro εἰ P. 


16. ἁλῶν] ἁλὸς Eusebii codices 
tres. 

18. ἑταίρᾳ] ἑταίρας N. Eusebii 
libri plerique ἑτέρᾳ. 

I9. kai Διὸς] αἱ Διὸς Lobeck. 
Aglaoph. p. 24. 

ib. Δήμητρα scripsi ex P pro 
Δήμητραν. 

24." Arriài] ᾿Αττίδι V. 

ib. τεθρυλήκασιν ex P et Eusebio 
pro τεθρυλλήκασιν. 


to 
ci 


14—16.] PROTREPTICUS. 1 


Ἁ « » , , € ^ ^ ^ Ν /, 

kagiv δὲ ὡς ἄρα ἀποσπάσας ὁ Ζεὺς TOU κριοῦ TOUS διδυ- 
“ » , » ^ / ^ ^ 

μους φερων ἐν μέσοις éppue τοῖς κόλποις τῆς Δηοῦς, 
^ ^ ^ / e e Ν 

τιμωρίαν ψευδῆ τῆς βιαίας συμπλοκῆς ἐκτινύων, ὡς ἑαυτὸν 


^ 3 , Ἁ 4 ^ , , , 
δηθεν ἐκτεμὼν. τὰ σύμβολα τῆς μυήσεως ταύτης ἐκ 


/ , 5. y / / Ν N 
περιουσίας παρατεθεντα oiÓ OTi κινήσει γελωτα καὶ μὴ 5 


ς ex M v , , » 
γελασείουσιν ὑμῖν διὰ τοὺς ἐλέγχους" ἐκ τυμπάνου ἐφα- 14 P. 


3 / » i , , ξ e M * v 
yov, ἐκ κυμβάλου ἐπιον᾽ ἐκερνοφορησα ὑπὸ τὸν παστὸν 
ε /, ^ 3 ej N 7 » / ^ 
ὑπέδυν. ταῦτα οὐχ ὕβρις τὰ σύμβολα; ov χλεύη τὰ 

/, 
μυστήρια ; 

N Ἁ 6 

16. Τί δ᾽ εἰ καὶ τὰ ἐπίλοιπα προσθείην ; κύει μὲν ἡ 

N / 5 € 

Δημήτηρ, ἀνατρέφεται δὲ ἡ Κόρη, μίγνυται δ᾽ αὖθις ὁ 

/, e * 7 v ^ o » ^ LOU Ó * 
γεννήσας οὑτοσὶ Zevs τῇ Φερρεφάττῃ, τῇ ἰδίᾳ θυγατρὶ, 


μετὰ τὴν μητέρα τὴν Δηὼ, ἐκλαθόμενος τοῦ προτέρου 


, N hy N , ε N lY 7 
μύσους" πατὴρ καὶ φθορεὺς κόρης o Ζευς καὶ μίγνυται 
δράκων γενόμενος, ὃς ἦν ἐλεγχθείς. Σαβαζίων γοῦν μυ- 

/ , ^ /, e N , , 
στηρίων σύμβολον τοῖς μυουμένοις ὁ διὰ κόλπου θεὸς" 
δράκων δέ ἐστιν οὗτος, διελκόμενος τοῦ κόλπου τῶν 

ρ μ 


τελουμένων, ἔλεγχος ἀκρασίας Διὸς. κύει καὶ ἡ Φερρέ- 


3. ἐκτινύων ex Eusebii codice Ρ in litura septem vel octo lite- 


uno pro ἐκτιψννύων. 
5. kai ex P et Eusebio pro κἄν. 
6. γελασείουσιν (ει in litura pro 
ει P.) NP et. Eusebius, idque haud 
dubie fuit etiam in M, in quo nunc 


αι 


γέλασ ἔπεισιν, literis αὐ ab m. se- 
cunda superscriptis et ἔπεισιν in 
litura scripto. γαλᾶσαι (voluit γε- 
Aácat) ἔπεισιν V. lmitatur locum 
Platonis Phaedon. p. 64. (ab Co- 
beto collatum Mnemos. vol. 11. p. 
390.) καὶ ὁ Σιμμίας γελάσας Νὴ τὸν 
Δία, ἔφη, ὦ Σώκρατες, οὐ πάνυ γέ με 
νῦν γελασείοντα ἐποίησας γελάσαι. 

7. ἐκερνοφόρησα ex Eusebio pro 
ἐκιρνοφόρησα, quod etiam in tribus 
est Eusebii codicibus. 

8. ὑπέδυν ex Eusebio pro ὑπέ- 
δυον. Litera o deleta in M. 

11. Δημήτηρ] Literae μήτηρ in 


rarum. 

12. Φερρεφάττῃ | Simplici p hic et 
infra pariterque apud Eusebium 
et apud Epiphanium p. 1092. 
Rectius duplici quod restitui, p 
scribitur. Libri nonnulli Eusebii 
φερεσφάττη vel φερεσφάτη, quod $ep- 
σεφάττῃ esse potest. In M hie 
φερεφάτῃ. 

14. πατὴρ---ὁ Ζεὺς om. Eusebi 
codices uno excepto. 


ων 

16. θεός] θεὸς MP. θεῶν superscr. 
in N. 

17. ἐστιν] καὶ Euseb. Joann. 

ib. διελκόμενος] Sic apud Euse- 
bium codex unus : alii διελκούμενος 
vel διολκούμενος. 

r8. Φερρέφαττα]) Seribebatur Φε- 
ρεφάττα. 


μι 


5 


18 


arra παῖδα ταυρόμορῤφον᾽ 


CLEMENTIS 


[Ca». II. 


3 ᾽ὔ , N 
ἀμέλει, φησι τις ποιητὴς 


LO N &6 ^ à , * ὦ /, ὃ ’ 
εἰδωλικὸς “ ταῦρος δράκοντος καὶ πατὴρ ταύρου OpaKOV, 
, » Χ y LA b / 39 sl 
ἐν ope. TO κρύφιον βουκόλος TO kevrpiov, βουκολικον, 


5 N 7 *X ’ 3 ^ ^ λ N 3 
οἶμαι, TO κέντρον TOv νάρθηκα ἐπικαλῶν, ov δὴ koi ava- 


s στρέφουσιν οἱ βάκχοι. 


17. Βούλει καὶ rà Φερρεφάττης ἀνθολόγια διηγήσω- 


7, A: N /, AT CERSN e N N e X 9 “ 
pat σοι καὶ τὸν κάλαθον καὶ τὴν ἁρπαγὴν τὴν ὑπο ᾿Αἰἴδω- 


/, lY N [4 ^ ^ bY SY - N , / 
νέως καὶ TO σχίσμα τῆς γῆς koi τὰς bg τὰς EvfovAéos 


τὰς συγκαταποθείσας ταῖν θεαῖν, δὶ ἣν αἰτίαν ἐν τοῖς 
Θεσμοφορίοις μεγαρίζοντες χοίρους ἐκβάλλουσιν ; ταύτην 
τὴν μυθολογίαν αἱ γυναῖκες ποικίλως κατὰ πόλιν ἑορτά- 
. Covaw, Θεσμοφόρια, Σκιροφόρια,᾿ Αρρηφόρια, πολυτρόπως 
τὴν Φερρεφάττης ἐκτραγῳδοῦσαι ἁρπαγήν. τὰ yàp Διο- 


, , /, , /, Y e 9 /, ^ » 
νυσου μυστηὴρια τέλεον ἀπάνθρωπα OV εἰσετι παῖδα ΟΥ̓Τὰ 


9 M 2i /, » K , δόλ δὲ e T 
€Ppo7r Q κινήσει 7T€pLx opevovT ov ΟουρήΤων, 0 e € v7TO 


, , » , /, 5 / 
Ovvrov 'luavov, ἀπατήσαντες παιδαριώδεσιν ἀθυρμασιν 


Ὁ N e ^ / » / » e [4 
οὗτοι δὴ οἱ Τιτᾶνες διέσπασαν, ἐτι νηπίαχον ὄντα, ὡς 0 
^ ^ Ἁ 3 , e , 
τῆς τελετῆς ποιηήτης Ορφεὺς φησιν ὁ Θρᾷκιος" 


2. ταῦρος] Legebatur ταῦρος πα- 
τήρ : Sed πατήρ om. Eusebii codex 
unus et Firmicus c. 27. 

3. ἐν ὄρει τὸ] Verba, ut cor- 
rupta. Lobeckius Aglaoph. p. 588. 
violato metro ἐνερείδει. 

ib. κεντρίον Scripsi pro κέντρον. 

4. τὸ κέντρον] τὸ om. P. 

ib. ἐπικαλῶν N et Eusebius. ἐπι- 
τελῶν MV, sed in marg. M a m. 
pr. καλῶν, quo ἐπικαλῶν significa- 
tur. ἐπικαλῶν est etiam in P, sed 
literae «a in litura. 

ib. ὃν δὴ καὶ Eusebii codex 
unus. ὃν δὴ κάλον MNPV et qui 
κάλων Eusebii codices ceteri. Or- 
tum ex καλῶν praecedenti ἐπιτελῶν 
superseripto. 

6. διηγήσωμαι ex paucis codi- 
cibus Eusebii pro διηγήσομαι. Post 
σοι in P signum '/. et in margine 
"]- kai τὰ λόγια, et sic cod. nonnulli 


Eusebii. 

8. σχίσμα] χάσμα Eusebius. 

IO. peyapi(ovres] Consentit in 
hoe verbo non solum Eusebius, 
sed etiam Epiphanius p. 1092. ubi 
αἱ μεγαρίζουσαι γυναῖκες, de quo pa- 
rum probabilis Lobeckii conjec- 
tura est Aglaoph. p. 831. 

10. ἐκβάλλουσιν] ἐμβάλλουσι Euse- 
bii codices duo. 

II. αἱ γυναῖκες post ἑορτάζουσιν 
(ἑορτάζουσι P) Eusebius, in uno 
tamen codice post πόλιν. 

12. ᾿Αρρητοφόρια, additum ex P, 
qui ἃ m. rec. habet, et N et Euse- 
bio, om. MV. Recta nominis for- 
ma jam ab Sylb. ex Harpocratione 
et Hesychio memorata ᾿Αρρηφόρια 
est, ut monet Vigerus. Hanc igi- 
tur restitui. 

17. νηπίαχον ὄντα] νηπιάζοντα Eu- 
sebii codex unus. 


40 


45 


6 S. 


17—19.] PROTREPTICUS. 


κῶνος καὶ ῥόμβος καὶ παίγνια καμπεσίγυια, 
μῆλά τε χρύσεα καλὰ παρ᾽ “Ἑσπερίδων λιγυφώνων. 


^ ^ ^ ^ ^ , ^ , 
18. Kai τῆσδε ὑμῖν τῆς τελετῆς τὰ ἀχρεῖα σύμβολα 
, ^ , ^ 
οὐκ ἀχρεῖον εἰς κατάγνωσιν παραθέσθαι: ἀστράγαλος, 
^ / ^ ε΄ » 7 
σφαῖρα, στρόβιλος, μῆλα, ῥόμβος, εἰσοπτρον, πόκος. 
3 ^ 5 IN / ^ , , 
Αθηνᾶ μὲν οὖν τὴν καρδίαν τοῦ Διονύσου ὑφελομένη, 
N ^ 7 Ἁ , e 
Παλλὰς ἐκ τοῦ πάλλειν τὴν καρδίαν προσηγορεύθη" οἱ 
a: ^ /, Ν /, /, / 
δὲ Τιτᾶνες, οἱ καὶ διασπάσαντες avrov, λέβητα τινα τρί- 
7] ^ 7 N / 
ποδι ἐπιθέντες καὶ τοῦ Διονύσου ἐμβαλόντες τὰ μέλη, 
“ , » 5 “ “ ε , 
καθῆψον 7porepov: ἔπειτα ὀβελίσκοις περιπείραντες ὑπεί- 
N ᾽ b 5 
pexov Ἡφαίστοιο. Ζεὺς δ᾽ ὕστερον ἐπιφανεὶς (εἰ θεὸς ἣν, 
/ ^ 7 ^ 8W- * - Ν 
τάχα που τῆς κνίσης τῶν ὀπτωμένων κρεῶν μεταλαβων, 
€ N xv , ^ e ^ € ^ e hY ^ 
ἧς δὴ TO γέρας λαχεῖν ὁμολογοῦσιν ὑμῶν οἱ θεοὶ) κεραυνῷ 
N ^ ^ N / ^ 
τοὺς Τιτᾶνας αἰκίζεται καὶ τὰ μέλη τοῦ Διονύσου ᾿Απολ- 
^ ’ὔ’ ^ ^ 
λωνι τῷ παιδὶ παρακατατίθεται καταθάψαι. ὁ δὲ, ov yap 
» N x 
ἠπείθησε Διὶ, εἰς rov Παρνασσὸν φέρων κατατίθεται διε- 
σπασμένον τὸν νεκρόν. 


19. Εἰ θέλεις δ᾽ ἐποπτεῦσαι καὶ τὰ ΚΚορυβάντων ὄργια, 


o 


I5 


Ν 2 Ν e b! ^ 
τὸν τρίτον ἀδελφὸν ἀποκτείναντες οὗτοι τὴν κεφαλὴν τοῦ 16 T. 


νεκροῦ φοινικίδι ἐπεκαλυψάτην καὶ καταστέψαντε ἐθα- 


5. εἴσοπτρον hic et p. 262. scripsi 
pro ἔσοπτρον. 

9. ἐμβαλόντες Eusebius. ἐμβάλ- 
λοντες MPV. ἐκβάλλοντες V. 

IO. καθῆψον scripsi pro καθή- 


ib. οὐ yàp] οὐδὲ yàp Eusebius. 

16. Παρνασσὸν] Παρνασὸν Euse- 
bius. 

18. Ei θέλεις εἰ ἐθέλεις vulgo apud 
Eusebium : sed codices εἰ θέλεις. 


vov.  Eusebn libri alii καθήψουν, 
ali καθήψων. ἕψων recte infra p. 
21. 

ib. περιπείραντες] dumeipavres Eu- 
sebii codex unus, ut apud Home- 
rum 1]. 2, 426. 

11. δ᾽ ex Eusebio pro δέ. 

12. κνίσης M. et Eusebius. κνίσ- 
σης V. 

I3. λαχεῖν post θεοὶ Eusebii co- 
dices plerique. 

I5. karaÜáNra. — κατατίθεται om. 


ib. rà superscr. a m. rec. in P. 

ib. ὄργια] ὅργια MP. 

19. ἀποκτείναντες ἀπεκτονότες Eu- 
sebii codices sex. 

20. ἐπεκαλυψάτην] δ᾽ ἐπεκαλυψά- 
την V solus. De more mortuos 
ἐν φοινικίδι sepeliendi v. Lobeck. 
Aglaoph. p. 1257. 

10. καταστέψαντε ἐθαψάτην) | kara- 
στέψαντε (ultimum e M. in litura) 
θαψάτην MNP. καταστέψαντες θα 
ψάτην V et Eusebius. 


c2 


20 


20 CLEMENTIS [Ca». 11, 


, /, 39. 0N ^ » / € Ν N € y 
ψάτην, $épovre ἐπὶ χαλκῆς ἀσπίδος ὑπο τὰς ὑπωρείας 
^ /, EY ^ 7 N /, , 
τοῦ Ολυμπου. καὶ ταῦτ ἐστι τὰ μυστήρια, συνελόντι 
/, , * ΄ ω e Ne ^ e ^ ^ , 
φάναι, ovo, καὶ ταφοι" οἱ δὲ ἱερεῖς οἱ τῶνδε, oUe avakro- 
N € / ^ ^ ΄ 
τελεστὰς oig μέλον καλεῖν καλοῦσι, προσεπιτερατεύονται 
^ ^ € / 5 /, /, LEON , 
5 τῇ συμφορᾷ, ὁλόρριζον ἀπαγορεύοντες σέλινον ἐπὶ τραπέ- 
b / b X ^ e ^ 
ζης τιθέναι: οἴονται γὰρ δὴ ἐκ τοῦ αἵματος τοῦ ἀπορρυ- 
/, ^ ^ N , 5 L^ e 
évros τοῦ KopvBavruk«oD ro σέλινον ékmeQvkévav ὥσπερ 
31597 Ν e ΄ ^ e ^ M " 
ἀμέλει kal αἱ θεσμοφοριάζουσαι τῆς ῥοιᾶς τοὺς κόκκους 
/, / ^ N , 
παραφυλαττουσιν ἐσθίειν: τοὺς yap ἀποπεπτωκότας xa- 
Ν , ^ ^ , e 7 
10 μαὶ ἐκ τῶν τοῦ Διονύσου αἵματος σταγόνων βεβλαστη- 
/ N e /, / N IN / 
κέναι νομίζουσι τὰς ῥοιᾶς. Καβείρους δὲ τοὺς Κορύβαντας 
^ N N , X 
καλοῦντες καὶ τελετὴν Καβειρικην kara yyeAAovauw* αὐτῷ 
N N / SS / ^ fa X » ΄ » 
γὰρ δὴ τούτω τὼ aÓeAQokrovo, τὴν κίστην ἀνελομένω, ἐν 
€ * ^ 7. , ^ , /, , / , 
7 TO τοῦ Διονύσου αἰδοῖον ἀπέκειτο, εἰς 'Γυρρηνίαν κατη- 
, ^ » /, 5 ^ v. 
15 γαγον, εὐκλεοῦς ἔμποροι φορτίου" κἀνταῦθα διετριβέτην, 
΄ » N , 5 / / 
Qvyaóe ὄντε, τὴν πολυτίμητον εὐσεβείας διδασκαλίαν, 
, £N Ν / , / ^ » 
αἰδοῖα καὶ κίστην, θρησκεύειν παραθεμένω "Γυρρηνοῖς. δὲ 


^ 9$ 7 , , / ^ , / » 
ν QUTLU.P ΟὐκΚ αἀπεικοτὼῶς TOV Διόνυσον τινες Αττιν 7r poo - 


εσθαι θέλ ἰδοίων € 3 
αγορεύεσθαι θελουσιν, αἰδοίων ἐστερημένον. 


I. φέροντε ex Eusebio pro φέ- 
povres, quod est in sex Eusebii 
codicibus. 

ib. ὑπωρείας] ὑπορείας M. 

3. ἀνακτοτελεστὰς] ἀνακτοτελέστας 
apud Eusebium. Hesychius, 'Avax- 
τοτελεσταί (codex ἀνακτοτελευταί) : 
oí τὰς τελετὰς ἐπιτελοῦντες τῶν ἱερῶν. 

4. καλεῖν in uno tantum cod. 
Eusebii est. 

5. ὁλόρριζον Scripsi pro óAópiCov. 

ib. τραπέζης] τραπέζῃ Eusebii co- 
dices plerique. 

9. yàp supra versum in M et 
Eusebius: om. NV. 


o 
11. νομίζουσι] νομίζουσι (a a m. 
rec. superscripto) M, quod νομί- 
ζουσαι est, positum a correctore, 
qui non legebat γάρ in verbis 
praecedentibus. 


ib. Καβείρους] καμβείρους codices 
aliquot Eusebii et mox καμβειρικήν. 
Literae βειρο in litura a m. rec. in P. 

I2. τελετὴν MP et Eusebius. τε- 
λευτὴν NV. 

ib. καταγγέλλουσιν] καταλέγουσιν 
Eusebii codices nonnull:. 

ib. αὐτὼ] In hoc proximisque 
dualibus in P « pro ὦ scriptum, 
sed : eraso. 

I4. ἀπέκειτο] ἐναπέκειτο Eusebn 
codices tres. 


16. πολυτίμητον] πολύτιμον Eu- 
sebii codices plerique. 


17. θρησκεύειν] θρηισκείαν P, sed 
literae eía in rasura a m. rec. 

ib. mapa0euévo ex Eusebio pro 
παραθέμενοι. 

18, προσαγορεύεσθαι ante τινες 
Eusebii codex optimus. 


20, 21.] PROTREPTICUS. 21 


ἊΝ , ς ΄ , 
20. Kai τί Oavpaorov εἰ Τυρρηνοὶ ot βάρβαροι oi- 
^ e , 
5 σχροῖς οὕτω τελίσκονται παθήμασιν, ὕπου ye ᾿Αθηναίοις 
^ 3 € , , ^ 3 ’ 
καὶ τῇ ἄλλῃ Ἑλλάδι, αἰδοῦμαι καὶ λέγειν, αἰσχύνης 
37 « ἱ hj N ’ 5 , SN € 
ἐμπλεως ἢ περὶ τὴν Ayo μυθολογια; ἁλωμενὴ yap ἢ 
N ^ L4 ^ ^ ^ , EY N 
Δηὼ κατὰ ζήτησιν τῆς θυγατρὸς τῆς Kopgs περὶ τὴν 5 
᾿Ελευσῖνα--- τῆς ᾿Αττικῆς δέ ἐστι τοῦτο τὸ χωρίον-- ἀπο- 
/, » ^ ^ 
κάμνει καὶ φρέατι ἐπικαθίζει λυπουμένη. τοῦτο τοῖς μνου- 
3 / , ^ e N ^ e 
μένοις ἀπαγορεύεται εἰσέτι νῦν, ἵνα μὴ δοκοῖεν οἱ τετε- 
, ^ b , , » i! , 
λεσμένοι μιμεῖσθαι τὴν ὀδυρομένην. ᾧκουν δὲ τηνικάδε 17 Ῥ. 
N , ^ e ^ 5 , 3 ^ * 
τὴν ᾿Βλευσῖνα ot γηγενεῖς" ὀνόματα αὐτοῖς Bavfo καὶ το 
3, b! 3 5 
20 Δυσαύλης καὶ Τριπτόλεμος, ἔτι δὲ Ἑύμολπός τε καὶ Ev- 
y € , 5 N e 3 
βουλεύς" βουκόλος ὁ Τριπτόλεμος ἦν, ποιμὴν δὲ ὁ EDpoA- 
ε 3 , 3 τ » ^ 
πος, συβώτης δὲ ὁ EvfovAevs; ἀφ᾽ ὧν τὸ Ἐὐμολπιδῶν 


Ν N , Nw. fe Ν hy ^ , , 7 
καὶ τὸ κηρύκων τὸ ἱεροφαντικὸν δὴ τοῦτο ᾿Αθηνησι γένος 


mi 


»y hY N , N , , Ἂ 29 UN 3 ^ / 
ἤνθησεν. καὶ δη---οὐ yap ἀνήσω μὴ οὐχὶ εἰπεῖν----ξενί- 
e hi * N 5 y ^ , ^ ^ M! 
caca ἡ Βαυβὼω τὴν A«o ὀρέγει κυκεῶνα αὐτῇ. τῆς δὲ 
» /, ^ * ^ » 5, / , 
ἀναινομένης λαβεῖν koi πιεῖν οὐκ ἐθελουσης---πενθηρὴς 
b! 5 Χ € N Z e e ^ 
yap ἡν---περιαλγῆς ἡ Bav8o γενομένη, ὡς ὑπεροραθεῖσα 
^ , M ^ , ^ ^ € 
25 δῆθεν, ἀναστελλεται τὰ αἰδοῖα kai ἐπιδεικνύει τῇ θεῷ" ἡ 
N , ^ » € X , Ἁ , Ν 
δὲ τέρπεται τῇ ὄψει y) Δηὼ καὶ μόλις ποτὲ δέχεται τὸ 20 
Ν ε ^ ^ , 
ποτὸν, ἡσθεῖσα τῷ θεαματι. 
^39 * , ^ , // [4 
21. Ταῦτ ἐστι τὰ κρύφια τῶν Αθηναίων μυστηρια. 
^ , , Ἃ ^ Z /, 
ταῦτα TOL καὶ Opdevs ἀναγράφει. παραθήσομαι δέ σοι 


5 N ^9 /, * » [ME » y ^ , 
αὐτὰ TOU Opóéos τὰ €T, ἐν €xnys μαρτυρὰ τῆς αναι- 


/ v / 
σχυντιᾶς TOV μυσταγοωγον" 25 
ἃ 3 ^ , 3 /, ^c / / 
ὡς εἰποῦσα πέπλους ἀνεσύρατο, δεῖξέ re πάντα 
σώματος οὐδὲ πρέποντα τύπον" παῖς δ᾽ ἦεν Ἴακχος, 18 Ῥ. 
£u c7 ^ eM. ΟΤΕΝ / : 
3o χειρί ré μιν ῥίπτασκε γελῶν Βαυβοῦς ὑπὸ κόλποις 
2. οὕτω] οὕτως D. codex optimus. 
ib. τελίσκονται] τελίσκουσι | Eu- 1 5. ἤνθησεν] ἤνθηκεν V solus, for- 
sebii codices tres. tasse typothetae errore. 
6. δέ om. Eusebius. 26. às εἰποῦσα--ἐνέκειτο] De ver- 
8. viv] καὶ νῦν Eusebii codex sibus his post alios, quorum opin- 
optimus. iones in Annotationibus expositae 


14. δὴ τοῦτο] δήπου τὸ Eusebii sunt, copiose disseruit Lobeckius 


22 


CLEMENTIS 


[Ca». II. 


ἡ δ᾽ ἐπεὶ οὖν ἐνόησε θεὰ, μείδησ᾽ ἐνὶ θυμῷ, 


δέξατο δ᾽ αἰόλον ἄγγος, ἐν 


ᾧ κυκεὼν ἐνέκειτο. 


» Ν , 5 / , : 32407 
κᾶστι TO συνθημα Ἰὡλευσινίων μυστηρίων" ἐνήστευσα, 


» N ^ 2 » / 3 ’ , 
ἔπιον TOV κυκεῶνα, ἔλαβον ἐκ κίστης, ἐργασάμενος ἀπε- 


/ / » ΄, 
5 θέμην εἰς κάλαθον καὶ ἐκ καλάθου εἰς κίστην. 


καλά γε 


b! 7 SN ^ /, 
τὰ θεάματα καὶ θεᾷ πρέποντα. 


» N c M s / Y * s 
ps Αξια μεν ουν νυκτήτος Τα τελέσματα και 7TTUDOS KaL 


τοῦ μεγαλήτορος, μᾶλλον δὲ ματαιόφρονος ᾿Ερεχθειδῶν 


7 Ν Ἁ ^ » (3 , [; 
δήμου, πρὸς δὲ καὶ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων, οὕστινας μένει 


/ e 5€. » 
IO τελευτησαντας ασσα οὐδὲ ἐλπονται. 


, N p 
τίσι δὴ μαντεύεται 


19 Ῥ.᾿ Ἡράκλειτος ὁ ᾿Εφέσιος ; νυκτιπόλοις, μάγοις, βάκχοις, 


/ / . , 5 ^ Ν Ν / v 
λήναις, μύσταις" τούτοις ἀπειλεῖ τὰ μετὰ θάνατον, τούτοις 


7 ^ N ^ / , /, 
μαντεύεται τὸ πῦρ' τὰ γὰρ νομιζόμενα kar ἀνθρώπους 


/ 5 Y ^ / 3 / 
μυστήρια ἀνιερωστὶ μυοῦνται. νόμος οὖν καὶ ὑπόληψις 


N ^ » N » 3 , / 
15 Κενὴ καὶ TOU δράκοντος τὰ μυστήρια ἀπατὴ τίς ἐστιν, 


» 5 / 3. 
θρησκευομένη τὰς ἀμυήτους ὄντως μυήσεις καὶ τὰς ανορ- 


/, Ν » J /, /, 
γιάστους τελετὰς εὐσεβείᾳ νοθῳ προστρεπομένων. 


a 
οιαι 


AT € 7 7 ^ ^ , ^ s 
δὲ καὶ αἱ κίσται αἱ μυστικαί" (δεῖ yap ἀπογυμνῶσαι τὰ 


Aglaoph. p. 818. sed ut ipse quo- 
que non ad liquidum perduceret. 
P. 21. 1. 26. ἀνεσύρατο Eusebius. 


α 
ἀνεσύρετο (a à m. rec.) P. ἀνεσύρετο 
MNV. 

ib. re Lobeckius pro δέ. 

l. 27. οὐδὲ] οὔ τι Hermannus. 

ib. ἦεν] Inter 7 et e una in P 
litera erasa, quae x potius fuisse 
videtur quam .. 

Dao: 
pro μείδησε. 
post oov P. 

3. κἄστι ex Eusebio pro κίστη. 
κἴστη (ι οὐ ἡ in litura) M. κἄστι (vin 
litura duarum literarum) P, et in 
marg. καὶ ἔστι. 

4. ἐγγευσάμενος  Lobeckius Α- 
glaoph. p. 25. 27. (collato Athe- 
naeo 11. p. 476.) pro ἐργασάμενος. 

8. ᾿Ερεχθειδῶν] ἐρεχθιδῶν P. 

10. ἅσσα] ὁποῖα margo M. 


ἐνόησε Hermannus 
οὖν δησε cum litura 


ib. τίσι N et Eusebius. 
MV, sed o. in litura M. 

10. μαντεύεται] ματεύεται ΡΥ. 

11. Ἡράκλειτος] Conf. Strom. 4. 
p. 630. 

I3. κατ᾽] κατὰ MPV. 

I4. dwepocri N et Eusebius. 
ἀνιέρως MV, sed in M litura post 
dwépos. Videtur igitur ἀνιερωστὶ 
Scriptum fuisse. ἱερῶς τι et μύονται 
Eusebii codex optimus: μυεῦνται 
alii. 

ib. ov NP et Eusebius. γάρ εἰσι 
MV. Sed yàp supra versum M et 
εἰσι in litura, ut in hoc quoque 
codice primo o?v fuisse videatur. 

. κενὴ ) κοινὴ vulgo apud Euse- 
: Sed codices κενή. καινὴ pr. P. 
ἐστιν MP. ἐστι V. 

προστρεπομένων ΜΝ. προσ- 
προτρεπομένων Euse- 


τοῖσι 


17. 
τρεπομένη V. 
bius. 

18. ai Inter versus P a m. rec. 


35 


40 


ἄς 
I9 a1 


22, 23.] PROTREPTICUS. 29 


y ^ N » ^ ^ ^ 
ἅγια αὐτῶν καὶ τὰ ἄρρητα ἐξειπεῖν") ov σησαμαΐῖ ταῦτα 
S / N 7 Ν , / L 
καὶ πυραμίδες καὶ τολύπαι καὶ πόπανα πολυόμφαλα, xov- 

€ ^ Ν ’ὔ’ » , £ 
Ópou τε ἁλῶν, kai δράκων ὄργιον Διονύσου Baccapov ; 


3. s UP. N ' ^ * ΄ ΄ὕ / s 
οὐχὶ δὲ ῥοιαὶ πρὸς τοῖσδε καὶ κράδαι, ναρθηκές Te καὶ 


δ τς Ν “ A Ν / ^ , Ν » ΄, 
αὐτῶν τὰ (yia καὶ προσέτι τῆς Θέμιδος τὰ ἀπόρρητα 
; 5ὲ , /, Ν La σ 
σύμβολα, ὀρίγανον, λύχνος, ξίφος, κτεὶς γυναικεῖος, ὅ 
» , ^ ^ , ^ $ 
ἐστιν, εὐφήημως καὶ μυστικῶς εἰπεῖν, μόριον γυναικεῖον. ὦ 
^ » ^ , /, , ^ 3 7 
τῆς ἐμφανοῦς αναισχυντίας. πάλαι uev ἀνθρώποις σωφρο- 
^ , , € ^ s 5 / MY N 
νοῦσιν ἐπικάλυμμα ἡδονῆς νὺξ ἣν σιωπωμένη: νυνὶ δὲ 
^ d C Y N ^ 3 Ὺ , , D 
τοῖς μυουμένοις ἡ ἱερὰ τῆς ἀκρασίας νύξ ἐστι λαλουμένη, 


STA 3 y N ΄ , S v 
καὶ TO πῦρ ἐλέγχει τὰ πάθη δαδουχούμενον. ἀπόσβεσον, 


QI b ^ » ^ 
5o ὦ ἱεροφάντα, τὸ πῦρ: αἰδέσθητι, δᾳδοῦχε, τὰς λαμπάδας" 


7 8. 


3 ᾽ v » N ^ , 7 ϑ / 
ἐλέγχει σου TOV lakxov τὸ φῶς": ἐπίτρεψον ἀποκρύψαι 
^ * N / , /, Ν » ^ 
τῇ νυκτὶ τὰ μυστήρια: σκότει τετιμήσθω τὰ Opyta- TO 
^ E] € ! 3 , N 7 e^ L/ 
πὺρ οὐχ ὑποκρίνεται ἐλέγχειν καὶ κολάζειν ἃ κελευεται. 
Γ ^ ^ 3 Ψ N 7 , L4 N , ἐφ 
23. labra τῶν ἀθέων τὰ μυστηρια' ἀθέους δὲ εἰκότως 
^ 7 ἃ NS X » » hy 5 /, 
ἀποκαλῶ τούτους, OL TOV μὲν ὄντως ὄντα θεὸν ἡγνοήκασιν, 
/ N / e 7 Ν , ^ 
παιδίον δὲ Τιτάνων ὕπο διασπώμενον καὶ γυναιον πενθοῦν 


3. ὄργιον] ópyov M ut paullo tur apud Plutarch. Sympos. 4, 6. 


post ὅργια et supra p. rs extr. 
"Opytrov numero singulari est apud 
Orph. Hymn. 51:, 5. de Baccho, 
ὄργιον ἄρρητον τριφυὲς, κρύφιον Διὸς 
ἔρνος, quod ἄγριον scribendum vide- 
batur Schneidero in Lexico, collato 
Hymn. 29, 3. ἄγριον, ἄρρητον, kpv- 
Quov, δικέρωτα, δίμορφον. | Certius 
exemplum est Lucian De Syr. 
dea c. 16. ἐρέω δὲ kai ἄλλ᾽ ὅ τι ἐστὶ 
ἐν τῷ Διονύσου ὄργιον. 

4. κράδαι καρδίαι libri. Correx- 
erunt Morellus et Reinesius Var. 
Lect. 1, 23. p. 101. qui non recte 
interpretatur. κράδαι, ut Lobeck. 
monet Aglaoph. p. 703. sunt vir- 
gae ficulneae (v. Jacobs. ad An- 
thol vol. r. P. 2. p. 76.) Liberi 
sacris adhibitae, unde κραδηφορίαι 
et θυρσοφορίαι bacchicae nominan- 


6. Θέμιδος] Lectio suspecta: unde 
fuerunt qui θεσμοθέτιδος conjicerent, 
quod Cererem significat apud Cor- 
nutum De nat. deor. c. 28. p. 212, 
vel Ἀρτέμιδος. V. Lobeck. Aglaoph. 
p. 199. 

ib. ἀπόρρητα] ἄρρητα Eusebius. 

7. δ supra versum MP. ὅς Euseb. 

12. δᾳδουχούμενον] δαδουχούμενα 
Eusebii libri deteriores. 

14. ἀποκρύψαι] ἐπικρύψαι N. 

15. σκότει NP et Eusebius. «ai 
σκότει M V. 

16. à om. Eusebius, inter versus 
habet P. 

19. Trrávo (sic) ὕπο διασπώμενον P 
in yp. in margine et Eusebii codex 
optimus, nisi quod hie τιτάνων bmo- 
διασπώμενον. Legebatur ὑπὸ Τιτάνων 
διασπώμενον. 


» Ν b! Ν ὋΣ A [4 ^ 9 y 
5 κιττοί; πρὸς δὲ καὶ dois kai μήκωνες ; ταῦτ᾽ ἐστιν 5 


-— 


- 


Oo 


5 


20 P. 


IO 


20 


21. 


24 CLEMENTIS: [Ca». II. 


, » € 5 ^ δὶ 9 , 3 , 
καὶ μόρια ἄρρητα ὡς ἀληθῶς vm αἰσχύνης ἀναισχύντως 
I ^ , / ^ 3 , /, N 
σέβουσιν, διττῇ ἐνεσχημένοι τῇ ἀθεότητι, προτέρᾳ pv, 
ὲ , ^ N * b » »y * 7 
καθ᾽ ἣν ἀγνοοῦσι τὸν θεὸν, τὸν ὄντα ὄντως μὴ γνωρί- 
x A N Y , Ν ,ὔ , Ν 
Covres θεὸν, ἑτέρᾳ δὲ kai Oevrépa δὴ ταύτῃ πλανῃ τοὺς 


NE ς »y / Ν ^ , , ΄ 
οὐκ ονΤας ὡς ονΤας νομίζοντες Και θεους TOUTOUS ονομα- 


N » » » ^ N Δ» , 
Covres τοὺς ovK ὄντως ὄντας, μᾶλλον δὲ οὐδὲ ὄντας, μόνου! 


^ R22 4 , x ^v 147 « ce P5 , 
δὲ τοῦ ὀνόματος τετυχηκότας. διὰ τοῦτο TOL καὶ ὁ ἀπόστο- 
€ ^ 5 LA ^ 
Aog διελέγχει ἡμᾶς ** καὶ ἦτε ἕένοι᾽ λέγων “ τῶν διαθη- 
^ ^ 5 , 3 / N » SN » 3 ν΄» 
κῶν τῆς ἐπαγγελίας, ἐλπίδα μὴ ἔχοντες καὶ ἀθεοι ἐν τῷ 
, ,5 
κοσμῳ. 
A N / e ^^ ^ Lej 
24. Πολλὰ κἀγαθὰ γένοιτο To τῶν Σκυθῶν βασιλεῖ, 
e I , ΄ e Ἃ / Ν 
ὅστις ποτὲ ἢν [᾿Ανάχαρσις]. οὗτος τὸν πολίτην τὸν 
€ ^ N N ^ hj ^ ^ ^ 
ἑαυτοῦ, τὴν παρὰ Κυζικηνοῖς μητρὸς τῶν θεῶν τελετὴν 
, N , / / ^ 
ἀπομιμούμενον παρὰ Σκύθαις, τύμπανον τε ἐπικτυποῦντα 
7 ^ - ^ / X 
καὶ κύμβαλον ἐπηχοῦντα οἷα τοῦ τραχήλου τινὰ μηνα- 
, / , € y , 
γύρτην ἐξηρτημένον karero£evaev, ὡς ἄνανδρον αὐτόν τε 
NES GA y οἰ s ^ ^ » 
παρὰ ᾿Ἑλλησι γεγενημένον kai τῆς θηλείας rotg ἄλλοις 
^ v , - N /, m 
Σκυθῶν διδάσκαλον νόσου. ὧν δὴ xapw——ov γὰρ ov- 
^ , y /, » J ej , 
δαμῶς ἀποκρυπτέον--- θαυμάζειν ἔπεισί μοι ὅτῳ τρόπῳ 
937 N , ^ EY P. N /, 
Evguepov τὸν Ακραγαντῖνον καὶ Νικάνορα τὸν Κύπριον 
L4 o "N / , ^ 
καὶ Διαγοραν kai ἵππωνα rov Μήλιον, τὸν τε Κυρηναῖον 
, ^ [4 /, ^ 
ἐπὶ τούτοις ἐκεῖνον---ὁ Θεόδωρος ὄνομα αὐτῷ----καί τινας 
» N , / 
ἄλλους συχνοὺς, σωφρόνως βεβιωκότας καὶ καθεωρακότας 
5 , , ^ ^ 3 7 b 5 Ν ' iT 
ὀξύτερον που τῶν λοιπῶν ἀνθρώπων τὴν ἀμφὶ rovs θεοὺς 


2. ἐνεσχημένοι Sylb. ἐνισχημένοι 


Eusebii codex optimus. 
MNPV et Eusebius. 


7. ὁ ἀπόστολος) ὁ supra versum 


3. ὄντα ὄντως MNPV et Eusebii 
codex optimus, ὄντως ὄντα dete- 
riores. 

4. δὴ ταύτῃ N et Eusebn codex 
optimus. ταύτῃ δὴ Eusebii codi- 
ces ceteri. δὴ om. MV,'!supra 
versum habet P.  Praecedens δὲ 
om. V. 

5. ὀνομάζοντες τοὺς οὐκ ὄντως Ov- 
τας] ὀνομάζοντας τοὺς οὐκ ὄντας ὄντως 


habet M. 

8. Aberat τῶν, quod superscr. 
in M. 

10. Ephes. ii. 12. 

12. 'Aváxapeis recte delet Casau- 
bonus. 

15. οἷα] kai NP. 

17. rois ἄλλοις] τῆς ἄλλης N. 

22. ὁ Θεόδωρος] Delendum vide- 
tur ὁ, 


IO 


15 


20 


25 


24, 25.] PROTREPTICUS. 25 


’ὔ , »27 » Α͂ , ^ b Ἂν δ 
τούτους πλάνην ἀθέους ἐπικεκλήκασιν, εἰ καὶ τὴν ἀλήθειαν 
ac N ἈΝ , , NX X , € , : 
αὑτὴν μὴ vevogkoras, ἀλλὰ τὴν πλανὴν ye ὑπωπτευκοτας 
e » bi , , / "4 / , 
ὅπερ οὐ σμικρὸν εἰς ἀληθείας φρονήσεως [ζώπυρον ava- 
/ € /, ^ ^ , 
φύεται arépua' ὧν ὁ μέν τις παρεγγυᾷ τοῖς Αἰγυπτίοις, 
9 * / ^ ^ , X ^ , , N 
εἰ θεοὺς νομίζετε, μὴ θρηνεῖτε αὐτοὺς μηδὲ κόπτεσθε" εἰ δὲ 
^ 5 N 7 . /, € ^ 5 /, € , 
πενθεῖτε αὐτοὺς, μηκέτι τούτους ἡγεῖσθε εἶναι θεοὺς. ὁ ὃ 
, N /, » ^ 
Ἡρακλέα ἐκ ξύλου λαβὼν κατεσκευασμένον---ἔτυχε δὲ 
v » EN E: 3 MI M. ΄ SAL TO 
ἕψων τι οἴκοι, οἷα εἰκὸς----εἰα δὴ, ὦ  HpakAets, εἰπεν᾽ νῦν 
» Ν [74 , ^ ΕἼ. Χ lY € V τὶ 
σοι ἤδη καιρὸς, ὥσπερ EvpvoOe, ἀτὰρ δὴ koi ἡμῖν 
e ^ Ν 7 ^ 5 
ὑπουργῆσαι τὸν τρισκαιδέκατον τοῦτον ἀθλον kal Διαγόρᾳ 
» , 743 » SEN , N ^ | ANT, € 
τοὔῦψον παρασκευάσαι, k&r αὐτὸν εἰς τὸ πῦρ ἐνέθηκεν ὡς 
/À 
ξύλον. 
3 , » ’ , à 
25. ᾿Ακρότητες ἄρα ἀμαθίας ἀθεότης καὶ δεισιδαι- 
e M , ^ e 
μονία, ὧν ἐκτὸς μένειν σπουδαστέον. οὐχ ὁρᾷς TOv ἱερο- 
v ^ 7 vi / 
φάντην τῆς ἀληθείας Μωυσέα προστάττοντα ““ θλαδίαν 
SUUS / WE , ? b / EE LIN 
καὶ ἀποκεκομμένον μὴ ἐκκλησιάζειν" καὶ προσέτι ** τὸν 
, , / N Ν N ^ 
ἐκ πόρνης; αἰνίττεται δὲ διὰ μὲν TOV προτέρων τὸν 
» , N ^ [4 s / /, , 
ἄθεον τρόπον rov τῆς θείας kai γονίμου δυνάμεως ἐστερη- 
/ M N ^ ^ ^ / N N 3 
μένον, διὰ δὲ τοῦ λοιποῦ τοῦ τρίτου τὸν πολλοὺς ἐπιγρα- 
, , N » * ^ / » ^ 
φόμενον ψευδωνύμους θεοὺς avri ToU μόνου ὄντος θεοῦ, 
ej e ^ , N v 3 7 
ὥσπερ ὃ ἐκ τῆς πόρνης τοὺς πολλοὺς ἐπιγράφεται 
/, ^ S 5 /, /, 5 
πατέρας, ἀγνοίᾳ τοῦ πρὸς ἀλήθειαν πατρὸς. ἢν δέ τις 
- s 3 s » ΄, , 
ἔμφυτος ἀρχαία προς ovpavov ἀνθρώποις κοινωνία, ἀγνοίᾳ 


v , 7 » ὃ / ὃ 0 /, ^ , 
μεν €a'KoTtLa uern, advo € 7TOU OLEK peckovaa TOU GKOTOUS 


a ἀληθείας] καὶ post ἀληθείας κλεις, τὸν τρισκαιδέκατον ἄθλον ἐκ- 
superscr. a m. rec. in M. * Sunt τελῶν πάρελθε τὸ ὄψον ἡμῖν ἑψήσων. 
qui malint εἰς ἀλήθειαν vel εἰς ἀλη- ed bu 
ἄς" SYLB. In τὸ ὄψος vel τὸ ὕψος corruptum 

8. εἶα] εἴα MPV, ut saepe in codi- infra p. 283. rectum vero τοὔψον 
cibus scriptum. gei ταν LN : * 

Dora N. 10. kar' Potterus. κάτ᾽ M. κατ᾽ V. 

10. áfXov] dfAoy M. I5. Μωυσέα Potterus pro Μωσέα. 

II. τοὔψον] Legebatur τοῦτον. ib. E dn θλασίαν Ν. 

Correxit Cobetus Mnemos. vol. 11. r5 ut xxu. qr fis 
p. 334. e loco. Epiphanii (ab Pot- 24. διεκθρὠώσκουσα] διεκθρώισκουσα 
tero allato) p. 512. ἄγε δὴ, Ἣρά- ΜΡ. 


5 


-— 


5 


20 


26 CLEMENTIS [Ca». II. 
kai ἀναλάμπουσα, otov δὴ ἐκεῖνο λέλεκταί τινι TO 30 


e A ^ e ^ PN 9 "544 
ὁρᾷς τὸν ὑψοῦ τόνδ᾽ ἄπειρον αἰθέρα 
καὶ γῆν πέριξ ἔχονθ᾽ ὑγραῖς ἐν ἀγκάλαις ; 
Ν Ν 
καὶ τὸ 
“3. n" »y 9. € ^ e 
5 ὦ γῆς ὄχημα κἀπὶ γῆς ἔχων ἕδραν, 
ὅστις ποτ᾽ εἶ σὺ, δυστόπαστος εἰσιδεῖν" 
7 » ^ ^ y ^ » A 
22 P. καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα ποιητῶν QOovGL παῖδες. ἐννοιαι δὲ 35 
€ / * » ^ , / 9 P e 
ημαρτημέναι καὶ παρηγμέναι τῆς εὐθείας, ὀλέθριαι ὡς 
LA θῶ Ν , » N Χ » θ 3 / Js s 
ἀληθῶς, τὸ οὐράνιον φυτὸν, rov ἄνθρωπον, οὐρανίου ἐξέ 
7 , y 5 ^ J. /, 
10 τρεψαν διαίτης καὶ ἐξετάνυσαν ἐπὶ γῆς, γηΐνοις mpocavé- 
’ὔ , 
xew ἀναπείσασαι πλάσμασιν. 
e N Ν 947 , N , ^ / 3 » 
26. Οἱ uev yap εὐθέως ἀμφὶ τὴν οὐρανοῦ θέαν azaro- 
Ν / / , ^ , / N 
μένοι καὶ ὄψει μόνῃ πεπιστευκότες τῶν ἀστέρων Tas 
7 5 » , / /, N 5 , N 
κινήσεις ἐπιθεώμενοι ἐθαύμασάν re καὶ ἐξεθείασαν θεοὺς 
» ^ ^ 5 /, N 5 P /, 
ἐκ τοῦ θεῖν ὀνομάσαντες τοὺς ἀστέρας kal προσεκύνησαν 4o 
ej , N * , /, M ^ t) 
ἥλιον, ὡς ᾿Ϊνδοὶ, καὶ σελήνην, ὡς Φρυγες" ot δὲ τῶν ἐκ 
^ , N € / , X Χ Ν 
γῆς φυομένων τοὺς ἡμέρους δρεπόμενοι καρποὺς Ano TOV 
^ € , ^ v , N 37 € 
σῖτον, ὡς Αθηναῖοι, καὶ Διονυσον τὴν ἄμπελον, ὡς 
^ , » N » Ν ^ , 
Θηβαῖοι, προσηγόρευσαν. ἄλλοι ras ἀμοιβὰς τῆς κακίας 
» , ^ N 3 L4 ^ 
20 ἐπισκοπήσαντες θεοποιοῦσι τὰς ἀντιδόσεις προσκυνοῦντες 
Ν Ν / , ^ N , / SN N , 
καὶ τὰς συμῴορας. ἐντεῦθεν τὰς Epwvas kai τὰς Evpe- 
/ / Ν 7 57 N » / 
νίδας, παλαμναίους τε καὶ προστροπαίους, ἐτι δὲ ἀλα- 


/, e , X ^N / 
στορας ἀναπεπλάκασιν οἱ aui τὴν σκηνὴν ποιηταί. 


I. ἐκεῖνο] ἐκείνωι pr. P. 

ib. τινι] Euripidi, quem Clemens 
ipse nominat Strom. 5. p. 717. alu 
scriptores testantur quos indicavit 
Nauckius ad fragm. 935. p. 521. 

2. ἄπειρον] Potest etiam scribi 
ἀπείρον᾽ ut apud Homerum et He- 
siodum aliquoties. SYLB. Non 
potest. Nam ἄπειρος Euripides 
dicere solet, non ἀπείρων. 

4. τὸ] τὸν M a m. rec. 

5. ὦ yrs P et Eurip. Troad. 884. 
Aberat ὦ, 


ib. κἀπὶ MP pro rar. 

ib. γῆς NP, ut apud Euripidem. 
γῆν MV,sedv am rec. M. Habuit 
igitur γῆς. 

ib. ἔχων NP. ἔχονθ᾽ MV. 

6. εἰσιδεῖν] εἰδέναι apud  Euri- 
pidem. 

21. Epw)as MP. ἘἜἘριννύας V. 

22. προστροπαίους NP.  sporpo- 
παίους V. τ in litura habet M. 
Videtur igitur προστροπαίους resti- 
tuere voluisse. 


26, 27.] PROTREPTICUS. 97 


, N » X ^ , EY N N ^ 
45 φιλοσοφων δὲ ἤδη τινὲς koi αὐτοὶ μετὰ τοὺς ποιητικοὺς 
^ , CER ^ , ^ , Ν 7 
τῶν ἐν ὑμῖν παθῶν ἀνειδωλοποιοῦσι τύπους, τὸν φόβον 
EY Ν » * X N ἣν N , / ei 3 , 
καὶ τὸν ἔρωτα καὶ τὴν χαραν καὶ τὴν ἐλπίδα, ὥσπερ ἀμέλει 
, 7] Nx ej » , 
καὶ ᾿Επιμενίδης ὁ παλαιὸς, Ὕβρεως καὶ ᾿Αναιδείας ᾿Αθη- 
, , e ΔΝ ^ € /, ^ 
vgsiv ἀναστήσας βωμούς" oi δὲ ἐξ αὐτῶν ὁρμώμενοι τῶν 5 
, ^ ^ /, ^ 
πραγμάτων ἐκθεοῦνται τοῖς ἀνθρώποις. καὶ σωματικῶς 
/, / N , 
ἀναπλάττονται: Δίκη τις καὶ Ἀλωθω καὶ Λάχεσις καὶ 
37 t , » , N [1 
Arporos καὶ Εἱμαρμένη, Αὐξώ τε καὶ Θαλλὼ, αἱ ' Arri- 
Ψ 3 NS N / /, ^ 
καί. ἔκτος ἐστὶν εἰσηγητικὸς τρόπος ἀπάτης, θεῶν περι- 
* 9 “ἃ 2 ^ N N / € Ν 
50 ποιητικὸς, καθ ὃν ἀριθμοῦσι θεοὺς τοὺς δώδεκα ὧν καὶ το 
/, 57 N ^ 4 ^ 
θεογονίαν Ἡσίοδος ἀδει τὴν αὑτοῦ, καὶ ὅσα θεολογεῖ 
e ^^ ' e / d ὸΝ b! e 
Ὅμηρος. τελευταῖος δὲ ὑπολείπεται (ἑπτὰ γὰρ οἱ 
- / [4 Ν ^ 5 / EN , 
ἅπαντες οὗτοι τρόποι) ὁ ἀπὸ τῆς θείας εὐεργεσίας τῆς εἰς 
N /, 7 € /, ^ N » 
rovs ἀνθρώπους καταγινομένης ὁρμώμενος. TOV yap evep- 
^ N 7? N , P ^ 
8 S. yeroÜvra μὴ συνιέντες θεὸν ἀνέπλασαν τινας σωτῆρας 15 
I4 / 7 v .9 N 
Διοσκούρους καὶ Ἡρακλέα ἀλεξίκακον καὶ ᾿Ασκληπιὸν 
ἰατρόν. 28 Ῥ. 
- N e , T 
27. Αὗται μὲν αἱ ὀλισθηραί re kai ἐπιβλαβεῖς παρ- 
΄ ^ , /, » , N » 
ἐκβάσεις τῆς ἀληθείας, καθέλκουσαι ovpavoÜev τὸν av- 
/ / / N (2 m 
θρωπον καὶ eig βάραθρον περιτρέπουσαι: ἐθέλω δὲ ὑμῖν 20 
9 ^ Ν N 3 N , ^ € LN) Z Ν 95 .« 
ἐν χρῷ τοὺς θεοὺς αὐτοὺς ἐπιδεῖξαι ὁποῖοί τινες καὶ εἰσὶν, 


e? y 


ἵν ἤδη ποτὲ τῆς πλάνης λήξητε, αὖθις δὲ παλινδρο- 


[1 


/, 3 [4 ἰοὺ / es € ^ y 4 
5 μήσητε εἰς ovpavov. ἦμεν γὰρ gov kai ἡμεῖς τέκνα 
5 ^ € ἃς e. Nunc N N y ^ 3 , vi Ν 
ὀργῆς, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ, ὁ δὲ θεος πλούσιος ὧν ἐν ἐλέει διὰ 
Ἁ Ἂς E] ^ e ^ e^ 5 /, € ^ » » 
τὴν πολλὴν ἀγάπην αὑτοῦ, ἣν ηγάπησεν ἡμᾶς ὄντας 70925 
Χ ^ 9 / ^ £95 
νεκροὺς τοῖς παραπτώμασιν, συνεζωοποίησεν TQ Χριστῷ. 


^ € / ^ ^ ^ 
ζῶν yàp ὁ λόγος kai συνταφεὶς Χριστῷ συνυψοῦται θεῷ. 


6. ἐκθεοῦνται γὰρ à, m. rec. super- YO ὁποῖοί τινες kai εἴ τινες. In P 
yap 


scriptum in M. est ὁποῖοί τινες kal τίνες. — Potterus 
IO. ὧν supra versum habent M. tacite ὁποῖοι kal rives εἰσίν. ὁποῖοί τι- 
et a m. rec. P. ves dixit infra p. 34. 
II. αὑτοῦ] αὐτοῦ M. 25. αὑτοῦ M. αὐτοῦ V. 


21. ὁποῖοί τινες καὶ εἰσὶν Scripsi 26. Ephes. ii. 3—5. 


28 CLEMENTIS [ΠᾺΡ II. 


ε Sou » / , ^ , , , 
οἱ δὲ ἔτι ἄπιστοι τέκνα ὀργῆς ὀνομάζονται, τρεφόμενα 
^ € ^ Ἁ , 3 ^ 7 » € ^ ’ὕ 
ὀργῇ" ἡμεῖς δὲ οὐκ ὀργῆς θρέμματα ἐτι, οἱ τῆς πλάνης 
3 / »! N DIEM NY Sia ἢ 7, 
ἀπεσπασμένοι, ᾷσσοντες δὲ ἐπὶ τὴν ἀληθειαν. ταύτῃ 
e ^ e ^ , /, ex N ^ ,ἷ 
τοι ἡμεῖς οἱ τῆς ἀνομίας υἱοί ποτε διὰ τὴν φιλανθρωπίαν 
^ , ^ fu ΩΝ /, ^ ^ € ^ il ἐν « 
5τοῦ Aoyov νῦν υἱοὶ γεγόναμεν τοῦ θεοῦ: ὑμῖν δὲ καὶ ὁ 
€ /, e Δ * €. ^ , ^ ^ 
ὑμέτερος ὑποδύεται 7roujyrs ὁ Akpayavrivos Εμπεδοκλῆς 
^ , / J 
τοιγάρτοι χαλεπῇσιν ἀλύοντες κακότησιν 
οὔ ποτε δειλαίων ἀχέων λωφήσετε θυμόν. 
x N N ^ , Ν 74 x ^ 
τὰ μὲν δὴ πλεῖστα μεμύυθευται καὶ πέπλασται περὶ θεῶν 
CLR E ^ N C cA ^ e / ^ N 
το ὑμῖν" τὰ δὲ koi ὅσα γεγενῆσθαι ὑπείληπται, ταῦτα δὲε 
ἣν » /, 3 ^ N , ^ Υ͂ » 
περὶ ἀνθρώπων αἰσχρῶν καὶ ἀσελγῶς βεβιωκότων ἀνα- 
, 
γέγραπται" 
τύφῳ καὶ μανίῃ δὲ βαδίζετε καὶ τρίβον ὀρθὴν 
5 ^ , , , ^ 32793 m 
εὐθεῖαν προλιπόντες ἀπήλθετε τὴν δι ἀκανθῶν 


Is καὶ σκολόπων. τί πλανᾶσθε, βροτοί; παύσασθε, μάταιοι, 
καλλίπετε σκοτίην νυκτὸς, φωτὸς δὲ λάβεσθε. 


24 Ῥ. ταῦτα ἡμῖν ἡ προφητικὴ παρεγγυᾷ καὶ ποιητικὴ Σίβυλλα, 


^ N [4 // ^ ^ ^ 
παρεγγυᾷ 0e kai ἡ ἀλήθεια, γυμνοῦσα τῶν καταπληκτικῶν 
^ Ν y ^ 
τουτωνὶ καὶ ἐκπληκτικῶν προσωπείων τὸν ὄχλον τῶν 
^ / Ν MN , / 
20 θεῶν, συνωνυμίαις τισὶ τὰς δοξοποιίας διελέγχουσα. 
ϑχ ^ Sisi ^ ^ MY ^ , , 
28. Αὐτίκα γοῦν εἰσὶν ot τρεῖς τοὺς Ζῆνας avaypa- 
N N /, 3 IN N M ^ 
φουσιν, rov μὲν Αἰθέρος ἐν ᾿Αρκαδίᾳ, ro δὲ λοιπὼῶ ToU 
K / tà , b M! 9 K / 0 Z δὲ » 
povov παῖδε. τούτοιν τὸν μέν ἐν Kpyry, θάτερον δὲ ἐν 
9 /, ^ ^ 
Αρκαδίᾳ πάλιν. εἰσὶ δὲ oi πέντε ᾿Αθηνᾶς ὑποτίθενται, 
N N N 3 MN Ἁ * 
25 τὴν uev. ᾿Ηφαίστου, τὴν ᾿Αθηναίαν, τὴν δὲ Νείλου, τὴν 


Ai / / M K / * X6 ey 
ἰγυπτιαν, TQUTTP Τὴν βόνου, T?) πολέμου ευὑρέτιν, 


2. δὲ post ἡμεῖς additum ex MN P. ib. Post μάταιοι deest versus in 

3. ᾷἄσσοντες] ἄττουσι infra p. 28. ΟΥ. Bib. servatus ῥεμβόμενοι σκοτίῃ 
extr. καὶ ἀφεγγέϊ νυκτὶ μελαίνῃ. 

13-16. Versus Orac. Sibyll. 1, 16. -καλλίπετε] kai λίπετε Or. Sib. 
23-27. 18. Σίβυλλα] σιβύλλα P. 


Ig. fporoi MNP, ut Or. Gib. 26. τὴν Κρόνου MP. τοῦ kpóvov V. 
βροτοίων (sic) V haud dubie ab ib. eópérw] w in litura M. Fuit 
typotheta. Male Sylb. πλανᾶσθε; fortasse εὑρέτην. 


βροτέων παύσασθε---. 


I5 


20 


25 


38, a9.] PROTREPTICUS. 29 


, * N ^ , 4 » b ys 
τετάρτην τὴν Διὸς, ἣν Μεσσήνιοι Kopvjaciav ἀπὸ τῆς 
^ , 7 3X ^ N /, Ν 
purpose ἐπικεκληκασιν' ἐπὶ πᾶσι τὴν [ΙΪάλλαντος καὶ 
, es , ^ ^ ᾿ς /, ^ , 
Τιτανίδος τῆς ᾿Ωκεανοῦ" 7) τὸν πατέρα δυσσεβῶς karaQv- 
^ , , 7 e , Ν 
caca τῷ πατρῴῳ κεκόσμηται δέρματι ὥσπερ κῳδίῳ. ναὶ 
^ , , MY , ^ € , 
μὴν ᾿Απολλωνα 0 μὲν ᾿Αριστοτέλης πρῶτον Ἡφαίστου 5 
3 ^ ^ N , , Á, € 9 ^ 
καὶ ᾿Αθηνᾶς----ἐνταῦθα δὴ οὐκέτι παρθένος ἡ  A0nva— 
ὃ , 3 Κ , b K 7 7 Χ Δ ^ * 
eurepov ἐν ζρητῃ, τὸν Kopvavros, τρίτον rov Διος καὶ 
’ Kk us ΄, NN τ , e / 
τέταρτον τὸν ᾿Αρκάδα, τὸν Σιληνοῦ" vojuos οὗτος κέκλη- 
yos / 370 « , N / / Χ 
3o Ta, παρ Αρκάσιν. ἐπὶ τούτοις τὸν Λίβυν καταλέγει rov 
» € N 7 e N , [74 
Αμμωνος" ὃ δὲ Δίδυμος ὁ γραμματικὸς τούτοις €KTOV το 
’ Ν f] , * ^ , 
ἐπιφέρει, τὸν Mayvyros. πόσοι δὲ καὶ νῦν ᾿Απόλλωνες ; 
» 4 , e 
ἀναρίθμητοι θνητοὶ koi ἐπίκουροί τινες ἀνθρωποί εἰσιν ot 
^ , / , 
παραπλησίως τοῖς προειρημένοις ἐκείνοις κεκλημένοι. 
0 » N 2 » , δ κα 
29. Τί δ᾽ εἴ σοι τοὺς πολλοὺς εἴποιμι ᾿Ασκληπιοὺς ἢ 
Χ ε ^ M 5 Z ^ N € 7 Χ c 
τοὺς Ἑρμᾶς τοὺς ἀριθμουμένους ἢ τοὺς Ἠφαίιστους rovs 15 
΄ὕ N Ν * 5 7 NIB. 
μυθολογουμένους ; μὴ καὶ περιττὸς εἶναι δόξω τὰς ἀκοὰς 
€ ^ ^ ^ /, , y , y , , e 
35 ὑμῶν τοῖς πολλοῖς τούτοις ἐπικλύζων ὀνόμασιν ; ἀλλ᾽ αἵ 
/ , N bI e , Ν e / b , 
ye πατρίδες αὐτοὺς kai αἱ τέχναι καὶ ot βίοι, πρὸς δὲ ye 
* e / , / , / » 
καὶ οἱ τάφοι ἀνθρώπους γεγονότας ÓAeyyovaw. Αρης 
^ X ^ ^ e e! [4 
γοῦν ὁ καὶ παρὰ τοῖς ποιηταῖς, ὡς οἷον T€, τετιμημένος: 20 
ἾΑρες, " Apes, βροτολοιγὲ, μιαιφόνε, τειχεσιπλῆτα' 
ρ ρ ρ y6 μ , X 1] 


ὁ ἀλλοπρόσαλλος οὗτος Kai ἀνάρσιος, ὡς μὲν ᾿Επίχαρμός 25 P. 
φησι, Σπαρτιάτης ἦν Σοφοκλῆς δὲ Θρᾷκα οἶδεν αὐτόν" 
ἄλλοι δὲ ᾿Αρκάδα. τοῦτον δὲ Ὅμηρος δεδέσθαι φησὶν ἐπὶ 
μῆνας τρισκαίδεκα" 25 
40 ᾿τλῆ μὲν " Apgs, ὅτε μιν "Oros κρατερός τ᾽ ᾿Επιάλτης, 
παῖδες ᾿Αλωῆος, δῆσαν κρατερῷ ἐνὶ δεσμῷ" 
χαλκέῳ δ᾽ ἐν κεράμῳ δέδετο τρισκαίδεκα μῆνας. 


I. τὴν Διὸς] τοῦ διὸς N. 12. ἀναρίθμητοι] ἀναρίθμητον N. 
5. ᾿Αριστοτέλης) Diversus, ut vi- 21. ^Apec] Hom. Il. 5, 31. 
detur, ab Stagirita: v. Mueller, 24. Ὅμηρος] Il. 5, 385. 
Fragm. Hist. vol. 2. p. 190. 26. Ἐπιάλτης] ᾿Ἐφιάλτης | apud 


1. Κορύβαντος] κύρβαντος NP. Homerum. 


90 CLEMENTIS [Car. II. 


SN x ^ ^ ^ ’ ^ SN 
πολλὰ κἀγαθὰ Κᾶρες σχοῖεν, οἱ καταθύουσιν αὐτῷ τοὺς 
, / N N » [4 , SM / € 
κύνας. Σκύθαι δὲ rovs ὄνους tepevovree μὴ παυέσθων, ὡς 

, / , 
AszroAXo0cpos φησι καὶ Καλλίμαχος, 
Φοῖβος Ὑπερβορέοισιν ὄνων ἐπιτέλλεται ἱροῖς. 45 
x N , ^ 
5 0 αὐτὸς δὲ ἀλλαχοῦ 
τέρπουσιν λιπαραὶ Φοῖβον ὀνοσφαγίαι. 
y N ^ , s ^ N 
Ἥφαιστος δὲ, ὃν ἔρριψεν ἐξ ᾿Ολύμπου Ζεὺς βηλοῦ ἀπὸ 
7] 5 /, N 3 /, * hj 
θεσπεσίοιο, ev Λήμνῳ καταπεσὼν ἐχάλκευε, πηρωθεὶς τὼ 
"ὃ CC τ ἃ δὲ ^ e» , /» 
πόδε, * vzro δὲ κνῆμαι ῥώοντο ἀραιαί. 
EA NU N 3 N , / , ^ e 
ιο 30. Exe καὶ ἰατρὸν, οὐχὶ χάλκεα μόνον ἐν θεοῖς. ὃ 
N N , 5 3 ^ 
δὲ ἰατρὸς duAapyvpos ἦν, ᾿Ασκληπιὸς ὄνομα αὐτῷ. καί 
N ἊΝ y Χ Ν /, » 
σοι τὸν σὸν παραθήσομαι ποιητὴν, rov Βοιώτιον {Πἰν- 5o 


δαρον 
» 5 ^ , / ^ * 9 Ν by 
ἔτραπεν κἀκεῖνον ἀγάνορι μισθῷ χρυσὸς ἐν χερσὶν φανεὶς 
Pe n χερσὶ δ᾽ ἄρα Κρονίων ῥίψας δι’ ἀμφοῖν ἀμπνοὰς στέρνων κάθελεν 


3 , » Ν Ν » , 
ckéos, αἴθων δὲ κεραυνὸς ἔσκηψε μόρον. 
1A 
καὶ Evpurións 
Ζεὺς yàp karakràs παῖδα τὸν ἐμὸν αἴτιος 
᾿Ασκληπιὸν, στέρνοισιν ἐμβαλὼν φλόγα. 9 5. 
€ N 5 ^ Ν 3 ^ , 
20 οὗτος μὲν οὖν κεῖται κεραυνωθεὶς ἐν τοῖς Kwvocovpidos 
, N , ^ /, ^ 
ὁρίοις. Φιλόχορος δὲ ἐν 'Tjvo Ποσειδῶνα φησι τιμᾶσθαι 
Ἂς / iT E] ^ J ^ hy 
ἰατρὸν, Kpove δὲ ἐπικεῖσθαι Σικελίαν koi ἐνταῦθα αὐτὸν 


τεθάφθαι. — llarpokAge τε 0 Θούριος καὶ Σοφοκλῆς ὁ 


4. Φοῖβος] φόβος P. 16. ἔσκηψε) ἐπέσκηψε apud Cy- 
9. ἀραιαί] ἁραιαί P. Est 11.18, 411. rillum. — Libri Pindari alü évé- 
12. Πίνδαρον] Pyth. 3, 96. σκηψεν, alii recte ἐνέσκιμψεν. 
I4. ἔτραπεν---χερσὶν)]  érpame— 17. Ἐὐριπίδης] Alcest. 3. 
χερσὶ libri. I8. κατακτὰς] kar ἀκτὰς MP. 
ib. κἀκεῖνον] kai κεῖνον apud Pin- I9. ᾿Ασκληπιὸν] ἀσκληπιὸς N. 
darum. 22. Κρόνῳ NP. Κρόνον MV. Kpó- 
I5. ῥίψας] ῥίψαις Pindarus. νον δὲ ἀποκεῖσθαι ἐν Σικελίᾳ idit 


ib. dumvoàs] ἀμπνοὰν apud Pin-  Aglaoph. p. 576. 
darum, Athenagoram et Cyrillum. ib. Σικελίαν NP. σικελία MV. 
ib. ETC ex Pindaro pro κα- 23. τεθάφθαι] τετάφθαι V. 
θεῖλεν. 


30, 31.] 


PROTREPTICUS. 


91 


, » € ^ ^ / 
νεώτερος ἔν τισι τραγῳδίαις ἱστορεῖτον τοῖν Διοσκούροιν 


/ » ’ N , N , , " , 
πέρι: ἀνθρώπω τινε τούτω τω Διοσκούρω ἐπικήρω €ye- 


e » c N / [24 N 
5 νέσθην, εἰ τῷ ἱκανὸς πιστώσασθαι Ομηρος τὸ AeAey- 


, 
μένον" 


τοὺς δ᾽ ἤδη κάτεχεν φυσίζοος aia 


4 /, μιν , , Δ /, 
ἐν Λακεδαίμονι αὖθι, φίλῃ ἐν πατρίδι γαίῃ. 


/ Χ Ne N s bu» ΄ 
προσίτω δὲ καὶ ὁ τὰ Κυπριακὰ ποιήματα γράψας 


3 
Κάστωρ μὲν θνητὸς, θανάτου δέ οἱ αἶσα πέπρωται" 


αὐτὰρ ὅ y ἀθάνατος Πολυδεύκης, ὄζος "Αρηος. 


^ N ^ , 7 ev NS , 
10 τοῦτο μὲν ποιητικῶς ἐψεύσατο" Ὅμηρος δὲ ἀξιοπιστότερος 


» ^ , N ἈΝ 5 ^ ^ 7 Ν v EY 
αὐτοῦ εἰπὼν περὶ ἀμφοῖν τοῖν Διοσκούροιν, πρὸς δὲ καὶ 


τὸν Ἡρακλέα εἴδωλον ἐλέγξας: φῶτα γὰρ Ἡρακλῆα 


’ 7 » 
μεγάλων ἐπιίστορα ἔργων. 


Ὅμηρος θνητὸν οἶδεν ἄνθρωπον. 


/, Lj 
"HpakAea οὖν καὶ αὐτὸς 


Ἱερώνυμος δὲ ὁ φιλό- 


N /, ^ ^ ^ 
coQos καὶ τὴν σχέσιν αὐτοῦ ὑφηγεῖται τοῦ σώματος, 
N / e , / N y 
μακρὸν, φριξότριχα, pearwkov' Δικαίαρχος δὲ σχιζίαν, 
/ N N 
νευρώδη, μέλανα, γρυπὸν, ὑποχαροπὸν, τετανότριχα. 


* 5 ^ [4 Ν ^ / 3 
15 οὗτος οὖν ὁ Ἡρακλῆς δύο πρὸς τοῖς πεντήκοντα ἐτὴ 


βεβιωκὼς κατέστρεψε τὸν βίον διὰ τῆς ἐν Οἴτῃ πυρᾶς 


κεκηδευμένος. 


31. Τὰς δὲ Μούσας, ἃς ᾿Αλκανδρος Διὸς koi Μνημο- 


[4 ^ Ν e Ν Ν Ἂ ^ 
σύνης γενεαλογει καὶ οἱ λοιποὶ ποιηταὶ καὶ συγγραφεῖς 


/ / 7 N Á / ^ 
ἐκθειάζουσι καὶ σέβουσιν, ἤδη δὲ kal ὅλαι πόλεις μουσεῖα 


7 » ^ , » 7 L4 
τεμενίζουσιν αὐταῖς, Μούσας οὔσας θεραπαινίδας ταύτας 


I. ἔν τισι. Welekerus pro ἐν 
τρισί. 

10. 
των. 

ib. τῶν Διοσκούρων Arcerius. τὼ 
(τῶ P) Διοσκούρω MPV. τοῖν Διο- 
σκούροιν ὍΥΪΌ., ut paullo post legi- 
tur et p.42. τὸ 

2. ἐγενέσθην] γενέσθην libri. 

3. Ὅμηρος] 1]. 3, 243. 

5. φυσίζοος) φυσίζωος V. 


6. ἐν m.] ἐνὶ v. apud Homerum. 


ἱστορεῖτον Sylb. pro ἱστορεί- 


I2. $óra—] Hom. Od. 2r, 28. 

ib. Ἡρακλῆα ex Homero pro 
Ἡρακλέα. 

13. ἐπιίστορα] ἐπὶ ἵστορα MP. 

16. μακρὸν Hoeschelius ex Gel- 
lio L, r. (procerum) pro μικρόν. 

21. ΓΑλκανδρος] ἄλκμανδρος P. 

24. τεμενίζουσιν Sylb. pro μὲν 
ἵζουσιν. 

10. Μούσας] μούσαις ΜΥ͂. 

ib. ταύτας ante θεραπαινίδας collo- 
cat Arcerius. 


c 


-— 


Oo 


27 P. 


32 CLEMENTIS [Car. II. 


,/ N [4 L4 , 
ἐώνηται MeyakAo ἢ θυγάτηρ Μάκαρος. ὃ δὲ Maxap 
T4 M / “ N 
Λεσβίων μὲν ἐβασίλευεν, διεφέρετο δὲ ἀεὶ πρὸς τὴν 
^ , , N. e N € XN ^ /, , 3 
γυναῖκα, ἡγανάκτει δὲ ἡ Μεγακλὼ ὑπέρ τῆς μητρὸς" τί ὃ 
3 »y N ΄ , , , 
οὐκ ἔμελλε ; καὶ Μούσας θεραπαινίδας ταύτας τοσαύτας 
b , N , ^ ᾿ς ^ [A ^ M / 
5 τὸν ἀριθμὸν ὠνεῖται καὶ καλεῖ Μύσας kara τὴν διάλεκτον 
Ν , , , Á 74 
τὴν Αἰολέων. ταύτας ἐδιδάξατο àÓew καὶ κιθαρίζειν τὰς 
΄ Ν N , ^ e N ^ , 
πράξεις τὰς παλαιὰς ἐμμελῶς. αἱ δὲ συνεχῶς κιθαρί- 
EY ^ / b , », * 
ζουσαι kal καλῶς κατεπάδουσαι τὸν Μάκαρα ἔθελγον καὶ 
/ m. ΚΑ ^ ον ΄, ε N / 
κατέπαυον τῆς ὀργῆς. οὗ δὴ χάριν ἡ MeyakAo χαριστη- 
^ e M ^ b! / » ^ 
10 pLov αὐταῖς ὑπερ τῆς μητρὸς ἀνέθηκε στήλας χαλκᾶς καὶ 
» * /, , /, ^ A 3e (^ CN e SY ^ 
ἀνὰ ravra. ἐκέλευσε τιμᾶσθαι τὰ ἱερὰ. καὶ αἱ μὲν Μοῦσαι 
7 e Av. / b! / ^ / 
τοιαίδε: ἡ δὲ ἱστορία παρὰ Μυρσίλῳ τῷ Λεσβίῳ. 
3 /, N 5 ^ , e ^ ^ * » 
32. Akovere δὴ οὖν τῶν παρ ὑμῖν θεῶν τοὺς ἐρωτας 
Ν N / ^ , , , Ν , 
καὶ τὰς παραδόξους τῆς ἀκρασίας μυθολογίας kal τραύ- 
5 ^ ^ S Ν / Ν “ J 
15 ματα αὐτῶν καὶ δεσμὰ καὶ γέλωτας καὶ μάχας, δουλείας 
D , ΄ , 3 / 
τε ἔτι Kol συμπόσια, συμπλοκὰς T αὖ καὶ δάκρυα καὶ 
/, 7 (3 /, /, Ἂς ^ 
πάθη καὶ μαχλώσας ἡδονάς. κάλει μοι τὸν Ποσειδῶ koi 
N NS ^ /, e 9 , ^ N , , 
τὸν χορὸν τῶν διεφθαρμένων ὑπ αὐτοῦ, τὴν ᾿Αμφιτρίτην, 
N /, N , , N N 
τὴν ᾿Αμυμώνην, τὴν ᾿Αλόπην, τὴν Μελανίππην, τὴν 
/ hj , N , X » ΝΥ 
20 ᾿Αλκυόνην, Tov ᾿ἱπποθόην, τὴν Χιόνην, τὰς ἄλλας τὰς 
3 N , 5, y ^ 
μυρίας: ἐν αἷς δὴ kai τοσαύταις οὔσαις ἐτι TOU Ποσει- 
^ ^ ^ v /, , v 
δῶνος ὑμῶν ἐστενοχωρεῖτο τὰ πάθη. κάλει μοι καὶ TOV 
9 , ^m, e ΄, ε NY , 
Απόλλω- Φοῖβος ἐστιν οὗτος kal μάντις ἁγνὸς koi συμ- 
» , , ^ " / /, i e 
BovAos ἀγαθὸς: ἀλλ᾽ ov ταῦτα ἡ Στερόπη λέγει οὐδὲ ἡ 


20 


25 


30 


25 Αἴθουσα οὐδὲ ἡ ᾿Αρσινόη οὐδὲ ἡ Ζευξίππη οὐδὲ ἡ ΤΠροθόη - 


4. Μούσας] μύσας NET. IO. στήλας à m. rec. superscr. in 
5. Μύσας κατὰ τὴν Αἰολέων διά- M, om. N et om. in fine versus P. 
Aekrov] Moícas corrigit Mueller. I8. τῶν διεφθαρμένων MNP. τὸν 
Fragm. Hist. vol 4. p. 457. Et διεφθαρμένον V. 
falsum esse quod Mica Aeolicum 19. Tv Αλόπην---Ἀλκυόνην om. N. 
esse traditur monet Ahrens in li- 22. écTevoxepeiro] Literae peiro 


bro de dialecto Aeol. p. 99., licet in litura M, superscriptis ab m. 

Lactantius 1. 6, 7. similiter tradat rec. y οὖ a i.e. ἐστενοχώρηται. 

βυλή Aeolice pro βουλή dici. ἐστενοχωρεῖτε (ο..8.. An, rec.) DP. 
6. τὴν Αἰολέων) τῶν αἰολέων N. ἐστενοχορεῖτοΥῦ. 


45 


32. 33.] PROTREPTICUS. 93 


5 X € , » i] « € /, /, ^ » /, 
οὐδὲ ἡ Μάρπησσα οὐδὲ ἡ Ὑψιπύλη: Δάφνη yàp ἐξέφυγε 
, x Ν 2 Ν Χ 74 UE, € b 
μόνη καὶ τὸν μάντιν καὶ τὴν φθοράν. αὐτὸς τε ὁ Zeus 
UT ^ e /, [4 N S. 2€ ^ , ^ ^ : 
ἐπὶ πᾶσιν ἠκέτω, ὁ πατὴρ καθ᾽ ὑμᾶς ἀνδρῶν re θεῶν τε 
^ ^ ^ Ν » / , , e , ^ 
ὃς τοσοῦτος περὶ τὰ ἀφροδίσια ἐξεχύθη, ὡς ἐπιθυμεῖν 
N ^ ^ N , N 5 [4 
μὲν πασῶν, ἐκπληροῦν δὲ εἰς πάσας τὴν ἐπιθυμίαν. 

3 /, ^ ^ e ^ ^ € 
ἐνεπίμπλατο γοῦν γυναικῶν, ovx ἧττον ἢ αἰγῶν ὁ Θμουι- 
^ δ 
τῶν τράγος. 
s ^ 3€ s N / 
33. Kai σοῦ, ὦ Ομηρε, τεθαύμακα τὰ ποιηματα" 
^ N / zie de / ^ 7 ; 
7, καὶ κυανέῃσιν ἐπ᾽ ὀφρύσι νεῦσε Κρονίων" 
ἀμβρόύσιαι δ᾽ ἄρα χαῖται ἐπερρώσαντο ἄνακτος. 
κρατὸς ἀπ᾿ ἀθανάτοιο: μέγαν δ᾽ ἐλέλιξεν "Ολυμπον. 
Ν » , e N / S ^ 
σεμνὸν ἀναπλαττεις, Ομηρε, τὸν Δία kai νεῦμα Tepi- 
΄ » ^ 7 χλλ᾽ 3^ , ὃ ξ / y Ἢ 
ἄπτεις αὐτῷ τετιμημένον. ἀλλ ἐὰν ἐπιδείξῃς μόνον, ἂν 
θ X N Js Aé lY € Z N EY [4 , 
pore, τὸν KegTOV, ἐξελέγχεται καὶ ὁ Zeus kai ἢ kom 
/ 5 ej ἼΜΗΝ ΟΥ̓́ » / eS ei Χ 
καταισχύνεται. εἰς ὅσον Ó ἐλήλακεν ἀσελγείας ὁ Zeus 
3 ^ [4 3055 /, / € , // 
ἐκεῖνος 0 uer Αλκμηνης τοσαύτας ηδυπαθῆσας νύκτας ; 
Σ»ῸΝ Ν. e , CP AE) / ^ Ὁ / s ej N 
οὐδὲ yap αἱ νύκτες αἱ ἐννέα τῷ ἀκολάστῳ μακραὶ, ἅπας δὲ 
» € / , 7 Ν 5 ef Χ € .αὦ Ν 
ἔμπαλιν ὃ βίος ἀκρασίᾳ βραχὺς ἦν, ἵνα δὴ ἡμῖν τὸν 
/ / Y εν e ^ N 
ἀλεξίκακον σπείρῃ θεόν. Διὸς vios HpakArs, Διὸς ὡς 
» ^ € , ^ ; N N N » 
ἀληθῶς, ὁ ἐκ μακρᾶς γενόμενος νυκτὸς, TOUS μὲν ἄθλους 
N Z ^ 7 / ἈΝ N 
τοὺς δώδεκα πολλῷ ταλαιπωρησάμενος χρόνῳ, τὰς δὲ 
7 Oo / θ 7^ Y «^ ó J ^ 
πεντήκοντα Θεστίου θυγατέρας νυκτὶ διαφθείρας μιᾷ, 
Χ ^ / , , » 
μοιχὸς ὁμοῦ kai νυμφίος τοσούτων γενόμενος παρθένων. 
3, , [4 / ^ 
οὔκουν ἀπεικότως οἱ ποιηταὶ σχέτλιον τοῦτον καὶ αἰσυλο- 
N 5 ^ N 3 ^ / / ^ 
epyov ἀποκαλοῦσιν. μακρὸν δ᾽ ἂν εἴη μοιχείας αὐτοῦ 


παντοδαπὰς καὶ παίδων διηγεῖσθαι φθοράς. οὐδὲ γὰρ 


1. Μάρπησσα Scripsi pro Μάρ- ἐλέλιξαν. 


πισσα, Cüi ἡ à m. rec. superscr. I5. δὴ ἐλήλακεν Cobetus Mne- 
IH. mos. vol. r1. p. 390. pro διελήλακεν. 
3. πατὴρ--- ἀνδρῶν re θεῶν τε] Apud — Debebat δ᾽ ἐλήλακεν. 
Hom. Il. r, 544. et alibi. 20. γενόμενος Sylb. pro γεννώ- 
ib. ὑμᾶς MNP. ὑμῶν V. μενος. 
4. ὃς supra versum P. 22. Θεστίου] Litera ante e erasa 
9. 7, kai—] Hom. 1]. 1, 528. in P, 
II. ἐλέλιξε ex Homero pro 24. oi ποιηταὶ] Hom. Il. 5, 403, 


D 


σι 


28 P. 


IO 


e 


5 


25 


94 


CLEMENTIS [Ca». II. 


38 / , / e δ΄ τ ^ Ν ς P e 
οὐδὲ παίδων ἀπέσχοντο οἱ παρ᾽ ὑμῖν θεοὶ, ὁ μέν τις Y Aa, 

ε X (Ue / N / € N 
ὁ δὲ Ὑακίνθου, o δὲ Πέλοπος, ὁ δὲ Χρυσίππου, ὁ δὲ 

» ^ € ^ ^ 
Γανυμήδους ἐρῶντες. τούτους ὑμῶν αἱ γυναῖκες προσκυ- 50 

/ N N / ^ n, S M 
νούντων τοὺς Ücovs, τοιούτους δὲ εὐχέσθων εἰναι τοὺς 
» υ € ^ ej , ej 3 ej 

5 ἄνδρας τοὺς ἑαυτῶν, οὕτω σώφρονας, ἵνα ὦσιν ὅμοιοι 

ἘΝ e^ N » 5 / / , , [4 
τοῖς θεοῖς rà ἴσα ἐζηλωκότες" τοιούτους ἐθιζόντων οἱ 

^ € ^ / ej Ν » , , 3 ὁ 
παῖδες ὑμῶν σέβειν, ἵνα kai &vOpés yévovroi εἰκονα rop- 

/ 3 ^ N * /, 3 5 e hl 
velas ἐναγὴ τοὺς θεοὺς παραλαμβάνοντες. ἀλλ οἱ μεν 10 S. 
» ^ ^ ^ 5 /, Uu N 
ἄρρενες αὐτοῖς TOv θεῶν ἴσως μόνοι ἄττουσι περὶ τὰ 

1o ἀφροδίσια" 

θηλύτεραι δὲ θεαὶ μένον αἰδοῖ οἴκοι ἑκάστη, 

Nu ὦ 7 e N , 
φησὶν ὈὉμηρος" αἰδούμεναι αἱ θεαὶ διὰ σεμνότητα ' Adpo- 

/ ^ 7 N / 
δίτην ἰδεῖν μεμοιχευμένην. αἱ δὲ ἀκολασταίνουσιν ἐμπα- 
^ / N 3 ^ 
θεστερον ἐν τῇ μοιχείᾳ OcOeuévar "Hos ἐπὶ Τιθωνῷ, 

/ DNE D 7, M ΩΝ, , ^ No VODEUN e^ 

Σελήνη ἐπὶ Evóvuiowvi, Nupyis ἐπὶ Αἰακῷ καὶ ἐπὶ Πηλεῖ 


29 P. Θέτις, ἐπὶ δὲ ᾿Ιασίωνι Δημήτηρ καὶ ἐπὶ ᾿Αδώνιδι Φερρέ. 5 


φαττα. ᾿Αφροδίτη δὲ ér ἴΑρει κατῃσχυμμένη μετῆλθεν ἐπὶ 
, ς 9 / » AN , , / Ἂς » 

Kuwvpav καὶ Αγχίσην ἔγημεν, koi Φαωνα ἐλόχα καὶ ρα 

᾿Αδώνιδος, ἐφιλονείκει δὲ τῇ βοώπιδι καὶ ἀποδυσάμεναι διὰ 


^^ e ^ ^ Τὰ » , ^ 
20 μῆλον αἱ θεαὶ γυμναὶ προσεῖχον TO ποιμένι, εἰ τις αὐτῶν 


δόξει καλή. 


5 "I8 δὴ * * , bo 3 ^ e , 
34. θὲ δὴ καὶ rovs ἀγώνας ἐν βραχεῖ περιοδευσωμεν 


Ν 3 7 , , 
Koi τὰς ἐπιτυμβίους ταυτασὶ πανηγύρεις καταλύσωμεν, 


I. Ὕλα NP. ὕλλου MY, sed λου 
in litura ab m. rec. M. 
6. ἐθιζόντων) ἐθιζέσθων Sylb. 


4. γένωνται NP. γενήσονται M. 
γενήσωνται V, quod in P superscr. 


41. pro "ácew. In P a m. rec. 

litera o super o. 
ib. ᾿Αδώνιδι} 

ἁδώνιδος P. 


10. Φερρέφαττα] Φερεφάττα li- 


et infra 


ἁδώνιδι 


Hn. rec. bri. 
11. θηλύτεραι---Ἰ Hom. Od. 8, 18. Φάωνα 'Th. Canterus ex Athe- 
324. naeo 2. p. 69. pro Φαέθοντας, in quo 


ib. μένον MNP. μόνον V. 

I4. Hós] ἠὼς D. 

15. ἐπὶ ᾿Ενδυμίωνι Sylb. Aberat 
ἐπί, 


16. Ιασίωνι Sylb. ex Diodoro 5, 


consentit ÀÁrnobius 4, 27. 

20. μῆλον] μᾶλλον N. 

ib. εἴ τις] ἥτις Sylb. 

22. Ἴ1θι----σφετερίζεται Ζεύς citat 
Euseb. Pr. Ev. 2. p. 72. 


34-] PROTREPTICUS. 35 


» , 7] ἣ » , 
Ισθμιὰ τε koi Νέμεα koi Πύθια καὶ τὰ ἐπὶ Tovrote 
3 7 ^ M 5 , ? , 
10 Ολύμπια. Πυθοῖ μὲν ov ὁ δράκων ὁ Ilvftos θρησκεύεται 
^ y / , /, 5 ^ 
καὶ τοῦ ὄφεως ἡ πανήγυρις καταγγέλλεται Yv(ta, ᾿Ισθμοῖ 
N , / 5 N , 
δὲ σκύβαλον προσέπτυσεν ἐλεεινὸν ἡ θάλαττα, καὶ MeAc- 
/ , N ͵ N » , 
κέρτην ὀδύρεται τὰ ᾿ἴσθμια, Νεμέασι δὲ ἄλλο παιδίον 
, , /, Ν. ^ / e 5 /, 
Αρχέμορος κεκήδευται kai τοῦ παιδίου ὁ ἐπιτάφιος προσα- 
/4 /, A ^ y 5 s / 
yopevera, Néuea.  Ilíga δὲ ὑμῖν τάφος ἐστὶν, ὦ πανέλ- 
e , x N ^ / ^ N N 
ληνες, ἡνιόχου Φρυγὸς, koi τοῦ Πέλοπος τὰς χοὰς τὰ 
» / / 7, 3 
Ολύμπια ὃ Φειδίου σφετερίζεται Ζεύς. μυστήρια ἦσαν 
» € » t , ^ LO ^ E / “ 
ἄρα, ὡς ἔοικεν, οἱ ἀγῶνες ἐπὶ νεκροῖς διαθλούμενο!, ὠσπερ 
N n / 3, N N N 
15 καὶ τὰ λόγια, καὶ δεδήμευνται ἄμφω. ἀλλὰ τὰ μὲν ἐπὶ 
» , EY NX e ^ ^ 9 ἌΝ , 
Αγρᾳ μυστήρια καὶ τὰ ἐν Αλιμοῦντι τῆς Αττικῆς Αθη- 
vi 3 N N N e ^ 
voi περιώρισται" αἰσχος δὲ δὴ κοσμικὸν οἱ τε ἀγῶνες 
e / , ^ 
καὶ οἱ φαλλοὶ oi Διονύσῳ ἐπιτελούμενοι, κακῶς ἐπινενε- 
/, N , ἈΝ e^ e 
μημένοι τὸν βίον. Διόνυσος γὰρ κατελθεῖν εἰς ᾿Αἰδου 
/ » , * € QN € ^ 3 3 ^ / 
γλιχόμενος ἡγνόει τὴν 000v, ὑπισχνεῖται δ᾽ αὐτῷ φράσειν 
, » , , / e N E 5 N 
lIpocvurvos τοὔνομα, ovk «qucÓt ὃ δὲ μισθὸς οὐ kaAos, 
, N 7 , A Ἀ 3 , 3 € 7 e 
ἀλλὰ Διονύσῳ καλὸς καὶ ἀφροδίσιος ἣν ἢ χαρὶς ὁ 
N ^ 3 ^ / 7 x ^ ^ 7] 
μισθὸς, ὃν ἡτεῖτο Διόνυσος" βουλομένῳ δὲ ro θεῷ γέ- 
€ 7 ^ ^ , 
yovev ἡ αἴτησις, καὶ δὴ ὑπισχνεῖται παρέξειν αὐτῷ, εἰ 
9 , ej , hy e , N 
20 ἀναζεύζοι, ὅρκῳ πιστωσάμενος τὴν ὑπόσχεσιν. μαθὼν 
» ^ ^ 3 7’ x / 
ἀπῆρεν, ἐπανῆλθεν αὖθις, ov καταλαμβάνει τὸν lipo- 
5 ΓΑ /, 3 /, rx a ^ € / 
συμνον----ἐτεθνήκει yap—, ἀφοσιούμενος τῷ ἐραστῇ ὁ Διο- 
S MEN Ν ^ ε ^ N e / 2 
νυσος ἐπὶ TO μνημεῖον ὁρμᾷ καὶ πασχητιᾷ. κλάδον οὖν 
^ € » , v ; y 
συκῆς, ὡς ἔτυχεν, ἐκτεμὼν ἀνδρείου μορίου σκευάζεται 
, , ης ’ ^ eA LN N ε , ἃ 5: ελῶ AN 
τρόπον, ἐφέζεταί τε τῷ κλαδῳ τὴν ὑπόσχεσιν ἐκτελῶν τῷ 
m^ [d /, ^ ὦ x 
νεκρῷ. ὑπόμνημα ToU πάθους τούτου μυστικὸν φαλλοὶ 


Ν ΄ Du f 7 , ^ N ΄ 
κατὰ πόλεις ἀνίστανται Διονύσῳ᾽' εἰ μὴ yap Διονύσῳ 


2. θρησκεύεται) θρηισκεύεται pari- 12."Aypa Meursius Eleusin. c. 
terque θρηισκεία MP hic et alibi. 6. pro Z«ypa. 

4. θάλαττα MP. θάλασσα NV et ib. ᾿Αλιμοῦντι MP. ἀλιμοῦντι NV. 
Eusebius. ib. ᾿Αθήνησιν] ἀθήνησι M. 

7. Πίσα δὲ ὑμῖν τάφος ἐστὶν] Πίσαι r3. δὴ] ἤδη ΜΡ. 
δ᾽ ἐστὶν ἐν ὑμῖν Eusebius. 17. ἀμισθί scripsi pro ἀμισθεί. 


D 2 


IO 


I5 


30 P. 


20 


25 


90 CLEMENTIS [ Car. II. 


* ^ [7 4 e 7 5 
πομπὴν ἐποιοῦντο καὶ ὕμνεον ᾷσματα, ἃ αἰδοίοισιν ἀναι- 25 
3, ε ᾿ 7, S EN NUS J. 
δέστατα εἴργασται, φησὶν Ἡράκλειτος, ovrog δὲ 'Aións 
N , e p hy 4. , à N D 
καὶ Διόνυσος, ὅτεῳ μαίνονται kal ληναΐζουσιν, ov διὰ τὴν 
^ N 5 ^ 1 N N 
μέθην τοῦ σώματος, ὡς ἐγὼ οἶμαι, τοσοῦτον ὅσον διὰ τὴν 
» /, ^ 5 / e , 
5 ἐπονείδιστον τῆς ἀσελγείας ἱεροφαντίαν. 
35. Ἑϊκότως ἄρα οἱ τοιοίδε ὑμῶν θεοὶ δοῦλοι παθῶν 
, 5 N Ων hy ^ e /, 7 ^ 
γεγονότες, ἀλλὰ καὶ πρὸς τῶν εἱλώτων καλουμένων TOV 
N /, € ^ * y 
παρὰ Λακεδαιμονίοις δούλειον ὑπεισῆλθεν ζυγὸν ᾿Απόλλων 
7 ^ ^ /, ’ὔ 
᾿Αδμήτῳ ἐν Φεραῖς, Ἡρακλῆς ἐν Σάρδεσιν ᾿Ομφάλῃ, 
, ^ 3 /, 
ro Λαομέδοντι δ᾽ ἐθήτευε ἸΤοσειδῶν καὶ ᾿Απόλλων, καθάπερ 3o 
^ /, ' y y Ν ^ 
ἀχρεῖος οἰκέτης, μηδὲ ἐλευθερίας δήπουθεν δυνηθεὶς τυχεῖν 
N ^ , , Ν » ,ὔ , 
παρὰ τοῦ προτέρου δεσπότου. Tore καὶ τὰ lAiov τείχη 
’ ^ / e A : N 9 ^ 
ἀνῳκοδομησάτην TQ Φρυγί. “Ὅμηρος δὲ τὴν ᾿Αθηνᾶν 
οὐκ αἰσχύνεται παραφαίνειν λέγων τῷ ᾿Οδυσσεῖ χρύσεον 
χύνεται παρ yov τῷ ᾿Οδυσσεῖ xp 
/, » D ^ N N re 7 3 4 
15 λύχνον ἔχουσαν ἐν xepoiv: τὴν δὲ ᾿Αφροδίτην ἀνέγνωμεν, 
- , 7 ^ /, ^ 
οἷον ἀκόλαστὸν τι θεραπαινίδιον, παραθεῖναι φέρουσαν τῇ 
"EA / N δί ^ ^ N , e 
évy τὸν δίφρον τοῦ μοιχοῦ κατὰ πρόσωπον, ὅπως 
N , , /, 7A ^ ^ 
αὐτὸν εἰς συνουσίαν ὑπαγάγηται. lavvaoius yap πρὸς 
ν » , , / ^ 
τούτοις καὶ ἄλλους παμπόλλους ἀνθρώποις λατρεῦσαι 35 
N [1 ^ ἐν /, y 
20 θεοὺς ἱστορεῖ ὧδε πως ypadQov: 
τλῆ μὲν Δημήτηρ, τλῆ δὲ κλυτὸς ᾿Αμφιγνήεις, 
τλῆ δὲ Ποσειδάων, τλῆ δ᾽ ἀργυρότοξος ᾿Απόλλων, 
ἀνδρὶ παρὰ θνητῷ θητευέμεν εἰς ἐνιαυτόν" 
τλῆ δὲ καὶ ὀβριμόθυμος ΓΑρης ὑπὸ πατρὸς ἀνάγκης, 
Ν N Θ᾿ ΨΥΝ /, 
25 καὶ τὰ ἐπὶ TOVTOLS. 40 
7 3 e Χ ^ 
36. Τούτοις οὖν εἰκότως ἕπεται τοὺς ἐρωτικοὺς ὑμῶν 
N , N ^ n 
81 kal παθητικοὺς τούτους θεοὺς ἀνθρωποπαθεῖς ἐκ “παντὸς 


9 /, , ςς Ν N » / N / 3» 
εἰσάγειν τροπου. καὶ γὰρ €mv κείνοις θνητὸς xpos- 


1. ἄσματα Heinsius pro ἄσμα. 19. ἀνθρώποις] c in litura pro v P. 
ib. à addidi. 23. θητευέμεν Sylb. pro θητευ- 
13. ἀνῳκοδομὴ σάτην ηνὶῃ lituraP. σέμεν. 

ib. "Ougpos] 1l. 3, 424. 24. δὲ καὶ Sylb. δ᾽ libri. 

18. Πανύασις]) Πανύασσις libri hic 25. rà MNP, om. V. 


et p.35, 7. 9. 27. kai yàp——] Conf. Il. 21, 568. 


45 


50 


11 8S. 


35—37-] PROTREPTICUS. | 2 


^ N y £ ^ » / , ^ 
τεκμηριοῖ δὲ “Ὅμηρος μάλα ἀκριβῶς ᾿Αφροδίτην ἐπὶ τῷ 
4 7 » £N N 7 7 DAC 
τραύματι παρεισάγων ὀξὺ καὶ μέγα ἰάχουσαν, αὐτὸν τε 
b / » € X ^ 7 N ^ 
τὸν πολεμικώτατον ᾿Αρὴηὴ ὑπὸ τοῦ Διομήδους kara τοῦ 
^ » /, , /, N N M 
κενεῶνος οὐτασμένον διηγούμενος" Πολέμων δὲ καὶ τὴν 
᾽ΑΘ ^ ς NS 'O 7 n ? , ν & N NN hy " 
nv&v ὑπὸ Opvvrov τρωθῆναι λέγει" ναὶ μὴν καὶ TOV 5 
, .. /, M € 7. ^ ej ^ Ν 
Αἰδωνέα ὑπὸ ᾿Ηρακλέους τοξευθῆναι Ὅμηρος λέγει, καὶ 
N e N / e ^ » οἷ b 
rov Hw» αὐτὸν Πανύασις ἱστορεῖ. ἤδη δὲ καὶ τὴν 
“ Χ , e ^ € N ^ , £5 € / e 
Hpav τὴν ζυγίαν ἱστορεῖ ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ "HpakAéovs ὁ 


N al » 
αὐτὸς οὗτος ΠΠανύασις ἐν Πύλῳ va00cvrv Σωσίβιος δὲ 


- 
o 


N N € » N ^ € ^ ^ ^ 
καὶ τὸν Ἡρακλέα πρὸς τῶν ᾿ἱπποκοωντιδῶν κατὰ τῆς 
δὴ ^ N t ΄ 
χειρὸς οὐτασθῆναι λέγει. εἰ δὴ τραύματα καὶ αἵματα---οἱ 
N ^ e 7 ^ ΄ , 
γαρ ἰχῶρες οἱ ποιητικοὶ εἰδεχθέστεροι καὶ τῶν αἱμάτων, 
e Ν e N ^ hi 7 / 
σῆψις yop αἵματος ἰχὼρ νοεῖται----ἀνάγκὴ τοίνυν θεραπείας 
Ν Ν, /, ^ (e. , ^ N 
καὶ τροφὰς παρεισάγειν αὐτοῖς, ὧν εἰσιν ἐνδεεῖς. διὸ 
/ N 7 Ν / ΑΝ / 3 ^ 
τράπεζαι καὶ μέθαι καὶ γέλωτες καὶ συνουσίαι οὐκ QV 15 
» / x 5 7 5. / 
ἀφροδισίοις χρωμένων ἀνθρώπων οὐδὲ παιδοποιουμένων 
» A N € , , 5 ’ Ἂς » ^ Ν 
οὐδὲ μὴν ὑπνωσσόντων, εἰ ἀθάνατοι καὶ ἀνενδεεῖς καὶ 
3 , e ^ 31 δὲ ἈΝ Q » Ó , 
«ynpo vmrnpxov. μετέλαβεν δὲ kai τραπέζης ἀνθρωπινὴς 

Ν ^ , N / δ 
παρὰ τοῖς Αἰθίοψιν, ἀπανθρώπου δὲ kai ἀθέσμου αὐτὸς 
« N N , es ΄, e / » / 

0 Zevs παρὰ Λυκάονι τῷ Αρκάδι ἐστιώμενος. ἀνθρωπείων 2o 
^ 5 ^ ^ e 7 7 N ἈΝ e 

γοῦν ἐνεφορεῖτο σαρκῶν οὐχ ἑκὼν. ἠγνόει yap ὁ θεὸς ὡς 

» ΄ £45 M ex € 7, » ^ Ν ^ 

ἄρα Λυκάων o Apkas ὁ ἑστιάτωρ αὐτοῦ TOV παῖδα κατα- 

p ἊΝ € ^ / » 3m ^. / 
σφάξας τὸν αὑτοῦ.--Νύκτιμος ὄνομα αὐτῷ---παραθείη 
» ^ 7 
ὄψον τῷ Au. 

ζ ε Χ e N € /, €» € /, € 
37. KaAos ye ὁ Ζεὺς ὁ μαντικὸς, ὁ ξένιος, ὁ ikéatos, ὃ 25 
7. Ἥλιον αὐτὸν Heynius ad Apol- ἀθάνατοι καὶ ἀγήρῳ) Potterus pro 


lod. (2, 5, 10.) p. 161. Legebatur ἀγήρως. 
τὸν ἠλεῖον (ει in litura P. ἡλίου N.) ib. μετέλαβεν MP. μετέλαβε V. 


avyéav. Minus probabiliter Potte- 20. Δυκάονι Sylb. pro Λυκάωνι. 
rus καὶ τὰς ἡλίου αὐγάς. ib. ἑστιώμενος] εἱστιώμενος pr. P. 
16. ἀνθρώπων Sylb. pro dv6po- 21. ἐνεφορεῖτο] évepepeiro Ν. 
ποις. ; 23. τὸν αὑτοῦ P. τὸν αὐτοῦ ceteri. 
17. ὑπνωσσόντων ΜΝ, ut Sylb. et ib. αὐτῷ ex P pro αὐτοῦ. Sie 
altero c eraso P. ómvocóvrov V. Supra p. 24, 22. Θεόδωρος ὄνομα 


18. ἀγήρῳ (ut apud Hesiodum αὐτῷ. 


38 CLEMENTIS [Ca». II. 


7 e ^ e ^ 3 ^ N [4 
μειλίχιος, ὁ πανομφαῖος, ὁ προστροπαῖος" μᾶλλον δὲ ὁ 
χὸ (ATE [: » € Sues ἦν [: 3 , € 
ἄδικος, ὁ ἄθεσμος, ὁ ἄνομος, ὁ ἀνόσιος, ὁ ezravÜporros, ὃ 5 

/ e * € Ἂς « 5 , , N y SY 
βίαιος, ὁ φθορεὺς, ὁ μοιχὸς, ὃ ἐρωτικος. ἀλλὰ rore μέν 
5 e ^ 5 [v4 » 5 ^ N » 
ἣν OT€ τοιοῦτος ἦν, Ore ἄνθρωπος ἦν, νῦν δὲ ἡδὴ μοι 
ὃ ^ v € ^ € ^ / » € N 

5 δοκοῦσι καὶ οἱ μῦθοι ὑμῖν γεγηρακέναι. δράκων ὁ Zeus 

$5 7, 5 y 

οὐκέτι, OU κύκνος ἐστὶν, οὐκ ἀετὸς, ovk ἄνθρωπος €po- 
[4 ] 5 ej ὯΝ 5 ^ 5 ^ 5 

Τικος᾽ οὐχ ἱἵἱπταται θεὸς, ov παιδεραστεῖ, οὐ φιλεῖ, ov 
7 / Ν N N Ν ^ » A 

βιάζεται, καίτοι πολλαὶ καὶ καλαὶ καὶ νῦν ἔτι γυναῖκες 
τὰ 7 , / N 7 9 , 

καὶ Ληδὰας εὐπρεπέστεραι kai Σεμέλης ἀκμαίότεραι, μει- 

/, X /, IY 7 ^ / 

τιοράκια δὲ ὡραιότερα καὶ πολιτικώτερα τοῦ Φρυγίου 

4 ^ ^ ^ , ^ N / 
βουκόλου. ποῦ νῦν ἐκεῖνος ὃ ἀετὸς ; ποῦ δὲ ὁ κύκνος ; το 

^ kl ι΄. Ἂς ς 7 /, N ^ ^ 3 ^ 
32 P. ποῦ δὲ αὐτὸς ὁ Ζεύς ; γεγήρακε uera τοῦ πτεροῦ; οὐ yap 

7] ΐ ^ ^ ^ V y ^ 

δήπου μετανοεῖ τοῖς ἐρωτικοῖς οὐδὲ παιδεύεται σωφρονεῖν. 

^ A e ὅπ € ^ , ΄,ὔ (s / , , 
γυμνοῦται δὲ ὑμῖν ὁ μῦθος" ἀπέθανεν y Ληδα, ἀπέ- 

e , , 7 € , 7 , NY y NX 

15 Üavev ὃ κύκνος, ἀπέθανεν ὁ ἀετός. Qre σου τὸν Δία: μὴ 

Ν 3 ἊΝ 3 N N ^ 7 € /, 

TOV OvpavOV, ἀλλὰ τὴν γὴν πολυπραγμονει. o Kpgs σοι 

7 52e Ν / , , o 
διηγήσεται, παρ᾽ ᾧ καὶ τέθαπται, Ϊζαλλίμαχος ἐν ὕμνοις 

N Ν / A os ^ 
καὶ yàp τάφον, ὦ ἄνα, σεῖο 
Κρῆτες ἐτεκτήναντο. 
L4 N N NN / / e /, 
20 τέθνηκε yop ὁ Zevs, μὴ Ova ope, ὡς Λῆδα, ὡς κύκνος, ὡς 
, N e » N e , 
«eros, ὡς ἄνθρωπος ἐρωτικὸς, ὡς δρακων. I5 
7 N / 7 
38. ᾿Ηδη δὲ καὶ αὐτοὶ φαίνονται οἱ δεισιδαίμονες 
3» N e , 5 , ^ ΄ b N 
ἄκοντες μὲν, ὅμως δ᾽ οὖν συνιέντες τὴν πλανὴν τὴν περὶ 
N y 3 Χ 9.2 ἜΝ / , / 3 N9 — 3L SN 
τοὺς θεούς" οὐ yap ἀπὸ δρυός εἰσι παλαιφάτου οὐδ᾽ ἀπὸ 
, 3 , , ^ / 3t LN Ν N po ἐν 
28 πέτρης, ἀλλ᾽ ἀνδρῶν γένος εἰσὶ, μικρὸν δὲ ὕστερον καὶ 
, 2, /, 7 3 , ^ 
δρύες ὄντες εὑρεθήσονται koi πέτραι. ᾿Αγαμέμνονα γοῦν 


τινα Δία ἐν Σπάρτῃ τιμᾶσθαι Στάφυλος ἱστορεῖ Φανο- 


I. προστροπαῖος NE. προτροπαῖος ποῦ δαὶ ΜΡΥ. 


ΝΥ. 17. Καλλίμαχος] Hymno in Jo- 
ib. ὁ ἄδικος Sylb. Aberat 6. vem 19. 
4. τοιοῦτος ἦν, ὅτε om. N. ὅτε 25. εἰσι----εἰσί NP. ἐσσὶ---ἐσσὶ 
τοιο ἴῃ litura P. MV. quod ex Homero (Od. r9, 
8. νῦν add. MNP, om. V. 163.) illatum, cui εἰσί consulto 


II. ποῦ δὲέ---ποῦ δὲ N. ποῦ δαὶ--ὀ substituit Clemens. 


48, 39-] PROTREPTICUS. 89 


20 κλῆς δὲ ἐν Ἔρωσιν ἢ KaAots ' Ayauéuvova τὸν “Ἑλλήνων 
βασιλέα νεὼν ᾿Αφροδίτης ἵστασθαι ἐπ᾽ ᾿Αργύννῳ τῷ 
ἐρωμένῳ. ἴἤΑρτεμιν δὲ ᾿Αρκάδες ᾿Απαγχομένην καλου- 

μένην προστρέπονται, ὧς φησι Καλλίμαχος ἐν Αἰτίοις. 

καὶ Κονδυλῖτις ἐν Μηθύμνῃ ἑτέρα τετίμηται Αρτεμις. 5 

ἐστι δὲ καὶ ΠΠοδάγρας ἄλλης ᾿Αρτέμιδος ἐν τῇ Λακωνικῇ 

ἱερὸν, ὥς φησι Σωσίβιος. 
᾿Απόλλωνος οἶδεν ἄγαλμα, καὶ ὀψοφάγου πάλιν ' AmoA- 


Πολέμων δὲ κεχηνότος 
899 P. 


3 » ^ ὔ 
Aevos ἄλλο ἐν "λιδι τιμώμενον. ἐνταῦθα ᾿Απομυίῳ 


25 Au θύουσιν ᾿Ηλεῖοι “Ρωμαῖοι δὲ ᾿Απομυίῳ Ἡρακλεῖ 1o 
^ ^ SN 
καὶ llvperQ δὲ καὶ Φόβῳ θύουσιν, οὖς καὶ αὐτοὺς μετὰ 
τῶν ἀμφὶ τὸν Ἡρακλέα ἐγγράφουσιν. ἐῶ δὲ ᾿Αργείους, οἱ 
N , 
᾿Αφροδίτην τυμβωρύχον θρησκεύουσιν, καὶ Χελύτιδα δὲ 
» ^ ’, 3 Ν N / / 
Αρτεμιν Σπαρτιᾶται oeBovoiv: ἐπεὶ TO βηήττειν χελυτ- 
τειν καλοῦσιν. 15 


» , / ^ P , 
39. Ote πόθεν παραγέγραπται ταῦτα σοι κομίζεσθαι 
N € 3? € ^ / »wNN N N / 
τὰ ὑφ᾽ ἡμῶν παρατιθέμενα ; οὐδὲ rovs σοὺς γνωρίζειν 
2, ; ^ ^ N /, N Χ , 
ἐοικας συγγραφεῖς, oUe ἐγὼ μάρτυρας ἐπὶ τὴν σὴν ἀπιστίαν 


^ Υ , 3 / ^ 
8οκαλῶ ἀθέου χλεύης, c δείλαιοι, τὸν πάντα ὑμῶν 


1. Ἔρωσιν ἢ Καλοῖς] ἔρωσιν καλοῖς 
M. ἔρωσιν τοῖς καλοῖς N. ἔρωσιν 
τῖε καλοῖς PV. Correctum ex Strom. 
6. p. 7 50. ubi alius ex hoc Phano- 
clis carmine locus affertur. 

2. νεὼν Meinekius ad Steph. 
Byz. vol. i. p. 114. pro ᾿Αργύννου 
νεών, quod in ᾿Αργυννίδος mutari 
volebat P. Leopardus Emend. 4, 4. 
quod Veneris epitheton memorant 
Stephanus Byz. s. v. ᾿Αργύννιον et 
Athenaeus 13. p. 603. 

ib. ᾿Αργύννῳ MP. ἀργύνῳ N. ἀρ- 
γήννῳ V. 

4. προστρέπονται NP. 
πονταὶι MV. 

4. κεχηνότος ᾿Απόλλωνος] De hoc 
aliunde non constat : Liberum hi- 
antem vero, apud Samios cultum, 
memorant Aelianus N. A. 7, 48. et 


T porpé- 


Plinius H. N. 1. 8,16, 21. unde Cle- 
mentem Ἀπόλλωνος memoriae er- 
rore pro Διονύσου scripsisse conje- 
cit Prellerus. Vid. Mueller. Fragm. 
Histor. vol. 3. p. 135. 

8 


9. Ἤλιδι] ἤλισι N.. ἥλιδι P. 

ib. ἐνταῦθα-----Ῥωμαῖοι δὲ om. N. 

10. Ἠλεῖοι] ἡλεῖοι P... sed. ἠλεῖοι 
Ῥ. 41; 19. 

II. Πυρετῷ NP. πυρετῇ MV. 

I2. oi superscr. in P. 

13. θρησκεύουσιν] ἀργεῖοι kal λά- 
κωνες addunt libri. Est lemma ex 
margine illatum, quod delevit 
Sylb. 

τό. Ote.—] Haec parum proba- 
biliter correxit Heinsius. ^ Ote 
fortasse ex οἶσθα corruptum. 


40 CLEMENTIS [Ca». IT. 


» 05/ » / 3 , DIEN, “ Χ 
ἀβίωτον ὄντως βίον ἐμπεπληκότες. οὐχὶ μέντοι Ζευς 
» ͵ Ν , , 
φαλακρὸς ἐν ΓΑργει, τιμωρὸς δὲ ἄλλος ἐν Kvmpo reri- 
N ^ 5 ^ 
μησθον ; οὐχὶ δὲ ᾿Αφροδιτῃ περιβασίζ μὲν ᾿Αργεῖοι, 
e / NS ^ 7 , “ 
ἑταίρᾳ δὲ ᾿Αθηναῖοι καὶ καλλιπύγῳ θύουσιν Συρακούσιοι ; 
^ / IK , / 
57» Νίκανδρος ὁ ποιητῆς καλλίγλουτον που κεκλήκεν. 
/ N / ^ * /, 7] ^ 
Διόνυσον δὲ 70 σιωπῶ τὸν χοιροψάλαν᾽ Σικυώνιοι τοῦ- 
^ ^ , * 
τον προσκυνοῦσιν ἐπὶ τῶν γυναικείων Tatavree TOv 
/ / » » b [7A Y 
Διόνυσον μορίων, ἔφορον αἰσχους Tov ὕβρεως ocefga- 
Ν ^ e / Ν 
ζοντες ἀρχηγόν. τοιοίδε μὲν αὐτοῖς οἱ θεοὶ, τοιοίδε καὶ 
9 [2 ^ ^ N 
ro αὐτοὶ παίζοντες ἐν θεοῖς, μᾶλλον δὲ ἐμπαίζοντες καὶ 35 
ἐς y / ^ , / 
ἐνυβρίζοντες σφίσιν αὐτοῖς. καὶ πόσῳ βελτίους Αἰγύπτιοι 
κω δὲ EY s )A N XA ^ Co 3 ε L Μ 
μηδὸν καὶ κατὰ πόλεὶς τὰ ἄλογα τῶν ζῴων ἐκτετιμὴ 
, » e 33 , - , N 
κοτες ἥπερ EAAqvee rotovrovs προσκυνοῦντες Ocovs ; τα 
M N N , 7 
μέν yap εἰ καὶ θηρία, ἀλλ᾽ ov μοιχικὰ, ἀλλ᾽ οὐ μάχλα, 
s , N , € Χ ΝΥΝ, ἴσά [4 Noe ^ , 
15 παρὰ φύσιν δὲ θηρεύει ἡδονὴν οὐδὲ ἐν. οἱ δὲ ὁποῖοι ; τί 
N M , » , / 3. κ y 
καὶ χρὴ λεγειν ἐτι, ἀποχρώντως αὐτῶν διεληλεγμενων ; 
, , 5 , / Xx ^ N 3 / N Ν 
ἀλλ οὖν γε Αἰγύπτιοι, ὧν νῦν δὴ ἐμνήσθην, κατὰ τὰς 
: Ν ^ /, 7 N ^ 
34 P. θρησκείας τὰς σφῶν ἐσκεδανται σέβουσι δὲ αὐτῶν 49 
^ ΄, N N / N »y iQ 
Συηνῖται φαγρον τὸν ixÜvv, μαιώτην δέ---ἄλλος οὗτος 
Χ [4 ^N , ^ , ^ s 
20 ἰχθὺς---οἱ τὴν ᾿Ελεφαντίνην οἰκοῦντες, ᾿Οζυρυγχῖται τὸν 
, ^ 7 ^ e 9 ^ y M 
φερώνυμον τῆς χώρας αὐτῶν ὁμοίως ἰχθὺν, ἐτι ye μὴν 
€ ^ T. ^ m6 £ 
Ηρακλεοπολῖται ἰχνεύμονα, Σαϊται δὲ koi Θηβαῖοι προ- 
^ ^ N , N 
Barov, Λυκοπολίται δὲ λύκον, ζυνοπολῖται δὲ kvva, τὸν 
^y ^ » ’ ^ N e 
"Amw Μεμῴφίται, Μενδήσιοι τὸν τράγον. ὑμεῖς δὲ oi 


2. τετίμησθον Sylb. pro τετιμή- 
σθων. 

4. καλλιπύγῳ Sylb. pro καλλι- 
πύργῳ. 

ib. Συρακούσιοι] συρακούσσιοι M. 

8. τὸν] καὶ τῆς Heinsius Potte- 
rus tacite. 

18. θρησκείας) θρηισκείας M. 

ib. ἐσκέδανται)], Forma vitiosa, 
sed Clementi ipsi imputanda, ut 
videtur. | Notavit Cobetus Mne- 


rhos, vol. 11. p. 392. 

19. Συηνῖται Ortelius et Canterus 
pro εὐηνῖται. 

ib. ἰχθὺν] ἰχθὺν MP et mox ix- 
θὺς et ix0)v, ut solent. 

ib. ἄλλος Potterus pro ὃς ἄλλος, 
quod librarii est parenthesin non 
animadvertentis. 

20. ᾿Οξυρυγχῖται P. ut Sylb. pro 
ὀξυρυχίται. 

24. Amw] ἄπιν MP. 


40. ] 


PROTREPTICUS. 


41 


5 Ἄν, / , / » ^ N , ^ / Di 
πάντ᾽ ἀμείνους Αἰγυπτίων----οκνώ δὲ εἰπεῖν xeipovg— , oi 


NM , δ « T, ^ , , e ARN A 
τοὺς Αἰγυπτίους ὁσημέραι γελῶντες ov παύεσθε, ὁποῖοι 


s N ^N » "^ s ^ € ^ «& 
45 τινες καὶ περὶ τὰ ἄλογα ζῷα; Θεσσαλοὶ μὲν ὑμῶν rovs 


7 Χ /, ^ A. N 
πελαργοὺς τετιμήκασι διὰ τὴν συνήθειαν, Θηβαῖοι δὲ ras 


γαλᾶς διὰ τὴν Ἡρακλέους γένεσιν. τί δὲ πάλιν Θετ- 


/ / ΄ ^ / X- ἷΝ N / 
ταλοί ; μύρμηκας ἱστοροῦνται σέβειν, ἐπεὶ Tov Aia. μεμα- 


θήκασιν ὁμοιωθέντα μύρμηκι τῇ Κλήτορος θυγατρὶ Ev- 


ρυμεδούσῃ μιγῆναι καὶ Μυρμηδόνα γεννῆσαι, Πολέμων 


N N 5 Ν Χ , ^ e ^ M! 
δὲ TOUS ἀμφὶ T0V T poa κατοικουντας (LOTODptL TOUS 


, Tuy ^ ^ / ^ 7 N N 
ἐπιχωρίους μῦς, οὗς σμίνθους καλοῦσιν, ὅτι τὰς νευρᾶς 


^ /, ^ / 
5o TOV πολεμίων διέτρωγον τῶν τόξων" 


» / » N ^ ^ , , 3 / 
Απολλωνα ἀπὸ TOV pvOV εκείνων ἐπεφημισαν. 


Σμίνθιον 
Ἢρα- 


Ν 
και 


7 ^N 5 / £ ^ ^ N , ΄ x 
κλείδης δὲ ἐν κτίσεσιν ἱερῶν περὶ τὴν ' Akapvaviav φησὶν, 


3» Ν y , , / Ν c^ 9 / 
ἔνθα τὸ ᾿Ακτιὸν ἐστιν ἀκρωτήριον kal τοῦ ᾿Απόλλωνος 


^9» 7 NAE s ^ / 7 ^ 
τοῦ Ακτίου TO ἱερὸν, ταῖς μυίαις προθύεσθαι βοῦν. 


οὐδὲ 


12 S. μὴν Σαμίων ἐκλήσομαι: πρόβατον, ὡς φησιν Evpoptcov, 


: » ^ N / 
σέβουσι Xajuov οὐδέ ye τῶν τὴν Φοινίκην Σύρων karot- 


, e e N N N e N ^ , ^ ej 
κούντων, ὧν οἱ μὲν τὰς περιστερᾶς, οἱ δὲ rovs ἰχθῦς οὕτω 


7 ^ ^ v / 
σέβουσι περιττῶς os λεῖοι τὸν Ata. 


40. ΕΠεν δή" ἐπειδὴ οὐ θεοὶ, οὺς θρησκεύετε, αὖθις 


» ΄ / ^ 3. 23/. D / / 
ἐπισκέψασθαί μοι δοκεῖ εἰ ὄντως εἰεν δαίμονες, δευτέρᾳ 


y e € ^ A 5 , / 9 Ἁ 3 
ταύτῃ, ὡς ὑμεῖς φατὲ, ἐγκαταλεγόμενοι τάξει. εἰ γὰρ οὖν 


/ [^ Ἂν NN »y N , ^ N 3 
5 δαίμονες λίχνοι τε καὶ μιαροὶ, ἐστι μεν ἐφευρεῖν καὶ ἀνα- 


N [74 N / / , / Χ 
φανδὸν οὕτω κατὰ πόλεις δαίμονας ἐπιχωρίους, τιμὴν 


ἐπιδρεπομένους, παρὰ ἵζυθνίοις Μενέδημον, παρὰ Τηνίοις 


I: οἱ] οἱ P. 

2. ὁποῖοι] Pro ποῖοι dictum, ut 
ὁποῖοι Supra p. 40, !$5. οἷαι pro 
ποῖαι p. 22, 17. ὅσον pro πύσον p. 
35,15. 

4. πελαργοὺς MP. meAápyovs V. 

5. τί δὲ Heinsius pro τί δαί. 

IO. μῦς] Addendum σέβειν vel 
simile verbum. σέβεσθαι vel θρη- 


σκεύειν post. καλοῦσιν addebat Ar- 
certius. 

20. θρησκεύετε] θρηισκεύετε MP, 
ut supra θρηισκείας. 

ib. αὖθις om. N. 

25. λίχνοι MN. λύχνοι V. 

25. Μενέδημον P αὖ Arcerius. μὲν 
ἔδημον MV. μενέδυμον N. 


- 


[o] 


395 P 


36 P. λέγοντες. 


42 


CLEMENTIS 


[Car. II. 


Καλλισταγόραν, παρὰ Δηλίοις "Aviov, παρὰ Λάκωσιν 


᾿Αστράβακον. τιμᾶται δέ τις καὶ Φαληροῖ κατὰ πρύμναν 
ρ 7 np ρύμ 
ἥρως" καὶ ἡ Πυθία συνέταξε θύειν ΠΠ]λαταιεῦσιν ᾿Ανδρο- 


΄ 7 , ^ 
κράτει Kol Δημοκράτει καὶ KukAaio καὶ Λεύκωνι TOV 


5 Μηδικῶν ἀκμαζόντων ἀγώνων. 


» 3, , ^ 
41. "Eort koi ἄλλους παμπόλλους συνιδεῖν δαίμονας 


2 γε καὶ UM E 
TQ γε καὶ σμικρὸν διαθρειν δυναμένῳ 


^ Ν / 4 5 3-8 0 N À 4 
τρίς yàp μύριοί εἰσιν ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ 


δαίμονες ἀθάνατοι, φύλακες μερόπων ἀνθρώπων. 


/ ^ £ , 5 / N / , 
10 τίνες εἰσὶν οἱ φύλακες, ὦ Boworie, μὴ φθονέσῃς Aeyew. 


ἢ δῆλον ὡς οὗτοι καὶ οἱ τούτων ἐπιτιμότεροι, οἱ μεγάλοι 
δαίμονες, ὁ ᾿Απόλλων, ἡ Ἄρτεμις, ἡ Λητὼ, ἡ Δημήτηρ, 
7 Κόρη, ὁ Πλούτων, ὁ Ἡρακλῆς, αὐτὸς ὁ Ζεύς" ἀλλ᾽ 


, 5 ^ e ^ » 3 ^ N e 
ovk ἀποδρᾶναι ἡμᾶς φυλαττουσιν, '"Aokpoie μὴ ἁμαρ- 


, N13). e € ^ ^ 3 7 » 
15 τάνειν δὲ ἴσως, οἱ ἁμαρτιῶν δῆτα οὐ πεπειραμένοι. ἐν- 


ταῦθα δὴ τὸ παροιμιῶδες ἐπιφθέγξασθαι ἁρμόττει “ πατὴρ 


» ’ eN ^ 
ἀνουθέτητος viov νουθετεῖ. 


5 , 
E 5 ἄρα καὶ εἰσὶ φύλακες 


e 3 » / ^ Ν € ^ ^ ^ M e 
οὗτοι, οὐκ εὐνοίᾳ τῇ πρὸς ἡμᾶς περιπαθεῖς, τῆς δὲ ὑμε- 


^ ,ὔ , / J 
δαπῆς ἀπωλείας ἐχόμενοι, κολάκων δίκην ἐγχρίμπτονται 


aj / 7 ^ , L4 5, ^ 
20TOQ βίῳ, δελεαζόμενοι καπνῳ. αυτοὶ που ἐξομολογοῦνται 


e / Χ / N € ^ 
οἱ δαίμονες τὴν γαστριμαργίαν τὴν αὑτῶν, 


λοιβῆς τε κνίσης re τὸ yàp λάχομεν γέρας ἡμεῖς, 


5 N Χ ΄ 
τίνα Ó ἂν φωνὴν ἄλλην, εἰ φωνὴν λάβοιεν 


,ἷ - LN ^ 4 ^ N 
Αἰγυπτίων θεοὶ, oux αἴλουροι καὶ γαλαῖ, προήσονται ἢ τὴν 


I. Δηλίοις Árcerius. δ᾽ ἡλίοις M. 
δ᾽ ἠλείοις NV. δηλείοις P. 

ib. "Awoy Sylb. et Meinek. Anal. 
Alex. p. 16. pro 'Avíov. 

2. ᾿Αστράβακον] ὀστράβακον N. 

8. τρὶς ex Hesiodo Op. 250. pro 
τρεῖς. 

9. δαίμονες ἀθάνατοι] ἀθάνατοι Ζη- 
νὸς apud Hesiodum. 

11:5] 3 E: 


14. ἀποδρᾶναι] ἀποδράναι P. 

17. υἱὸν Cobetus Mnemos. vol. 
1I. p. 337. pro παῖδα. Est trime- 
ter, cujus metrum non est veri- 
simile ab Clemente ipso esse cor- 
ruptum substituto παῖδα. 

18. οὗτοι, οὐκ εὐνοίᾳ] Literae τοι 
οὐκ εὖ in litura P. 

21. αὑτῶν] αὐτῶν V. 


22. λοιβῆς] Hom. Il. 4, 49. 


IO 


c 


20 


41, 42.] PROTREPTICUS. 48 


« 7 Ν ^ ^ , , 
Ομηρικὴν re καὶ ποιητικὴν, τῆς κνίσης T€ καὶ ὀψαρτυτι- 
e» (À « δ / aL € 'ὧν e / N e 
K)s φίλην ; τοιοίδε μέντοι παρ᾽ ὑμῖν οἱ τε δαίμονες καὶ oL 
θ Ν ^ » e 7 ef e /, / 5 N 
€oL καὶ εἰ τινες ἡμίθεοι, ὠσπερ ἡμίονοι, κεκληνται οὐδὲ 
Ν LEY , / Ex. 6 7 Ν N ^ / 
y9p οὐδὲ ὀνομάτων ὑμῖν πενία πρὸς τὰς τῆς ἀσεβείας 
/ 
cvvÜeaets. 


ΚΕΦ. I. 


, * “ ^ ^ 
42. Φέρε δὴ οὖν koi τοῦτο προσθῶμεν, ὡς ἀπαν- 
* , 3 ^ 
θρωποι koi μισανθρωποι δαίμονες eiev ὑμῶν οἱ θεοὶ καὶ 
3X X , , / ^ / ^ 7] 
οὐχὶ μονον ἐπιχαίροντες τῇ φρενοβλαβείᾳ τῶν ἀνθρώπων, 
N N ὡς , N 
25 πρὸς δὲ kai ἀνθρωποκτονίας ἀπολαύοντες" νυνὶ μὲν τὰς 
» /À SJ N 
ἐν σταδίοις ἐνόπλους φιλονεικίας, νυνὶ δὲ τὰς ἐν πολέμοις 
3 , 7 κ / e ^ / 
ἀναρίθμους φιλοτιμίας ἀφορμὰς σφίσιν ἡδονῆς ποριζό- 
σ σ Ld » , , 5. ΔᾺ , 
μενοι, ὅπως ὅτι μάλιστα ἔχοιεν ἀνθρωπείων ἀνέδην éudo- 
^ , » Ἁ ἘΝ , e 
ρεῖσθαι φόνων" ἤδη δὲ κατὰ πόλεις καὶ ἔθνη, οἱονεὶ λοιμοὶ 
, , Ν / , 
ἐπισκήψαντες, σπονδὰς ἀπήτησαν ἀνημέρους. ᾿Αριστο- 
, ^ € 7 AS. 9 / N / 
μένης γοῦν o Μεσσήνιος τῷ ᾿ἰθωμήτῃ Διὶ τριακοσίους 
xi P / e A ^ , ^ »/ 
ἀπέσφαξεν. τοσαύτας ὁμοῦ καὶ τοιαύτας καλλιερεῖν ol0- 
ε 9 e κ᾿ c Gc ^ / 
μενος ἑκατόμβας" ἐν οἷς kai Θεόπομπος ἣν 0 Λακεδαιμονίων 
^ [4 ^ X ^ Ἁ Ἂς 7 e 
3o βασιλεὺς, ἱερεῖον εὐγενές. 'Γαῦροι δὲ τὸ ἔθνος, oi περὶ 
* N / ΓΞ ἃ ^ E , 
τὴν Ταυρικὴν χερρόνησον κατοικοῦντες, οὺς àv τῶν ξένων 
, « ^ e 7 X ^ N ’ὔ » 
παρ αὑτοῖς ἔἕλωσι, τούτων δὴ τῶν κατὰ θάλατταν ἐπται- 


, yc /, ^ ^ / , / 
| κότων, αὐτίκα μάλα τῇ Ταυρικῇ καταθύουσιν Αρτέμιδι: 


4. Φέρε δὴ οὖν--- ἀποστρέφεσθε (p. τό. ᾿Ιθωμήτῃ] ᾿Ιθωμίτῃ apud Eu- 
38).]] Apud Eusebium Pr. Ev. 4,  sebium, nisi quod libri duo optimi 
16. p. 157. τῷ θεῷ μηνὶ δίῳ. 

ib. Φέρε δὴ οὖν] φέρ᾽ οὖν δὴ Eu- 17. ἀπέσφαξεν MP. ἀπέσφαξε V. 
seb., omisso in libris optimis δή. 18. ó additum ex Eusebio. 
φέρε δὴ οὖν in cod. Joann. 20. χερρόνησον] χερρόννησον P. 

8. ὑμῶν] ὑμῖν Eusebii codd. de- 21. αὑτοῖς] αὐτοῖς libri. 
terlores. ib. ἕλωσι] λάβωσιν Eusebii libri 

9. φρενοβλαβείᾳ] dpevo8AaBía P optimi. 
et Eusebii codex optimus. ib. τούτων] τοσούτων vel τοσοῦτον 


13. ἀνέδην] ein litura M. Fuit libri aliquot Eusebii. 
haud dubie ἀναίδην quod est in P. ib. θάλατταν MP et Eusebius. 
Utrumque est in libris Eusebii. θάλασσαν V. 


5 


20 


44. 


CLEMENTIS 


(Car. III. 


, Ν 7, 3 / $A ^ ^ 
ταύτας σου τὰς θυσίας Evpuriüns ἐπὶ σκηνῆς τραγῳδεῖ. 


, 9. e ^ 3 ^ ^ / ^ 5 
Μοόονιμος δ᾽ ἱστορεῖ ἐν ry τῶν θαυμασίων συναγωγῇ ἐν 


Πέλλῃ τῆς Θετταλίας ᾿Αχαιὸν ἄνθρωπον Πηλεῖ καὶ Χεί- 


pov. καταθύεσθαι: Λυκτίους yàp— Ἰζρητῶν δὲ ἔθνος εἰσὶν 


e , / / 
5 οὗτοι---- Αντικλείδης ἐν Νόστοις ἀποφαίνεται ἀνθρώπους 


, 7 ^ N * Ν , /, N ε 7 
ἀποσῴαττειν τῷ Διὶ, καὶ Λεσβίους Διονύσῳ τὴν ὁμοίαν 


προσάγειν θυσίαν Δωσίδας λέγει: Φωκαεῖς δὲ --- οὐδὲ γὰρ 


, N / ^ 
αὐτοὺς παραπέμψομαι τούτους---Πυθοκλῆς ἐν 


37 Ῥ. ὁμονοίας τῇ 'lavpomoAo ᾿Αρτέμιδι ἄνθρωπον 


€ ^ 
IO LO TOpet. 


, * 
T pure 7T€pt 


OAOKQUTELD 


᾿Ἐρεχθεὺς δὲ ὁ ᾿Αττικὸς καὶ Μάριος ὁ Ῥωμαῖος 


N € ^ 3 ’ὔ Ψ Ὁ € N ^ / 
τας αὑτῶν ἐθυσάτην θυγατέρας" ov ὁ uev τῇ Φερρεφάττῃ, 


€ 7, , / /, € N ^ 
ὡς Δημάρατος ἐν πρώτῃ Τραγῳδουμένων, ὁ δὲ τοῖς 


, /, / 3 » ^ 
ἀποτροπαίοις, ὁ Μάριος, es Δωρόθεος ἐν τετάρτῃ ᾿ἰταλικῶν 


ἱστορεῖ. 


/, / , , , M 
φιλανθρωποί γε ἐκ rovrov καταφαίνονται οἱ 


Λ ^ N ) / e 
15 δαίμονες: πῶς δὲ οὐχ ὅσιοι ἀναλόγως οἱ δεισιδαίμονες ; 


ε δ ^ , y [4 N / 7 
οἱ μὲν σωτῆρες εὐφημούμενοι, οἱ δὲ σωτηρίαν αἰτούμενοι 


Í cov] οὖν Eusebii libri optimi. 

ib. Εὐριπίδης post τραγῳδεῖ libri 
aliquot Eusebii. 

2. Μόνιμος] De hoc scriptore v. 
Mueller. Fragm. Hist. vol. 4. p. 
454- 

3. Θετταλίας] 6aXarrías codices 
Eusebii quattuor. 

ib. 'Axaióv] In τὸ παλαιὸν corrup- 
tum in Eusebii codicibus optimis, 
quod non pro Ἀχαιὸν, sed pro ἀρχαῖον 
positum, quae passim inter se per- 
mutantur. 

4. Aukrtous eX Eusebio Leopar- 
dus Emend. 4, 3. pro Λυκίους. 
Avrriovs Spanhem. ad Callim. H. 
in Apoll. 33. 

5. οὗτοι ex Eusebio pro οὕτως. 

6. ἀποσφάττειν] ἀποσφάττει T. 

7. Δωσίδας] Hie scriptor Δωσιά- 
δας vel Δωσιάδης appellatur ab 
aliis, quorum locos v. ap. Mueller. 
Fragm. Hist. vol 4. p. 399. 
Utramque nominis formam anno- 
tavit Zonaras Lex. p. 587. Δωσιά- 


δης καὶ Δωσίδας : ὀνόματα κύρια. 

ib. οὐδὲ γὰρ αὐτοὺς] οὐδ᾽ αὐτοὺς 
Eusebii libri optimi. 

8. παραπέμψομαι] ἀποπέμψομαι 
Eüsebii libri nonnulli. Post παρα- 
πέμψομαι interpungit P, τούτους (pro 
quo τοιούτους V) non ad parenthe- 
sin relato. 

9. ὁλοκαυτεῖν ex Eusebii libris 
optimis (óXokavroiv deteriores) pro 
óXokaeiv, quod nemo dixit. 

11. αὑτῶν MP. αὐτῶν V. 

ib. Φερρεφάττῃ scripsi pro Φερε- 
φάττῃ. 

12. πρώτῃ] τῇ πρώτῃ Eusebii li- 
bri optimi. τρίτῳ apud Stobaeum 
Flor. 39, 33. 

13. τετάρτῃ ex Eusebio pro τῇ 
τετάρτῃ. 

15. δὲ] δαὶ Ῥ. 

ib. οὐχ ὅσιοι] οὐκ ἀνόσιοι Eusebius. 

ib. ἀναλόγως] ἀλόγως Eusebii co- 
dices plerique. 

16. σωτῆρες] σωτῆρας loesche- 
lius male. 


40 


43-] PROTREPTICUS. 45 


^ ^ , /, / ^ ^ pg 
παρὰ TOv ἐπιβούλων σωτηρίας. καλλιερεῖν yovv τοπα- 
^ ^ ^ / , , 
Covree αὐτοῖς σφᾶς αὐτοὺς λελήθασιν ἀποσῴφάττοντες 
/, 3 Ν ^ 3, ^ , e ^ , € 
ἀνθρώπους. οὐ γὰρ οὖν παρὰ TOV τόπον ἱερεῖον γίνεται o 
/ 7 ^ 3 ἴω ^ / 
* . φόνος, οὐδ᾽ εἰ ᾿Αρτέμιδί τις καὶ Διὲ ἐν ἱερῷ δῆθεν χωρίῳ 
^ ^ ^ y € , J 
μᾶλλον ἢ ὀργῇ καὶ φιλαργυρίᾳ ἄλλοις ὁμοίοις δαίμοσιν 5 
ἌΝ ^ ^ Ε] ε ^ , /, ^ » e s 
eri βωμοῖς ἢ ἐν ὁδοῖς ἀποσῴφάττοι τὸν ἄνθρωπον. ἱερὸν 
€ ^ , / , N , , Ν N xs / E 
45 | ἱερεῖον ] ἐπιφημίσας, ἀλλὰ φόνος ἐστὶ καὶ ἀνδροκτασία ἡ 
, / 
τοιαύτη θυσία. 
,ὔ N 5 53 / ^ y , » 
43. Τί δὴ οὖν, ὦ σοφώτατοι τῶν ἄλλων ζῴων av- 
ἃ / . / » 
θρωποι, τὰ μὲν θηρία περιφεύγομεν τὰ ἀνήμερα, κἂν rov 10 
, 7 ^ / / 
περιτύχωμεν ἄρκτῳ ἢ λέοντι, ἐκτρεπόμεθα, 
ὡς δ᾽ ὅτε τίς τε δράκοντα ἰδὼν παλίνορσος ἀπέστη 
y 3 ΄ e , 7 » ^ 
οὔρεος ἐν βήσσῃς, ὕπο ve τρόμος ἐλλαβε γυῖα, 
ἄψ τ᾽ ἀνεχώρησεν' 
/ M / » , Ν 
δαίμονας δὲ ὀλεθρίους καὶ ἀλιτηρίους, ἐπιβούλους τε καὶ 15 
/ ^ y 7 EY 
5ο μισανθρώπους καὶ λυμεῶνας ὄντας προαίσθόμενοι καὶ 
N /, / 3 ^ 
συνιέντες ovK ἐκτρέπεσθε οὐδὲ ἀποστρέφεσθε ; τί δ᾽ ἂν 88 P. 
Ν 3 , e N.N / ^ , , 3n) 
καὶ ἀληθεύσαιεν oi κακοὶ, ἢ τίνα ἂν ὠφελήσαιεν ; avrika 
^ » ^ ^ /, ^ ^ 
γοῦν ἔχω σοι βελτίονα τῶν ὑμεδαπῶν τούτων θεῶν, τῶν 
, ^ Ν / ^ 9 / ^ 
δαιμόνων, ἐπιδεῖξαι τὸν ἄνθρωπον τοῦ ᾿Απόλλωνος τοῦ 20 


^ ^ , e ^ 
18 S. μαντικοῦ τὸν Κῦρον καὶ τὸν Σόλωνα. φιλόδωρος ὑμῶν 


2. αὐτοῖς] αὐτοὶ Eusebii Par. 451. ib. που] ποτε Eusebii libri optimi. 
ib. αὐτοὺς] αὑτοὺς M. II. dpkro] dprko V, qui ἄρκτῳ 
5. ἢ om. Eusebii Par. 451. voluit, quod in N esse videtur et 
ib. φιλαργυρίᾳ] φλυαρίᾳ Eusebii est in libris plerisque Eusebii. 
codices sex. ἄρκῳ MP et Eusebii codex opti- 
ib. ὁμοίοις ὁμοίως vulgo apud Eu- mus. De qua forma dietum in 
sebium : sed ὁμοίοις codices. Thesauro. 
6. ἀποσφάττοι] σφάττοι Eusebii 12. ὡς δ᾽ óre—] Hom. 1]. 3, 33. 
codices optimi. 13. βήσσῃς ex Homero et libris 
ib. ἱερὸν] ἂν ἱερὸν Eusebii codices aliquot Eusebii pro βήσσῃσιν. 
iidem. 1b. ἔλλαβε] ἔλαβε Μ. 
7. [ἱερεῖον 560] 151 cum Pottero. 17. συνιέντες] συνιόντες Eusebii 
IO. περιφεύγομεν] πεφεύγαμεν Eu- — codices quinque. 
sebii libri deteriores. πεφεύγομεν ib. ἐκτρέπεσθε] ἐντρέπεσθε Euse- 
Par. 451. Alius περιφεύγωμεν. bius. 
ib. rà ἀνήμερα MNP et Eusebius. 21. Κῦρον] κύρον libri, οὔ mox 


rà δὲ ἀνήμερα V. kópe, ubi tamen κῦρε P. 


46 CLEMENTIS [Ca». III. 


€ ^ » , , ^ 

ὁ Φοῖβος, ἀλλ᾽ ov φιλάνθρωπος. προύδωκε τὸν Kpoitaov 
N ^ ^ / e 

τὸν φίλον καὶ τοῦ μισθοῦ ἐκλαθόμενος----οὕτω φιλόδοξος 

3 » 7 * ^ N nt) S UN ^ » 

ἡν----ἀνήγαγε τὸν Kpotsov à τοῦ AAvos ἐπὶ τὴν πυρᾶν. 
[y ^ € € ^ * N ^ , 5 

οὕτω φιλοῦντες οἱ δαίμονες ὁδηγοῦσιν εἰς τὸ πῦρ. ἀλλ᾽, ὦ 

/ , ^ , 3, 
5 φιλανθρωπότερε καὶ ἀληθέστερε ToU" AsroAÀAovos ἄνθρωπε, 


ἴω 


N - LS ^ ^ » /, Ν N N 
TOP ἐπι TS πυρὰς Oou.KTEeu.pov δεδεμένον, και OU μὲν. ὦ 


/, N , , N N e ^ / 
Σόλων, μάντευσαι τὴν ἀληθειαν, σὺ δε, o Kope, κέλευσον 5 


^ N N / e ^ 5 
ἀποσβεσθῆναι τὴν Tvpav, σωφρόνησον ὕστατον γοῦν, ὦ 
^ ^ d TAN ΑΒΕ 5 e 7 / , ^ 
Κροῖσε, τῷ πάθει μεταμαθὼν' ἀχαριστὸς ἐστιν ὃν προσ- 
^ /, b N MW X * , “4 
το kuveis" λαμβάνει τὸν μισθὸν καὶ μετὰ τὸ χρυσίον ψευ- 
, ; /, n 3 / NY 
δεται. ὅρα πάλιν τέλος" ἀρα ovx ὁ δαίμων, ἀλλὰ ὁ &v- 
, /, ἃ / ^ 3 
θρωπὸς σοι λέγει; οὐ λοξὰ μαντεύεται Σόλων" τοῦτον εὖ 
θη LA θη 3 ᾽ὔ’ E N A ^ 35. «x 
aes. ἀληθὴ uovov, ὦ βάρβαρε, rov χρησμὸν τοῦτον ἐπὶ 
^ ^ /, 
τῆς πυρᾶς δοκιμάσεις. 
ef y / / N , 
15 44. Ὅθεν ἐπεισί μοι θαυμάζειν τίσι ποτὲ φαντασίαις 
/ ^ 
ἀπαχθέντες οἱ πρῶτοι πεπλανημένοι δεισιδαιμονίαν ἀν- 
"d , , ^ 
θρώποις κατήγγειλαν, δαίμονας ἀλιτηρίους νομοθετοῦντες 
, / ^ ^ cy » 4 
σεβειν, eire Φορωνεὺς ἐκεῖνος ἣν εἴτε Mépovy eire ἄλλος 
ἃ N ^ 7 ^ Ν N N 
τις, OL νεῶς καὶ βωμοὺς ἀνέστησαν αὐτοῖς, πρὸς δὲ καὶ 
^ ^ , Ν ^N 
20 θυσίας παραστῆσαι πρῶτοι μεμύθευνται. καὶ yap δὴ καὶ 
Ν / [4 ἊΝ - ^ 
κατὰ χρόνους ὕστερον ἀνέπλαττον θεοὺς, οἷς rpoakvvotev. 
5 / s 3 ^ , ^ /, ^ ^ 
ἄμελει τὸν Eipora τοῦτον ἐν τοῖς πρεσβυτάτοις τῶν θεῶν 
5 / 5. T7 , »« ec N ^ / 
εἰναι λεγόμενον ἐτίμα 7porepov οὐδὲ eis πρὶν ἢ Χάρμον 
/, , € ^ EY i e 7 » , , 
μειράκιον τι €Aetv. καὶ βωμὸν ἱδρύσασθαι ἐν ᾿Ακαδημίᾳ 


/ , ^ / 3 / Ν ^ , 
25 χαριστήριον ἐπιτελοῦς γεένομενὴς ἐπιθυμίας" Και ΤῊΝ νοσοὺυ 


2. φιλόδοξος) φιλόλοξος "Toupius 13. ὦ] ὃ M. 

Emend. in Suidam vol. i. p. 370. 20. πρῶτοι] μόνοι N. 
3. "AAvos] ἄλυος libri. 23. οὐδὲ eis MP. οὐδ᾽ εἷς V. Recte 
11. ὅρα N. ὦ σόλων ὅρα V. σόλων οὐδὲ εἷς p. 43. ed. Pott. 

ὅρα M. cum litura unius literae ib. Χάρμον MNP. Xappóv V. 


ante cóAev, et seripto supra ver- 25. ᾿Ακαδημίᾳ] Recta scriptura 
sum à σόλων. In P ὁ σόλων scrip- ᾿Ακαδημείᾳ est. 
tum super ψεύδεται ἃ m. antiqua. 26. χαριστήριον  Klotzius pro 


1b. ápa M. apa PV. aotég Tepov. Recte scri Πα p. 12. 
Í [] X [] p [ 


— 


— 


o 


44; 45.] PROTREPTICUS. 4T 


^ 3. » ΄ ^ Es 
τὴν ἀσελγειαν Epora κεκλήκασι, θεοποιοῦντες ἀκόλαστον 
/ , ^ RN 4 Ν ^ » [4 3 
ἐπιθυμίαν. ᾿Αθηναῖοι δὲ οὐδὲ τὸν Πᾶνα ἤδεσαν ὅστις ἦν, 
N ^ / , ^ , ^ $ f » ᾽ 7 
πρὶν ἢ Φιλιππίδην εἰπεῖν αὐτοῖς. εἰκότως ἄρα ἀρχὴν 89 P. 
€ / ^ 7 5 /, , 
ποθεν ἡ δεισιδαιμονία λαβοῦσα κακίας ἀνοήτου γέγονε 
/, 5 M * 3 ^ 3 , 3 $..4 , ^ 
πηγὴ" εἶτα δὲ μὴ ἀνακοπεῖσα, ἀλλ᾽ es ἐπίδοσιν ἐλθοῦσα 5 
Χ Χ ^ x ^ , 
καὶ πολλὴ δὴ ῥυεῖσα, δημιουργὸς πολλῶν καθίσταται 
d € , , , 5 ^ 
δαιμόνων, ἑκατόμβας θύουσα καὶ πανηγύρεις ἐπιτελοῦσα 
/, ^ Ν ^ ^ Χ 
2o Καὶ ἀγάλματα ἀνιστᾶσα καὶ νεὼς ἀνοικοδομοῦσα. οὕς Or), 
5ῸΝ b! »«3 ^ / N N i 3 N 
οὐδὲ yap οὐδὲ τοῦτο σιωπήσομαι, πρὸς δὲ καὶ αὐτοὺς 
, N ^ , / / N 
ἐξελέγξω, νεὼς μὲν εὐφήμως ὀνομαζομένους, τάφους δὲ το 
, Ν ^, N / 
γενομένους, τουτέστι TOUS τάφους veos ἐπικεκλημεένους. 
^ Ἀ * ^ ^ , /, ἃ 
ὑμεῖς δὲ ἀλλὰ κὰν νῦν δεισιδαιμονίας ἐκλαθεσθε, τοὺς 
/, ^ , 
τάφους τιμᾶν αἰσχυνόμενοι. 
'E ^ ^ ^ 'AQ E. , A * 7 3 δίῳ. » x 
45. Ev τῷ νεῷ τῆς Αθηνᾶς ἐν Λαρίσῃ ἐν τῇ ἀκροπὸ 
» , /, ^ ψυ / 
λει τάφος ἐστὶν ᾿Ακρισίου, ᾿Αθήνησι δὲ ἐν τῇ ἀκροπόλει 15 
y er 3 7 , EN 09 /, ^ e ^ 
Κέκροπος, ὡς φησιν Αντίοχος ἐν τῷ ἐνάτῳ τῶν ἱστοριῶν. 
/ E ua , ^ ^ ^ / 7 
25. τί 0€ ᾿Βριχθόνιος : οὐχὶ ἐν τῷ νεῷ τῆς [ϊολιάδος kekn- 
ἡ A , 
δευται ; luuapos δὲ ὁ EvpnoAmov kai Δαείρας οὐχὶ ἐν 


^ , ^ ^ ἈΝ ^ 4 . 
τῷ περιβόλῳ τοῦ EAevoiwtov τοῦ ὑπο τῇ ἀκροπόλει ; αἱ 
[ t ι 


3. Φιλιππίδην] Vel Φειδιππίδην : 
v. Potteri notam. 

ib. εἰκότως--- σφετερίζεται Ζεύς 
Citat Eusebius Pr. Ev. 2. p. 71, 
72. 

5. etra δὲ μὴ] ἔπειτα μὴ Eusebius. 

6. καὶ πολλὴ δὴ ῥυεῖσα om. Ν, καὶ 
om. Eusebius. 

ἢ. θύουσα] ποιοῦσα Eusebius. 

8. ἀνιστᾶσα] ἀνιστῶσα Eusebii 
codices uno excepto omnes. 

9. οὐδὲ γὰρ οὐδὲ τοῦτο] οὐδὲ yàp 
τοῦτο Eusebius. οὐ γὰρ οὐδὲ τοῦτο 


Cyrillus. Hine τοῦτο recepi pro 
; 
TOUTOUS. 
ib. αὐτοὺς] αὐτὸ Eusebi codices 
plerique. 


I2. ὑμεῖς MNP. ἡμεῖς V et Eu- 
sebii codd. duo. 
14. νεῷ] ναῷ Eusebius et mox 


iterum. νεὼ MV utrobique. 

ib. Λαρίσῃ] Λαρίσσῃ V et Euse- 
bius. 

15. ᾿Αθήνησι] ἀθήνησιν MPV. 

ib. τῇ ἀκροπόλει] Eusebius. Ab- 
erat 77. 

16. Ἀντίοχος] ἀντίμαχος Eusebii 
codex unus. 

ib. ἐνάτῳ ex Eusebio pro ἐννάτῳ. 

17. τί δὲ ex Eusebio pro τί δαί. 

18."Iupapos] "Icuapos Eusebius. 
Vera scriptura nominis ᾿ Ἰμμάρα- 
δὸς est apud Cyrill. Alex. adv. Ju- 
lian. 10. p. 349. et Pausaniam r, 
5.2; 27,4 ; 38, 3. eoque ducunt 
etiam Arnobii 6, 6. librorum cor- 
ruptelae Zmmaeranchus vel Im- 
marnachus. 

19. περιβόλῳ] κεκήδευται | addit 
Eusebius, sed omittit codex unus. 


Ua 


40 P. 


IO 


48 


CLEMENTIS 


[Ca». III. 


^ / ^ ’ 
δὲ Κελεοῦ θυγατέρες οὐχὶ ἐν ᾿Ελευσῖνι τετάφαται ; τί σοι 


καταλέγω τὰς ἐξ Ὑπερβορέων γυναῖκας ; Ὑ περόχη καὶ 


Λαοδίκη κέκλησθον, ἐν τῷ ᾿Αρτεμισίῳ ἐν Δήλῳ κεκή- 


b ^ ^ 
δευσθον, τὸ δὲ ἐν τῷ ᾿Απόλλωνος τοῦ Δηλίου ἐστὶν 


ἱερῷ. 


» ^ / / 
ἐν TQ Διδυμαίῳ φησιν. 


Λέανδρος δὲ Κλέαρχον ἐν Μιλήτῳ τεθάφθαι 


ἐνταῦθα τῆς Λευκοφρύνης τὸ 


^ , » ^ € 7? , ^ 
μνημεῖον οὐκ ἄξιον παρελθεῖν ἑπομένους Ζήνωνι τῷ 


7 e^ , ^ € ^ ^ , » 3 7. 
Μυνδίῳ, ἢ ἐν τῷ ἱερῷ τῆς Αρτέμιδος ἐν Μαγνησίᾳ 3o 


/, »«4N N ἊΝ 
κεκήδευται, οὐδὲ μὴν τὸν 


ἐν Τελμησσῷ βωμὸν τοῦ 


“ ^ 5 by ^ , ^ 
᾿Απόλλωνος" μνῆμα εἶναι καὶ τοῦτον Τελμησσέως τοῦ 


I. θυγατέρες οὐχὶ] οὐχὶ om. Eu- 
sebius et Cyrillus. 

2. καταλέγω] λέγω N. καταγγέλλω 
Cyrillus. 

ib. ἐξ addidi ex Eusebio et 
Cyrillo. 

3. Ἀρτεμισίῳ) δὲ addit Cyrillus. 

5. Aéav0pos ex Eusebio (et Theo- 
doreto Aff. Gr. p. 315. ed. Gaisf.) 
pro Λεάνδριος, quod etiam Arno- 
bius legit 6, 6. Leandrius. 106 
diversa hujus nominis scriptura 
dixit Muellerus ad Fragm. Histor. 
vol 2. p. 334. memorato etiam 
Μαιανδρίῳ, rerum  Milesiacarum 
scriptore, quem non diversum ab 
illo esse conjicit. 

ib. Κλέαρχον] Sic etiam Eusebii 
codex optimus: ceteri (ut Theo- 
doretus) KAeópaxyov, ut Cleoma- 
chwm est apud Arnobium. — Recta 
nominis scriptura KAéoxov est, quod 
Muellerus (ad Fragm. Hist. vol. 2. 
p. 336.) restituit collecto Apollo. 
doro 3, 1, 2. 

ib. Μιλήτῳ] μηλίῳ Eusebii codi- 
ces tres. 

ib. τεθάφθαι] τετάφθαι apud Eu- 
sebium et Cyrillum. Conf. ad p. 
26. ed. Pott. 

6. Διδυμαίῳ] Διδύμῳ Theodoretus 
et Eusebii codices duo. 

ib. Λευκοφρύνης] Λευκοφροσύνης 
N. Nomen in Λευκοφρόνην corrup- 


tum apud Theodoretum.  Zeuco- 
phrynae monwmentum apud Ar- 
nobium 6, 6. 

ib. Δευκοφρύνης] Recta hujus no- 
minis forma Λευκοφρυηνή est, etsi 
alteram quoque exstitisse nummi 
et inscriptiones docent: de quo 
dixerunt L. Dindorfius in The- 
sauro vol. 5. p. 226. et Raoul- 
Rochette in Jowrnal des Savants 
1845. p. 579 seqq. 

7. μνημεῖον] μνῆμα Eusebii codi- 
ces, uno ex optimis excepto, et 
Theodoretus. 

8. ἣ supra versum in P, om. 
Eusebius. 

9. Τελμησσῷ ex Eusebio (ubi 
libri plures Τελμησῷ vel Τελμισῷ) 
et Cyrillo pro Τελμισσῷ. Ceterum 
apud Eusebium τὸν ἐν τῷ Τελμησσῷ 
τοῦ Ἀπόλλωνος βωμόν. 

10. μνῆμα Eusebius et Cyrillus. 
μνημεῖα Ν. ὃν μνῆμα MV et qui ὃν 
ab manu scholiastae supra versum 
habet P. Apud Theodoretum, τὸν 
ἐν Τελμησῷ δὲ βωμὸν τοῦ ᾿Απόλλωνος 
μνῆμα εἶναι Τελμησέως τοῦ μάντεως 
ἱστοροῦσιν. 

10. Τελμησσέως ex libris nonnul- 
lis Eusebii. Alii, ut MNPV, TeÀ- 
μισσέως, vel Τελμισέως. Τελμησσοῦ 
Cyrillus. Et Z'elmessum dixit Ar- 
nobius. 


iv] 
[921 


45, 46.] PROTREPTICUS. 49 


, e ^ ^ μ᾽ e ^)» /, 
μάντεως ἱστοροῦσιν. Πτολεμαῖος 0€ ὁ τοῦ Αγησάρχου 
^ , ^ N ^ ’ὔ » ^ ^ 
ἐν TQ ὦ τῶν Trepi τὸν Φιλοπάτορα ἐν ITao λέγει ἐν τῷ τῆς 
3 , e ^ £ Ν Ν / , , 
Αφροδίτης ἱερῷ Kuwvpav re καὶ τοὺς Kwvpov ἀπογόνους 
^ N N , N /, 
κεκηδεῦσθαι. ἀλλὰ yap ἐπιόντι μοι τοὺς προσκυνουμένους 
Γ΄ “κι / , Ν Ἃ , 05 € ^ ^ , / , ἃ 
ὑμῖν τάφους ἐμοὶ μὲν οὐδ᾽ ὁ πᾶς ἂν ἀρκέσαι xpovos 
^ ἂν Ὺ /, , ^ , 
ὑμᾶς δὲ eL μὴ ὑπεισέρχεταί τις αἰσχύνη τῶν τολμωμενων, 
4 / d ex. δ᾽ / 
νεκροὶ ἄρα τέλεον ὄντες νεκροῖς ὄντως πεπιστευκότες περι- 
/ 
épxea Oe 
à δειλοὶ, τί κακὸν τόδε πάσχετε; νυκτὶ μὲν ὑμέων 
εἰλύαται κεφαλαί. 


ΚΕΦ A'. 


Ν ’ὔ / [eS S , / 

46. Ei δ᾽ ἔτι πρὸς τούτοις φέρων ὑμῖν τὰ ἀγάλματα 

Ν ^ 5 / € ^ ^ 
αὐτὰ ἐπισκοπεῖν παραθείην, ἐπιόντες ὡς ἀληθῶς λῆρον 

/ M 3 ^ / , 
εὑρήσετε τὴν συνήθειαν, ἔργα χειρῶν ἀνθρώπων avat- 
, ^ 5 ε , N 
σθητα προστρεπόμενοι. πάλαι μὲν οὖν οἱ Σκυθαι TOv 
ν e » N e / ^ s 
ἀκινάκην, οἱ ᾿Αραβες rov λίθον, οἱ Πέρσαι τὸν ποταμὸν 
/ EY ^ » , / e » , 
προσεκύνουν, καὶ TOV ἄλλων ἀνθρώπων οἱ ἐτι παλαιοὸ- 

͵ e , ^ / e 

repo, ξύλα iÓpvovro περιφανῆ καὶ κίονας ἵστων ἐκ λίθων᾽ 
ἃ N M ’ ’ N Ν » / ^ 
ἃ δὴ καὶ ξόανα προσηγορεύετο διὰ τὸ ἀπεξζέσθαι τῆς 

“ » / 35-9 / ^19 / N y , 
ὕλης. ἀμέλει ἐν ᾿Ικάρῳ τῆς ᾿Αρτέμιδος τὸ ἄγαλμα ξύλον 
5 » , / S ὡς / [4 » 
ἣν οὐκ εἰργασμένον, καὶ τῆς Ki8owpoviae  Hpas ἐν 

» / Ν ^ LÁ e 

Θεσπίᾳ πρέμνον ἐκκεκομμένον᾽ koi TO τῆς Σαμίας Ἥρας, 


3 , 5 * e 
ὥς φησιν ᾿Αέθλιος, πρότερον μὲν ἦν cavis, ὕστερον δὲ 


I. ὁ τοῦ] ὁ om. Cyrillus. 

2. πρώτῳ] a P. 

3. Kwópov] Κινύρας Eusebii co- 
dex optimus. 

5. ἀρκέσαι ex Eusebio pro ἀρκέσῃ. 

6. τολμωμένων] τολμημάτων Eu- 
sebii libri plerique. 

4. τέλεον] τελέως Eusebii codices 
plerique. 

ib. ὄντες et ὄντως om. Eusebius. 

9. à δειλοὶ---7 Hom. Od. 2o 
351. 

9. ἃ] ὦ Eusebii codices plerique. 


? 


10. νυκτὶ --- κεφαλαί om. Eusebius. 

ib. ὑμέων ex Homero pro ὑμῶν. 

IO. κεφαλαί) κεφαλά (á in dua- 
rum literarum litura) P. 

15. προστρεπόμενοι Potterus pro 
προτρεπόμενοι. 

I9. ἀπεξέσθαι MP. ἀποξέσθαι Ν. 
ἀπᾳξεσθαιΐῖ. 

20. Ἰκάρῳ] ἰκαρίῳ N. 

22. Θεσπίᾳ] θεσπείᾳ P. 

ib. πρέμνον] πρέπον N. 

23. Ἀέθλιος] Scriptor aetatis in- 
certae et fidei suspectae, de quo 

E 


IO 


Lax] 
[p] 


90 CLEMENTIS [Car. IV. 


3 AC 7 y » N , » ^ N 
ἐπὶ IÍlpokAéovs ἄρχοντος ἀνδριαντοειδὲς ἐγένετο. ἐπεὶ δὲ 
/ N , 5 
41 P. ἀνθρώποις ἀπεικονίζεσθαι τὰ ξόανα ἤρξαντο, βρέτη τὴν 
3 ^ J 7 
ἐκ βροτῶν ἐπωνυμίαν ἐκαρπώσαντο. ἐν Ῥώμῃ δὲ τὸ 45 
N / LY /, ^ 5 NN / 
παλαιὸν δόρυ φησὶν γεγονέναι τοῦ "Apecse τὸ ξόανον 
57 € b! 3 /, ^ ^ $42 N 
5 Ovappev ὁ συγγραφεὺς, οὐδέπω τῶν τεχνιτῶν ἐπὶ τὴν 
, , , b! N 
εὐπρόσωπον ταύτην Kakorexvíav ὡρμηκότων. ἐπειδὴ δὲ 
» e / » e ΄ 
ἤνθησεν ἡ τέχνη, ηὔξησεν ἡ πλάνη. 
* 5 M / N , 
47. Ὥς μὲν οὖν τοὺς λίθους kai τὰ ξύλα καὶ συνε- 
L4 : b! € / d 
λόντι φάναι τὴν ὕλην ἀγάλματα ἀνδρείκελα ἐποιήσαντο, 
- 3 ’ὔ’ » / ^ A , / 
10 οἷς ἐπιμορφάζεε εὐσέβειαν συκοφαντοῦντες τὴν ἀλήθειαν, 
5 , ^ Χ Ν 
ἤδη μὲν αὐτόθεν δῆλον, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἀποδείξεως 
^ , ^ / Ἂς X 5 
ποσῆς ἐπιδεομένου τοῦ τόπου οὐ παραιτητέον. τὸν μὲν οὖν 
» N 5 7 7 ^ 
Ὀλυμπίασι Δία καὶ τὴν ᾿Αθηνησιν ᾿Πολιάδα ἐκ χρυσοῦ 5o 
κι , / / y 
καὶ ἐλεῴφαντος κατασκευάσαι Φειδίαν παντί που σαφές" 


1570 δὲ ἐν Σάμῳ τῆς Ἥρας ξόανον Σμίλιδι τῷ Ἐϊῤκλείδου 


20 


^ , ^ ^ 
πεποιῆσθαι ᾿Ολύμπιχος ἐν Σαμιακοῖς ἱστορεῖ. 


AVEC 
μη οὖν 


ἀμφιβάλλετε εἰ τῶν σεμνῶν ᾿Αθήνησιν καλουμένων θεῶν 


M N ’ , , / , ^ / / 
τας μὲν δύο Σκόπας ἐποίησεν ἐκ τοῦ καλουμένου λυχνέως 14 S. 


λίθου, KaAcs δὲ τὴν μέσην 
Πολέμωνα δεικνύναι ἐν τῇ 


vid. Mueller. Fragm. Hist. vol. 4. 
p. 287. 

2. ἤρξαντο---ἐκαρπώσαντο)] ἤρξατο 
—ékaprócaro V. 

4. φησὶν] φησὶ P. 

9. φάναι] φᾶναι M. 

ib. ἀνδρείκελα M. correctus et P. 
ἀνδρίκελα V. 

ib. ἐποιήσαντο] ἐποιήσατε Heinsius. 

13. Ὀλυμπίασι) Scribebatur'OAvuu- 
πιάσι. 

15. Σμίλιδι τῷ Cobetus Mnemos. 
vol. 10. p. 412. pro σμίλῃ τῇ. Inter 
c et μ litera erasa in P. 

17. ᾿Αθήνησιν] ἀθήνησι MP. 

18. Σκόπας scripsi pro Σκοπᾶς, 
quod frequens in codicibus est. 
Recto accentu apud Choerob. in 
Theodos. p. 38, 1o. 41, 26. aliosque. 


5 ^ € ^ » 
CUTOLV" ἱστορουντὰα €xo σοι 


/, ^ Ν 7] 
τετάρτῃ τῶν πρὸς ἰμαιον" 


V. Thesaur. vol. 7. p. 424. 

I9. Κάλως si scripsit Clemens, 
veterem statuarium, Κάλων, Dae- 
dali filium, a Pausania 1, 21, 4. et 
26, 4. memoratum, in mente ha- 
bens hoe nomen pro Κάλαμις po- 
suit, quod legitur apud scholiastam 
Aeschinis p. 38, 21. merito proba- 
tum ab viris doctis quos Muelle- 
rus indicavit ad Fragm. Histor. 
vol. 3. p. 127. 

ib. τὴν μέσην αὐταῖν' ἱστοροῦντα 
ἔχω σοι] Legebatur ἣν μέσην αὐ- 
τὴν ἱστοροῦνται ἔχουσαι.  Correxit 
O. Iahnius in Annalibus literariis 
Berolin. (Jahrbücher für wissen- 
schaftliche Kritik) a. 1840. p. 594. 
Sic paullo post p. 42. τὸν ἱστοροῦν- 
τα Διονύσιον---παρίστημι. 


IO 


47-] 


PROTREPTICUS. 


91 


^ , , N 
μηδὲ τὰ ἐν Πατάροις τῆς Λυκίας ἀγάλματα Διὸς καὶ 
» , Ls , ^ , , 
Απόλλωνος Φειδίας πάλιν ἐκεῖνα τὰ ἀγάλματα καθάπερ 


N /, Ὗ Χ ^ / 5 , 
TOUS λέοντας TOUS σὺν αὐτοῖς ἀνακειμένους εἴργασται" εἰ 
Ν L4 ΄ 5 / , / 
506, ὥς φασί τινες, Βρυάξιος ἢν τέχνη, οὐ διαφέρομαι: 
» ^ , € ΄ » ^ , 
ἐχεις καὶ τοῦτον ἀγαλματουργὸν᾽" ὁπότερον αὐτοῖν βούλει 
, N J ^ 5, ej 
ἐπίγραφε. καὶ μὴν Τελεσίου τοῦ ᾿Αθηναίου, ὡς φησι 
o λό » Y EN , LÀ , /, II δῶ 
LAoxopos, ἔργον εἰσὶν ἀγάλματα ἐννεαπήχη []οσειδῶνος 


NC 3 7 3 , // 
καὶ Αμφιτρίτης ἐν Ἴηνῳ προσκυνούμενα. 


Δημήτριος 


^ ^ ^ , ^ ὦ 
γὰρ ἐν δευτέρῳ τῶν ᾿Αργολικῶν τοῦ ἐν Τίρυνθι τῆς Ἥρας 


, S ^ o » Ων Ν N 5 
ξοάνου καὶ τὴν ὕλην ογχνὴν καὶ τὸν ποιητὴν Αργον 


ἀναγράφει. 


^ /, d 
πολλοὶ Ó ἂν τάχα Tov θαυμάσειαν, εἰ 


μάθοιεν τὸ Παλλάδιον τὸ διοπετὲς καλούμενον, ὃ Διο- 
μήδης καὶ ᾽Οδυσσεὺς ἱστοροῦνται μὲν ὑφελέσθαι ἀπὸ 
᾿Ιλίου, παρακαταθέσθαι δὲ Δημοφῶντι, ἐκ τῶν [Πέλοπος 
ὀστῶν κατεσκευάσθαι, καθάπερ τὸν ᾿Ολύμπιον ἐξ ἄλλων 


» ^ , ^ / X N * € ^ /, 
ὀστῶν lvOwoU Ünpiov. καὶ δὴ τὸν ἱστοροῦντα Διονύσιον 


» ^ Z /, ^ , / 
ἐν TQ πέμπτῳ μέρει TOU κυκλου παριστημι. 


᾿Απελλᾶς 


δὲ ἐν τοῖς Δελφικοῖς δύο di γεγονέναι τὰ Παλλάδια 
7) γέγ , 


ἄμφω δ᾽ ὑπ᾽ ἀνθρώπων δεδημιουργῆσθαι. 


ἀλλ᾽ ὅπως 


NN /, ^ f^ , / /, 
μηδεὶς ὑπολάβῃ καὶ ταῦτά με ἀγνοίᾳ παρεικέναι, παραθη- 


σομαι τοῦ Μορύχου Διονύσου τὸ ἄγαλμα ᾿Αθήνησι 


2. Φειδίας pro à Φειδίας [οὐ ἢ 18. 
à supra versum a m. rec. habet P. 

4. Bpvd£ios Árcerius et Hoesche- 
lius pro Βρύξιος. Bryaxin nominant 
Pausanias 1, 40, 6., Tatianus 1, p. 
117., Plinius aliique. Recte scrip- 
tum p. 43. ubi M solus βρύξις. 

ib. ἦν ν in duarum literarum 
litura P. 

I2. τὸ Παλλάδιον----ἐκ τῶν Πέλοπος 
ὀστῶν) De hae fabula comparandi 
quos Muellerus in Fragm. Hist. 
vol 2. p. rc. memoravit schol. 
Hom. 1]. 4, 92. Tzetzes ad Ly- 
cophr. 53. 911. Posthom. 575. 
Pausan. 5, 13, 5. Welcker. in libro 


de cyclo epico p. 79. 

16. ícropo)vra] ἱστοροῦντες typo- 
theta in V. 

ib. Διονύσιον] διόνυσον N. 

17. ᾿Απελλᾶς} De hoc scriptore, 
eujus nomen etiam ᾿Απόλλας vel 
᾿Απολλᾶς Scribitur, v. Mueller. 
Fragm. Hist. vol. 4. p. 307. 

20. παρεικέναι Sylb. pro παρη- 
κέναι. 

21. τοῦ Μορύχου Διονύσου] Con- 
fundit Siculum Morychum et Athe- 
niensem, de quo v. Ruhnken. ad 
Timaeum p. 183. Monuit Prellerus 
ap. Mueller. ad Fragm. Hist. vol. 3. 
p. 136. 

E 2 


οι 


42 Ῥ. 


52 


CLEMENTIS 


[Cap dV. 


^ ^ 7 
γεγονέναι μὲν ἐκ τοῦ φελλάτα καλουμένου λίθου, ἔργον 15 
N 5 ^ /, y 
δὲ εἰναι Σίμωνος τοῦ ΕἙὐπαλάμου, ὡς φησι Πολέμων ἐν 
^ " N 3, N , 
τινι ἐπιστολῇ. ἐγενέσθην δὲ καὶ ἄλλω τινὲ δύο Kpm- 
N Ὁ ) N / Ν , , 
TIKO οἶμαι ἀνδριαντοποιω ---Σκύλλις καὶ Δίποινος ὠνομα- 


ς ζέσθην---, τούτω δὲ τὰ ἐν "Apya τοῖν Διοσκούροιν 


527 ΄ SÀN 3 Y e L 
ἀγάλματα κατεσκευασατὴν καὶ τὸν ἐν 'lipvvÓ. Ἡρακλέους 

’ὔ’ ἈΝ ^ 9 , , » 
ἀνδριάντα καὶ τὸ τῆς Μουνυχίας ᾿Αρτέμιδος ξόανον ἐν 


Σικυῶνι. 


^ N 
48. Koi τί περὶ ταῦτα διατρίβω, ἐξὸν αὐτὸν τὸν μεγα- 
^ ^ cy ^ ^ 
ro λοδαίμονα ὑμῖν ἐπιδεῖξαι ὅστις ἦν; ὃν δὴ kar ἐξοχὴν 


b /, ^ /, 3 /, ^ 
πρὸς πάντων σεβασμοῦ κατηξιωμένον ἀκούομεν, τοῦτον 


2 / , ^ 7 M , / y 
ἀχειροποίητον εἰπεῖν τετολμήκασιν, τὸν Αἰγύπτιον Σα- 


e N N N ^ / N 

ραπιν. οἱ μὲν γὰρ avrov ἱστοροῦσι χαριστήριον ὑπὸ 
/ / ^ / ^ / 

Σινωπέων llroAeumip τῷ Φιλαδέλφῳ τῷ Αἰγυπτίων 

0n β A ^ ^ A ^. ’ , N » 9 

τις πεμῴθηναι βασιλεῖ, ὃς λιμῷ τρυχομένους αὑτοὺς am 
7 /, ^ € ^ , 

Αἰγύπτου μεταπεμψάμενος σῖτον ὁ [Πτολεμαῖος ἀνεκτὴ- 


5 N Ν r^ ^ » , ^ 
σατο΄---εἶναι δὲ τὸ ξόανον τοῦτο ἄγαλμα Πλούτωνος .----ὃς 


AN /, ^ D 
δεζάμενος τὸν ἀνδριάντα καθίδρυσεν ἐπὶ τῆς ἄκρας, ἣν 


^ e ^ ^ » S N e N / ^ 
νῦν Ρακῶτιν καλοῦσιν, evÜa καὶ TO ἱερὸν τετιμηται τοῦ 


Ι. ἐκ τοῦ φελλάτα καλουμένου λί- 
θου] Apud scholiastam φελλὰ τοὺς 
λίθους καλοῦσι τοὺς τραχεῖς, cul φελ- 
λάτας λίθους recte restituit Schnei- 
dew. ad Paroemiogr. vol. 1. p. 121. 
pariterque pellates pro pilates vel 
pelastes Catoni apud Festum p. 
206. ed. Lind. — Ab recta nominis 
forma proxime abest Φελλάντας : 
λίθος σκληρὸς ἀπὸ τόπου apud He- 
sychium, ubi φελλάτας correxit So- 
pingius, et schol Aristophanes 
Nub. 75. Φελλεὺς τόπος τῆς ᾿Αττικῆς 
οὕτω καλούμενος. ἐκ τούτου δὲ φελλεά- 
τας λέγουσι. Δωριεῖς τοὺς κισσηρώδεις 
λίθους. cul ipsi quoque φελλάτας 
potius restituendum quam φελλέ- 
ras, quod est apud Suidam s. v. 
Φελλέα, probatum Toupio Emend. 


in Suidam vol. 3. p 471. qui apud 
Clementem quoque φελλέτα scribi 
volebat. 

2. Σίμωνος Sylb. pro Zíkevos. Si- 
monem Aeginetam memorant scrip- 
tores ab Muellero indicati l c. 
Apud Zenob. Proverb. 5, 13. est 
κατεσκεύασται δὲ ἀπὸ Φελλάτα (libri 
ψέλλα) καλουμένου λίθου ὑπὸ Σιμμίου 
τοῦ Ἐὐπαλάμου. 

3. ἐγενέσθην Μ. γενέσθην ΝΡΥ͂. 
Idem vitium notavimus p. 26. 

ib. δύο] δύω libri. 

4. Σκύλλις Sylb. cum Commelino 
pro ἐκύλης. 

ib. ὠνομαζέσθην) ὀνομαζέσθην P. 

I 2. τὸν Αἰγύπτιον Xápamw— | Conf. 
Plutarch. de Is. et Osir. c. 28 seqq. 


48.] PROTREPTICUS. 59 


, ^ N ^ / ^ / 7 
25 Σαράπιδος, γειτνιᾷ δὲ τοῖς τόποις τὸ χωρίον. Βλιστίχην 
N N 7] /, 7 M 
δὲ τὴν παλλακίδα τελευτήσασαν ἐν Κανωβῳ μεταγαγὼν 
€ ^ », Y * / / 
ὁ llroAeuatos ἔθαψεν ὑπὸ τὸν προδεδηλωμένον amkov. 
» /, * 5 , Ν. Á 
ἄλλοι δὲ φασιν Ποντικὸν εἶναι βρέτας rov Zapomuw, 
^ b! , , , ^ ^ ^ 
μετῆχθαι δὲ εἰς Αλεξάνδρειαν pera τιμῆς πανηγυρικῆς. 5 
» ζ΄ x , ^ Ἀ 3 , 
Ισίδωρος μόνος παρὰ Σελευκέων τῶν πρὸς Αντιοχειαν 
NK » ^ /, L] / N , ^ 
TO ἀγαλμα μεταχθῆναι λέγει, ἐν σιτοδείᾳ καὶ αὑτῶν 
, € hy Υ͂ 3 ej 
γενομένων kai vro Πτολεμαίου διατραφέντων. ἀλλ᾽ ὃ γε 
» , € ^ , , « * 5 
Αθηνοδωρος ὃ τοῦ Σανδωνος ἀρχαΐζειν τὸν Σαραπιν 48 P. 
5 c9 €j , , 7 4. Ν 
30 βουληθεὶς οὐκ οἱδ᾽ ὅπως περιέπεσεν, ἐλέγξας αὐτὸν το 
» 5 fi / 7 Ν , , 
ἄγαλμα εἰναι γενητὸν Σέσωστρίν φησι TOv Αἰγύπτιον 
, Ἁ ^ ^ 4. ὦ , 
βασιλέα, τὰ πλεῖστα τῶν παρ ίδλλησι παραστησάμενον 
, ^ 3 , , » 5 , , 
ἐθνῶν, ἐπανελθόντα εἰς Αἴγυπτον ἐπαγαγέσθαι τεχνίτας 


e , N 5 » Ν , ἣν , ^ 
LKOP/OUS. TOP OUV Οσιριν TOV 7r po7ra opo. TOP αὐτου δαι- 


μι 


^ 7 Ν ^ /, Ν 
δαλθῆναι ἐκέλευσεν αὐτὸς πολυτελῶς, κατασκευάζει δὲ 15 
N [4 Ν , ^ / , 
αὐτὸν Bpva£iu ὁ δημιουργὸς, οὐχ ὁ ᾿Αθηναῖος, ἄλλος δέ 
[4 /, » / ^ B LE à : ^ DÀ / 
τις ὁμώνυμος ἐκείνῳ τῴ Bpvatiór ὃς ὕλῃ κατακέχρηται 
/ ^ t e / * a5 
35 εἰς δημιουργίαν μικτῇ καὶ ποικίλῃ. ῥίνημα yap χρυσοῦ 7)v 
» ὋΣ SEE) , PY ^ * δή N À 98 
αὐτῷ καὶ ἀργύρου, χαλκοῦ T€ koi σιδήρου καὶ μολυβδου, 
N N /, ^ / Z M 
πρὸς δὲ kai κασσιτέρου, λίθων δὲ Αἰγυπτίων ἐνέδει οὐδὲ 2o 
c : / ΄ 
εἷς, σαπφείρου καὶ αἱματίτου θραύσματα σμαράγδου τε, 
» S hy / » 5 N / Ν , / 
ἀλλὰ kal τοπαζίου. λεάνας οὖν rà πάντα καὶ ἀναμίξας 
y , e Χ , , x ^ ^ 
ἔχρωσε κυάνῳ, ov δὴ χάριν μελάντερον TO χρῶμα τοῦ 
, ’ x ^ , ^ , , Ν ^ X 
ἀγάλματος, καὶ TQ ἐκ τῆς Οσίριδος καὶ τοῦ ᾿Απιος 
κηδείας ὑπολελ j kc φυράσας rà πά διέ- 
ηδείας ὑπολελειμμένῳ φαρμάκῳ φυράσας τὰ πάντα διέ- 25 
Ν , € 3, N 
πλασεν rov Zapaemiv: οὗ καὶ τοὔνομα αἰνίττεται τὴν KOL- 


4o νωνίαν τῆς κηδείας καὶ τὴν ἐκ τῆς ταφῆς δημιουργίαν, 


I. Βλιστίχην scripsi pro Βλίστι- 16. Βρύαξις] Bpóés M. | Quod 
xw. Verior nominis forma esse vi- vitium notavimus ad p. 41. 
detur Βιλιστίχην, de quo dixi in 18. χρυσοῦ] ὃ in duarum litera- 
Thesauro vol. 2. p. 251. rum litura P. 

4. φασὶν] φασὶ P. 19. ἀργύρου] ἀργυροῦ PV. 

9. ὁ τοῦ] ὁ superscr. in P. ib. μολύβδου] μολίβδου libri. 


I 4. δαιδαλθῆναι) δεδαλθῆναι P. 20. Αἰγυπτίων] αἰγυπτίῳ N. 


54 


CLEMENTIS 


[Ca». IV. 


, f /, , ,ὔ 
σύνθετον ἀπό τε ᾿Οσίριδος καὶ ᾿Απιος γενόμενον Οσι- 


peius. 


49. Καινὸν δὲ ἄλλον ἐν Αἰγύπτῳ, ὀλίγου δεῖν koi 


€ N € 
παρ Ἕλλησι, σεβασμίως τεθείακεν θεὸν ὁ βασιλεὺς ὁ 


T € / s , / L4 , "ὃ / 
5 Ρωμαίων TOv ἐρώμενον ὡραιότατον σῴφοδρα yevonevov 


, / D , Z [r4 e y [: AP , 
Αντίνοον, ὃν ἀνιέρωσεν οὕτως ὡς Γανυμήδην ὁ Zevs* ov 


x0 κωλύεται ῥᾳδίως ἐπιθυμία φόβον οὐκ ἔχουσα" καὶ 
γὰρ κωλύεται ῥᾳδίως ἐπιθυμ X 


/, e N N 5 , ^ » ^ 
νυκτας ἐιερᾶς TOS Αντινοου προσκυνοῦσιν ἄνθρωποι νυν, 


ἃ IN , / € , 7 / 
ἃς αἰσχρὰς ἡπίστατο ὁ συναγρυπνῆσας ἐραστῆς. τί μοι 


θεὸ λέ C f νον ; τί δὲ kai ὡς 45 
IO UeoP KQOTQOGAE€yesg TOV 7ropveta. T€TLJAmpnevov ; TL O€ Καὶ ὡς 


e ^ / ͵ X N , ^ 
viov θρηνεῖσθαι προσέταξας ; τί δὲ kal τὸ κάλλος αὐτοῦ 


διηγῇ : αἰσχρόν ἐστι τὸ κάλλος ὕβρει μεμαραμμένον. μὴ 


» ^ /, M 5 /À 5 
rvpavvgons, ἄνθρωπε, τοῦ κάλλους μηδὲ ἐνυβρίσῃς av- 


θ ^ ^ y ANE 7 93 ΝΕ Q s [74 5 λό 
ουντι TO veo ΤῊρησον αὐῶ7ο Κα c pov, Lv o 7) KO AOV. 


τι5 βασιλεὺς τοῦ κάλλους γενοῦ, μὴ τύραννος" ἐλεύθερος 


44 p. 


20 


/ / y Y , [:4 X 
μεινάτω τότε GOV γνωρίσω TO καλλος, oru. kaÜapav 


4 b! , , d / / N /, S 
ΤεΤηρηκας τὴν εἰκονα τότε προσκυνήσω TO καλλος TO 


ὰ / , ^ ^ / N / 
ἀληθινὸν, ὃ ἀρχέτυπόν ἐστι τῶν καλῶν. ἤδη δὲ ὁ τάφος 


^ , /, , 3 3 , Ἂς , / 
τοῦ ἐρωμένου νεὼς ἐστιν  ÁvrivOOv καὶ πολις᾽ καθάπερ 5o 


N 5 » A ’ /, 
γὰρ, οἶμαι, oL ναοὶ, οὕτω δὲ καὶ oi τάφοι ÜavpaCovraa, . 


; / * 3 ^ 
πυραμίδες kal μαυσώλεια καὶ AagvpwÜor ἄλλοι ναοὶ τῶν 


^ 3 ^ » ^ ^ 
νεκρῶν, ὡς ἐκεῖνοι τάφοι τῶν θεῶν. 


3. ἄλλον] ἄλλο Eusebii codex op- 
timus. 

4. σεβασμίως] σεβάσμιον Lowthius. 

ib. τεθείακεν MP. τεθείακε NV et 
Eusebius. 

ib. ὁ Ῥωμαίων P et Eusebii codex 
optimus. ὁ om. MV. ὁρωμένων N. 

5. ὡραιότατον σφόδρα γενόμενον ex 
Eusebio pro ὡραῖον τῶν σφόδρα γε- 
νόμενον. Verba haec om. Euseb 
codex optimus. 

7. ἐπιθυμία] ἡδονὴ Eusebii codex 
optimus. 

Io. τί δὲ---τί δὲ N. 
ΜΡΥ. 


τί δαὶ----τί δαὶ 


4. κάλλους] ovs in litura P. 

18. ὃ om. N,supra versum ab 
manu schol. habet P. 

ib. ἤδη----τάφοι τῶν θεῶν] Apud 
Eusebium Pr. Ev. 2, 6. p. 72. 

ib. δὲ ὁ τάφος ro? ex Eusebio pro 
δὲ ὁ (ὁ om. V.) τάφος ἐστὶ rov. 

20. yàp pro δὲ ex Eusebio, cujus 
codices deteriores δέ. 

ib. οὕτω δὲ] δὲ om. Eusebii codi- 
ces praeter unum omnes. 

21. μαυσώλεια Klotzius pro μαυ- 
σώλια. μαυσῶλα Eusebii codices ple- 
rique. 


LI 


15 S. 


49, 50.] 


PROTREPTICUS. 


55 


50. Διδάσκαλον δὲ ὑμῖν παραθήσομαι τὴν προφῆτιν 


Σίβυλλαν, 


οὐ ψεῦδος Φοίβου χρησμηγόρον, ὅν τε μάταιοι 

᾿" N ^"^ , /, Ἂς , 
ἄνθρωποι θεὸν εἶπον, ἐπεψεύσαντο δὲ μάντιν, 
ἀλλὰ θεοῦ μεγάλοιο, τὸν οὐ χέρες ἔπλασαν ἀνδρῶν, 
εἰδώλοις ἀλάλοισι λιθοξέστοισιν ὅμοιον. 


e 4 , Χ V /, Ν. N ^ 
5 αὕτη μέντοι ἐρείπια TOUS νεὼς προσαγορεύει, TOV μὲν τῆς 
, / , / y EY ^ /, 
Εφεσίας ᾿Αρτέμιδος χάσμασι καὶ σεισμοῖς καταποθη- 


IO 


» 7 
σεσθαι προμηνύουσα οὕτως, 


* y 

ὕπτιὰ δ᾽ οἰμώξει [Ἔφεσος κλαίουσα παρ᾽ ὄχθαις 
Ν ^ 

kai νηὸν ζητοῦσα τὸν οὐκέτι vateráovra: 


τὸν δὲ Ἴσιδος καὶ Σαράπιδος ἐν Αἰγύπτῳ κατενεχθήσεσθαί 


φησι καὶ ἐμπερησθήσεσθαι" 


Ἶσι, θεὰ τριτάλαινα, μενεῖς ἐπὶ χεύμασι Νείλου 
μούνη, μαινὰς, ἄναυδὸς ἐπὶ ψαμάθοις ᾿Αχέροντος, 


5 e ^ 
etra. ὑποβᾶσα: 


καὶ σὺ, Σάραπι, λίθους ἀργοὺς ἐπικείμενε πολλοὺς, 
/ ^ / 2 P IS A / 
κείσῃ πτῶμα μέγιστον ἐν Αἰγύπτῳ τριταλαίνῃ. 


Ν 5.9 5 , Χ / , , ^ ^ 
cv δε ἀλλ᾽ εἰ μὴ προφήτιδος ἐπακούεις, τοῦ γε σοῦ ἀκου- 


15 σὸν φιλοσόφου, τοῦ ᾿Εφεσίου Ἡρακλείτου, τὴν ἀναισθη- 


/ , / ^ , ΄, A 
σίαν ὀνειδίζοντος τοῖς ἀγάλμασι 


* ^ 3 , 
καὶ τοῖσι ἀγάλμασι 


, 3 ^ » ^ , 
τουτέοισι εὔχονται, ὁκοῖον εἴ τις τοῖσι δόμοισι λεσχη- 


2. Σίβυλλαν) 4, 4—7. 

3. ψεῦδος--χρησμηγόρος (χρησμο- 
yópov N.)] ψευδῆ ---χρησμήτορος co- 
dices Sibyll. ψευδοῦς---κρησμηγόρος 
recte Schneiderus in Lexico. 

6. àAáXoi ex Bibyll. pro ἀλάλοις. 

ἡ. τοὺς νεὼς] τοῦ veo Heinsius. 

8. καταποθήσεσθαι In κακαποντί- 
σεσθαι corruptum in Potteri edi- 
tione. 

IO. ὕπτια----Ἶ Sibyll. 5, 295. 

14. Ἶσι---Ἴ Ibid. 5, 483. 

ib. μενεῖς] μένεις P. μὲν εἰς N. 
μενεῖς δ᾽ Sibyll. 

ib. χεύμασι V et Sibyll. xeópara 
MNP. 


16. ὑποβᾶσα)] ἐπιβᾶσα N. - 

17. καὶ σὺ----] Sibyll. 5, 486. 

1b. Zápami— πολλοὺς] Zépam, λί- 
θοις ἐπικείμενε, πολλὰ μογήσεις Sibyll. 

18. κείσῃ ex Sibyll. pro κεῖσαι. 

21. τοῖσι ἀγάλμασι] τοῖς ἀγάλμασι 
MNP et Origenes c. Cels. 7. p. 
384.  Articulum om. V. 

22. τουτέοισι] τουτέοισιν (ro) re- 
οἷσιν P.) libri et Origenes. Recta 
Scriptura τούτοισι est.  Literam e 
etiam apud Herodotum aliosque 
scriptores lonicos saepe sie intu- 
lerunt libri. 

ib. ὁκοῖον] ὁποῖον apud Origenem. 

ib. τοῖσι additum ex Orig. qui rois. 


IO 


5 


45 P. 


IO 


20 


25 


56 CLEMENTIS [Ca». IV. 


΄ o N UN ΄ ε / , 
νευοιτο. ἢ yap οὐχὶ τερατώδεις οἱ λίθους προστρεπομενοι: 
3 y Ν Ν ^ ^ € , ) τ € 
εἰτα μέντοι καὶ πρὸ τῶν πυλῶν ἱἵσταντες αὑτοὺς, ὡς 
5 ^ e ^ ^ N Ν N 5 , 
evepyeis, Ἑβρμὴν προσκυνοῦσιν ὡς θεὸν kai τὸν ἀγυιέα 
0 Ν e /, , Ἁ e , 0», e / , 

υρωρὸν ἱστάντες. εἰ γὰρ ὡς ἀναισθήτους ὑβρίζουσιν, τί 
^ , N 7 » N , 
προσκυνοῦσιν ὡς θεοὺς ; εἰ δὲ αἰσθήσεως avrovs μετέχειν 
7 / e La , 
οἴονται, TL τούτους ἱστᾶσι θυρωρους ; 
t. Ρωμαῖοι δὲ τὰ μέ θώ τύ 
51. Ρωμαῖοι δὲ τὰ μέγιστα κατορθώματα τῇ τυχῇ 
3 » Ἂς / / 47 N /, 
ἀνατιθέντες kai ταύτην μεγίστην οἰόμενοι θεὸν, φέροντες 
9 b ^ 3x 2 3. AN » N Ν , ^ 
εἰς τὸν κοπρῶνα ἀνέθηκαν αὐτὴν, ἄξιον νεὼν τὸν ἀφεδρῶνα 
/ ^. ^s » N N » , / ἊΝ ΄ 
νείμαντες τῇ θεῷ. ἀλλὰ γὰρ ἀναισθήτῳ λίθῳ καὶ ξύλῳ 
Ν 4 / 50» € ^ 7 3 7] » 
καὶ χρυσίῳ πλουσίῳ οὐδ᾽ ὁτιοῦν μέλει οὐ κνίσης, οὐχ 
“ 5 ^ (i Χ / N , , 
αἵματος, OU καπνοῦ, ᾧ δὴ τιμώμενοι καὶ τυφόμενοι ἐκμε- 
/ 3 5». ^ , Ν N 
λαίνονται ἀλλ᾽ οὐδε τιμῆς, ovx ὕβρεως" τὰ δὲ καὶ παν- 
, , , , Co Ν 3 LÀ N wo 
τὸς ἐστιν ἀτιμοτερα ζῴου, τὰ ἀγάλματα. καὶ OS γε 
/ N , , ^ » ^ 
τεθείασται τὰ ἀναίσθητα ἀπορεῖν ἐπεισί μοι καὶ κατελεεῖν 
N , ^ , ] [4 , 5 Ν / 
TOUS πλανωμένους τῆς ἀνοίας ὡς δειλαίους" εἰ yap καὶ 
^ /, , /, » Ν , ej 
τινα TOV ζῴων οὐχὶ πάσας ἔχει τὰς αἰσθήσεις, ὥσπερ 
» Ἂς Ν ΄ Ν᾽ "Ὁ Ν ^ / / »AN 
εὐλαὶ kai κάμπαι koi ὅσα διὰ τῆς πρώτης γενέσεως εὐθὺς 
, / , , e , /, ^ € ^ 
ἀνάπηρα φαίνεται, καθάπερ οἱ ἀσπάλακες kai ἡ μυγαλῆ, 
e / , 7 » , 
ἣν φησιν ὁ Νίκανδρος τυφλὴν re σμερδνὴν re ἀλλὰ γε 
3 / SN. ^ , /, by ^ , , 
ἀμείνους εἰσὶ τῶν ξοάνων τούτων kal τῶν ἀγαλμάτων, 
» » ^ » N / / 7 
τέλεον ὀντων κωφῶν" ἐχουσιν yap αἰσθησιν μίαν γε τινα, 
, ^ , N ^ € ὡς ^ N , ^ ^ 
φέρε εἰπεῖν ἀκουστικὴν ἢ ἀπτικὴν, ἢ την ἀναλογοῦσαν τῇ 
5 / ^ ^ /, Ν N 5 ^ 3 /, 
ὀσφρήσει ἢ τῇ γεύσει" τὰ δὲ οὐδεμιᾶς αἰσθήσεως μετέχει, 
N39 ΄ ^ [4-2 ^ , ej ΞΟ ὦ 
τὰ ἀγάλματα. πολλὰ δέ ἐστι τῶν ζῴων, ὅσα οὐδὲ ὅρασιν 


» » , Χ » N * - Ν ς ^ , / 
ἔχει οὔτε ἀκοὴν OUTE μὴν φωνὴν, olov καὶ TO TOV οστρεων 


55, 22. δόμοισι ex Origene pro 11. μέλει] μέλλει N. 
δόμοις, quod idem habet 1. p. 6. I2. οὐ καπνοῦ ] οὐ om. N. 

I. προστρεπόμενοι Heinsius pro 18. κάμπαι] κ in litura P. 
προτρεπόμενοι. Idem vitium p. 40. IQ. da máAakes N. σπάλακες MPV. 
et alibi. ib. μυγαλῆ Klotzius pro μυγάλη. 

3. ἀγυιέα] ἀγλέα N. 20. Νίκανδρος) Ther. 815. 

6. τούτους MNP. τούτοις V. 23. ἢ ἁπτικὴν om. N. 


11. οὐδ᾽] οὔθ᾽ PV. 24. οὐδεμιᾶς] οὐδὲ μιᾶς libri. 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


51, 52.] PROTREPTICUS. o1 


/, N Ν ^ Ν ^ / 
γένος, ἀλλὰ a γε kai αὔξεται, πρὸς δὲ καὶ τῇ σελήνῃ 
, N / N » , / 
συμπάσχει" τὰ δὲ ἀγάλματα ἀργὰ, ἄπρακτα, ἀναίσθητα, 

^ ^ 7] , 
προσδεῖται kai προσκαθηλοῦται Kai προσπήγνυται, xovev - 
e ^ , /, /, ^ A 
erai, ῥινᾶται, πρίεται., περιξέεται, γλύφεται. κωφὴν μὲν 
v ^ e , ^ / 3 
δὴ γαῖαν ἀεικίζουσιν οἱ ἀγαλματοποιοὶ, τῆς οἰκείας ἐξι- 
^ , Ἂς ^ , ^ 5 [4 
στάντες φύσεως, ὑπὸ τῆς τέχνης προσκυνεῖν ἀναπείθοντες" 
^ ^ e N 7 /, 
προσκυνοῦσι δὲ οἱ θεοποιοὶ ov θεοὺς koi δαίμονας κατὰ 
» x 3 N ^ ἣ v Ἢ Ν 3 ’ὔ 
γε αἴσθησιν τὴν ἐμὴν, γῆν δὲ καὶ τέχνην, τὰ ἀγάλματα 
e , ἣν » hy € 3 ^ x » ey N 
ὅπερ ἐστίν. ἐστιν γὰρ ὡς ἀληθῶς ro ἀγαλμα ὕλη vekpa, 
7 € ^ ^ ᾽ 4 ^ 
τεχνίτου χειρὶ μεμορφωμένη" ἡμῖν δὲ οὐχ ὕλης αἰσθητῆς 


« 


, ^ ^ N M » /, 5 Ν € * 
αἰσθητὸν, νοητοῦ δὲ τὸ &yaAua ἐστιν νοητὸν ὁ θεὸς, ὁ 
, 7 , 
μόνος ὄντως θεὸς. 
hY N y *, 5 ^ ^ /, 
2. Καὶ δὴ ἔμπαλιν ἐν αὐταῖς που rais περιστάσεσιν 
ε ὃ ὃ J e ^ AiB Ν » - 
οἱ δεισιδαίμονες, οἱ τῶν λίθων προσκυνηταὶ, ἔργῳ μα 
/ N / ^ /, 
θοντες ἀναίσθητον ὕλην μὴ σέβειν, αὐτῆς ἡττώμενοι 
^ / , , ERN // 
τῆς χρείας ἀπόλλυνται ὑπὸ δεισιδαιμονίας" καταφρο- 
^ 9 y ^ »ἍἍ ^ Ἁ 
νοῦντες Ó ὅμως τῶν ἀγαλμάτων, φαίνεσθαι δὲ μὴ βουλό- 
^ Jd ^ 7A ^ 
μενοι αὐτῶν ὅλως περιφρονοῦντες, ἐλέγχονται ὑπ᾽ αὐτῶν 
^ ^ - Ν᾿ ^ , ’ » [4 , 
τῶν θεῶν, οἷς δὴ τὰ ἀγάλματα ἐπιπεφήμισται. Διονύσιος 
N N , e /, ’ N , 
μὲν yap ὃ τύραννος ὁ νεώτερος θοιμάτιον TO χρύσεον 
, : ^ N » , 7 3 ^ 
περιελόμενος τοῦ Διὸς ἐν Σικελίᾳ προσέταξεν αὐτῷ 
^ ^ , / ^ "d 5 
ἐρεοῦν περιτεθῆναι, χαριέντως φῆσας τοῦτο ἄμεινον εἶναι 
^ /, L4 / , 
τοῦ χρυσίου καὶ θέρους κουφότερον καὶ κρύους ἀλεεινό- 
, , NIS N , , ’ 
τερον. ᾿Αντίοχος δὲ ὁ Κυζικηνὸς ἀπορούμενος χρημάτων 


^ NN * » * ^ 7 ^ * 
τοῦ Διὸς TO ἄγαλμα TO χρυσοῦν, πεντεκαίδεκα πηχῶν τὸ 


EI. 
/ 
TOV 


1. 9 γε} καὶ ὥ Ν. νοητοῦ Petr. Faber pro νοη- 


4. koji» —] Homer. Il. 24, 54. 


10. κωφὴν yàp δὴ γαῖαν ἀεικίζει 
μενεαίνεν. 

6. προσκυνεῖν NP. καὶ προσκυνεῖν 
M (in quo καὶ ἃ m. sec. superscr.) 


7. προσκυνοῦσι] προσκυνοῦσιν P. 
9. ὅπερ ἐστὶ ante rà ἀγάλματα 
Commelinus. 


ib. νοητὸν Faber pro νοητὸν, οὐκ 
αἰσθητόν ἐστι. 

16. ἀπόλλυνται] λυν in litura P. 

18. ὅλως Sylb. pro ὅλων. 

19. ἐπιπεφήμισται MNP. πεφή- 
μισται V. 

23. χρυσίου] χρυσείου M, sed εἰ 
in ( mutato a m. sec. 


IO 


46 P. 


Ib 


58 CLEMENTIS [Ca». IV. 


, ^ y ^ s ^ y ^ 3 
μέγεθος ὃν, προσέταξε χωνεῦσαι καὶ τῆς ἄλλης τῆς ἀτι- 
οτέρας ὕλης ἄγαλμα παραπλή ἐκεί ετάλοις κε- 
μοτέρας ὕλης αἀγαλμ ραπλησιον ἐκείνῳ πετάλοις 
,ὔ , ^ / ε N / Ν ^ 
χρυσωμένον ἀναθεῖναι πάλιν. αἱ δὲ χελιδόνες kai τῶν 
5 ’ὔ N ^ ^ ^ ^ , 
ὀρνέων τὰ πλεῖστα κατεξερῶσιν αὐτῶν τῶν ἀγαλμάτων 
3 , 58." 3 N 
5 εἰσπετόμενα, οὐδὲν φροντίσαντα οὔτε ᾿Ολυμπίου Διὸς 
y , / 5 ^ N δὰ ^ /, 
οὔτε Emtavpiov ᾿Ασκληπιοῦ, οὐδὲ μὴν ᾿Αθηνᾶς Πολιάδος 
ἌΧ p* / à , / A 9c se 58 34. e^ b 3 
ἢ. Σαράπιδος Αἰγυπτίου: παρ᾽ ὧν οὐδὲ αὐτῶν τὴν ἀναι- 
/ ^ , / , 7 » 5 5. αὶ Ν 
σθησίαν τῶν ἀγαλμάτων ἐκμανθάνετε. ἀλλ᾽ εἰσὶ μὲν 5o 
^ / ^ » 3 7 ἃ 3 , » 
κακοῦργοι τινες ἢ πολέμιοι ἐπιθέμενοι, οἱ δι alo xpokép- 
IO ὃ ὃ / Sue M Y N19 θή » A ^ Ν 
ειαν ἐδῃωσαν τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ἀναθήματα ἐσύλησαν, ἢ καὶ 
3... ΠᾺΡ οὖ / N , / ^ , / ^ 
αὑτὰ ἐχώνευσαν τὰ ἀγάλματα: καὶ εἰ Ἀαμβύσης τις ἢ 
^ 5^ y 4 ^ / 
Δαρεῖος ἢ ἄλλος μαινόμενος τοιαῦτα ἄττα ἐπεχείρησεν 
Ν 3 ^ » x , , , 5 ^ δι σ 
καὶ εἰ τὸν Αἰγυπτιὸν τις ἀπέκτεινεν ᾿Απιν, γελῶ μεν ὅτι 18 S. 
Ν Ν , / DR um , ^ N , / / 
τὸν θεὸν ἀπέκτεινεν αὐτῶν, ἀγανακτῶ δὲ εἰ κέρδους χάριν 


ἐπλημμέλει. 


- 
Ca 


€ N * , 7 ^ ^ 7 
53. Ἑκὼν οὖν ἐκλήσομαι τῆσδε τῆς κακουργίας, 
: D ^ / d 
πλεονεξίας ἔργα, οὐχὶ δὲ ἀδρανείας τῶν εἰδώλων ἔλεγχον 
/ » , » Ἂν ^ Ν e s /, 
νομίζων. ἀλλ᾽ οὔτι ye TO πῦρ καὶ οἱ σεισμοὶ κερδαλέοι, 
59ῸΝ ἊΝ ^ ^ ^ 3 N / » 
οὐδὲ μὴν φοβοῦνται ἢ δυσωποῦνται οὐ τοὺς δαίμονας, οὐ 
Ν / ^ ^ x ^ Ν b! ^ 
20 T& ἀγάλματα, ov μᾶλλον ἢ τὰς ψηφίδας ras παρὰ τοῖς 
^ /, N , 5 , N ^ 
αἰγιαλοῖς σεσωρευμένας τὰ κύματα. οἶδα ἐγὼ πῦρϑ 
5 Ν EY , , / , [4 7 
ἐλεγκτικὸν καὶ δεισιδαιμονίας ἰατικον᾽ εἰ βούλει παύ- 
^ , N ^ ^ hl 
σασθαι τῆς ἀνοίας, φωταγωγήσει σε τὸ πῦρ. τοῦτο TO 
^ SN Ν 3 37 X Ν v AY / - /, 
47 Ῥ. πῦρ καὶ TOV ἐν Αργει νεὼν avv καὶ TT) ἱερείᾳ κατέφλεξεν 
/ ἊΝ Ν 3 , /, ^ , y , 
25 Χρυσίδι, καὶ τὸν ἐν ᾿Ἑφέσῳ τῆς ᾿Αρτέμιδος δεύτερον 
A - , NN v , € y /, 5 /, 
μετὰ ᾿Αμαζόνας καὶ τὸ ἐν Ρώμῃ Καπιτώλιον ἐπινενέμηται᾽ 


b ^ 
πολλάκις οὐκ ἀπέσχετο δὲ οὐδὲ τοῦ ἐν ᾿Αλεξανδρέων 


3. ἀναθεῖναι Sylb. pro ἀναθῆναι. 17. ἀδρανείας] ἀδρανίας P. 

4. κατεξερῶσιν Potterus pro xar- 21. rà κύματα NP, quod fuit haud 
εξαιροῦσιν vel, quod est in MP, dubie etiam in M, qui nunc in 
κατεξαίρουσιν. litura τοῖς κύμασιν habet, ut V. 

13. ^Amw] àmw MP. 22. ἰατικὸν] ἰατρικὸν N. 

I4. ἀπέκτεινεν αὐτῶν) ἀπέκτειναν 27. τοῦ] τὸ P. 


αὐτῶν P. 


53, 54.] PROTREPTICUS. 59 


πόλει Σαράπιδος ἱεροῦ. ᾿Αθήνησι γὰρ τοῦ Διονύσου 
τοῦ ᾿Ελευθερέως κατήρειψε τὸν νεὼν, καὶ τὸν ἐν Δελφοῖς 


^ / , e 7 » , Á, 
ro TOU ᾿Απόλλωνος πρότερον ἥρπασεν θύελλα, ἔπειτα ἠφά- 


15 


20 


νισε πῦρ σωφρονοῦν. τοῦτό σοι προοίμιον ἐπιδείκνυται 

€ e^ N ^ e ^ , 

ὧν ὑπισχνεῖται TO mÜp' οἱ δὲ τῶν ἀγαλμάτων δημιουργοὶ 

^ ^ N 3 ^ 

οὐ δυσωποῦσιν ὑμῶν τοὺς ἔμφρονας τῆς ὕλης καταφρο- 
^ X ^ ^ ^ 

νεῖν ; ὁ μὲν ᾿Αθηναῖος Φειδίας ἐπὶ τῷ δακτύλῳ ToU Διὸς 
^ 7 , 

τοῦ ᾿Ολυμπίου ἐπιγράψας ΠΑΝΤΑΡΚΗΣ ΚΑΛΟΣ, ov 
Ν N ^ » € / 5 € 

γὰρ καλὸς αὐτῷ ὁ Ζεὺς, ἀλλ᾽ ὁ ἐρώμενος ἦν" ὁ Πραξι- 

τέλης δὲ, ὡς Ποσείδιππος ἐν τῷ περὶ Κνίδου διασαφεῖ, τὸ 
^ 3 ^ ^ ^ 

τῆς ᾿Αφροδίτης ἄγαλμα τῆς Κινιδίας κατασκευάζων τῷ 

i 5 , » 

Κρατίνης τῆς ἐρωμένης εἴδει παραπλήσιον πεποίηκεν 
5 x eJ » e 7 ^ /, 3 / 
αὐτὴν, iV ἔχοιεν οἱ δείλαιοι τὴν Πραξιτέλους ἐρωμένην 

^ /, AT e 7] » £ e ,ὔ e 
προσκυνεῖν. Φρυνὴη δὲ ὁπηνίκα ἤνθει ἢ éraipa ἡ Oe- 
Χ t /, / N , ῇ S35. ἢ ἃ 
σπιακὴ, οἱ ζωγράφοι πάντες τὰς ᾿Αφροδίτης εἰκόνας πρὸς 
Ν / 3 ^ , e ἘΝ UMEN. e , 
τὸ κάλλος ἀπεμιμοῦντο Φρύνης, ὥσπερ αὖ kai οἱ λιθοξόοι 
N ^ / 
rovs 'Epuás ᾿Αθήνησιν πρὸς ᾿Αλκιβιάδην ἀπείκαζον. 
€ / ^ ^ / hy » 5 /, , / 
ὑπολείπεται τῆς σῆς κρίσεως τὸ ἔργον ἐπάξαι, εἰ βούλει, 
Y € ^ 
καὶ τὰς ἑταίρας προσκυνεῖν. 
54. ᾿Ἐντεῦθεν, οἶμαι, κινηθέντες οἱ βασιλεῖς οἱ παλαιοὶ, 
^ ^ / / 3: gef ^ Ν » 
καταφρονοῦντες τῶν μύθων τούτων, ἀνέδην διὰ τὸ ἐξ 
3 ^ 5 N N . / 
ἀνθρώπων ἀκίνδυνον σφᾶς αὐτοὺς θεοὺς ᾿ ἀνηγόρευον, 
, 
ταύτῃ κἀκείνους διὰ τὴν δόξαν ἀπηθανατίσθαι διδά- 
^£ € 9 Ν e N ^ 3 , 
ckovreg Kg)£ μὲν ὁ Αἰόλου Ζεὺς ὑπὸ τῆς ᾿Αλκυόνης 
^ / N 5 € * ^ 3 hy o 
τῆς γυναικὸς, ᾿Αλκυόνη δὲ αὖθις ὑπὸ τοῦ ἀνδρὸς Hpa 
me N € y h 
προσαγορευομένη.  IlroAeuatos δὲ ὁ τέταρτος Διόνυσος 


10. Ποσείδιππος Ποσίδιππος libri. 15. τὰς Klotzius pro τῆς. 
Posidippum, qui iterum memoratur 21. ἀνέδην] e in litura M. Fuit 
mox p. 51. poetam intelligendum igitur ἀναίδην, ut est in NP. 
esse censet Mueller. in Fragm. Hist. 23. ἀπηθανατίσθαι Sylb. ἀπηθανα- 
vol. 4. p. 432. τῆσθαι MPV. ἀπαθανατίσαι N. 

ib. Κνίδου Sylb. pro Κνιδίου (ut 24. Κήῦξ] κῆυξ M. et una post ἢ 
P- 51.) litera (haud dubie p) erasa P. 

39i εἴδει] εἰδεῖ P. ib. ὁ Αἰόλου MNP. ὁ om. V. 


13. τὴν] τὴν ὁ typotheta in V. 26. Πτολεμαῖος δ᾽ ὁ τέταρτος] Quar- 


οι 


-- 


o 


I5 


20 


25 


60 


CLEMENTIS 


[Car. IV. 


^ » e hj , 
48 P. ἐκαλεῖτο: kai Μιθριδάτης ὁ Ποντικὸς Διόνυσος καὶ αὐτός" 


ἐβούλετο δὲ καὶ ᾿Αλέξανδρος ἼΑμμωνος υἱὸς εἶναι δοκεῖν 


EY , » ’ * ^ , 
καὶ kepacQopos ἀναπλάττεσθαι πρὸς τῶν ἀγαλματο- 


^ N x , /, , € / , 
ποιῶν, τὸ καλὸν ἀνθρώπου πρόσωπον ὑβρίσαι σπεύδων 


/, ^ , N ^ 
5 κέρατι. καὶ οὔτι ye βασιλεῖς μόνον, ἀλλὰ καὶ ἰδιῶται 


IO 


7 7 ^ , N 3 ’ὕ e ’ 
θείαις προσηγορίαις σφᾶς αὑτοὺς ἐσέμνυνον, ὡς Μενεκρά- 


e 5 NY N e , ΄, , ^ 
τῆς O0 LaTpos, Zevs οὗτος ἐπικεκλημένος. τί με δεῖ kara- 


λέγειν ᾿Αλέξαρχον ; γραμματικὸς οὗτος τὴν ἐπιστήμην 
γεγονὼς, ὡς ἱστορεῖ ΓΑριστος ὁ Σαλαμίνιος, αὑτὸν κατε- 


σχημάτιζεν εἰς ᾿Απόλλωνα. 


τί δεῖ καὶ Νικαγόρου μεμνῆ- 


σθαι----Ζελείτης τὸ γένος ἦν κατὰ τοὺς ᾿Αλεξάνδρου 


γεγονὼς χρόνους---- Ἑρμῆς προσηγορεύετο ὁ Νικαγόρας 
καὶ τῇ στολῇ τοῦ ἙἭ“ρμοῦ ἐκέχρητο, ὡς αὐτὸς μαρτυρεῖ" 


V9 NO. », Ν , δ, , 
ὅπου γε kai ὅλα €Üvm καὶ πόλεις αὐτανδροι, κολακείαν 


e , 2 t / M / M x ^ 
15 ὑποδυόμεναι, ἐξευτελίζουσιν τοὺς μύθους τοὺς περὶ τῶν 


20 


^ , / , Ν 
θεῶν, ἰσοθέους ἄνθρωποι κατασχηματίζοντες ἑαυτοὺς, 


NN /, , / N ^ 
ὑπὸ δόξης πεφυσημένοι, ἐπιψηφιζόμενοι τιμὰς ἑαυτοῖς 
e , ^ Ἁ Ν /, X , , * 

vrepoykovs" νῦν μὲν rov Μακεδόνα Tov ἐκ lleAAgs rov 


/, ^ 
᾿Αμύντου Φίλιππον ἐν Kvvoaapye νομοθετοῦντες προσ- 


^ * N ^ / * /4 
κυνεῖν, TOV τὴν κλεῖν κατεαγότα kai TO σκέλος πεπηρω- 


, e 2 » 3 
μένον, ὃς ἐξεκόπη τὸν ὀφθαλμόν" αὖθις δὲ τὸν Δημήτριον 


30 


ἈΝ Ν 9» —N » , : NU) N 3 ’ ^ 
θεὸν kai avrov ἀναγορεύοντες" καὶ ἐνθα μὲν ἀπεβὴ τοῦ 35 


ἵππου ᾿Αθήναζε εἰσιὼν, ΚΚαταιβάτου ἱερόν ἐστι Δημητρίου" 


tum pro undecimo ab Clemente 
nominatum esse vana fuit quorun- 
dam opinio, refutata ab Letronnio, 
Recueil des Inscriptions vol. 2. p. 
84. 

4. πρόσωπον addidi ex MP. 

8. Ἀλέξαρχον) dvá£apxov N. 

9. αὑτὸν M. αὐτὸν V. 

10. Ἀπόλλωνα Cobetus Mnemos. 
vol. 11. p. 392. pro ἥλιον. Error 
ortus ex compendio nomini utrique 
communi, de quo post alios multos 
dixit Cobetus in Praef. Variarum 
Lectionum p. xvi. xvii. 


I5. éfevreM(ovow P. ν super 
scriptum in M. ἐξευτελίζουσι V. 

19. ᾿Αμύντου Cobetus Mnemos. 
vol rr. p. 390. pro 'Apuvropos. 
Sumta autem haec sunt e loco 
Demosthenis in or. περὶ τοῦ στεφά- 
vov p. 247, 11. ἑώρων δ᾽ αὐτὸν τὸν 
Φίλιππον, πρὸς ὃν ἦν ἡμῖν ὁ ἀγὼν, 
ὑπὲρ ἀρχῆς καὶ δυναστείας τὸν ὀφθαλμὸν 
ἐκκεκομμένον, τὴν κλεῖν κατεαγότα, τὴν 
χεῖρα, τὸ σκέλος πεπηρωμένον etc. de 
quo loco conf. Gellium 2, 27. 

22. τοῦ] Ante ro) tres literae 
erasae in P. 


54, 55.] PROTREPTICUS. ΟῚ 


βωμοὶ δὲ αχοῦ καὶ γά “πὸ Αθηναίων αὐτῷ ὁ τῆ 
ὡμοὶ δὲ πανταχοῦ καὶ γάμος ὑπὸ ᾿Αθηναι Ὁ 0 τῆς 
^ / N Ν ^ Ν € , N 
᾿Αθηνᾶς ηὐτρεπίζετο᾽ ὁ δὲ τὴν μὲν θεὸν ὑπερηφάνει, τὸ 
» ^ s ΄ὔ " " SEEN e , » 
ἄγαλμα γῆμαι μὴ δυνάμενος" Λαμιαν δὲ τὴν ἑταίραν ἔχων 
5 3 , "1 3 , N ^ ^ 'A0 ^ , ^ ^ 
εἰς ἀκρόπολιν ave. kai TQ τῆς Αθηνᾶς ἐνεφυρᾶτο παστῷ, 
^ ^ / N ^ , N e , 
τῇ παλαιᾷ παρθενῳ τὰ τῆς νέας ἐπιδεικνὺς ἑταίρας ὃ 
, 
σχήματα. 
, J/ / 3«&X Ὁ , , 
55. Ov νέμεσις τοίνυν οὐδὲ Ἵππωνι ἀπαθανατίζοντι 
Ν , N e ^ e wy Ν - , ^ 
4o τὸν Üavarov rov ἑαυτοῦ" o ἵππων yap οὗτος ἐπιγραφῆναι 
y P ^ / ^ € ^ / N05 e 
ἐκέλευσεν τῷ μνήματι TQ ἑαυτοῦ τὸδε TO ἐλεγεῖον 


v , ^ N , , ^ 
Iz770rvos τόδε σῆμα, τὸν ἀθανάτοισι θεοῖσιν Ιο 
ἶσον ἐποίησεν μοῖρα καταφθίμενον. 
3 e » / E M , / 7A 
εὖ ye, ἽἽππων, ἐπιδεικνύυεις ἡμῖν τὴν ἀνθρωπίνην πλανην. 
X ^ / N /, ^ * 
εἰ γὰρ καὶ λαλοῦντι σοι μὴ πεπιστεύκασι, νεκροῦ γενέ- 
7] N e ἢ 3 [74 , 
σθωσαν μαθηται. χρησμὸς οὗτος ἐστιν ἵππωνος" voy- 
᾽ / € , ᾽ e ^ 7 
45 σωμεν αὐτὸν. οἱ προσκυνούμενοι παρ ὑμῖν, ἄνθρωποι 15 
/ / 5 / ^ / δεν 49 P. 
γενομενοί ποτε, εἶτα μέντοι τεθνᾶσιν: τετίμηκεν δὲ avrovg 
€ ^ LY e , ^ ᾽7ὔ N N , 
o μῦθος καὶ ὁ χρόνος. φιλεῖ yap πως τὰ μὲν παρόντα 
/ "^ N N , ^ 
συνηθείᾳ καταφρονεῖσθαι, τὰ δὲ παρῳχηκοτα τοῦ παραυ- 
τίκα ἐλέγχου κε j ) χδηλίᾳ τετιμῆσθ 
YX χωρισμένα xpovov αἀδηλίιᾳ τετιμῆσθαι 
^ 7 Y ^ Y , ^ N N * / 
TQ πλάσματι, καὶ τὰ uev ἀπιστεῖσθαι, τὰ δὲ καὶ θαυμά- 20 
» , ^ € MN hY ^ ^ ^ 
ζσθαι. αὐτίκα γοῦν οἱ παλαιοὶ νεκροὶ τῷ πολλῷ τῆς 
/, / , ^ » 5 7 7 
πλάνης χρόνῳ σεμνυνόμενοι τοῖς ἐπέιτα νομίζονται θεοί. 
, (2m ve ^ ΟΝ ^e ^ N ; ’ 
5o πίστις ὑμῖν τῶνδε αὐτὰ ὑμῶν τὰ μυστήρια, αἱ πανηγύρεις, 
* EY 7 Y / [4 
δεσμὰ καὶ τραύματα καὶ δακρύοντες θεοί. 
ὦμοι ἐγὼ, ὅτε μοι Σαρπηδόνα, φίλτατον ἀνδρῶν, 25 
poip ὑπὸ Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο δαμῆναι. 


/, N /, ^ N Nos 1€ N ^ N 
κεκράτηται τὸ θέλημα ToU Διὸς καὶ ὁ Ζεὺς ὑμῖν διὰ Σαρ- 

, 3 , / » ^ 3.7 , N 
πηδόνα οἰμώζει νενικημένος. εἴδωλα γοῦν εἰκότως αὐτοὺς 


2. ὑπερηφάνει] ὑπερηφανεῖ N et 15. ὑμῖν] ὑμῶν N. 
eraso circumflexo P. 16. τετίμηκεν MP. τετίμηκε V. 
4. €vejvpáro NP. ἐνεφύρατο M. 19. ἀδηλίᾳ ex P pro ἀδηλείᾳ. 
evejipero V. 25. ὦμοι] Hom. Il. τό, 433. 


62 CLEMEN'TIS [Car. IV. 


N 4 e ^ , Ν / , s S N , ^ 
καὶ δαΐμονας ὑμεῖς αὐτοὶ κεκλήκατε, ἐπεὶ καὶ τὴν AOnvàv 11 S. 
SATAN ἈΝ N » IN / , e / 
αὐτὴν καὶ τοὺς ἄλλους θεοὺς κακίᾳ τιμήσας “Ὅμηρος δαι- 
’ 
μονας προσηγορευσεν" 
ἡ δ᾽ Οὔλυμπόνδε βεβήκει 
5 δώματ᾽ ἐς αἰγιόχοιο Διὸς μετὰ δαίμονας ἄλλους. 
^ 3 » M / / M 
πῶς οὖν ἔτι θεοὶ τὰ εἴδωλα καὶ οἱ δαίμονες, βδελυρὰα 
“ N , , x /, /, 
ὄντως καὶ πνεύματα ἀκαθαρτα, πρὸς πάντων ὁμολογούμενα 5 
7.» Ν / “ , Ν M ΄ Ν 
γήϊνα καὶ δεισαλέα, κάτω βρίθοντα, περὶ τοὺς τάφους καὶ 
Ν ^ , NI ἢ N ^ e / 
τὰ μνημεῖα kaAwOovueva; περὶ à δὴ kai ὑποφαίνονται 
3 ^ ^ » 
10 ἀμυδρῶς σκιοειδὴ φαντάσματα. 
^p ot ^ e Ν ^ » e Ν Ν b 
56. Ταῦθ᾽ ὑμῶν oi θεοὶ τὰ εἰδωλα, αἱ σκιαὶ καὶ πρὸς 
, ^ ^ N 
τούτοις χωλαὶ ἐκεῖναι kai ῥυσαὶ, παραβλῶπες ὀφθαλμω, at 
e / ^ ^ Ν /, y 
Aurai αἱ Θερσίτου μᾶλλον ἢ Διὸς θυγατέρες. ὥστε μοι 
Ξ 7 " Y / ^ EY , / ε 
δοκεῖν χαριέντως φάναι τὸν Βίωνα, πῶς ἂν ἐνδίκως οἱ 
y N ^ I 3 /, v 3 / e 
15 ἄνθρωποι παρὰ τοῦ Διὸς αἰτήσαιντο τὴν εὐτεκνίαν, ἣν 
50 p. 5.9 € ^ e 3, ^ 3 , SN 
οὐδ αὑτῷ παρασχεῖν ἰσχυσεν ; οἴμοι τῆς ἀθεότητος" τὴν το 
3 7 » 7 hj 7 39129 ^ , N 
ἀκήρατον οὐσίαν, τὸ ὅσον ἐφ᾽ ὑμῖν, κατορύττετε καὶ TO 
y 33 AN Ἀ Ὁ ^ ΄, 3 y, ^ 
ἄχραντον ἐκεῖνο kai TO ἁγιον τοῖς τάφοις ἐπικεχώκατε, τῆς 
, ^» 3. y ΄, N ^ M SS ON N 
ἀληθῶς ovrog οὐσίας συλήσαντες τὸ θεῖον. τί δὴ οὖν τὰ 
^ ^ ^ » ^ 7 / / N 
20 TOU θεοῦ τοῖς ov θεοῖς προσενείματε γέρα ; τί δὲ karaAc- 
, Ν 3 S N ^ / 7 3 Xy 
πόντες τὸν οὐρανὸν τὴν γὴν τετιμήκατε; τί δ᾽ ἀλλο 
N ^ y ^ 3 , ^ / ^ N DU ENT 
χρυσὸς ἢ ἄργυρος ἢ ἀδάμας ἢ σίδηρος ἢ χαλκὸς ἢ ἐλέφας 
^ / / LN. ^ Y , ^ NN N ^ 
ἢ Ao τίμιοι, οὐχὶ yr τε καὶ ἐκ γῆς; οὐχὶ δὲ μιᾶς 
Y » ^ ^ N ,ὕ τῷ Ψ a m , 
μητρὸς ékyova, τῆς γῆς, τὰ πάντα ταῦτα, ὅσα ὁρᾷς ; τί 
EY 5 3 /, x /, / Ν N 3 
25. δὴ οὖν, ὦ μάταιοι καὶ κενοῴφρονες,---πάλιν γὰρ δὴ ἐπανα- 15 


ε 
λήψομαι--- τὸν ὑπερουράνιον βλασφημήσαντες τόπον εἰς 


4. ἡ 9 Οὔλυμπόνδε--- | Hom. Il. 1, I5. airjcawro Scripsi pro airj- 
221. g'ovrat. 

9. à δὴ] dón V. I6. αὑτῷ MP. αὐτῷ V. 

12. ὀφθαλμὼ ex Homero Il. 9, 17. κατορύττετε] karópvrre N. 
502. pro ὀφθαλμῶν. 19. ὄντως] οὔσης Arcerius. 

13. ἢ Potterus pro αἱ. ἢ αἱ Arce- ib. συλήσαντες----γέρα om. N. 
rius. 20. τί δὲ x. scripsi pro τί δαὶ x. 


14. φάναι] φᾶναι MV. 23. λίθοι τίμιοι] λίθος τίμιος N. 


56, 57.] PROTREPTICUS. 68 


» , N » /, / € ^ 3 
τοὔδαφος κατεσύρατε τὴν εὐσέβειαν, χθονίους ὑμῖν ava- 
, N ^ Ἁ ^ ^ ^ 
πλάττοντες θεοὺς kai τὰ γεννητὰ ταῦτα πρὸ τοῦ ἀγεν- 
* ^ /, /, 4 
vyrov μετιόντες θεοῦ βαθυτέρῳ περιπεπτώκατε ζφῳ: 
v / /, ^ ΝΣ Ν 
καλὸς ὁ Πάριος λίθος, ἀλλ᾽ οὐδέπω ἸΠοσειδῶν: καλὸς 
3 lé / ^N € v 
ὁ ἐλέφας, ἀλλ᾽ οὐδέπω ᾿Ολύμπιος" ἐνδεὴς ἀεί ποτε ἡ ὕλη 5 
e » € ἊΝ N 3 ἣν ων ^ € 7 
τῆς τέχνης; ὃ θεὸς δὲ awvevóens. προῆλθεν ἡ τέχνη, περι- 
/ * ^ t e ^ * , ^ 3 , 
βέβληται τὸ σχῆμα, ἡ ὕλη, καὶ TO πλούσιον τῆς οὐσίας 
Χ x N 7 , N ^ / 
20 πρὸς μὲν TO κέρδος ἀγώγιμον, μόνῳ δὲ τῷ σχήματι γίνεται 
’ὔ’ , 5 Ν » /, , » Ν 
σεβάσμιον. χρυσός ἐστι τὸ ἀγαλμά σου, ξύλον ἐστὶν, 


Lon] 


/ , ^ ^ , * 5Ν d / N Ν 
λίθος ἐστὶν, yr) ἐστὶν, ἐὰν ἄνωθεν νοησῃς, μορφὴν παρὰ το 
^ ^ ^ S N ^ , 
τοῦ τεχνέτου προσλαβοῦσα, γῆν δὲ ἐγὼ πατεῖν, ov προσ- 
^ j Z / ^ 
κυνεῖν μεμελέτηκα. ov γάρ μοι θέμις ἐμπιστεῦσαί ποτε 
^ / v ^ ^ 
τοῖς ἀψύχοις τὰς τῆς ψυχῆς ἐλπίδας. 
2 5 e » Ἢ ’ ^ 3 
. 57- lréov οὖν ὡς ἐνι μάλιστα ἐγγυτάτω τῶν ἀγαλ- 
/, e , 7 € , , ^ , 5 7] s 
μάτων, ὡς οἰκεία ἡ πλανὴ kak τῆς προσόψεως ἐλέγχηται" 15 
3 / Ν ΄ Χ ^ M » ^ 3 
ἐναπομέμακται γὰρ 7avv δὴ σαφῶς τα εἰδὴ τῶν ἀγαλ- 
᾽ὔ N /, ^ , ^ N N 
25 μάτων τὴν διάθεσιν τῶν δαιμόνων. εἰ γοῦν τις τας γραφας 
à / ^ ^ ^ € ^ 
καὶ τὰ ἀγάλματα περινοστῶν Üeoro, γνωριεῖ ὑμῶν παραυ- 
/ Ἂν N » ^ P4 N , 
τίκα τοὺς θεοὺς ἐκ τῶν ἐπονειδίστων σχημάτων, τὸν Διό- 
δὼ N ^ ^ N e 30 EN ^ / 
νυσοὸν ἀπὸ τῆς στολῆς, τὸν φαιστον ἀπὸ τῆς τέχνης; 20 
Χ N , N ^ ^ » N ^ /, N 
τὴν Ano ἀπὸ τῆς συμφορᾶς, ἀπὸ τοῦ κρηδέμνου τὴν 
N SEEN ^ / N ^ δ ΩΝ ^ ΄ 
lvo, ἀπὸ τῆς τριαίνης τὸν []οσειδῶ, ἀπὸ τοῦ κύκνου 
Ν / Ἢ N Ne /, / € N ^ N 
τὸν Δία: TOv δὲ Ἡρακλέα δείκνυσιν ἡ πυρὰ, kàv γυμνὴν 
3) , y ^ N ^ , / ^ 
ἰδῃ τις ἀνάγραπτον γυναῖκα, τὴν χρυσὴν ᾿Αφροδίτην νοεῖ. 
[4 , δ ^ 3 
οὕτως ὁ Κύπριος ὁ Πυγμαλίων ἐκεῖνος ἐλεφαντίνου 51 P. 
cn ra ΄ νι» / 5 | 2 
3. ἠράσθη ἀγάλματος-ς---τὸ ἄγαλμα ᾿Αφροδίτης ἣν καὶ γυμνὴ ? 
3 ^ , ^ / / ^ 
7v—, νικᾶται ὁ ἵζύυπριος τῷ σχήματι kal συνέρχεται τῷ 
» ΄ ^ / e ^ / 
ἀγάλματι, καὶ τοῦτο Φιλοστέφανος ἱστορεῖ. ᾿Αφροδίτη 


1. κατεσύρατε] Alterum a in li- 14. ἐγγυτάτω] éyyvráre: P, ut sae- 
tura P. Fuit e. pe in codicibus. 
2. γεννητὰ Υ. γενητὰ ΜΡ. 18. ἐλέγχηται Potterus pro ἐλέγ- 
ib. ἀγεννήτου Árcerius pro ἀγενή- χεται. 
του. 20. ἀπὸ τῆς συμφορᾶ-----τριαίνης 


9. ἐστὶν utrobique P. ἐστὶ V. om. N. 


64 CLEMENTIS [Car. IV. 


δὲ ἄλλη ἐν Κνίδῳ λίθος ἦν καὶ καλὴ ἦν, ἕτερος ἠράσθη 


, Ν. / e. , Ἢ € ET d ^ 
ταὐυτης καὶ μίγνυται τῇ λίθῳ: IIloaoeióurzos ἱστορεῖ, ὁ μεν 


, , ^ UN K / € δὲ Ψ 5 ^ ^ 
πρότερος ἐν τῷ περι I&vmpov, o Oe Érepos ἐν TO περὶ 


^ / ^ , Ν 
Κνίδου. τοσοῦτον ἴσχυσεν ἀπατῆσαι τέχνη προαγωγὸς 


5 ἀνθρώποις ἐρωτικοῖς εἰς βάραθρον γενομένη. δραστήριος 
μὲν ἡ δημιουργικὴ, ἀλλ᾽ οὐχ οἵα τε ἀπατῆσαι λογικὸν, 
οὐδὲ μὴν οὐδὲ τοὺς κατὰ λόγον βεβιωκότας: ζωγραφίᾳ 
μὲν γὰρ δὲ ὁμοιότητα σκιαγραφίας περιστεραῖς προσ- 


έπτησαν πελειάδες καὶ ἵπποις καλῶς γεγραμμέναις προσε- 


^ /, , , 
10 χρεμέτισαν ἵπποι. ἐρασθῆναι κόρην εἰκόνος λέγουσιν koi 


y 5 ao ^ ^ 
νέον καλὸν Κνιδίου ἀγάλματος, ἀλλ᾽ ἦσαν τῶν θεατῶν αἱ 


» , , e Ἂν ^ /, 3 A * ^ e 

ὄψεις ἡπατημέναι ὑπὸ τῆς τέχνης. οὐδὲ yap ἂν θεᾷ τις 
λ ᾽ὔ δ᾽ ^ ^ » δ᾽ ^ , , θ 

συνεπλάκη, ovÓ ἂν vekpa τις συνεταφη, ovÓ ἂν npaaOn 


δαίμονος καὶ λίθου ἄνθρωπος σωφρονῶν. ὑμᾶς δὲ ἄλλῃ 


, , me /, , b Δ ἐν A. 29 T Le P4 
I5 yon e.a. (Um «Ta 7) Texvn, ει Και μῇ €. TO εραν προαγοῦσα, 


5 9... 95.N N ^ * ^ /, , P4 EY N 
ἀλλ ἐπὶ TO τιμᾶν καὶ προσκυνεῖν τὰ T€ ἀγάλματα καὶ TOS 


γραφὰς, ὁμοία γε ἡ γραφή. 


, , Ν € / N 
ἐπαινείσθω μὲν ἢ τέχνη; μὴ 


» , N bi » e , / Ψ € 
ἀπατάτω δὲ rov ἄνθρωπον, ὡς ἀληθείᾳ ἐστηκεν ὁ ἵππος 


e ^ e N , N 3 N x , e x ^ 

ἡσυχῆ, ἡ πελειὰς ἀτρεμῆς; ἀργὸν TO 7rrepov: ἡ δὲ βοῦς 

ε ᾽ὕ e 5 ^ / 7 ^ c 
201) Δαιδάλου ἡ ἐκ τοῦ ξύλου πεποιημένη ταῦρον εἷλεν 


» /, ^N / e » /, 
ἄγριον καὶ κατηνάγκασεν TO θηρίον ἡ τέχνη πλανήσασα 


5 ^ / 
ἐρώσης ἐπιβῆναι γυναικος. 


2. ΠοσείδιπποςἾ Ποσίδιππος libri. 
4. προαγωγὸς MNP. προσαγωγὸς 


5. βάραθρον] βάθρον pr. P, ut vi- 
detur. 

ἡ. οὐδὲ τοὺς additum ex N. In 
MP solum est τούς. 

10. ζωγραφίᾳ)] ζωγραφίαι P. ex ζω- 
γραφίαν factum. 

8. σκιαγραφίας] Literae ία in 
quattuor literarum litura P. 

ib. περιστεραῖς] περιστεραὶ N. πε- 
ριστεραῖ, duabus post ai literis era- 
sis, P. 

9. προσεχρεμέτισαν Secundum ε 


in litura P, ex av factum, ut vide- 
tur. 

I3. vekpá] νεκρῷ N. 

I4. ἄλλῃ yonreía] ἄλληι γοητείαι 
P, « finali ab manu scholiastae ad- 
dito. 

15. προάγουσα V. προσάγουσα li- 
bri, nisi quod e erasum in M. 

I6. ἀλλ᾽ MP. ἀλλὰ V. 

10. τά τε MNP. rà δὲ V. 

18. ἀληθείᾳ NP. ἀλήθεια MV. 

20. εἷλεν] A ex ὃ factum in litura 


p. 


21. κατηνάγκασεν MP. κατηνάγκασε 


L^ 


58; 59.] PROTREPTICUS. 65 


^ 3 , ^ ^ 
58. Τοσοῦτον οἰστρον αἱ τέχναι κακοτεχνοῦσαι τοῖς 
᾿ » " , / , N N S / e 7 
45 ἀνοήτοις ἐνεποίησαν. ἀλλὰ τοὺς μὲν πιθήκους οἱ τούτων 
΄ Ν EY /, c) ^ , ^ 
- . τροφεῖς koi μελεδωνοὶ τεθαυμάκασιν, ὅτι TOV κηρίνων ἢ 
/ € ’ EY 7 3 ^ 7 
πηλίνων ὁμοιωμάτων καὶ κοροκοσμίων ἀπατᾷ τούτους 
» N € ^ ΝΥ 7 / - , , 4 
οὐδεν, ὑμεῖς δὲ ἄρα καὶ πιθήκων χείρους γενήσεσθε λιθίνοις 5 
Ν / Ν , NOS / » / 
καὶ ξυλίνοις καὶ χρυσέοις καὶ ἐλεφαντίνοις ἀγαλματίοις 
b ^ / 3 ene e * 
καὶ γραφαῖς προσανέχοντες ; τοσούτων ὑμῖν οἱ δημιουργοὶ 
3 E. o. , , Ν 
ἀθυρμάτων ὀλεθρίων, οἱ λιθοξζόοι καὶ οἱ ἀνδριαντοποιοὶ, 
^ “" 7 /, 
γραφεῖς re αὖ kai τέκτονες καὶ ποιηταὶ, πολὺν τινα καὶ 52 P. 
^ d 4 , Χ Ἁ , 
τοιοῦτον ὄχλον παρεισάγοντες, kar ἀγροὺς μὲν Σατύρους το 
Ἂς ^ b! M S b / N 
5o kai Ilàvas, ava δὲ τὰς ὕλας Νύμφας τὰς ὀρειάδας καὶ ras 
e ὃ 7) N V , MY lY X M DO x b 
ἀμαδρυάδας, voi μὴν ἀλλὰ καὶ περὶ τὰ ὕδατα καὶ περὶ 
Χ b EY N N b 4J. * * M 
TOUS ποταμοὺς καὶ τὰς πηγᾶς τὰς NaiOag kai περὶ τὴν 
Ἄ M J. (4 ' 7 / ^ 
θάλατταν τὰς Νηρεῖδας. μάγοι δὲ ἤδη ἀσεβείας τῆς 
^ » ^ τ ^ /, , IN 
σφῶν αὐτῶν ὑπηρέτας δαίμονας αὐχοῦσιν, οἰκέτας αὐτοὺς 15 
€ ^ 7 hy ’ὔ » 
18 S. εαυτοῖς καταγράψαντες, τοὺς κατηναγκασμένους δούλους 
^ 3 ^ / /, 3 » 
ταῖς ἐπαοιδαῖς πεποιηκότες" γάμοι τε οὖν ἔτι Kai παιδο- 
7] ^ ^ y ^ 
ποιίαι καὶ λοχεῖαι θεῶν μνημονευόμεναι Kol μοιχεῖαι 
100 Ν , / ὃ / Ν “λ ^ 
δόμεναι καὶ εὐωχίαι κωμῳδούμεναι kai γέλωτες παρὰ 
g / /, ^ ^ 
πότον εἰσαγόμενοι προτρέπουσι δὴ με ἀνακραγεῖν, κἂν 20 
^ , / ^ , N 7 
σιωπῆσαι θελω. οἶμοι τῆς ἀθεοτητος᾽ σκηνὴν πεποιήκατε 
N 3 * ἈΝ ^ ^ ^ / N N 
τὸν οὐρανὸν καὶ TO θεῖον ὑμῖν δρᾶμα γεγένηται koi TO 
Ψ 7 7 7 N , ^ 
5 &yiov προσωπείοις δαιμονίων κεκωμῳδήκατε, τὴν ἀληθῆ 
/ / / 
θεοσεβειαν δεισιδαιμονίᾳ σατυρίσαντες. 
59. Αὐτὰρ ὃ φορμίζων ἀνεβάλλετο καλὸν ἀείδειν, 25 
3 e ies Ὅ NY * N n» 
agov ἡμῖν, Ὅμηρε, τὴν φωνὴν τὴν καλὴν, 
ἀμφ᾽ ἤΑρεως φιλότητος ἐὐστεφάνου τ᾽ ᾿Αφροδίτης" 


3. κηρίνων] κηρίων N. v ἃ m. rec. τόπον V. 


insertum habet M. ib. εἰσαγόμενοι)] Alterum. o ex a 
5. ápa] dpa P. factum in P. 
7. τοσούτων M NP. τοσοῦτον V. ib. δή με Hoeschelius pro δέ με. 
9. γραφεῖς] γραφῆς V. 25. Αὐτὰρ MP cum Hom. Od. 
14. θάλατταν MP. θάλασσαν V. 8, 266. ἀτὰρ V. 
20. πότον MNP, ut Hoeschel. 27. "Apees] Ἄρεος Homerus. 


F 


66 CLEMENTIS [Car. IV. 


[3 * ^ / , «ε ’ , 
ὡς rà πρῶτα μίγησαν ἐν ᾿Ηφαίστοιο δόμοισι 
λάθρη: πολλὰ δ᾽ ἔδωκε, λέχος δ᾽ ἤσχυνε καὶ εὐνὴν 10 
Ἡφαίστοιο ἄνακτος. 
/, e N , , » » Ἁ , 
κατάπαυσον, Ομηρε, τὴν eÓ9v: ovk ἔστι καλὴ, μοιχείαν 
΄ , , WEEK Co * E , Η 
5 διδάσκει πορνεύειν δὲ ἡμεῖς καὶ τὰ ὦτα παρῃτήμεθα 
ς ^ lY € ^ » N e b! , ^ ^ , 
ἡμεῖς yap, ἡμεῖς ἐσμὲν οἱ τὴν εἰκόνα τοῦ θεοῦ περιφέ- 
» ^ ^ Ν “ y , / ^^ 
povres ἐν τῷ ζῶντι καὶ κινουμένῳ τούτῳ ἀγάλματι, TQ 
» θ , , , , À , x 
ἀνθρώπῳ, σύνοικον eikova, σύμβουλον, avvoptAov, συν- 
᾽ὔ ^ e ^ , y , ^ ὍΣ 
ἐστιον, συμπαθῆ, ὑπερπαθῆ: ἀνάθημα γεγόναμεν τῷ θεῷ 
e 4 ^ ςς ε ^ * , x 3 N N , 
το ὕπερ Χριστοῦ" * 9ueis τὸ γένος TO ἐκλεκτὸν, ro βασίλειον 


΄ 7 », e ^ [4 e » 
ἰερατευμα, ἐθνος αγίον, λαὸς περιουσιος. OL ποτε OU 


"μ᾿ 


5 


* ^ N * ^ ^ 95 e v * » 5, 
λαὸς, νῦν δὲ λαὸς ToU θεοῦ" οἱ kara rov loavvgv ovk 
» ^ , , M b ^ y , , 
ὄντες “ἐκ τῶν κάτω, “παρὰ δὲ τοῦ ἄνωθεν ἐλθόντος 
N ^. , e N , ^ ^ 
τὸ πᾶν μεμαθηκοτες, οἱ τὴν οἰκονομίαν τοῦ θεοῦ kara- 
, e , ^ "^ 999 
15 νενοηκότες, οἱ ἐν καινότητι ζωῆς περιπατεῖν μεμελετη- 
, 
κότες. 
, ^ ^ e [4 , 
60. 'AAX ov ταῦτα φρονοῦσιν οἱ πολλοί ἀπορρίψαν- 
Ἁ b! , ^ N NN , » N ^ / 
τες δὲ τὴν αἰδῶ kai τὸν φόβον οἴκοι τοὺς τῶν Ocuuovov 
» , » , ^ X 
53 P. ἐγγράφονται πασχητιασμους. πινακίοις γουν τισι κατα- 
΄ / / , , 
20 γράφοις μετεωρότερον ἀνακειμένοις προσεσχήκοτες ἀσελ- 2o 
/ hj /, /, ^ , 3 /, 
γείᾳ τοὺς θαλάμους κεκοσμήκασι, τὴν ἀκολασίαν evaeeuxv 
’ ^ , , , 5. N 
νομίζοντες" κἀπὶ τοῦ σκίμποδος κατακείμενοι παρ᾽ αὐτὰς 
» b! * , ^ , b! , , 3 ’ 
ἔτι τὰς περιπλοκὰς ἀφορῶσιν εἰς τὴν Αφροδίτην ἐκείνην 
hi Ν Χ WW ^ ^ 7 IN ^ 
τὴν γυμνὴν, τὴν ἐπὶ τῇ συμπλοκῇ δεδεμένην, καὶ τῇ 
/, , N » S » * ^ ’ 
25 Ληδᾳ περιποτώμενον τὸν ὄρνιν τὸν ἐρωτικὸν τῆς θηλυτη- 
, * v ^ ^ / 
ros ἀποδεχόμενοι τὴν γραφὴν ἀποτυποῦσι rats σφενδόναις, 
^ 7 7] ^ *N 5, / 
σφραγῖδι χρώμενοι καταλλήλῳ τῇ Διὸς ἀκολασίᾳ. 
^ ^ ^ e 7 NN /, - 
61. Ταῦτα ὑμῶν τῆς ἡδυπαθείας τὰ ἀρχέτυπα, αὗται 


^ e T ^ / € ^ 
τῆς ὕβρεως αἱ θεολογίαι, αὗται τῶν συμπορνευοντων ὑμῖν 25 


2, λάθρη om. Ν. 13. Joann. iii. 5r. 
8. σύμβουλον] Literae βου in li- 15. Ibid, 1v. 25: 

tura P. ib. Ep. ad Rom. vi. 4. 
το 1 Pet. ii. 9, τὸ. 19. πινακίοις] πινάκιος N. 


I3. Joann. viii. 23. 


60—62.] 


PROTREPTICUS. 


ΟΥ̓ 


^ € ^ ^ -“ s 
θεῶν αἱ διδασκαλίαι: ὃ γὰρ βούλεται, τοῦθ᾽ ἕκαστος koi 


͵ Ν M ^ - N 5 y 
οἴεται κατὰ TOv ᾿Αθηναῖον ῥήτορα. οἷαι δὲ αὖ καὶ ἀλλαι 


e ^ 4. uf / EY 7 * , 
ὑμῶν εἰκονες, πανίσκοι τινὲς καὶ γυμναὶ κόραι καὶ σατυροι 


, M , ΄ ^ ^ 5 , 
μεθύοντες καὶ μορίων ἐντάσεις, ταῖς γραφαῖς ἀπογυμνου- 


SEX ^ , / , , » Ν 9 N 
μεναι, ἀπὸ τῆς ἀκρασίας ἐλεγχόμεναι. ἤδη δὲ ἀναφανδὸν 


*N 3 / “ à , 9X9 Ν 4 
τῆς ἀκολασίας ὅλης τὰ σχήματα ἀνάγραπτα πανδημὶ θεὼ- 


, , , No» ^ » , 
μενοι οὐκ αἰσχύνεσθε, φυλαττετε δὲ ἐτι μᾶλλον ἀνακείμενα, 


e , / ^ ^ e ^ * c, 7 » 
3o ὥσπερ ἀμέλει τῶν θεῶν ὑμῶν τὰς εἰκονας στήλας avou- 


θ , » 4-9 3 » , Ν 
σχυντίας καθιερώσαντες οἴκοι, ἐπ᾿ ἴσης ἐγγραφομενοι τὰ 


Φιλαινίδος σχήματα ὡς τὰ Ἡρακλέους ἀθλήματα. τούτων 


, / ^ / N ^ N ^ » * ^ 
οὐ μόνον τῆς χρήσεως, πρὸς δὲ kai τῆς ὄψεως καὶ τῆς 


ἀκοῆς αὐτῆς ἀμνηστίαν καταγγέλλομεν. ἡταίρηκεν ὑμῖν 


NO, “5 / e » Y N NY / N 
τὰ ὦτα, πεπορνεύκασιν oL οφθαλμοὶ καὶ TO καινότερον προ 


ΜᾺ ^ e uM eun / 5 γι 
τῆς συμπλοκῆς αἱ ὄψεις ὑμῖν μεμοιχεύκασιν. ὦ βιασα- 


a » hd » ^ /, » / 
μενοι τὸν ἄνθρωπον koi τὸ ἐνθεον τοῦ πλάσματος ἐλέγχει 


᾽ ^ , » ^ ej , / Ν 
ἀπαράξαντες, πάντα ἀπιστεῖτε, ἵνα ἐκπαθαίνησθε, καὶ 


, N ^ 3 / ^ , ^ N , / 
35 πιστεύετε μεν τοῖς εἰδώλοις, ζηλοῦντες αὐτῶν τὴν ἀκρασίαν, 


, ^ δὲ ^ 0 ^ , ^ 7 Ν b! N 
χπίστειτε O€ τῳ ὕεῳ σωφροσύυνὴν μὴ φέροντες, και τὰ μεν 


/ / N Nro // s b 
κρείττω μεμισήκατε, τὰ δὲ ἥττω τετιμήκατε, ἀρετῆς μὲν 


M , NS /, 
θεαταὶ, κακίας δε ἀγωνισταὶ γεγενημενοι. 


» , , ^ hy 
62. ᾿᾽Ολβιοι μόνοι τοίνυν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ὁμοθυμαδὸν 


, ^ ’ὔ M b! 
ἐκείνοι πάντες κατὰ τὴν Σίβυλλαν 


^ Ν 5 , $7 
oi ναοὺς μὲν πάντας ἀπαρνήσονται ἰδόντες 


2. οἷαι exclamantis est. Sic ὅση 
γε P. 55. init. 

6. πανδημὶ scripsi pro πανδημεί. 

12. ἀμνηστίαν] ἀμνηστείαν libri. 
ἀμνηστεῖον pr. P, ut videtur. 

I3. οἱ ὀφθαλμοὶ ----μεμοιχεύκασιν 
om. N. 
I5. ἐλέγχει ἀπάρξαντες} Dedecori 
tanquam prünitias offerentes expli- 
cat Potterus, parum probabiliter. 
ἐλέγχει ἀπαράξαντες expressit Her- 
vetus, divinitatem pigmenti confu- 
tatione convellentes. | Et ἀπαράξαν- 


τες est in P : unde restitui. 

17. πιστεύετε Árcerlus. πιστεύητε 
V. πιστεύηται N. 

ib. ὡωλοῦντες MNP. ζητοῦντες V. 

22. Σίβυλλαν(Σιβύλλαν MP.)]4, 27. 

23. ναοὺς] νηοὺς Sibyll. et Justi- 
nus Martyr Cohort. ad Graec. p. 
81. (62. ed. Ott.) 

ib. μὲν additum ex Sibyll et 
Justino. 

ib. πάντας] ἅπαντας Sibyll. 

ib. ἀπαρνήσονται)] ἀποστρέψουσιν 
Sibyll. 

F2 


C1 


20 


54 P. 


5 


1O 


20 


68 CLEMENTIS [Car. IV. 


καὶ βωμοὺς, elkata λίθων ἱδρύματα κωφῶν, 

S 7 , N29. , 
καὶ λίθινα ξόανα καὶ ἀγάλματα χειροποίητα, 
αἵματι ἐμψύχῳ μεμιασμένα καὶ θυσίαισι 
τετραπόδων, διπόδων, πτηνῶν θηρῶν τε φόνοισιν. 

s Y "a ns / eA E N , N 
καὶ yap δὴ καὶ ἀπηγόρευται ἡμῖν ἀναφανδὸν ἀπατηλὸν 
» , / ςς , Ν 7 55 N e » 
ἐργάζεσθαι τέχνην. “ ov yàp ποιήσεις ^ φησὶν ὁ προφήτης 
ζι b € , e 3 ^ » , ^ NTOSOR 3 ^ ^ 

παντὸς ὁμοίωμα, ὅσα ἐν TQ οὐρανῷ καὶ Oc ἐν Τῇ γῇ 

/, 35 5 , * » Χ 9 / Ἂς 
κάτω." ἢ πού γ᾽ ἂν ἔτι τὴν Πραξιτέλους Δήμητρα καὶ 

» NN N » N N N [4 /, ^ 
Kopnyv καὶ τὸν lakyov τὸν μυστικὸν θεοὺς ὑπολάβοιμεν ἢ 

b! J /, ^ N ^ N 3 b! ^ 
τας Λυσίππου τέχνας ἢ τὰς χεῖρας τὰς Απελλικᾶς, ai 
N ^ / v ^ ^ e) , 
δὴ τῆς θεοδοξίας τὸ σχῆμα τῇ ὕλῃ περιτεθείκασιν, 
5 9. δ ^ i! ej Nue , N e /, e , 
ἀλλ᾽ ὑμεῖς μὲν ὅπως ποτε ὁ ἀνδριὰς ὃτι μάλιστα ὡραιο- 
/ ^ ὔ N , * 
τατος τεκταίνηται, προσκαρτερεῖτε, ὅπως δὲ αὐτοὶ μὴ 
e RM] / ^ , ^ , ^ , 
ὅμοιοι δί ἀναισθησίαν τοῖς ἀνδριᾶσιν ἀποτελεσθῆτε, ov 
/ 7 ^ ^ , 
φροντίζετε; πάνυ γοῦν ἐμφανῶς καὶ συντόμως ὁ προφη- 
b 3 / N / , ej &€ / e Ν 
τικὸς ἐλέγχει τὴν συνήθειαν Aoyos ὅτι “πάντες οἱ θεοὶ 
^ , ^ 7 ^ s N 
τῶν ἐθνῶν δαιμονίων εἰσὶν elüoAa* ὁ δὲ θεὸς rovs ovpa- 
^N , / 39» Ν ^ ^ 
νοὺς ἐποίησεν καὶ τὰ ἐν TQ οὐρανῷ. 
1 " 3 

65. Πλανώμενοι γοῦν τινες ἐντεῦθεν οὐκ oi ὅπως 

/ Ἁ /, *N 3 5 , Ν ^ ej , 
θείαν μεν τέχνην, πλὴν ἀλλ᾽ οὐ θεὸν προσκυνοῦσιν, ἡλιὸν 

N Ψ b! M δ, ^ 5 7] Ἂς 
τε καὶ σελήηνὴν καὶ TOv ἄλλον τῶν ἀστέρων χορον, παρα- 

, , N e , N 3» ^ 
Aoyces τούτους θεοὺς ὑπολαμβάνοντες, τὰ ὄργανα τοῦ 

/ ^ N , ^ 5 / ^ 7 
χρόνου. * rQ yap λόγῳ αὐτοῦ ἐστερεώθησαν καὶ τῷ πνεύ- 

1. ἱδρύματα] ἀφιδρύματα Justinus. si ex P pro φόνοισι. 

2. kai λίθινα----χειροποίητα] Hune 5. ἡμῖν Arcerius et Hoeschelius 


versum om. Sibyll. Ex locis simi- pro ὑμῖν. 
libus 3, 588. 723. compositum 6. ἐργάζεσθαι N. ὁρίζεσθαι MPV, 


esse conjecit Alexander. sed margo MP yp. ἐργάζεσθαι, in 
3. αἵματι ἐμψύχῳ αἵμασιν ἐμψύχων Ῥ ab manu scholiastae. 
Sibyll. et Justinus. 7. Exod. xx. 4. 
ib. μεμιασμένα] μεμιαμμένα Sibyll. 8. Δήμητρα] Δήμητραν libri. 
ib. θυσίαισι] θυσίεσσι (1. 6. θυσίῃ- ΘΟ 7 P. 
σι, ut Opsopoeus) Sibyll. 14. ἀνδριᾶσιν] ἀνδριάσιν libri. 
4. τετραπόδων----φόνοισιν] τετρα- 16. Psalm. xcvi. 5. 
zó0ev' βλέψουσι δ᾽ ἑνὸς θεοῦ εἰς μέγα 21. τὸν ἄλλον] Ex τῶν ἄλλων fac- 


κῦδος Sibyll Sie etiam Justinus, tum in P. 
nisl quod és pro eis. φόνοισιν scrip- 23. Cf. Genes. 1. 14. 


45 


50 


19 S. 


65, 64.] PROTREPTICUS. 69 


^ , » ^ ^ € , b] ^ ^ ,»» b] 3 e 
ματι τοῦ στόματος αὐτοῦ πᾶσα ἡ δύναμις αὐτῶν᾽ ἀλλ ἢ 
Ἁ 5 ^ * , N 
μὲν ἀνθρωπεία τέχνη οἰκίας τε kal ναῦς kal πόλεις kai 
Ν ^ ΧΝ Ν ^ ^ » e “-- 
γραφας δημιουργεῖ, θεὸς δὲ πῶς ἂν εἴποιμι ὅσα ποιεῖ; 
“ » hj , , 7 » » , Ξ Ν 3 Χ 
ὅλον ἴδε τὸν κόσμον, ἐκείνου ἔργον ἐστίν" καὶ οὐρανὸς 
Ν. y y ^ , 
καὶ ἥλιος καὶ ἄγγελοι καὶ ἄνθρωποι * ἔργα τῶν δακτύλων 5 
3 ^ 99 e € , ^ ^ , » ^ NN 55 P 
αὐτοῦ. ὅση ye ἡ δυναμις τοῦ θεοῦ. μόνον αὐτοῦ TO : 
L4 7 , A! € N , / , N N 
5 βούλημα κοσμοποιία' μόνος "yap ὁ θεὸς ἐποίησεν, ἐπεὶ καὶ 
, d /, ^ ^ / ^ 
povos ὄντως ἐστὶ θεὸς" ψιλῷ τῷ βούλεσθαι δημιουργεῖ 
Ν σι , , ^ ΠΝ ej N ^ 5 
καὶ τῷ μόνον ἐθελῆσαι αὐτὸν ἕπεται τὸ γεγενῆσθαι. ἐν- 
^ , / N hy * SN 
ταῦθα φιλοσόφων παρατρέπεται χορὸς πρὸς μέν τὴν τὸ 
» ^ /, A NN » 
οὐρανοῦ θέαν παγκάλως γεγονέναι τὸν ἄνθρωπον ὁμολο- 
[4 Ν N , 3 ^ / NM 
yovvrOv, τὰ δὲ ἐν οὐρανῷ φαινόμενα καὶ ὄψει καταλαμ- 
/ / N Χ / N 
Bavoueva προσκυνούντων. εἰ γὰρ καὶ μὴ ἀνθρώπινα τὰ 
» N. o3 , ^ λλὰ ^ , 0 / ὃ ὃ /, αι 
ἐργα τὰ ἐν οὐρανῷ, ἀλλὰ γοῦν ἀνθρώποις δεδημιούργηται. 
IO Ν b! x e / e ^ / ὐλλὰ b! ?^Aü 
καὶ μὴ TOV ἥλιον τις ὑμῶν προσκυνείτω, ἀλλα TOV ἡλίου 


- 


5 

^ N N , , » » N 
ποιητὴν émuroÜeíro, μηδὲ τὸν κόσμον ἐκθειαζέτω, ἀλλὰ 
N , Ν ’ , » e 
τὸν κοσμου δημιουργὸν ἐπιζγτησάτω. μόνη ἄρα, ὡς 
ἔοικεν, καταφυγὴ τῷ μέλλ ἐπὶ τὰ ους ἀφικνεῖ- 

, καταφυγὴ τῷ μέλλοντι ἐπὶ τὰς σωτηρίους ἀφικν 

7 LL /, ^ ^, 3 

σθαι θύρας ὑπολείπεται σοφία θεϊκή: ἐντεῦθεν ὥσπερ ἐξ 
€ ^ , , 3 Ν 3 / , 7 ^ / 
ἱεροῦ τινος ἀσύλου οὐδενὶ οὐκέτι ἀγώγιμος τῶν δαιμόνων 329 


€ ὧν ; 7 , / 
0 ἄνθρωπος γίνεται σπεύδων εἰς σωτηρίαν. 


ΚΕΦ. E. 
5 ^ 
64. ᾿Επιδράμωμεν δὲ, εἰ βούλει, kai τῶν φιλοσόφων 
N / [74 , ^ EY ^ ^ » v 
15 τὰς δόξας, ὅσας αὐχοῦσι περὶ τῶν θεῶν, εἴ πως kal φιλο- 
/, 5 v , ey 3 ^ A 
σοφίαν αὐτὴν κενοδοξίας ἕνεκεν ἀνειδωλοποιοῦσαν τὴν 25 
[r4 3 , , hy , » 3 , M 
ὕλην ἐφεύρωμεν, εἰ kal δαιμόνια ἄττα ἐκθειάζουσαν κατὰ 
N ^ ^ NI 
παραδρομὴν παραστῆσαι δυνηθῶμεν ὀνειρώττουσαν τὴν 
, , ^ N 5 , N , / , , 
ἀλήθειαν. στοιχεῖα μὲν οὖν ἀρχὰς ἀπέλειπον ἐξυμνή- 
^ € e , 
σαντες Θαλῆς ὁ Μιλήσιος τὸ ὕδωρ καὶ ᾿Αναξιμένης ὁ 


1. Psalm. xxxiii. 6. 9. ἐνταῦθα] ἐντεῦθεν (hinc) expres- 
5. Psalm. cii. 26. sit Hervetus. 


70 CLEMENTIS [Ca». V. 


Ν DEN / Ν O07 e / vo M 
καὶ αὑτὸς Μιλήσιος Tov ἀέρα, ᾧ Διογένης ὕστερον ὁ 
» ᾽ Ἁ , 
Απολλωνιάτης κατηκολούθησεν. Παρμενίδης δὲ ὁ "EAca- 
Ν /, ^ "m , N 3 ^ 
τῆς θεοὺς εἰσηγήσατο πῦρ καὶ γῆν, θατερὸν δὲ αὐτοῖν 
, b ^ s e / e / ε 
μόνον, τὸ πῦρ, θεὸν ὑπειλῆήφατον ἵππασὸς τε ὁ Με- 2o 
^ , / ^ M 
5 τΤαποντίνος kai ὁ Edeotos Ἡράκλειτος: '"EjreOokMjs yap 
e: Ὁ ^ , ^ ^ N ^ , 
0 Akpayavrivos εἰς πλῆθος ἐμπεσὼν πρὸς τοῖς Trérrapat 
/, [4 ^ ^ δ᾽ 
56 Ρ. στοιχείοις τούτοις νεῖκος καὶ φιλίαν καταριθμεῖται. ἄθεοι 
Y δ᾽ NN e / N RT, Ν σ᾽ / 
μὲν δὴ καὶ οὗτοι σοφίᾳ rwi ἀσόφῳ τὴν ὕλην προσκυνη- 
Ν , N ^ , 5 / ^ N N 
σαντες kai λίθους μὲν ἢ ξύλα ov τιμήσαντες, γῆν δὲ τὴν 
/, 7 ᾽’ὔὕ ^ 5 
10 τούτων μητέρα ἐκθειάσαντες καὶ Ποσειδῶνα μὲν οὐκ ava- 
’ὔ δ ^ ^ /, » 
πλάττοντες, ὕδωρ δὲ avro προστρεπόμενοι. τί yap ἐστι 
, ^ E € , ^ / 
πρότερον Ποσειδῶν ἢ ὑγρά τις οὐσία ἐκ τῆς πόσεως ὀνο- 25 
/ eg y [: 7 , 3.1 ^ 
ματοποιουμένη ; ὥσπερ ἀμέλει ὃ πολέμιος ᾿Αρης ἀπὸ τῆς 
» , € ex M, 
&pceos καὶ ἀναιρέσεως κεκλημένος. 7) kai δοκοῦσί μοι 
N / N /, / , € 
τδ πολλοὶ μάλιστα τὸ ξίφος μόνον πήξαντες ἐπιθύειν ὡς 
37 » ^ Ν ^ / 3, 
Ape ἔστι δὲ Σκυθῶν τὸ τοιοῦτον, καθάπερ Εὔδοξος ἐν 
, ^ / , ^ N e Ld e 
δευτέρᾳ τῆς περιόδου λέγει. Σκυθῶν δὲ οἱ Σαυρομάται, ὡς 
ε , ^ /, / 
φησιν lkésios ἐν τῷ περὶ μυστηρίων, ἀκινάκην σεβουσιν. 
^ Ν e 15 N N. pube ΄ Ν ^ e 3 , 
τοῦτο TOL καὶ oi ἀμφὶ rov Ἡράκλειτον τὸ πῦρ ὡς apxe- 
, Ἁ N ^ ^ [4 
20 yovov σέβοντες πεπόνθασιν: TO yap πῦρ τοῦτο ἕτεροι 
[74 , 
Ηφαιστον ὠνόμασαν. 
^ Χ € /, Ν ^ / EY ^ 
65. Περσῶν δὲ οἱ μάγοι τὸ πῦρ τετιμῆκασι καὶ τῶν 3o 
^ , / Ν T , 
τὴν ᾿Ασίαν κατοικούντων πολλοὶ, πρὸς δὲ koi Μακεδόνες, 
e Δ , » 7, Π ^ , bx - 
ως φησ ι Διογένης ἐν πρώτῳ ἱἱερσικων. τι μοι 2avpo 
, / ὃ / 3 / 
25 ματας καταλέγειν, οὃς Νυμφόδωρος ἐν Νομίμοις βαρβαρι- 


4. μόνον Sylb, pro μόνοιν. in P: 
ib. Merarovrivos] μεταποντινὸς M. 10. ἀναιρέσεως] ἀναιρήσεως P. 
7. νεῖκος MN. νῖκος V. quod in ib. ἡ Sylb. ἢ V. ; MP. 
νεῖκος mutatum in P ab manu scho- 16. Ei8o£os] ἔνδοξος N. 
liastae. 17. Σαυρομάται M. Σαυρομᾶται V. 
II. προστρεπόμενοι NP et eraso 18. Ἱκέσιος] Scriptor aliunde non 
c M. προτρεπόμενοι V. cognitus, de quo conjecturam in- 
12. πρότερον] Ex πότερον fecit certam proposuit Mueller. Fragm. 
librarius in P. Hist. vol. 4. p. 429. 


14. ἄρσεως] σ a m. rec. insertum 24. πρώτῳ] a MP. 


65, 66.] PROTREPTICUS. "1 


^ M ^ 7 « ^ ^ Ἁ /, x A 
κοῖς TO πῦρ σέβειν ἱστορεῖ, ἢ rovs llépsas καὶ τοὺς 
, LY hj , 7] E] € , , € 
Móovs καὶ rovs μάγους ; θύειν ἐν ὑπαίθρῳ τούτους ὁ 
^ ’ ^ 
Δείνων λέγει, θεῶν ἀγάλματα μόνα τὸ πῦρ καὶ ὕδωρ voju- 
» » 7 » M N £ » » 
Covras. οὐκ ἀπεκρυψάμην οὐδὲ τὴν τούτων ἄγνοιαν. εἰ 
M Y Ν / , , » ^ ΄ , » 
35 yap kai τὰ μάλιστα ἀποφεύγειν otovrat τῆς πλάνης, ἀλλ 5 
e£ ὃ , ’ὔ ἢ 
εἰς ἑτέραν κατολισθάνουσιν ἀπάτην: ἀγάλματα μὲν 57 P. 
^ , // o9 ei 
θεῶν ov ξύλα kal λίθους ὑπειλήφασιν ὥσπερ "EAAqgves, 
N N / , /, , , N 
οὐδὲ μὴν ἴβιδας καὶ ἰχνεύμονας καθάπερ Αἰγύπτιοι, ἀλλὰ 
^ [7 € , N N , 
πῦρ Te kai ὕδωρ ὡς φιλοσοῴφοι. μετὰ πολλᾶς μεντοι 
σ , 9 re 3 ^ » ’ , 
ὕστερον περιόδους ἐτῶν ἀνθρωποειδὴ ἀγάλματα σεβειν το 
Ἂς /, “. ^ ^ 
αὐτοὺς Βήρωσσος ἐν τρίτῃ Χαλδαϊκῶν παρίστησι, τοῦτο 
'A ξέ ^ A / ^ d 9 , , ὰ 
ρταξέρξου τοῦ Δαρείου τοῦ "Qxov εἰσηγησαμένου, ὃς 
^ ^ 9 / J. Ἂ » 3 7 
πρῶτος τῆς Αφροδίτης 'Tavaióos τὸ ἀγαλμα ἀναστῆσας 
^ / , ’ ’ 
4o€v Βαβυλῶνι καὶ Σούσοις καὶ Ἐκβατανοις Πέρσαις καὶ 


, * ^ Ν , exp 7 
Βάκτροις καὶ Δαμασκῷ kai Σάρδεσιν ὑπέδειξε σέβειν. 


Los] 


ὃ 
« 4 ς / N /, N 
ὁμολογούντων τοίνυν οἱ φιλόσοφοι τοὺς διδασκάλους τοὺς 


^ II / ^ * , ^ , , € NT 
σφῶν Πέρσας ἢ Σαυρομάτας ἢ μάγους, map ὧν τὴν 
/, ^ / ^ 7 , ^ 
aÜcoryra τῶν σεβασμίων αὐτοῖς μεμαθήκασιν ἀρχῶν, 
hy , v * ^ ^ ^ 
&pxovra TOV πάντων ποιητὴν καὶ τῶν ἀρχῶν αὐτῶν δημι- 
^ Ὡς » / N Ἁ Ἁ 
ουργὸν ἀγνοοῦντες, τὸν ἄναρχον cov: ra δὲ € TTOXQ 20 
^ EY &é , ^ 3» 3i € , 7 ^ , N 
ταῦτα καὶ “ἀσθενῆ, ἢ φησιν ὁ ἀπόστολος, τὰ εἰς τὴν 
s € / , ^ , 
45 ἀνθρώπων ὑπηρεσίαν πεποιημένα στοιχεῖα προστρεπο- 
μένοι. 
^ Nor / ej N ^ € 
66. Τῶν δὲ ἄλλων φιλοσόφων ὅσοι τὰ στοιχεῖα ὑπερ- 
, 3 , 7A € /, EY /, 
Bavres ἐπολυπραγμονησὰν τι ὑψηλότερον καὶ περιττότερον, 25 
ς * , ^ v » /, 3 , / € 
οἱ μεν αὐτῶν TO ἀπειρον καθυμνησαν, ὧν Ἀναξίμανδρος 0 
, 34 , /, e. 9» 
Μιλήσιος ἢν καὶ ᾿Αναξαγόρας ὁ Κλαζομένιος καὶ ὁ ᾿Αθη- 


2. ὁ Δείνων Mueller. Fragm. Hist. 15. Δαμασκῷ] Literae pasuperscr. 
vol. 2. p. 91. pro ὁ Δίνων. ὀδίνων in P a m. rec. 
» typotheta in V. IQ. τὸν πάντων] τῶν πάντων Sylb. 
6. κατολισθάνουσιν scripsi pro collato πατὴρ τῶν ὅλων p. 58. In P 
κατολισθαίνουσιν. τὸν ex τῶν factum. 
II. Βήρωσσος] Accentu caret P. 21. Ep. ad Galat. iv. 9. 


£2. Tavaios | Ἀναϊτιδος Scaliger. 


8 
58 P. 


IO 


20 


12 CLEMENTIS [Ca». V. 


^ , 7 / ΄ » N cR. Ἢ 
ναῖος Αρχέλαος. τούτω μέν γε ἄμφω τὸν νοῦν ἐπεστη- 
ν ^ 9 € ^ 7] 7] € ^ 
σάτην τῇ ἀπειρίᾳ, 0 δὲ Μιλήσιος Λεύκιππος καὶ ὁ Χῖος 
Μ "ὃ ὃ hy € 37 Ν 3 ^ 5 N 3 X * 
7TpoOcpos διττὰς, ὡς ἔοικεν, kai avrO ἀρχὰς ἄἀπελι 
/, N ^ EY MN , 7, N v 2 
πέτην τὸ πλῆρες καὶ τὸ κενὸν. προσέθηκε δὲ λαβὼν του- 

^ ^ M » € / 7 e 7 
τοιν τοῖν δυοῖν τὰ εἴδωλα ὁ ᾿Αβδηρίτης Δημοκριτος" ὁ γὰρ 
/ , / * » N , 7 5 
τοι ἀροτωνιάτης Αλκμαίων θεοὺς gero τοὺς ἀστέρας εἰναι 
3 7 » , “4 x N 7] 
ἐμψύχους ὄντας. οὐ σιωπήσομαι οὐδὲ τὴν τούτων ἀναισχυν- 
ar 4 . km , , Ὁ ε Ν Ν Χ N 
τίαν᾽ Ξενοκράτης Χαλκηδόνιος οὗτος ἑπτὰ μὲν θεοὺς rovs 


, y S N , /, , ^ ^ 
πλανήῆτας, ὀγδοον δὲ τὸν ἐκ πάντων αὐτῶν συνεστῶτα 


΄ D DENM N oN NN ^ ^ 7ὔ 
κοσμον αἰνίττεται. οὐδὲ μὴν τοὺς ἀπὸ τῆς Στοᾶς παρελεύ- 


s “4 e Ν ^ m^ 5 / hy ^ 
σομαι διὰ πάσης ὕλης καὶ διὰ τῆς ἀτιμοτατῆς TO θεῖον 
/ , ^ / ^ » 
διήκειν λέγοντας, οἱ καταισχύνουσιν ἀτεχνῶς τὴν φιλοσο- 
7 » M x 5 hy 3 ^ , EY ^ 
φίαν. οὐδὲν δὲ οἶμαι χαλεπὸν ἐνταῦθα γενόμενος kai τῶν 
» ^ /, ^ ej ^ € 7 Χ 
ἐκ τοῦ Περιπάτου μνησθῆναι" καὶ ὃ γε τῆς αἱρέσεως πατὴρ 
^ e /, hy y ἈΝ ,ὔ ep 
τῶν ὅλων ov νοήσας TOV πατέρα TOV καλούμενον ὕπατον 
N 5 ^ NN » /, ^ / v 
ψυχὴν εἶναι τοῦ παντὸς οἴεται τουτέστι τοῦ κόσμου τὴν 
N b e , N € ^ [4 , 
ψυχὴν θεὸν ὑπολαμβάνων αὐτὸς αὑτῷ περιπείρεται. ὁ yap 
7 ^ / , ^ N , » 
τοι μέχρι τῆς σελήνης αὐτῆς διορίζων τὴν πρόνοιαν, ἔπειτα 
N ’ N « /, / bi y S 
τὸν κόσμον θεὸν ἡγούμενος περιτρέπεται, TOv ἄμοιρον τοῦ 
^ x Ἁ "2 ^ , 
θεοῦ θεὸν δογματίζων. ὁ δὲ '"Epéatos ἐκεῖνος Θεόφραστος 
€ 9 » y ^ N ἈΝ ^ v ^ 
ὁ Αριστοτέλους γνώριμος πῆ μέν ovpavov, πῆ δὲ πνεῦμα 
N N ^ 3 / N Ν , e X 
τὸν θεὸν ὑπονοεῖ.  'Emiovpov μὲν yap μόνου kai ἑκὼν 
, ΄ ^ »8N / » ^ ^ Ν , 
ἐκλήσομαι, ὃς οὐδὲν μέλειν οἴεται τῷ θεῷ, διὰ πάντων 
3 ^ Ν » 5... ὦ 
ἀσεβῶν. τί γὰρ Ἡρακλείδης 0 Ποντικὸς ; οὐκ ἐσθ᾽ ὅπη 


3 OEGN ^ / Ν SUN 7 3) 
οὐκ ἐπι Τα Δημοκρίτου καὶ QUTOS κατασυρεται εἴδωλα. 


I. ἐπεστησάτην] ἐπιστησάτην P. VLOS. 
3. ἀπελιπέτην] ἀπελειπέτην libri. 17. αὑτῷ MP. αὐτῷ V. 
5. δυοῖν] δυεῖν libri. 20. Ἐρέσιος] aipécws M et in 
7. οὐδὲ in fine versus addidit litura P. ἐρρέσιος pr. P. 
schol. in P. 23. οὐδὲν Lowthius pro οὐδέ. 
8. Χαλκηδόνιος Hoeschelius (col- 24. οὐκ Supra versum ab schol. 


lata p. 500 et 718.) pro Καρχηδό- 


5o. 


20 S. 


9 


67, 68.] 


PROTREPTICUS. 19 


ΚΕΦ. «c. 


i /, , ^ ^ » e * 
67. Kai πολὺς μοι ἐπιρρεῖ τοιοῦτος ὄχλος, otovel 


΄, / ΄ / » 
Moppo TLVO. δαιμονίων πταρεισάγων ξένων ΑΤΟΤΤΟν σκια- 


γραφίαν μυθολόγων ὕθλῳ γραϊκῷ" πολλοῦ γε δεῖ ἀνδρά- 


5 7 » ^ 7 , - N v 
σιν ἐπιτρέπειν ἀκροᾶσθαι τοιούτων λογων, οἷς μηδε τους 5 


^ IN e ^ ^ ἣν ^ , 
παῖδας τοὺς ἑαυτῶν, τοῦτο δὴ TO λεγόμενον, κλαυθμυριζο- 


μένους ἐθίζομεν παρηγορεῖσθαι μυθίζοντες, ὀρρωδοῦντες 


/, , ^ , / N N ^ / 
συνανατρέφειν αὐτοῖς ἀθεότητα τὴν πρὸς τῶν δοκησισοφων 


δὴ τούτων καταγγελλομένην, μηδέν τι νηπίων μᾶλλον 


, N 55, / Ν $^ Ν ^ » 7 ^ Ν 
15 τάληθες εἰδότων. τί yap, ὦ πρὸς τῆς ἀληθείας, rovs σοὶ 


4 [A e 7 Ν ^ ^ AN 
7T€TLOTEUKOTO S δεικνύεις βύσει και φθορᾷ δειναῖς T€ Και 


, e , / , J 
ἀτάκτοις ὑποβεβλημένους ; τί δέ μοι εἰδώλων avarum Ans 


b / 2»; NOS. ^ ^ ^ ^ ^ / ^ / ^ 
τὸν βίον, ἀνέμους τε ἢ ἀέρα ἢ πῦρ ἢ γῆν ἢ λίθους ἢ ξύλα ἢ 


, ^ 7 / N , /, S N Ν 
σίδηρον ἢ κόσμον τόνδε θεοὺς ἀναπλάττουσα, θεοὺς δὲ καὶ 


^N / N / ^ y / 
τοὺς ἀστέρας TOUS πλανήτας τοῖς ὄντως πεπλανημένοις 


^ » ^ , , 
τῶν ἀνθρώπων διὰ τῆς πολυθρυλήτου ταύτης ἀστρολο- 


/ ^ ^ 
γίας, οὐκ ἀστρονομίας, μετεωρολογοῦσα Kai ἀδολεσχοῦσα ; 


Ν / ^ /, ^ N /, ^ N 
TOV Κυρίον τῶν πνευματῶν ποθῶ, TOP Κυρίον TOU "TUpOS, 


δὰ , Ν᾽ N € 7 / N , 
20 TOV κοσμου δημιουργὸν, TOv ἡλίου φωταγωγόν᾽ θεὸν ἐπι- 


^ 3 N^ 3 ^ ^ 
ᾧγητῶ, οὐ τὰ ἔργα τοῦ θεοῦ. 


68. Τίνα δὴ λάβω παρὰ σοῦ συνεργὸν τῆς ζητήσεως ; 


» ^ P4 , /, , , , Ν , 
ov γὰρ παντάπασιν ἀπεγνώκαμεέν σε, εἰ βούλει, rov [{λα- 


^ NN - “. 3 /, MN 
τωνα. πῆ δὴ οὖν ἐξιχνευτέον τὸν θεὸν, ὦ Πλάτων ; τὸν 


^ y v ^ ^ ^ b ^ » 
yop πατέρα καὶ ποιητὴν τοῦδε τοῦ παντὸς εὑρεῖν T€ épyov 


2. ἐπιρρεῖ τοιοῦτος ὄχλος] Locutio 
Platoniea, quam multi sunt imi- 
tati. Vid. Wyttenb. ad Julian. 
p- 14 (237). 

3. ξένων] ξένον N. 

4. ὕθλῳ] Literae ὕθλ in litura P. 

5. οἷς vel οἵοις Sylb. pro ot. 

8. δοκησισόφων Potterus. δοκησει- 
σόφων MPV. δοκήσει σοφῶν pr. P. 


δοκησόφων N. Conf. ad p. 37o. 

ro. ὦ] ὦ hic et infra P. 

II. δειναῖς re kai ἀτάκτοις] δει- 
vàs re καὶ ἀτάκτως Heinsius. 

12. τί δέ scripsi pro τί δαί. 

14. ἢ κόσμον Potterus cum Her- 
veto. ΑΡογδῦ ἤ. 

16. πολυθρυλήτου MP. πολυθρυλ- 
λήτου Υ. 


— 


Oo 


59 P. 


20 


14 


CLEMENTIS 


[Car. VI. 


Y εἰ, y , e , ^ ΣᾺ ἢ Ν , ^ 
καὶ εὑρόντα εἰς ἅπαντας ἐξειπεῖν ἀδύνατον. διὰ τί δῆτα ; 


^ Ν » ^ e N b , ^ , , 5 5 , 
c πρὸς αὐτου" ρητον yap οὐδαμῶς ἐστίν. εὖ γε, ὦ Πλα- 


των, ἐπαφᾶσαι τῆς ἀληθείας: ἀλλὰ μὴ ἀποκάμῃς" ξύν 


μοι λαβοῦ τῆς ζητήσεως τἀγαθοῦ πέρι. πᾶσιν γὰρ ἁπαξ- 


5 ἀπλῶς ἀνθρώποις, μάλιστα δὲ τοῖς περὶ λόγους ἐνδιατρί- 


1o 


15 


20 


3E / SN pem; 3 M ΄, s 
βουσιν ἐνέστακταί τις ἀπόρροια θεϊκη. οὗ δὴ χάριν kai 


δ᾽, N € ^ r4 5 Ν 5 ΄ b 
ἄκοντες μὲν ὁμολογοῦσιν €va τε εἶναι θεὸν, ἀνώλεθρον καὶ 


3, /, ^ 3» Ν ΝῊ ^ ^ » ^ 5, 
QyevvrOov TOUTOV, «VO που 7€pt Τὰ νῶτα TOU Ovpavov εν 


^ ἰδία N , εἰα ^ » P UA s 
T) L LC Και OLK LC 7T € QLOYTT T) OPTOS οντα O.€L 


θεὸν δὲ ποῖον εἰπέ μοι vogréov ; 


Ν / 3. e^ S.N 3 € // 
τὸν πάνθ ὁρῶντα καὐτὸν οὐχ ὁρώμενον, 


Εὐριπίδης λέγει. πεπλανῆσθαι γοῦν ὁ Μένανδρός μοι 


δοκεῖ, ἔνθα φησίν 
, 7) 


e * ^ ^ ^ ^ ^ 
ἥλιε, σὲ yàp δεῖ προσκυνεῖν πρῶτον θεῶν, 


δι᾿ ὃν θεωρεῖν ἔστι τοὺς ἄλλους θεούς" 


Ν Ἁ ^ Ν Ν ^ « 
οὐδὲ γὰρ ἥλιος ἐπιδείξζειέ ποτ᾽ ἂν τὸν θεὸν τὸν ἀληθῆ. o 


N , e € €j , ^ ^ 3 
δὲ λόγος ὁ ὑγιὴς, ὅς ἐστιν ἥλιος ψυχῆς, OU οὗ μόνου ἔνδον 


» , , ^ , ^ ^ , ^ ’ N 
ἀνατείλαντος ἐν τῷ βάθει τοῦ νοῦ αὐτοῦ καταυγάζεται TO 


» [r4 » » y e 4 ^ , » 
oux ὅθεν οὐκ ἀπεικότως ὁ Δημόκριτος τῶν λογίων av- 


, J N ^ ^ 
θρώπων ὀλίγους φησὶν avaretvavras τὰς χεῖρας ἐνταῦθα 


30 


ὃν νῦν ἠέρα καλέομεν οἱ Ἕλληνες, πάντα Δία μυθεῖσθαι, 35 


I. ἅπαντας MNP. ἅπαν V. πάν- 
τας ap. Platonem Tim. p. 28. ex 
eoque apud Clem. Strom. 5. p. 692. 

2. ῥητὸν] ῥητέον MP. ῥητέος V. 
Correxi ex p. 692. et Platon. Ep. 
2. p-94z t. 

3. ἐπαφᾶσαι) ἐπαφᾶσθαι N. 

ib. ξύν μοι λαβοῦ τῆς ζητήσεως] 
Imitatur Platonem Phaedr. p. 237. 
ξύμμοι λάβεσθε τοῦ μύθου, ut The- 
mistius Or. 5. p. 138. σύν μοι λά- 
βεσθε τοῦ ὕμνου. 

4. ἁπαξαπλῶς]) ἅπαξ ἁπλῶς P. 

8. ἀγέννητον Sylb. pro ἀγένητον. 

10. θεόν----Ἴ Hos versus, quos 
Clemens Euripidi, Justinus De 
monarch. p. 57. Philemoni tribuit, 


neutrius poetae esse, sed Christiani 
hominis, recte judicat Meinekius 
Com. vol. 4. p. 67. 

ib. νοητέον] νομιστέον Justinus. 

II. καὐτὸν] kai αὐτὸν pr. P. αὐτὸν 
δὲ Justini codex Arg. 

16. ἐπιδείξειε Sylb. pro ἐπιδείξει. 

ib. ὁ δὲ λόγος MP. οὐδὲ λόγος V. 

18. τοῦ νοῦ Cobetus Mnemos. 
vol. 11. p. 393. pro τοῦ νοῦ kai τοῦ 
voós. 

21. Δία μυθεῖσθαι Heinsius (col- 
lata p. 709.) pro διαμυθεῖσθαι. Rec- 
ta scriptura Δία μυθέεσθαι est, et 
ἀπαιρέεται. μυθέεται οὖ ἀφαιρέεται 


est p. 709. 


69, 70.] 


PROTREPTICUS. 


15 


’ - 5 ^ ^ N 
kai πάντα οὗτος οἶδε kai διδοῖ kai ἀφαιρεῖται, καὶ βασιλεὺς 


L3 ^ , 7 n , 
οὗτος τῶν πάντων. ταύτῃ πὴ koi Πλάτων διανοούμενος 60 P 


Ν θ M EN, ςς EY ^ 3 Ἁ /, y 3 * 
τον θεὸν αἰνίττεται * περὶ τὸν πάντων βασιλέα TavT. ἐστὶ, 


» ^ » € p ^ 49 
κακεῖνο αἴτιον ἁπάντων καλῶν. 
, "s ς N ^ ΄, ΙΝ ^ ^ 
69. Τίς οὖν ὁ βασιλεὺς τῶν πάντων ; θεὸς τῆς τῶν 5 


» LÀ 0 7 b. , e, 5 ^ » 5» 
οντῶν αλῆσειας TO μέτρον. οσπεέρ ουν TO μέτρῳ κατα 


N N , e ^ N Ν ^ ^ N hy 
Aymra τὰ μετρούμενα, οὑτωσὶ δὲ kai τῷ νοῆσαι rov θεὸν 


^ lY ΜΆ eo 9 , « Ne N » 
μετρεῖται καὶ καταλαμβάνεται ἡ ἀλήθεια. ὁ δὲ ἱερὸς ovros 
Μωυσῆς “οὐκ ἔσται" iv “ἐν τῷ "TT 
! ἧς “οὐκ ἐσται φησὶν “εν τῷ μαρσίππῳ σου 
, « , L4 ^ Ν 9. OM 3 ^ 
στάθμιον koi στάθμιον μέγα ἢ μικρον, οὐδὲ ἔσται ἐν τῇ 
» E /, N / / ^ X χλλ᾽ ^ 77 
οἰκίᾳ σου μέτρον καὶ μέτρον μέγα ἢ pukpov, ἀλλ᾽ ἢ σταῦς 
, N Ν / » 35 / ὡς L4 
piov ἀληθινὸν καὶ δίκαιον ἔσται σοι, στάθμιον καὶ μέτρον 
(^5 N ^ [74 e » N PES b! N N 
καὶ ἀριθμον τῶν ὅλων ὑπολαμβανων rov Ücov: ra uev yap 


» Ν y » » , e h 3 19 ^ 
ἄδικα καὶ ἄνισα εἰδωλα οἴκοι ἐν τῷ μαρσίππῳ καὶ ἐν τῇ 


€ »y ^ e , ^ , N Ν / 
ὡς ἔπος εἰπεῖν ῥυπώσῃ ψυχῆ κατακέκρυπται" τὸ δὲ μόνον 


, » € , » Ἁ » 3 NY *N b , b! 
δίκαιον μέτρον, ὃ μόνος ὄντως θεος, iocos ἀεὶ κατὰ τὰ avra 


- 7 » ^ , * ^ 
καὶ ὡσαύτως ἐχων, μετρεῖται πάντα koi σταθμᾶται, οἱονεὶ 


/, ^ , hj e^ 7 , ^ 
45 Τρυτάνῃ τῇ δικαιοσύνῃ τὴν τῶν ὅλων ἀρρεπῶς περιλαμ- 
, ἈΝ 3 ’ ’ « Ἁ N v e SEN - 
βάνων καὶ ἀνέχων φύσιν. ὃ μὲν δὴ θεὸς, oarep kai ὁ πα- 


^ , 3 L4 v ἃ v , ^ » 
λαιος λογος, ἀρχὴν τε καὶ τελευτὴν καὶ μέσα τῶν ὄντων 


€ ’ὔ » ^ X /, P 
ἁπάντων ἔχων εὐθεῖαν περαίνει kara φύσιν περιπορευο- 


^ » , / ^ /, ^ 
μενος" τῷ δ᾽ ἀεὶ ξυνέπεται δίκη τῶν ἀπολειπομένων τοῦ 


jJ , / 
θείου νόμου τιμωρὸς. 


70. Πόθεν, ὦ Πλάτων, ἀλήθειαν αἰνίττῃ ; πόθεν ἡ 
» ’ » / N , Z 
τῶν λόγων ἀῴφθονος χορηγία τὴν θεοσέβειαν μαντεύεται ; 
, Ν , ’ S / 55. 7 
σοφώτερα, φησὶν, τούτων βαρβάρων τὰ γένη. οἰδὰ σου 


4. κἀκεῖνο V. κἀκεῖνος MNP. Ap- 
ud Plat. Ep. 2. p. 312 E. πάντ᾽ 
ἐστὶ καὶ ἐκείνου ἕνεκα πάντα, kai ékei- 
νο αἴτιον ἁπάντων τῶν καλῶν. 

. οὑτωσὶ δὲ] οὕτως εἶδε pr. P. 

9. Deuter. xxv. 13-15. 

10. οὐδὲ ἔσται---- μικρὸν] Haec 
addit N, om. MV. In P est οὐδὲ 


ἔσται ἐν τῇ οἰκίᾳ cov (haec in litura 
à m. pr.) μέτρον μέγα ἣ μικρόν. 

20. τε additum ex p. 499. et 
Platone Leg. 4. p. 715. 

22. τῷ ex p. 499. et Platone pro 
τῇ.  Literam ἢ in litura habet M. 
τὴν est in P. 


μι 


o 


20 


25 


76 


CLEMENTIS 


[Ca». VI. 


M 7 ^ » , »A/ , 
τοὺς διδασκάλους, κἂν ἀποκρύπτειν ἐθέλῃς" γεωμετρίαν 


3 , 
παρ᾽ Αἰγυπτίων μανθάνεις, ἀστρονομίαν παρὰ Βαβυλω- 59 


/ ϑ Ν Ν «ς ^ δ ^ , /, 
viov, ἐπῳδὰς τὰς ὑγιεῖς παρὰ Θρᾳκῶν λαμβάνεις, πολλὰ 


N , / /, N s [74 3 
σε και Ασσύριοι πεπαιδεύκασι, νόμους δὲ τοὺς ὅσοι ἀλη- 


^ 54 4 ^ ^ ^ ^ 
5 θεῖς καὶ δόξαν τὴν τοῦ θεοῦ map αὐτῶν ὠφέλησαι τῶν 


IO 


61 P. 


15 


Ἑβραίων, 


, 3 / ^ , , 
οἵτινες οὐκ ἀπάτῃσι κεναῖς, οὐδ᾽ ἔργ᾽ ἀνθρώπων 


χρύσεα καὶ χάλκεια καὶ ἀργύρου ἠδ᾽ ἐλέφαντος 


καὶ ξυλίνων λιθίνων τε βροτῶν εἴδωλα θανόντων 


τιμῶσιν, ὅσα πέρ τε βροτοὶ κενεόφρονι βουλῇ" 


, * Ἂς ΦΊΕΨ ἢ 3 Ν 3 ε ^ 
ἀλλὰ yàp ἀείρουσι πρὸς οὐρανὸν ὠλένας àyvaàs, 


» 2 3.6 JN / € / 
ὄρθριοι ἐξ εὐνῆς, ἀεὶ χρόα ἁγνίζοντες 


e Ν “ , M 3 19N ^» 
ὕδασι, καὶ τιμῶσι μόνον τὸν ἀεὶ μεδέόντα 


ἀθάνατον. 


71. Καί μοι μὴ μόνον, ὦ φιλοσοφΐα, ἕνα τοῦτον Πλά- 


^ 3 ^ , 
τωνα, πολλοὺς δὲ καὶ ἄλλους παραστῆσαι σπούδασον, 


N ep » / N 3 7 * 95 -*3 7 
τὸν ἕνα OVTOS μόνον θεὸν ἀναφθεγγομένους θεὸν κατ᾽ ἐπί- 


^ 14 ^ , 3 , 
πνοιαν αὐτοῦ, εἴ που τῆς ἀληθείας ἐπιδράξαιντο. ᾿Αντισθέ- 


Ἂ b! , Ν Ν ^ , , /, 
vns μὲν yap ov Kuvikov δὴ τοῦτο ἐνενοησεν, Xokparovs 


οὐδεὶς ἐκμαθεῖν ἐξ εἰκόνος δύναται. 


v o9 / X 3 X » » / , - ES! 
20 δὲ ἅτε γνώριμος θεὸν οὐδενὶ ἐοικέναι φησίν διόπερ avrov 


"evooóv δὲ ὁ ᾿Αθη- 


^ , ^ NN S -14N N ^ 3 7 , , 
votos διαρρηδην àv καὶ αὐτὸς περὶ τῆς ἀληθείας ἐγεγράφει 


^ € y , N * , 3 /, 
τι μαρτυρῶν ὡς Σωκράτης, εἰ μὴ TO Σωκράτους ἐδεδίει 


’ὔ 5ῸΧ Ν 9, 1f € ^ Ν , 
φάρμακον᾽ οὐδὲν δὲ ἧττον αἰνίττεται. ὁ γοῦν τὰ πάντα, 


3. θρᾳκῶν MP. Θράκων V. 

6. Ἑβραίων] Orac. Sibyll. 3, 586. 

1. οὐδ᾽ ἔργ᾽ ex Bibyll. pro οὐδὲ 
ἔργα. 

8. χάλκεια ex Sibyll. pro χάλκεα. 

ib. ἀργύρου ἠδ᾽ ἐλέφαντος] dpyópe 
ἠδ᾽ ἐλέφαντα Bibyll. 

9. θανόντων] καμόντων — Sibyll., 
addito versu πήλινα, μιλτόχριστα, 
ζωογραφίας τυποειδεῖς. 

IO. τιμῶσιν, ὅσα περ] τιμῶντες, ὅσα 
κεν BIbyll. 

11. ἀλλὰ γὰρ] ἀλλά μιν Sibyll. 


Ν Ν 3 / e N / hy * 
25 φησὶ, σείων και ἀτρεμίζων ως μὲν μέγας τις και δυνατὸς 


ib. ἀείρουσι ex Sibyll. pro αἴρουσι. 

12. ἀεὶ] αἰεὶ Sibyll. 

ib. χρόα] χέρας Sibyll. 

13. ὕδασι] ὕδατι Sibyll. 

ib. μεδέοντα] μέγαν ὄντα Sibyll. 

14. ἀθάνατον] ἀθανάτων Sylb. 

22. ἐγεγράφει L. Dindorfius ad 
Xenoph. Mem. 4, 3, 13. p. 171. ed. 
Oxon. pro ἀναγράφει. 

24. rà πάντα] rà om. p. 714. 

25. δυνατὸς φανερὸς ex p. 714. 
φανερῶς (φανερὸς NP.) δυνατός 11- 
bri. 


21 5. 


7i 72.] 


PROTREPTICUS. TT 


, « ^ 7 M , M »ΩΝ X € 
το φανερὸς" ὁποῖος δέ τις μορφὴν, ἀφανὴς, οὐδὲ μὴν 0 παμ- 
^ ^ 5 Ν 3, EA. e. ΚΝ , 
φαὴης δοκῶν εἶναι ἥλιος οὐδ᾽ αὐτὸς ἔοικεν ὁρᾶν αὑτὸν ἐπι- 
bs , » , ^ » 05 ΄ Χ » 
τρέπειν, ἀλλ᾽ ἣν τις ἀναιδῶς avrov θεάσηται, τὴν ὄψιν 
, ^ , / ^ / / ^ ^ 
ἀφαιρεῖται. πόθεν ἄρα ὁ τοῦ Γρύλλου σοφίζεται ἢ δηλαδὴ 


15 


20 


παρὰ τῆς προφήτιδος τῆς 


TOS; 


Ἑβραίων θεσπιζούσης ὧδέ: 


/, ^ ^ / ^ 3 II n 
τίς yàp σὰρξ δύναται τὸν ἐπουράνιον καὶ ἀληθῆ 
ὀφθαλμοῖσιν ἰδεῖν θεὸν ἄμβροτον, ὃς πόλον οἰκεῖ ; 
b) ? 5e? 5 » 2154 ’ὔ , P 
ἀλλ᾽ οὐδ ἀκτίνων κατ ἐναντίον ἠελίοιο 
ἄνθρωποι στῆναι δυνατοὶ θνητοὶ γεγαῶτες. 


72. Κλεάνθης δὲ ὁ ᾿Ασσεὺς, ὁ ἀπὸ τῆς Στοᾶς φιλό- 
σοφος, ὃς οὐ θεογονίαν ποιητικὴν, θεολογίαν δὲ ἀληθινὴν 


, / 3 » Ζ ^ ^ /, e 5 
ἐνδείκνυται, οὐκ ἀπεκρύψατο τοῦ θεοῦ πέρι ὅτι περ εἶχεν 


φρονῶν' 


τἀγαθὸν ἐρωτᾷς μ᾽ οἷόν ἐστ᾽; ἄκουε δή" 

/ / [14 , * 
τεταγμένον, δίκαιον, ὅσιον, εὐσεβὲς, 

^ ^ / 
κρατοῦν ἑαυτοῦ, χρήσιμον, καλὸν, δέον, 
5 3 , / 3 SN , 
αὐστηρὸν, αὐθέκαστον, ἀεὶ συμφέρον, 
ἄφοβον, ἄλυπον, λυσιτελὲς, ἀνώδυνον, 
ὠφέλιμον, εὐάρεστον, ἀσφαλὲς, φίλον, 
ἔντιμον, ὁμολογούμενον, »k ok X ΧΟ 
εὐκλεὲς, ἄτυφον, ἐπιμελὲς, πρᾶον, σφοδρὸν, 
J 

χρονιζόμενον, ἄμεμπτον, ἀεὶ διαμένον. 


1. δέ τις] δ᾽ ἐστὶν p. 714. 

ib. παμφαὴς] πᾶσι φανερὸς apud 
Xenophontem. 

2. αὐτὸς] οὗτος p. 714. 

ib. αὑτὸν, ut apud Eusebium, pro 
αὐτόν. 

4. Τρύλλου] γρύλου MP. 

i 4} ἢ P. 

8. ὀφθαλμοῖσιν----ἄμβροτον ex P. 
et p. 714. pro ὀφθαλμοῖς----ἄβροτον 
(ἄμβροτον MP.) ὀφθαλμοῖς recte 
habebit si ἰδέειν scribatur. 

11. ᾿Ασσεύς Menagius collatis 
scriptorum locis quos vide in an- 
notationePotteri. Legebaturllwa- 
δεύς, quod in Πηδασεύς mutari vo- 


lebat Sylb.  Usitatior adjectivi 
forma est ἴδσσιος : sed "Acces 
quoque dictum esse annotavit Ste- 
phanus Byz. 

12. θεολογίαν] θεογονίαν N. 

15. τἀγαθὸν ---- Cleanthis versus 
iterum apposuit p. 715. ex eoque 
Eusebius p. 679. 

ib. τἀγαθὸν ex p. 715. pro εἰ τὸ 
ἀγαθόν. 

20. εὐάρεστον---ὁμολογούμενον Sic 
etiam apud Eusebium : sed εὐάρε- 
στον, ὁμολογούμενον p. 715. 

23. ἄμεμπτον] In ἀμίμητον cor- 
ruptum p. 715: sed ἄμεμπτον ibi 
quoque Eusebius. 


18 


CLEMENTIS 


[CA». VII. 


ἀνελεύθερος πᾶς ὅστις εἰς δόξαν βλέπει, 
€ x $59 , , ^ 
ὡς δὴ παρ ἐκείνης τευξόμενος καλοῦ τινος. 


ἐνταῦθα δὴ σαφῶς, οἶμαι, διδάσκει ὁποῖός ἐστιν ὁ θεὸς, 


& e e , e N EY e y * e / 
καὶ ὡς ἡ δόξα ἡ κοινὴ καὶ ἡ συνήθεια τοὺς ἑπομένους 


παὐταῖν, ἀλλὰ μὴ τὸν θεὸν ἐπιζητοῦντας, ἐξανδραποδίζε- 


’ N IN SN ’ 
σθον. οὐκ ἀποκρυπτέον οὐδὲ τοὺς ἀμφὶ τὸν Πυθαγόραν, 


“ τς - D! s e 5 M 3 e e 
οἱ φασιν * ὁ μὲν θεὸς eis, χοὗτος δὲ οὐχ, ὡς τινες vrrovo- 


^ , ^ ^ , , 9. 9 34 o ἐὰν, , σ 
οὔσιν, ἐκτὸς τᾶς διακοσμάσιος, ἀλλ᾽ ἐν avra, ὅλος ἐν ὅλῳ 


em , 5 ᾿ς ,ÁF 7 ^ ^ ey 
τῷ κυκλῳ ἐπίσκοπος πάσας γενέσιος, κρᾶσις τῶν ὁλων, 


32N ^ v , /, ^ 3 ^ ’ «7» € /, 
IO &«€L ὧν Και €pyarasg τῶν αὐτου δυναμιων και ἐεργῶν απαᾶαν- 


4 9 , ^ N Y ΄ Ν ^ Y , 
TOV, ἐν οὐρανῷ φωστὴρ kai πάντων πατήρ, νοῦς καὶ ψυ- 


^ d / /, , 39 3 , ΩΝ v o 
χωσις TO ὁλω κύκλω, πάντων κίνασις. αἀποχρὴ καὶ τάδε 3 


3 / ^ , / ^ x , ^ i] » 
εἰς ἐπίγνωσιν θεοῦ ἐπιπνοίᾳ θεοῦ πρὸς αὐτῶν μεν ἀναγε- 


γραμμένα, πρὸς δὲ ἡμῶν ἐξειλεγμένα τῷ γε καὶ σμικρὸν 


15 διαθρεῖν ἀλήθειαν δυναμένῳ. 


ΚΕΦ. Z. 
73. Ἴτω δὲ ἡμῖν----οὐ γὰρ αὐταρκεῖ μόνον ἡ φιλοσοφία 


, Ν Ἂς 3: EN ἈΝ € N N ^ Ν , 
---ἀλλὰ καὶ αὐτὴ ποιητικὴ ἡ περὶ TO ψεῦδος τὰ πάντα 


ἠσχολημένη: μόλις ποτὲ ἤδη ἀλήθειαν μαρτυρήσουσα, 


I. ἀνελεύθερος---Ἴ Haec ex alia 
carminis parte sumta esse patet ex 
p. 716. 

5. ἐξανδραποδίζεσθον Sylb. pro 
ἐξανδραποδιζέσθην, quod. ἐξηνδραποδι- 
ζέσθην scribendum foret. 

7. xo?ros] αὐτὸς Justinus p. 18. 
et Cyrillus. 

8. τᾶς διακοσμάσιος Scripsi pro 
τᾶς διακοσμήσιος, (hoc ex διακοσμη- 
σίας factum in P.) quod est etiam 
apud Justinum, libris nonnullis 
τῆς διακοσμήσεως praebentibus. 

ib. αὐτῷ) ἑαυτῷ Justinus. αὐτῷ 
Cyrillus. 

9. ἐπίσκοπος] ἐπισκοπῶν Justinus 
et Cyrillus. 

ib. πάσας yevéctos] πάσας τὰς yevé- 
σιάς ἐστι Justinus. πάσας γενεάς ἐστι 


Cyrillus. 

ib. κρᾶσις] κρᾶσις ἐὼν (alii codi- 
ces ἐτῶν) Justinus. κρᾶσις ὧν Cy- 
rillus. 

ib. τῶν ὅλων, dei àv] τῶν ὅλων ai- 
óvov Justinus. 

10. ἐργάτας] φῶς Cyrillus. 

ib. ἁπάντων] dpxà πάντων Justinus. 

12. τῶ ὅλω κύκλω] τῷ ὅλῳ κύκλῳ 
libri. τῶν ὅλων κύκλων codices non- 
nulli Justini. | 

lb. πάντων] ἁπάντων Justinus. 

I3. αὐτῶν) αὐτὸν N. 

17. Post μόνον ἡ lacuna et litura 
est in M. Fuit fortasse mapep- 
χέσθω, quod post. μόνον legitur in 
NP, glossemate, ut Potterus opi- 
natur, verbi tre. Pro μόνον ἡ for- 
tasse μόνη scribendum. 


25 


y 3 ’ ^ ^ ^ , 
35 Aparos μὲν οὖν διὰ πάντων τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ διήκειν 


40 


45 


73, 74-] 


PROTREPTICUS. 


19 


μᾶλλον δὲ é£ouoAoyovuévi τῷ θεῷ τὴν μυθώδη mapékBa- 


^ / ^ o Y , A! ^ 
giv' παρίτω δὴ ὅστις kai βούλεται ποιητὴς πρῶτος. 


νοεῖ, 


ὄφρ᾽ ἔμπεδα πάντα φύωνται, 


^ ΔΝ ἊΣ ἐν S 8 e 
TO μιν Get πρωτον T€ Και vo TQOTOVP ἱλάσκονται" 


χαῖρε, πάτερ, μέγα θαῦμα, μέγ᾽ ἀνθρώποισιν ὄνειαρ. 


’ ὌΠ di n) ^ , / € 7 * , 
ταύτῃ TOL καὶ ὁ Ασκραῖος αἰνίττεται Ἡσίοδος rov θεὸν. 


37. N * , ^ ^ ’ὔ , , 
αὑτὸς yàp πάντων βασιλεὺς καὶ koiparos ἐστιν, 


ἀθανάτων τέ oi οὔτις ἐρήρισται κράτος ἄλλος. 


74. Ἤδη δὲ καὶ ἐπὶ τῆς σκηνῆς παραγυμνοῦσι τὴν 


» / : € N ἣν 3 S , Z ἣν , Ν , Ν 
ἀληθειαν' ὁ μὲν καὶ εἰς τὸν αἰθέρα καὶ εἰς τὸν οὐρανὸν 


ἀναβλέψας τόνδε ἡγοῦ θεὸν, φησὶν Εὐριπίδης" ὁ δὲ τοῦ 


Σοφίλλου Σοφοκλῆς, 


εἷς ταῖς ἀληθείαισιν, εἷς ἐστὶν θεὸς, 


E , , ,» y ' ^ * 
OS OUparovr T érevée καὶ γαιαν μακραν 


, N 5 3X7 LS 
πόντου T€ χαροπὸν οἰὃμα κἀνέμων βίας 


θνητοὶ δὲ πολλοὶ καρδίαν πλανώμενοι 


ἱδρυσάμεσθα πημάτων παραψυχὴν, 


θεῶν ἀγάλματ᾽ ἐκ λίθων ἢ χαλκέων, 


* 4 ^^ / / 
ἢ χρυσοτεύκτων ἢ Aepavrivov τύπους" 


3. "Aparos] Phaen. 13. 

Io. ré oí M, qui oí supra versum 
habet a m. pr. re ó9 PV. σέο est 
Ρ. γ16. 

ib. ἐρήρισται ex p. 716. pro ἐρή- 
ρεισται. 

I4. Σοφοκλῆς] Versus Sophocli 
ab falsario suppositi: de quo di- 
cetur ad p. 717. et dixit Nauckius 
ad Fragm. p. 284. 

16. μακρὰν] μακρὴν libri. Rectam 
Scripturam μακρὰν p. 717. praebent 
Justinus, Athenagoras, Cyrillus, 
Theodoretus : sed in μακρὴν consen- 
tit Eusebius. 

17. κἀνέμων]) καὶ ἀνέμων libri. 

ib. βίας] βίαν p. 717 : sed βίας 
Eusebius. 


18. πολλοὶ καρδίαν ex p.7 17. πολυ- 
κερυείᾳ Voc ma. s us pe ίαι M, lite- 
ris λυκερδὲ à m. rec. suppletis, zoA- 
Aoi καρδίᾳ N. πολλοὶ καρδίαν Justi- 
nus p. 104. Eusebius p. 680. ex 
p. 717. pro quo πολλοὶ καρδίᾳ Jus- 
tinus p. 18., πολλοὶ καρδίῃ Cyrillus. 
Apud Justin. p. 18. codex Argent. 
πολυκερδία et p. 104. πολυκερδία. 

19. παραψυχὴν] παραψυχὰς J usti- 
nus p. 104., 884 παραψυχὴν p. 18. 

20. λίθων ex p. 717. λιθίνων ἢ 
ξύλων V. λιθίνων MN, superscripto 
in M τῶν ξύλων. λίθων re kai ξύλων 
Justinus et Cyrillus. 

21. ἢ ᾽λεφαντίνων] ἢ ἐλεφαντίνων 


libri. 


οι 


63 P. 


IO 


20 


80 CLEMENTIS [Ca». VII. 


θυσίας τε τούτοις καὶ κενὰς πανηγύρεις 
νέμοντες, οὕτως εὐσεβεῖν νομίζομεν. 
e s N » Ν / 97 UN. ^ ^ 
οὑτοσὶ μεν ἤδη καὶ παρακεκινδυνευμένως ἐπὶ τῆς σκηνῆς 
M » / ^ ^ / : € N , 
τὴν ἀλήθειαν τοῖς θεαταῖς Tapewyyayev 0 δὲ Θρᾷκιος 
ε L4 X Χ [74 [4 ^ DA , τὰ Ν 
5 ἱεροφάντης καὶ ποιητὴς ἅμα, ὁ τοῦ Οἰάγρου ᾿Ορφεὺς, μετὰ 
Χ ^ 3 J € / bi ^ , /, N 
τὴν TOV ὀργίων ἱεροφαντίαν καὶ τῶν εἰδώλων τὴν 0coAo- 


[4 λ δί LÀ θ 7 9 ’ὔ εν e N » 5 /, 
γίαν, παλινῳδίαν ἀληθείας εἰσάγει, τὸν ἱερὸν ὄντως ὀψέ 5o 


IO 


I5 


7 5 » / 
ποτε, ὅμως δ᾽ οὖν àOÓov Aoyov: 


φθέγξομαι οἷς θέμις ἐστί: θύρας δ᾽ ἐπίθεσθε βέβηλοι 


δ Ν 3." , » » 
πάντες ὁμῶς" ov ὃ ἄκουε, φαεσφόρου ékyove μήνης, 


Μουσαῖ᾽, ἐξερέω γὰρ ἀληθέα, μηδέ σε τὰ πρὶν 
3 , J jd 3^ , / 

ἐν στήθεσσι φανέντα φίλης αἰῶνος ἀμέρσῃ. 
εἰς δὲ λόγον θεῖον βλέψας τούτῳ προσέδρευε, 
ἰθύνων κραδίης νοερὸν κύτος, εὖ δ᾽ ἐπίβαινε 


ἀτραπιτοῦ, μοῦνον δ᾽ ἐσόρα κόσμοιο ἄνακτα 


, / 
ἀθάνατον. 


εἶτα ὑποβὰς διαρρήδην ἐπιφέρει 


Ὁ / 
64 P. εἷς ἔστ᾽, avroyevi]s, ἑνὸς ἔκγονα πάντα τέτυκται" 
5 , , ^ QN / $, / SUN 
ἐν δ᾽ αὐτοῖς αὐτὸς περινίσσεται, οὐδέ ris αὐτὸν 
^ * / / e^ ὧν 
20 εἰσοράᾳ θνητῶν, αὐτὸς δέ ye πάντας ὁρᾶται. 
t 


I. κενὰς] κακὰς Eusebii codices 
quattuor. καλὰς alii cum Justino 
et Theodoreto. 

2. νέμοντες] στέφοντες p. 717. ubi 
τεὔχοντες Justinus p. 18. et 104. et 
Cyrillus, sed στέφοντες Eusebius. 

3. παρακεκινδυνευμένως MNP. πα- 
ρακεκινδυνευμένος V. 

5. Ὀρφεὺς] De versibus Orphi- 
cis vid. Lobeckii disputatio Agla- 
oph. p. 438 seqq. 

9. βέβηλοι] Inter hane sceriptu- 
ram et βεβήλοις fluctuant scriptores 
a Pottero in annotatione indicati et 
Mullachio Fragm. Philos. p. 166. 

10. ópàs M et Justinus Co- 
her. Ὁ 15. p. r5. 56. ed. "Ot. 


ὅμως V. 


€ 
ib. &yove] ἔκγοναι M. 
12. στήθεσσι] στήθεσιν. 


13; βλέψας] ἐμβλέψας Ν. 


14. ἰθύνων] Legebatur εὐθύνων. 
Sie etiam p. 723, ubi Eusebius (ex 
Aristobulo) p. 664. et Justinus 
ἰθύνων, quod hiec quoque restitui. 
In P ἃ m. pr. fuit mapéópev (sic) 
εἰθύνων, ex quo secunda fecit παρε- 
δρευ᾽ εὐθύνων, ut est in M. 

ib. κύτος] κῦτος MV. 

ib. δ᾽ 7 Justinus. 

16. ἀθάνατον om. Justinus. 

18. εἷς----ὁρᾶται] Haec longe ali- 
ter scriptà apud Eusebium (ex 
Aristobulo) p. 665. 

ib. αὐτογενὴς etiam Justinus Co- 
hort. p. 58. et De monarch. p. 
130. αὐτοτελῆς est Strom. 5. p. 
693. 

19. περινίσσεται] Alterum σ era- 
sum in P. περιγίγνεται Justinus et 
Cyrillus. 

20. eicopáa ex Justino et Euse- 
bio pro εἰσορᾷ. 


σι 


75.] PROTREPTICUS. 81 


[74 Ὁ AN , , /, ^ 
10 οὕτως μὲν δὴ Ορῴευς" χρόνῳ δέ ποτε συνῆκεν πεπλανη - 


μένος. 


ἀλλὰ σὺ μὴ μέλλων, βροτὲ ποικιλόμητι, βράδυνε, 
ἀλλὰ παλίμπλαγκτος στρέψας θεὸν ἱλάσκοιο. 


5 v N x , 3 , /, ^ L4 ^ 
€L γὰρ και Τὰ μαλιστα εναυσμαᾶτα Τινὰ TOU Aoyov TOU 


θείου λαβόντες Ἕλληνες ὀλίγα ἄττα τῆς ἀληθείας ἐφθέγ- 


^ N οἱ 7 9 FN , 
£avro, προσμαρτυροῦσι μὲν τὴν δύναμιν αὐτῆς οὐκ ἀποκε- 


1 / ^ δὲ 3 b ἐλέ , θ ^ , 
5 Κρυμμένην, σφᾶς δὲ αὐτοὺς ελέγχουσιν, ἀσθενεῖς, ovk 


3 , ^ /, 
ἐφικομενοι τοῦ τέλους. 


75. Ἤδη γὰρ οἶμαι παντί τῳ δῆλον γεγονέναι ὡς τῶν 


Ν ^ , ^ 5 / c /, ^ EY 
χωρὶς τοῦ λόγου τῆς ἀληθείας évepyovvrov τι ἢ kai φθεγ- 


γομένων, ὁμοίων ὄντων τοῖς χωρὶς βάσεως βαδίζειν βιαζο- 


/, ^4 / , 7 * € MS ^ 
μένοις" δυσωπούντων δέ σε εἰς σωτηρίαν καὶ oL περὶ TOUS 


θεοὺς ὑμῶν ἔλεγχοι, οὺς διὰ τὴν ἀλήθειαν ἐκβιαζόμενοι 


ωὡδοῦσι ποιηταί. Μένανδ DV OK ὃς ἐν Ἡνιόχγῳ 
κωμῳδοῦσι ποιηταί. ἐνανδρος γοῦν ὁ κωμικὸς ἐν OXG 


[ev Ὑποβολιμαίῳ)] τῷ δράματι 


20 οὐδείς μ᾽ ἀρέσκει (φησὶ) περιπατῶν ἔξω θεὸς 
μετὰ γραὸς, οὐδ᾽ εἰς οἰκίας παρεισιὼν 


ἐπὶ τοῦ σανιδίον [μητραγύρτη-ς]. 


^ N e , 
TOLOUTOL yap οἱ μητραγυρται. 


ὅθεν εἰκότως ὁ ᾿Αντισθένης 


2) 3 ^ ^ f/ N /, ^ ^ 
€Aeyev αὑτοῖς μεταιτοῦσιν, OU τρέφω τὴν μητέρα τῶν θεῶν, 


e € 0 N / ’ὔ δὲ ε 3». vw S 5 
7» OL ÜcoL τρέφουσιν. πάλιν Ó€ O αὑτος κωμῳδοποιὸς εν 


ἹἹερείᾳ τῷ pa Aera 0g τὴ ήθειαν διελέ 
ρείᾳ τῷ δράματι χαλεπαίνων πρὸς τὴν συνηθειαν διελέγ- 


^ x 3» ^ 3 ^ 5» ’ 
25 xew πειρᾶται τὸν ἄθεον τῆς πλάνης τῦφον, ἐπιφθεγγόμενος 


ἐμφρόνως 


εἰ γὰρ ἕλκει τὸν θεὸν 


. δέ scripsi pro re. 

. παλίμπλαγκτος] παλίμπλακτος V. 
. ἐναύσματα] ἐναύματα 

. ἄττα] ἅττα M. 

16. Seclusi ἐν Ὑποβολιμαίῳ, omis- 
sum ab Justino: de quo v. Pot- 
teri annotatio. 

18. μετὰ γραὸς excidit apud Just. 
De monarch. c. 5. p. 140. ed. Otton. 

ib. παρεισιὼν] παρέρπων Justinus. 


OXcr-o- 


19. Seclusi μητραγύρτης, omissum 
ab Justino, qui post σανιδίου addit, 
τὸν δίκαιον δεῖ θεὸν | οἴκοι μένειν aó- 
ζοντα τοὺς ἱδρυμένους. 

22. κωμῳδοποιὸς] κωμῳδιοποιὸς P. 

26. εἰ yàp—] Praecedentia apud 
Menandrum verba addidit Justi- 
nus, οὐδεὶς δ ἀνθρώπου θεὸς σώζει, 
γύναι, ἑτέρου τὸν ἕτερον. 

ib. τὸν] τινὰ Justinus. 

G 


οι 


IO 


25 


65 P. 


82. CLEMENTIS*: [Car. VIII. 


τοῖς κυμβάλοις ἄνθρωπος εἰς ὃ βούλεται, 
ὁ τοῦτο ποιῶν ἐστι μείζων τοῦ θεοῦ" 
5 9 ΓΝ , M , A9 ὦὦὮ» 
ἀλλ᾽ ἐστι τόλμης καὶ βίου ταῦτ ὄργανα 
ηὑρημέν᾽ ἀνθρώποισιν. 
* 9 sq y ε /, 3 hy NES 4 
76. Koi οὐχὶ μόνος ὁ Μένανδρος, ἀλλα kai ᾿“Ομηρος 
9 Ν , / Ἂς » N N / 
καὶ Evpurüógs koi ἄλλοι συχνοὶ ποιηταὶ διελέγχουσιν 
^ N ^ Ν ^ , , PEN! * 
ὑμῶν τοὺς θεοὺς kai λοιδορεῖσθαι ov δεδίασιν οὐδὲ καθ 
ἊΝ FUE δ. ly s 9 Ξ , N N 
O7OG OP QvTOLS. QUTLKO Τὴν Αθηνᾶν KvvOMULAP καὶ TOV 
ej 3 v ^ ^ NI / CC 4 
Ηφαιστον ἀμφιγυὴν καλοῦσιν, τῇ δὲ Αφροδιίτῃ ἡ Ἑλένη 3o 
Ν 
10 φησὶ 
μηκέτι σοῖσι πόδεσσιν ὑποστρέψειας "Ολυμπον. 
3. ὃς Ν ^ , , Ἂς e Z 
ἐπὶ δὲ τοῦ Διονύσου ἀναφανδὸν Ὅμηρος γράφει 
ὅς ποτε μαινομένοιο Διωνύσοιο τιθήνας 
σεῦε kar. ἠγάθεον Νυσήιον" αἱ δ᾽ ἅμα πᾶσαι 
15 θύσθλα χαμαὶ karéxevav, ὑπ᾽ ἀνδροφόνοιο Λυκούργου. SE 
» ς 5 ^ ^ ^ € » / 
ἄξιος ὡς ἀληθῶς Σωκρατικῆς διατριβῆς ὁ Evpuriógs εἰς 
N 5 [4 9 N Ἂς; N N € 7 οἱ N 
τὴν ἀλήθειαν ἀπιδὼν καὶ τοὺς θεατὰς ὑπεριδὼν: ποτὲ μὲν 
N , / 
.ιτὸν Απόλλωνα, 
ὃς μεσομφάλους ἕδρας 
20 ναίει βροτοῖσι στόμα νέμων σαφέστατα, 
y 
διελέγχων" 
κείνῳ πιθόμενος τὴν τεκοῦσαν ἔκτανον, 
ἐκεῖνον ἡγεῖσθ᾽ ἀνόσιον καὶ kreivere' 
ἐκεῖνος ἥμαρτ᾽, οὐκ ἐγὼ, 


25 ἀμαθέστερός γ᾽ ὧν τοῦ καλοῦ καὶ τῆς δίκης" 
3. βίου] βίας Bentleius. 13. Διωνύσοιο ex Homero pro Διο- 


4. ηὑρημέν᾽] εὑρημέν᾽ M. εὑρημένα νύσοιο. 
: 20. βροτοῖσι pro βροτοῖσιν eis ex 
ib. ἀνθρώποισιν) ἀνθρώποις ἀναιδέ. Eurip. Or. 592. Ibid. σαφέστατον. 


cw, Ῥόδη, | eis καταγέλωτα τῷ βίῳ 22. κείνῳ) τούτῳ apud Euripi- 
πεπλασμένα Justinus. dem. 
8. κυνόμυιαν] Hom. Il. 21, 394. lb. πιθόμενος et ἔκτανον ex Euri- 
9. ἀμφιγύην)] Hom. Il. 1, 607. οὐ pide pro πειθόμενος----ἔκτανεν. 
alibi. 23. κτείνετε ex Euripide pro 
II. uykér.—] Hom. Il. 3, 405. κτείνατε. 
10. πόδεσσιν MP. πόδεσιν V. 25. y ex Euripide (Orest. 417.) 


13. ὅς more] Hom. Il. 6, 132. additum. 


76, 57.] PROTREPTICUS. ^ 88 


4o τοτὲ δ᾽ ἐμμανῆ εἰσάγων ᾿Ἡρακλέα καὶ μεθύοντα, ἀλλαχόθι 


» ^ EY TY. ἃ ε / ^ / 
καὶ ἀπλήηστον" πως γαρ ουχι: ος εστίιῶμενος TOLS Kpeaat 


UN — 9 /, 
χλωρὰ σῦκ ἐπήσθιεν 


ἄμουσ᾽ ὑλακτῶν ὥστε βαρβάρῳ μαθεῖν. 


3, hi » ^ , ^ ai a WR. ^ ^ 
ἤδη δὲ ἐν Ἴωνι τῷ δράματι γυμνῇ τῇ κεφαλῇ ἐκκυκλεῖ τῷ 5 


θεάτρῳ τοὺς θεούς" 


πῶς οὖν δίκαιον τοὺς νόμους ὑμᾶς βροτοῖς 


γράψαντας αὐτοὺς ἀδικίας ὀφλισκάνειν ; 


2 ᾽ , ^ » 6s , N , 
εἰ ὃ, ov yàp ἔσται, τῷ λόγῳ δὲ χρήσομαι, 


δίκας βιαίων δώσετ᾽ ἀνθρώποις γάμων, 


σὺ καὶ Ποσειδῶν Ζεύς θ᾽. ὃς οὐρανοῦ κρατεῖ, 


45 ναοὺς r(vorres ἀδικίας κενώσετε. 


ΚΈΦ. H. 


77. "Opa τοίνυν τῶν ἄλλων ἡμῖν τῇ τάξει προδιηνυ- 


/, “εν N ^ 5: / Ν N e 
σμένων ἐπὶ Tag προφητικας ἱέναι γραφὰς: καὶ yap οἱ 


Ν N 9 N / e os , N , / 
χρήσμοι τᾶς εἰς τὴν θεοσέβειαν ἡμῖν αῴφορμας εναργεστατα 


^ N / ^ 
προτείνοντες θεμελιοῦσι τὴν ἀλήθειαν, γραφαὶ δὲ αἱ θεῖαι 


b ^ / / , € / N 
καὶ πολιτεῖαι σώφρονες σύντομοι σωτηρίας ὁδοί: γυμναὶ 


^ N ^ , N / Ν ἢ Ν. 
κομμωτικῆὴς καὶ τῆς ἐκτὸς καλλιφωνίας καὶ στωμυλίας καὶ 


7 € , ^ , e x / 
κολακείας ὑπάρχουσαι ἀνιστῶσιν ἀγχόμενον ὑπὸ κακίας 


Ν » e ^ Ν » M N ^ 
5o τὸν ἄνθρωπον, ὑπεριδοῦσαι τὸν ὀλισθον τὸν βιωτικὸν, μιᾷ 
t 


EY ^ , ^ ^ Ἁ ζ » 7 
καὶ Ty αὑτῇ φωνῇ πολλὰ θεραπεύουσαι, ἀποτρέπουσαι 


Ν e ^ ^ 3 / , p 3 ^ 
pev ἡμᾶς της ἐπιζημίου ΑἸΤΑΤΉ 9: προτρέπουσαι δὲ ἐμφανῶς 


5 / 37 ^ € ^ ες κα 
εἰς προὖὗπτον σωτηρίαν. αὐτίκα γοῦν 7) προφῆτις ἡμῖν 


gro πρώτη Σίβυλλα τὸ Goa. τὸ σωτήριον" 
e por1 E »p 


1. τοτὲ (τότε P.) δ᾽ ἐμμανῆ---.Ηρακ- 
λέα] In Hercule furente. 

3. xXhepà—-] Alcest. 760. 

ib. σῦκ᾽---ἀμουσ᾽] σῦκα---ἄμουσα 
PV. 


4. ὥστε) oore V. 


5. Ἴωνι] 442. 


11. θ᾽ ex Euripide pro δ᾽. 

12. ἀδικίας MN. ἀδικίᾳ PV. 

I9. τῆς ἐκτὸς] ἐκτὸς τῆς Arcerius. 

22. θεραπεύουσαι Sylb. pro θερα- 
πεῦσαι. 

25. Σίβυλλα (σιβύλλα MP.)] In 
Prooemio v. 23. 


G 2 


IO 


τς 
66 P. 


25 


84 


CLEMENTIS 


[Ca». VIII. 


οὗτος ἰδοὺ πάντεσσι σαφὴς, ἀπλάνητος ὑπάρχει" 


ἔλθετε, μὴ σκοτίην δὲ διώκετε καὶ ζόφον αἰεὶ, 


ἠελίου γλυκυδερκὲς, ἰδοὺ, φάος ἔξοχα λάμπει. 


"^ * / / , , € ^ 
γνῶτε δὲ κατθέμενοι σοφίην ἐν στήθεσιν ὑμῶν. 


e , 3 Ν D , /, 3.9 , 
εἷς θεός ἐστι fpoxàs, ἀνέμους, σεισμούς T. ἐπιπέμπων, 


ἀστεροπὰς, λιμοὺς, λοιμοὺς καὶ κήδεα λυγρὰ 


καὶ νιφετοὺς, κρύσταλλα' τί δὴ καθ᾽ ἕν ἐξαγορεύω ; 


οὐρανοῦ ἡγεῖται, γαίης κρατεῖ, αὐτὸς ὑπάρχει. 


3 θέ "ὃ A! M 3 /, , LC ^ / 
ενσεῶς σφο ρᾶ Τὴν μεν ΟΑἸΤΑΤΉΨ ἀαπεικαζουσα TO O9 KOT€t, 


Ν N ^ ^ ^ N 
10 τὴν δὲ γνῶσιν ἡλίῳ καὶ φωτὶ τοῦ θεοῦ, ἄμφω δὲ παρα- 


θεμένη τῇ συγκρίσει τὴν ἐκλογὴν διδάσκει" τὸ γὰρ ψεῦδος 


οὐ ψιλῇ τῇ παραθέσει τἀληθοῦς διασκεδάννυται, τῇ δὲ 


χρήσει τῆς ἀληθείας ἐκβιαζόμενον φυγαδεύεται. 


78. Ἱερεμίας δὲ 0 προφήτης ὃ πάνσοφος, μᾶλλον δὲ 


5 € / N [74 ^ 5 / N , ἐξ SN 
τῷ ἐν lepeuia τὸ ayiov πνεῦμα ἐπιδείκνυσι τὸν θεὸν. “θεὸς 


3 / 3 /, , 9» N ζέ Ἂς DUDEN N , , 
ἐγγίζων ἐγώ εἰμι φησὶ “ καὶ οὐχὶ θεὸς πόρρωθεν. εἰ 


, » , / SN , NN 5 357 
ποιήσει τι ἄνθρωπος ἐν κρυφαίοις, καὶ €yo οὐκ ὄψομαι 


» / ^ » τος ^ , N b * ^ 3.22N ^ 
GUTOV; ἢ οὐχὶ TOUS οὐρανοὺς καὶ τὴν γὴν ἐγὼ πληρῶ ; 


/, , / N 5 NOE J. / , 99 
λέγει κύριος." πάλιν δὲ αὖ δια Hoaiov “ τίς μετρήσει 


Ν. [44 Ν , N 0 ^ b ^ b ^ ὃ ,.859 
20 φησὶ * rov ovpavov σπιθαμῃ καὶ πᾶσαν τὴν γὴν δρακι: 


e Ν᾿ 7 ^ cA οἴ /, ^ 
opa τὸ μέγεθος τοῦ θεοῦ kai καταπλαγηθι. τοῦτον προσ- 


7 » ,? c € , ζξ τ. Δ 7’ 
κυνήησωμεν, εφ ου φησιν 0 προφήτης απὸ προσωώπου 


» / e , Ν /, ^ , 
σου 0p?) T C.K0)0* OVTOL, ὡς COTO ΖΤροσ e7rOUv 7TUDOS de ker αι 


, 3» c Ὄ Ν , N € Üec - 0 , € ἐ 
ΚΉρος. οὗτος, φησὶν, εστιν 0 Uecos, οὐ σρονος μεν ἐστιν 


I. πάντεσσι ex Sibyll. et Cle- 
mente p. 718. pro πάντ᾽ ἐστί. 

2. ζόφον] γνόφον "Theophilus. 

4. κατθέμενοι] καθέμενοι P, literis 
6c in litura positis. 

5. T om. Sibyll. et Theophilus. 

6. λοιμοὺς om N. 

7. kpvgraAAa ex Sibyll. et Theo- 
philo pro κρύσταλλά re. re erasum 
in E 


8. κρατεῖ, αὐτὸς] κράτος αὐτὸς Ar- 


cerius. 

10. αὐτὸς ὑπάρχει excidit in Si- 
byll. Cum Clemente consentit The- 
ophilus. "Aiüos ἄρχει Schwartzius 
in Analectis. 

I5. Jerem. παῖ 23, 24. 

18. ἢ superscr. in P a m. rec. 

20. [688]. xl. 12. 

22. lad. Lxiyc 1, 2. 

24. Ibid. Ixvic z-OQonf. lxiv. τ. 


23 8. 


ὑπὸ 


o 


78, 79.] PROTREPTICUS. 85 


E , s € , N € ^ ἃ ΕΝ 5, / ^ , Ν 
ὁ οὐρανὸς, ὑποπόδιον δὲ ἡ γῆ, ὃς ἐὰν ἀνοίξῃ τὸν οὐρανὸν, 
, , , , ^ /, , ^ 
τρόμος ge λήψεται." βούλει koi περὶ τῶν εἰδώλων ἀκοῦ- 
20 σαι τί φησὶν ὃ προφήτης οὗτος ; “παραδειγματισθήσονται 
» ^ € / » N ^ 5, ^ , 
ἐμπροσθεν τοῦ ἡλίου kai ἐσται τὰ θνησιμαῖα avrov βρώ- 61 P. 
^ ^ ^ , ^ ^ ^ 7] ^ ^ 
ματα τοῖς πετεινοῖς TOU οὐρανοῦ kai τοῖς θηρίοις τῆς γῆς: 5 
* / e * ^ € , v ^ g e , EN 
καὶ σαπήσεται ὑπο τοῦ ἡλίου καὶ τῆς σελήνης, ἃ αὐτοὶ 
, , X € , SL / VA 9 Ζ ς 
ηγάπησαν καὶ οἷς αὐτοὶ ἐδούλευσαν, καὶ ἐμπρησθήσεται ἢ 
/ S e. 95 n N M ^ ^ N Ν 
πόλις αὐτῶν. φθαρήσεσθαι δὲ kai τὰ στοιχεῖα καὶ TOV 


*€ παλαιωθη- 


, S ἣν » ^ /, ἐς e κι᾽» Ν. 
κόσμον σὺν καὶ αὐτοῖς λέγει: “ἡ γῆ φησὶ 
s , * Ny ἘΠῚ / , 
σεται Kol ὁ οὐρανὸς παρελεύσεται, τὸ δὲ ῥῆμα κυρίου μένει xo 
Ν ^ 3 
εἰς τὸν αἰῶνα. 
/, XC ὦ L hj ’ N ^ 
79. Τί δὲ ὅταν πάλιν ἑαυτὸν δεικνύναι ὁ θεὸς βουληθῇ 
N , , 7 y , , y 
25 διὰ Μωυσέως: “ἴδετε ἴδετε ὅτι ἐγὼ εἰμι καὶ οὐκ ἐστι 
Ν [74 b! , ^ ΦΨῸΝ » ^ M / 
θεὸς ἕτερος πλὴν ἐμοῦ. ἐγὼ ἀποκτενῶ kai ζὴν ποιήσω" 
/, 3 ur Ν » » ^ , ^ , ^ 
πατάξω κἀγὼ ἰάσομαι, καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἐξελεῖται ἐκ τῶν 15 
^ 55» , N Ν ew , ^ , 
χειρῶν jov. ἀλλα kai erépov ἐπακοῦσαι θελεις χρη- 
- , N N / N s * 
σμῳδοῦ ; ἐχεις TOV χορὸν πάντα TOV προφητικον, rovs 
/, ^ /, 7 s , ^ N ^ 
συνθιασώτας τοῦ Μωυσέως. Ti φησὶν αὐτοῖς TO πνεῦμα 
^ e, ^ 9 Ἁ » , 7 ’ {ς 3 N , V 
TO ἅγιον δια Ὥσηε, ovk ὀκνήσω λέγειν “ἰδου, ἐγὼ 
^ ^ Y / ^ : ^ M 
στερεῶν βροντὴν καὶ κτίζων πνεῦμα, ob αἱ χεῖρες kai τὴν 20 
Ν ^ , ^ , / » » b * Ν 
στρατιὰν τοῦ οὐρανοῦ ἐθεμελίωσαν. ἔτι δὲ καὶ δια 
"H J. * , 5 : / N 7 cc 3 ’ 
3o Ησαὶῖου καὶ ταύτην ἀπομνημονεύσω σοι τὴν φωνὴν" “ἐγὼ 
, 359 EY ce 5 , € ^ / LONE, , 
εἰμι φησὶν “ὁ κύριος ὁ λαλῶν δικαιοσύνην καὶ ἀναγγελ- 
3 ’’ ’ / e 
λων &Axeuxv: συνάχθητε καὶ ἥκετε' βουλεύσασθε ἀμα, οἱ 
3 N ^ ^ » 7 Ν 
σωζόμενοι ἀπὸ τῶν ἐθνῶν. οὐκ ἔγνωσαν οἱ αἴροντες τὸ a5 


, , gi em Ν , ^ ^ , 
ξύλον γλυμμα αὐτῶν, καὶ προσευχομενοι θεοῖς οἱ οὐ 


3. ὁ προφήτης] Aberat ὁ. 19. Àmos.iv. 1 3. Cf. Psalm.viii. 3. 
ib. Jerem. viii. 2. xxxiv. 20. iv. 20. kai τὴν] kai om. MP. 
26. 23. lesai. xlv. 19, 20. 
9. lesàj. xL 8. lH. 6. lb. ἐγώ εἰμι φησὶν ὁ om. N. 
12. δὲ] δαί libri. 24. ἥκετε] Literae κετε in litura 


13. Deuter. xxii. 39. E 


68 P. 


86 CLEMENTIS [Ca». VIII. 


/ 5 pF 35 3.3 * ἈΝ 5 A99 N ε N * 
σώσουσιν αὐτούς. εἰθ᾽ ὑποβὰς “ἐγὼ φησὶν “ὁ θεὸς, καὶ 
5 » ^ 5 ^ / Ἀ ^ 5 » ΄ 
οὐκ ἔστι πλὴν ἐμοῦ δίκαιος καὶ σωτὴρ, οὐκ ἔστι πάρεξ 
, ^ 3 " / Ν , £159 3 " 
ἐμοῦ" ἐπιστράφητε πρὸς με καὶ σωθήησεσθε οἱ ἀπ᾿ ἐσχάτου 
^ ^ 3 /, , € ἊΝ SN 5 » » $ 5 a9 ^ 
τῆς γῆς. ἐγὼ εἰμι 0 θεὸς καὶ ovk ἐστιν &AÀAAOs" κατ ἐμαυτοῦ 35 
5 / 35 ^ N 7 / 7 [4 
δ ὀμνύω." τοῖς δὲ εἰδωλολάατραις δυσχεραίνει λέγων “ τίνι 
[d y "d ^ / e /, e , 5 , ἈΝ 
ὡμοιώσατε κύριον; ἢ τίνι ὁμοιῶματι ὡμοιώσατε αὑτὸν; M) 
/ 9 / / ^ / / / 
εἰκόνα ἐποίησεν τέκτων, ἢ χρυσοχόος χωνεύσας χρυσίον 


3») 


/ , ^ SEN , b cy y 
περιεχρύσωσεν αὐτὸν :᾿ καὶ τὰ ἐπὶ τούτοις. μὴ οὖν ἔτι 
^ x Ν $^ ^ » N , , 
ὑμεῖς εἰδωλολάτραι, ἀλλὰ κἂν νῦν φυλάξασθε τὰς ἀπειλάς" 
/ N NN ^ Ἂς ^ /, » ^ 
ro “ ὀλολύζει γὰρ τὰ γλυπτὰ καὶ τὰ χειροποίητα, μᾶλλον 
Ἂ Tes γ3,..9329 5 ^ / 3 / N € ἦν y N 
δὲ oL ἐπ᾿ αὑτοῖς πεποιθότες, ἀναίσθητος yap ἡ ὕλη. ert φησὶν 
/ / , / Ν Χ » / 
4 ὃ κύριος σείσει πόλεις κατοικουμένας καὶ τὴν οἰκουμένην 49 
e / ^ WS T4 / 3 
ὅλην καταλήψεται τῇ χειρὶ ὡς vooctav. 
/ / , , ; uc 3, 
90. Τί σοι σοφίας ἀναγγελλω μυστήρια καὶ ῥήσεις ἐκ 
δὲ ε / /, éG / » /, 3 Χ 
15 παιδὸς Βιβραίου σεσοφισμένου ; “ κύριος ἐκτισέν με ἀρχὴν 
ς ^ , ^ * » » ^ 5 Ν ςς 7] 7] “4 
ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἐργα αὐτοῦ, καὶ “ κύριος δίδωσι σοφίαν 
3 N /, b ^ ^ 7 ^ 
καὶ ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ γνῶσις καὶ σύνεσις. “ἕως 
Υ 5 N Ψ, / M 3 ej , 7 
πότε, ὀκνηρὲ, κατάκεισαι; πότε δὲ ἐξ ὕπνου ἐγερθήσῃ ; 
»N Ny e y ej bi E δ," / € 
ἐὰν δὲ &okvos ἧς, ἥξει σοι ὥσπερ πηγὴ ὁ ἅμητός cov, ὁ 
λό e Νὰ [4 » "b À , € , 3 /, * 
,,^0yos ὁ πατρικὸς, ὁ ἀγαθὸς λύχνος, ὁ κύριος ἐπάγων TO 
^ Ν / P N / 35 , N e 
φώς, τὴν πίστιν πᾶσι kai σωτηρίαν. C kvpios" yap * ὁ 
, N ^ , ^ 7.. » ^ e € / 
ποιῆσας τὴν γὴν ἐν τῇ ἰσχύϊ αὐτοῦ, ὡς φησιν “Ἱερεμίας, 45 
b] 7 N /, Lad / ^ 9» 
ἀνώρθωσεν τὴν οἰκουμένην ἐν τῇ σοφίᾳ αὐτοῦ. προπε- 
, x ἘΝ SS 3. N » [4 / o » e , 
σόντας γὰρ ἡμᾶς ἐπὶ τὰ εἰδωλα ἡ σοφία, ἢ ἐστιν ὁ λόγος 


/ , ^ 5 ^ SEN δ 5 » N er y ^ 
e5 αὐτοῦ, ἀνορθοῖ ἐπὶ τὴν ἀλήθειαν. καὶ αὕτη 7poT TOU 


I, [688]. xlv. ΟἹ, 22; 25, 16. Proverb. ii. 6. 
4. ἐμαυτοῦ MPV. ἐμοῦ N. 17. ΤΡ σον 9,0, 20; 225 23! 
5. lesai. xl. 18, r9. 19. ἄμητος] áugyrós MPV. 
0.9] T. 21. Jerem. x. 12, 
. lesai. x. 10. n 
i Ibid. x. 14 22. Ἱερεμίας) íepeuíae P hic et 
i T alibi. 


13. νοσσιάν] νοσσίαν Μ, K Heinsi 
15. Proverb. Viii. 22. 23. προπεσόντας lMeinsius pro 


3 , 
10. ἔκτισεν MP. ἔκτισε V. amornegovras, 


8o, 81.] PROTREPTICUS. 87 


lá AU c , / , , 
παραπτώματος ἀνάστασις" ὅθεν ἀποτρέπων εἰδωλολατρίας 
€ Á € /, /, » ’͵ Μ ^ [44 γ᾽ 
ἁπάσης ὃ θεσπέσιος παγκάλως ἀνακέκραγε Μωυσῆς “ &kove 
'Í / d ΄ [4 , 7 - 3 , A » c6 , 

σραηλ᾽ κύριος ὁ θεὸς σου, κύριος εἷς ἐστίν" καὶ “ κύριον 
N , , ^ / 7 LE 
τὸν θεὸν cov προσκυνήσεις καὶ αὐτῷ μόνῳ λατρεύσεις, 
^ AN 53 ^ 3. Ὁ N N ΄, 
νῦν δὴ οὖν σύνετε, ὦ ἄνθρωποι, κατὰ τὸν μακάριον ψαλ- 5 
N ^ N £ , 
5o μῳδὸν ἐκεῖνον τὸν Δαβίδ' “ δράξασθε παιδείας, μὴ ποτε 
» ^ , ^ , ^ , e ^ / σ 
ὀργισθῇ κύριος, καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας, ὅταν 


€ 


^ / N ^ , /, 
ἐκκαυθῇ ἐν τάχει ὃ θυμὸς αὐτοῦ. μακάριοι πάντες οἱ 
, , RE i 
πεποιθότες ἐπ᾽ αὐτῷ." 
Q » X. e / [PES e 4 N 7 
i. H0» δὲ ὑπεροικτείρων ἡμᾶς ὁ κύριος TO σωτήριον το 
3 / £ - / , e /, 
ἐνδίδωσι μελος, otov ἐμβατήριον ῥυθμὸν"  * υἱοὶ ἀνθρώπων, 
e ’ ^ ^ / 
24 8. ἐως πότε βαρυκάρδιοι; ἵνα τί ἀγαπᾶτε ματαιότητα καὶ 
^ ^ ΡΣ] 7 5 € , ἣν 7 ΄ς ^ € 
ζητεῖτε ψεῦδος ;" τίς οὖν ἡ ματαιότης καὶ τί TO ψεῦδος ; ὁ 
“ 5 , ^ / N [v4 5 /, 
&yios ἀπόστολος τοῦ κυρίου τοὺς ἴἅλληνας αἰτιώμενος 
, / / eeu / * s , e N 
ἐξηγήσεταί σοι, "Ori γνόντες τὸν θεὸν οὐχ ὡς θεὸν 15 
38 ^ , / , , , / , ^ 
ἐδόξασαν, ἢ ηὐχαρίστησαν, ἀλλ᾽ ἐματαιώθησαν ἐν τοῖς 
^ , ^ » N , ^ ^ 5 
διαλογισμοῖς αὐτῶν, καὶ ἤλλαξαν τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ ἐν 
€ P * νῷ ^5 / CEN ^ 
ὁμοιώματι εἰκόνος φθαρτοῦ ἀνθρώπου kai ἐλάτρευσαν τῇ 
/ N x 395 N 7 N Ὁ ^ 
5 κτίσει παρὰ τὸν κτίσαντα. καὶ μὴν Oo γε θεὸς οὗτος, ὃς 
ςς 2 , CUN .3 / Ν 3 Ν EY ^ $5935 b! M s 
ἐν ἀρχῇ ἐποίησε τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν σὺ δὲ TOV 20 
à hj ^ N hy N ^ ^ » 
μέν θεὸν οὐ νοεῖς, τὸν δὲ οὐρανὸν προσκυνεῖς, καὶ πῶς οὐκ 
^ "^ 3» / /, , / N 
ἀσεβεῖς ; ἄκουε πάλιν προφήτου λέγοντος “ ἐκλείψει uev 
£a Noe , * 7 / Ne 
ὁ ἥλιος καὶ ὁ οὐρανὸς σκοτισθήσεται, λάμψει δὲ ὁ παντο- 
^, N ^ € /, ^ 5 ^ 
κράτωρ εἰς τὸν αἰῶνα καὶ αἱ δυνάμεις τῶν οὐρανῶν 
/, X e 5 Ἂν, [4 // € / 
σαλευθήσονται καὶ οἱ οὐρανοὶ εἱλιγήσονται, ὡς δέρρις, 25 
, , 993 e Ν ς 
ἐκτεινόμενοι καὶ συστελλόμενοι --- αὗται yap αἱ προφη- 


S / ςς Ne, ΚΕ ^ / δ ΥὟ 7, / 39 
τικαὶ φωναί----“ καὶ ἡ γῆ φεύξεται ἀπὸ προσώπου κυρίου, 


1. εἰδωλολατρίας scripsi pro εἰδω- 1I. Psalm. iv. 2. 

AoAarpeías. 15. Ep. ad Rom. i. 21, 23, 25. 
2, d» Deüter. 14, 13. X... 2o. 24. ai superscr. ab schol. in P. 
5. σύνετε] cavere V. 25. εἷλιγήσονται] εἰλιγήσονται MP, 


6. Psalm. ii. 12. ἑλυγήσονται V. 


88 CLEMENTIS [Car. IX. 


ΚΕΦ. O. 
Ν / ^ y , SY / * 
82. Kai μυρίας ἂν ἐχοιμί σοι γραφὰς παραφέρειν, ὧν 
» N δέ /, , 7 39 * 3 Ξ N 
οὐδὲ * κεραία παρελεύσεται μία, μὴ οὐχὶ ἐπιτελῆς yevo- 
/ NY 3 / ,ὔ Nod Ἔξ τὰ 
μένη TO γὰρ στόμα κυρίου, TO ἀγιον πνεῦμα, ἐλαλησεν 
^ &« Χ / /Á o» s Lco t , ΄ 
5 ταῦτα. “ μὴ τοίνυν μηκέτι φησὶν, “ vié μου, ὀλιγώρει παι-- 
“ / ,» 5 “4 cM , e^ TES , »» ^ ^ 
δείας κυρίου, μηδ᾽ ἐκλύου ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐλεγχόμενος. ὦ τῆς 
ε ΄ / e ^ ε 
ὑπερβαλλούσης φιλανθρωπίας" οὐδ᾽ ὡς μαθηταῖς ὁ διδα- 
» « 3 /, € 7 5Ὸ 9 ε X 5 ’ὔ’ 
69 Ῥ. σκαλος οὐδ᾽ ὡς οἰκέταις ὁ κύριος οὐδ᾽ ὡς θεὸς ἀνθρώποις, 
( Χ δὲ e » 39 Q ^ € "4 ? 53 Μ ὙΞ ^ 
πατὴρ δὲ ὡς ἡπιος νουθετεῖ υἱούς" erra. Μωυσῆς μεν 
e ^ & Y. 5 A » 99 19 [4 Ν ^ 
το ὁμολογεῖ “ἐμῴοβος εἰναι καὶ €vrpojos, ἀκούων περὶ TOU 
ν x N ^ , 5 74 ^ /, 5 / 
λόγου, σὺ δὲ τοῦ λόγου ἀκροώμενος τοῦ θείου ov δέδιας ; 
5 , e τος ἌΝ )À βῇ lY ὃ , θ ^ 
οὐκ ἀγωνιᾷς ; οὐχὶ ἅμα τε εὐλαβῇ kai σπεύδεις ἐκμαθεῖν, 
, , y /, N 5 N 
τουτέστιν σπεύδεις εἰς σωτηρίαν, φοβούμενος τὴν ὀργὴν, 
» , M ΄ , N 5 7 ej , / 
ἀγαπήσας τὴν χάριν, CpÀogas τὴν ἐλπίδα, ἵνα ἐκκλίνῃς 
^ σ΄ σ“ 3. , € / ^ N » 
15 τὴν κρίσιν ; ἥκετε ἥκετε, o νεολαία ἡ ἐμὴ" “ἣν yap μὴ 
5 e Ν / y, S ER. ^ »» ce e 
αὖθις ὡς τὰ παιδία γένησθε kai ἀναγεννηθῆτε, ὡς φησιν ἡ 
Ἂς Ν » » / , N 5 ᾽ ςς ,»wN 
γραφὴ, τὸν ὄντως ὄντα πατέρα ov μὴ ἀπολάβητε, “ οὐδ 
» Ἁ 3 . , 7 , N 7 ^ 5 ^ 5» 
ov μὴ εἰσελευσηθὲ ποτε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. 
πῶς γὰρ εἰσελθεῖν ἐπιτέτραπται τῷ ξένῳ; ἀλλ᾽ Orav 
ς yap τραπται τᾷ 9; ὅταν, 
3 3 ^ IY ^ EY ^ /, 9 r4 
20 οἶμαι, ἐγγραφῃ καὶ πολιτευθὴ καὶ rov πατέρα ἀπολάβῃ, 
, 5 ^ ^ b / , ^ 
τότε ἐν τοῖς τοῦ πατρὸς γενήσεται, τότε κληρονομῆσαι 
7] , ^ / ^ , 
καταξιωθήσεται, τότε τῆς βασιλείας τῆς πατρῴας κοινω- 
,ὔ ^ / UE digi: , S5 e N e / 
νήσει τῷ γνησίῳ, ““τῷ ἠγαπημένῳ αὕτη yap ἡ πρωτο- 
5 7 € ^ ^ » 
TOKOS ἐκκλησία ἢ ἐκ πολλῶν ἀγαθῶν συγκειμένη παι- 
7 x9 1f 1 , N 
25 δίων ταῦτ᾽ ἐστι “τὰ πρωτότοκα τὰ ἐναπογεγραμμένα ἐν 


» ^ 7 /, 
οὐρανοῖς καὶ τοσαύταις μυριασιν ἀγγέλων συμπανηγυρί- 


3. Matth. v. 18. Luc. xvi. 17. 13. τουτέστιν] τουτέστι P. 

5. Proverb. ii. rr. Ep. ad 15. Matth. xvii. 3. Luc. xviii. 
Hebr. xii. 5. 17. Joann. 11]. 5. 

ib. μὴ τοίνυν μηκέτι] μηκέτι τοίνυν N. ib. νεολαία] νεολέα in litura pro 

9. Ep. ad Hebr. xii. 21. νεολαία P. 


ib. ἤπιος NP cum Hom. Od. 2, 23. Matth. ii. 17. 
47. Tries M. ἠπίως V. 25. Hebr. xii. 22; 25. 


HM 


o 


82—84.] PROTREPTICUS. 89 


» ΄ Χ ^ e ^ € /, ^ ^ 
Covra"" πρωτότοκοι δὲ παΐδες ἡμεῖς οἱ τρόφιμοι τοῦ θεοῦ, 
e ^ , / i [i ^ ^ » 
οἱ τοῦ πρωτοτόκου γνήσιοι φίλοι, οἱ πρῶτοι τῶν ἄλλων 
N Ν , ^ ^ e ^ 
25 ἀνθρώπων τὸν θεὸν vevonkores, οἱ πρῶτοι τῶν ἁμαρτιῶν 
7 ^ ^ , / 
ἀπεσπασμένοι, οἱ πρῶτοι ToU διαβόλου κεχωρισμένοι. 
N /, /, /, e 
83. Νυνὶ δὲ τοσούτῳ τινές εἰσιν ἀθεώτεροι ὅσῳ φιλαν- 5 
7 € 4 € b! Ν » , $& ἃ € ^ 
θρωπότερος ὁ θεὸς" ὁ μὲν yap ἐκ δούλων υἱοὺς ἡμᾶς 
/ ’ ε b! Ν᾽ e Nf / Ε / 
γενέσθαι βούλεται, οἱ δὲ καὶ υἱοὶ γενέσθαι ὑπερηφανὴηκασιν. 
^ ^ / ^ ^ hy , /, 
ὦ τῆς ἀπονοίας τῆς πολλῆς" τὸν kvpiov ἀπαισχύνεσθε: 
, ς ^ Ἁ 7 ͵7 
ἐλευθερίαν ἐπαγγέλλεται, ὑμεῖς δὲ εἰς δουλείαν ἀποδιδρα- 
/ / € ^ N , 3, ’ e / 
ckere; σωτηρίαν χαρίζεται, ὑμεῖς δὲ εἰς ἀπώλειαν ὑποφέ- το 
NX ^ LÁ e ^ N éc X , 3} 
ao ρεσθε; ζωὴν δωρεῖται αἰώνιον, ὑμεῖς δὲ * τὴν κόλασιν 
3 TA N ^ N ^ ^ € € 
ἀναμένετε koi “τὸ πῦρ δὲ προσκοπείτε, ὃ ἡτοίμασεν ὃ 
2 ^ / N ^ 5 / 3 ^ 95 NI ^ 
κύριος τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ ; διὰ τοῦτο 
« » » , [44 ’ὔ 3 7 3» * 
ὁ μακάριος ἀπόστολος “ μαρτύρομαι ἐν κυρίῳ φησὶν 
Ψ ς ^ ^ V N ». ^ 3 
* μηκέτι ὑμᾶς περιπατεῖν, καθὼς koi τὰ ἔθνη περιπατεῖ ἐν 15 
“ ^ * ^ , ^ 3, 
ματαιότητι τοῦ voog αὐτῶν, ἐσκοτισμένοι τῇ διανοίᾳ ὄντες 
* , /, ^ ^ ^ ^ N N » 
καὶ ἀπηλλοτριωμένοι τῆς ζωῆς τοῦ θεοῦ διὰ τὴν ἀγνοιαν 
N 5 ^ Née -N / ^ A 
τὴν οὖσαν ἐν αὐτοῖς, διὰ τὴν πώρωσιν τῆς καρδίας avTOv: 
ej ε δὴ 3 ͵ ^ / 
35 οἰτινες ἑαυτοὺς παρέδωκαν ἀπηλγηκότες τῇ ἀσελγείᾳ εἰς 70 P. 
3 /, , /, , 
ἐργασίαν ἀκαθαρσίας πάσης kal πλεονεξίας." 20 
[4 //À 5 /, N ^ , / 
84. Τοιούτου μάρτυρος €Aéyyovros τὴν τῶν ἀνθρώπων 
» N N 3 /, , N [4 e , 
ἄνοιαν, TOV θεὸν ἐπιβοωμένου, τί δὴ ἕτερον ὑπολείπεται 
^ » , ^ / Ν J , 3 ^ δ. e 
τοῖς ἀπίστοις ἢ κρίσις καὶ καταδίκη; οὐκ ἀμελεῖ δὲ ὁ 
, ^ , ^ 7 
κύριος παραινῶν, ἐκφοβῶν, προτρέπων, διεγείρων, νουθε- 
^ / , ^ / ^ M 
τῶν" ἀφυπνίζει γέ τοι καὶ τοῦ σκότους αὐτοῦ TOUS πεπλα- 25 
/ ὃ / ᾿ « X. 3») δ ἐς 3 ΄ Ν 
νημένους διανίστησιν" “ éyepe' φησὶν “ ὁ καθεύδων καὶ 
, , ^ ^ 7 x 
ἀνάστα ἐκ TOV νεκρῶν, kai ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστὸς 


jJ 35» € ^ 3 / ey éé € Ni e - / 
40 KUptoS, Ο τῆς ἀναστάσεως ἡλιος, “0 προ εωσφορου 


5. ἀθεώτεροι] ἀθεώρητοι Ν. 12. προσκοπεῖτε] σκοπεῖτε Ν. 
8. τῆς πολλῆς ΜΝΡ. τῆς om. V. 14. Ephes. iv. 17- 19. 
ib. ἀπαισχύνεσθε] ἐπαισχύνεσθε P. 22. τὸν θεὸν N. xai θεὸν MPV. 
IO. ἀπώλειαν anonymus apud 26. Ephes. v. 14. 

Sylb. ἄνθρωπον L. 28. Psalm. cix. 4. 


11. Matth. xxv. 41, 46. 


90 CLEMENTIS [Cag. 1Χ. 


/ 3.9. Je N / 3 ^ 5, N 75 
γεννώμενος, ὁ ζωὴν χαρισάμενος ἀκτῖσιν ἰδίαις. μὴ οὖν 
/ í ^ / N ΄, ^ e T 
περιφρονείτω τις ToU λόγου, μὴ λάθῃ καταφρονῶν ἑαυτοῦ. 
δά ’ e / é y SUN. ^ ^ 5 ^ 
λέγει yap που ἢ γραφὴ “ σημερον éav τῆς φωνῆς αὐτοῦ 
3 / * / N / ^ ^ 
ἀκούσητε, μὴ σκληρύνητε τὰς καρδίας ὑμῶν, ὡς ἐν TQ 
e^ N N e€ / ^ ^ , ^ 
δ παραπικρασμῷ κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ πειρασμοῦ ἐν τῇ 
y* v» / ΄ / a 7 99 
ἐρήμῳ, οὗ ἐπείρασαν με οἱ πατέρες ὑμῶν ἐν δοκιμασίᾳ. ἡ 
N , / 3. ὃς 93 , ^ 9. SANT LA 
δὲ δοκιμασία τίς ἐστὶν εἰ θέλεις μαθεῖν, τὸ ἁγιόν σοι 


Ὁ) Ν 3, , 
“ καὶ εἶδον τὰ ἔργα μου φησὶ 


Leg 7- 7 
πνεῦμα ἐξηγὴήσεται: 
ςς ε /, » k ὃ N /, θ ^ ^ 7 EY 

τεσσαράκοντα €r' διὸ προσώχθισα τῇ γενεᾷ ταύτῃ καὶ 45 
3 95 CQ ^ ^ , , ^ N 3 » 
το εἶπον, “ ἀεὶ πλανῶνται τῇ καρδίᾳ, αὐτοὶ δὲ οὐκ ἔγνωσαν 
Ν ὃ 7 vg aos » , rs x ^ , , , 
τας ὁδοὺς μου, “ὡς cpoca ἐν τῇ ὀργῇ μου, εἰ etg eAev- 
N ’ , 39 € ^ N /, ^ 
σονται εἰς τὴν καταπαυσίν μου. ὁρᾶτε τὴν ἀπειλην᾽ ὁρᾶτε 
Χ y «ε ^ Χ 7 y N 5 y Ἁ , 
τὴν Tporpom:v' ὁρᾶτε τὴν Tiugw τί δὴ οὖν ἔτι τὴν χαριν 
* , lY , hY 5 , ^ 
εἰς opygv μεταλλάσσομεν καὶ οὐχὶ ἀναπεπταμέναις ταῖς 
^ , v [4 3 € ^ ^ 
15 ἀκοαῖς καταδεχόμενοι TOv λόγον ἐν ἁγναῖς ξενοδοχοῦμεν 
^ ^ N » / N ^ , , ᾽ ΙΕ 
ταῖς ψυχαῖς τὸν θεὸν; μεγάλη yap τῆς ἐπαγγελίας αὐτοῦ ἡ 
/, ςς »^ / ^ ^ 3 ^ , ’ 59 N N 
χάρις, “ἐὰν σήμερον τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀκούσωμεν, τὸ δὲ 
7 , e » 5 ^ » Ἁ ε , » , ^ 
σήμερον καθ᾽ ἑκάστην αὐτοῦ αὔξεται τὴν ἡμέραν, ἐστ᾽ ἂν 5o 
[: / , / / N , N ἐξ / 
ἡ σήμερον ὀνομάζηται. μέχρι δὲ συντελείας καὶ ἡ σήμερον 
N KE / / A * , fx / d 
20 καὶ ἡ μαθησις διαμένει" καὶ rore ἡ ovros σήμερον ἢ &veA- 
N ^ ^ € / ^ ^ / , -T 
λιπὴς ToU θεοῦ ἡμέρα τοῖς αἰῶσι συνεκτείνεται. ἀεὶ οὖν 
^ ^ 7 ^ / Υ͂ e , οὗ 
τῆς φωνῆς ὑπακούωμεν τοῦ θείου Aoyov' ἢ σήμερον yap 25 S. 
5 4. D , 9 EN , N ^ Ν e tac , 
ἀΐδιος αἰὼν ἐστιν εἰκων, σύμβολον δὲ τοῦ φωτὸς ἡ ἡμέρα, 
E ^ / / ios , N , 
φῶς δὲ ὁ λόγος ἀνθρώποις, δι’ οὗ καταυγαζόμεθα τὸν θεόν. 
p d 5 , N NOSE / Cet 
25 ὃς. Eikoros àpa πιστεύσασι μεν καὶ ὑπακούουσιν * ἢ 


ς 


/, /, N » 
χάρις ὑπερπλεονάσει,᾽ ἀπειθήσασι δὲ καὶ ““πλανωμένοις 


Ν / € " NK b! ^ 5 » 39 ἃ 
κατὰ καρδίαν, ὁδοὺς T€ τὰς κυριακας μὴ €yvokogiv, ἃς 


4. Psalm. xev. 7—9. 17. Cf. Joann. i. 9. 
6. με om. MV. 2 1 .«ἀνελλιπής scripsi pro ἀνελλειπής. 
8. Ibid. 9-11. 23. ἀΐδιος αἰών] ἀϊδίου αἰῶνος Ar- 
12. κατάπαυσιν] ἀνάπαυσιν V. cerius. εἰκών deleri vult Potterus. 
I4. ἀναπεπταμέναις) ἀναπεπτασμέ- 23. ἡ ἡμέρα) ἡ om. V. 

ναι: V. 25. Ep. ad Timoth. I. i. 14. 


16. rais ψυχαῖς] rais om. N. 26. Psalm. xcv. 10. 


85, 86.] PROTREPTICUS. 91 


3 , ^ Ν 3 / 3 , /, /, 
εὐθείας ποιεῖν καὶ εὐτρεπίζειν παρήγγειλεν Ἰωάννης, rov- 
N /, [4 Ν ^ E] ^ * N EY ^ 
τοις δὲ προσώχθισεν ὁ θεὸς καὶ ἀπειλεῖ: καὶ δὴ καὶ TO 
, ^ ^ ^ /, x 
τέλος τῆς ἀπειλῆς αἰνιγματωδῶς ἀπειληφασιν οἱ παλαιοὶ 71 P. 
^ ^ N ^ Χ , 
5 τῶν ᾿Βιβραίων πλανῆται' οὐ yap εἰσελθεῖν εἰς τὴν κατά- 
/ N v 5 7 ^ ^ ^ » ^ 
παυσιν λέγονται διὰ τὴν ἀπιστίαν, πρὶν ἢ σφᾶς avrovs 5 
/, ^ /, / , 3 » 
κατακολουθησαντας τῷ Μωυσέως διαδόχῳ ὀψέ ποτε ἔργῳ 
-- , ^ » ^ * » «x e 9 ^ 
μαθεῖν, οὐκ ἂν ἄλλως σωθῆναι, μὴ οὐχὶ ὡς Ιησοί TETL- 
΄ P. AN ^ € / 3 5 7 
στευκότας. φιλάνθρωπος δὲ ὧν ὁ κύριος πάντας avOpo- 
, J ^ ^ ^ /, 
πους εἰς ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας παρακαλεῖ, ὁ τὸν παρα- 
3 / : " 3 ε $5» / 
κλητον ἀποστέλλων. τίς οὖν ἡ επίγνωσις ; θεοσέβεια" το 
, ^ IN: / , 55» ^ - ^ 
1o * θεοσέβεια δὲ πρὸς πάντα ὠφέλιμος κατὰ τὸν []αῦλον, 
ἐς » 7] » Lau Lej ^ x ^ y 95 
ἐπαγγελιαν ἐχουσα ζωῆς τῆς νῦν καὶ τῆς μελλουσης. 
, , 5. y /, 7 
πόσου ὡμολογήσατε, o ἄνθρωποι, εἰ ἐπιπράσκετο σωτηρία 
Kx 7 y *»q«.N v , y 
ἀϊδιος, ὠνήσασθαι ἂν; οὐδὲ εἰ rov llakroAov τις ὅλον 
^ Z Ἂν; e" ^ ^ K 5 7] 3 , 
τοῦ χρυσίου τὸ ῥεῦμα TO μυθικὸν ἀπομετρῆσαι, ἀντάξιον I5 
7 Ν 3 7 
σωτηρίας μισθὸν ἀριθμήσει. 
Ν - , / » ^ ^ 3 77 
86. Μη οὖν ἀποκαμητε" ἔξεστιν ὑμῖν, ἣν ἐθέλητε, 
ἐξ σασθαι τὴ λυτί Í ikeioo Ü Co 
ὠνησασ τὴν πολυτίμητον σωτηρίαν οἰκείῳ θησαυρῳ, 
5 , * , ^ o , , 7] y 
ἀγάπῃ καὶ πίστει ζωῆς. Og ἐστιν ἀξιόλογος μισθὸς. 
L4 € 77 X N € N /, ςς ϑ / 
το ταύτην ἡδέως τὴν τιμὴν ὃ θεὸς λαμβάνει. ῃλπίκαμεν 20 
N » vN S A e , N / , / 
γὰρ ἐπὶ θεῷ ζῶντι, ὃς ἐστί σωτὴρ πάντων ἀνθρώπων, 
P4 ^ 39 ς .»'" , ^ y 
μάλιστα πιστῶν. οἱ δὲ ἄλλοι περιπεφυκότες τῷ κόσμῳ, 
e / 951. ΄ » / , ^ 
οἷα φυκία τινα ἐνάλοις πέτραις, ἀθανασίας ὀλιγωροῦσιν" 
/ (XR , 7 » ^ 3 7 EY ^ 3 
καθάπερ o ᾿ἰθακησιος γέρων οὐ τῆς ἀληθείας καὶ τῆς ἐν 
5 ^ / Ἀ A * ^ 5. / 7 
οὐρανῷ πατρίδος, πρὸς δὲ καὶ τοῦ ὄντως OvTOS ἱμειρόμενος 25 
Ἂς * ^ ^ 7] Ἁ ^ ^ 
φωτὸς, ἀλλὰ τοῦ καπνοῦ. θεοσέβεια δὲ ἐξομοιοῦσα τῷ 


^ ^ ^ N Ν » /, 
θεῷ kara ro δυνατὸν τὸν ἄνθρωπον κατάλληλον ἐπιγρά- 


5. Ep. ad Hebr. iii. 18, 19. I3. πόσου] πόσον N. 

7. μὴ οὐχὶ] μὴ om. N. I4. Πακτωλόν] Πάκτωλον libri. 

ib. Ἰησοῖ] ἰησοῦὺς NP. Ἰησοῦ 20. Ep. δὰ 'Timoth. I. ii. 1o. 
Sylb. 23. ἐνάλοις] &vá in litura P. 

9. Ep. ad Timoth. I. n. 4. 24. ὁ ᾿Ιθακήσιος γέρων] Apud 


1I. Ibid. iv. 8. Hone Od. z, 57. 


02 CLEMENTIS [Ca». X. 


, ἃς ἈΝ EY 7 9 Ψ » 5 /, 
dera, διδάσκαλον θεὸν τὸν καὶ μόνον ἀπεικάσαι kar. ἀξίαν 
’ » ^ 
δυνάμενον ἄνθρωπον θεῷ. ΠΣ 
7 J N J y 
87. Ταύτην 0 ἀπόστολος τὴν διδασκαλίαν θείαν ὄντως 
, » * M 53 /, οὐ 7 
ἐπιστάμενος “σὺ δὲ, ὦ Τιμόθεε" φησὶν “ἀπὸ βρέφους 
Ἁ € M /, 5 EN , 7 / , 
5τα ἱερὰ γράμματα οἶδας τὰ Ovvaueva σε σοφίσαι εἰς 
/, N / 3 ^ 9 e * N e 5 ^ 
σωτηρίαν δια πίστεως ἐν Χριστῷ. ἱερὰ γὰρ ὡς ἀληθῶς 
N ^ ^ » τ 
τὰ ἱεροποιοῦντα καὶ θεοποιοῦντα γράμματα. ἐξ ὧν γραμ- 
, ^ ^ e ^ MN 7 Ἁ 
μάτων καὶ συλλαβῶν τῶν ἱερῶν τὰς συγκειμένας γραφας, 
Ἁ , € , X , /, 9 / éc , 
τὰ συντάγματα, 0 αὐτὸς ἀκολούθως ἀποστολος “ θεοπνευ- 
5 ^ 5 hy / » 
t0 gTOUS καλεῖ, “ ὠφελίμους οὔσας πρὸς διδασκαλίαν, πρὸς 
» v 3 /, v 7 N 5 
ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς παιδείαν τὴν ἐν δικαιο-- 25 
, e » 3 € ^ ^ » Ν ^ » 
cvy, wa ἄρτιος ἢ ὃ τοῦ θεοῦ ἀνθρωπος πρὸς πᾶν epyov 
» δ 3 7 » , » ej 3 Jj ^ 
ἀγαθὸν ἐξηρτημένος. οὐκ ἂν τις οὕτως ἐκπλαγείὴ τῶν 
» € /, NY N e x N , v 
ἄλλων ἁγίων τὰς 7porpomas ὡς αὐτὸν TOV κύριον TOV 
72 E À ’ὔ’ 0 ^ ἠδὲ Ν χλλ᾽ ^ ^ » y 3 εν 
Is φιλανθρωπον" οὐδὲν yap ἃ ἢ τοῦτο €pyov μόνον ἐστὶν 
5 e^ TC 0 x » 0 β ^ ^ 3 / εἰ 
αὐτῷ σώζεσθαι τὸν ἄνθρωπον. βοᾷ γοῦν ἐπείγων εἰς 
" DW » - e. R9» 
σωτηρίαν αὐτὸς “ ἤγγικεν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν" 
, , x 3 r4 , ^ , 
ἐπιστρέφει rovs ἀνθρώπους πλησιάζοντας τῷ φοβῳ. 
/ Y e 3t ^ / ^ N 
ταύτῃ καὶ ὁ ἀπόστολος TOU κυρίου παρακαλῶν TOUS 
δό € hy / ^ / ^ ςς « ͵ 
20 Μακεδόνας ἐρμηνεὺς γίνεται τῆς θείας φωνῆς, *0 κύριος 3o 
» 3» » ^ Ἁ "^ 459 
ἤγγικεν λέγων, “εὐλαβεῖσθε μὴ καταληφθῶμεν κενοί. 
ε ^ N , ^ , ^ ^ N » /, 
ὑμεῖς δὲ eig τοσοῦτον ἀδεεῖς, μᾶλλον δὲ ἀπιστοι, μῆτε 
δ ΣΝ / ^ , / ^ / N P. 
avro πειθόμενοι τῷ κυρίῳ μὴτε τῷ Παύλῳ, καὶ ταῦτα 
€ N ^ 7 / A 59ῚῪ ej Ν 
ὑπερ Χριστοῦ δεομένῳ, γεύσασθε καὶ ἰδετε ὅτι Χριστος 
€ , 
25 ὃ θεος. 
€ 9 Υ. e ^ /, e N 
88. Ἢ πίστις εἰσάξει, ἡ πεῖρα διδάξει, ἡ γραφὴ παιδα- 


I. τὸν καὶ] τὸν om. N. 21 καταληφθῶμεν]καταλειφθῶμενΝ. 

3. ὁ ἀπόστολος NP. ὁ om. MV. 22. eis] és libri. 

4. Ep. ad Timoth. II. xiv. 15. 24. δεομένῳ] o in litura trium 

ib. rà ἱερὰ] rà om. P. literarum P. 

6. ἐν] Scribe τῆς ἐν, ut apud ib. Ep. ad Cor. II. v. 20. 
Paulum. ib. γεύσασθε] γεύσεσθε V. 

9. Ep. ad Timoth. 11. xvi. 17. 25. Χριστὸς ἃ m. rec. in litura 

17. Matth. iv. 17. habet M, sed Χρηστὸς scriptum. 


20. Philipp. iv. 5. ib. Psalm. xxxiv. 8. 


35 


40 


45 


87—89.] PROTREPTICUS. 98 


/, [44 ^ 53 P 39 7 ςς 5 / 7 
γωγήσει * δεῦτε, ὦ τέκνα, λέγουσα “ ἀκούσατέ μου, 
7 7 / e e 9 5 € » , 
φοβον κυρίου διδάξω ὑμᾶς. εἶτα ὡς ἠδὴ πεπιστευκόσι 

, / 57 ra ^ 
συντόμως ἐπιλέγει “ τίς ἐστὶν ἄνθρωπος ὁ θέλων ζωὴν, 
» ^ e 4 3 ^ 5 / 49 ε ^ , A , e 
ἀγαπῶν ἡμέρας ἰδεῖν ἀγαθὰς ;" vues ἐσμέν, φήσομεν, οἱ 

“ € ^ ^ 7] » , 
τἀγαθοῦ προσκυνηταὶ, οἱ τῶν ἀγαθῶν ζηλωταί. ἀκούσατε 
5 ec t N 49 3 ,ὔ ςς € » £ .2? , » 7 
οὖν * οἱ uakpav," ἀκούσατε “ οἱ €yyvs" οὐκ ἀπεκρυβὴη 
N € , F ^ , N * , ’, ^ , , 
τινὰς ὃ λόγος" φώς ἐστὶ κοινὸν, ἐπιλάμπει πᾶσιν ἀνθρώ- 
» /, , , / 
ποις" οὐδεὶς ἹΚιμμέριος ἐν λόγῳ: σπεύσωμεν eis σωτηρίαν, 
, N J [4 “Ὁ € 
ἐπὶ τὴν παλιγγενεσίαν, eig μίαν ἀγάπην συναχθῆναι οἱ 
Α Ἁ ^ ^ σ , 
πολλοὶ, κατὰ τὴν τῆς μοναδικῆς οὐσίας ἕνωσιν σπεύσω- 
7 , , 7] ἣν 
μεν ἀγαθοεργούμενοι, ἀναλόγως ἑνότητα διώκωμεν τὴν 
3 N , ^ Á e M , ^ e 3 
ἀγαθὴν ἐκζητοῦντες μονάδα. ἡ δὲ ἐκ πολλῶν ἔνωσις ἐκ 
7 ^ ’ | ^ e N 
πολυφωνίας koi διασπορᾶς ἁρμονίαν λαβοῦσα θεϊκὴν 


/4 / / CUN C Ν ΄ 
μία γίνεται συμφωνία, évi χορευτῇ καὶ διδασκάλῳ τῷ 


λό e /, 3.09 ὌΝΟΝ N LÀ 60 3 , 
oyo επομένη, ἐπ αὑτὴν τὴν ἀληθειαν avomavopev, 


^ / , , N N v 
«4' AGBa" λέγουσα * ὁ πατήρ" ταύτην 0 θεὸς τὴν φωνὴν 
^ » N , /, b! ^ , ^ / 7] 
τὴν ἀληθινὴν ἀσπάζεται παρὰ τῶν αὐτοῦ παίδων πρώτην 
ην ἀληθ t Qv αὐτοῦ παίδων Tp 


/ 
καρπούμενος. 


KEd. I. 


, M , e ^ y 
89. 'AAN ἐκ πατέρων, φατέ, παραδεδομένον ἡμῖν ἔθος 
» / 3 » NY 7 Y » ἃ ^ 7 ^ 
ἀνατρέπειν ovK εὔλογον. καὶ τί δὴ οὐχὶ τῇ πρώτῃ τροφῇ 
8 γάλ jueÜa, ᾧ δήπουθ θισαν ἡμᾶς ἐ 
τῷ γάλακτι χρώμεθα, ᾧ δήπουθεν συνείθισαν ἡμᾶς ἐκ 
^ , Ἁ / ^ ^ Ἁ 
γενετῆς αἱ τίτθαι; τί δὲ αὐξάνομεν ἢ μειοῦμεν τὴν πα- 
, 3, Ruf * LIMERN N » € 7 
TpQav οὐσίαν, καὶ οὐχὶ τὴν ἰσην, ὡς παρειλήφαμεν, 
/ / N $^ ^ / ^ / 
διαφυλάττομεν ; τί δὲ οὐκέτι τοῖς κόλποις τοῖς πατρῴοις 


3 / ^ M » ἃ / NS 
ἐναποβλύζομεν, ἢ καὶ τὰ ἄλλα, ἃ νηπιάζοντες ὑπὸ μη- 


1. Psalm. xxxiv. rr. 4. Joann. 1. 9. 
5. Ibid. 12. 16. Marc. xiv. 36. Rom. viii. 15. 
5. ἀκούσατε--- μακρὰν ἀκούσατε om. 21. καὶ τί καὶ supra versum P. 


. 22. συνείθισαν] συνήθισαν P. 
S. Eph. 1X: 20. ζδδ, ix. 7. 23. τί δὲ----τί δὲ scripsi pro τί δαὶ 
Ephes. ii. 17. —7Tí δαί. 


μου 


5 


73 P. 


94 CLEMENTIS [Ca». X. 


, L] , 7 5] » ^ » 
τρᾶσιν τε ἐκτρεφομενοι γέλωτα ὠφλομεν, ἐπιτελοῦμεν ἔτι, 
9 N ^ , * hY , ^ ^ 5, , 9 
ἀλλὰ σφᾶς αὕτους, καὶ εἰ μὴ παιδαγωγῶν ἐτύχομεν ἀγα- 

^ 5 » 5 3 ^ ^ t , 
θῶν, éravopÜccapev ; erra, eri τῶν παθῶν αἱ παρεκβασεις 

/ 3 » No ^ 5 o9 £y, 
καίτοι ἐπιζήμιοι καὶ ἐπισφαλεῖς οὖσαι, ὁμως γλυκεῖαι πὼς 50 

᾿ 5 ἊΝ N ^ 7 τὰς SS 327) / 
5 προσπίπτουσιν, ἐπὶ δὲ τοῦ βίου οὐχὶ τὸ ἐθος καταλεί- 
ἈΝ Ν ^ 5 ^ v » ^ e » 
πόντες TO πονήῆρον καὶ ἐμπαθὲς καὶ ἀθεον, kàv oL πατέρες 
y 5 3 Ἀ Ἁ » 7 5 ^ ^ Ἂς 
χαλεπαίνωσιν, οὐκ ἐπὶ τὴν ἀληθειαν ἐκκλινοῦμεν καὶ τον 
» 57 7 3 7 fe /, 3 y 
ὄντως ὄντα πατέρα ἐπιζητήσομεν, οἷον δηλητήριον φάρ- 
N 7 3 /, ^ 3$ X , Ν 
μᾶκον τὴν συνήθειαν ἀπωσάμενοι; τοῦτ᾽ αὐτὸ γὰρ τοι TO 26 S. 
AA ^ 5 “4 3 Ν € ὃ as € ^ e 
ιοκάλλιστον τῶν ἐγχειρουμένων ἐστὶν, ὑποδεῖξαι ὑμῖν ὡς 
» N / Ν ^ 7 7] » 5 /, € 
ἀπο μανίας καὶ τοῦ τρισαθλίου rovrov ἐθους ἐμισηθὴ ἢ 
/ , N ^ 3 /, N^ , 7 3 N 
θεοσέβεια: οὐ yap ἂν ἐμισήηθη ποτε ἢ ἀπηγορεύθη ἀγαθὸν 
^ e ^ 54 19 Ξ / / ^ ^ 
τοσοῦτον, OU μεῖζον οὐδὲν ἐκ θεοῦ δεδωρηταί πω τῇ τῶν 
3 7 , 9 N , ^ », 5 
ἀνθρώπων γενέσει, εἰ μὴ συναρπαζόμενοι τῷ ἐθει, εἶτα 
Á/ /, hy 3 € ^ fe ej /, 

15 μέντοι ἀποβύσαντες τὰ ὦτα ἡμῖν, οἷον ἵπποι σκληραύχενες 
, F N Ν » y 3 ζᾶ Ἂν 
ἀφηνιάζοντες, τοὺς χαλινοὺς ἐνδακοντες, ἀποφεύγετε τοὺς - 

7] 7] 7] Ν € , € ^ ^ /, 
λόγους, ἀποσείσασθαι μέντοι TOUS ηνιόχους ὑμῶν τοῦ βιου 
e ^ ^ , iT N NN " , / 
ἡμᾶς ἐπιποθοῦντες, ἐπὶ δὲ τοὺς κρημνοὺς τῆς ἀπωλείας 
ε Ν ^ 3 7 ’ » ^ x ey € , 
ὕπο τῆς ἀνοίας φερόμενοι évayy rov «yov ὑπολαμβάνετε 

-- ^ , 

20 TOU θεοῦ Aoyov. 

y ^ ^ SN x y x 

90. “ἕπεται τοιγαροῦν ὑμῖν κατὰ τὸν Σοφοκλέα τὰ 
5 y ^ , ^ 
ἐπίχειρα τῆς €kAoyns, 


νοῦς φροῦδος, ὦτ᾽ ἀχρεῖα, φροιτίδες κεναΐ, 


καὶ οὐκ ἴστε ὡς παντὸς μᾶλλον τοῦτο ἀληθὲς, ὅτι ἄρα οἱ 
25 μὲν ἀγαθοὶ καὶ θεοσεβεῖς ἀγαθῆς τῆς ἀμοιβῆς τεύξονται 
τἀγαθὸν τετιμηκότες, οἱ δὲ ἐκ τῶν ἐναντίων πονηροὶ τῆς 1o 
κααταλλήλου τιμωρίας, καὶ τῷ γε ἄρχοντι τῆς κακίας 
ἐπήρτηται κόλασις. ἀπειλεῖ γοῦν αὐτῷ ὁ προφήτης Ζα- 


1. ὦὥφλομεν, ἐπιτελοῦμεν) ὀφλῶμεν, 17. μέντοι Ν. μὲν MPV. 
ἐπὶ τέλους μὲν ΝΡ, 21. Σοφοκλῆς] Fragm. 68. 
X 8. ἐπιζητήσομεν Sylb. pro ἐπιζητή- 23. ór] ὦτα libri. ἔργ᾽ apud 


σωμεν. Stobaeum Floril. 116, 28. 


I5 


20 


25 


96, 91.] PROTREPTICUS. 95 


, ςς , 7 5 Ww € A 7 e| [4 £112. 
χαρίας * ἐπιτιμήσαι ἐν σοὶ ὁ ἐκλεξάμενος τὴν Ἱἱερουσαλήμ 
» 5 N ^ e N , /, » , 49 7 
οὐκ ἰδοὺ τοῦτο ὡς δαλὸς ἐξεσπασμένος ἐκ mvpos;" τίς 
Ὧν ἂν Cabs / » y / e , 
οὖν ἔτι τοῖς ἀνθρώποις ὄρεξις ἔγκειται θανάτου ἑκουσίου ; 
/ * ^ ^ ^ / / p , 
τί δὲ τῷ δαλῷ τῷ θανατηφοόρῳ rovro προσπεφεύγασιν, μεθ 
e / N ^ ^ Ν N N 
οὗ καταφλεχθήσονται, ἐξὸν βιῶναι καλῶς κατὰ τὸν θεὸν, 
, X δ, 57 N N N N / » ^ 
οὐ κατὰ TO ἔθος ; θεὸς μὲν γὰρ ζωὴν χαρίζεται, ἔθος δὲ 
N N N , / 3 N , Y 
πονῆρον μετὰ τὴν ἐνθένδε ἀπαλλαγὴν μετάνοιαν κενὴν 
ei 7 / [4^ θὰ δέ /, » 99 
ἅμα τιμωρίᾳ προστρίβεται, “παθὼν δὲ τε νήπιος €yvo 
, / 
ὡς ἀπολλύει δεισιδαιμονία καὶ σώζει θεοσέβεια. 
3 / e ^ N N ^ 3 [/ / 
91. ᾿Ιδέτω τις ὑμῶν rovs παρὰ τοῖς εἰδώλοις Aa pev- 
/ e ^ ^ m^ 
οντας, kouy ῥυπῶντας, ἐσθῆτι πιναρᾷ καὶ koreppovyvia 
£ ^ ^ d 
καθυβρισμένους, λουτρῶν μὲν παντάπασιν ἀπειράτους, 
^ N ^ , /, » ^ 5 / 4 N ^ 
ταῖς δὲ τῶν ὀνύχων ἀκμαῖς ἐκτεθηριωμένους, πολλοὺς δὲ 
καὶ ^ 18 / , / » à " ^ T5 ΖΝ 
i τῶν αἰδοίων ἀφῃρημένους, ἔργῳ δεικνύντας τῶν εἰδὼ 
À N / ΄ ^ ^ ὃ / ᾿ i3 / 
ων τὰ τεμένη; τάφους Tiwwag ἢ δεσμωτήρια" οὗτοι μοι 
^ ^ » Jj N N , /, ^ 
δοκοῦσι πενθεῖν, ov θρησκεύειν τοὺς θεοὺς, ἐλέου μᾶλλον 
^ , » /, ἈΝ ^ € ^ y 
ἢ θεοσεβείας ἀξια πεπονθότες. καὶ ταῦτα ὁρῶντες ἔτι 
£ N 32 A N , ^ / 
τυφλώττετε καὶ οὐχὶ πρὸς τὸν δεσπότην τῶν πάντων 
/ ^ d / N 
kai κύριον τῶν ὅλων ἀναβλέψετε; οὐχὶ δὲ καταφεύξεσθε 
3 ^ , ^ 7 3 7 3 3 NN N y 
ἐκ τῶν ἐνταῦθα δεσμωτηρίων, ἐκφεύγοντες ἐπὶ TOv ἔλεον 
N 3 , ^ N N ^ ^ / 
τὸν ἐξ οὐρανῶν; ὁ yàp θεὸς ἐκ πολλῆς τῆς φιλανθρωπίας 
3 / ^ F, e , ^ 
ἀντέχεται τοῦ ἀνθρώπου, ὥσπερ ἐκ καλιᾶς ἐκπίπτοντος 
^ € / » 3 J 9 ’ὔ’ N J 
νεοττοῦ ἢ uyrnp Oprwis ἐφιπταται: εἰ δὲ που kai θηρίον 
ε M / ^ ^ 
€pTTUOTLKOV περιχάνοι TQ veorro, 


μήτηρ δ᾽ ἀμφιποτᾶται ὀδυρομένη φίλα rékva' 
1. Zachar, iii. 2. II. kareppeyvia NN. κατερρηγυίᾳ 
2. ὡς additum ex Zachar. MP superscripto in utroque c, 
ib. τίς om. N. et. V. 
4. τί δὲ scripsi pro τί δαί. IQ. τῶν ὅλων V. τὸν ὅλων MV. 


ib. προσπεφεύγασιν] προσφεύγουσι 22. καλιᾶς) καλλιᾶς MV. 

: 24. ἑρπυστικὸν Sylb. ἑρπιστικὸν 

5. καταφλεχθήσονται] καταφλεγή- PV. ἑρπηστικὸν M, sed ἡ ἃ m. rec. 
σονται Ν. 25. ἀμφιποτᾶται] ἀμφεποτᾶτο N. 


9. παθὼν --- ἔγνω] Hesiod. Op. cum Homero ll. 2, 315. 
216. 


74 P. 


25 


96 CLEMENTIS [Ca». X. 


€ N N ^ Ἂς ^ εἶ Ψ NS DN SN 
ὁ δὲ θεὸς πατὴρ καὶ ζητεῖ τὸ πλάσμα καὶ ἰᾶται TO πα- 
d ASA ' Bn N ἢ ' 5 
ράπτωμα kai διώκει TO θηρίον kal TOv νεοττὸν αὖθις 
E) ’ b! N ^ ^ 
ἀναλαμβάνει ἐπὶ τὴν καλιὰν ἀναπτῆναι παρορμῶν. 
5 / N » /, , ^ t 
92. Εἶτα κύνες μὲν ἤδὴ πεπλανημένοι ὀδμαῖς ῥινη- 
^ 35, N / e Ah! 
5 λατοῦντες ἐξίχνευσαν τὸν δεσπότην καὶ ἵπποι τὸν ἀνα- 
/, » /, LEA e ’ὔ ^ 
βάτην ἀποσεισάμενοι ἑνί που συρίγματι ὑπήκουσαν TQ 
CRUS ΚΟ ED S τος ^ s ΄ E 
δεσπότῃ" “ἔγνω Oe" φησὶ “ βοῦς τὸν κτησάμενον καὶ 
» NX /, ^ / 3 ^ 3 εν / , 
ovos τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ, ᾿Ισραὴλ δέ με ovk 
y J 3 // ^ » TUNES, v 
€yvo." Ti οὖν ὁ κύριος ; οὐ μνησικακεῖ, ἔτι ἐλεεῖ, ἔτι τὴν 30 
/, » ^ $47 N € ^ 7 ; 5 » 
10 μετανοιαν ἀπαιτεῖ. ἐρέσθαι δὲ ὑμᾶς βούλομαι εἰ ovk 
y € ^ ^ / ^ N /, 3 
ἄτοπον ὑμῖν δοκεῖ πλάσμα ὑμᾶς τοὺς ἀνθρώπους ἐπιγε- 
, ^ ^ LY , , ^ N N , , Ν 
γονοτας τοῦ θεοῦ καὶ παρ᾽ αὐτοῦ τὴν ψυχὴν εἰληφοτας καὶ 
» ej ^ ^ e / , , N δὲ 
ὄντας ὅλως τοῦ θεοῦ érépo δουλεύειν δεσπότῃ, πρὸς δὲ 
x , 5 b N ^ /, Ἁ /, 3 Ν 
καὶ θεραπεύειν ἀντὶ uev τοῦ βασιλέως τὸν τύραννον, ἀντὶ 
N ^ 9 ^ N / / Ν ^ N ^ 5 / 
15 0€ τοῦ ἀγαθοῦ TOv πονηρόν. τίς yap, ὦ πρὸς τῆς ἀληθείας, 
^ , N , , 
σωφρονῶν γε τἀγαθὸν καταλείπων κακίᾳ σύνεστιν ; Tis 
N y N v , ^ J Ἁ 
δὲ ὅστις τὸν θεὸν ἀποφεύγων δαιμονίοις συμβιοῖ ; τίς δὲ 35 
ev 3 / ^ ^ /, σ ^ /, 
vios εἶναι δυνάμενος ToU θεοῦ δουλεύειν ἥδεται; ἢ τίς 
3 PS / 3 , » ,ὕ 9 $4 
75 Ῥ. οὐρανοῦ πολίτης εἶναι δυνάμενος ἔρεβος διώκει, ἐξὸν πα- 
7 ^ MS hY ^ ^ ^ 
20 ράδεισον γεωργεῖν καὶ οὐρανὸν περιπολεῖν kal τῆς ζωτικῆς 
v / ^ ,» 3 / ^ 
kai ἀκηράτου μεταλαμβάνειν πηγῆς, kar ἴχνος ἐκείνης τῆς 
^ ^ / ey e € / 
Qorewrs ἀεροβατοῦντα νεφέλης, oo7ep ὁ Ἡλιίας, θεω- 
^ N N Ν 7 € N , , 
ροῦντα τὸν veróv τὸν σωτήριον ; οἱ δὲ σκωλήκων δίκην 
Ν / N , N € ^ A p 
περὶ τέλματα kai βορβόρους τὰ ἡδονῆς ῥεύματα καλινδου-- 
/ , , b! /, 
25 μενοι ἀνονήτους kai ἀνοήτους ἐκβόσκονται τρυφὰς, ὑώδεις 
Ν » N e / ^ 
τινὲς ἄνθρωποι. ὕες yap, φασὶν, ἥδονται βορβόρῳ μᾶλλον 40 
^ ^ ἮΝ ἴων ^ / ἊΝ , 
ἢ καθαρῷ ὕδατι kai ἐπὶ φορυτῷ μαργαίνουσιν κατὰ Δημο- 


6. ἑνί που anonymus pro ἐν ἵπ- 18. ἢ] ? ΜΡ. 

που. 22. Cf. Reg. III. xviii. 44, 45. 
7. lesai. 1. 3. et Matth. xvii. 5. 
15. à] à P. 23. τὸν σωτήριον Sylb.  Aberat 
16. ye superscr. in P. a m. rec. τόν. 
ib. τίς 8e—rís δὲ scripsi pro τίς 26. φασὶν Àrcerius pro φησίν. 


- 0ai— ris δαί. 


e 
I9 21 


92—94.] PROTREPTICUS. 97 


x ^ 3 3 ^ 5 ^ Ἁ 
κριτον. μὴ δῆτα οὖν, μὴ δῆτα ἐξανδραποδισθῶμεν μηδὲ 
ec / , X o" / A / , /, 
voOes γενώμεθα, ἀλλ ὡς τέκνα φωτὸς γνήσια, ἀναθρη- 

, , N ^ ^ , e ^ 
σωμεν καὶ ἀναβλέψωμεν εἰς τὸ φῶς, μὴ νόθους ἡμᾶς 
» , e , “ ey N , , T 
ἐξελέγξῃ ὁ κύριος, ὥσπερ ὁ ἥλιος rovs ἀετούς. 

. , 53 ^ » / , 

93. Μετγανοήσωμεν οὖν καὶ μεταστῶμεν ἐξ ἀμαθίας eis 
» 4 , , ’ , , , 5 / , 
ἐπιστήμην, ἐξ ἀφροσύνης εἰς φρόνησιν, ἐξ ἀκρασίας εἰς 
5 z 5 » y , , 3 , , , 
ἐγκράτειαν, ἐξ ἀδικίας εἰς δικαιοσύνην, ἐξ ἀθεότητος εἰς 
, N , ^ N N ^ A 
θεόν. καλὸς ὁ κίνδυνος αὐτομολεῖν πρὸς θεὸν, πολλῶν δὲ 
Ἢ » » H - , ^ Y , 
καὶ ἄλλων ἐστιν ἀπολαῦσαι αγαθῶν τοὺς δικαιοσύνης 
» Ν ^ Χ 54. , : ΄ 7 95 AJ N « p 
ἐρασταᾶς, οἱ τὴν aió.ov διώκομεν σωτηρίαν, ἀτὰρ δὴ καὶ ὧν 
Ν 3 e N N " ^ » 
αὐτὸς αἰνίττεται ὁ θεὸς διὰ Ησαΐου λαλῶν “ ἔστι κληρο- 
/ A / / / » 7 e 
νομία τοῖς θεραπεύουσι kvptov," καλὴ ye koi ἐρασμιος ἡ 
ΒΥ » » N 3 
κληρονομία, ov χρυσίον, ovK ἄργυρος, ovK ἐσθὴς, ἔνθα 


N N ^ ^ / , N. 
που σὴς καὶ τὰ τῆς γῆς; λῃστῆς που καταδύεται περὶ TOV 


χαμαίζηλον πλοῦτον ὀφθαλμιῶν, ἀλλ᾽ ἐκεῖνος ὁ θησαυρὸς 


jo Ts σωτηρίας, πρὸς ὅν γε ἐπείγεσθαι χρὴ φιλολόγους 


27 5. 


5 


/, / Δ ον o 3 / N N , ^ 
γενομένους. συναπαίρει δὲ ἡμῖν ἐνθένδε τὰ ἔργα τὰ ἀστεῖα 
^ ^ /, ^ 
καὶ συνίπταται TQ τῆς ἀληθείας πτερῷ. 
/, € τὰ NN ’ , J e , J. 
94. Ταύτην ἡμῖν τὴν κληρονομίαν ἐγχειρίζει ἡ ἀΐδιος 


διαθήκη τοῦ θεοῦ τὴν ἀΐδιον δωρεὰν χορηγοῦσα: ὁ δὲ. 


/ Ὁ ς ^ X € » * , 
QuAogTopyos οὗτος ἡμῶν πατὴρ, ὁ ὄντως πατὴρ, OU 
, /, ^ 7 ^ 3 V x 
παύεται προτρέπων, νουθετῶν, παιδεύων, φιλῶν οὐδὲ γὰρ 
7 , , δὲ N » ? [44 /, , 
σώζων παύεται, συμβουλεύει δὲ τὰ ἀριστα᾽ “δίκαιοι γέ- 
/ ’ e. ^ /, δ 
νεσθε, λέγει κύριος: οἱ διψῶντες πορεύεσθε ἐφ᾽ ὕδωρ, καὶ 
ej Nu 1.8, , , 
ὅσοι μὴ ἔχετε ἀργύριον, βαδίσατε καὶ ἀγοράσατε kai πίετε 
» , / 49 SEN EN N 24 ΚΝ N / 3S 
ἄνευ ἀργυρίου. ἐπὶ τὸ Aovrpov, ἐπὶ τὴν σωτηρίαν, ἐπὶ 
Ν v ^ ^ ^ 
τὸν φωτισμὸν παρακαλεῖ μονονουχὶ βοῶν καὶ λέγων, γῆν 
,ὔ EY / ,ὔ , , EY M , 
σοι δίδωμι καὶ θάλατταν, παιδίον, οὐρανὸν τε kal τὰ ἐν 


MESS ΄ὕ ^; [ / 5 , 
αὐτοις 7«XVTO ζῷα σοι χαρίζομαι" μόνον, ὦ παιδίον, 


2. Ephes. v. 8. I8. καὶ συνίπταται MP. καὶ om. V. 
3. ἡμᾶς Sylb. pro ὑμᾶς. 20. xopyyovca] χορηγοῦσαν NP. 
11. [688]. liv. 17. 23. lesai. liv. 17. . lv. r. 


14. Matth. vi. 19, 20. 28. θάλατταν MP. θάλασσαν V, 
H 


25 


76 B. 


98 CLEMENTIS [Ca». X. 


/ ^ ᾿ς 7 7 
( δίψησον" τοῦ πατρὸς, ἀμισθί σοι δειχθήσεται ὁ θεος- 
᾽ € 7 ^ M NN 
ov * καπηλεύεται᾽ ἡ ἀλήθεια, δίδωσί σοι καὶ τὰ πτηνὰ καὶ 
NN v N 5, ^ ^ ^ "4 ^ 
τὰ νηκτὰ καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς ταῦτά σου ταῖς εὐχαρίστοις 
^ , € / ej , 7 N , , 
τρυφαῖς δεδημιούργηκεν ὁ πατηρ᾽ ἅπερ ἀργυρίῳ μὲν ὠνὴη- 
€ 7 ἃ 3 / 5 Ν 7) ^ 2: 
5 σεται ὃ νόθος, ὃς ἀπωλείας ἐστὶ παιδίον, ὃς μαμωνᾷ δου- 
, , ἈΝ N N ^ , F ^ 7 
λεύειν προῃρηται, σοὶ δὲ τὰ σὰ ἐπιτρέπει, τῷ γνησίῳ 
λ , ^ À ^ * 7 ὃ 3 ἃ 5) 3 (ζ e 
ἐγει, τῷ φιλοῦντι τὸν πατέρα, δί ὃν ἔτι ἐργάζεται o 
/, ^ 7 t ^ y 
μόνῳ καὶ ὑπισχνεῖται λέγων: “καὶ ἡ γῆ ov πραθήσεται το 
, 7 49 3 v ^ ^ ^ E] Ἁ ᾽’ὔ] 3 
εἰς βεβαίωσιν" ov γὰρ κυροῦται τῇ φθορᾷ" ἐμὴ γὰρ ἐστιν 
^ e ^ » Ἁ EY M 5 , 74 ^ y ej 
10 πᾶσα ἢ γῆ; ἐστι δὲ kai σὴ, ἐὰν ἀπολάβῃης rov θεὸν. ὅθεν 
€ x , ?Á , 7 ^ , e N 
7) γραφὴ εἰκότως εὐαγγελίζεται τοῖς πεπιστευκοσιν᾽ οἱ δε 


er / /, * , ^ ^ EY v 
ἅγιοι κυρίου κληρονομήσουσι τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ καὶ τὴν 
£c e 


ἣν 
SN ^3 N 3 N / 
ὀφθαλμὸς ovk εἰδεν οὐδὲ οὖς ἤκουσεν, οὐδὲ ἐπὶ καρδίαν 


/ 3 22 / 5 ΄, ΄, ᾿ 
δύναμιν αὐτοῦ. ποίαν, ὦ μακάριε, δόξαν ; εἰπέ μοι 


15 ἀνθρώπου ἀνέβη" i χαρήσονται ἐπὶ τῇ βασιλείᾳ τοῦ 
5 ἀνθρώπου »' καὶ χαρήσονται ἐπὶ τῇ ᾿ 
^ N ^ , 
κυρίου αὑτῶν εἰς TOUS αἰῶνας, ἀμὴν." 
37 35. 09 b , ^ 7; , 
95. Exere, o ἄνθρωποι, τὴν θείαν τῆς χάριτος ἐπαγ- τς 
7 3 / Ν Χ » ^ /, , N 
γελίαν, ἀκηκοατε καὶ τὴν ἄλλην τῆς κολάσεως ἀπειλὴν, 
9. Ὁ e , / , Ν ΄, E N 
δ ὧν ὁ κύριος σώζει, φόβῳ kal χάριτι παιδαγωγῶν TOv 
» / / , 3 3 / b , 
20 ἄνθρωπον τί μέλλομεν 5. TL οὐκ ἐκκλίνομεν τὴν κολασιν ; 
/ , , Ν /, 7] 5. , e , N 
τί ov καταδεχόμεθα τὴν δωρεὰν; τί δὲ οὐχ αἱρούμεθα τὰ 
^ ^ ^ LY / / 
βελτίονα, θεὸν avri ToU πονηροῦ καὶ σοφιαν εἰδωλολατρίας 
7] x ^N , / , Ξ ζέ 3 A] 
προκρίνομεν καὶ ζωὴν ἀντικαταλλασσόμεθα θανάτῳ ; “ἰδοὺ 


€ 


/ X » e ^ 9 N 6 N » Ν 
τέθεικα πρὸ προσώπου ὑμῶν᾽᾽ ὲ φησὶ “τὸν θάνατον καὶ 


I. ἀμισθί] ἀμισθεί libri. MV, sed zapara in litura ab m. 
ib. Cor ET. m.71 7. sec. M. Praecedens o? om. MV. 
3. νηκτὰ] νοητὰ N. 9. κυροῦται] κηροῦται Sylb. 
4. ἅπερ superscr. a m. rec. P. 10. καὶ σὴ MNP. καὶ om. V. 

. ib. ὠνήσεται] o in htura quat- 13. Gor..L'B.:9. 

tuor literarum P. 16. αὑτῶν) αὐτῶν V. 
5: Joann. xvii. 12. Thess. IT. ii. 21. τί δὲ scripsi pro τί δαί. 


3: 22. εἰδωλολατρίας) εἰδωλολατρείας 
ib. Matth. vi. 24. Lue. xvi. 13. P. 

7. Joann. v. 17. 23. ἀντικαταλλασσόμεθα Heinsius 

8. Levit. xxv. 23. pro ἀντικαταλλασσόμενοι. 

lb. πραθήσεται N. παραταᾳθήσεται ib. Deuter. xxx. 15, 19. 


95, 96.] PROTREPTICUS. 99 


20 τὴν ζωήν." πειράζει σε ὁ κύριος ἐκλέξασθαι τὴν ζωὴν, 
, e b. / ^ ^ ςς 3^ Ἁ 
συμβουλεύει σοι ὡς πατὴρ πείθεσθαι τῷ θεῷ. “ ἐὰν yap 
» / z 49 Ν ςς Ν ’ ^ » N ^ ^ 
ἀκούσητέ pov" φησὶ * kai θελήσητε, τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς 
€ ^ € , SN N M e A 
φάγεσθε," ὑπακοῆς ἡ χάρις" “ ἐὰν δὲ μὴ ὑπακούσητέ μου 
Y , " CAT N ^ ΄ 99 
μηδὲ θελήσητε, μάχαιρα ὑμᾶς καὶ πῦρ κατέδεται, παρα- 5 
^ ε , /, ^ 
κοῆς ἡ κρίσις. “τὸ γὰρ στόμα κυρίου ἐλάλησεν ταῦτα" 
, , (oum , Ν 
νόμος ἀληθείας λόγος κυρίου: βούλεσθε ὑμῖν ἀγαθὸς 7; P. 
/ , , , e ^ SM 3 / ; 35 uN N 
γένωμαι avu(9ovAos ; ἀλλ υμεῖς uev ἀκούσατε' ἐγὼ δε, 
εἰ δυνατὸν, ἐνδείξομαι: ἐχρὴν μὲν ὑμᾶς, ὦ ἄνθρωποι, 


» ^ 4 , /, ^ 3 ^ » , /, 
25 αὐτοῦ πέρι ἐννοουμένους τοῦ ἀγαθοῦ ἐμῴφυτον ἐπάγεσθαι 


— 


Oo 
’ὔ , , / , / » ^ 

μάρτυρα ἀξιόχρεων, πίστιν αὐτοθεν οἴκοθεν περιφανῶς 
ε / Ν / N ^ , / 

αἱρουμένην τὸ βέλτιστον, μηδὲ ζητεῖν εἰ μεταδιωκτέον 

3 e * b! 5 εθ / é, € el €L , p LA - 
ἐκπονεῖν. καὶ yap ei τῳ μεθυστεέον, φέρε εἰπεῖν, ἀμφιβὰ 

i e ^ N ^ ^ 3 7 ’ὔ SN , 

Aev χρὴ ὑμεῖς δὲ πρὶν ἢ ἐπισκέψασθαι  ueÜvere* καὶ εἰ 

^ , e 5d € 
ὑβριστέον ov πολυπραγμονεῖτε, ἀλλ᾽ ἢ τάχος vf)piCere. 


dedi 
σι 


/ δ᾽ » , 0 p / € ^ b 9 ^ ^ /, 
μόνον δ᾽ apa. εἰ θεοσεβητέον (ζητεῖτε kai εἰ τῷ σοφῷ τούτῳ 
Ἀ ^ ^ IY ^ ^ / ^ NN 
δὴ τῷ θεῷ καὶ τῷ Χριστῷ κατακολουθητέον, τοῦτο δὲ 
β λῇ CN 7 7 ^ δ᾽ ^ / 0 ^ ej / "ὁ 
ουλῆς καὶ σκέψεως ἀξιοῦτε, οὐδ᾽ ὃ πρέπει εῷ, ὃ Ti ποτέ 
,ὔ 
ἐστι, V€vonkores. 
᾿ 6 Π 7 € ^ ^ € Ὅ ej 7 Ε 
39 96. [Πιστεύσατε ἡμῖν κἂν ὡς μέθῃ, ἵνα σωφρονήσητε" 2o 
7 ^ e “ “ / , N s N / 
πιστεύσατε κἂν ὡς ὕβρει, iva ζγσητε. εἰ δὲ καὶ μὴ πεί- 
, X ^ ^ ^ 7 
θεσθαι βούλεσθε τὴν ἐναργῆ τῶν ἀρετῶν ὑποπτεύσαντες 
» ^ / x v ^ / 
πίστιν, φέρε ὑμῖν ἐκ περιουσίας τὴν περὶ τοῦ λόγου παρα- 
/ / , ^ N 3 AY N L4 ^ » ^ 
θήσομαι πειθὼ. ὑμεῖς δε, ov yap τὰ πάτρια ὑμᾶς ἔτι τῆς 


τὸ 
οι 


3 7 3 ^ ΒΕ /, , ’ὔ 3 ^ 
ἀληθείας ἀπασχολεῖ €Üm προκατεσχημένους, akovotr ἂν 


2. πείθεσθαι Sylb. pro πείθεσθε. 

ib. 1658]. 1. 19. 

ΘΝ 1^ o6: xxt PI 

8. δὲ om. V. 

12. εἰ μεταδιωκτέον ἐκπονεῖν] ἢ ἐκ- 
πονεῖν εἰ μεταδιωκτέον Arcerius. 


σκέψασθαι ex ἐπισκέψασθε factum. 
ib. καὶ εἰ MNP. εἰ om. V. 
I5. 7 Sylb. (ut p. 100.) pro ἤ. 
21. μὴ addidit Potterus. 
22. ὑποπτεύσαντες͵ ἐποπτεύσαντες 
Potterus. 


I4. ὑμεῖς MNP. ἡμεῖς V. 

ib. ἐπισκέψασθαι scripsi ex P pro 
ἐπισκέψασθε, cujus literam ultimam 
in litura habet M. Contra in P ἐπι- 


24. οὐ yàp NP xai yàp M. (qui 
καὶ à m. rec. habet) V. 
25. προκατεσχημένους Sylb. pro 
προκατισχημένους, 
H2 


Qo 
τ 


100 CLEMENTIS [Ca». X. 


» A N ^ ej y EY Ν / e ^ ^ 
ἤδη τὸ μετὰ τοῦτο ὅπως ἔχει" καὶ δὴ μή τις ὑμᾶς τοῦδε 
^ , , , , / ςς (o 3 » 
TOU ὀνόματος αἰσχυνὴ προκαταλαμβανέτω, * 1) avÓpas 
/ , /, /, 
μέγα giverai," παρατρέπουσα σωτηρίας. ἀποδυσάμενοι 
, “- ^ 3 ^ ^ 7 
δ᾽ οὖν περιφανῶς ἐν τῷ τῆς ἀληθείας σταδίῳ γνησίως 35 
r , / 0 , M ^ , ^ ex 
5 ἀγωνιζώμεθα, βραβεύοντος μὲν τοῦ λόγου τοῦ ἁγίου, 
3 ^ N ^ , ^ N 
ἀγωνοθετοῦντος δὲ ToU δεσπότου τῶν ὅλων. οὐ yap 
Ν ἘΣ * 5 , / , NY 3 » 
σμικρὸν ἡμῖν TO ἀθλον ἀθανασία πρόκειται. μὴ οὖν ἔτι 
/ N 9. 9a ἡ 2 CS 3 / y / 
φροντίζετε μηδὲ εἰ ὀλίγον τι ὑμᾶς ἀγορεύουσι σύρφακές 
^ / 
τινες ἀγοραΐοι, δεισιδαιμονίας ἄθεοι xopevral, ἀνοίᾳ καὶ 
Υ 9.19 3. ΕΝ » 7 S , 3 /, 
1o παρανοίᾳ ἐπ᾿ avro ὠθούμενοι τὸ βάραθρον, εἰδώλων ποι- 
Ν Ν / / ej »N , 7 9 
ηταὶ καὶ λίθων προσκυνηταί: οἵδε γὰρ ἀνθρώπους ἀπο- 
^ / 7 3 “4 * 
θεοῦν τετολμήκασι, τρισκαιδέκατον ᾿Αλέξανδρον τὸν Ma- 
, / N ^ ; N y / 
κεδόνα ἀναγράφοντες θεὸν, ὃν Βαβυλὼν ἤλεγξεν νεκρόν. | 4o 
» , N ^ Xx , j 
97. Αγαμαι τοίνυν TOv Χίον σοφιστὴν, Θεόκριτος 


» 3 ^ ^ N hj LA ἕξ ’ ὃ X N 3 της 
ονομα αὕτῳ, ὃς μετὰ τὴν εξανόρου τελευτὴν, ἐπισκω 


μι 
Ca 


e , EY , Ἁ Ἁ ^ , /, 
πτων [ὁ Θεόκριτος] τὰς δόξας τὰς κενὰς τῶν ἀνθρώπων 
ἃ 5 s ^ Ν N / » 5 
ἃς εἶχον περὶ θεῶν, πρὸς τοὺς πολίτας, ἄνδρες, εἶπεν, 

^ / ^ £^ * N v. ^ 
θαρρεῖτε ἄχρις ἂν ὁρᾶτε rovs θεοὺς πρότερον τῶν ἀνθρώ- 
, /, δ N V N e N * Ν 
πων ἀποθνήσκοντας. θεοὺς δὲ δὴ τοὺς ὁρατοὺς καὶ τὸν 
^ ^ / / A. 
20 σύγκλυδα τῶν γεννητῶν τούτων ὄχλον ὁ προσκυνῶν καὶ 


, 5 ^ , / ^ , , /, 
προσεταιριζόμενος, αὐτῶν ἐκείνων τῶν δαιμόνων ἀθλιώ- 


2. jr ἄνδρας μέγα σίνεται] Hesiodi 
verba Op. 316. ex quo ἄνδρας re- 
stitutum pro ἀνδράσι. 

7. ἡμῖν ΜΝΡ, ópi V. 

Io. ἐπ᾽] és M. 

13. ἤλεγξεν Μ. ἤλεγξε PV. 

14. Χῖον Cobetus Mnemos. vol. 
II. p. 391. pro θεῖον, quod ortum 
ex vetere orthographia Xeiov. Si- 
militer τὸν Ketov σοφιστὴν dixit Cle- 
mens p. 236. 

15. ὃς addidit Cobetus. 

16. ὁ Θεόκριτος (lemma, ut vide- 
tur, olim in margine positum, ut 
talia saepe in marginibus codicum 
superstitum, quibus ego usus sum, 


reperiuntur) seclusi ; quod proba- 
bilius quam nomen post ὃς ab Cle- 
mente ipso esse repetitum, ut in- 
terdum fecit post ὁ uév—vel ὁ δέ----, 
velut p.37. ὁ δὲ rois ἀποτροπαίοις, 
ὁ Μάριος. et p. 85. ἀλλ᾽ ἡ μὲν eis τὸ 
βάραθρον ὠθεῖ, ἡ συνήθεια. et. p. 41. 
τὰ ἐν ἸΙΠατάροις τῆς Λυκίας ἀγάλματα, 
ἃ Φειδιάς πάλιν ἐκεῖνα τὰ ἀγάλματα---- 
εἴργασται. quibus in locis ὁ Μάριος, 
ἡ συνήθεια et ἐκεῖνα τὰ ἀγάλματα 
omitti poterant. 

20. γεννητῶν Árcerius pro yevg- 
τῶν. 

ib. τούτων om. Ν. 


97, 98.] 


PROTREPTICUS. 


101 


^ Ν Ν ^ ) ^ » e « 

45 repos μακρῷ. θεὸς γὰρ οὐδαμὴ οὐδαμῶς ἀδικος, ὠσπερ οἱ 
/ , ac .€ a4 , lY , » , ^ 
δαίμονες, ἀλλ᾽ ὡς otov τε δικαιότατος, καὶ οὐκ ἐστιν αὐτῷ 


€ , »w«.NN ^A ^ € ^ "1 e , 
ὁμοιότερον οὐδὲν ἢ ὃς ἂν ἡμῶν γένηται ὅτι δικαιότατος. 


Bar εἰς ὁδὸν δὴ πᾶς ὁ χειρῶναξ λεὼς, 
oi τὴν Διὸς γοργῶπιν ἐργάνην στατοῖς 


λίκνοισι προστρέπεσθε, 


ἠλίθιοι τῶν λίθων δημιουργοί τε καὶ προσκυνηταί. 

98. Ὃ Φειδίας ὑμῶν καὶ ὁ Πολύκλειτος ἡκόντων, 
Πραξιτέλης τε αὖ καὶ ᾿Απελλῆς καὶ ὅσοι τὰς βαναύσους 
μετέρχονται τέχνας, γήϊνοι γῆς ὄντες ἐργάται. τότε γάρ 
φησί τις προφητεία δυστυχήσειν τὰ τῇδε πράγματα, ὅταν 


3 ^ , eL 7 5 3 » Ἂ , , 
5o ἀνδριᾶσι πιστεύσωσιν. ἡκόντων οὖν αὖθις, ov yap ἀνήσω 


^ £ , / » , , 
καλῶν, oL μικροτέχναι. οὐδείς που τούτων ἔμπνουν εἰκόνα 
ἅ »ῸΝ Ν , ^ b! , 7 ’ 
δεδημιούργηκεν, οὐδὲ μὴν ἐκ γῆς μαλθακὴν ἐμάλαξε σάρκα. 
, » N ^ / » , / , ^ / 
τίς ἐτηξε μυελὸν, ἢ τίς ἔπηξεν ὀστέα; τίς νεῦρα διέτεινεν ; 
, “4 » / , - 34 , , ^ ^ / 
Tis φλέβας ἐφύσησεν ; ris αἷμα ἐνέχεεν ἐν αὑταῖς ; ἢ Tis 


28 S. δέρμα περιέτεινεν ; ποῦ δ᾽ àv τις αὐτῶν ὀφθαλμοὺς ποιή- 


/, /, / , 
σαι βλέποντας ; τίς ἐνεφύσησε ψυχὴν ; τίς δικαιοσύνην 
3 » , [4 L4 4 [- ^ » 
ἐδωρήσατο ; τίς ἀθανασίαν ὑπέσχηται ; μόνος ὁ τῶν ὄλων 

hy /, N ^ y » 
δημιουργὸς, ὁ ἀριστοτέχνας πατήρ, τοιοῦτον ἄγαλμα ἔμ- 

€ ^ Ν » » € NOR. L4 
ψυχον ἡμᾶς TOv ἄνθρωπον ἔπλασεν: ὁ δὲ ᾿Ολύμπιος 


c ^ y SREEN , ^ , ,ὔ , , » 
ὑμῶν, εἰκόνος eikav, πολὺ TL τῆς ἀληθείας ἀπᾷάδων, épyov 


, ^ ^ ^ *, ^ , b. ^ x ^ ^ € 
€O0 TL KOXpOP Yw€tLpov ATTLKOV. εἰκὼν μὲν "yap TOU θεοῦ 0 
Χορ 


2. οἷόν τε] οἴονται NP. 

4. Bar (Báre PV.)—] Sophoclis 
(haud dubie ex Pandora) versus 
(Fragm. 7 24.) ut constat ex Plutar- 
chi Mor. p. 802. qui hos versus sine 
nomine poetae affert etiam p. 99. 

ib. χειρῶναξ Ῥ. xeipóva£ V. 

5. ἐργάνην ex Plutarcho pro épyá- 
rw. ἐργάπην NP. épyánw M. Quod 
MNPV addunt θεόν, non est apud 
Plutarchum. 

10. erarois Aikvowt ex Plutarcho 
pro στατοῖσι λίκνοις, quod correcto- 
ris est qui quum legeret épyárw 


θεόν, proximum versum ab στατοῖσι 
λίκνοις incipiendum esse credidit. 

6. προστρέπεσθε ex Plutarcho pro 
προτρέπεσθε. 

8. Ὁ Φειδίας MNP. ὁ om. V. 

9. τὰς βαναύσους--- τότε om. N. 

12. ἀνδριᾶσι] ἀνδριάσι libri. 

ib. οὐ yàp ΜΝΡ. οὐ καὶ V. Cor- 
rexerat Sylb. collata p. 6, 22. 

13. ἔμπνουν] ἕμπλουν N. 

15. ἢ] ἢ F. 

25. εἰκὼν μὲν yàp τοῦ θεοῦ MNF. 
μὲν (ἡ μὲν Arcerius) γὰρ τοῦ θεοῦ 
εἰκὼν Υ. 


IO 


I5 


20 


109 CLEMENTIS [Car. X. 


, » ^ A: «Χ ^ ^ y € ^ / 
λόγος αὐτοῦ, καὶ vios TOU νοῦ γνήσιος ὁ θεῖος Aoyos, 
N , / ^ SN Ν ^ / ε » 

79 Ῥ'΄ φωτὸς ἀρχέτυπον φῶς, εἰκὼν δὲ τοῦ λόγου ὃ ἀνθρωπος" 
, Ν ε ^ eu 3 , , € » ὦν ^ ^ ^ 
ἀληθινὸς ὃ νοῦς ὁ ἐν ἀνθρώπῳ ὃ kar εἰκόνα τοῦ θεοῦ καὶ 

» xe /, ^ ^ ^ , ^ N 
καθ᾽ ὁμοίωσιν διὰ τοῦτο γεγενῆσθαι λεγόμενος, τῇ kara 
5 καρδί ἢ o Oc e.ka Qo λό i ταύ 
καρδίαν φρονήσει τῷ θείῳ παρεικαζόμενος λόγῳ καὶ ταύτῃ 
, / N “σι ε /, ^ ^ Pe 
λογικος. ἀνθρώπου δὲ τοῦ ὁρωμένου τοῦ γηγενοῦς γηϊνος 
$$» N , , N , , , ^ 3 / 
εἰκὼν τὰ ἀγάλματα τὰ ἀνδρείκελα πόρρω τῆς ἀληθείας 
ἐπίκαιρον ἐκμαγεῖον καταφαίνεται. 
53 ^ » € / δ), 7 
99. Οὐδὲν οὖν ἀλλ᾽ ἢ μανίας ἔμπλεως ὁ βίος ἔδοξέ το 
/ , ^ N δ 4 
το μοι γεγονέναι, τοσαύτῃ σπουδῇ περὶ τὴν ὕλην καταγινο- 
» , € ^ , € 7] 
μενος. ἐπιτέτραπται δὲ ὑπὸ κενῆς δόξης ἡ συνήθεια δου- 
/ ἃ / € ^ / / 
λείας μὲν γεύσασα ὑμᾶς kal ἀλόγου περιεργασίας, νομίμων 
N , ^ € y » 
δὲ ἀνόμων kai ἀπατηλῶν ὑποκρίσεων ayvoiux αἰτία ἤδη 
^ ^ ^ , » 7 ^ J 
κατασκευασθεῖσα τῷ τῶν ἀνθρώπων γένει κηρῶν ὀλεθρίων 
Nd» 4 » ^ N ^ / , /, 
15 καὶ εἰδώλων ἐπιστυγῶν, πολλὰς τῶν δαιμόνων émwonoaca 
Y ^ ^ e L4 5 ^ 3 ᾽’ὔ , 
μορφὰς, κηλῖδα τοῖς ἑπομένοις αὐτῇ ἐναπεμάξατο θανάτου 
^ , 5 f) N e 
μακροῦ. λάβετε οὖν ὕδωρ λογικὸν, λούσασθε οἱ μεμολυ- 15 
/ , € ^N NI ^ / ^ 
σμένοι, περιρράνατε αὑτοὺς ἀπὸ τῆς συνηθείας ταῖς ἀλη- 
^ , Ν , N , ^ ^ 
θιναῖς σταγόσιν: καθαροὺς εἰς οὐρανοὺς ἀναβῆναι δεῖ. 
» 5 N , » 7 N 4 
20 ἄνθρωπος εἶ, τὸ κοινότατον, ἐπιζήτησον τὸν δημιουργή- 
΄ εΝ 5 N y Ν 
σαντα σε" υἱὸς εἰ, TO ἰδιαίτατον, ἀναγνώρισον TOV πατέρα. 
AN X ^ /, N € ^ 
cv δὲ ἔτι ταῖς ἁμαρτίαις παραμένεις, zrpoaTernkos ἡδοναῖς ; 
[4 , , ςς “ ^ , e , ^ E) ^ 3» 
τίνι λαλήσει κύριος “ ὑμῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν; 
€ ^ » 5» 7 ^ Ν N Ν N 
ὑμῶν ἐστιν, ἐὰν ἐθελήσητε, τῶν πρὸς rov θεὸν τὴν προαί- 


» , ^ 5Ν 3 /, ^ , 
25 ρεσιν ἐσχηκότων ὑμῶν, ἐὰν ἐθελήσητε πιστεῦσαι μονον kai 


3. ἀληθινὸς] ἀληθεινὸς M. I4. κατασκευασθεῖσα) κατασκευά- 
4. Gen. 1. 26. caca Canterus. 
1. rà (rà superscr. in P.) ἀνδρεί- ib. γένει] γένος P. 
«ea (ut alibi apud Clementem) 17. λάβετε] λάβε N. 
scripsi pro τὰ ἀνδροείκελα. 18. αὑτοὺς] αὐτοὺς V. 
ib. ἀληθείας] ἀλληθείας M. 19. δεῖ in litura M. 
8. ἐπίκαιρον] ἐπίκηρον Potterus. 22. mapauéves M NP. παραμένηςν. 
11. κενῆς] «ev in litura habet M. 23. Matth. v. 3, 10. 
n 24, 25. ἐθελήσητε utrobique MP. 


καινῆς (e a m. rec.) P. θελήσητε utrobique V. 


99, 100.] PROTREPTICUS. 108 


^ , ^ / [r4 τ € , € 
20 τῇ συντομίᾳ TOU κηρύγματος ἕπεσθαι, ἡ ὑπακούσαντες οἱ 
^ ^ , € , y 
Nuvevirat τῆς προσδοκηθείσης ἁλώσεως μετανοίᾳ γνησίῳ 
N N , 4 / 
τὴν καλὴν ἀντικατηλλάξαντο σωτηρίαν. 
^ 3 , » 7f e , 
100. Πῶς οὖν ἀνέλθω, φησὶν, εἰς ovpavovs; “ ὁδὸς" 
, ἧς b ^ 3 ^ οἷ 
ἐστιν 0 κύριος, “ στενὴ μὲν, ἀλλ᾽ “ ἐξ οὐρανῶν," στενὴ 5 
A! 3 3 3 3 Χ » , x 3. , ἃς ^ 
μὲν, ἀλλ εἰς οὐρανοὺς ἀναπέμπουσα᾽ στενὴ ἐπὶ γῆς 
c L4 ^ , , ^ , 4^7 € 
ὑπερορωμένη, πλατεῖα ἐν οὐρανοῖς προσκυνουμένη. | eid ὁ 
b! 5) ^ , /, ^ /, » N 
μὲν ἄπυστος TOU Àoyov συγγνώμην τῆς πλάνης ἔχει τὴν 
y € δὲ , 3 β λλ , * ^ ^ LY ^ 
ἄγνοιαν, ὃ δὲ εἰς ὦτα βαλλόμενος kai τῇ ψυχῇ παρὰ τῆς 
, ’ ἊΝ y , 5 
25 γνώμης φέρει τὴν ἀπείθειαν, καὶ ὅσῳ γε φρονιμώτερος εἶναι το 
, M ^ € /, , ^ "d ^ , 
δόξει, πρὸς κακοῦ ἡ σύνεσις αὐτῷ, ὅτι τῇ φρονήσει 
/ , N βέλ , “λό , P 
κέχρηται κατηγόρῳ τὸ βέλτιστον ovx eAopuevos' πέφυκε 80 P. 
Ν » € » , / » b [4 ej 
yap ἄλλως ὁ ἄνθρωπος οἰκείως exew πρὸς Ücov. ὠσπερ 
3 NU. Uer , ^ / "Ὧν ἃ ^ : 
οὖν τὸν ἵππον ἀροῦν ov βιαζόμεθα οὐδὲ τὸν ταῦρον κυνη- 


^ Ν ^ , δὲ [r4 ^ (o $1 
yerew, πρὸς Ὁ πέφυκε δὲ ἐκαστον TOV (ζῴων περιελκομεν, 


— 
C 


e , 7 EY N » 95 8 N , ^ , 
οὕτως ἀμέλει καὶ TOv ἀνθρωπον ἐπὶ τὴν οὐρανοῦ γενόμενον 
θέ Ν » ’ e LÀ. θῶ αὶ N ^ 

cav, φυτὸν οὐράνιον ὡς ἀληθῶς, ἐπὶ τὴν γνῶσιν παρα- 

^ ^ ^ N ^ , ^ ^ 

καλοῦμεν τοῦ θεοῦ, τὸ οἰκεῖον αὐτοῦ καὶ ἐξαίρετον καὶ 
30 ἰδιωματικὺ X τὰ ἄλλα ζῷα κατειλημμέ ὑὕταρκε 

3 ματικὸν παρὰ τὰ ἃ τειλημμένοι αὔταρκες 

5 p / P, / 
ἐφόδιον αἰώνων, θεοσέβειαν, παρασκευάζεσθαι συμβου- 2o 
À , /, N 3 hj 5 λλὰ 50 x 

evovTes. γεώργει, φαμέν, εἰ γεωργὸς ei, ἀλλὰ γνῶθι τὸν 

* ^ * ^ € ^ ^ ^ 
cov γεωργῶν, kal πλῆθι ὁ τῆς ναυτιλίας ἐρῶν, ἀλλὰ 

hy , 7] ^ /, , 
τὸν οὐράνιον κυβερνήτην παρακαλῶν: στρατευόμενὸν σε 


/ , ^ ^ / / » 
κατείληφεν ἢ γνῶσις, TOU δίκαια σημαίνοντος  QKOUE 


στρατηγοῦ. 25 
4. Joann. xiv. 6. 20. θεοσέβειαν om. N. 
5. Matth. vii. 13, 14. 22. πλῆθι] ἀντὶ τοῦ πλεῦσον mar- 
ib. Joann. iii. 15, 31. go MN. Inaudita haec imperativi 
9. ἄγνοιαν MP. ἄνοιαν V. forma est sive sic scripta sive, ut 
IO. φέρει NP. φέρων MV,sed ὧν Sylburgius volebat πλεῖθι, quae ve- 
in litura M. reor ne ex praecedente γνῶθι orta sit 
ib. καὶ ὅσῳ NP. καὶ om. MV,sed  prozAei, quae legitima est impera- 
in M litura ante ὅσῳ. tivi forma apud Eurip. Tr. 102. 
13. 0 ἄνθρωπος N. ὁ om. PV. ὁ Aristoph. Av. 598. et Lucian. Le- 
supra versum a m. sec. habet M. . xiph. 6.15. aliosque. Et sic margo 


ib. ἔχεν ΜΙΝ. ἔχει V. a m. rec. M. 


1O 


104 CLEMENTIS [Ca»: X. 


, 5 » ^ / L4 , , 

Io1. Καθαπερ ovv καρῳ kai μέθῃ βεβαρημένοι avavy- 

y / / [4 / ^ 
vare καὶ διαβλέψαντες ὀλίγον ἐννοήθητε τί θέλουσιν ὑμῖν 

e , / Nn Ν Χ ej / 
οἱ προσκυνούμενοι λίθοι καὶ ἃ περὶ τὴν ὕλην κενοσπούδως 

- 4 Ν Y , N / 
δαπανᾶτε" εἰς ἀγνοιαν καὶ τὰ χρήματα καὶ TOV βίον, ὡς 35 
Ν d ^ , / ^ , ^ 
τὸ ζὴν ὑμῶν εἰς θάνατον καταναλίσκετε, τοῦτο μόνον τῆς 
, € ^ 5 / e /, Ν /, *5«N 3 N € ἡ 
ματαίας ὑμῶν ἐλπίδος εὑράμενοι TO πέρας, οὐδὲ αὐτοὺς οἷοί 
» , ^^ 5 , 5, Ἁ ^ ^ € ^ ^ 
τε ὄντες οἰκτεῖραι, ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῖς κατελεοῦσιν ὑμᾶς τῆς 
, / ^ 
πλάνης ἐπιτήδειοι πείθεσθαι γίνεσθε, συνηθείᾳ κακῇ δεδου- 
’ e , 5 ’ 7] ^ 3, , 
λωμένοι, ἧς ἀπηρτημένοι αὐθαίρετοι μέχρι τῆς ἐσχάτης 
^ 7 ’ “ Ν ^ /, 
ἀναπνοῆς εἰς ἀπώλειαν vroqépeoOe* “ ὅτι τὸ φῶς ἐλήλυ- 
9 N / EY , /, e » ^ ^ 
θεν εἰς τὸν κόσμον καὶ ἡηγάπησαν οἱ ἄνθρωποι μᾶλλον TO 
, ^ N ^ “ς » £2 , , N b] N ^ 
σκότος ἢ TO φῶς, ἐξὸν ἀπομάξασθαι rà ἐμποδὼν τῇ 4o 
/ s S ^ Ν ^ ^ * s / 
σωτηρίᾳ καὶ τὸν τῦφον καὶ TOv πλοῦτον koi TOV φοβον 

» / Ἂς Ν hi ^ 

ἐπιφθεγγομένους τὸ ποιητικὸν δὴ τοῦτο 
πῆ δὴ χρήματα πολλὰ φέρω τάδε; πῆ δὲ καὶ αὐτὸς 
πλάζομαι ; 

5 / 3 N , , b ^ , , 
εἰ βούλεσθε οὖν ras φαντασίας ταύτας τὰς kevas ἀπορρί- 
ψαντες τῇ συνηθείᾳ αὐτῇ ἀποτάξασθαι, κενοδοξίᾳ ἐπιλέ- 

τες Τῇ ηθείιᾳ αὐτῇ ἀποτάξασθαι, χ ἐπ᾿ 
γετε, 
ψευδεῖς ὄνειροι χαίρετ᾽, οὐδὲν rjr. ἄρα. 
^ LL Es, NY ^ e ^ 
102. Τὶ yap ἡγεῖσθε, ὦ ἄνθρωποι, rov νφῶνα Epugv 
Ν , M , , ^ : / ^ 
καὶ τὸν ᾿Ανδοκίδην καὶ τὸν ᾿Αμύητον ; ἢ παντί τῳ δῆλον 
ef / ei * * e ^ e Y , » N 5 E 
ὅτι λίθους, ὥσπερ koi τὸν “Ἑρμῆν ; ὡς δε ovk ἐστι θεὸς ἢ 


ef e » » : S € 5 N ΄ 5» 
ἅλως kal ὡς οὐκ ἐστι θεὸς ἡ ipis, ἀλλὰ παθὴ ἀέρων καὶ 45 


^ CMITLA , » y € / * »q« ^N »NN 

νεφῶν, καὶ ὃν τρόπον οὐκ ἐστιν ἡμέρα θεὸς, οὐδὲ μὴν οὐδὲ 

3. κενοσπούδως] Ex καινοσπούδως I5. πῆ δὴ —]| Hom. Od. 13, 203. 
faetum in P. Inter 8 et c duae vel 17. εἰ βούλεσθε] οὐ βούλεσθε NP. 
tres literae erasae, 10. ταύτας τὰς] τὰς super ταύτας 

6. εὑράμενοι] a in litura P. seriptum in M a m. sec. 

4. kareAeoUcw] κατελεῶσιν P. et 18. ἀποτάξασθαι] ἀποτάξασθε pr. P. 
margo a m. rec. σημείωσαι ἐλεᾶν, 10. ἐπιλέγετε] ἐπιλέγοντες P. 

8. πείθεσθαι γίνεσθε] πείθεσθε γί- 21. Ἑρμῆν delet Potterus. 
νεσθαι M, sed terminationibus e et 22.5] 3. 
αι in litura positis. 25. Post ἔστιν una vel duae lh- 


το, Joann. ii. 19. terae erasae in DP. 


29 5. 


101—103.] PROTREPTICUS. 105 


, Y 3. , δἰ ἃ 3 / / z 
ἐνιαυτὸς οὐδὲ χρόνος ὁ ἐκ τούτων συμπληρούμενος, οὕτως 
AUN τῷ 5ῸΧ , € σ ^ 7 
οὐδὲ ἥλιος οὐδὲ σελήνη, oig ἕκαστον τῶν προειρημένων 
, / ^ 5 x » * N [4 Ν 
διορίζεται. τίς ἂν οὖν τὴν εὔθυναν καὶ τὴν κολασιν καὶ 
N / N ' / 5 ^ e , / 
τὴν δίκην καὶ τὴν νέμεσιν εὖ φρονῶν ὑπολάβοι θεοὺς : 
, ^ δὶ ^ N e / , 
οὐδὲ yàp οὐδ᾽ ᾿Βρινῦς οὐδὲ Μοῖραι οὐδὲ εἱμαρμένη, ἐπεὶ 
N , N ^ ὰ 
μηδὲ πολιτεία μηδὲ δόξα μηδὲ πλοῦτος θεοὶ, ὃν καὶ ζω- 
/ Ν 3 , x , N W^ ce, 4 ESN 
γράφοι rvoAóv ἐπιδεικνυουσιν᾽ εἰ δὲ αἰδῶ καὶ ἐρωτα kai 
, J , / , / , ^ , , s 
ἀφροδίτην ἐκθειάζετε, ἀκολουθούντων αὐτοῖς αἰσχύνη καὶ 
€ Ἀ * ’ Ν / » 9 ^ , /; 
opu καὶ κάλλος καὶ συνουσία. οὔκουν €T ἂν εἰκότως 
Ψ Ν / N / , ξ΄ rte J 
ὕπνος καὶ θάνατος θεὼ διδυμάονε map ὑμῖν νομίζοιντο, 
΄, ^ b Ν ^ / ^ ΣῸΝ Χ 
πάθη ταῦτα περὶ τὰ ζῷα συμβαίνοντα φυσικῶς" οὐδὲ μὴν 
^ 5ῸΝ e / 58a [4 * 3 J 3 ^ , 
κῆρα οὐδε εἱμαρμένην οὐδὲ μοίρας θεὰς ἐνδίκως ἐρεῖτε. εἰ 
δὲ » Ν / 3 θ Ν ἠδὲ Y d ἠδὲ 'E / » , 
€ ἐρις kai μάχη ov θεοὶ, οὐδε΄ Αρης οὐδὲ Evvo. eri τε εἰ 
e e en ^ Ν 
αἱ ἀστραπαὶ καὶ οἱ κεραυνοὶ καὶ οἱ ὄμβροι οὐ θεοὶ, πῶς τὸ 
^ * No 7 ^ N iY e AJ. * r 
πῦρ kai TO ὕδωρ θεοί; πῶς δὲ καὶ οἱ διαίσσοντες καὶ οἱ 
“ Ν ’ 3.3), 4 ε N M , N 
κομῆται διὰ πάθος ἀέρος γεγενημένοι ; ὁ δὲ τὴν τύχην θεὸν 
Ν ^ F, , 
λέγων καὶ τὴν πρᾶξιν λεγέτω θεόν. 
9 ἊΝ 5 ᾽ὔ »ῸᾺΝλ ἃ Ν 5 7 
103. Ei δὴ οὖν τούτων οὐδὲ ἕν θεὸς εἶναι νομίζεται, 


NN N , Ἅ ^ , ἈΠῸ. “4 
οὐδὲ μὴν ἐκείνων τῶν χειροκμήτων καὶ ἀναισθήτων πλασ- 


/ , 7 ς ^ » 
5 μάτων, πρόνοια δέ τις περὶ ἡμᾶς καταφαίνεται δυνάμεως 


e^ Ἁ 3, ^ ^ € ^ 3 
θεϊκῆς, λείπεται οὐδὲν ἄλλο ἢ τοῦτο ὁμολογεῖν, ὅτι ἄρα 
5, 1) μ , 
5 3 € ? d e , » € » 
μόνος ὄντως ἔστι τε καὶ ὑφέστηκεν ὁ μόνος ὄντως ὑπαρ- 
Ν N , 5 3 / 
χων θεός. ἀλλὰ γὰρ μανδραγόραν ἢ τι ἄλλο φάρμακον 
, ^ 3 € ^ 
πεπωκόσιν ἀνθρώποις ἐοίκασιν ἀνόητοι. θεὸς δὲ ὑμῖν ava- 
^ / V ^ ^ (UY S 7 N ^ 
νῆψαι δοίη ποτε τοῦδε τοῦ ὕπνου kai συνιέναι θεὸν μηδὲ 
* ^ 7 ^ ’ὔ ^ ^ ^ /, ^ , ^ 
χρυσὸν ἢ λίθον ἢ δένδρον ἢ πρᾶξιν ἢ πάθος ἢ νόσον ἢ 
3 ’ € , /, £ e 
φόβον ἰνδάλλεσθαι ὡς θεὸν. τρὶς γὰρ pvput εἰσιν ὡς 
, ^ 3. ὃν Ν L4 y b] 5 ’ 
ἀληθῶς ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ δαίμονες οὐκ ἀθάνατοι 


o5 


9. ἔτ᾽] ἔστ᾽ N. "23. pavüpayópav] Margo M. Δη- 
12. κῆρα] κῆραν M. í μοσθενικόν. Est p. 133, 1. 
13. "Apns] ἔρις N. 27. ἰνδάλλεσθαι] ἰνδάλεσθαι — M, 
15. δὲ scripsi pro δαί. ἰνδάλλεσθε P. ἰδάλλεσθε N. 
22. μόνος ὄντως ἔστι N. ὄντως 10. τρὶς ex Hesiodi Op. 250. pro 


μόνος ἔστι MPV. | τρεῖς. 


Ct 


106 CLEMENTIS [Ca». X. 


ΣᾺΝ ^N / ΣᾺΝ M , / e NK , 
οὐδὲ μὴν θνητοί----οὐδὲ yap αἰσθήσεως, ἵνα kai θανάτου το 
, / Ἁ / /, 
μετειλήφασιν----λίθινοι δὲ καὶ ξύλινοι δεσπόται ἀνθρώπων, 
ε 7, s ^ Ν X ^^ 
82 P. ὑβρίζοντες kai παρασπονδοῦντες τὸν βίον διὰ τῆς συνη- 
€ ^ ^ ^ Ν , 
θείας. “ἡ γῆ δὲ τοῦ κυρίου φησὶ “ καὶ τὸ πλήρωμα 
3. £^ 3» 5 ; ^ , ^ ^ 7 : ^ 5 ^ 
5 αὐτῆς εἰτα τί τολμᾷς ἐν τοῖς τοῦ κυρίου τρυφῶν ἀγνοεῖν 
Ν , ’ Ni ^ x v ^ € 
τὸν δεσπότην ; κατάλειπε τὴν γῆν τὴν ἐμὴν, ἐρεῖ σοι ὃ 
, b / e^ NS S9 0N , / ^ 
κυριος, μὴ θίγης τοῦ ὕδατος, ὃ ἐγὼ ἀναδίδωμι, τῶν kap- 
^ e , Ἁ ^ N , 7 » 
πῶν ὧν ἐγὼ γεωργῶ μὴ ueraAauBave ἀπόδος, ἄνθρωπε, 
b! ^ ^ e. LT A J Ν , » 5 
τὰ τροφεῖα τῷ θεῷ, ἐπίγνωθι σου τὸν δεσπότην, ἰδιον εἰ 


, ^ ^ Ν N , ^ , ^ ^ ^ , , 
107rÀao ua τοῦ θεοῦ" τὸ δὲ οἰκεῖον αὐτοῦ πῶς ἂν ἐνδίκως 


- 


5 
5 , y Ν Ν 3 /, , 
ἀλλοτρίον yévorro ; TO yap o7]AAorpuouevov gTepouevov 

^ , / / ^ , / o N SUN ΄ 
τῆς οἰκειότητος στέρεται τῆς ἀληθείας. ἢ yap οὐχὶ Νιοβης 
, Ἁ ^ Ni ed /, ^ 
τρόπον τινα, μᾶλλον δὲ ἵνα μυστικώτερον πρὸς ὑμᾶς ἀπο- 
’ Χ ^ , 
φθέγξωμαι, γυναικὸς τῆς ᾿Ἑβραίας δίκην----Δὼτ ἐκάλουν 
5 * € v , 5, /, , 
15 αὑτὴν οἱ παλαιοὶ----εἰς ἀναισθησίαν μετατρέπεσθε ;. AeAc- 
/ , , N ^ * Ν , 
θωμένην ταύτην παρειλήφαμεν τὴν γυναῖκα διὰ τὸ ZoOo- 
?» ^ ^ Ἁ e v» A e ἈΝ N , /, 
μων ἐρᾶν" Σοδομῖται δὲ ot ἀθεοι kai οἱ πρὸς τὴν ἀσέβειαν 
5 , /, / , 
ἐπιστρεφόμενοι σκληροκαρδιοί τε kai ἡλίθιοι. 
, » /, , , N / 
104. Ταύτας oiov θεόθεν ἐπιλέγεσθαί σοι τὰς φωνάς" 2o 
Χ Ν 3 / N 5 e δὴ Ν , 1» * 

20 μὴ γὰρ otov λίθους μὲν εἶναι ἱερὰ καὶ ξύλα καὶ ὄρνεα καὶ 
»y , Ψ N / N N , / e b N 
ὄφεις, ἀνθρώπους δὲ μη πολὺ δὲ τοὐναντίον ἱεροὺς μὲν 
» ^ , / [4 ΄ N N / Ν 
ὄντως τοὺς ἀνθρώπους ὑπολαμβάνετε, τὰ δὲ θηρία καὶ 

Ν / [74 3 e / / ^ , Z 
τοὺς λίθους ὅπερ εἰσίν. οἱ yap τοι δείλαιοι τῶν ἀνθρώπων 
3 b! N ^ v N 
καὶ ἄθλιοι διὰ μὲν κόρακος καὶ κολοιοῦ νομίζουσι τὸν θεὸν 
, ^ N Ἁ » / ^ N ^ Ἁ , 
25 ἐμβοᾶν, διὰ δὲ ἀνθρώπου σιωπᾶν, koi τὸν μὲν κόρακα 
y € » ^ hy X » ^ ^ 
τετιμηκασιν ὡς ἀγγελον θεοῦ, rov δὲ ἄνθρωπον τοῦ θεοῦ 
/ ᾽ /, , 
διώκουσιν, ov κρώζοντα, ov κλώζοντα, φθεγγόμενον δέ ot- 
3 ? 3 ? 
^ , ^ , / 
μοι, λογικῶς καὶ φιλανθρώπως κατηχοῦντα ἀποσφαττειῖν 25 
» /, ^ N / ^ 
ἀπανθρώπως ἐπιχειροῦσιν, ἐπὶ τὴν δικαιοσύνην καλοῦντα 


» N ΄ N » , / » * / 
3o οὔτε τὴν χάριν τὴν ἄνωθεν ἀπεκδεχομενοι οὔτε τὴν κολασιν 


4. Psalm. xxiv. 1. "Cor. I. x. 26. 12. Νιόβης Sylb. pro Νιόβη. 
8. μὴ p.] μὴ δὲ p. N. 21. δὲ uj MNP. οὐδὲ μὴ V. 


30 


35 


40 


104, 105.] PROTREPTICUS. 107 


» , » Ἁ /, ^ ^^ 3 A! , , 
ἐκτρεπόμενοι. οὐ yàp πιστεύουσι TQ θεῷ οὐδὲ ékuavOa- 
N , Eos X & ei y e , 
νουσι τὴν δύναμιν αὐτοῦ" οὗ δὲ appyros ἡ φιλανθρωπία, 
’ / e 7 ᾿ AS. oe Ἁ hk. 
τούτου ἀχώρητος ἡ μισοπονηρία. τρέφει δὲ ὁ μὲν θυμὸς 
X 5 ^ M , / € 
τὴν κόλασιν ἐπὶ ἁμαρτίᾳ, εὖ ποιεῖ δὲ ἐπὶ μετανοίᾳ ἢ 
, , , Ν x /, ^ ^ 
φιλανθρωπία. οἰκτρότατον δὲ TO στέρεσθαι τῆς παρὰ 
^ ^ /, / N - € , EY ^ 
τοῦ θεοῦ ἐπικουρίας. ὀμμάτων μεν οὖν ἡ πήρωσις καὶ τῆς 
^ "d , * ^ N ^ 
ἀκοῆς ἡ κώφωσις ἀλγεινοτέρα παρὰ τὰς λοιπὰς τοῦ πονη- 
^ 7 € ^ X , ^ 5 / ^ 3 / 
poU πλεονεξίας" ἡ uev yap αὐτῶν ἀφήρηται τῆς οὐρανίου 
, € NM e / /, , / 
προσόψεως, ἡ δὲ τῆς θείας μαθήσεως ἐστέρηται. 
€ ^ Ἁ [4 Ν ^ » 7 » /, EY 
IOS. Ὑμεῖς δὲ oi πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἀνάπηροι καὶ 
v N ^ ^ * ^ N , » 3 
τυφλοὶ μὲν τὸν νοῦν, κωφοὶ δὲ τὴν σύνεσιν ὄντες οὐκ 
^ » 3 ^ v v ^ MN . ^ 
ἀλγεῖτε, ovk ἀγανακτεῖτε, οὐ τὸν οὐρανὸν ἰδεῖν kai TOV TOU 
^ N / Ἁ hj ^ , 
οὐρανοῦ ποιητὴν ἐπεθυμήσατε, οὐδὲ τὸν τῶν πάντων δημι- 
/, ^ ^ /, A! 
ουργὸν καὶ πατέρα ἀκοῦσαι καὶ μαθεῖν ἐξεζητήσατε, τὴν 
^ 7 / M * e 
προαίρεσιν τῇ σωτηρίᾳ συνάψαντες" ἐμποδὼν yap ἵσταται 
A τς [4 b! ^ ^ , , / , 
οὐδὲν τῷ σπεύδοντι πρὸς γνῶσιν θεοῦ, οὐκ ἀπαιδια, οὐ 
, 3 3 / » » 7 » Z * » 
πενία, οὐκ ἀδοξία, ovk ἀκτημοσύνη" οὐδέ τις τὴν ὄντως 
» ^ r4 ^ /, /, D LY 
ἀληθῆ σοφίαν χαλκῷ δῃώσας μεταλλάξαι εὔχεται οὐδὲ 
, 5 , x ^ ^ » 
σιδήρῳ εὖ γὰρ τοι παντὸς μᾶλλον τοῦτο εἴρηται." ὁ 
, » ^ / € N ^ y 
Χριστὸς ἐστι πανταχοῦ σωτήριος, ὃ yap τοῦ δικαίου 
N e ^ ^ , ^ , b! , M , , 
ζηλωτὴς, ὡς ἂν τοῦ ἀνενδεοῦς ἐραστὴς, ὀλιγοδεῆς, οὐκ ἐν 
XÀA LEY , € ^ IY ^ θ ^ NN , 0 7 
ἄλλῳ τινὶ ἢ ἐν αὑτῷ καὶ τῷ θεῷ τὸ μακάριον θησαυρίσας, 
» 5 ΝΣ 5 N , ἈΝ » $à- e ^ , ^ 
ἐνθα ov σὴς, οὐ λῃστῆς, ov πειρατῆς, ἀλλ᾽ ὁ τῶν ἀγαθῶν 
»., , e 53 QUERI / € / ay » , J 
ἄϊδιος δοτήρ. «pa οὖν εἰκότως ὡμοίωσθε τοῖς ὀφεσιν éket- 


- ^ 75 Ν MY / , / 
νοίς, οἷς τὰ ὦτα 7rpos TOUS κατεπᾷδοντας ἀποκέκλεισται 5 : 


ἐξ 0 x N 5 ^ N [j N ςς Ἁ Χ € 7 
ὑμὸς yap αὑτοῖς φησὶν ἡ γραφὴ “ kara. τὴν ὁμοίωσιν 
^» e NS. 5 / ^ Ν / N 3 » 

τοῦ οφεως, ὡσεὶ ἀσπίδος κωφῆς καὶ βυούσης τὰ ὦτα αὐ- 


^ [74 , , [4 ^ , , 3» 
Τῆς. τις οὐκ εἰσακούσεται φωνῆς ἐπᾳδόντων. 


4. ποιεῖ] εἴ ἴῃ litura trium lite- ib. Matth. vi. 20, 21. 
rarum P. 24. ἄρα] dpa PV. 
10. oí addidi ex M, in quo a m. 25. ἀποκέκλεισται MNNP. ἀποκέ- 
pr. superseriptum est. κλειται V. Literae οκέκλεισται in. P 
I4. ἐξεζητήσετε P cum litura post ἴῃ litura a m. sec. 
g. 26. Psalm. lviii. 4, 5. 


22. αὑτῷ] αὐτῷ libri. 27. ὡσεὶ MNE. es V. 


83 P. 


20 


108 CLEMENTIS [Car. X. 


, e ^ , TP Lj 7 
106. AAA ὑμεῖς γε κατεπᾷσθητε τὴν ἁγιότητα καὶ 
/ bi [74 s € /, , * * ^ 
παραδέξασθε τὸν ἥμερον kal ἡμέτερον λόγον kal τὸν ἰὸν 
’ N 1d e ej , ^ Ν 
ἀποπτύσατε τὸν δηλητήριον, ὅπως ὅτι μάλιστα ὑμῖν τὴν 
οὗ Ν ^ , ^ , 
φθοραν, ὡς ἐκείνοις τὸ γῆρας, ἀποδύσασθαι δοθῆ.  akov- 
7 EY N N cy 3 / M Noa ^ , 
5 σατέ μου καὶ μὴ τὰ ὦτα ἀποβύσητε μηδε ras ἀκοὰς ἀπο- 
/, , ^ L4 * / / 
φράξητε, ἀλλ᾽ εἰς νοῦν βάλεσθε τὰ λεγόμενα. καλὸν ἐστι 45 
Ν A "^ / , , N e w 
τὸ φάρμακον τῆς ἀθανασίας" στήσατέ ποτε TOUS ὁλκοὺς 
Χ e , [4 b! ^ , 
τοὺς ἑρπυστικούς. “ οἱ yàp ἐχθροὶ κυρίου χοῦν λείξουσι,᾽ 
ς x » 3 7 ^ ^ / 
φησὶν, ἡ γραφὴ Aéyev ἀνανεύσατε τῆς γῆς eis αἰθέρα, 
» ,ὔ , , * ’ / 
10 ἀναβλέψατε εἰς οὐρανὸν, θαυμάσατε, παύσασθε καραδο- 
^ ^ 7Z Χ /, ἃ v ^ 
κοῦντες τῶν δικαίων τὴν πτέρναν καὶ τὴν ὁδὸν τῆς ἀλη- 
[i / L4 / ΄σ 94 
θείας ἐμποδίζοντες" φρόνιμοι γένεσθε καὶ ἀβλαβεῖς" τάχα 
e , e Z ^ , , ^ 
που ὁ κύριος ἁπλότητος ὑμῖν δωρήσεται 7rrepov* πτερῶσαι 
Ν , N ^ “ Χ b ' 
γὰρ προήρηται rovs γηγενεῖς, ἵνα δὴ rovs χηραμοὺυς κατα- 
», Ν , , JA / 
15 λείποντες οἰκήσητε τοὺς οὐρανούς. μόνον ἐξ ὅλης καρδίας 5o 
“ e e , ^ ^ N / 
μετανοήσωμεν, ὡς ὅλῃ καρδίᾳ δυνηθῆναι χωρῆσαι rov θεὸν. 
ἐς. 3 / $229 y NIS N ςς ^ b ^ 
ἐλπίσατε ἐπ avrov φησὶ “πᾶσα συναγωγὴ λαοῦ, 
3 7 , ^ , N / e ^ 9 N ^ 
ἐκχέετε ἐνώπιον αὐτοῦ πάσας τὰς καρδίας ὑμῶν᾽᾽ πρὸς TOUS 
Χ ^ / /, ^ ^ y ^ 
καινοὺς τῆς πονηρίας λέγει" ἐλεεῖ καὶ δικαιοσύνης πληροῖ" 
» ’ὔ hy ex / » 
84 P. πίστευσον, ἄνθρωπε, ἀνθρώπῳ καὶ θεῷ" πίστευσον, ἄνθρω- 80 8. 
20 ^ / z ^ ^ I4 
πε, τῷ παθόντι καὶ προσκυνουμένῳ θεῷ ζῶντι" πιστεύσατε 
e ^ ^ ^ z » / , 
οἱ δοῦλοι TQ vekpo' πάντες ἄνθρωποι πιστεύσατε μονῷ 
^ /, , /, ^ , hj £ 
τῷ πάντων ἀνθρώπων θεῷ" πιστεύσατε koi μισθὸν λάβετε 
, E [44 , , N * Ν ’ e M 
σωτηρίαν: “ ἐκζητήσατε τὸν θεὸν, kai ζήσεται ἡ ψυχὴ 
« ^ ς ^ ^ ^ Χ ^ 
25 ὑμῶν. ὁ ἐκζητῶν τὸν θεὸν τὴν ἰδίαν πολυπραγμονεῖ 
7 - Ν Ν » Ν 7 
σωτηρίαν εὗρες τὸν θεὸν, ἔχεις τὴν ζωήν. 5 


" 5 ej Ν 7 ε Ν ^ 
IO7. Ζητήσωμεν οὖν, wa καὶ ὥγσωμεν. 0 μισθὸς τῆς 


2. ἡμέτερον MNP. ὑμέτερον V. 14. yàp addidit Potterus. 

5. ἀποβύσητε MNP. arzofvcare V. ib. χηραμοὺς χειραμοὺς pr. P. 
7. ὁλκοὺς τοὺς M.NP. τοὺς om. V. 17. Psalm. 1xii. 8. 

8. ἑρπυστικούς Sylb. ἑρπηστικοὺς 


€ 
19. καινοὺς N. καινοὺς (e a m. 
sec.) M. καιροὺς V. 
24. Psalm. 1xix. 32: 


P et qui η ab correctore habet M. 
ἑρπιστικοὺς V. 

ib. Psalm. Ixxil. 9. 

rr. Pet, 318. 


106—108.] PROTREPTICUS. 109 


€ /, * Ἁ ^ & , , Ν ZA 
εὑρέσεως ζωὴ παρὰ θεῷ. “ἀγαλλιάσθωσαν kai poppe 
, ᾿ ^ /, * / 
τωσαν ἐπὶ σοὶ πάντες οἱ ζητοῦντές σε καὶ λεγέτωσαν διὰ 
Ν 7 € , 3» Ν “ ^ 0 ^ 
παντὸς, μεγαλυνθήτω ὁ θεὸς. καλὸς ὕμνος ToU θεοῦ 
2^ » , , ΄ 3 e s 
ἀθάνατος ἄνθρωπος, δικαιοσύνῃ οἰκοδομούμενος, ἐν ᾧ τὰ 
^ , ^ N 7 ^ , 
λόγια τῆς ἀληθείας ἐγκεχάρακται. ποῦ yap ἀλλαχόθι ἢ ἐν 5 
/, ^ , £z ^ ^, 
σώφρονι ψυχῇ δικαιοσύνην ἐγγραπτέον ; ποῦ ἀγάπην: 
^ N ^ , N ^ 7 5 N 
αἰδῶ δὲ ποῦ ; πραότητα δὲ ποῦ; ταῦτας, οἶμαι, τὰς θείας 
N , N ^ ^ v , 7 
ro γραφας ἐναποσφραγισαμένους χρὴ τῇ Ψυχῃ καλον ἀφετη- 
ριον σοφίαν ἡγεῖσθαι τοῖς ἐφ᾽ ὁτιοῦν τοῦ βίου τραπεῖσι 


- 


, rd * NI , , 7 7 
μέρος, ὅρμον τε τὸν αὐτὸν ἀκύμονα σωτηρίας σοφίαν το 
9 "^ , Ἁ / 7 € ^ 
νομίζειν. δι’ ἣν ἀγαθοὶ μὲν πατέρες τέκνων οἱ τῷ πατρὶ 
, N ^ € e N e^ 
προσδεδραμηκοτες, ἀγαθοὶ δὲ γονεῦσιν viol οἱ TOV υἱὸν 
, Ἁ » ^ e » ^ 
vevonkores, ἀγαθοὶ δὲ ἄνδρες γυναικῶν οἱ μεμνημένοι τοῦ 
z , Ν Ν 3 ^ , e ^ 3 , 
νυμφίου, ἀγαθοὶ δὲ οἰκετῶν δεσπόται οἱ τῆς ἐσχάτης δου- 
/, 
λείας λελυτρωμένοι. 
^ /, ^ 3 , / ^, Y 
108. ᾿Ὦ μακαριώτερα τῆς ἐν ἀνθρώποις πλανὴς τὰ 
, e 5 /, N » e ^ 
θηρία, ἃ ἐπινέμεται τὴν ἄγνοιαν, ὡς ὑμεῖς, οὐχ ὑποκρίνεται 
N M 3a y , » 3 » ^ ’ / » 
15 δὲ τὴν &AgÜeav' ovk ἐστι παρ αὑτοῖς κολάκων γένη, οὐ 
^ , , , , ^ N » [4 
δεισιδαιμονοῦσιν ἰχθύες, ovk εἰδωλολατρεῖ τὰ ὄρνεα, ἕνα 
, » / N , I , v N ^ N , 
povov ἐκπλήττεται TOv οὐρανὸν, ἐπεὶ θεὸν νοῆσαι μὴ δύ- 2o 
’ ^ / 53 5 
ναται ἀπηξιωμένα τοῦ λόγου. εἶτ᾽ οὐκ αἰσχύνεσθε καὶ 
^ 3 ’ ^ , N 5 Z , ὃ 
τῶν ἀλογων σφᾶς αὐτοὺς ἀλογωτέρους πεποιηκότες, οἱ 
M , € ^ , , , / σι 
διὰ τοσούτων ἡλικιῶν ἐν ἀθεοτητι κατατέτριφθε ; παῖδες 
, 5 ’ 5 y 5 » 
γεγόνατε, εἶτα μειράκια, etra. ἐφηβοι, εἶτα ἄνδρες, χρηστοὶ 
Χ 5.7 ^ N “ 5.7 ΞΕῸΝ, ^ ^ [4 
δὲ οὐδέποτε. κἂν τὸ γῆρας αἰδέσθητε, ἐπὶ δυσμαῖς ToU βίου 25 
, 4 ^ 34 ς / ^ , b! by 
20 γενόμενοι σωφρονήσατε, κἂν ἐπὶ τέλει τοῦ βίου τὸν θεὸν 
3 e Ν N / ἜΣ Κα ^ 7 » b , /, 
ἐπίγνωτε, ὡς δὴ τὸ τέλος ὑμῖν τοῦ βίου ἀρχὴν ἀναλάβοι 


7 ΕῚ /, Ἂν ὃ 7 /, 3 /, 
σωτηρίας. ἐγηράσατε προς δεισιδαιμονίαν, νέοι ἀφίκεσθε 


I. Psalm. lxx. 4. dE Ε 

9. σοφίαν MNP. σοφίας V. γοκεῖς batur (υἱάσιν Ρ 2 

ib. τραπεῖσι Potterus pro τρα- ὦ c MDORSGrS Im FP. 
φεῖσι. 28. ἐγηράσατε) γηράσατε P. 


€ 


I2. γονεῦσιν υἱοὶ Potterus pro 


110 CLEMENTIS [Capr. X. 


^ /, ^ , /, , ^ € , [4 EN 3 
πρὸς θεοσέβειαν, παῖδας ἀκάκους ἐγκρινεῖ ὁ θεὸς. o μὲν οὖν 
5 ^ ^ , e /, , 3 ^ 
Αθηναῖος τοῖς Σόλωνος ἐπέσθω νόμοις καὶ ὁ ᾿Αργεῖος 

^ 7] ἣν € /, ^ l4 , Ν 
τοῖς Φορωνέως καὶ ὁ Σπαρτιάτης τοῖς Λυκούργου, εἰ δὲ 

x , 5 ^ ^ , v / e ^ 

85 P-geavrov ἀναγράφεις τοῦ θεοῦ, οὐρανὸς μέν σοι ἡ πατρὶς, 

€ N Ἂς /, , N [4 , 
5 0 δὲ θεὸς νομοθέτης. τίνες δὲ kai οἱ νόμοι; * ov φονεύ- 
/, »» 7 
σεις, οὐ μοιχεύσεις, οὐ παιδοφθορήσεις, * οὐ κλέψεις, οὐ 
7 3 / / ^ / » 
ψευδομαρτυρήσεις, ἀγαπήσεις κύριον rov θεὸν gov. εἰσὶ 
N , N 7 4 / Ui 
δὲ kai τούτων τὰ παραπληρώματα, λόγιοι νόμοι καὶ ἅγιοι 
, ^ / ^ , 
λόγοι ἐν αὐταῖς ἐγγραφόμενοι rais καρδίαις. “ ἀγαπήσεις 
N e Ν 39 ^ , : N 
το τὸν πλησίον σου ὡς ἑαυτὸν" καὶ “τῷ TUTTOVTL σε εἰς τὴν 
7 » lY N » 59 N ςς , 5 , 
σιαγόνα πάρεχε kai τὴν ἄλλην. καὶ * οὐκ ἐπιθυμήσεις, 
d / Ν , / 3» 
ἐπιθυμίᾳ yap μόνῃ μεμοίχευκας. 
, ^ y ^ 3 “ ^ / 
109. IIoc γοῦν ἄμεινον τοῖς ἀνθρώποις τοῦ τυγχά- 
^ , ^ N ^ » N N 79 ^ 5 7 T 
νειν τῶν ἐπιθυμιῶν τὸ τὴν ἀρχὴν μηδε ἐπιθυμεῖν ἐθέλειν ὧν 
Χ ^ L] 3 e ^ ^ N , Ἂς ^ , e 
1544 δεῖ; ἀλλ᾽ ὑμεῖς μὲν TO αὐστηρὸν τῆς σωτηρίας ὑπο- 
y ^ / M! ^ ^ 

μένειν ov καρτερεῖτε, καθάπερ δὲ τῶν σιτίων τοῖς γλυκέσιν 

€ / Ἁ Α y. ^ € ^ ^ $^ 

ἡδόμεθα διὰ τὴν λειότητα τῆς ἡδονῆς προτιμῶντες, ἰᾶται 
^ € ^ EY e / N N /4 Ἁ , 

δὲ ἡμᾶς καὶ ὑγιάζει τὰ πικρὰ τραχύνοντα τὴν αἴσθησιν, 

3 Ἁ Ν , ^ N , e: e ^ , 

ἀλλὰ τοὺς ἀσθενεῖς rov στόμαχον ῥώννυσιν ἡ τῶν φαρμα- 

» / [74 e 1 N Ν / e / 

20 κων αὐστηρία, οὕτως ἥδει μὲν καὶ γαργαλίζει ἡ συνήθεια, 
3 » ε N N , ^ € , e ^ 
ἀλλ᾽ ἢ μὲν εἰς τὸ βαραθρον ὠθεῖ, ἡ συνήθεια, ἡ δε 

» ἊΝ , /, [4 7 ^ N N ^ 

εἰς οὐρανὸν ἀνάγει, ἡ ἀλήθεια, τραχεῖα μὲν TO πρῶτον, 

» , , N , SN Ἁ N € ^ 

ἀλλ ἀγαθὴ kovporpojos: καὶ σεμνὴ pev ἢ γυναικωνίτις 

ey 7 N46 7 5 LAS) , ΣῸΝ 
αὕτη, σώφρων δὲ ἡ γερουσία" οὐδέ ἐστι δυσπροόσιτος οὐδε 

38/7 ^ , » » , / 3 » e LM CN 
25 ἀδύνατος λαβεῖν, ἀλλ᾽ ἐστιν ἐγγυτάτω ἐν οἰκοις ἡμῶν" ἢ 


, [4 » ^ ^ , 
φησιν αἰνιττόμενος ὁ πάνσοφος Μωυσῆς, τρισὶ τοῖς καθ 


1. ὁ θεός] ὁ om. MP. 11. Matth. v. 28. 

5. Exod. xx. 13-16. 14. τὸ τὴν om, NP, supra ver- 
7. Deut. vi. 5. Matt. xxii. 37. sum habet M. 

9. Matth. xxii. 39. 22. rpaxeia— ἀλλ᾽ ἀγαθὴ (δὲ ab 


10. ἑαυτὸν] σεαυτὸν apud Mat- manu schol. additum in P in fine 
thaeum et apud Clementem ipsum versus) κουροτρόφος] Ex Hom. Od. 


p. 394. ) 9, 27. 
ib. Luc. vi. 29. 


30 


95 


40 


45 


109, 110.] PROTRHEPTICUS. 111 


Ec , bl / p.99 
ἡμᾶς ἐνδιαιτωμένη μέρεσι, “ χερσὶ καὶ στόματι καὶ καρδίᾳ. 
^ , ^ ^ * 
σύμβολον τοῦτο γνήσιον τρισὶ τοῖς πᾶσι συμπληρουμένης 
^ ^ /, » N N / 
τῆς ἀληθείας, βουλῇ καὶ πράξει kal λόγῳ" μηδὲ γὰρ τόδε 
“ δ ^ ^ , 
δείμαινε, μή σε τὰ πολλὰ καὶ ἐπιτερπῆ φανταζόμενον 
» ^A / 3 3 πὮ €. [4 β 7 ^ An ^ 
ἀφέληται σοφίας" αὑτὸς ekov ὑπερβησῃ τὸν λῆρον τῆς 5 
7 7 x e ^ N , , » 
συνηθείας, καθάπερ kal οἱ παῖδες τὰ ἀθύρματα avOpes 
’ /, 
γενόμενοι ἀπέρριψαν. 
I T / ^ δὴ , BA / € 3 ,ὔ € € 3 / 
IIO. Ta«xe uev δὴ ἀνυπερβλήτῳ εὐνοίᾳ τε εὐπροσίτῳ 
« /, e se. N) , , X ^ 7 , 
ἢ δύναμις ἡ θεϊκὴ ἐπιλάμψασα τὴν γὴν σωτηρίου σπέρ- 
3. vy N ^ , N ^ “ , ΡΥ / 
ματος ἐνέπλησε τὸ πᾶν. ov yap ἂν οὕτως ἐν oÀtyo χρόνῳ 86 F. 
^ y » ^ 5 , /, 
τοσοῦτον ἔργον ἄνευ θείας κομιδῆς ἐξήνυσεν ὁ κύριος, 
» , » , / 
ὄψει καταφρονούμενος, ἔργῳ προσκυνούμενος, ὁ καθάρσιος 
7] / ^ , e 7 
καὶ σωτήριος καὶ μειλίχιος, ὃ θεῖος λόγος, 0 φανερώτατος 
» Ἁ ς ^ , ^ ej 3 7 σ 5 
ὄντως θεὸς, ὁ τῷ δεσπότῃ τῶν ὅλων ἐξισωθείς" ὅτι ἢν 
«Ν , ^ N  CCUC , 7 , ^ ^ 95» yn? v b ^ 
vios αὐτοῦ καὶ “ὁ Aoyos ἣν ἐν τῷ θεῷ, ovO Ore τὸ πρῶ- 15 
’ , ^ »yn?c N , / 
τον προεκηρύχθη ἀπιστηθεὶς οὐθ᾽ ὅτε τὸ ἀνθρώπου προσω- 
^ x Ν. , *N A 
πεῖον ἀναλαβὼν καὶ σαρκὶ ἀναπλασάμενος TO σωτήριον 
^ ^ , / / , 
δρᾶμα τῆς ἀνθρωπότητος ὑπεκρίνετο ἀγνοηθείς" γνήσιος 
N 5. N ^ , N Ld 
γὰρ "v ἀγωνιστὴς καὶ τοῦ πλάσματος συναγωνιστὴς, T- 
Ἁ , /, ^ 
χίστα δὲ εἰς πάντας ἀνθρώπους διαδοθεὶς θᾶττον ἡλίου ἐξ 2o 


αὐτῆς ἀνατείλας τῆς πατρικῆς βουλήσεως, ῥᾷστα ἡμῖν 


» /, hy ἊᾺ ri 3 9». Ἂ N ^ 5 , e 
“ἐπέλαμψε τὸν θεὸν, ὅθεν re ἢν αὐτὸς καὶ ὃς ἦν, δι ὧν 


»Ὰ, "p, , , 
ἐδίδαξεν καὶ ἐνεδείξατο, παραστησάμενος ὁ σπονδοφόρος 
N N N N e ^ , N Ν 
καὶ διαλλακτῆς καὶ σωτὴρ ἡμῶν λόγος, πηγὴ ζωοποιὸς, 

Χ » ^ N L4 ^ ^ ^ 
εἰρηνικὴ, ἐπὶ πᾶν TO πρόσωπον τῆς γῆς χεόμενος, δι᾿ ὃν ὡς 25 
» ^ M ’ » / / ^ 
ἔπος εἰπεῖν τὰ πάντα ἤδη πέλαγος γέγονεν ἀγαθῶν. 


1. ἡμᾶς] ὑμᾶς V. Apud Philo- M, sed in litura, ut. τὴν γῆν fuisse 
nem vol. 2. p. 406, 39. τρισὶ μέρεσι — videatur. 


τῶν καθ᾽ ἡμᾶς ἐνδιαιτώμενον, στόματι LT. κομιδῆς NP. κηδεμονίας M. in 
καὶ καρδίᾳ kal χερσί. litura et V. 
ib. Deut. xxx. 14. 15. Joann. i. 1: 


9. τὴν γῆν N. τῇ γῆ V. Sic etiam 


112. CLEMENTIS [Car. XI. 


ΚΕΦ. IA. 


M N , , 3 N / 
ΓΠ1. Μικρὸν Oe, εἰ βούλει, ἄνωθεν ἄθρει τὴν θείαν 
εὐεργεσίαν. ὁ πρῶτος ὁτὲ μὲν ἐν παραδείσῳ ἔπαιζε λελυ- 
ΡΥ : poros μεν ἐν παραδείσῳ ἐπ 
/ 5 Ν / 2 ^ Ce ne 45 AN Ae ’ e ^ 
μένος, ἐπεὶ παιδίον ἢν ToU θεοῦ, ore δὲ ὑπέπιπτεν ἡδονῃ--- 31 S. 
r » 3 ^ i4 N SINN. 7 [74 /, 
50Qus ἀλληγορεῖται ἡδονὴ ἐπὶ γαστέρα ἕρπουσα, κακία 
J. , e , , 3 7 e ^ 
γηϊνη, εἰς ὕλας τρεφομένη.----, παρήγετο ἐπιθυμίαις ὁ παῖς 
, , , / Ν ^ Ν 9 , 
ἀνδριζόμενος ἀπειθείᾳ καὶ παρακούσας τοῦ πατρὸς ἡσχύ- 
hj / - ! e , ’ 
vero τὸν θεὸν" οἷον ἰσχυσεν ἡδονὴ 5. ὁ δι’ ἁπλότητα λελυ- 
’ » e 7 € /4 » ^ ^ 
μένος ἄνθρωπος ἁμαρτίαις ηὑρέθη δεδεμένος. τῶν δεσμῶν 
^ ^ € 7 5 , / Y * , ἐν 
το λῦσαι τοῦτον ὃ κύριος αὖθις ηθέλησεν, καὶ σαρκὶ ἐνδεθεὶς 
/, ^ /, x » /, hy 
μυστήριον θεῖον, τούτῳ τὸν ὀφιν ἐχειρώσατο καὶ TOV 5 
, 3 / N », Ν N ; 
τύραννον ἐδουλώσατο, τὸν θάνατον, καὶ τὸ παροδοξότατον, 
^ N y x € ^ v b! ^^ 
ἐκεῖνον τὸν ἄνθρωπον TOV ἡδονῇ πεπλανημένον, TOV TT) 
^^ P Ν e , » , ^ 
φθορᾷ δεδεμένον, χερσὶν ἡπλωμέναις ἔδειξε λελυμένον. ὦ 
, ^ / ^ e , , NS 4 
15 θαύματος μυστικοῦ: κέκλιται μὲν ὁ κύριος, ἀνέστη δὲ av- 
^ , A! ^ ^ 
θρωπος καὶ ὁ ἐκ τοῦ παραδείσου πεσὼν μεῖζον. ὑπακοῆς 
“- EY /, 
aÜAov, οὐρανοὺς, ἀπολαμβάνει. 
, ^ , ^ 3 * ΤΆ c e Εν το » , 
II2. Διὸ μοι δοκεῖ, ἐπεὶ αὐτὸς ἧκεν ὡς ἡμᾶς ovpavo- 


θεν ὁ λόγος, ἡμᾶς ἐπ᾽ ἀνθρωπίνην ἰέναι μὴ χρῆναι διδα- 


, N » , Ἁ i! 

2o σκαλίαν ἔτι, ᾿Αθήνας καὶ τὴν ἄλλην “Ἑλλάδα, πρὸς δὲ καὶ το 
, , ^ , N £ τς € 7 € 
Ιωνίαν πολυπραγμονοῦντας. εἰ yap ἡμῖν ὁ διδάσκαλος ὁ 

/ ^j / / e ; / 

πληρώσας τὰ πάντα δυνάμεσιν ἁγίαις, δημιουργίᾳ, σω- 

ᾳ, €U Ἷ θεσί οφητείᾳ, διδασκαλίᾳ, πά 
87 P. τηρίᾳ, εὐεργεσιᾳ. νομοῦσεσιᾳ, προφητέιᾳ, σ χα. παντα 
^ € /, ^ AN V ^ » , ^ Y 
νῦν ὃ διδάσκαλος κατηχεῖ καὶ τὸ πᾶν ἤδη ᾿Αθῆναι καὶ 

ς *EAAa / £. λό » Ν δὴ Θ b! , V 
2 5 ἃς γέγονεν τῷ λόγῳ. ov yap δὴ μύθῳ μεν ἐπιστεύετε 

^ N /, Ἁ ^ ^ N 5 Ν » 
ποιητικῷ τὸν Μίνω rov Kpyra τοῦ Διὸς οὀαριστὴν ava- 

, Ἐς ὧν N /, N ^ , 
γράφοντι, ἡμᾶς δὲ ἀπιστήσετε μαθητὰς θεοῦ γεγονότας, 


- 
ῳ 


τὴν ὄντως ἀληθῆ σοφίαν ἐπανῃρημένους, οὐδ᾽ ἣν φιλοσο- 


3. ὁτὲ μὲν] Aberat μέν. 26. ὀαριστὴν N cum Hom. Od. 
4. ὑπέπιπτεν͵] ἐπέπιπτεν N. IQ, 179. pro és ἄριστον, quod. in 
9. ηὑρέθη] εὑρέθη libri. litura habet M. óapwrri» P. 

II. τούτῳ] τοῦτον N. τοῦτο pr. P. 27. ἀπιστήσετε Árcerius pro ἀπι- 


14. à] à P. στήσατε. 


ἄλγε. τιν PROTREPTICUS. 118 


/, » , φ'.»» e Ἀ ^ ^ ^ 
φίας ἄκροι μόνον ἡνίξαντο, οἱ δὲ τοῦ Χριστοῦ μαθηταὶ 
N , /, EY 3 7 IY Ν Ν ^ € » 
καὶ κατείληφασιν kai ἀνεκήρυξαν. καὶ δὴ καὶ πᾶς, ὡς ἔπος 

^ * 7 / 5 » 
εἰπεῖν, ὁ Χριστὸς οὐ μερίζεται οὔτε βάαρβαρὸς ἐστιν “ ovre 
» ^ "d ^ ^ ^ »y 
Ιουδαῖος οὔτε Ἕλλην, οὐκ ἄρρεν, οὐ ÜgÀv' καινος δὲ ἂν- 
3» ^ 7 € / , 
θρωπος θεοῦ πνεύματι ἁγίῳ μεταπεπλασμένος. 
3.) N 3 / € ^ 
113. Εἰθ᾽ αἱ μὲν ἄλλαι συμβουλαί re καὶ ὑποθῆκαι 
Ν Ν ^ A 7 » 
λυπραὶ καὶ περὶ τῶν ἐπὶ μέρους εἰσὶν, εἰ γαμητέον, εἰ πο- 
/ 7 N N » Y 
Aurevréov, εἰ srauQozoureov: καθολικὴ δὲ apo προτροπὴ 
/ * * ej SS ἈΝ / , lY ^ , 
20 μονὴ καὶ πρὸς oXov δηλαδὴ τὸν βίον, ἐν παντὶ καιρῷ, ἐν 
r4 / * 7 7 N Ἁ 
πάσῃ περιστάσει πρὸς τὸ κυριώτατον τέλος, τὴν ζωὴν 
/ € z » UN v: , , / Z9 
συντείνουσα, ἡ θεοσέβεια, καθ᾽ ὃ καὶ μονον ἐπαναγκές ἐστι 
y 7 i! fe , 
Qv, ἵνα ζζσωμεν ἀεί: φιλοσοφία δὲ, ἣ φασιν οἱ πρεσβύ- 
, 7 3 N Z » 4. 
repot, πολυχρονιὸς ἐστι συμβουλὴ, σοφίας ἀϊδιον μνη- 
7] » ςς , EN ^ ’ N / 
στευομένη ἔρωτα" * ἐντολὴ δὲ κυρίου τηλαυγὴς, φωτίζουσα 
3 /, 39 /, N N 3 7] * /, 
ὀφθαλμοὺς. ἀπόλαβε τὸν Χριστὸν, ἀπόλαβε ro βλέπειν, 
, /, / N ^ 
ἀπόλαβέ σου τὸ (os, 


s, , "n , 9» TN * Ὁ Ν Nc E 
ὄφρ εὖ γινώσκοις ἡμὲν θεὸν ἠδὲ καὶ ἄνδρα. 


eC x55 € , € / « ^ eC S N , s 
γλυκυς 0 Aoyos ὁ φωτίσας "u&e “ὑπερ χρυσιον καὶ 
/ J , e Ν 7 / 15 ^ 

λίθον ripuov* ποθεινὸς ἐστιν ὑπέρ μέλι καὶ κηρίον. πῶς 
N , N N 3 / /, ^ 3 ^ 

yap ov ποθεινὸς ὁ rov ἐν σκότει κατορωρυγμένον νοῦν ἐναργῆ 
’ὔ EY ^ , ^ ^ 5 Δ » 
ποιησάμενος kal τὰ φωσφόρα τῆς ψυχῆς ἀποξύνας On- 
Ν N er e / Ν » e; ^ » 
para; καὶ yop ὠσπέερ Ἠλίου μὴ OvTOS €veka TOV ἄλλων 

R4 N ^ 5 b! /, e? , Χ i / 

ἄστρων νὺξ ἂν ἦν rà πάντα, οὕτως εἰ μὴ τὸν λόγον 

» /, /, N ^ ^ 

ἐγνωμεν kai τούτῳ κατηυγάσθημεν, οὐδὲν àv τῶν σιτευο- 

/ , / , , , 
3o μένων ὀρνίθων ἐλειπόμεθα, ἐν σκότει πιαινόμενοι καὶ 
/, , / τὰ ^ el / 
θανάτῳ τρεφόμενοι. χωρήσωμεν τὸ φῶς, ἵνα χωρήσωμεν 


^ / ,ὔ N ^ N / ^ 
TOv Ücov: χωρήσωμεν τὸ φῶς καὶ μαθητεύσωμεν TO 


2. κατειλήφασιν] κατειλήφασι M. 16. Psalm. xix.,40. 

3. Galat. 111. 28. vi. 15. Ephes. 20. ἐναργῆ NP. ἐνεργῆ MV, sed 
lv. 24. M ein litura. Fuit igitur ἐναργῆ. 

r4. Psalm. xix. 9. 27. χωρήσωμεν] χωρίσωμεν N. 


17. ὄφρ᾽ εὖ---Ἰ Hom. Il. 5, 128. 


Los 


σι 


Co 


114 CLEMENTIS [Cap.'XI. 


/ ^ / X » , ^ ΝΣ (ς y 
κυρίῳ. τοῦτὸ TOL καὶ ἐπήγγελται τῷ πατρὶ “ διηγήσομαι 
τὸ ὄνομά gov τοῖς ἀδελφοῖ: ' ἐν μέσῳ ἐκκλησίας 

μ ς oi$ μου ἐν μέσ 7 

e /, 3») e) ^ /, ἡ Ν / 
ὑμνήσω ge ὕμνησον καὶ διηγησαί μοι TOV πατέρα σου 
τὸν θεόν. σώζει σου τὰ διηγή δεύσει με ἡ ὠδὴ ὦ 
σου τὰ διηγήματα, παιδεύσει με ἡ QOr) ὡς 

/, ^ , 7 ^ * , » EY 7 

5 μέχρι νῦν ἐπλανώμην ζητῶν τὸν θεόν. ἐπεὶ δέ ue φωτα- 
^ /, * N N. ^ * 
γωγεῖς, κύριε, καὶ TOv θεὸν εὑρίσκω διὰ σοῦ καὶ TOV 

/ 7’ Ν ^ “ 
πατέρα ἀπολαμβάνω παρὰ σοῦ, γίνομαί σου “ συγκληρο- 

/ ONE AE: , Y , , , » 
νόμος, ἐπεὶ “τὸν ἀδελῴον ovk era xvvOns. 
3 /, ^ 7 ^ 
114. ᾿Αφέλωμεν οὖν, ἀφέλωμεν τὴν λήθην τῆς ἀλη- 
7 N » UN hj , Ἂς 3 Ἵν, € , Ἂς 
το θείας, τὴν ἄγνοιαν, καὶ τὸ σκότος τὸ ἐμποδὼν ὡς ἀχλὺν 
» , SN / 7 Ν /, 
ὄψεως καταγαγόντες τὸν ὄντως ὄντα θεὸν ἐποπτεύσωμεν, 

/ ^ ^ , N N ^ 
ταύτην αὐτῷ πρῶτον ἀνυμνήσαντες τὴν φωνὴν, χαῖρε 

E ej ςς ^ Ν, Ὁ ^ » » ^ ^ 3 ςς , 55» 
φῶς" ὅτι * φῶς ἡμῖν ἐξ οὐρανοῦ rots ἐν “ σκότει" karopo- 
/, by ec , ^^ , ,5 /, 3 » 
ρυγμένοις καὶ “ἐν σκιᾷ θανάτου᾽ κατακεκλεισμένοις ἐξέ- 
(2 7] 7] ^ ^ ^ , 
15 λαμψεν, ἡλίου καθαρώτερον, ζωῆς τῆς ἐνταῦθα yAvkv- 

X ^ » ^ PIS 5 4. ἈΝ p 

τερον. τὸ φῶς ἐκεῖνο ζωή ἐστιν ἀΐδιος καὶ ὅσα μετείληφεν 
3 ^ ^ e S N , ^ * ^ , N 
αὐτοῦ, €, ἡ νὺξ δὲ εὐλαβεῖται τὸ φῶς καὶ δύνουσα διὰ 
Ν. y8 ^ ^ € 7 / ^ Y , ^ 
τὸν φόβον παραχωρεῖ τῇ ἡμέρᾳ κυρίου τὰ πάντα φῶς 

» ,ὕ / e / , ^ / 
ἀκοίμητον γέγονεν καὶ ἡ δύσις ἀνατολῇ πεπίστευκεν. 

^ e 7 € Χ / 5 e Ἁ Ν /, 

20 Τοῦτο ἢ Κτίσις ἡ καινὴ βεβούληται ὁ yap τὰ avra καθ- 
/ (ς ὃ , ej 55 9 / ^ N » 
ἱππεύων * δικαιοσυνης ἥλιος ἐπίσης περιπολεῖ τὴν ἀνθρω- 
Υ SM /, / ^ / , 
πότητα, TOV πατέρα μιμούμενος, ὃς “ἐπὶ πάντας avÓpo- 

» 7 N ej b] ^55 N , N 
πους ἀνατέλλει TOv ἥλιον αὐτοῦ καὶ καταψεκάζει τὴν 
j ^ , 7 Ὁ Χ 7 , , ^N , 
δρόσον τῆς ἀληθείας. οὗτος τὴν δύσιν εἰς ἀνατολὴν uery- 

N » N , » » 

25 yayev kai τὸν θάνατον εἰς ζωὴν ἀνεσταύρωσεν" ἐξαρπάσας 
Ἁ ^ / Ν » , , 
δὲ τῆς ἀπωλείας TOv ἄνθρωπον προσεκρέμασεν αἰθέρι, 
7 ᾿ N , , , Ν C 
peraQvrevov τὴν φθορὰν εἰς ἀφθαρσίαν kai γὴν μετα- 

I. Psalm. xxii. 22. 7. Rom. viii. 17. 


3. διήγησαί μοι] διήγησ μοι (αι ἃ 8. Heb. Mdb 
m. rec. M. διηγήσομαί σοι N, et Lgs φῶς] pu NP, a m. 
qui co in litura habet P. διηγή- 9€. superseriptum 1n M. 
copa (sine pronomine) V. ib. Matth. iv. 16. -legül jx 2: 
4.6s] Legi potestetiam ὅς, SY LB. 21. Malach. iv. 2. s 
22. Matth. v. 45. 


35 


40 


45 


1I4, I15.] PROTREPTICUS. 115 


, , , ^ e ^ ^ X N / 
βάλλων εἰς οὐρανοὺς, ὁ τοῦ θεοῦ γεωργὸς, δεξιὰ σημαί- 
^ D 33.90, , Ν » / “ , 

vov, λαοὺς δ᾽ ἐπὶ ἔργον ἀγαθὸν ἐγείρων, μιμνήσκων Bu-. 
» ^ Ν * /, s ΠΝ ^ NS. ὦ 7 

τοιο ἀληθινοῦ, καὶ τὸν μέγαν ὄντως καὶ θεῖον καὶ ἀναφαί- 

- ^ € ^ Pi 
perov τοῦ πατρὸς κλῆρον χαριζόμενος ἡμῖν, οὐρανίῳ διδα- 


/ ^ Ν 3 Χ , , ^N 
5o σκαλίᾳ θεοποιῶν τὸν ἄνθρωπον, “ διδους νόμους εἰς τὴν pr 


οι 


, 3 ^ EY » «x / /, , / 359 £ 
διάνοιαν αὐτῶν καὶ ἐπὶ καρδίαν γράφων αὐτοὺς." τίνας 


« * / » N s 5. ΓΝ 
OTL πᾶντες εἰσονται TOV θεὸν ΑἸἼΤΟ 


€ /, / 
ὑπογράφει νόμους ; 
[UN M / NE NA » bY [4 N ἐς X 
μικροῦ ἕως μεγάλου, καὶ ἵλεως φησὶν o θεὸς “ ἐσομαι 
, ^ v ^ € ^ , ^ , N ^ 9» 
αὑτοῖς καὶ TOV ἁμαρτιῶν αὑτῶν ov μὴ μνησθῶ. 
’ N / ^ ^ ^ 
115. Δεξώμεθα τοὺς νόμους τῆς ζωῆς, πεισθῶμεν το 
32 S / 0 ^ 17 SEN e x ^ » δῶ- 
. προτρεπομένῳ θεῳ, μαθωμεν avrOV, tva ἵλεως T), ἀποδω 
NN N / Y V 7, , / e, 
pev kai μὴ δεομένῳ μισθὸν εὐχάριστον, εὐπάθειαν, οἷον 
5 /, N » , ^ ^ ^ ΕΣ ^ 3 
τι ἐνοίκιον, τὴν εὐσέβειαν τῷ θεῷ τῆς ἐνταῦθα ἐνοι- 
1A 
K9c eos, 


21 


χρύσεα χαλκείων ἑκατόμβοι᾽ ἐννεαβοίων. 5 


/ / ^ / ' / ἐν 
ὀλίγης πίστεως γὴν σοι δίδωσι τὴν τοσαύτην γεωργεῖν, 
ey /, Ν » ^ 5,7 , ^ ^ € 
ὕδωρ πίνειν καὶ ἀλλο πλεῖν, ἀέρα ἀναπνεῖν, πῦρ ὑπουρ- 

^ , ^ ^ / J 

5 γεῖν, κόσμον οἰκεῖν, ἐντεῦθεν εἰς οὐρανοὺς ἀποικίαν στεί- 
λασθαί σοι συγκεχώρηκεν: τὰ μεγάλα ταῦτα καὶ τοσαῦτά 
/ / / 
σοι δημιουργήματα καὶ χαρίσματα ὀλίγης πίστεως μεμί- 20 
e N ^ / N 
σθωκεν. eU οἱ μὲν τοῖς γόησι πεπιστευκότες τὰ περίαπτα 
Ν Ν 3 Ν € / ^ , y ε ^ 
καὶ τὰς ἐπαοιδὰς, ὡς σωτηρίους δῆθεν, ἀποδέχονται, ὑμεῖς 
N , Υ͂ Ν 5 ΄ ΒΕῸΝ , Ν 
δὲ οὐ βούλεσθε τὸν οὐράνιον αὐτὸν περιάψασθαι τὸν 
^ , ^ P" ^ ^ 7] 
σωτῆρα Aoyov: καὶ τῇ ἐπῳδῇ τοῦ θεοῦ πιστεύσαντες 
, ^ Mi ^ ἃ Ν ^ FK , 
ἀπαλλαγῆναι uev παθῶν, ἃ δὴ ψυχῆς voco, ἀποσπα- 25 

^ NC / , NV 5 J. ε 7 c , 

σθῆναι δὲ ἁμαρτίας" θάνατος γὰρ ciue ἁμαρτία. ἢ τέλεον 
» e /, N » ^ 
ro νωδοὶ καὶ τυφλοὶ καθάπερ oi ἀσπάλακες οὐδὲν ἄλλο ἢ 


3 θί 3 , à ^ θ "A ^ 0 Le 
εσσιοντες εν g KOTO LQUTOaO Ue, 7repuKarappeovTes ΤΊ) φ ορᾷ. 


1. δεξιὰ---- βιότοιο] Aratus 6. 23. 8566. 
2. μιμνήσκων μιμνήισκων P, αὐθνήι- 15. xpvocea— | Hom. 1]. 6, 226. 
σκειν 1n codicibus scribitur. 27. ἀσπάλακες (ut. supra) seripsi 


5. Heb.viii. 10-12. Jerem.xxxi pro σπάλακες. 


116 CLEMENTIS [Ca». XI. 


, 327 € 7] e ^ /, ^ 
ἀλλ᾽ ἐστιν ἡ ἀλήθεια ἡ κεκραγυῖα “ἐκ σκότους φῶς 
λάμψει. A Ἵ ὖν ἐν τῷ ἀ γυμμέ Ü av- 
aet. αἀμψάτω οὖν ἐν TQ ἀποκεκρυμμένῳ τοῦ ἂν 

/, ^ y SN ^ ^ /, ^ 
θρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ τὸ φῶς, καὶ τῆς γνώσεως αἱ ἀκτῖνες 

’ N /, » » b 
ἀνατειλάτωσαν τὸν ἐγκεκρυμμένον ἔνδον ἐκφαίνουσαι kai 
3 /, 5, N N ^ N Ν᾿ 
5 ἀποστίλβουσαι ἄνθρωπον τὸν μαθητὴν τοῦ φωτος, TOV 
^ /, 4 , /, 5 
Χριστοῦ γνωριμὸν τε καὶ συγκληρονόμον, μάλιστα ἐπει- 
Ν ἊΝ /, /, ^ 
δὰν TO τιμιώτατον καὶ σεβασμιώτατον εὐσεβεῖ τε καὶ 
» 0 ^ δὶ 3 Ü ^ N » , ^ 5 , I 
ἀγαθῷ παιδὶ ἀγαθοῦ πατρὸς ὄνομα eig γνῶσιν ἀφίκηται, 15 
7 » ^ , 7 N 
προστάττοντος ἤπια καὶ τῷ παιδὶ €ykeAevouévov τὰ 
Ζ € N / , ^ SN , N ^ 
ro σωτήρια. ὁ δὲ πειθόμενος αὐτῷ kara. ravra. δὴ πλεονεκτεῖ, 
“ σι - ^ ^ » , 
ἔπεται τῷ θεῷ, πείθεται τῷ πατρὶ, €yvo πλανώμενος 
SUN 5 / N N , / ἮΝ / , , 
αὑτὸν, ἡγάπησε TOV θεὸν, ἡγάπησε τὸν πλησίον, ἐπλη- 
M , M SES NAT , ^ S , / 
pece τὴν ἐντολὴν, τὸ ἀθλον ἐπιζητεῖ, τὴν ἐπαγγελίαν 
ἀπαιτεῖ. 
, N ^ ^ N / / 
:5 116. Πρόκειται δὲ ἀεὶ τῷ θεῷ τὴν ἀνθρώπων ἀγέλην 
t LU 
7A , hy b , N / [4 , N , 7 
σώζειν. ταύτῃ καὶ τὸν ἀγαθὸν ποιμένα ὁ ἀγαθὸς ἀπέ- 
, e / NONE , N /, » 
στειλεν θεός. ἁπλώσας δὲ 0 λόγος τὴν ἀλήθειαν ἔδειξε 2o 
^ , 7 ν y ^ / ej ^ 7 
90 Ρ. τοῖς ἀνθρώποις τὸ ὕψος τῆς σωτηρίας, ὅπως ἢ ueravon- 
^ ^ Ν /, ^ ^ 
σαντες σωθῶσιν, ἢ μὴ ὑπακούσαντες κριθῶσιν. τοῦτο 
^ // N , / 
20 τῆς δικαιοσύνης TO κήρυγμα ὑπακούουσιν εὐαγγέλιον, 
" 4 5 ^ "A N e , 
παρακούσασιν κριτήριον. ἀλλὰ σάλπιγξ μὲν ἡ ueyaAo- 
3 , / , Ν , 
KÀovos ἠχήσασα στρατιώτας συνήγαγεν kai πόλεμον 

» N A , ^ SEEN ἡ ’ ^ ^ 
κατήγγειλεν, Χριστὸς δὲ εἰρηνικὸν ἐπὶ τὰ πέρατα τῆς γῆς 
» , /, ’ N M 4 
ἐπιπνεύσας μέλος οὐ συνάξει ἄρα τοὺς εἰρηνικοὺς a TpaTLO- 

MN e ^ , ᾿ 5 5 » N 
25 τας τοὺς εαυτοῦ; συνήγαγε μὲν οὖν, ὦ ἀνθρωπε, TO 
b b , / e Ν , s N 
στρατιωτικὸν TO ἀναίμακτον αἵματι καὶ λόγῳ, καὶ τὴν 25 
, ^ , ^ ^ /, E 
βασιλείαν τῶν οὐρανῶν αὐτοῖς ἐνεχείρισεν. σάλπιγξ ἐστὶ 


^ N 3 7 3 ^ € N , / € ^ N 
Χριστοῦ TO εὐαγγέλιον αὐτοῦ. ὁ μεν ἐσάλπισεν, ἡμεῖς δὲ 


1. ἔστιν] Duplicatum in MNP. 1. kai σεβασμιώτατον om. N. 
Ib. "Cor AL ay. :6. ib. εὐσεβεῖ] εὐσεβῆ N. 
2. λάμψει] λάμψαι apud. Paulum. 27. ἐνεχείρισεν P. Legebatur éve- 


6. Rom. viii. 17. χείρησεν. 


30 


40 


116, 117.] PROTREPTICUS. 117 


5 /, 3 /, , ^ ςς , /, X 
ἠκούσαμεν. ἐξοπλισώμεθα εἰρηνικῶς, “ ἐνδυσάμενοι τὸν 
, ^ /, Χ , 7 ^ 7 5 
θώρακα τῆς δικαιοσύνης kai τὴν ἀσπίδα τῆς πίστεως ἀνα- 

/ M , ^ / / N M 
λαβόντες koi τὴν kopvv τοῦ σωτηρίου περιθέμενοι καὶ τὴν 


ΠῚ ^ /, [d e^ ^55 5 , 
μάχαιραν τοῦ πνεύματος, ὃ ἐστι ῥῆμα θεοῦ, ἀκονήσωμεν. 


[74 € ^ 3 y ^ , /, ^ e ^ 
οὕτως ἡμᾶς ὁ ἀπόστολος εἰρηνικῶς ἐκτάττει᾿ ταῦτα ἡμῶν 5 


N e N » " , , , /, 
τὰ ὅπλα τὰ ἀτρωτα᾽ TOUTOLS ἐξοπλισάμενοι παραταζώ- 
^ ^ 5 V /, ^ ^ 
μεθα τῷ πονηρῷ “τὰ πεπυρακτωμένα ToU πονηροῦ ἀπο- 
7 ^" 3» ^ € 7 3 ^ ^ e ^ ^ 7 
σβέσωμεν βέλη ταῖς ὑδατίναις ἀκμαῖς ταῖς ὑπὸ τοῦ λογου 

᾽ὔ » / , / X 5 / 3 
βεβαμμέναις εὐχαρίστοις ἀμειβόμενοι τας εὑποιίας evAo- 
/ v N Ü N ^ θ 7 : 7 dE » ἐς » N 
γίαις, kai τὸν θεὸν τῷ θείῳ γεραίροντες λόγῳ. ἐτί γὰρ 

^ /, ^? x Á, 
λαλοῦντος cov ἐρεῖ φησὶν “ ἰδοὺ zapeuu." 
^ ^ e / EY / 7 ᾽ὔ 9 
117. Q τῆς ἁγίας καὶ μακαρίας ταὐυτης δυνάμεως, δι 
- 3 /, /, /7 ^ 5 X 9) 
7s ἀνθρώποις συμπολιτεύεται eos. Acor οὖν καὶ ἀμεινον 
^ Sr ^ 7 9 7 N ; ^ 
τῆς ἀρίστης τῶν ὄντων οὐσίας μιμητὴν ὁμοῦ καὶ Oepa- 
N /, Ξ , SN ^ / 7 S Ν 
πευτὴν γενέσθαι" οὐ yap μιμεῖσθαι τις δυνήσεται τὸν θεὸν 
^ , e € / /, »qw5 3 7 N /, 
ἢ δί ὧν ὁσίως θεραπεύσει, οὐδ᾽ αὖ θεραπεύειν καὶ σέβειν 
^ X yp ΕἸ ’ὔ’ ^ » » 
ἢ μιμούμενος. ὃ γέ τοι οὐράνιος καὶ θεῖος ὄντως epos 
, / ^ » /, ej » 5. e ^ 
ταὐυτῃ προσγίνεται τοῖς ἀνθρώποις, ὅταν ἐν αὐτῇ που τῇ 
^ NN » hy € x ^ 7 , , /, 
ψυχῇ τὸ ὄντως καλὸν ὑπο τοῦ θείου Aoyov ἀναζωπυρού- 
, 74 ^ EY N /, ej ^ 
μενον ἐκλάμπειν δυνηθῆ, καὶ τὸ μέγιστον ἅμα τῷ βουλη- 
^ / ες ^ 7 7] 
θῆναι γνησίως τὸ σωθῆναι συντρέχει, ὁμοζυγούντων, ὡς 
y ^ LÀ X ^ j^ 7 e € 
ἔπος εἰπεῖν, προαιρέσεως καὶ ζωῆς. τοιγάρτοι μονὴ αὕτη ἡ 
^ 7 N ^ /, ^ 
τῆς ἀληθείας προτροπὴ τοῖς πιστοτάτοις ἀπείκασται τῶν 
7 ^ , / E] ^ /^ 
φίλων μέχρι τῆς ἐσχάτης ἀναπνοῆς παραμένουσα, παρα- 
b » Ν ej Ν / ^ ^ ^ 7 
πομπὸς ἀγαθὴ ὅλῳ καὶ τελείῳ τῷ τῆς ψυχῆς πνεύματι 
^^ Ἁ 3 /, v /, 7 Z 
τοῖς εἰς οὐρανὸν ἀπαίρουσι γενομένη. τί δὴ σε προτρέπω: 


1. Ephes. vi. 14,16. sqq. Thess. I I6. αὖ Sylb. pro ἄν. 


v. 9 Tesaur. hx. 17. : , ET 
6. παραταξώμεθα Sylb. pro παρα- lb. eéBew] ocn FE. | 1s 
ra£ópea. 25. Ànte ἀγαθὴ in M καὶ era- 
10. Lesai. lviii. 9. Sum. 
mes lb. τῷ τῆς] τῷ om. N. 


15. 01.8 P. j LU ARN 
I3. λῷον] λώϊον libri. 5646 2 gevoneng NP, γινομενὴ MV ; 
^ , in litura M. 


IO 


I5 


20 


25 


118 CLEMENTIS [Ca». XII. 


^ ^ Ν 7] € , 
σωθηναί σε ἐπείγομαι. τοῦτο Χριστος βούλεται": €vi λόγῳ 
, - ΄ , 
ζωήν σοι χαρίζεται. καὶ τίς ἐστὶν οὗτος ; μάθε συντόμως, 
/, ^ v ΒΥ 
λόγος ἀληθείας, λόγος ἀφθαρσίας ὁ ἀναγεννῶν τὸν ἂν- 
"a N N /, AN 
θρωπον εἰς ἀλήθειαν αὐτὸν ἀναφέρων, τὸ κέντρον τῆς 
, e» ’ M N ex , N , 
s σωτηρίας, ὁ ἐξελαύνων τὴν φθορὰν, ὁ ἐκδιώκων rov Oava- 
€ » » /, , / N ej 3 , /, 
τον, ὁ ἐν ἀνθρώποις οἰκοδομήσας νεῶν, ἵνα ἐν ἀνθρώποις 45 
t [4 hy / e N N b N € N b A 
ἱδρύσῃ τὸν θεὸν" ἁγνισον τὸν νεὼν καὶ τὰς ἡδονὰς καὶ τὰς 
e /, ud » , ΄ Υ 3 ^ Ν 
ῥᾳθυμίας, ὠσπερ ἄνθος ἐφήμερον, καταλίμπανε ἀνέμῳ καὶ 
, N N N , , /, 
πυρὶ, σωφροσύνης δὲ rovs καρποὺς γεώργησον eudopovos 
ji P * by 5 J 3 P4 ^ ^ ej 3 
91 Ῥ. καὶ σεαυτὸν ἀκροθίνιον ἀνάστησον τῷ θεῷ, ὅπως οὐκ 
IO ,, / , N s , 5 A E ,ὕ V» 
ἔργον μόνον, ἀλλὰ Kal χάρις y) τοῦ θεοῦ" πρέπει δὲ ἄμφω, 
^ Ξ / 5 ^ N 
τῷ Χριστῷ γνώριμον καὶ βασιλείας ἀξιον φανῆναι καὶ 
βασιλείας κατηξιῶσθαι. 


ΚΕΦ. IB. 


, 3 N / / c » 
i5; 118. Φύγωμεν οὖν τὴν συνήθειαν, φύγωμεν otov akpav 
^N ^ /, N ^ ^ / » 
χαλεπὴν ἢ Xapv(80eos ἀπειλὴν ἢ Σειρῆνας μυθικὰς" ἀγχει 5o 
ΧΝ » 0 ^ LÀ θ / 3 7 3 /, ^ c ^ 
τὸν ἄνθρωπον, τῆς ἀληθείας ἀποτρέπει, ἀπάγει τῆς (ζωῆς; 
/ 3 ΄ / , / , Y / , Y 
παγίς ἐστιν, βαραθρὸν ἐστιν, βοθρος ἐστὶ, λίκνον ἐστὶν, 
Ν « /, 
κακὸν 7) συνήθεια: 
20 τούτου μὲν καπνοῦ καὶ κύματος ἐκτὸς ἔεργε 
νῆα. 


- 


5 


/ ^ 7 A ^ ^ ^ 
φεύγωμεν, ὦ συνναῦται, φεύγωμεν τὸ κῦμα τοῦτο, πῦρ 
5 , ^ /, , N ^ ^ 
ἐρευγεται, νῆσὸς ἐστι πονηρᾶ, ὀστοῖς kai νεκροῖς σεσωρευ- 33 5. 
, » N , 3 UN / € ^ € δ , 
μένη, ἄδει δὲ ἐν αὐτῇ πορνίδιον ὡραῖον, ἡδονὴ, πανδήμῳ 
, ^ 
25 τερπόμενον μουσικῇ" 


35*./9..19 


^» ^ / ^ ^ 
δεῦρ᾽ ἄγ᾽ ἰὼν, πολύαιν᾽ ᾿Οδυσεῦ, μέγα κῦδος ᾿Αχαιῶν, 
νῆα κατάστησον, ἵνα θειοτέρην ὄπ᾽ ἀκούσῃς. 


3. λόγος ante ἀφθαρσίας om. N. 24. ἡδονὴ] ἡδονῇ N. 

18. ἐστὶν P. ἐστὶ V. 26. δεῦρ’ —]| Hom. Od. 12, 184. 

ib. λίκνον Potterus pro λίκνος. 27. θειοτέρην] νωϊτέρην apud Ho- 
λίχνος P. merum, cui Clemens pro consilio 


20. τούτου N cum Homero Od. suo θειοτέρην substituit. 
12, 219. κείνου D. "keivo M. κ᾽ eivo V. ib. ὄπ᾽ ἀκούσῃς] ἐπακούσῃς NT. 


118, 119.] PROTREPTICUS. 119 


, ^ 7, ^ b , ’ὔ Ν Ὗ ^ 
ἐπαινεῖ ge, ὦ ναῦτα, καὶ πολυύμνητον λέγει kai τὸ κῦδος 
^ ε p e , /, Ξ 327 y4 v » , 
τῶν Ἑλλήνων ἡ πόρνη σφετερίζεται: ἔασον αὐτὴν émwé- 

N IN ^ 2 /, ^ 7 
μεσθαι τοὺς νεκροὺς, πνεῦμα σε οὐράνιον βοηθεῖ: παριθι 
N € NI ^ 
τὴν ἡδονην, βουκολεῖ: 


σι 


ἃς /, , , , / 
μηδὲ γυνὴ σε νόον πυγοστόλος ἐξαπατάτω, 


C1 


αἱμύλα κωτίλλουσα, τεὴν διφῶσα kaAujv. 
£ NN N , : 3 , 3X 5 7 , 
παράπλει τὴν ὠδὴν, θάνατον ἐργάζεται" ἐὰν ἐθέλῃς μόνον, 
14 Χ » 7 Ν ^ , , € ’ 
νενίκηκας τὴν ἀπώλειαν καὶ τῷ ξύλῳ προσδεδεμένος ἁπά- 
» ^ ^ 7 7 ; [4 7 « 
σης ean τῆς φθορᾶς λελυμένος, κυβερνησει σε 0 λόγος ὃ 


- 


^ ^ ^ 7 7 ^ , ^ N 
τοῦ θεοῦ kai τοῖς λιμέσι καθορμίσει τῶν οὐρανῶν TO το 
^^ N e , , Ν Ν ^ 
πνεῦμα TO Qyiov' τότε μου κατοπτεύσεις TOV θεὸν καὶ 
^ € 7 , / / Ν e^ , 
τοῖς αγίοις ἐκείνοις τελεσθησῃ μυστηρίοις καὶ TOV ἐν 
» ^ /, 7 ^ 5, ἣν 
οὐρανοῖς ἀπολαύσεις ἀποκεκρυμμένων, τῶν ἐμοὶ τετηρὴη- 
/, ςς ἃ » 3 » » SYN E δί » /, 49 
10 μένων, “ἃ ovre οὖς ἤκουσεν ovre ἐπὶ καρδίαν ἀνέβη 
, 
τινος. 15 
b ἧς ΓΒΕ ΟΣ /, * € / ^ 
καὶ μὴν ὁρᾶν μοι δύο μὲν ἡλίους δοκῶ, 
δισσὰς δὲ Θήβας, 


βακχεύων ἔλεγέν τις εἰδώλοις, ἀγνοίᾳ μεθύων ἀκράτῳ" 92 P. 
ἐγὼ δ᾽ αὐτὸν οἰκτείραιμι παροινοῦντα καὶ τὸν οὕτω παρα- 
νοοῦντα ἐπὶ σωτηρίαν παρακαλέσαιμι σωφρονοῦσαν, ὅτι 
καὶ κύριος μετάνοιαν ἁμαρτωλοῦ καὶ οὐχὶ θάνατον ἀσπά- 
Cerau. 

119. Ἧκε, ὦ παραπλὴξ, μὴ θύρσῳ σκηριπτόμενος, 
μὴ κιττῷ ἀναδούμενος, ῥῖψον τὴν μίτραν, ῥῖψον τὴν 
νεβρίδα, σωφρόνησον, δείξω σοι τὸν λόγον καὶ τοῦ λόγου 25 


N , RS * 7 7 » 3 
15 τὰ μυστήρια, κατὰ τὴν σὴν διηγουμενος εἰκονα. opos ἐστὶ 


3. σε--- βοηθεῖ] σοι----βοηθεῖὶ Hoe- | gemus, αὖ passim, cum alibi, tum 


schelius. 
ib. πάριθι] πάραθι typotheta in V. 
4. βουκολεῖ Arcerius pro Óovkó- 
λει, 
5. μηδὲ —] Hesiod. Op. 571. 
ib. νόον MNP. νόου V. 
10. kaÜopuícev] καθορμήσει P. 
II. μου] Pro pov rectius μοι le- 


p: i59,40:«59 19932,0192 299,.4. 
262/1024 2390 294 ΟΠ): 

ra. Cor T Th Ὁ: 

I6. kai ujv—] Penthei verba 
apud Euripidem Bacch. 915. qui- 
bus iterum utitur Paed. 2. p. 18o. 

21. 0f Ezech xxxii 2. xvn. 


23, 3 


130 CLEMENTIS (Car. XII. 


^ ^ 7] j » / € N € 

τοῦτο θεῷ πεφιλημένον, ov τραγῳδίαις ὡς Κιθαιρὼν ὑπο- 
/ , N ^ ^ , / 3 7 / 

κείμενον, ἀλλὰ τοῖς τῆς ἀληθείας ἀνακείμενον δράμασιν, 
δ᾽ 7 ΄ ^ [7 7 7 b! » 
ὄρος νηφάλιον, &yvots ὕλαις σύσκιον. βακχεύουσι δὲ ἐν 

3 ^ , / ^ ,ὔ EY e , 
αὐτῷ οὐχ αἱ Σεμέλης τῆς κεραυνίας ἀδελφαὶ αἱ μαινάδες, 
€ , / “4 E) 3 ε ^ ^ 
5ai δύσαγνον κρεανομίαν μυούμεναι, ἀλλ᾽ αἱ τοῦ θεοῦ 

/, e » , e Ν N ^ ^ , 
θυγατέρες αἱ ἀμνάδες αἱ καλαὶ τὰ σεμνὰ TOU λογου 


“ 5», N , 7 ΄ « Ν € 
θεσπίζουσαι ὄργια, χορὸν ἐγείρουσαι σώφρονα. ὃ χορὸς oi 


to 


7 53 € ^ , , 9g 
δίκαιοι, TO Gc AX ὕμνος ἐστὶ ToU πάντων βασιλέως, ψαλ- 20 
΄ , /, y ^ ^ 
λουσιν αἱ κόραι, δοξάζουσιν ἄγγελοι, προφῆται λαλοῦσιν, 
53 7 ^ 7/ m 7 /, 
10 ἦχος στέλλεται μουσικῆς, δρόμῳ TOv θίασον διώκουσιν, 
, € / /, ^ , C eres 
σπεύδουσιν οἱ κεκλημένοι πατέρα ποθοῦντες ἀπολαβεῖν 
e / 5 4 N N /A N N 
ἧκέ μοι, ὦ πρέσβυ, καὶ σὺ τὰς Θήβας λιπὼν koi τὴν 
N s M ' , / * 34 ἢ , 
μαντικὴν kai τὴν βακχικὴν ἀπορρίψας πρὸς ἀλήθειαν 
^ / IN / , / 
χειραγωγοῦ:- ἰδού σοι τὸ ξύλον ἐπερείδεσθαι δίδωμι" 
^ , L » * , Ψ 
15 σπεῦσον, "Τειρεσία, πίστευσον ὄψει Χριστος ἐπιλάμπει 
[4 é ^ JA 
φαιδρότερον ἡλίου, δι᾿ ὃν ὀφθαλμοὶ τυφλῶν ava Aérovaw, 
, y ^ / , / 
νύξ σε φεύξεται, πῦρ φοβηθήσεται, θάνατος οἰχήσεται" 25 
» N N 53 ᾽ὔ V N Ψ 
ὄψει τοὺς οὐρανοὺς, ὦ γέρον, ὁ Θηβας μὴ βλέπων. 
^ ^ € / e b ^ / ^ N 
120. ᾿ τῶν ἁγίων ὡς ἀληθῶς μυστηρίων, o φωτὸς 
, /, ^ à! ἊΝ v N 
20 ἀκηράτου. δᾳαδουχοῦμαι τοὺς οὐρανοὺς kal τὸν θεὸν ἐπο- 
» y , e ^ b! / 
πτεύσας ἁγιος γίνομαι μυούμενοξς, ἱεροφαντεῖ δὲ ὁ κύριος 
N , ^ /, 
καὶ τὸν μύστην σφραγίζεται φωταγωγῶν, kal παρατίθε- 
^ ^N ^ /, ^ 
ται TO πατρὶ TOV πεπιστευκότα αἰῶσι τηρούμενον. ταῦτα 
^ , ^ 4 Ν / 3 7 Ν N 
τῶν ἐμῶν μυστηρίων τὰ βακχεύματα. εἰ βούλει, καὶ συ 
^ , , N / 
25 μυοῦ kai xopevaets uer ἀγγέλων ἀμφὶ τὸν ἀγέννητον kai 
/, , 7d Ν ^ ^ ^ 
ἀνώλεθρον kai μόνον ὄντως θεὸν, συνυμνοῦντος ἡμῖν τοῦ 30 
^ , » J. e 3 ^ - ε 7 » ^ 
93 Ῥ. θεοῦ λόγου. ἀϊδιος οὗτος ᾿Ιησοῦς εἷς ὁ μέγας ἀρχιερεὺς 
^ CAEN ^ ^ N e N /, 3 
θεοῦ τε ἑνὸς τοῦ αὐτοῦ koi πατρὸς ὑπὲρ ἀνθρώπων εὔχεται 
/ , 
kai ἀνθρώποις éykeAeverat 
2. rois ex MN P additum, qui τῆς ib. ἐγείρουσαι] ἀγείρουσαι MP. 
om. Io. θίασον] θείασον pr. P. 


ib. ἀνακείμενον) dva in litura P. 18. ὁ Θήβας] ὁ ex à factum 1n P. 
7. ὄργια] ὅργια P. 19, '9]:5xP. 


25 


40 


126, 121.] PROTREPTICUS. 191 
KékAvre, μυρία φῦλα, 

μᾶλλον δὲ ὅσοι τῶν ἀνθρώπων λογικοὶ καὶ βάρβαροι καὶ 

Ἕλληνες, τὸ πᾶν ἀνθρώπων γένος καλῶ, ὧν ἐγὼ δη- 

μιουργὸς θελήματι πατρός. ἥκετε ὡς ἐμὲ, ὑφ᾽ ἔνα ταχθη- 


, N S NY e / ES z x Y / 
σόμενοι θεὸν kal τὸν ἕνα λόγον τοῦ θεοῦ, καὶ μὴ μόνον 5 


^ / ^ ^ , » N ^ 
τῶν ἀλόγων ζῴων πλεονεκτεῖτε TQ AOyo' ἐκ δὲ τῶν 
^ ^ ^ , / /, 
θνητῶν ἁπάντων ὑμῖν ἀθανασίαν μόνοις καρπώσασθαι 
δίὃδ 7) “λ N 0 /A Y /, € ^ à ^ ^ 
ίδωμι. ἐθέλω yap, ἐθέλω καὶ ταύτης ὑμῖν μεταδοῦναι τῆς 
/, [- / ^ ^ 5 / » /, 
χάριτος, ὁλόκληρον χορηγῶν τὴν εὐεργεσίαν, ἀφθαρσίαν" 
/ € ^ N ^ ^ ^ /, 
καὶ λόγον χαρίζομαι ὑμῖν τὴν γνῶσιν τοῦ θεοῦ, τέλειον 
, b / πὰ th , SUN ^ , € * 
ἐμαυτὸν χαρίζομαι. τοῦτό εἰμι ἐγὼ, τοῦτο βούλεται ὁ θεὸς, 
^ » s ^ e / X ^ eN 
τοῦτο συμφωνία ἐστὶ, τοῦτο ἁρμονία πατρὸς, τοῦτο υἱὸς, 
^ N ^ € , ^ ^ / , 
τοῦτο Χριστὸς, τοῦτο ὁ λόγος ToU θεοῦ, βραχίων κυρίου, 
/, ^ e/ ^ 7 ^ * e L4 A 
δύναμις τῶν ὅλων, TO θέλημα τοῦ πατρὸς, Ov πάλαι μεν 
, , , ^ Nx eo^ ΄ ε ^ Ν ^ 
εἰκόνες, ov πᾶσαι δὲ ἐμφερεῖς, διορθώσασθαι ὑμᾶς πρὸς TO 
, /A 7 e bu EA " / 
ἀρχέτυπον βούλομαι, ἵνα μοι καὶ ὅμοιοι γένησθε. χρίσω 
ε ^ e^ / / , 3 ^ N /, 
ὑμᾶς TQ πίστεως ἀλείμματι, δι οὗ τὴν QOopav ἀποβαλ- 
λε S IN ὃ 7 , ὃ ξ Ν ^ ὃ 3 3 
T€, καὶ γυμνὸν δικαιοσυνης ἐπιδείξω TO σχῆμα, δι οὗ 
hy ἐν θ b 5 / 2 é6 à ^ , /, ΄ 
πρὸς τὸν θεὸν ἀναβαίνετε εῦτε πρὸς με πάντες οἱ 
κοπιῶντες καὶ πεφορτισμένοι, κἀγὼ ἀναπαύσω ὑμᾶς" 
» Ν , » 1? e ^ * / 9. qc. 3 ^ σ 
ἄρατε τὸν ζυγόν μου ἐφ᾽ ὑμᾶς καὶ μάθετε ἀπ᾽ ἐμοῦ ὅτι 
BA MN ^ /, 7] /, 
πραὺς εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, καὶ εὑρησετε ἀνάπαυσιν 


ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν: ὁ γὰρ ζυγός μου χρηστὸς καὶ τὸ 


45 φορτίον μου ἐλαφρὸν ἐστιν." 


7 ’ 53 ^ 

121. Σπεύσωμεν, δράμωμεν, o θεοφιλῆ koi θεοείκελα 

^ , » , /, 7 /, 
τοῦ λόγου ἄνθρωποι ἀγάλματα, σπεύσωμεν, δράμωμεν, 
y N N ^ /, 
ἄρωμεν τὸν ζυγὸν avro), ὑποβάλωμεν ἀφθαρσίᾳ καλὸν 
Εἰ 7, ἊΝ N , N ^ 
ἡνίοχον ἀνθρώπων, τὸν Χριστὸν ἀγαπήσωμεν, τὸν πῶλον 


ὑ oCU » N e 51 ce N ^ 3 θ / A! 
7T υγίιον 7 ye€ye συν TG γι (LOO καὶ τῶν «V βρῶπων ΤῊΡ 


1. κέκλυτε] Hom. Il. 17, 220. ib. τὸ φορτίον] τὸ om. V. 
19. Matth. xi. 28-30. 27. ὑποβάλωμεν ΜΙΝ. ὑπολάβω- 
ib. πρός με om. N. pev V. 


23. χρηστὸς] χρηστός ἐστι N. 


I5 


20 


28 


199 CLEMENTIS [Ca». XII. 


/ /, 7 Ν (4 
συνωρίδα καταζεύξας εἰς ἀθανασίαν κατιθύνει τὸ ἅρμα, 
σπεύδ ὃς τὸν θεὸν πληρῶ : ὃς, ὃ ἡνίξατο 

πεύδων πρὸς τὸ ν πληρῶσαι ἐναργῶς, Ὁ ἢ 7i 
, ' "ME ^ E NC fis , , 
TpoTepov μέν εἰς Ἰερουσαλὴμ; νῦν δὲ εἰσελαύνων οὐρα- 50 
/ L , ^ N εχ 5... / 
νοῦς. καλλιστον θέαμα τῷ πατρὶ υἱὸς αἰδιος νικηφορος. 
, hy v Ἁ ^ » 

5 φιλοτιμοι τοίνυν πρὸς τὰ καλὰ καὶ θεοφιλεῖς ἄνθρωποι 
7 EY ^ , ^ b 7 τὸ ἣν * 
γενώμεθα koi τῶν ἁἀπαθῶν τὰ μέγιστα, θεὸν καὶ ζωὴν, 
κτησώμεθα. ἀρωγὸς δὲ ὁ λό θαρρῶμεν αὐτῷ καὶ μή 
ησώμεθα. ἀρωγὸς Ο Aoyos, θαρρωμ, ἦ μὴ 

e ^ ^ 5 , lY ^ N / , / 

94 Ῥ. ποτε ἡμᾶς τοσοῦτος ἀαργυρου και χρυσου, μὴ δόξης ἐπέλ- 84 5. 

/ e , ^ ^ ^ , , , »NN X 

θοι πόθος, ὅσος αὐτοῦ τοῦ τῆς ἀληθείας λόγου. οὐδὲ yap 
ΤΟ ἠδὲ ^^ θ Lej 5, e^ » N 9 « La Ἁ Y A 7] χξ 

οὐδὲ τῷ θεῷ αὐτῷ ἀρεστὸν, εἰ ἡμεῖς τὰ μέν πλείστου ἄξια 
€ * 3 7 y 3 7 Ἁ Ν. 3 [4 ἃς 
ὑπερ ἐλαχίστου ποιούμεθα, avoias δὲ καὶ ἀμαθίας καὶ 
e / [7 ^ N 
ῥαθυμίας καὶ εἰδωλολατρίας ὕβρεις περιφανεῖς καὶ τὴν 
3 /, /, N 7 P 
ἐσχάτην δυσσέβειαν περὶ πλείονος τιθέμεθα. 

1 SN » , , ^ , 

122. Ov yap ἄπο τρόπου φιλοσοφων παῖδες Tavra 
ej /, 5 , ^ ^ 

15070 πράττουσιν οἱ ἄνοητοι, ἀνοσιουργεῖν καὶ ἀσεβεῖν 5 
7 » N 3 5 

νομίζουσιν καὶ αὐτήν γε ἔτι τὴν ἄγνοιαν μανίας εἶδος 
€ /, M » ^ 7 ^ * 
ὑπογράφοντες οὐδὲν ἄλλο ἢ μεμηνέναι τοὺς πολλοὺς 
ς ^ , * 5 ’ ^ , 
ὁμολογοῦσιν. ov δὴ οὖν ἀμφιβάλλειν ἐρεῖ ὁ λόγος, 
ε , ^ » ^ ^ /, , 
ὁπότερον αὐτοῖν ἄμεινον, σωφρονεῖν ἢ μεμηνέναι, ἐχομέ- 

N 3 N ^ 5 / SN / ej N ^ 

20 vous δὲ ἀπρὶξ τῆς ἀληθείας παντὶ σθένει ἕπεσθαι χρὴ τῷ 
^ ^ P ^ / ey , 
θεῳ σωφρονοῦντας καὶ πάντα αὐτοῦ νομίζειν, ὥσπερ ἐστὶ, 
Ν iT AN € ^ hy / ^ /, 
πρὸς δὲ καὶ ἡμᾶς TO κάλλιστον τῶν κτημάτων μεμαθη- 
, » m^ ^ NY 5 ΄ ^ ^ 
κότας ὄντας αὐτοῦ, σφᾶς αὐτοὺς ἐπιτρέπειν τῷ θεῷ, 
3 ^ / b ἂν Ν ^ , y Ἂν 7 € 
ἀγαπῶντας κύριον τὸν θεὸν kai τοῦτο παρ ὅλον TOV βίον το 
» ς /, à ἈΝ N b N 
25 ἔργον ἡγουμένους. εἰ δὲ κοινὰ τὰ φίλων, θεοφιλὴς δὲ ὁ 
» ^ ^ A ἈΝ 53 /, ᾽ ^ 
ἄνθρωπος τῷ θεῷ, kai γὰρ οὖν φίλος μεσιτεύοντος τοῦ 


/ / Χ 3 δ , ^ , /, e * 
Aoyov, γίνεται δὴ OUP τὰ παντὰ TOU ἀνθρώπου, OTL τὰ 


I. εἰς ἀθανασίαν M NP. εἰς τὸν θεὸν 13. τιθέμεθα] τιθέ in litura M. 
πρὸς ἀθανασίαν V. Fuit haud dubie αἱρώμεθα, quod est 
2. σπεύδων πρὸς τὸν θεὸν MNP. in NP, ai in P ex ε ut videtur 
πρὸς τὸν θεὸν om. V. facto. 
8. ἐπέλθοι Ν. ἐπέλθῃ MPV. 14. ἄπο pr. P. ἀπὸ, quod est in | 


12. εἰδωλολατρίας scripsi pro ei- ceteris, corr. P. 
δωλολατρείας. 


122, 123.] PROTREPTICUS. 193 


, ^ ^ LN Ἁ 3 ^ ^ 7 ^ , 
πάντα TOU θεοῦ, kai κοινὰ ἀμφοῖν τοῖν φίλοιν τὰ πάντα, 
^ ^ lY , , [74 5 qi Ν , N ^ 
τοῦ θεοῦ καὶ ἀνθρώπου. ὡρα οὖν ἡμῖν μόνον τὸν θεοσεβὴ 
Ν ^ , , /, 3 ^ 
Χριστιανὸν εἰπεῖν πλούσιόν Te καὶ σώφρονα καὶ εὐγενῆ" 
* L4 3:7 ^ ^ , € A Ν ΄ 
καὶ ταύτῃ εἰκόνα τοῦ θεοῦ μεθ᾽ ὁμοιώσεως καὶ λέγειν 
, 7 b » 4 
καὶ πιστεύειν δίκαιον Kal ὅσιον, μετὰ φρονήσεως yevo- 5 
b ^95 ^ ^ "d » 
15 μενον ὑπὸ Χριστοῦ ᾿Ιησοῦ καὶ εἰς τοσοῦτον, ὅμοιον 707 
καὶ θεῷ. 
3 » , ^ € 7 N /, 
123. Οὐκ ἀποκρύπτεται γοῦν ὁ προφητης τὴν xapw 
͵ ἐξ 3 Ν 5 ej p N e xn Jy Á, EL 
λέγων, “ἐγὼ εἶπον ort θεοί ἐστε kai υἱοὶ ὑψίστου πάντες 
^ Ἁ e ^ ^ /, y 
ἡμᾶς yep, ἡμᾶς εἰσπεποίηται καὶ ἡμῶν ἐθέλει μόνων το 
^ Χ ^ 7 A! 5 ἘΠῸ 
κεκλῆσθαι πατὴρ, οὐ τῶν ἀπειθούντων. καὶ γὰρ οὖν ὧδέ 95 P. 
y N € /^ ^ ^ 5 ^ c 4 
πως ἔχει τὰ ἡμέτερα τῶν Χριστοῦ ὀπαδῶν, οἷαι μὲν αἱ 
EY ^ EY e , e ^ Ἁ e , 7 Ν 
βουλαὶ, τοῖοι καὶ οἱ λογοι, ὁποῖοι δὲ οἱ λογοι, τοιαίδε καὶ 
e / N € ^ N »y ^ ε [4 : ^ 
αἱ πράξεις, καὶ ὁποῖα τὰ ἔργα, τοιοῦτος 0 βίος. χρηστὸς 
ε [4 , ’ ^ N , , ej 
200 σύμπας ἀνθρώπων βίος τῶν Χριστον ἐγνωκότων. ἅλις, 15 
5 -^ , , E ’ὔὕ ^ e b 
οἶμαι, τῶν λόγων, ei καὶ uakporépo προῆλθον vro φιλαν- 
/ qu. 3 2 730 , e y «UN 3. ὧς N 
θρωπίας ὃ Ti περ εἶχον ἐκ θεοῦ ἐκχέων, ὥσαν ἐπὶ TO 
7 ^ ^ v / ^ 
μέγιστον τῶν ἀγαθῶν τὴν σωτηρίαν παρακαλῶν" περὶ 
^, ^ ^ ^ , ^ 7 ^ 
γάρ τοι τῆς παῦλαν οὐδαμῆ οὐδαμῶς ἐχούσης ζωῆς οὐκ 
52 7 »wN e / , / e ^ 
ἐθέλουσιν οὐδ᾽ οἱ λόγοι vavaacÓaL ποτε ἱεροφαντοῦντες. 2o 
Ἐλ᾿ S4 4 ^ / / M ^ es. 
ὑμῖν δὲ ἐτι τοῦτο περιλείπεται πέρας TO λυσιτελοῦν €Aé- 
^ ^ 7 y /, ^ 
σθαι ἢ κρίσιν ἢ χάριν: ὡς ἔγωγε οὐδ᾽ ἀμφιβάλλειν ἀξιῶ, 
/ y ^ N b / 
25 πότερον ἄμεινον αὐτοῖν, οὐδὲ μὴν συγκρίνεσθαι θέμις 
N 
ζωὴν ἀπωλείᾳ. 


9. Psalm. Ixxxii. 6. ἕλληνας. In initio libri praescrip- 

19. παῦλαν Hoeschelius pro παύ- tum in MP Κλήμεντος στρωματέως 
Ans. προτρεπτικὸς πρὸς ἕλληνας, et in P 
ib. ζωῆς] τῆς ζωῆς N. quidem literis minusculis a m. re- 

24. ἀπωλείᾳ) Subscriptum in  centiore, quia literae manus pri- 
MP Κλήμεντος προτρεπτικὸξ πρὸς mae capitales prope evanuerant.: 


96 P. 


KAHMENTOZ 


ΠΙΑΙΔΑΓΏΓΟΥ .A. 


[Συγκεκρότηται κρηπὶς ἀληθείας, ὦ παῖδες ὑμεῖς, ὑμῖν αὐτοῖς ἁγίου νεὼ 


μεγάλου θεοῦ θεμέλιος γνώσεως ἀρραγὴς, προτροπὴ καλὴ δι’ ὑπακοῆς εὐλόγου 


Βζωῆς ἀΐδιος ὄρεξις νοερῷ καταβληθεῖσα χωρίῳ.] 


ARGUMENTUM. 


Car. I. Quid profiteatur paedagogus. (δ. 1—3.) C. II. Nos propter 


peccata nostra moderari paedagogum. (δ. 4-6.) C. III. Benignum 
et hominum esse amantem paedagogum, (δ. 7-9.) C. IV. Verbum 
ex aequo virorum et mulierum esse paedagogum. ($. 10, 11.) C. V. 
Omnes, qui circa veritatem versentur, esse apud deum pueros. 
($. 12-24.) 
infantium appellationem significare primarum disciplinarum doctri- 
nam. ($.25-53.) C. VIL Quis sit paedagogus et de ejus paeda- 
gogia. (δ. 54—62.) C. VIII. Adversus eos, qui existimant non esse 
bonum id, quod justum est. (δ. 63-74.) C.IX. Ejusdem esse po- 
testatis et bene facere et juste punire: in quo etiam dicatur quis 
sit modus paedagogiae verbi. (δ. 75-90.) C. X. Eundem deum per 
idem verbum et a peccatis arcere minantem, et humanae naturae 
salutem dare adhortantem. ($. 91-97.) C. XI. Per legem et pro- 
phetas verbum paedagogi functum fuisse officio. (δ. 98, 99.) C. XII. 
Paedagogum convenienter paternae affectioni severitate et benig- 
nitate usum esse. ($. 100-102.) C. XIII. Quem ad modum id, 
quod recte et ex virtute geratur, fiat ex recta ratione, ita rursus 
peccatum praeter rationem. (ὃ. 103—105.) 


C. VL Adversus eos, qui existimant' puerorum et 


I. ΚΛΉΜΕΝΤΟΣ IIAIAATOTOY  Protrepticum rettulit Sylburgius. 


A] In codicibus Κλήμεντος oTpopa- 
τέως παιδαγωγός. λόγοι y. In V. 
literis uncialibus KAguevros Ἀλεξαν- 
Ópecs Παιδαγωγου Aoyos poros. 

3. Svykekpórgraui—Xopío ] Haec in 
V in pagina aversa foli Paeda- 
gogo praefixi leguntur: unde ad 


In codicibus omnibus Paedagogo 
sunt praefixa, fueruntque haud 
dubie etiam in P, qui nunc incipit 
ab -σεως τὸ δηκτικὸν (p 96. p. 155.) 
foliis antecedentibus amissis. 
ib. Συγκεκρότηται] κεκρότηται BR. 
ib. ὑμῖν] ἡμῖν BR. 


85 S. 


5 


C.Ls.i] CLEMENTIS PAEDAGOGUS. 19 


Qt 


ΚΕΦ. A. 


Tí ἐπαγγέλλεται ὃ παιδαγωγός. 


ΤΡΙΩΝ γέ τοι τούτων περὶ τὸν ἄνθρωπον ὄντων, ἠθῶν, 


» ^ € εἴ » Ἁ 5, 5, ^ 
πράξεων, παθῶν, ὁ προτρεπτικὸς εἴληχεν τὰ ἤθη αὐτοῦ, 
,- x € 4 , € J 
θεοσεβείας καθηήγεμων, ὁ τροπιδίου δίκην ὑποκείμενος 5 
λόγος εἰς οἰκοδομὴν πίστεως, ἐφ’ ᾧ μάλα γανύμενοι καὶ 

γος εἰς οἰκοδομὴν πίστεως, p γανυμ 
N ^ , , / Ν / ^ 
τὰς παλαιὰς ἀπομνύμενοι δόξας πρὸς σωτηρίαν νεάζομεν, 
, , / ςς € » hj [αὐ e N 
1o ψαλλούσῃ avvaOovres προφητείᾳ * os ἀγαθὸς τῷ Ἰσραὴλ 
L4 b ^ , / ^ / 3» , , e ^ € 
ὃ θεὸς τοῖς εὐθέσι τῇ καρδίᾳ. mpa&eov re ἁπασῶν ὁ 


, ^ Ἁ N /, 
λόγος ἐπιστατεῖ ὁ ὑποθετικὸς, τὰ δὲ πάθη ὁ παραμυθη- 


x ^ € ^ ^ € $3. ΦῈ e , ^ , 
TLKOS ἰᾶται, εἷς ὧν πᾶς ὁ αὐτὸς οὗτος λόγος, τῆς συντρο- 


Ν ^ ΧΑ 3 ’ Ν » 
Qov καὶ κοσμικῆς συνηθείας ἐξαρπαζων τὸν ἄνθρωπον, 


ἃ N ,ὔ ^ N , , 
εἰς δὲ τὴν povorpozov τῆς εἰς θεὸν πίστεως σωτηρίαν 


^ € ^ P e N , J 
παιδαγωγῶν. ὁ γοῦν οὐράνιος ἡγεμὼν ὁ λόγος, ὁπηνίκα 


N Ξε EN / / Ν , 3 2 
μὲν ἐπὶ σωτηρίαν παρεκάλει, προτρεπτικὸς ὄνομα αὐτῷ 


15 ἦν, ἰδίως οὗτος παρορμητικὸς ἐκ μέρους τὸ πᾶν προσαγο- 


ρευόμενος λόγος, προτρεπτικὴ γὰρ ἡ πᾶσα θεοσέβεια, 


ζωῆς τῆς νῦν καὶ τῆς μελλούσης ὄρεξιν ἐγγεννῶσα τῷ 


; t ep x δὲ θ / ^ NP 
Ovyye €L ογισμῳ Ψνυνι Oe ερατπευτικος ΤΕ ὧν Και πὉὕὉπτο- 


0 N e » e " 3 ox e ^ ^ N 
ετικοὸς aua ἄμφω, ἐπόμενος αὑτὸς QUTO, παραινει TO 


y /2 ^ ^ ^ 7 
προτετραμμένον κεφάλαιον, τῶν ἐν ἡμῖν παθῶν ὑπισχνού- 


N » 7 3 ἘΞ ^ ες ^ (3l 
μενος τὴν ἰασιν. κεκλήσθω Ó ἡμῖν €vi προσφυῶς οὗτος 


3 , * N 3 N ^ € 
ονοματι παιδαγωγός, πράκτικος, OU μεθοδικὸς Ov O παι- 


2. Tí] ór. M. 

4. εἴληχεν Μ. εἴληχεν. 

6. λόγος om. Exc. MS. SYLB. 

ib. γανύμενοι] γαννύμενοι libri. 

7. νεάζομεν] νεάζωσιν M. 

8. Psalm. Ixxiii. τ. 

ib. τῷ (τοῦ M.) Ἰσραὴλ ὁ θεὸς] ὁ 
θεὸς τῷ Ἰσραὴλ B ut Psalm. 

9. τῇ om. Psalm. 

ib. τε] δὲ Exc. MS. SYLB. 

ib. ὁ λόγος] ὁ om. FM. 


13. θεὸν] τὸν θεὸν M. 

16. Non post, sed ante ἰδίως in- 
terpungit V.  Correctum ex BR. 

ib. παρορμητικὸς] ὁ παρορμητικὸς 


15,5 πᾶσα] πᾶσα ἡ Exc. MS. 

19. συγγενεῖ om. M. 

10. νυνὶ] viv B. 

20. αὑτῷ Potterus. αὐτῷ libri. 

21. προτετραμμένον] προγεγραμμέ- 
vov Canterus. 


07 E. 


Oo 


I5 
98 P. 


126 CLEMENTIS [Lis. I. 


hj e NN , ^ ^ N 7] 
δαγωγὸς, ἡ καὶ τὸ τέλος αὐτοῦ βελτιῶσαι τὴν ψυχὴν 
» 3 / , ’ 5 5 ^ 0 
ἐστιν, OU διδάξαι, σωφρονοὸς τε, οὐκ ἐπιστημονικοὺῦ καθη- 

7] 
γησασθαι βίου. 
7 x , 3 5 
2. Καίτοι kai διδασκαλικὸς ὁ αὐτός ἐστι λόγος, ἀλλ 
3 ^ € V N ^ ^ Ἂς A 
50U vürv' ὁ μέν γὰρ ἐν τοῖς δογματικοῖς δηλωτικὸς καὶ 
, * € ἈΝ Ν N^; T € 
GTOKGAÀUTTLIKOS, ὁ διδασκαλικὸς, πρακτικὸς δὲ ὧν ὁ παιδα- 
SN /, NN , 9 , J. 7 
yeyos πρότερον uev εἰς διάθεσιν ἠθοποιῖας προυτρέψατο, 
» M EY 9 * ^ , g^ ^ ^ ἮΝ 
7059 δὲ καὶ εἰς τὴν τῶν δεόντων ἐνέργειαν παρακαλεῖ, τὰς 
ς /, V / ^ ^ / 
ὑποθηκας τὰς ἀκηράτους παρεγγυῶν καὶ τῶν πεπλανημέ- 
, ^ N , » 
το vov πρότερον τοῖς ὕστερον ἐπιδεικνὺς τὰς εἰκόνας. ἄμφω 
N , 7] Ν Α , € v ἧς NX 
δε ὠφελιμώτατα, TO μέν εἰς ὑπακοὴν, τὸ παραινετικον 
5 Ν A , 317 Df / , ὃ Ν 
εἰδος, τὸ δὲ ἐν εἰκόνος μέρει παραλαμβανομενον, διττον 
, EN ^ 7 7 N M 3, ^ 
καὶ αὐτὸ παραπλησίως τῇ προτέρᾳ συζυγίᾳ, τὸ μέν αὐτοῦ 
ej / e /, M 3 Ν N NV cd 5 /, 
ἵνα μιμώμεθα αἱρουμενοι ro ἀγαθὸν, TO δὲ ὅπως ékrpemo- 
, ἊΝ / 
15 μεθα παραιτούμενοι τὸ θατέρου. 
» 3 ^ ^ 9 ,ὕ vy ^ * 
2. Ϊασις οὖν τῶν παθῶν ἐνθένδε ἔπεται κατα τας 
, ^ /, , ^ ^ 
παραμυθίας τῶν εἰκόνων, ἐπιρρωννύντος τοῦ παιδαγωγοῦ 
X N , , /, 
τὰς ψυχᾶς, καθάπερ ἠπίοις φαρμάκοις, ὑποθῆκαις φιλαν- 
7 Ἁ ^ ^ ^ Y v 
θρώποις εἰς τὴν παντελῆ τῆς ἀληθείας γνῶσιν rovs καμ- 
/, » Ν. ^ 
20 νοντας διαιτωμένου. ἴσαι δ᾽ οὐκ ἐστὸν ὑγίεια καὶ γνῶσις, 
35 e * 0 / e δὲ 9 / 5 ^ 5 
ὰ ῃ μέν μαθήσει, ἡ δὲ ἰάσει περιγίνεται. οὐκ ἂν οὖν 
^ 1 , 7 ^ ^ 5 » 
τις νοσῶν ἔτι 7rporepov τι TOV διδασκαλικῶν ἐκμάθοι πρὶν 
^ 7 ς ^ - , V SN € y N Y F 
ἢ τέλεον vyiAvar οὐδὲ yap ὡσαύτως πρὸς τοὺς μανθα- 
^ /, ^ /, “ 
vovras ἢ κάμνοντας ἀεὶ τῶν παραγγελμάτων ἕκαστον 
, 3 * S ἃ à 9 ^ hy ἃ N 9 
25 λέγεται, ἀλλὰ πρὸς oUs μὲν εἰς γνῶσιν, πρὸς οὺς δὲ εἰς 
, y 5 ^ ^ ἈΝ ^ ^ / 
ἴασιν. καθάπερ οὖν rois νοσοῦσι TO σῶμα ἰατροῦ χρήζει, 


, ^ ^ 3 ^ N N ^ ^d» 
ταύτῃ kai τοῖς ἀσθενοῦσι τὴν ψυχὴν παιδαγωγοῦ δεῖ, ἵν 


5. δογματικοῖς] δηλωτικοῖς R, sed — ceteri. In M est παραιτούμενοι φαῦ- 


δογματικοῖς margo ab alia manu. λον τῆς εἰκόνος. 
7. προυτρέψατο] προετρέψατο M. 18. καθάπερ ἠπίοις φαρμάκοις, ὑπο- 
14. ἵνα---τὸ δὲ] Haec ἃ manu re- θήκαις] καὶ ὥσπερ ἠπίοις φαρμάκοις 
centi suppleta in M. ταῖς ὑποθήκαις rais M. 


15. Oarépov Exc. MS. θάτερον 20. ἐστὸν] ἔστον FV.. ἔστιν M. 


DUI 8. 34] PAEDAGOGUS. 197 


- 35 ἡμῶν ἰάσηται τὰ πάθη, εἶτα δὲ καὶ διδασκάλου, ὃς καθη- 
γήσεται πρὸς καθαρὰν γνώσεως ἐπιτηδειότητα εὐτρεπίζων 
τὴν ψυχὴν, δυναμένην χωρῆσαι τὴν ἀποκάλυψιν τοῦ 99 Ῥ. 
λόγου. σπεύδων δὲ ἄρα τελειῶσαι σωτηρίῳ ἡμᾶς βαθμῷ 
καταλλήλῳ εἰς παίδευσιν ἐνεργῆ, τῇ καλῇ συγχρῆται ὃ 
οἰκονομίᾳ ὁ πάντα φιλάνθρωπος λόγος, προτρέπων ἄνω- 


θ 32) ^ $3 τῷ ^ » , 
εν, ἔπειτα παιδαγωγῶν, ἐπὶ πᾶσιν ἐκδιδασκων. 


ΚΕΦ. B. 
40 "Ort διὰ τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν ὃ παιδαγωγὸς ἐπιστατεῖ. 
35 NT ^ [4 ^ 5 ^ e ^ ^ 
4. Eouev δὲ ὁ παιδαγωγὸς ἡμῶν, ὦ παῖδες ὑμεῖς, TQ το 
s 3 ^ ^ ^ QUAL. pis eN » ΄ὕ » 
πατρὶ αὐτοῦ τῷ θεῷ, οὗπέρ ἐστιν υἱὸς ἀναμάρτητος, ave- 
, Ν » N ^N N Ν » » /, 
πίληπτος καὶ ἀπαθὴς τὴν ψυχὴν, θεὸς ἐν ἀνθρώπου 
7 » ^ /, /, 7 
σχήματι ἄχραντος, πατρικῷ θελήματι διάκονος, λόγος 
N t » ^ Ων e 59 ^ ^ Y τὶ v ^ 
θεὸς, ὁ ἐν τῷ πατρὶ, ὁ ἐκ δεξιῶν τοῦ πατρὸς, σὺν καὶ τῷ 
/, e £ ^ λ 3 7 y 
σχήματι θεὸς: οὗτος ἡμῖν εἰκων ἀκηλίδωτος, τούτῳ παντὶ 15 
/ , , ^ ^N VN , ye M , , 
45 σθένει πειρατέον ἐξομοιοῦν τὴν ψυχήν ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἀπό- 
M Ἁ / ^ Ν ^ N 
Avros εἰς τὸ παντελὲς ἀνθρωπίνων παθῶν, διὰ τοῦτο yap 
b , b! 7 » , / e ^ N 7 
καὶ μόνος κριτῆς, ὅτι ἀναμαρτῆτος μόνος" Ἡμεῖς δε, 007) 
, 7 , s e /, /, 
δύναμις, ὡς ὅτι ἐλάχιστα ἁμαρτάνειν πειρώμεθα. κατε- 
, N ^ N e ^ ^ /, 
πείγει γὰρ τοσοῦτον οὐδὲν ὡς ἡ TOv παθῶν καὶ νοσημάτων 20 
3 hy ^ » N EY e / ^ , N 
ἀπαλλαγὴ πρῶτον, ἔπειτα δὲ kai y κώλυσις τῆς εἰς τὴν 
, ^ / / y à! 
συνηθειαν τῶν ἁμαρτημάτων εὐεμπτωσίας. ἄριστον μέν 
3 N $^ y , , N , , ἃ ΄ 
οὖν τὸ μηδ᾽ ὅλως ἐξαμαρτάνειν κατὰ μηδένα τρόπον, ὃ δή 
3 ^ (4 N Ἂς ^ Ν LA 
φαμεν εἰναι θεοῦ" δεύτερον δὲ μηδενὸς τῶν kara γνώμην 


» , ’ὔὕ y ^ ^ 
5o ἐφαψασθαί ποτε ἀδικημάτων, ὅπερ οἰκεῖον σοφοῦ" τρίτον 25 


I. δὲ καὶ 0. Sylb. pro δὲ εἰς à., pra versum R. 


melius quam Lowthius, qui δὲ δεῖ I1. αὐτοῦ τῷ] τῷ αὐτοῦ M. 

9. conjecit. 15. ἡμῖν] ἡμῶν M. 
2. πρὸς καθαρὰν Sylb. καθαρὰν 19. ὡς ὅτι] ὡς ἔτι M. 

πρὸς libri. 20. τοσοῦτον οὐδὲν] οὐδὲν τοσοῦτον 
5. παίδευσιν] Ex σπεύδεσιν factum Μ. 

in M. 25. τρίτον---ἴδιον)] τρίτον δὲ ὅπερ 


9. ἡμῶν ὁ] ἡμῶν καὶ ὁ B. καὶ su- ἴδιόν τι M, omissis mediis. 


138 CLEMENTIS [Lis. I. 


Ν 2 ^ ^ , 7 ^ [4 » 
μὴ πάνυ πολλοῖς τῶν ἀκουσίων περιπεσεῖν, ὅπερ ἰδιον 
^ Χ EY ἊΝ » /Z 
παιδαγωγουμένων εὐγενῶς" τὸ δὲ μὴ ἐπὶ μήκιστον ἐνδια- 
^ ^ , ^ » N 
100}. τρίῖψαι τοῖς ἁμαρτήμασιν τελευταῖον τετάχθω. ἀλλα καὶ 
^ ^ , 7 / 
τοῦτο δὲ τοῖς εἰς μετάνοιαν ἀνακαλουμένοις ἀναμαχέ- 
/ 
δ σασθαι σωτήριον. 
,ὔ ^ ’ N /, /, 
5. Καί μοι δοκεῖ παγκάλως δια Μωυσέως φάσκειν ὁ 86 S. 
ὃ / ςς »/ 5 , » 55 5 ^ 9 ὃ 
παιδαγωγὸς “ ἐὰν τις ἀποθανῃ ἐπ αὐτῷ αἰφνίδιον, παρα- 
^ 7 e ^ » δ 3 ^ Y , 39 
χρῆμα μιανθήσεται ἡ κεφαλὴ εὐχῆς αὐτοῦ καὶ ξυρήσεται, 
* , / / / 
τὴν ἀκούσιον ἁμαρτίαν αἰφνίδιον θάνατον προσειπὼν" 
P^ N N /, ^ N N N 
το μιαίνειν δὲ αὐτὸν λέγει κηλιδοῦντα τὴν ψυχὴν, διὸ καὶ 
N /, Θ » e 7 ^ ^ 
τὴν θεραπείαν ἣ τάχος ὑποτίθεται ξυρᾶσθαι παραχρῆμα 
N N / Ἂς , , ^ 
τὴν κεφαλὴν συμβουλεύων, τὰς ἐπισκιαζούσας TQ λο- 5 
^ ^ , / , , , ^ € 
γισμῷ τῆς ἀγνοίας κόμας ἀποψήξασθαι παραινῶν, ὡς 
N , / e $4 / x 
γυμνὸν δασείας καταλειφθέντα ὕλης τῆς κακίας τὸν Ao- 
͵ 3 / N 3i , , /, ας N 
15 γισμόν: ἐνθρονίζεται δὲ οὗτος ἐν ἐγκεφάλῳ ἐπὶ τὴν 
, ^ / N 
μετάνοιαν παλινδρομῆσαι. ἔπειτα ὀλίγα προσειπὼν ἐπι- 
/ e t Ἄς; e , » » 5 ^ 
φέρει “ αἱ δὲ ἡμέραι αἱ πρότεραι ἄλογοι, δι ὧν δῆλον 
e / / ἢ. M ^ N , 
ὅτι αἱ ἁμαρτίαι μηνύονται αἱ μὴ γεγονυΐῖαι κατὰ λόγον. 
SN Ἂς N 3 y , / ^ N x we P 
καὶ TO μὲν ἀκούσιον αἰφνίδιον προσεῖπεν, τὸ δὲ ἁμαρτάνειν 
» e N ’ ε , € N ^ 5 
2o ἄλογον. οὗ δὴ χάριν ὁ λόγος ὁ παιδαγωγὸς τὴν ἐπιστα- 
/ » 3 Χ 3 , / € / , 
σίαν εἰλῆχεν εἰς τὴν ἀλογου κώλυσιν αἀμαρτίας. σκόπει το 
N73 /, 3 N ^ ^ N ^ /, 7 /, 
δὲ ἐνθένδε ἀπὸ τῆς γραφῆς" διὰ τοῦτο τάδε λέγει κύριος, 
Ν e ’ ^ N m » b! ^ » 
τὸ ἁμάρτημα ἐλεγκτικῶς τὸ προὐπάρξαν διὰ τῆς ἑπομένης 
7 ef N e ^ 
δείκνυται ῥήσεως, καθὸ ἡ δικαία κρίσις ἕπεται. καὶ τοῦτο 
€ 


, M * ^ ^ / e t , NN 
25 ey aves διὰ τῶν προφητῶν καταφαίνεται os εἰ μὴ 


e 59 / 5 ^ , , / , * N 
ἥμαρτες λεγόντων, “οὐκ ἂν τάδε ἠπείλησεν" kai “ διὰ 


2. ἐνδιατρίψαι Hoeschelius. δια- 14. καταλειφθέντα ΕΜ. καταληφ- 
τρίψαι V. ἐπιδιατρίψαι M. θέντα V. 
4. ἀναμαχέσασθαι] ἀναμάχεσθαι M. 17. Num. vi. 12. 
6. Μωυσέως] μωσέως libri. I9. προσεῖπεν ΕΜ. προσεῖπεν. 
7. Num. vi. 9. 22. διὰ rovro om. M. 
ib. ἐπ᾽ αὐτῷ αἰφνίδιον] αἰφνίδιον ἐπ᾽ 25. ἐμφανὲς) ἐμφανῶς Μ. 
αὐτῷ h. 26. Cf. Jerem. 7. 


10. παραχρῆμα om. b. 


I5 


20 


25 


C. II. s. 5, 6.] PAEDAGOGUS. 199 


^ ty , 7 , - , , , ^ 
τοῦτο οὕτως λέγει κύριος “ἀνθ᾽ ὧν οὐκ ἠκούσατε τῶν 
p N ^ / / » N 
λόγων τούτων, διὰ τοῦτο τάδε λέγει κύριος. καὶ “διὰ 
^ , N /, , 3» ^ ^ N e / , 
τοῦτο ἰδου λέγει κυριος. διὰ τοῦτο yap ἡ προφητεία δι 
ς P. x N 9o Ἢ N e) ^ » ^ Ἁ 
ὑπακοὴν καὶ παρακοὴν, Ó. ἣν μὲν ἵνα σωθώμεν, δι ἣν δὲ 
“ ^ 
ἵνα παιδευθῶμεν. 
"LO. 3 € * e ^ , Ν » 
6. ᾿Εστιν οὖν ὁ παιδαγωγὸς ἡμῶν Aoyos δια παραινέ- 
Χ “ ^ , ^ ^ ^ 
σεων θεραπευτικὸς τῶν παρὰ φύσιν τῆς ψυχῆς παθῶν. 
, N N € ^ ^ / » // 
κυρίως μὲν yap ἢ TOv τοῦ σώματος νοσημάτων βοήθεια 
, b ^ / , J / , / 
ἰατρικὴ καλεῖται τέχνη, ἀνθρωπίνῃ σοφίᾳ διδακτη. λόγος 
Ar (e N , , / N 3 
δὲ ὁ πατρικὸς μόνος ἐστὶν ἀνθρωπίνων ἰατρὸς ἀρρωστη- 
Pd 7 N ej , ^ 
μάτων παιώνιος καὶ ἐπῳδὸς ἀγιος νοσούσης ψυχῆς. 
^ N ^ , € , , / 
* σῶσον τὸν δοῦλον σου, φησὶν ὁ θεός μου, τὸν ἐλπίζοντα 
Εν / , /, / 7 ej N Ἁ /, ej 
ἐπὶ σοί ἐλέησόν με, κύριε, ὅτι πρὸς σὲ κεκράξομαι ὅλην 
Ν e yp 3» * N N N , , 
τὴν ἡμέραν. ἰητρικὴ. uev γὰρ κατὰ Δημόκριτον σώματος 
, , /, s N ^ , 3 7 ? 
νούσους ἀκέεται, σοφίη δὲ ψυχὴν παθέων ἀπαιρέεται 
ε ἣν 7s Ἂν Y e 7 εὖ τ ἊΣ AX NY 
ὃ δὲ ἀγαθὸς παιδαγωγὸς, ἡ σοφία, ὃ λόγος τοῦ πατρὸς, 
e , Ν » ej / ^ /, 
ὁ δημιουργῆσας τὸν ἄνθρωπον, ὅλου κήδεται τοῦ πλάσμα- 
^ , ^ 5 ^ e N ^ 
τος, καὶ σῶμα καὶ ψυχὴν ἀκεῖται αὐτοῦ ὁ παναρκὴς τῆς 
, / , b € MES CORSA LE» Ν ^ 
ἀνθρωπότητος ἰατρὸς ὁ σωτὴρ ἀνάστα φησὶν τῷ 
’ὔ ἐξ Ν J , 1? e^ / N 
παρειμένῳ “τὸν σκίμποδα ἐφ ὃν κατάκεισαι λαβὼν 
» » 35 ^ Ne » , "A Y 
ἄπιθι οἰκαδε. παραχρῆμα δὲ 0 ἄρρωστος ἐρρώσθη. καὶ 
L9 ^ /, 39 3 » 395 € * 5 ^ ^ 
τῷ τεθνεῶτι * Λαζαρε᾽ εἶπεν * ἔξιθι" ὃ δὲ ἐξῆλθεν τῆς 
^ N - 5 ^ ^ / X 
σοροῦ ὁ νεκρὸς, οἷος ἣν πρὶν ἢ παθεῖν, ueAer]oas τὴν 
, / * Χ lY , € XN ^ N hy 
ἀνάστασιν. voi μὴν καὶ καθ᾽ αὑτὴν ἰᾶται τὴν ψυχὴν 
» ^ * 7 , * ^ N e , ’ 
ἐντολαῖς καὶ χαρίσμασιν, ἀλλὰ ταῖς μὲν ὑποθῆκαις τάχα 
1. ἀνθ᾽ καὶ ἀνθ᾽ Μ. παθῶν V. παθῶν ψυχὴν M. 
ib. τῶν λόγων τούτων] τὸν λόγον 17. ἄνθρωπον] οὐρανὸν M. confuso 
τοῦτον M. compendio ovvov cum avrov. οὐρανὸν 
6. λόγος] οὗτος ὁ λόγος λόγος M. — expressit Hervetus. 


9. ἀνθρωπίνῃ σοφίᾳ F. ἀνθρωπίνη 19. φησὶν Β΄. φησὶν. 
σοφία. Alludit ad Cor. I. 1i. 12. 20. Marc. ii. 11. 


12. Psalm, Ixxxyt. 2, 3. 22. ἐξῆλθεν Β΄. e£gA6e V. 
I4. ἰητρικὴ ---- νούσους — áratpéerat 22. Joann. xi. 43. 

Sylb. pro ἰατρικὴ----νόσους----ἀφαιρεῖ- 23. copo] γῆς M. 

ται. ib. παθεῖν] θανεῖν Arcerius. 


15. Ψυχὴν παθέων Klotzius. ψυχὴν 
K 


- 
25 


101 P. 


to 
Oo 


to 
gn 


130 CLEMENTIS [Lis. I. 


N / , N / / 
δὴ μέλλει, χαρίσμασι δὲ πλούσιος. “ ἀφέωνταί σοι αἱ 
e 7] 37 ^ € ^ [4 ^ /, [4 ^ N ej 
ἁμαρτίαι τοῖς ἁμαρτωλοῖς ἡμῖν λέγει. "ues δὲ aga 
, / / Νὴ / / 
νοήματι νήπιοι γεγόναμεν, τὴν ἀρίστην καὶ βεβαιοτάτην 
, hY ^ » ^ , / /, ^ ^ 
τάξιν παρὰ τῆς αὐτοῦ εὐταξίας μεταλαμβάνοντες, 3) πρώ- 
Ἁ 5 Ν x / EY Ν 3 ^ /, e N 
5 TOV μὲν ἀμφὶ rov κοσμον Kai τὸν οὐρανὸν τὰς T€ ἡλιακας 
/, ^ ^ ^ » ^ N 
περιδινήσεις κυκλεῖται καὶ τῶν λοιπῶν ἄστρων τὰς φορὰς 
, ^ SEN » E » * NI UNITE, 
ἀσχολεῖται διὰ τὸν ἄνθρωπον, ἔπειτα δὲ περὶ τὸν ἀνθρωπον 
37 6oN ^ € ^ M , ^ 
αὐτὸν, περὶ Ov ἡ πᾶσα σπουδὴ καταγίνεται: καὶ τοῦτον 
» € ἣν, /, N N , ^ , 
ἐργον ἡγουμένη μέγιστον ψυχὴν μὲν avro? φρονήσει καὶ 
’ /, N Ν ^ /, Ν 3 7 
το σωφροσύνῃ κατηύθυνεν, τὸ δὲ σῶμα κάλλει καὶ εὑρυθμίᾳ 
/, SN N /, ^ , , » 
συνεκεράσατο, περὶ δὲ τὰς πράξεις τῆς ἀνθρωπότητος TO 
» » ^ ^ N / Ν 
τε ἐν αὐταῖς κατορθοῦν καὶ τὸ εὔτακτον ἐνέπνευσεν τὸ 
αὑτῆς. 
KEO- T^ 


Ir Ὅτι φιλάνθρωπος ὁ παιδαγωγός. 
/ 2, e / s , , ^ NOSE 
7. lIavra ὀνίνησιν ὁ κύριος koi πάντα ὠφελεῖ καὶ ὡς 
» lY e ἊΝ N iT e y e Ν 5 iY 
ἄνθρωπος καὶ ὡς θεὸς, τὰ μὲν ἁμαρτήματα os θεὸς ἀφιεὶς, 
, N ^ hy , /, ^ [4 » 
εἰς δὲ τὸ μὴ ἐξαμαρτάνειν παιδαγωγῶν ὡς ἄνθρωπος. 
, 7 » / € » ^ ^ L] EY EY ἊΨ 
εἰκότως ἄρα φίλος ὃ ἄνθρωπος τῷ θεῷ, ἐπεὶ καὶ πλάσμα 
, zwi / * N δ » / / / 
20 αὐτοῦ ἐστίν: καὶ τὰ μὲν ἄλλα κελεύων μόνον πεποίηκεν, 
b N09 3 , e^ rS ΄ / , zv ἢ 
τὸν δὲ ἄνθρωπον δι’ αὐτοῦ ἐχειρούργησεν καί τι αὐτῷ ἰδιον 
y ^ 5 , ^ N 93j-.N 3 
ἐνεφύσησεν. τὸ οὖν ὑπ αὐτοῦ καὶ πρὸς αὐτὸν ἀπεικο- 
/ ^ € , t e * ^ £o me D , ^ 
νισμένον, ἢ ὡς δι αὑτὸ αἱρετὸν τῷ θεῷ vm αὐτοῦ δεδη- 
4 ^ ^ ^ e [4 » € N Z 
μιούργηται τοῦ θεοῦ, ἢ ὡς ἕνεκεν ἄλλου αἱρετὸν διαπέ- 
N 5 3 e N N ^ 3 Ν 
102 Ῥιπλασται. εἰ μὲν οὖν Ot αὑτὸ aiperov ἀγαθὸς ὧν ἀγαθὸν 
2$ s N , » TON » ^ 9 / 
ηγάπησεν, καὶ TO φίλτρον ἐνδον ἐστὶν ἐν τῷ ἀνθρώπῳ 


^ , r4 7 7] ^ N [74 ^ 
τοῦθ᾽ ὅπερ ἐμφύσημα λέγεται θεοῦ, εἰ δὲ ἕνεκεν τῶν 


6. ἄστρων] ἀστέρων Μ. 20. ἐστίν Μ. ἐστί V. 

10. κατηΐθυνεν M. κατηύῤθυνεΐῦ. 23, 25. αὑτὸ Potterus. αὐτὸ V. 

12. ἐνέπνευσεν τὸ αὐτῆς (αὑτῆς 25. ἀγαθὸς BR. ὁ ἀγαθὸς FV. ὁ 
Potterus) FM. ἐνέπνευσε τὸ αὐτῆς V. ἄνθρωπος ἀγαθὸς M. 

18, παιδαγωγῶν BR. Pal. παρα- 27. τοῦθ᾽] τοῦτο Μ. 


παιδαγωγῶν FMV. 10, λέγεται] εἴρηται Μ. 


30d 


35 


40 


C. III s. 7, 8.] 


PAEDAGOGUS. ^" 


181 


3 ε Χ , 
ἄλλων ὁ ἄνθρωπος αἱρετὸν γέγονεν, ovk &AÀmv αἰτίαν 


y ^ ^ SAN € X ^ e , » 
ἐσχεν TOU ποίειν αὑτὸν O θεὸς 7) ὡς οὐκ «v€v αὐτοῦ οἵου 


» N N 7 N , N * N , 
τε ὄντος TOV μέν γενέσθαι δημιουργὸν ἀγαθὸν, rov δὲ εἰς 


^ 7 ^ * / »^ b coc 
γνῶσιν ἀφικέσθαι θεοῦ. ov yap ἄλλως ἂν TO οὗ ἕνεκεν 


» , , 7 € ^ , N “) » 
ἄνθρωπος γέγονεν ἐποίησεν ὁ θεὸς, εἰ μὴ ἀνθρωπος ἐγε- 


, : Nr AEN 5 , /, , ^ ^ 7 
yovev' καὶ ἣν εἰχεν εναποκεκρυμμενὴν ἰσχυν τῷ βούλεσθαι 


e N ^ ^ » ^ / , 
ὁ θεὸς, διὰ τῆς ἔξωθεν τοῦ πεποιηκέναι προσανεπλήρωσεν 


/ N S 4 ^ / / 
δυνάμεως, λαβὼν παρὰ ἀνθρώπου ὃ πεποίηκεν Ἢ τον 


NN 3 e s / ^N 5 
και OV εἰχεν εἶδεν καὶ γέγονεν ὃ ἠθέλησεν" 


δύναται θεός. 


οὐδὲν δὲ ὃ μὴ 


8. Ὃ ἄνθρωπος ἄρα ὃν πεποίηκεν ὁ θεὸς, δὶ αὑτὸν 


e y 3 Ν N » εν e * , ^f , ej 
αιρέτον ἐστιν, TO δὲ δι CUTOV αἱρέτον ΟἰΚκειον ἐστιν OT CO 


^ 5 , ἘΝ e Ν ^. A Ν » Ν iN 
περ αν 7) δι QUTOV Qt peTov, TOUTO δὲ καὶ ἀσμέενιστον KQL 


φιλητόν. 


N 
ἀλλὰ καὶ φιλητὸν μέν τί ἐστιν, οὐχὶ δὲ καὶ 


^ € ^ δὰ Nue » , / 
φιλεῖται ὑπ᾽ αὐτοῦ ; φιλητὸς δὲ ὁ ἄνθρωπος ἀποδέδεικται, 

^ 3 Ἂ ^ ^ [4 » ^ N » 
φιλεῖται ἄρα πρὸς τοῦ θεοῦ ὁ ἄνθρωπος. πῶς γὰρ οὐ 


^ *» ^ € ἈΝ » , N /, 
. φιλεῖται, δι ὃν ὁ μονογενὴς ἐκ κολπὼν πατρὸς καταπέμπε- 


, ^ [4 € / 3 / 9» X 
TOL Aoyos TS πιστέωφ: ἢ TLOTLS ἐκ περιουσιᾶς, QCvTOS 


^ € , e ^ hy Ψ éé 3. —N X € N 
σαφῶς ὁ κύριος ὁμολογῶν καὶ λέγων “αὐτὸς yap o πατὴρ 


^ ^ ej e ^ 3 «NW / 
φιλεῖ ὑμᾶς, ὅτι ὑμεῖς ἐμὲ πεφιλήκατε.᾽" 


ςς x , /, 5 N N » N 3 , 49 
καὶ ἡγαπῆσας αὐτοὺς, καθὼς ἐμὲ ἡγάπησας. 


EY d e 5 / 
καὶ παλιν O QUTOS 


/ Ἁ 
τι μεν 


5 e * , N 2 / $ 73 
οὖν 0 παιδαγωγὸς βούλεται kai Ti ἐπαγγέλλεται, ἐν ἔργῳ 


, 7 /, Ἁ ^ 
5 καὶ λόγῳ διακείμενος kal ὑπαγορεύσει μὲν τῶν πρακτέων, 
» , N ^ , / » ^ N N 
ἀπαγορεύσει δὲ τῶν ἐναντίων, 705 που δῆλον. σαφὲς δὲ 


1. ὁ ἄνθρωπος] ὁ om. M. 

2 ἔσχεν FBMR. ἔχει V. 

3. τὸν δὲ] rovs δὲ Otto ad Athe- 
nag. p. 234. 

4. ἄλλως] ἄλλος B. 
.. 6. ἣν εἶχεν---ἔξωθεν ro0— 0 πεποί- 
ηκεν----καὶ ὃν εἶχεν εἶδεν] ἢν εἶχεν--ἔξω- 
θεν τὸ----ὃς πεποίηκεν (vel ὁ πεποιηκὼς) 
---καὶ οὐκ ἦν εἰπεῖν, εἶπεν Otto ad 
Athenag. p. 235. in quibus conjec- 
turis manifesto falsum est ἢν εἶχεν. 
Nam i» non cum indicativo, sed 
cum conjunctivo construitur. 


ib. τῷ] τὸ M. 

7. τοῦ] τὸ R, sed rà margo ab 
alia manu. 

II. αὑτὸν Potterus. 
hic et infra. 

14. ἐστιν] ἐστί τινι M. 

L5. φιλεῖται! οὐ superscr. in M. 

17. ὁ μονογενὴς ὁ ὁμογενὴς V. 

I9. Joann. xvi. 27. 

2v Ibid. xyu. 23. 


23. ὑπαγορεύσει 


αὐτὸν libri 


ἀπαγορεύσει] 
c , 2 , M 
ὑπαγόρευσιν ---ἀπαγόρευσιν M. 


K 2 


IO 


15 


20 


IO 


103 P. 


I5 


132 CLEMENTIS [Lis. I. 


, ci ^ , V ιν ,ὔ 
ὡς ἄρα θάτερον εἶδος τῶν λόγων τὸ διδασκαλικὸν ἰσχνὸν 
b /, *N 
τέ ἐστι καὶ πνευματικὸν, ἀκριβολογίας ἐχόμενον, τὸ 
* ^ ἊΝ / i ^ 
ἐποπτικὸν, 0 δὴ ὑπερκείσθω Ta. νῦν. 
7 3 ς ^ » ^ Ἁ v /, 
δι Καθηκει δ᾽ ἡμῖν ἀνταγαπᾶν μέν τὸν καθηγούμενον 
3 ^ , / / ^ ^ N N ’ἤ 
ἀγαπητικῶς ἀρίστου βίου, βιοῦν δὲ πρὸς τὰ διατάγματα 
^ ^ 7 3 ^ i 
τῆς δι αὐτοῦ προαιρέσεως, ov μόνον ἐπιτελοῦντας τὰ 
, ^ , * , E 
προσταττόμενα ἢ παραφυλάττοντας τὰ ἀπαγορευόμενα, 
9 N * ^ 3 , N Ἁ , ᾽7ὔ N XN € 
ἀλλὰ καὶ TOV εἰκόνων τὰς μέν ἐκτρεπομένους, τὰς δὲ ὡς 
» ’ 7 5 ^ 3 e / N » 
ἔνι μάλιστα μιμουμένους ἐπιτελεῖν καθ᾽ ὁμοίωσιν τὰ ἔργα 
^ ^ e x IN , 9 Υ͂ EY 3 € 7] 
τοῦ παιδαγωγοῦ, ἵνα δὴ τὸ kar εἰκονα καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν 
ληρώσῃ. ὡς γὰρ € τῳ βαθεῖ ἀλώμε ᾧ βίῳ 
πληρώσῃ. s γὰρ ἐν σκότῳ βαθεῖ ἀλώμενοι TG ι 
/, ^ ^ / hy N 
ἀπταίστου καὶ ἀκριβοῦς καθοδηγοῦ δεόμεθα. ὁδηγὸς δὲ 
» /, N hj 
ἄριστος οὐχὶ τυφλὸς, καθὰ φησιν ἡ γραφη, τυφλοὺς εἰς 
Ἁ 7 ^ Ν᾽ iT /, ^ A 
τὰ βάραθρα χειραγωγῶν, ὀξὺ δὲ ὁ βλέπων καὶ διορῶν τὰ 
y. , 7, “- » ^ ^ X / 
ἐγκάρδια λόγος. καθάπερ οὖν ovk ἔστι φῶς ὃ μὴ φωτίζει, 
» Ἁ ^ ^ ^ ^ N ^ ^ N ^ A! 
οὐδὲ κινοῦν ὃ μὴ κινεῖ, οὐδὲ φιλοῦν ὃ μὴ φιλεῖ, οὐδε 
» ’ 3 ἃ N 39 ^ * 3 7] ^ 
ἀγαθὸν ἐστιν ὃ μὴ ὠφελεῖ koi eig σωτηρίαν καθοδηγεῖ. 
» 5 * , N »» σι , N * e 
ἄγωμεν οὖν τὰς ἐντολὰς δι’ ἔργων τοῦ κυρίου (kal yap ὃ 


, , , ^ s 3, Ὁ 3 
λογος αὐτὸς εναργως σὰρξ γενόμενος τὴν αὐτὴν ἀρετὴν 


* cj * Y 3 / x NN / 
20 πρακτικὴν ἅμα καὶ θεωρητικὴν ἐπιδεικνυς) καὶ δὴ νόμον 


ε / Ν Li N , Ν Ν N e 
ὑπολαμβάνοντες τὸν Aoyov ras €vroAas kai τὰς ὑποθη- 
/, 3 ^ à! , € N Ν ’ 
μοσύνας αὐτοῦ τὰς συντόμους ὁδοὺς καὶ συντόνους εἰς 
» , / A ^ M , / , , 
ἀϊδιότητα γνωρίσωμεν" πειθοῦς yap avamAeo, οὐ φόβου, 


N , 
τὰ προσταγματα. 


I. ἰσχνόν] ἰσχύον R. v superscr. Apud Matth. legitur, ὁδηγοί εἰσιν 
in B. τυφλοὶ rvjÀGv τυφλὸς δὲ τυφλὸν 

6. δὲ additum ex R. ἐὰν ὁδηγῇ, ἀμφότεροι εἰς βόθυνον πε- 

WOMAN δα το Δ cli ne σοῦνται, libris nonnullis βόθρον prae- 

1τ. Cf Genes.'1. 20. bentibus. 

ib. ἀλώμενοι] ἁλώμενοι M. 19. ἐναργῶς] ἐνεργῶς M. 

I3. τυφλὸς] ὁ τυφλὸς M. ib. Cf. Joann. i. 14. 

ib. Matth. xv. 14. 20. ἅμα] ἅμα δὲ M. 

14. τὰ βάραθρα] τὸ βάραθρον Μ. 


m 


C.IV.s9—1ir] | PAEDAGOGUS. 138 


ΚΕΦ. A. 
20 Ὅτι ἐπ᾽ ἴσης ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν ὃ λόγος παιδαγωγός ἐστιν. 
lé / /, b! , N , /, 
10. Ταύτην τοίνυν πλέον τὴν ἀγαθὴν ἀσπασάμενοι 
/ ^ , N , ^ 7 N , 
πειθαρχίαν σφᾶς αὐτοὺς ἐπιδῶμεν κυρίῳ, rov βεβαιότατον 


ἊΝ , 5 ^ , /, » * » N 3 N 
τῆς πιστεως GUTOU ἐξαψάμενοι κάλων, τὴν αὑτὴν ἀρετὴν 


οι 


, * ^ x 5 , , X 3 ^ € 
ἀνδρὸς kai γυναικὸς εἰναι vevonkores. εἰ yap ἀμφοῖν ὃ 
N fe fe ' Ne s , ^ / , J 
θεὸς εἷς, εἷς δὲ καὶ ὁ παιδαγωγος ἀμφοῖν, μία ἐκκλησία, 
, FK , N , € Χ X , // 
25 μία σωφροσύνη, αἰδὼς μία, ἡ τροφὴ κοινὴ, γάμος συζύ- 
» N » 3 N ^ , e N , , 
ytos, ἀναπνοὴ, Οψὶς, ἀκοὴ, γνῶσις, ἐλπὶς, ὑπακοὴ, aya, 
e δ, G N δι N ε / N Ne / 
ὅμοια πάντα. ὧν δὲ κοινὸς μεν ὃ βίος, κοινὴ δὲ ἡ χάρις, το 
b LY Ie / NY 7 EY € ΄ὕ e 
κοινὴ δὲ kai ἡ σωτηρία, κοινὴ τούτων καὶ ἡ ἀγάπη καὶ ἡ 
3 /, €c , A! ^N 30^ , 49 Ν ee ^ * 
ayeyrn. “ἐν γὰρ τῷ αἰῶνι rovro" φησὶν “ γαμοῦσι καὶ 
J 39319 e δὴ ) Ν ÓnA ^ » à ΄ 
γαμίσκονται, ἐν ᾧ δὴ μόνῳ τὸ θῆλυ τοῦ ἀρρενος διακρί- 
&c , 5 /, δὲ 5 7 39 »y ^ ^ * 
νεται, “εν ἐκείνῳ δὲ οὐκέτι,  €vÜa τοῦ κοινωνικοῦ καὶ 
€ 7] y. 7 ^ 3 7 Ν »Μ 5 » 
ἁγίου rovrov βίου τοῦ ἐκ συζυγίας τὰ ἔπαθλα, οὐκ ἄρρενι 15 
v 7 » /, N , 7 3 7 / 
3o καὶ θηλείᾳ, ἀνθρώπῳ δὲ ἀπόκειται, ἐπιθυμίας διχαζούσης 
S368 /, 
αὑτὸν κεχωρισμένον. 
Y 5 Y » D ’ὔ Y N 
11. Κοινὸν οὖν καὶ τοὔνομα ἀνδράσι καὶ γυναιξὶν 
€ » , ^ e» v9 EY /, 
ὁ ἄνθρωπος. ravTy μοι δοκοῦσιν οἱ ᾿Αττικοὶ παιδάριον 
3 / , / b » , Ν ἊΝ N ^ 
ἐπικοίνως οὐ μόνον TO ἄρρεν, ἀλλὰ καὶ TO θῆλυ κεκλη- 20 
,ὔ » N / € hl 5 € 
K€vat, εἰ τῷ πιστος καταφαίνεται O0 κωμικος €V Ραπιζο- 104 P. 
, , fe , / 
μένῃ Μένανδρος ὧδε πως λέγων 
2 N , / / 5" ^ / 
τοὐμὸν θυγάτριον, πάνυ yap ἐστι τῆ φύσει 
* ἃς φιλάνθρωπον τὸ παιδάριον σφόδρα. 
» Y N79* 19 , , , / » » / ^ 
ἄρνες δὲ δὴ ἐπίκοινον ἐστιν ἀφελείας ὄνομα appevos τε καὶ 25 


θήλ ζῷ ὑτὺς δὲ ἡμᾶς ὁ κύρι ιμαίνει εἰς τοὺ 
ἥλεος ζῴου. αὐτὸς δὲ ἡμᾶς O κύριος ποιμαίνει εἰς τοὺς 


2. re additum ex Rh. primus versus pes, quem νὴ Δία 
ib. λόγος om. R. fuisse conjecit Meinekius Com. vol. 
25 uo, xx) 34: 4. p. 199. quae probabilior con- 
20. ἐπικοίνως] οἱ ἀττικοὶ addit D. — jectura quam Heinsii χαρίεν. 

21. κωμικὸς] κοινωνικὸς ἢ. 25. ἀφελείας ὠφελείας Ry οὐ Pal., 
23. ἐστι] ἐστιν Τ᾽, ᾿ sed ἀφελείας margo ἢ, 


24. * χ φιλάνθρωπον] Excidit 26. θήλεος] θήλεως M. 


- 


194. CLEMENTIS Uu ESTE 


$^ , y »y N / » / » » 
αἰῶνας, ἀμὴν. ἄνευ δὲ ποιμένος ovre πρόβατα ovre ἄλλο 35 


οὐδέν πω βιωτέον, οὐδὲ δὴ παῖδας ἄνευ τοῦ παιδαγωγοῦ, 


ΣᾺΝ b OY 77 y ^ , 
οὐδὲ μὴν οἰκέτας ἀνεὺυ τοῦ δεσπότου. 


ΚΕΦ. E. 


e / € M. * , y , ^ ^ 
5 Ort πάντες οἱ περὶ τὴν ἀλήθειαν καταγινόμενοι παῖδες παρὰ 


τῷ θεῷ. 
t t 


“ ^ 3 ε / , s , N 
I2. “Ὅτι μὲν οὖν ἡ παιδαγωγία παίδων ἐστὶν ἀγωγὴ 


* ΠῚ ^ 5 L4 NS ATE N ^ E] 
caes ἐκ τοῦ ὀνόματος, λοιπὸν δέ ἐστι TOUS παῖδας ἐπι- 40 


e ^ OS y) e N 5 * N 
θεωρῆσαι, ove αἰνίττεται ἡ γραφὴ, εἶτα τὸν παιδαγωγὸν 

* ^ ^ t ^ € "^ ^ SN ^ 
10 αὐτοῖς ἐπιστῆσαι οἱ παῖδες ἡμεῖς, πολλαχῶς δὲ ἡμᾶς 


3 ^ / , TN. | / / N 
ἐξυμνεῖ πολυτρόπως re ἀλληγορεῖ ὀνόμασι ποικίλοις TO 


, ^ / € 3 ^ cM 
ἀφελὲς τῆς πίστεως ἐξαλλάττουσα ἡ γραφή. ἐν γοῦν τῷ 


7 393 N /, ^ ^ 
εὐαγγελίῳ “ σταθεὶς φησὶν “ ὁ κύριος ἐπὶ τῷ αἰγιαλῷ 
N N 0 P399 e , δὲ » ς 2 ’ / 
πρὸς τοὺς μαθητὰς ---ἀλιεύοντες δὲ érvyov —* ἐνεφωνησέν 
/ Υ » » » ὧν 2) σ΄ ^ 
15 Te, παιδία, μὴ τι ὄψον ἔχετε; τοὺς 509g ἐν ἔξει τῶν 
/ ^ y, / /, ^ 
γνωρίμων παῖδας προσειπών. ““προσηνεγκὰν T€ αὐτῷ" 
Ν ςς $4.95 5 , , / , N 
φησὶ “ παιδία εἰς χειροθεσίαν εὐλογίας, κωλυόντων δὲ 
^ 7 5 e 3 ^ (A4 feda N / Ἂν N 
τῶν γνωρίμων, εἶπεν ὁ Ἰησοῦς, * ἄφετε τὰ παιδία καὶ μὴ 
; 90 9S , ^ , ^ Ν ’ , N e 
κωλύετε avra ἐλθεῖν πρὸς με’ τῶν yap τοιούτων ἐστὶν ἢ 
΄ ^ , ^ 55 / X N 3 MEN 
20 βασιλεία τῶν οὐρανῶν. τί βούλεται τὸ λεχθὲν αὐτὸς 
/ € , , ἐς ^ Χ m Ν /, 
διασαφήσει 0 κύριος λέγων “ἐὰν μὴ arpaqQre kai γένη- 
ε Ν / ^ , b , / , ^ / 
σθε ὡς τὰ παιδία ταῦτα, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν 
^ ^ 55» N / , ^ ^ 
τῶν οὐρανῶν" οὐ τὴν ἀναγέννησιν ἐνταῦθα ἀλληγορῶν, 
9 N Y , « e 7, 9 , , 
ἀλλὰ τὴν ἐν παισὶν ἁπλότητα εἰς ἐξομοίωσιν παρακατατι- 
/, [4 ^ N ^ e ^ * N N 3 y 
25 θέμενος ἡμῖν rovs παῖδας ἡμᾶς καὶ TO προφητικὸν ἐκλέ- 
^ /, /, ^ 
γεται πνεῦμα" ““ δρεψάμενοι᾽ φησὶ “κλάδους ἐλαίας ἢ 


, e ^ 5“ “αὶ , € /, / v 
φοινίκων οἱ παῖδες ἐξῆλθον εἰς υὑπαντησιν κυρίῳ καὶ 


τὸ, δὲ om. R. 19. πρός με] πρὸς ἐμὲ Pal. 
11. πολυτρόπως] πολυτρόπος R. 21. Matth. xviii. 5. 

πολύτροπος D. 26. δρεψάμενοι----Ἴ Haec liberius 
15. Joann, 1594 '5. conformata ex Matth. xxi. 8, 9. et 


16. Matth. xix. 14. Joann. xii. 13. composuit Clemens. 


45 


C. V. s. 12—14.] PAEDAGOGUS. 135 


κέ λέ t X τῷ υἱῷ Δαβὶδ, εὐλ ένο 
ἐκέκραγον λέγοντες, ὥσαννα τῷ υἱῷ Δαβὶδ, εὐλογημένος 
ε-- / , 38S / ^ Y , Ν 3; 
ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι κυρίου, φῶς καὶ δόξα καὶ αἶνος 
ϑ. i í D fM i yàp ἐμφαίνει ἑρμηνευό- 105 P 
38 S. με ἱκετηρίας τῷ κυρίῳ:  TOUTL yap ἐμφαίνει ἐρμὴ ᾿ 
, ^ Ν 7A 
μενον "EAXaÓt φωνῇ τὸ oecavva. 
7 ^ € N , , /, b. 
13. Καί μοι δοκεῖ ἡ γραφὴ ταύτην αἰνιττομένη τὴν 5 
N [4 5 7 /, ^ e , 
προφητείαν τὴν προειρημένην ἐν ὀνείδους μέρει τοῖς ῥᾳθυ- 
^ /, , ej 5, y, 
μοις ἐγκαλεῖν: “οὐδέποτε ἀνέγνωτε ὅτι ἐκ στόματος 
/ τ / / 5 » MA Y 
νηπίων kai θηλαζόντων κατηρτίσω aivov;  TOUTO TOL καὶ 
e 7 » ^ , / / ^ , 
ὁ κύριος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ μυωπίζει τοὺς γνωρίμους προσ- 
7 » ^ ^ 57 Z NM Ἂς / 
ἐχ ιν αὑτῷ, παρορμῶν ὡς 70 σπεύδων πρὸς TOV πατέρα, το 
/ ; N N , , 
5 ὀρεκτικωτέρους παρασκευάζων τοὺς ἀκροατὰς, uer ὀλίγον 
» / ^ / ^ 
ἀπιέναι προμηνύων, ὡς δέον αὐτοῖς ἀποκαρπίζεσθαι τῆς 
; / [4 ^ ej 5 y / 
ἀληθείας ἀφειδέστερον δηλῶν καὶ ὅσον οὐδέπω ἀπαίροντος 
5" » Ν. ^ 7 / 5 , v 7 6 
εἰς οὐρανὸν τοῦ λόγου. πάλιν οὖν αὐτοὺς παιδία καλεῖ 
τ Ἁ ςς J » ^ 9. € ^ 9 / 9» $n! 
φησὶ yap “παιδία, ἐτι μικρὸν μεθ᾽ ὑμῶν εἰμί. αὖθις e 15 
^ hj ^ ^ ^ 
παιδίοις ὁμοιοῖ τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν “ ἐν ἀγοραῖς 
7 Y / , / Gr ues Ν » » ΄ 
καθημένοις καὶ λέγουσιν, ηὐλήησαμεν ὑμῖν καὶ οὐκ ὠρχή- 
, D ». » 
σασθε, ἐθρηνήσαμεν καὶ ovk ἐκόψασθε," καὶ ὅσα ἄλλα 
y / ; Ν /, 
10 TOUTOLS οἰκείως ἐπήγαγεν. καὶ οὔτι γε μόνον TO εὐαγγέλιον 
, AME - 4 Oe v e » / 
ταύτῃ φρονεῖ, ὁμοδοξεῖ δὲ αὐτῷ καὶ ἡ προφητεία. λέγει 2. 
^ NY ςς 9 ^ ^ 7 , ^ x » 
γοῦν Δαβὶδ “ αἰνεῖτε, παῖδες, κυριον, αἰνεῖτε TO ὄνομα 
/ , /, Ἁ Ἁ AJ. X N N 
Kvptov. λέγει δὲ kai διὰ Ἡσαϊου “ ἰδοὺ ἐγὼ koi τὰ 
, e 5, € K 3» 
παιδία, ἃ μοι ἔδωκεν o θεὸς. 
΄ 3 /, N » Χ » »» 
14. Θαυμάζεις ἀκούων τοὺς ἄνδρας τοὺς ἐν ἔθνεσι 
^ S , » TONES.) ^ , J. ^ 
παῖδας παρὰ κυρίῳ ; oU μοι δοκεῖς ᾿Αττικῆς ἐπαΐειν φωνῆς, 25 
» δ » , ^ ^ N Ν € , ΕΣ N Ν 
παρ ἧς ἐστιν ἐκμαθεῖν τὰς καλὰς καὶ ὡραίας, ἐτι δὲ καὶ 


’ὔ ’ὔ 
ἐλευθέρας νεάνιδας παιδίσκας καλουμένας, παιδισκάρια δὲ 


1. ὡσαννὰ Potterus hic et infra 15. καὶ om. M. 

pro ὡς ἀννά. In F. lemma in mar- 15. Joann. xiii, 53. 

gine ὅτι τὸ ὡς dvvà φῶς kai δόξα xai 16. Matth. xi. 16, 17. 

αἶνος ἑλλάδι δύναται φωνῇ. 17. ηὐλήσαμεν]) ηὐλίσαμεν BV. 
7. Matth. χχὶ. τ6. cl. Psalm.viii. 3. 21. Psalm. cxiii. 1. 


12. ἀπιέναι Commelinus pro 22. lesai. viii. 18. 
ἀπεῖναι. 


5 


106 P. 


μι 
σι 


25 


136 CLEMENTIS [Lis. I. 


b! / (d A N s Ἂς - N 
τας δούλας, καὶ νεάνιδας δὲ καὶ αὐτὰς πρὸς TO εὐθαλὲς 
^ ^ e / ^ y Ν ^ 
τῆς παιδικῆς ἡλικίας ὑποκοριστικῶς τιμωμένας. καὶ τὰ 
» , 7 / ’ὔ σ᾿ 199 IN , ^ 
ἀρνία δέ μου ὅταν λέγῃ * στήτω ἐκ δεξιῶν, rovs ἀφελεῖς 
3. ^ ε δ᾽ , » , » 
αἰνίττεται παῖδας, ὡς ἄρνας, ovk ἄνδρας, | πρόβατα | ὄντας 
Ν , ^ δον / / 5. f£! ἊΝ 3 , , 
κατὰ γένος, τὰ δὲ ἀρνία προνομίας ἠξίωσεν τὴν ἐν ἀνθρώ- 
7 , ^ 7 X 7 
ποις ἁπαλότητα καὶ ἁπλότητα τῆς διανοίας τὴν ἀκακίαν 
^ ?22,/ ej A CC € ’ 55 
προτιμῶν. αὖθίς τε ὅταν φῇ “ ὡς μοσχάρια γαλαθηνα, 
Ἐν σι / , c Ν ἐξ ς Ν y Ν 
ἡμᾶς πᾶλιν ἀλληγορεῖ" καὶ “ὡς περιστερὰν ἄκακον καὶ 
» »» / e ^ , » , ^ ^ 
ἀχολον᾽ πάλιν ἡμᾶς. νεοττοὺς τε ἔτι δύο περιστερῶν ἢ 
, ^ CIEN c / , SN Ν / 
τρυγόνων ζεῦγος ὑπὲρ ἁμαρτίας κελεύει καὶ διὰ Μωυσέως 
’ὔ N » ^ e ^ ἈΝ » 
προσφέρεσθαι, τὸ ἀναμάρτητον τῶν ἁπαλῶν καὶ ἄκακον 
, / ^ ^ , 5 / 
καὶ ἀμνησίκακον τῶν νεοττῶν εὐπροσδεκτον εἶναι λέγων 
^ 0 ^ Ν Nd ^ € » θ ’ὔ e / x 
τῷ θεῷ kai τὸ ὅμοιον τοῦ ὁμοίου καθάρσιον ὑφηγούμενος 
» Ν Ν N N ^ / b! S N e , 
ἀλλὰ καὶ TO δειλὸν τῶν τρυγόνων τὴν πρὸς τὰς ἁμαρτίας 
, / € ^ ej N ee N Ν ,ὔ 
εὐλάβειαν ὑποτυποῦται. ὅτι δὲ ἡμᾶς τοὺς νεοττοὺς λέγει 
΄, e / ^ , » , Y / 
μάρτυς 7) γραφὴ “ὃν τρόπον ὄρνις συνάγει τὰ νοσσία 
e M Ν / ^ »» e A / 
ὑπὸ τὰς πτέρυγας αὐτῆς, οὕτως ἐσμὲν νεοττοὶ κυρίου, 
^ /, ^ ^ , Χ € , 
θαυμαστῶς πάνυ καὶ μυστικῶς τοῦ λόγου τὴν ἁπλότητα 
^ ^ 9 e / e 7A // 23x N 
τῆς ψυχῆς eis ηλικίαν ὑπογραφομένου ouv. πῆ uev 
SN ^ € ^ ^ ^ Α N » , ej M 
γὰρ παῖδας ἡμᾶς καλεῖ, πῆ δὲ νεοττοὺς, ἐσθ᾽ Ore δὲ 
/ N N / y /, hy * 
νηπίους, υἱοὺς δὲ ἀλλαχόθι, καὶ τέκνα πολλάκις καὶ λαὸν 
, ^ N / , » 
καινὸν" “τοῖς δὲ δούλοις μου φησὶ “ κληθήσεται ὄνομα 
9.99 ,ὔ » y A Ἂς b 5... » 
καινὸν ——-véov ὄνομα λέγει TO καινὸν καὶ QGiOL0v, ἄχραντον 
ε ἘΞ, / , / ^ / 
καὶ ἁπλοῦν kal νήπιον kai ἀληθινόν ----“ ὃ εὐλογηθήσεται 
» * ^ e^ ,5 
ἐπὶ τῆς γῆς. 
3 ^ N 3 ς ^ /, ^ ^ 
15. AAAwyopov δὲ αὖθις ἡμᾶς πώλους καλεῖ, TOUS 


, ^ / N δ. / , , ^ N Ν 
ἀζυγεῖς κακίᾳ, τοὺς ἀδαμάστους πονηρίᾳ, ἀφελεῖς δὲ καὶ 


3, Matth. xxv. 33. cl. Joann. Το. καὶ διὰ R. καὶ om. ceteri, ut 
ἐν ὁ ἠδ ἡ -ἢ videtur. "Tum μωσέως libri. 

4. Seclusi πρόβατα. kai πρόβατα ib. δον, ἂρ. x11..6.5 Luc. 
Potterus. 11: 24. 

5. ἠξίωσεν Ἐκ, ἠξίωσε V. 16. Matth. xxiii. 57. 

7. 2 Beg. xvii. 24. Amos. vi 4. ib. νοσσία] νόσσια BF. νεόσσια V. 


el Tue. x. r0. 22, lesai. Ixv. 15, 16. 


I5 


20 


B V. g1I5, 16] PAEDAGOGUS. 137 


Ν᾿ Ν 7 Ν , N $2. «X N 
. go Tpos αὐτὸν μόνον TOV πατέρα σκιρτητικοὺς, οὐχὶ “τοὺς 
: ^ ^ 7 / ej Ν 
ἐπὶ ταῖς τῶν πλησίον γυναιξὶν χρεμετίζοντας ἵππους; τοὺς 
€ rv 99 , ^ N u Ν 
ὑποζυγίους καὶ ÜnAvuavés, ἀλλὰ τοὺς ἐλευθέρους καὶ 
Ν N / Ν N / Χ , 3 , 
veoyvovs, TOUS yavpovs διὰ τὴν πίστιν, TOUS εἰς ἀληθειαν 
7 ^ ^ SN / * ^ 
evÓpouovs, TOUS ταχεῖς πτρὸς σωτηρίαν, τοὺς καταπατοῦν- 5 
/ N , ^ , / 
τας καὶ κροαίνοντας τὰ κοσμικά. “ χαῖρε σφόδρα, θύγατερ 
’ / , [4 [4 , Χ Ἑ , 
Σιῶν: κήρυσσε, θύγατερ ᾿ἱερουσαλῆμ: ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς 
5 δ. 7 CANA 
σου ἔρχεταί σοι δίκαιος, πραὺς καὶ σώζων, καὶ αὐτὸς 
Ξ en N 5: 7 ΝΕ , * ^ NCC 
πρᾶος καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὑποζύγιον καὶ πῶλον νέον. 
3 » N ^ , /, / , N N N » 
35 ovk ἤρκει TO πῶλον εἰρηκέναι μόνον, ἀλλὰ καὶ τὸ νέον 10 
/, 5 ^ Χ » ^ / ^ » / 
προσέθηκεν αὑτῷ, τὴν ἐν Χριστῷ veoAaiav τῆς ἀνθρωπο- 
, N / 3... , J 
Tros καὶ ἀγήρω μετὰ ἁπλότητος αἰϊδιότητα ἐμφαίνων. 
, N ^ , /, δ , [4 ^ 
τοιούτους δὲ ἡμᾶς νέους πώλους τοὺς νηπίους ὁ θεῖος 
ε ^ ’ 3 / , N NUS, 5) ε ’ὔ , 
ἡμῶν πωλοδάμνης ἀνατρέφει. εἰ δὲ καὶ ὄνος εἴη ὁ νέος ἐν 
^ ^ M , à ^ » i Ν N 
τῇ ypaQn, πλὴν ἀλλα πῶλος ὄνος καὶ οὗτος. “καὶ TOV 15 
^ 99 , /, 3993 € ^ ^ 
πώλον᾽ φησὶ “ προσέδησεν auméAq" ἁπλοῦν τοῦτον καὶ 107 P. 
, À N ^ λά δὴ ἃ » À 29 E 
νήπιον λαὸν τῷ λόγῳ προσδῆσας, ov ἀμπελον ἀλληγορεῖ 
, NY 5 € » € - € , » Ἁ 
4o φέρει γὰρ οἶνον 7) ἄμπελος, ὡς αἷμα ὁ λόγος, ἄμφω δὲ 
, / ^ / € M 5 ^ 7 Ν 
ἀνθρώποις ποτὸν εἰς σωτηρίαν, 0 μὲν οἶνος τῷ σώματι, TO 
Ἁ c ^ / € N » € ^ 7 7 
δὲ αἷμα τῷ πνεύματι. ὡς δὲ καὶ ἄρνας ἡμᾶς λέγει, ἐχέγ- 20 
, NC Á N ^ e N ^ 
yvos μαρτυς δια Hoatov τὸ πνεῦμα" * ὡς ποιμὴν ποιμανεῖ 
Ν / » ^ b £s / , ^ / » 3» 
τὸ ποίμνιον αὐτοῦ καὶ τῷ βραχίονι αὐτοῦ συλλέξει ἄρνας, 
^ » e ^ ^ , 9 , , » 
TO ἐτι ἀπαλῶώτερον τῶν προβάτων εἰς ἀφελειαν ἄρνας 
ἀλληγορῶν. 
3 / ς ^ N , ^ 
16. AueA« kai ἡμεῖς τὰ καλλιστα καὶ τελεώτατα τῶν 25 
» ^ 7] ’ ^ , / 
ἐν τῷ βίῳ κτημάτων παιδικῇ προσηγορίᾳ τιμήσαντες παι- 
ὃ / s / , [4 NM € 
458 δείαν kai παιδαγωγίαν κεκλήκαμεν. παιδαγωγίαν δὲ ὁμο- 


I. Jerem. v. 8. i Ἂ i 
2. γυναιξὶν Εἰ, γυναιξὶ ἡ. ᾿ Ii. veoAaíav | “Ῥεολεαν (αι ab alia 
3. ὑποζυγίους ἱπποζυγίους FV. manu) F. νεολέαν M. 
* Hoesch. ὑποζυγίους, cujus vestigia 15. Gen. xlix. ΤΙ. | 
etiam in Pal. [et R.] exstant." SY. 16. ἁπλοῦν om. BR, et in spatio 
6. Zach. ix. 9. vacuo Pal. 
10. τὸ νέον] zu νον ΠΗ. 21. lesai. xl rr. 


198 CLEMENTIS [Lis. I. 


^ 5 3 Χ € N , / s » / 
λογοῦμεν εἰναι ἀγωγὴν ἀγαθὴν ἐκ παίδων πρὸς ἀρετὴν. 
9 / , 5 € ^ D / e / NY 
ἐμφαντικώτερον δ᾽ οὖν ἡμῖν ἀποκαλύπτων ὁ κύριος TO 
/ 3 ^ / 7 /, / 
σημαινόμενον ἐκ τῆς παιδίων προσηγορίας γενομένης ζητή- 
» ^ , , 7 » ^ j [4 » 
σεως ἐν τοῖς ἀποστόλοις, * ὅστις αὐτῶν εἴη μείζων, ἔστη- 
e 59 ^ , 7 , 9 Lui ^ ΣΧ e * 
5σεν ὁ Ἰησοῦς ἐν μέσῳ παιδίον εἰπὼν ὃς ἐὰν eavrov 
/ e NY / ^ c / , Y , ^ 
ταπεινώσῃ ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτος μείζων ἐστὶν ἐν τῇ 
7 ^ , ^ 3» 3 » / ^ ^ 
βασιλείᾳ τῶν ovpavGv. οὐκ ἄρα κατακέχρηται τῇ TOV 
/ “ e , / d / e S 
παιδίων προσηγορίᾳ ὡς ἀλογίστων ἡλικίᾳ, ἡ τισὶν 
y ΣῸ» 5 / ^ N , ε SY / ^ 
ἔδοξεν, οὐδ᾽ àv εἴπῃ ““ἢν μὴ γένησθε ὡς rà παιδία ταῦτα, 59 
3 / Χ ^ ^ , ^ 

10 οὐκ εἰσελεύσεσθε εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ, ἀμαθῶς 
5 / » $9 9 Y / e /7 N 38V 
ἐκδεκτέον. οὐκ ἀρ᾽ ἔτι κυλιόμεθα οἱ νήπιοι χαμαὶ οὐδὲ 
[v4 € v ὔ ERN ^ » / ef ^ 
ἕρπομεν ὡς τὸ πρόσθεν ἐπὶ γῆς ὄφεων δίκην 0Ào TO 

v Ν Ν 5 / , , / , 
σώματι περὶ τὰς ἀνοήτους ἐπιθυμίας ἰλυσπώμενοι, ἀνατει- 

Υ δὲ » ὯΝ 5 / / Nast / » ε - 89 S. 
νομενοι δὲ ἄνω τῇ ἐννοίᾳ, κοσμῳ kai ἁμαρτίαις ἁἀποτεταγ 

/, 3 / ^ , , ^ ^ ej , , 

15 μένοι, ὀλίγῳ ποδὶ ἐφαπτόμενοι τῆς γῆς. ὅσον ἐν κοσμῷῳ 
5 ὃ ^ / / e. f " / δὲ e 
εἶναι δοκεῖν, σοφίαν μεταδιώκομεν ayiav* μωρία δὲ αὐτὴ 

ed / 5 , ^ 
τοῖς εἰς πανουργίαν ἠκονημένοις δοκεῖ. 
^ 5 9 / € * / , , z 
17. []αΐδες οὖν εἰκότως οἱ θεὸν μόνον ἐγνωκότες πατερὰ 
, ^ IY 7 7 /, /, 
ἀφελεῖς kai νήπιοι καὶ ἀκέραιοι, oL κεράτων μονοκερώτων 
» ͵7] ^ ^ , , ^ , / 

20 ἐρασται" τοῖς γοῦν προβεβηκόοσιν ἐν TQ λόγῳ ταύυτην 
, / N N , ^ , e nó. 
ἐπεκήρυξεν τὴν φωνὴν, ἀφροντιστεῖν κελεύων τῶν τῇδε 5 

/, / /, ^ N ES 

πραγμάτων καὶ μόνῳ προσέχειν τῷ πατρὶ παραινὼν μι- 
/ N : / s , ^ , / / "m ^ 
108 Ῥ, μουμένους τὰ παιδία. διο kav τοῖς ἐχομένοις λέγει * μη 
^ N ^ » Ν ^ OR ΄ € ΧΩ 
μεριμνᾶτε περὶ τῆς αὔριον ἀρκετὸν yap τῇ ἡμέρᾳ ἡ κακία 
3 a5 ..35 [74 , / N ^ 7 δ ὩΣ “ἢ 
25 αὐτῆς." οὕτως ἀποθεμένους τὰς τοῦ βίου φροντίδας ἐξέ- 
, ^ Ν / N. f ^ N 
χεσθαι μόνου τοῦ πατρὸς παραγγέλλει. καὶ 0 πληρῶν τὴν 

, Χ , CX ev) / 4 um N ὩΣ s 
ἐντολὴν ταύτην τῷ ὄντι νήπιὸς TÉ ἐστι καὶ παῖς θεῷ τε 


Ν ^ , ^ NC NOE / ^ Nee , 
KaL TQ κοσμῷ, TO μὲν ὡς πεπλανήμένος, TO δὲ ὡς ηγαπη- 


2. ἐμφαντικώὠτερον ἐμφατικώτερονΜ. — ceteri. 


3. παιδίων] παιδίον M. 21. ἐπεκήρυξεν Μ. érekrpvée V. 
4. Matth. xviii. 1, sqq. 23. Matth. vi. 34. 

5. ἑαυτὸν] αὑτὸν M. 28. τῷ μὲν---τῷ] ᾧ μὲν ---ᾧ Pal. 
9. Matth. xviii. 3. Sed vulgata lectio convenientior, 


. ἡ ! 
I9. μονοκερώτων bh. jpovokepárev — hoc quidem in loco. SYLB. 


C.V.s.17,18]  PAEDAGOGUS. 139 


/ N c ΄ ᾿ ^ u e 
μένος. εἰ δὲ * εἷς διδάσκαλος ἐν ovpavois, ὡς φησιν ἡ 
Χ , [4 , ^ , ^ /, 
10 γραφὴ. ὁμολογουμένως οἱ ἐπὶ γῆς εἰκότως àv πάντες 
/ y. y ^ [74 3 , ^ N M 
κεκλήσονται μαθηταί ἔχει γὰρ οὕτως TO ἀληθὲς, TO μὲν 
/ 5 lY ^ / ^ , » € ^ N 
τέλειον εἰναι παρὰ τῷ κυρίῳ τῷ διδάσκοντι ἀεὶ, τὸ δὲ 
Ν s ri S. Wm ^ y 
παιδικὸν καὶ νήπιον παρ ἡμῖν τοῖς ἀεὶ μανθάνουσιν. 
/ M ! / Ν / ^ ^ , hM 
18. Ταύτῃ τοι ἡ προφητεία τὸ τέλειον τῇ τοῦ ἀνδρὸς 
! 7 NI /, ^ ^ 3 τ * ^ 
τετίμηκεν προσηγορίᾳ kai διὰ γε τοῦ Δαβὶδ, ἐπὶ μὲν τοῦ 
7 » e y 355 , 
διαβόλου * ἀνδρα αἱμάτων φησὶ * βδελύσσεται κύριος." 
» .* e , , , ^ P N S 
&vOÓpa αὐτὸν ὡς τέλειον ἐν κακίᾳ καλεῖ. λέγεται δὲ καὶ ὁ 
, - M N N 5 5 « , , , 3. ΓΛ 
κύριος ἀνὴρ διὰ TO εἰναι αὐτὸν τέλειον ἐν δικαιοσύνῃ. αὐτίκα 
^ € , » Ζ b! 
15 γοῦν ὁ ἀπόστολος: ἐπιστέλλων πρὸς Κορινθίους φησίν 
ε /, Ν e ^ e , , e N 
* ἡρμοσάμην γὰρ ὑμᾶς ἐνὶ ἀνδρὶ παρθένον ἁγνὴν παρα- 
^ ^ ^ 39 » € , NX «ιν Χ 
στῆσαι τῷ Χριστῷ, εἶτε ὡς νηπίους καὶ ἁγίους πλὴν 
3 S ^ , / / s» / 7 
ἀλλὰ τῷ μόνῳ κυρίῳ. σαφέστατα δὲ Ἐφεσίοις γράφων 
» ,F Ν 7] € /, / {ςς 7 
ἀπεκάλυψεν τὸ ζητούμενον ὧδέ πως λέγων “ μέχρι καταν- 
᾽ὔ e /, , N ἘΝ σι , N ^ 
τήησωμεν OL πᾶντες εἰς τὴν ἐνότητα τῆς πίστεως καὶ τῆς 
’ὔ ^ ^ » , , € / 
ἐπιγνώσεως τοῦ θεοῦ εἰς ἀνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας 
^ / ^ ^ ej // “5. 7] 
τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα μηκέτι ὦμεν νήπιοι, 
, s / τ 55 7 ^ : 
20 κλυδωνιζόμενοι καὶ περιφερόμενοι παντὶ ἀνέμῳ τῆς διδὰ- 
/ 5 ἴοι // ^ , / » 7 * 
σκαλίας ἐν τῇ κυβείᾳ τῶν ἀνθρώπων, ἐν πανουργίᾳ πρὸς 
/ ^ ΄, / SLE: 381 
τὴν μεθοδείαν τῆς πλάνης, ἀληθεύοντες δὲ ἐν ἀγάπῃ 
, Ν Ν ’ 3 ^ 7 9 , 
αὐξήσωμεν εἰς αὐτὸν τὰ πάντα." ταῦτα λέγων εἰς οἰκο- 
v ^ 7] ^ ^ [14 5 N 
δομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὃς ἐστι κεφαλὴ kai 
S BAN e / , / y M ^ N e / N 
ἀνὴρ ὃ μόνος ἐν δικαιοσύνῃ τέλειος, ἡμεῖς δὲ οἱ νήπιοι τοὺς 
^ LI / / ^ [4 / 
παραφυσῶντας εἰς φυσίωσιν φυλαξάμενοι τῶν αἱρέσεων 
/ N /, ^ » e ^ 
ἀνέμους καὶ μὴ καταπιστεύοντες τοῖς ἄλλως ημῖν vovOe- 
^ p. / , e , N19 / ' 
τοῦσι πατέρας, τελειούμεθα τότε, ὅτε ἐσμέν ἐκκλησία τὴν 
N ἊΝ N , [4 
κεφαλὴν rov Χριστὸν ἀπειληφοτες. 


I. Matth. xxiii. 8, sqq. ib. Ephes. iv. 13-15. 

5. μανθάνουσιν FM. μανθάνουσιν. 23. τοῦ Χριστοῦ] τοῦ om. F. 

ἡ. τετίμηκεν F.. τετίμηκε V. 24. οἱ νήπιοι Μ. Aberat οἱ. 

8. Psalm. v. 6. 25. Cf. Coloss. ii. 18. Ephes. 
τ ον; IE xx »: Nob. 


I5. ἀπεκάλυψεν Μ. ἀπεκάλυψεν. 


o 


140 CLEMENTIS [ Lis. I. 


9 ^ » ^ , ^ 7 ^ 
19. ᾿Ενταῦθα ἐπιστῆσαι δίκαιον τῇ προσηγορίᾳ τοῦ 25 
, ej 3 , ’ Ἂ /, 
νηπίου, ὅτι οὐκ ἐπὶ ἀφρόνων τάττεται τὸ νήπιον᾽ νηπύτιος 
N N ce "A Νὴ ,, » e , 

μέν γὰρ οὗτος, νήπιος δὲ ὁ νεήπιος, ὡς ἤπιος ὁ ἁπαλό- 

«€ / s ^ ^ , , 
109 P. φρων, οἷον ἥπιος νεωστὶ kai πρᾶος τῷ τρόπῳ γενόμενος. 

^ , ’ ’ ^ / 

5 τοῦτο TOL σαφέστατα ὁ μακαριος Παῦλος ὑπεσημήνατο 
, Ν ἐς » , / 5 e ^ 3 Υ 
εἰπὼν “ δυνάμενοι ἐν βάρει εἶναι ὡς Χριστοῦ ἀπόστολοι 
3 , » 3 7 ς ^ e ^ SN , ^ 
ἐγενήθημεν ἡπιοι ἐν μέσῳ ὑμῶν, ὡς ἂν τροφὸς θάλπῃ τὰ 
e ^ /, 3» » 3 (A ’ ^ 
ἑαυτῆς τέκνα.  Tmios οὖν ὁ νήπιος καὶ ταύτῃ μᾶλλον 
» Ν € N Ν e ^ CN » Ν , L4 
ἀταλὸς, ἁπαλὸς kai ἁπλοῦς kai ἀδολος kal ἀνυποόκριτος, 30 
»^AMN N /, EY 3 , 1 * 2 79 e P EY 

10 (Qus. τὴν γνώμην kai ὀρθὸς" τὸ δέ ἐστιν ἁπλότητος καὶ 

/ € , 3, 7 Ν 39 /, 
ἀληθείας ὑπόστασις" “ἐπὶ riva yap ^ φησὶν “ ἐπιβλέψω 
SN ἃ ^ t L4 399 ^ N /, 

ἢ ἐπὶ τὸν πρᾶον καὶ ἡσύχιον ; τοιοῦτος γὰρ ὁ παρθένιος 
,ὔ 3 N NU CM 2 N hy Χ / 5 N 
λόγος, ἀταλὸς καὶ ἄπλαστος" διὸ kai τὴν παρθένον ἀταλὴν 
/ hy ^ , ^ ΒΕ Ν 
νύμφην καὶ τὸν παῖδα ἀταλαφρονα κεκλῆσθαι ἔθος" ἀταλοὶ 
ἈΝ "Ὁ ^ e € EY N N NN 3 N , 
15 δὲ ἡμεῖς οἱ ἁπαλοὶ πρὸς πειθὼ καὶ εὐέργαστοι πρὸς ἀγα- 
, » , 
θωσύνην, ἄχολοί re καὶ ἀνεπίμικτοι κακοφροσύνῃ καὶ 

, € Ἁ N N € Ν Ν Ν 

σκολιοτητι ἢ μέν yap γενεὰ ἡ παλαιὰ σκολιὰ καὶ σκλη- 
ν᾿ ἈΝ Ἁ 7 « Ν € ^ hy N 
ροκάρδιος, χορὸς δε νηπίων, ὁ καινὸς ἡμεῖς λαὸς, τρυφερὸς 35 

^ ^ N ^ / ^ , ^ N 
ὡς παῖς, ἐπὶ δὲ ταῖς καρδίαις τῶν ἀκάκων ἐν τῇ πρὸς 
€ 7 ϑ ^ /, € 5 , € ^ LY 

20 Ῥωμαίους ἐπιστολῇ χαίρειν ὁ ἀπόστολος ομολογεῖ, kai 
N. δὴ N [4 € , ^ , J 9:2 EN , 
δὴ ὅρον τινὰ νηπίων, ὡς εἰπεῖν, ἀποδίδωσιν εἰπὼν, θελω 
Διο ^ N “3 , b 3 * , /, M 9 
δὲ ὑμᾶς σοφοὺς μεν εἰναι εἰς τὸ ἀγαθὸν, ἀκεραίους Oe εἰς 
b , 

TO κακὸν. 
N Y NN y ἈΝ ἢ ^ / Y 
20. Καὶ yap οὐδὲ ἐστιν τὸ ὄνομα τοῦ νηπίου κατὰ 


7 E PN , H * E emer Ν 
25 στέρησιν ἡμῖν νοούμενον, ἐπεὶ TO V?) στερητικὸν γραμμα- 


3. ἤπιος] Scribebatur ἥπιος utro- 11. [658]. lxvi. 2. 
bique et infra non raro in codici- 13. ἀταλὸς Potterus. ἁπαλὸς libri. 
bus. Hic ἤπιος M. ib. ἀταλὴν FM. ἁπαλὴν V. 
5. τοι] σοι Pal. 14. draAádpova] ἁπαλάφρονα V. 
6. Thess. I ii. 6, 7. ib. ἀταλοὶ BR. Pal. ἁπαλοὶ V. 
7. ἤπιοι V. ἥπιοι Ἐς, νήπιοι BR. I5. ἀγαθωσύνην scripsi pro dya- 
Pal. θοσύνην. 
9. ἀταλὸς, ἁπαλὸς (ἀπαλὸς M) καὶ 16. ἄχολοι] ἄλοχοι R. 
ἁπλοῦς codices. ἀπαλὸς καὶ ἁπαλὸς 20. Rom. xvi. 19. 


ἁπλοῦς V. 24. οὐδέ ἐστιν Ε', οὐδὲ ἐστὶ V. 


C. V. $. 19—21.] PAEDAGOGUS. 141 


^ ^ ^ , ^ » € ^ e ^ 

τικῶν νομοθετοῦσι παῖδες. εἰ yap ἄφρονας ἡμᾶς oi τῆς 
, z ^ ἘΠῚ ᾿ς ^ 

νηπιότητος κατατρέχοντες καλοῦσιν, ὁρᾶτε πῶς βλασφη- 


^ , ^ , N N , 
4o μοῦσιν ἐπὶ TOV κύριον τοὺς εἰς θεὸν karamedQevyoras 


2, Ἅ N 7 ^ 
ἄφρονας ὑπολαμβάνοντες, εἰ δὲ, ὅπερ καὶ μᾶλλον ἐξακου- 


/ N y NN , Oo MS ^ e ^ , 7 
OTE€OP, TOUS PnTLOUS καὶ QGUTOL ἔπι TOV QT Àcv ἐκδέξζονται, 


/ Les £ 7 A! e » /, 
χάιρομεν Τῇ πρροσηγοριᾳ᾽ νηπίιαι γὰρ αι vea φρένες εἰσὶν 
, ^ ^ 3 / e bY N ε N * 
εν παλαιᾳ TT) ἀφροσύνῃ αι νεωστι GUVE€TOL, &L κατὰ τὴν 


4 N N 7] 14 ^ » 
διαθηκην τὴν καινὴν ἀνατείλασαι. ἔναγχος γοῦν ἔγνωσται 


ε θ s N Y z^ ^ / ςς εν Y 
0 εος kara ΤῊΡ Του Χριστοῦ παρουσιαν. θεὸν γὰρ 


ἡδεὶ » 9 N € eN N € ^ ε εχ 3 Av 39 
OvOELS €yvo, εἰ μὴ 0 υἱὸς KaL c ἂν Ο υἱὸς ἀποκα vy. 


/ / SLUT: Ν € * ἈΝ 3 N ^ 
νέοι τοίνυν O λαὸς O καινος προς ἀντιδιαστολὴην του 


/ ^ N 5^ p , /, by » 
45 πρεσβυτέρου λαοῦ, τὰ νέα μαθόντες ἀγαθα. καὶ ἐστιν 


€ ^ N PO ^ λ / e 5 7 ej , » e 

ἡμῖν τὸ οὖθαρ τῆς ἡλικίας ἡ ἀγήρως αὕτη νεότης, ἐν ἡ 
b , 5 A 3 XN , by 3 X » ^ 5 

πρὺς νόησιν ἀεὶ ἀκμάζομεν, ἀεὶ νέοι καὶ ἀεὶ ἤπιοι καὶ ἀεὶ 


N 5 N N ^ 
καινοί: χρὴ γὰρ εἶναι καινοὺς τοὺς λόγου καινοῦ μετειλη- 
’ 3» N ^ ^ ^ 
φότας, ro δὲ ἀϊδιότητος μετειληφὸς ἐξομοιοῦσθαι φιλεῖ τῷ 
3 /, e 5 £f vx ^ ^ € N 
ἀφθάρτῳ, ὡς εἶναι ἡμῖν τῆς παιδικῆς ἡλικίας τὴν προση- 


/ » N ^ N N , 7 5 ' 3 ἘΣ 
γοριαν eap 7ravTOS TOU ὧν δια TO «ynpo εἰναι τὴν €v ἡμιν 


3 / v L9 / N 3 /, € ^ , 
ἀλήθειαν kai τῇ ἀληθείᾳ τὸν avakexvuévov ἡμῶν τρόπον. 


/ NIE» S LEY Ν N $.N Na € / 
50 2I. Σοφία 0€ ἀειθαλὴῆς, ἀεὶ κατὰ τὰ αὐτὰ kai ὡσαύτως 


y N y / N »ν 55 
ἔχουσα καὶ οὔποτε μεταβάλλουσα: “τὰ παιδία" φησὶν 


c S NE »5 » , / N39 IN ΄ 
αὐτῶν €T OMOV ἀρθήσονται καὶ ἐπὶ γονατων παρακλη- 


, , Zz /, e? * 
θήσονται. ὡς εἴ τινα μήτηρ παρακαλέσει, οὕτως κἀγὼ 


e ^ / € , / N / 
ὑμᾶς 7apakaAégOo." ἢ μητὴρ προσάγεται τὰ παιδία καὶ 
e ^ ^ N ’ὔ’ N , ’ἤ Ν Ἁ / 
40 S. ἡμεῖς ζητοῦμεν τὴν μητέρα τὴν ἐκκλησίαν. TO μὲν τοίνυν 
S3 ' γι: N ej e 5» 5 ’ e 
kai ἀσθενὲς καὶ ἁπαλὸν ἅπαν, ἅτε δὶ ἀσθένειαν, ἡ βοη- 


/ / / Fay ἝΝ Ἐν N N 
θείας δεόμενον, κεχαρισμένον τέ ἐστι καὶ ἡδὺ καὶ τερπνὸν, 


1. εἰ γὰρ] οἱ γὰρ BR. 

8. γοῦν] οὖν R. 

9. τοῦ Χριστοῦ R. — Aberat τοῦ. 
ib. Matth. xi. 27. Luc. x. 22. 
13. αὕτη ex αὐτὴ factum in M. 
I5. λόγου καινοῦ F. Pal. λόγου xai 


νοῦ M. καινοῦ λόγου D. κοινοῦ (sed 
superseripto καὶ) λόγου R. λόγους, 
καινοῦ Υ. 

18. διὰ τὸ] διὰ τοῦ R. 

21. 1688]. Ixvi. 12, 13. 


σι 


110 Ῥ. 


25 


149 CLEMENTIS (Lis. I. 


b 0 Ü ἱσταμέν Ὁ τηλικῷδε τὴν βοήθειαν. ὡς γὰ 
τοῦ θυμικοῦ ἱσταμένου τῷ τηλικῷδε τὴν βοήθειαν᾽ ὡς yap 
e , / ej ^ ^ N e N 
oL πατέρες καὶ αἱ μητέρες ἥδιον ὁρῶσι τῶν μὲν ἵππων TOUS 
/ ^ N ^ Ν N 4 Ν 2 x 
πώλους, τῶν δὲ βοῶν τὰ μικρὰ μοσχάρια καὶ λέοντος 


/ NUMERO / Ν IY , / , e 
σκύμνον καὶ ἐλάφου νεβρὸν kai ἀνθρώπου παιδίον, οὕτως 


* ^ [74 € * N , 350 N , 
Βκαὶ TOV ὅλων ὁ πατὴρ TOUS εἰς αὑτὸν καταπεφευγότας 5 


^ , / 
προσίεται καὶ ἀναγεννῆσας πνεύματι εἰς υἱοθεσίαν νηπίους 
3 Ν ^ y , Ν ^ SEE ^ 
οἶδεν᾽ καὶ φιλεῖ τούτους μόνους καὶ βοηθεῖ kai ὑπερμαχεῖ 
Ν N ^ 3 9 , 3 XN EY N , N » 
καὶ διὰ τοῦτο ὀνομάζει παιδίον. ἐγὼ καὶ τὸν ᾿Ισαὰκ εἰς 
^ , / - / (s / [4 3 7 ^ 
παῖδα ἀναφέρω γέλως ἐρμηνεύεται ὃ  loaak. τοῦτον 
ex N ^ N ^ ^ 
το ἑώρακεν παίζοντα μετὰ τῆς γυναικὸς καὶ βοηθοῦ, τῆς 
, [i , /, ^ 
Ῥεβέκκας, ὁ περίεργος βασιλεὺς. βασιλεύς μοι Ookec— 
3 , » 5, ^ / 3 € , 
111 Ῥ, Αβιμελεχ ονομα αὑτῷῳ-----σοφία τις €LVQL υπεέρκοσμιος, 
^ ^ ^ * , € /, M 
κατασκοποῦσα τῆς παιδιᾶς TO μυστήριον, Ῥεβέκκαν δὲ 
ε / / ^ ^ / NU , 
ἑρμηνεύουσιν ὑπομονὴν. ὦ τῆς φρονίμου παὶϊδιᾶς" γελως 
Ν , e ^ , N » € [4 
r5 kai δι ὑπομονῆς βοηθούμενος koi ἐφορος ὁ βασιλεὺς. 
^ ^ ^ ^ 5 ^ ^ 
ἀγαλλιᾶται TO πνεῦμα τῶν ἐν Χριστῷ παιδίων ἐν ὑπομονῇ 
t ι 
’ Ν e) € 7 ’Ψ 
πολιτευομένων" καὶ αὕτη ἡ θεία παιδιὰ. 
, b! y N NN e ^ / 
22. Τοιαύτην τινὰ παίζειν παιδιὰν τὸν ἑαυτοῦ Δία 
/ / 7 Ν » N “4 £N 
"HpakAewos λέγει. τί γὰρ ἄλλο εὐπρεπὲς ἔργον σοφῷ 
Ν , ^ / Ν / ^ ^ ^ 
20 Καὶ τελείῳ ἢ παίζειν kai συνευφραίνεσθαι τῇ τῶν καλῶν 
e ^ ^ /, ^ ^ / 
ὑπομονῇ καὶ τῇ διοικήσει TOV καλῶν συμπανηγυρίζοντα 
^ ^ » S ἂν € ^ SN € hy ^ 7 
τῷ θεῷ; ἐστι καὶ ἄλλως ὑπολαβεῖν τὸ ὕπο τῆς προφητείας 


, / s € ^ Ν ^ ἌΤΑΝ, / [4 
μηνυόμενον χαίροντας ἡμᾶς καὶ γελῶντας ἐπὶ σωτηρίᾳ, ὡς 


I. τοῦ θυμικοῦ---- βοήθειαν) τοῦ θεοῦ IO. ἑώρακεν ΕΜ. ἑώρακε V. 
μὴ περιεσπασμένου τῷ τηλικῷδε τὴν 14. παιδιᾶς----παιδιᾶς----παιδιά] Τ,1- 
βοήθειαν margo F. Sie etiam DR, bri παιδείας----παιδείας--- παιδεία. Cor- 
nis] quod περιισταμένου pro mepwe- rectum ex Philone vol. 1. p. 354. 
emacuévov: unde τῷ τηλικῷδε (ut alüsque scriptoribus ad Heracliti 
Sylb. conjecerat) scripsi pro ro? dictum alludentibus, quorum locos 


πηλικῷδε. vide ap. Mullach. Fragm. Philos. 
ib. θυμικοῦ] θυμηκοῦ M. p. 320. et Bernays. in Museo Rhen. 
ib. τὴν βοήθειαν] eis βοήθειαν Sylb. — vol. 7. p. 109. 1 11. 
3. λέοντος Doehnerus Quaest. 18. παιδιὼν Heinsius. παιδείαν 
Plut. 3. p. 56. pro λεόντων. libri. 
4. οὕτως BR. οὕτω FV. 19. Ἡράκλειτος) ἡράκλητος M. 


6. νηπίους Sylb. ἡπίους V. 21. τῇ διοικήσει] τῇ om. Pal. 


1o 


I5 


EV. E 322, 25.] PAEDAGOGUS. 148 


τὸν 'laaak. ἐγέλα δὲ κἀκεῖνος ToU θανάτου λελυμένος, 
/ NOU. / N ^ / ^ , /, 
παίζων kai ἀγαλλιώμενος avv τῇ νύμφῃ τῇ εἰς σωτηρίαν 
€ ^ ex. ^ , / € € N » / 
ἡμῶν βοηθῷ, τῇ ἐκκλησίᾳ, ἢ ὑπομονὴ ὄνομα πάγιον 
τέθειται, ἤτοι ἐπεὶ μόνη αὕτη εἰς τοὺς αἰῶνας μένει χαί- 


“ὙΠ ν»,.5 e ^ ^ , /, ey 
povaa «eu ἢ ἐξ υπομονὴς TOV πιστευοντῶν OUVEOTT)KEP, OL 


Ci 


, , ^ Y e ^ 9 , € / 
ἐσμεν μελη Χριστοῦ, καὶ ἡ TOV εἰς τέλος ὑπομειναντῶν 
ὔ * Cow , / “ S) [4 
μαρτυρία καὶ ἡ ἐπὶ τούτοις εὐχαριστία: αὕτη δὲ ἐστιν ἢ 
υστικὴ παιδιὰ καὶ ἡ σὺν τῇ σεμνῇ θυμηδίᾳ βοηθοῦσα 
20 μ 7 ἱ ἢ gw τῇ σεμνῇ θυμηδίᾳ βοη 


/ ε ^ Χ € Ν » € ^ 
σωτηρία. ὃ γοῦν βασιλεὺς ὁ Χριστὸς ἄνωθεν ἡμῶν 


μι 


» ^ ^ , , ^ cy 
ἐπισκοπεῖ TOV γελωτα koi διακυψας τῆς θυρίδος, ὡς φησιν το 
e NN ' 3 / Y ᾿ » / , / / 
7) y pan, τὴν εὐχαριστίαν καὶ τὴν €vAoytav, ἀγαλλίασιν 
» / » € N ^ N ^ 
T€ καὶ εὐφροσύνην, ἐτι τε ὑπομονὴν συνεργοῦσαν καὶ τὴν 
7 V A , v e ^ 
τούτων συμπλοκὴν τὴν ἐκκλησίαν ἐποπτεύει τὴν ἑαυτοῦ, 
ϑ N ἈΝ , 4 € ^ b ^ ^ 
μόνον ἐπιδεικνὺς TO πρόσωπον TO αὑτοῦ TO λεῖπον τῇ 
» 7] /, /, ^ 
ἐκκλησίᾳ βασιλείῳ τελειουμένῃ κεφαλῇ. 15 
^ » 5 * v € 3 / 
239. Kai ποῦ ἀρα ἢν ἡ θυρὶς, δι ἧς ὁ κύριος ἐδείκνυτο 5 
ε N ,» 7v /, 3x 7 5 e- 9 δ NN 
257) σὰρξ, ÓL ἧς πεφανέρωται. avTOS ἐστιν O Ισαακο-----καὶ 
É v » € 7 3 ^ , y ^ /, 
yap ἐστιν ετέρως ἐκλαβεῖν----τύπος ὃς ἐστι TOU κυρίου, 
^ N e ef Ἀ NY e*N 5 , ^ e e N 
παῖς μὲν ὡς vios" kai yap vios ἣν Αβρααμ, ὡς o Χριστος 
^ ^ € ^ ^ e € /, 3 3 » y ε 
τοῦ θεοῦ, ἱερεῖον δὲ ὡς ὁ κυριος. ἀλλ᾽ οὐ κεκάρπωται ὡς 20 
€ /, , 3 u EY / ^ e 7 €» S 
0 κύριος, μόνον ἐβάστασε τὰ ξύλα τῆς ἱερουργίας 0 Ισαακ, 
€ € , N 7 S ὦ ^ ^ 5 ^ e ^ 
ὡς 0 κύριος TO ξύλον. ἐγέλα δὲ μυστικῶς ἐμπλῆσαι ἡμᾶς 
/, ^ Ν ἢ) N e / , 
προφητεύων χαρᾶς TOV κύριον TOUS αἵματι κυρίου ἐκ 
- / » » / ἢ » 
φθορᾶς λελυτρωμένους. ovk ἔπαθεν δὲ μόνον εἰκότως ἄρα 112 P. 
e 9 N N ^ ^ /, ^ ^ , 
300 Ισαὰκ τὰ pore τοῦ πάθους παραχωρῶν τῷ λογῷ; 25 


» S Ν ^ / Ν᾿ , 5. .ἡ Χ ἌΣ 
ἄλλα καὶ τοῦ κυρίου την θειοτητα αἰνίττεται μὴ σφαγείς 


5. ἢ] ἢ F, ut volebat Sylb. 14. τὸ αὑτοῦ (αὐτοῦ libri)] τὸ su- 
8. παιδιὰ Potterus. παιδεία libri. pra versum F. 
το. Gen. xxvi. 8. ubi παρακύψας. I8. τύπος ὅς ἐστι] ὅς ἐστι τύπος 
12. συνεργοῦσαν] ἐνεργοῦσαν R, —Arcerius. 

sed illud in margine. 24. δὲ μόνον] δὲ supra versum 


I3. ἐποπτεύει Sylb. ἐποπτεύειν 


FRV et eraso v» M. 


144. CLEMENTIS [Lrs. I. 


33b 7. N N ^ / e» ^ ^ * ΄ὕ 
ἀνέστη yap μετὰ τὴν κηδείαν ὁ ᾿Ιησοῦς μὴ παθὼν, καθα- 
/ , , ’ 
περ ἱερουργίας ἀφειμένος ὁ ᾿Ισαάκ. 
/, N / » , 
24. Μέγιστον δὲ εἰς συνηγορίαν kai ἄλλο παραθη- 
^ [κί hi (A - Δ , 
σομαι τοῦ προκειμένου. TOv κύριον αὐτὸν ὀνομάζει παιδίον, 
) ^ ἊΝ [4 J. / s ^ SN / 
5 τοῦτο διὰ '"Hoaiov θεσπίζον τὸ πνεῦμα “ἰδοὺ παιδίον 
» / Core ΕΝ τς 5. 7 ES e € e 3 ^ 3... X ^ 
ἐγεννηθη ἡμῖν, vios koi ἐδοθὴ ἡμῖν, ov 7) ἀρχὴ ἐπὶ τοῦ 
5 , ^ . » 7 N ψ᾿»͵ , ^ / ^ 
ὥὦμου αὑτοῦ, καὶ ἐκλήθη ro ὄνομα αὑτοῦ μεγάλης βουλῆς 
» »» / 3 S / Y / e 9 » ἢ 
ἄγγελος. τί οὖν τὸ παιδίον τὸ νήπιον, οὗ κατ᾽ εἰκονα 
€ ^ 7 Ἁ ^ 3 ^ , ^ NN 
ἡμεῖς οἱ νήπιοι; διὰ τοῦ αὐτοῦ προφήτου διηγεῖται TO 
Ψ » ^ x ’ N /, 
το μέγεθος αὐτοῦ “θαυμαστὸς συμβουλος, θεὸς δυναστης, 
N /, » , ^ ! N , 
πατὴρ αἰώνιος, ἄρχων εἰρήνης, τῷ πληθύνειν τὴν παιδείαν, 
^ /, ^ 5 » , 3» ^ ^ /, 
καὶ τῆς εἰρήνης αὐτοῦ οὐκ ἐστι πέρας. ὦ τοῦ μεγάλου 
^ ^ ^ 7 / εν 5 b N , 
θεοῦ, ὦ τοῦ τελείου παιδίου" vios ἐν πατρὶ kal πατὴρ ἐν 
e o hy ^ , /, e y ^ / 5 / ^ 
υἱῷ" καὶ πῶς οὐ τέλειος ἡ παιδεία τοῦ παιδίου ἐκείνου, ἢ 
2E , / N ^ ξ ^ ^ N 
15 ἐπὶ πάντας διήκει τοὺς παῖδας ἡμᾶς παιδαγωγοῦσα TOUS 
/ » ^ e t ^ 3 / N ^ M 
νηπίους αὐτοῦ ; οὗτος εἰς ἡμᾶς ἐζεπέτασε τὰς χεῖρας τὰς 
3 ^ /, , ^ ^ /, 
ἐναργῶς TemigTevuévas τούτῳ προσμαρτυρεῖ τῷ παιδίῳ 
9 "n ec € / , ^ ^ » .᾽ 
καὶ ᾿Ιωάννὴς “ ὁ μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν προφήτης 
C 5 ^ € 5 τ ^ ^99 5 hy N » 5 A € 
ἰδοὺ ὁ ἀμνὸς τοῦ θεοῦ. ἐπεὶ yàp ἄρνας ὀνομάζει ἡ 
* ^ ^ x /, N ^ NS ’ 
2ογραφὴ τοὺς παῖδας τοὺς νηπίους, τὸν θεὸν τὸν λογον 
NY OPAC. » , NY ΄, ON EN ene 
τὸν δί ἡμᾶς ἄνθρωπον γενόμενον κατὰ πάντα 7v ἀπει- 
/ , , N , ^ ^ Ν ΕΝ 
κάζεσθαι βουλόμενον ἀμνὸν κέκληκεν τοῦ θεοῦ, τὸν υἱὸν 
^ ^ ἣν / ^ , 
TOU θεοῦ, τὸν νήπιον τοῦ πατρός. 


2. ὁ Ἰσαάκ M. in marg. το. Ibid. 
5. θεσπίζον] θεσπίζων M. 18. Luc. vii. 28. 


ib. Iesai. ix. 6. 19. Joann. i. 29, 36. 
22. κέκληκεν FM. κέκληκε V. 


40 


C. VI. $. 24, 25.] PAEDAGOGUS. 145 


1 KEOD, .«. 


Πρὸς rovs ὑπολαμβάνοντας τὴν τῶν παιδίων καὶ νηπίων προσηγορίαν 
τὴν τῶν πρώτων μαθημάτων αἰνίττεσθαι διδαχήν. 


y N € ^ / Ν SS 
25. Ἔξεστι δὲ ἡμῖν ἐκ περιουσίας πρὸς τοὺς φιλεγ- 

E , 5 Ἁ ^ € ^ v y, 
κλήμονας ἐπαποδυσασθαι" ov yap παῖδες ἡμεῖς καὶ νήπιοι 5 
« ^ / ^ , 

πρὸς TO παιδαριῶδες καὶ εὐκαταφρόνητον τῆς μαθήσεως 
» N e , ^ /, 
ὥσιν πεφυσιωμένοι διαβε-- 
5o TEDRYUH ύμεθα, Kad Wrist φυναιε , fé 
βληκασιν᾽ ἀναγεννηθέντες γοῦν εὐθέως τὸ τέλειον ἀπειλη- 
^ v /, /, ’ hy Ἧ ἐν» 
φαμεν, οὗ ἕνεκεν ἐσπεύδομεν. ἐφωτίσθημεν γάρ᾽ τὸ δὲ ἔστιν 118 PP. 
, ^ Ν / » 5 ^ € 5 N * / 
ἐπιγνῶναι TOV θεὸν. οὔκουν ἀτελῆς 0 ἐγνωκὼς TO τέλειον. το 
/ κ ΄, ε σι 3 ΄, N 7 
καὶ μου μὴ λάβησθε ὁμολογοῦντος ἐγνωκέναι τὸν θεὸν. 
ΟΝ ας Ν » , ^ ^ , ε NC αν Ὁ 7 
41 5. ὧδέ πως γὰρ ἔδοξεν εἰπεῖν τῷ λόγῳ. ὁ δὲ ἐλεύθερος. 
» J ^ /, ^ / 9. » , ^ , / 
αὐτίκα γοῦν βαπτιζομένῳ τῷ κυρίῳ ἀπ οὐρανῶν ἐπήχησεν 
b /, , , v" 53 N Ν , N 
φωνὴ μάρτυς ἠγαπημένου “ vios μου εἰ σὺ ἀγαπητὸς, €yo 
7 7 , 39 /, 5 ^ ^ 7 
σήμερον γεγέννηκα σε. πυθωώμεθα οὖν τῶν σοφῶν σὴ- 15 
: , NN e N » ἢ / 3 ^ e 
pepov ἀναγεννηθεὶς ὁ Χριστὸς ἤδη τελειὸς ἐστιν ἢ ὅπερ 
3 p , /, , Ἁ ^ ^ » ^ 
ἀτοπώτατον ἐλλιπὴς ; εἰ δὲ τοῦτο, προσμαθεῖν τι αὑτῷ 
^ , b! ^ N 335 ἝΝ Ἢ »NN ^ N » 3 
δεῖ, ἀλλὰ προσμαθεῖν μεν αὐτὸν εἰκὸς οὐδὲ ἐν θεὸν ὄντα. οὐ 
Ἁ / » ^ ^ , ϑ τὴ δ Ζ ^ 
5 γὰρ μείζων τις εἴη ἂν τοῦ λόγου, οὐδὲ μὴν διδάσκαλος τοῦ 
/ ΄ὕ 7, a2 e 7, » * 
μόνου διδασκάλου. μὴ τι οὖν ὁμολογήσουσιν ἄκοντες TOV 20 
, /, , / /, ^ x NN * 
Aoyov τέλειον εκ τελείου φύντα τοῦ πατρὸς kara τὴν 
v 7 ^ 
οἰκονομικὴν προδιατύπωσιν ἀναγεννηθῆναι τελείως ; Kai εἰ 
7 5 p o) / /, 5f v ^ 
τέλειος ἦν, Tí ἐβαπτίζετο ὁ τέλειος ; ἔδει, φασὶ, πληρῶσαι 
* , , by 3 j^ /, ^ / e 
TO ἐπάγγελμα τὸ ἀνθρώπινον. παγκάλως. φημι yap' ἅμα 
/ ^ 7 93 N ει NM /, / /, 
τοίνυν τῷ βαπτίζεσθαι αὐτὸν ὑπὸ loavvov γίνεται τέλειος; 55 


^ el PES 3 N , ^ ,ὕ » Z7" 
δῆλον Ort. οὐδὲν οὖν πρὸς αὐτοῦ προσέμαθεν ; ov yap: 


2. τῶν παιδίων καὶ νηπίων] τῶν νη- ib. τὸν θεὸν FMV. τὸν om. BR. 
πίων kai τῶν παιδίων h. I3. ἐπήχησεν F.. ἐπήχησεν. 
4. C£. Cor. I viii. 1. 17. ἐλλιπὴς] ἐλλειπὴς libri. 


ro. Hebr. i. s. v. 5. Cf. Luc. iii. 19. Addidi ἄν. 
22. Matth. 1i. 17. Μάγοι 1r. 22. τελείως] τελέως BFR. 


EL 


146 CLEMENTIS (Lis. I. 


^ N e c , Y ^ /, ^ 
τελειοῦται δὲ τῷ λουτρῷ μόνῳ καὶ τοῦ πνεύματος τῇ 
καθόδῳ ἁγιάζεται. οὕτως ἔχε 
ΡΥ . SUE CES 
ἈΝ N » Ν ^ ^ e 
26. Τὸ δὲ αὐτὸ συμβαίνει τοῦτο καὶ περὶ ἡμᾶς, ὧν 
7 e N , , /, 
γέγονεν ὑπογραφὴ ὃ κύριος" βαπτιζόμενοι φωτιζόμεθα, 
, e / e , , 
5 φωτιζόμενοι υἱοποιούμεθα, υἱοποιούμενοι τελειούμεθα, re- 
΄ 3 , N 5 , 
λειούμενοι ἀπαθανατιζόμεθα. “ ἐγὼ" φησὶν “ εἶπα, θεοί 
» x e N e / /, 593 ^ Ἁ ^ Ν 
ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες. καλεῖται δὲ πολλαχῶς TO 
57 ^ /, 
ἔργον τοῦτο χάρισμα καὶ φώτισμα καὶ τέλειον καὶ λου- 
, Y Y "ie N e ) , 
TpOov: λουτρὸν μεν δι’ ov τὰς ἁμαρτίας ἀπορρυπτομεθα, 
/ N (3i Ἁ ^ /, á ^ 
το χάρισμα δὲ ᾧ τὰ ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασιν ἐπιτίμια ἀνεῖται, 
/ N 3 Ὁ N e , ^ ^ Ν r4 5 
φώτισμα δε ÓL οὗ τὸ ἁγιον ἐκεῖνο φῶς τὸ σωτήριον ἐπο- 
7 ’ 9 Ὄ b ^ , ^ Á x 
πτεύεται, τουτέστιν δι᾿ οὗ τὸ θεῖον ὀξυωποῦμεν, τέλειον δὲ 
ὃ ἀπροσδεὲς φαμέ | γὰρ ἔτι Aet θεὸν éyvo 
TO ἀπροσδεὲς φαμέν. τί γὰρ ἔτι λείπεται τῷ θεὸν ἐγνω- 
/ ^ S »y € » ^ ΄ ^ 
KOTL; καὶ yep ἄτοπον ὡς ἀληθῶς χάρισμα κεκλῆσθαι 
^ SY Χ /, 7: Ἁ ^ /, ^ 
15 θεοῦ τὸ μὴ πεπληρωμένον" τέλειος δὲ ὧν τέλεια χαριεῖται 
, X e ^ ^ hy ’ 
δήπουθεν ὡς δὲ ἅμα τῷ κελεῦσαι αὐτὸν πάντα γίνεται;, 
[7 [r ^ / ^ ὩΣ δ 
οὕτως ἕπεται τῷ χαρίσασθαι μόνον βουληθῆναι αὐτὸν 
^ IN 7 ^ NX ’ ^ 7 z. 
πεπληρῶσθαι τὴν χάριν. TO yap μέλλον TOU χρόνου τῇ 
72 ^ 7] , Ν Α € ^ 
δυνάμει τοῦ θελήματος προλαμβάνεται. πρὸς δὲ kai 7) τῶν 
20 ^ 3 λ à N / B uox , , 
14 p. κακῶν ἀπαλλαγὴ σωτηρίας ἐστὶν ἀρχή. 


20 


, NR 3 e ^ 5 /, ^ ej ^ 
27. Μόνοι δὲ ἄρα οἱ πρῶτον ἀρξάμενοι τῶν ὅρων τῆς 


^ » /, ^ δ: 9 € d , 

ζωῆς 705 τέλειοι, ζῶμεν δὲ ἤδὴ οἱ θανάτου κεχωρισμένοι. 

, MORIA γι ὰ N * 3 
σωτηρία τοίνυν τὸ ἕπεσθαι Χριστῷ. “ὃ γὰρ γέγονεν ἐν 

à » ^ / Meo 9» ceu 5 Ὁ. 51 NN 2 e n99 N ect ^ 
αὐτῷ ζωή ἐστιν." * ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν φησὶν, “ ὁ τὸν 

, , , EY 7 ^ /, 7 » M 
25 λόγον μου ἀκούων καὶ πιστεύων τῷ πέμψαντί με ἔχει ζωὴν 


» 7 Ν , H4 , » , ^ L4 5 
αἰώνιον καὶ εἰς κρίσιν οὐκ ἔρχεται, ἀλλα μεταβέβηκεν ἐκ 


. 2. καθόδῳ codices. μεθόδῳ V, ty- 23. Joann. 1. 4. 
pothetae, ut videtur, errore. 24. ἐστιν] ἦν D. Pal. ut apud Io- 
6. ἀπαθανατιζόμεθα) ἀθανατιζόμεθα | annem 1. 4. * Ioann. 1. aliter haec 
M. leguntur. Infra tamen iterum eo- 
ib. Psalm. Ixxxii. 6. dem modo locus repetitur p. 335, 
I4. χάρισμα] χαρίσματα M. 36. 3437, 8315] IAM S. 
I9. προλαμβάνεται — Lowthius. ib. Joann. v. 24. 
-mpoo^apuBávera V. ib. róv Aóyov M. ut ap. Ioannem. 


21. πρῶτον] πρῶτοι R. Pal. τῶν λόγων V. 


C.VI.5.26—38] | PAEDAGOGUS. 147 


^ , , N , ΡΣ] ey Ν ^ , LY 
τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν. οὕτω τὸ πιστεῦσαι μόνον καὶ 
» m 7] / 5 3 ^ ΑἹ ji 3 
25 ἀναγεννηθῆναι τελείωσίς ἐστιν ἐν ζωῇ: οὐ γὰρ ποτε ἀσθε- 
^ € , € A b /, P] ^ » » ^ EY ^ 
vet 0 θεός. ὡς yap ro θέλημα αὐτοῦ ἔργον ἐστὶ καὶ τοῦτο 
[4 , , [r4 N N , 3 NO ζ.9 7] 
κόσμος ὀνομάζεται, οὕτω καὶ τὸ βούλημα αὐτοῦ ἀνθρώπων 
[4 ^ 3 / / 5 5 ^ 
ἐστὶ σωτηρία, καὶ τοῦτο ἐκκλησία κέκληται. οἶδεν οὖν οὗς 5 
P4 ἃ p L^ N e *i /, 
κέκληκεν, obs σέσωκεν, κέκληκεν δὲ ἅμα καὶ σέσωκεν. 
3 N e "^ $55 5 , 7 / 3 3» 
* αὐτοὶ γὰρ ὑμεῖς φησὶν ὁ ἀπόστολος ““θεοδίδακτοί ἐστε. 
» » * e ^ E] Ἁ Ν € , , ^ 7] 
οὐκ ἄρα θεμιτὸν ἡμῖν ἀτελὲς TO ὑπ᾽ αὐτοῦ διδασκόμενον 
νοεῖν. τὸ δὲ μάθημα ἀΐδιο τηρία GLiOLOU x ρος. “ᾧ 1 
, τὸ δὲ μάθημα ἀΐδιος σωτὴρ v σωτῆρος, “ᾧ ἡ 


— 


^h , N $^ 3 / 39) b € , 3 lY 
χάρις εἰς τοὺς αἰῶνας, ἀμὴν᾽ καὶ ὃ μονον ἀναγεννηθεὶς το 
ec 5 by » » Y 3 , ^ 
3o ὥσπερ οὖν καὶ τοὐνομα ἔχει, φωτισθεὶς ἀπήλλακται uev 
zu ^ , , 7 A 5 , . ^ 
παραχρῆμα τοῦ σκοτους, ἀπείληφεν δὲ avroOcv ro dos. 
cei 5 e Y yo 5, Ζ A7 
28. Ὥσπερ οὖν οἱ τὸν ὕπνον ἀποσεισάμενοι εὐθέως 
» 3 [4 ^ ^ , € M e , 
ἐνδοθεν ἐγρηγόρασιν, μᾶλλον δὲ καθάπερ οἱ τὸ ὑπόχυμα 
^ ^ , , ἈΝ ^ € ^ 
TOV ὀφθαλμῶν κατάγειν πειρώμενοι οὐ τὸ φώς αὑτοῖς 15 
» ^ ἃ 3 5 M N , /, ^ 
ἔξωθεν χορηγοῦσιν, ὃ οὐκ ἐχουσίῴ, τὸ δὲ ἐμπόδιον ταῖς 
7 , , 7 / Χ 7 
ὄψεσι καταβιβάζοντες ἐλευθέραν ἀπολείπουσι τὴν κόρην, 
/ Y , / e / A A 
οὕτως καὶ OL βαπτιζόμενοι τὰς ἐπισκοτούσας ἁμαρτίας Τῷ 
/, /, , /, / , 7 3 / * 
35 θείῳ πνεύματι ἀχλύος δίκην ἀποτριψάμενοι ἐλεύθερον kai 
3 ᾿ iT N -— ^ , » 
ἀνεμποδιστον καὶ φωτεινὸν oua τοῦ πνεύματος ἰσχομεν, 20 
e N , τι - , / » / , / 
ᾧ δὴ μόνῳ τὸ θεῖον ἐποπτεύομεν, οὐρανόθεν ἐπεισρέοντος 
Cu £x 2 t 7 /, ^ ^ , ^ AJ. Ν 
ἡμῖν τοῦ ἁγίου πνεύματος" κρᾶμα τοῦτο αὐγῆς ἀϊδιον τὸ 
χιὃ ^ ἰδεῖ ὃ /, ^ 3 €i No " eS Ie / X 
αϊδιον φὼς ἰδεῖν δυναμένοις" ἐπεὶ TO ὁμοῖον τῷ ὁμοίῳ φιλον, 
ΟἿ δὲ Ν υὦῦ ^ E e No ^ δὴ / / λ 
φίλον δὲ τὸ ἀγιον τῷ ἐξ οὗ TO αγιον, ὃ δὴ κυρίως κέκληται 
^ » éé 5 » /, ^ ἣ ^ 3 Τὰ 39 » ^ 
φώς" ““ἦτε yap ποτε σκότος, νῦν δε φῶς ἐν κυρίῳ. ἐντεῦθεν 25 
* 32, ς M ^ ^ € ^ ^ ^ 
τὸν ἄνθρωπον ὑπὸ TOV παλαιῶν ἡγοῦμαι κεκλῆσθαι φώτα. 115 P. 
, / 3 [/ N / N /, 
4o ἀλλ᾽ οὐδέπω, φασὶν, ἀπείληφεν τὴν τελείαν δωρεὰν, σύμ- 


ΤΟΝ ᾿ν , L^ ME NS M , SUN » 
φημι κάγω, πλὴν ἐν φωτί ἐστιν καὶ τὸ σκότος αὐτὸν οὐ 


6. κέκληκεν δὲ] obs adscriptum in 22. ἀΐδιον τὸ] ἀϊδίου τὸ Μ. 

marg. h. 23. δυναμένοις ἢ. δυναμένης V. 
7. Thess. I iv. 9. 25. Ephes. v. 8. 
12. ἀπείληφεν ΕΜ. ἀπείληφεν. 27. ἀπείληφεν M. ἀπείληφε V. 
1 4.bmóxvpa |yp.ómóDevrypa margo Ε, ἐπείληφε R. 
15. αὑτοῖς Petterus pro αὐτοῖς. 28. ἐστιν FM. ἐστι V. 


L2 


148 CLEMENTIS [Lis. I. 


* / " ἈΝ NU. INO /, τς ^ / »N* 
καταλαμβάνει. φωτὸς δὲ ἀνὰ μέσον kai τοῦ σκότους οὐδὲ. 
“ Y ^ 3 ΄, ^ , » , x 
€v' ἐν δὲ τῇ ἀναστάσει τῶν πιστευόντων ἀπόκειται TO 
7 hy N , » / , ^ 3 95. ἃ ^ 
τέλος" TO δὲ οὐκ ἀλλοῦ τινὸς ἐστι μεταλαβεῖν ἀλλ᾽ ἢ τῆς 
, 5 7] ^ X N Y hy 
προωμολογημεένης ἐπαγγελίας τυχεῖν. μὴ yap κατὰ TOV 
Ἂς / ej » /, 7 7 * 
5 avrov χρόνον ἅμα auo συνιστασθαί φαμεν, τὴν τε πρὸς 
S /, 32) Ν. ^ , / N /, 3 / 
TO πέρας ἀφιξιν καὶ τῆς ἀφίξεως τὴν προληψιν'" οὐ γὰρ 
» Ν SEN Ν , , M X € * * /, , 
ἐστι ταυτὸν αἰὼν καὶ χρόνος, οὐδὲ μὴν ὁρμὴ καὶ τέλος, οὐκ 
2, NN N ΤΣ Y A 539 € - / 
ἐστιν περὶ ἐν δὲ auo καὶ περὶ ἄμφω 0 εἷς καταγίνεται. 45 
» "^ 5 ^ € SN v € /, 5 ,F 
ἐστι γοῦν, ὡς εἰπεῖν, ὁρμὴ pev ἡ πίστις ἐν χρόνῳ γεννω- 
7 7 N by ^ ^ 3 / , $^ 
10 μένη, τέλος δὲ TO τυχεῖν τῆς ἐπαγγελίας εἰς αἰῶνας βεβαι- 
7 39" N Ne , 7 ^ / * 
ούμενον. αὑτὸς δὲ ὁ κύριος σαφέστατα τῆς σωτηρίας τὴν 
9 , , 4 , / éc ^ /, 3 v /, 
ἰσότητα ἀπεκάλυψεν εἰπὼν “τοῦτο yap ἐστι τὸ θέλημα 
^ / ej ^ ς ^ N e*N , 
τοῦ πατρὸς μου, ἵνα πᾶς 0 θεωρῶν τὸν viov kai πιστεύων 
3.9 31. N » N OCA lY » 7] ιν. ἐδ » m^ 
€T αὑτὸν ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον, καὶ ἀναστήσω QUTOV ἐν τῇ 
5 ^ ᾽ὔ € 7 9" 
15 ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ. 
?» v M 5 s , ^ S X 
29. Ka0 ὅσον μεν οὖν δυνατὸν ἐν τῷδε τῷ κόσμῳ, ὃν 
» Ἶ € 7 4... ἢ) 7 /, 7 [4 
ἐσχάτην ἡμέραν ἡνίξατο, εἰς τότε τηρούμενον ὅτε παὺῦ- 590 
/ NIS ΄ὕ / Ἢ ^ 
σεται, τελείους ἡμᾶς γενέσθαι πιστεύομεν. πίστις "yap 
7 / ^ N ^ , ςς ε y 9 ἐν 
μαθήσεως τελειότης διὰ τοῦτο φησιν “ ὁ πιστεύων εἰς TOV 
LN » * 7 39 7 e , y 
20 υἱὸν ἔχει ζωὴν αἰώνιον." ei τοίνυν οἱ πιστεύσαντες ἔχομεν 
NN MN y. , ^ ^ x 7 
Τὴν ζωὴν, τί περαιτέρω τοῦ κεκτῆσθαι ζωὴν αἰώνιον ὑπο- 
3 Ἁ N 5 ^ ^ / / e ^ 
λείπεται ; οὐδὲν δὲ ἐνδεῖ τῇ πίστει τελείᾳ οὔσῃ ἐξ ἑαυτῆς 
* ᾽ὔ , NE ^ » ^ 3 € Ἂν 
καὶ πεπληρωμένῃ. εἰ δὲ ἐνδεῖ τι αὐτῇ; οὐκ ἐστιν ὁλοτελῆς, 42 S. 
3 N 7 3 ^ /, /, , M N Α ΕῚ ΞΖ 
οὐδὲ πίστις ἐστὶ σκάζουσα περί τι, οὐδὲ μετὰ την ἐνθένδε 
3 7 3 , SS , 3 / 3 ^ 
25 ἀποδημίαν ἀναμένει rovs πεπιστευκότας ἀδιακρίτως ἐνταῦθα 
» / 3 ^ N ^ ^ » 
ηρραβωνισμένους. ἐκεῖνο δὲ τῷ πιστεῦσαι 705 προειλη- 
/ , / * Ἂς 3 , » / /, 
Qores ἐσόμενον pera τὴν ἀνάστασιν ἀπολαμβανομεν yevo- 


8. ἔστιν Μ. ἔστι V. 19. Joann. iii. 36. 


12. Joann. vi. 40. 20. υἱὸν] ἰησοῦν R. 

14. ἔχῃ] ἔχει p 21. αἰώνιον BR. ἀΐδιον FMV. 
16. καθ᾽ ὅσον ΕΜ, καθόσον V. 22. ἑαυτῆς ΕΜ, αὐτῆς V. 

17. ἐσχάτην ἡμέραν] ση. τί ἐστιν 26. τῷ Lowthius. τὸ V. 


ἐσχάτη ἡμέρα margo F. 


C.VLs.29,30] ^ PAEDAGOGUS. | 149 


e ^ , ^ ^ * 7 é 0 7 ^ 
μενον, ὅπως ἂν ἐκεῖνο πληρωθῇ τὸ λεχθέν “ γενηθήτω kara 
b / 39 e N e / , ^ e , / 
5 TV πίστιν GOV. οὗ δὲ ἡ πίστις, ἐνταῦθα ἡ ἐπαγγελία, 
/, 5 /, € , / er € x ^ 
τελείωσις Oe ἐπαγγελίας ἡ ἀνάπαυσις. ὥστε ἡ μὲν γνωσις 
5 ^ 7] M x £ ^ 7 e 3, γ΄. 
ἐν τῷ φωτίσματι, τὸ δὲ πέρας τῆς γνώσεως ἡ αναπαύσις, 116 P. 
x xs XS 7 7 5 ^ / e ᾿ 
ὃ δὴ ἐσχατον voétrat ὀρεκτὸν. καθάπερ οὖν τῇ πείρᾳ ἢ 5 
5» /, , ἂν ^ /, € 5 / ej , / 
ἀπειρία καταλύεται kai τῷ πόρῳ ἡ ἀπορία, οὕτως ἀναγκὴη 
^ ^ , / ον 7 € » N * 
τῷ φωτισμῷ ἐξαφανίζεσθαι τὸ σκότος: ἡ ἄγνοια δὲ τὸ 
, » ἃ , ^ € 7 3 . 
σκότος, καθ᾽ ἣν περιπίπτομεν rots ἁμαρτήμασιν, ἀμβλυω- 
^ EY * £g Y » € ^ / » 
ποῦντες περὶ την ἀλήθειαν. φωτισμὸς ἄρα ἡ γνῶσίς ἐστιν 


Ls 


ε΄.» ῇ, N y N N 7] » N 
το ὁ ἐξαφανίζων τὴν ἀγνοιαν kai τὸ διορατικὸν ἐντιθείς. ἀλλὰ το 
€ ^ , N ^ / 5 /, 
Kai ἡ τῶν χειρόνων ἀποβολὴ τῶν κρειττόνων ἐστὶν ἀποκά- 
ὰ ἈΝ € » / ^ ^ Ν ^ 
Avis. ἃ yap 7) ἄγνοια συνέδησεν κακῶς, ταῦτα διὰ τῆς 
» 7 3 // ^ b! N Ν ^ x 
ἐπιγνώσεως ἀναλύεται καλῶς. τὰ δὲ δεσμὰ ταῦτα, ἢ 
» δι΄. [ N 5 ^ N ^ /, 
τάχος, ἀνίεται πίστει uev ἀνθρωπίνῃ, θεϊκῃ δὲ τῇ χάριτι, 
ἀφιεμένων τῶν πλημμελημᾶάᾶ ἑνὶ παιωνίῳ φαρμάκῳ τ 
φιεμένω ἡμμελημάτων €vi παιωνίῳ φαρμάκῳ 15 
"^ 7 
λογικῷ βαπτίσματι. 
/ EY 5 9 , SQ ee / 3 
30. Ilavra μὲν ovv ἁἀπολουόμεθα τὰ ἁμαρτήματα, ov- 
/, A 9 N / J / " [4 ^ 
κέτι δέ ἐσμεν παρὰ πόδας κακοί. μία χάρις αὕτη τοῦ 
j ^ IN b. $3), Ν᾿ 5 ^ Ν ^ // 
15 φωτίσματος τὸ μὴ τὸν avTOv εἰναι TQ πρὶν ἢ λούσασθαι 
N , [74 Ne ^ / es / 
TOV τρόπον. ὅτι δὲ ἡ γνῶσις συνανατέλλει TQ φωτίσματι 20 
’ N ^ , 3 , 
περιαστράπτουσα τὸν νοῦν καὶ εὐθέως ἀκούομεν μαθηταὶ 
e , ^ , p ^ , 3 LÁ ] 
oL ἀμαθεῖς, πρότερον ποτε τῆς μαθήσεως ἐκείνης προσγενο-- 
/ , b! ^ y ^ Ν , e N ἃ 
μένης. ov yap ἂν ἔχοις εἰπεῖν τὸν Xpovov' ἢ μὲν yap 
, / /, δὰ “ /, 
κατήχησις εἰς πίστιν περιάγει, πίστις δὲ ἁμα βαπτίσματι 
€ 7 ’ 4 , ς δ᾽ 7 X ^ 
ἁγίῳ παιδεύεται πνεύματι" ἐπεὶ ὅτι ye μία καθολικὴ τῆς 25 
, , / € 7 / N N / 
ἀνθρωπότητος σωτηρία ἡ πίστις, ἰσότης δὲ καὶ κοινωνία 
^ / Ν 7 ^ e EMEN N ’ 
τοῦ δικαίου καὶ φιλανθρώπου θεοῦ ἡ αὐτὴ πρὸς πάντας, 


εν , /, , 7 iQ /, , /, éé b 
20 0 ἀποστολος σαφέστατα ἐξηγήσατο ὧδέ πως εἰπὼν 7r po 


1. ὅπως Scripsl pro ὅπως T. I2. συνέδησεν EF. συνέδησε V. συν- 
ib.' Matth. ix. 29. έδεισε pr. M. 
2. πίστιν σου] Àpud Matthaeum 15. παιωνίῳ] παιωνείῳ rec. M. 
πίστιν ὑμῶν, γενηθήτω ὑμῖν. Sed σου 21. kai supra versum M. 
legitur etiam infra Stromat. p.164, 22. πρότερον Potterus. πότερον, 


23. 336, 6. SYLB. 28. Galat. iii. 23-25. 


150 CLEMENTIS (Lis. I. 


^ Nonis ^ * / € AN / , 4 
τοῦ δὲ ἐλθεῖν τὴν πίστιν ὑπὸ νόμον ἐφρούρουμεθα συγ- 
, N , /, , ^ 
κλειόμενοι εἰς τὴν μέλλουσαν πίστιν ἀποκαλυφθῆναι, 
[74 [4 ’ Ν € ^ 7 , ἣν ej 
ὥστε o νόμος παιδαγωγὸς ἡμῶν γέγονεν eig Χριστὸν, wa 
9 ὔ ^ » 7 κ ^ / 07 
ἐκ πίστεως δικαιωθῶμεν. ἐλθούσης δὲ τῆς πίστεως οὐκέτι 
NN s , »» 
5 ὑπὸ παιδαγωγὸν ἐσμεν. 
5 3 7 e € 3,29 m^ * , 5 7 3 οὗ 
31. Οὐκ ἀκούετε ὅτι ὑπ᾽ ἐκεῖνον τὸν νόμον οὔκέτι ἐσμεν, 
ἃ 3 M , € iN NEN , ^ / Ν 
ὃς ἦν μετὰ φοβου, ὑπὸ δὲ τὸν Aoyov τῆς προαιρέσεως TOV 
5 7] “4 EE € /, 5, ἊΝ 
παιδαγωγὸν ; εἶτα μέντοι ἐπήγαγεν τὴν ἁπάσης ἐκτὸς 
/ » [4^4 ’ NN e NP) ὃ N , 
προσωποληψίας φωνὴν “πάντες γὰρ υἱοί ἐστε διὰ πίστεως 25 
^. 3 ^5 Y ej TN , MN 3 , 
10 θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ" ὅσοι yap eig Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, 
Ν 3 , , d 3 ^ y eg , 
Χριστον ἐνεδύσασθε. ovk ἔνι lovóatos οὔτε EAAmv, ovk 
», ^ 7 y y ^ » 
ἔνι δοῦλος οὔτε ἐλεύθερος, ovk ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ πάντες 
ie € ^ - , , ^ ^» , » e N 
γὰρ vues eis ἐστε ἐν Χριστῷ lgoo). οὐκ apa ot μεν 
Ν e N No NL ^ , , , e £ 
γνωστικοὶ, οἱ δὲ ψυχικοὶ ἐν αὐτῷ τῷ λόγῳ, ἀλλ᾽ οἱ πάντες 
» 7 b Ἁ / / ^ 
15 ἀποθέμενοι ras σαρκικὰς ἐπιθυμίας ἴσοι καὶ πνευματικοὶ 
Ἁ ^ / 7 » /, N 
117 P.7apa& τῷ κυρίῳ. καὶ ἀλλαχόθι πάλιν γράφει * καὶ yap 
δοὺς /, € ^ "4 ἃ ^ , / » 
€vi πνεύματι ἡμεῖς πάντες εἰς ἕν σῶμα ἐβαπτίσθημεν, evre 
, £^ / 7 / ^ y, , * 
Ιουδαῖοι εἴτε ' EAAQves εἴτε δοῦλοι εἴτε ἐλεύθεροι: kai 3o 
, ^ ^ 3 7 9» 
7ravres ἐν πνεῦμα ἐποτίσθημεν. 
3 » ^ EY ^ 3 ^ 3 / , 
20 32. Οὐκ aromov δὲ koi rois αὐτῶν ἐκείνων συγχρὴή- 
PI» ^ b N ^ , Χ 
σασθαι ῥήμασιν, οἱ διυλισμὸν μὲν τοῦ πνεύματος τὴν 
, ^ , 5 /, Ἂς, M ^ 
μνήμην τῶν κρειττόνων εἶναί φασιν, διυλισμὸν δὲ νοοῦσι 
* 3 N ^ € 7 ^ , ^ F 
τὸν ἀπὸ τῆς ὑπομνήσεως τῶν ἀμεινόνων τῶν χειρόνων 


, [74 N , , / ^ € /, ^ 
. Xoptiouov' emerat δὲ ἐξ αναγκὴς τῷ ὑπομνησθέντι των 


6. οὐκ ἀκούετε] ὑπακούετε Μ. IQ. ἕν πόμα ἐποτίσθημεν (literis 
8. ἐπήγαγεν Μ. ἐπήγαγεν. θημεν abscissis) F. ἑνὶ πόματι ἐπίομεν 
9. Gal. iii. 26-29. καὶ V. Cum F haud dubie consen- 
Io. εἰς Χριστὸν] ἐν Χριστῷ R, sed tiunt DR. Rectum ἕν πνεῦμα émo- 
illud in margine. τίσθημεν, quocum consentiunt Novi 


I5. πνευματικοὶ] πνευματικὰς BR. Testamenti codices optimi, restitui 
In utroque juxta hunc locum plu- ex M. qui ἐν et $ super éz—. 


res lacunae apparent verbis quae 20. συγχρήσασθαι] υγχρίσασθαι R. 
hic occurrunt supplendae. POTT. 22. φασιν---νοοῦσι] φασὶν----νοοῦ- 
16. Cor. I xii. 13. gw P. 


18, εἴτε ἐλεύθεροι E. καὶ ἐλεύθεροιν. 24. ὑπομνησθέντι] μνησθέντι BR. 


C.VLl.s.31—33] | PAEDAGOGUS. 151 


n 7 € 32/3 ^ ej , b ^ x 
βελτιόνων ἡ μετάνοια ἡ ἐπὶ τοῖς ἥττοσιν᾽ αὐτὸ γοῦν TO 


^ ^ ^ » ^ N S a N 
πνεῦμα ὁμολογοῦσι μετανοῆσαν ἀναδραμεῖν" τὸν QUTOV. 


5 , «vue εν a x4 / , 

35 οὖν τρόπον kai ἡμεῖς ἐπὶ τοῖς ἡμαρτημένοις ueravevonkores, 
» Η͂ ^ 5 /, » ^ , 

ἀποταξάμενοι τοῖς ἐλαττώμασιν αὐτῶν, διυλιζόμενοι βαπ- 


, N NONE) , / ^ e ^ N 
τίσματι, πρὸς TO ἀϊδιον ἀνατρέχομεν φῶς οἱ παῖδες πρὸς 5 


b / , ΄ ^ , ^ , € 
τὸν πατέρα. “ ayoaAAuagauevos γοῦν ἐν TQ πνεύματι O 
, : ^ , ^ / / C. € Ν ^ 
Ιησοῦς, ἐξομολογοῦμαί σοι, πάτερ, φησὶν, ὁ θεὸς τοῦ 
^ ^ ^ ej » 7 ^ ἈΝ ^ 
οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, ὅτι ἀπέκρυψας ταῦτα ἀπὸ σοφῶν 
^ , 7, 3: XN / /, € ἰν 
καὶ συνετῶν kai ἀπεκάλυψας avra νηπίοις" νηπίους ἡμᾶς 
€ v Ν , » ^ N ^ » 
0 παιδαγωγὸς καὶ διδάσκαλος ἀποκαλῶν τοὺς τῶν ἐν 
κόσμῳ sop ἐπιτηδειοτέρους εἰς σωτηρίαν, οἱ σοφοὺς 
40 WS ἡγούμενοι τετύφωνται. καὶ ἐπιβοᾶται ἀγαλλιώμενος 
καὶ ὑπερευφραινόμενος, οἱονεὶ συντραυλίζων τοῖς νηπίοις" 
N ej " , / ΟΣ, » / 

* ναὶ ὁ πατήρ, ὅτι οὕτως εὐδοκία ἐγένετο ἔμπροσθέν aov." 
Ἁ ^ N 7 N ^ Ν ^ ^ ^ 
διὰ τοῦτο τὰ κεκρυμμένα ἀπὸ σοφῶν καὶ συνετῶν τοῦ νῦν 
^ 7 ^ 3 , / [4 ^ 
αἰῶνος ἀπεκαλυφθὴ rois νηπίοις. dpa εἰκότως οἱ παῖδες 
^ ^ e b Ν Ν » / y Ν Ως 
τοῦ θεοῦ οἱ τὸν μὲν παλαιὸν ἀποθέμενοι ἀνθρωπον καὶ τῆς 

/ , , Ν ^ » P^ x N 
κακίας ἐκδυσάμενοι τὸν χιτῶνα, ἐπενδυσάμενοι δὲ τὴν 
5 , ^ »y Ἂς , N e 
ἀφθαρσίαν ToU Χριστοῦ, ἵνα καινὸς γένόμενος λαὸς ἁγίος 
3 /, » / /, NS » x 
45 ἀναγεννηθέντες ἀμίαντον φυλάξωμεν τὸν ἄνθρωπον, koi 
/, N € , ^ ^ r4 
νήπιος μὲν ὡς βρέφος τοῦ θεοῦ κεκαθαρμένος πορνείας καὶ 
y 
πονηρίας. 
/ ^ € Á, ^ , , 
33. Σαφέστατα γοῦν ὁ μακάριος Παῦλος ἀπήλλαξεν 
e ^ ^ 5 , ^ lA N 
ἡμᾶς τῆς ζητήσεως ἐν τῇ προτέρᾳ πρὸς Κορινθίους ἐπι- 
TUN / » Ν Χ / / ^ 
στολῇ ὧδέ πως γράφων “ ἀδελφοὶ, μὴ παιδία γίνεσθε ταῖς 
Ν » Ἂν ^ 7 /, ^ ] 
φρεσὶν, ἀλλὰ τῇ κακίᾳ νηπιάζετε, ταῖς δὲ φρεσὶν τέλειοι 


£e. σ 


/ »» Ν δὲ » /, » , € / 
γίνεσθε. τὸ δὲ *ore ἡμὴν νήπιος, εφρονουν ως νηπῖίιος, 


5. πρὸς ΒΕ, Pal. καὶ πρὸς V. ib. τοῦ Χριστοῦ] τὴν Χριστοῦ M. 
6; 14^ Due: χ. 21: 22. πονηρίας F. πονηρείας V. 
6. ὁ Ἰησοῦς) ὃ om. MV. 25. Cor. I xiv. 20. 
7. θεὸς] Pro κύριος scripsit li- 27. {Ὁπ4|. xh. L1. 
brarius, qui «c pro 6e accepit. ib. ἤμην νήπιος ση. τί ἐστιν ὅτε ἤμην 


19. Cf. Ephes. iv. 22. 24. Jud. νήπιος ἐφρόνουν ὡς νήπιος ἐλογιζόμην 
235 COE IP Y; 4 Qor. Pxv. 55. margo F. Conf. infra p. 153, 5. 


20 


159 CLEMENTIS [Lis. I. 


3 7 [4 7 49 N ^ / E N LAC / | 
ἐλάλουν ὡς νήπιος τὴν κατὰ νόμον ἀγωγὴν αἰνίττεται, 
9 ἃ , € ς ^ » ς » » / 
καθ᾽ ἣν ovx ὡς ἁπλοῦς ἤδη, ἀλλ᾽ ὡς ἐτι ἄφρων νήπια 
b! ^ ’ , N ^ / N 
μὲν φρονῶν ἐδίωκε, νήπια δὲ λαλῶν ἐβλασφήμει τὸν 5o 
,ὔ, , N / A , é ? X /, 
118 P. Aoyov. Óvo yep σήημαινει TO νηπίιον. ἐπειδὴ γέγονα, 
Sd AN / [4 ^ 4 7 N ^ 
5 φησὶν, ἀνὴρ, πάλιν ὁ Παῦλος λέγει, * κατήργηκα τὰ ToU 
» € / , N 5 N b 
νηπίου. οὐχ ἡλικίας μέγεθος ἀτελὲς, ἀλλ᾽ οὐδὲ μὴν 
7 7 e /, , , , A , ^ ἣν , 
χρόνου μέτρον ὡρισμένον, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀνδρικῶν kai €vreAe- 
/, , Ν » , , 8 P 
στέρων μαθημάτων διδαχὰς ἄλλας ἀπορρήτους αἰνίττεται, 48 S. 
M , € » / e / 
τὴν νηπιότητα ὑπερόριον ἀποστέλλων ὁ καταγγέλλειν 
3. ΣᾺ ε ^ , / 3 b! / N b! » 
10 QUT» ὁμολογῶν ἀπόστολος, ἀλλα νηπίους μὲν TOUS ἐν 
ig λέ Lr doof θάπερ oi παῖδ Ü À 
νόμῳ λέγει, οἱ τῷ Qoo, καθαπερ οἱ παῖδες τοῖς μορμολυ- 
/ » /, »y N N , 7 Ν 
κείοις, ἐκταράττονται, ἄνδρας δὲ τοὺς λόγῳ πειθηνίους καὶ 
/, Di 7 € / 
αὐτεξουσίους kékAnkev oi πεπιστεύκαμεν ἑκουσίῳ προαι- 
’ὔὕ , 5 , 5 5 / , ^ 
ρέσει σωζόμενοι, ἐμφρόνως, ovk ἀφρόνως, δεδιττόμενοι τῷ 
, M / , 5 / N 
15 Qoo. αὐτὸς περὶ rovrov μαρτυρήσει ὁ ἀπόστολος TOUS 5 
, / N N /, , / ν “7 
Ιουδαίους κατὰ τὴν προτέραν διαθήκην κληρονόμους λέ- 
, N eS ,ὔ N 
yov, kar ἐπαγγελίαν δὲ ἡμᾶς. “λέγω 0€" φησὶν * ἐφ᾽ 
ej L4 € 7 , / 5 »ῸΧ /, 
ὅσον χρόνον ὁ κληρονόμος νήπιος ἐστιν, οὐδὲν διαφέρει 
΄, , / ^ , K^ oris y / $m « 
δούλου κύριος πάντων Ov, ἀλλὰ ὑπὸ ἐπιτρόπους ἐστὶ καὶ 
y » ^ 7 ^ / e 
20 οἰκονόμους ἄχρι τῆς προθεσμίας TOU πατρὸς. οὕτως καὶ 
€ ^ ej 5 /, hy h ^ ^ / 3 
ἡμεῖς, ὅτε ἦμεν νήπιοι, ὑπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου ἦμεν 
id e A 59 hj 4 ^ , 
δεδουλωμένοι, ὅτε δὲ ἦλθεν τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξα- 
7 Ν ^ Ν 5 ^ 4 , Ν 
πέστειλεν 0 θεὸς τον υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικὸς, 10 
, e N , ei N 3 v , » “ 
γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα 
AY e 7 5 , , » ^ 5 
25 τὴν υἱοθεσίαν ἀπολαβωμεν δι αὐτοῦ. 
[74 ^ € , 5 / NN € v 
34. Opa πῶς ὡμολογησεν εἰναι νηπίους τοὺς ὑπὸ 


L4 τς 7 Ἂν à € N Χ / e UN ^ 
φοβον καὶ αμαρτιας᾽ TOUS δὲ ὑπὸ τὴν πίστιν υἱοὺς καλῶν 


. μὲν] δὲ R. o 
B de I xiii. 11 23. γενόμενον ek] γενώμενον ἐκ F. 
1288 lon [ AR, f lectionem 
II. μορμολυκείοις] μορμολυκίοις pr. — Ye" μένον ἐκ R Quam ec 
M Es iar F^ Irenaeus 3, 18. Augustinus et 
12. τοὺς] ró R Novi Test. codices multi ac versi- 
I 7. Gua tv I—5 ones sequuntur." POTT. 


22. Ade» FM... 96e V. 27. ἁμαρτίας] ἁμαρτίαις R. 


C.VEs.34,35] . PAEDAGOGUS. 159 


, 7 ε , N , X ^ , ^ , 
ἀπήηνδρωσεν ὡς πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῶν ἐν TQ νόμῳ 
3 7 Ἁ 3 ^ 5 , N e^ , N 
νηπίων. ““ οὐκέτι yàp. φησὶ * δοῦλος εἰ, ἀλλὰ vios, εἰ δὲ 
Ν , N ^ 7 - 3 ^ ^ e 275 * 
υἱὸς, καὶ κληρονόμος διὰ θεοῦ." τί οὖν ἐνδεῖ TQ υἱῷ μετὰ 
N / ΜΆ / “ , 7 Χ 
τὴν κληρονομίαν ; χάριεν τοίνυν οὕτως ἐξηγήσασθαι τὸ 
éé [74 » , 49 ^ e » 'I ὃ ^^ 
ore ἡμὴν rvymios, τουτέστιν ὅτε ἡμὴν ἰΙουδαίος---- 5 
ε ^ N » 5 7 , /, , b! 
15 Ejf9patos γὰρ ἄνωθεν v— ὡς νήπιος éppovovv," ἐπειδὴ 
ε , ^ , Je 3 ^ δὲ / ΠΝ 39 » 7 b ^ 
εἱπομὴην τῷ νομῳ᾽ “ ἐπεὶ δὲ γέγονα ἀνὴρ, οὐκέτι τὰ τοῦ 
’ , Ν ^ ΄ 3 Ν N ^ 9 Χ 
νηπίου, τουτέστι τὰ τοῦ νόμου, ἀλλὰ τὰ τοῦ ἀνδρὸς φρο- 
^ L4 N ^ ^ ^ , » [4 N 
VÀ, τουτέστιν τὰ TOU Χριστοῦ, ὃν μόνον ἄνδρα ἡ γραφὴ, 
N , ^ , N ^ / 353 ..€ 
καθὼς προειρήκαμεν, καλεῖ, * κατήργηκα τὰ τοῦ νηπίου. ἢ 10 
Ἀν." ^ , / PF o9 € Ν N , 
δὲ ἐν Χριστῷ νηπιότης τελείωσίς ἐστιν, ὡς πρὸς TOV νόμον. 
^ », ^ , € ^ /, » 
ἐνταῦθα γενομένοις τῇ νηπιότητι ἡμῶν συνηγορητέον. ἔτι kai 
N MY ^ 5 . f; , [4 3 /, éc / € ^ 
τὸ Tp0s τοῦ ἀποστόλου εἰρημένον ἐπεξηγητέον “ γάλα ὑμᾶς 
3^ 4 39. ὃ Υ , e ET , ^ . » Ν 
ἐποτισα, ὡς νηπίους ἐν Χριστῷ, * ov Bpop οὔπω yap 
3 , , Ἁ y ^ , 3 N ^ 
20 ἐδύνασθε, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἔτι νῦν δύνασθε." οὔ μοι yap δοκεῖ 15 
9 ΝΗ αν δι , 7 ^ hy e , 3 , N 
Ιουδαϊκῶς ἐκδέχεσθαι δεῖν τὸ ῥητὸν. ἀντιπαραθήσω yap 
» , N , ἐς 3 ’, e ^ 9 Χ ^ M , 
κἀκείνην τὴν γραφήν “εἰσάξω ὑμᾶς εἰς τὴν γῆν τὴν «ya- 119 P. 
0 N ^ e 7 ΄ s / 99 
ἣν, τὴν ρέουσαν γάλα καὶ μέλι. » 
3 , / / / Ἁ ^ ^ 
35. Ανακύπτει τοίνυν ἀπορία μεγίστη κατὰ τὴν τῶν γρα- 
^ ^ v ^ 9 N » Χ ^ , 
φῶν τῶνδε συμβολὴν νοοῦσιν. εἰ yap ἀρχὴ τῆς εἰς Χρι- 20 
N 7 e * ^ /, , 
στὸν πίστεως ἡ διὰ τοῦ γάλακτος νηπιότης ἐστὶν, e£evre- 
Atc δὲ e € à ὃ * 5 Àr ^ € ^ 
(Cera. δὲ αὕτη ὡς παιδαριωδης καὶ ureAns, πῶς ἡ TOU 
/ ^ N N ^ » ἢ 5 
τελείου kal γνωστικοῦ μετὰ τὴν βρῶσιν ἀνάπαυσις αὖθις 
/ , / , 5 M ^ ^ 
25 Ῥηπίῳ τετίμηται γάλακτι; μὴ τι οὖν TO ὡς παραβολῆς ὃν 
^ ^ , , /, N N » , e / 
δηλωτικὸν τοιοῦτον TL ἐμφαίνει, καὶ δὴ ἀναγνωστέον ὧδέ 25 
ὟΕ αὶ ὃ ῇ ςς LÀ € ^ ΞΖ ἢ , X “293 Ν ὃ 
πῶς τὸ ρητὸν “ γάλα υμᾶς ἐπότισα ἐν Χριστῷ: καὶ δια- 
/, , / 3 /, € ej Ἁ 
στήσαντες ὀλίγον ἐπαγάγωμεν “ ὡς νηπίους," ἵνα κατὰ 
* Χ ^ , , , , , 
τὴν διαστολὴν τῆς ἀναγνώσεως τοιαύτην ἀποδεξώμεθα 
ὃ ’ 7 ε ^ , X ^ € Am lY LÀ θ ^ s 
ιάνοιαν, karxnaa ὑμᾶς ἐν Χριστῷ amy kai ἀληθεῖ καὶ 


2. Galat. iv. 7. 137 Cor. Iin. 2. 

ib. εἰ δὲ υἱὸς] εἰ δὲ «ai υἱὸς D. 16. ῥητὸν] λέγον M. 

5. τουτέστιν] τὸ addunt BR. 17. Exod. iii. 8, 17. 

10. καθὼς] ὡς h. 21. διὰ τοῦ] διὰ τὴν τοῦ BR. 


ib. Cor. I xiii. 11. 


154 CLEMENTIS [Lis. I. 


9 m ^ ^ ^ , A e ^ PF 

αὐτοφυεῖ τροφῇ τῇ πνευματικῇ" τοιαύτη γὰρ ἢ τοῦ ya- 
,ὔ 5/3 f / ΄ὔ 

Aakros ζωοτρόφος οὐσία, φιλοστόργοις πηγάζουσα μα- 

SA iex € ^ » ^ ^ ef ^ /, ΄ 

στοῖς, ὡς νοεῖσθαι τὸ πᾶν τῇδε, ὠσπερ τῷ γάλακτι αἱ 


EY ' ^ N N 3 /, , IN M 
τιτθαὶ TOUS παΐδας TOUS νεογνοὺς ἐκτρέφουσιν, κἀγὼ δὲ 3o 


5 [74 ^ X ^ LA λό Χ ς ^ 3 /, 
οὕτω τῷ Χριστοῦ γάλακτι Àoyo πνευματικὴν ὑμῖν ἐνστά- 
, 
Gov τροφήν. 
e ^ / * Ν 4 N / 
36. Οὕτω γοῦν τελεία τροφὴ τὸ γαλα ἐστὶ τὸ τέλειον 
Ν 5 7] » x , / IC , ^ , , 
καὶ εἰς τέλος ἄγει TO ἀκατάπαυστον. διὸ κἀν τῇ ἀναπαύ- 
x $ NN ^ 5 ’ , hY /, 3 ’ 
σει τὸ αὐτὸ τοῦτο ἐπήγγελται yaÀa καὶ μέλι. εἰκότως 
/ 3 ε ^ ^ / ε / e b 
10 yaÀa αὖθις ὑπισχνεῖται τοῖς δικαίοις ὃ κύριος, ἵνα δὴ 
^ € , 74 »- 32) ἂν A3 5 hj /, 
caos o λόγος ajo δειχθῃ, ἀλῴα καὶ c, ἀρχὴ καὶ τέλος, 
ε , 9 / 7 zo "Ny 
o0 Aoyos ἀλληγορούμενος γαλα. τοιοῦτον TL καὶ Ομηρος 
3 2 Ν jJ ^ L] 7 
ἄκων μαντεύεται τοὺς δικαίους τῶν ἀνθρώπων γαλακτο- 
΄ - » κ᾿ & 7 , ΄ N 
φάγους καλῶν. ἔξεστι δὲ kal οὕτως ἐκλαμβάνειν τὴν 
, N N , ^ € ^ 
15 γραφην᾽ ““καγὼ δε, ἀδελφοὶ, ovk ἐδυνήθην λαλῆσαι ὑμῖν 
^ 7 / 5 
ὡς πνευματικοῖς, ἀλλ᾽ ὡς σαρκίνοις, ὡς νηπίοις ἐν Χρι- 
“ ΄ /, ^ Χ N 
0TQ," ὡς δύνασθαι capkivovs νοεῖσθαι τοὺς νεωστὶ κατη- 
, Ν 7 y ^ * ^ 
χουμένους καὶ νηπίους ἐτι ἐν Χριστῷ. πνευματικοὺς μεν 
Ἁ N / 7 ἌΜΥδ , , ^ 
yop τοὺς πεπιστευκότας 707) TQ ἁγίῳ πνεύματι προσεῖπεν, 
Χ N N 4 Ν /, 
20 σαρκικοὺς δὲ τοὺς νεοκατηχήτους καὶ μηδέπω kekaÜap- 
/ ἃ &c » N95 3 ’ /, 931-129. 3). ^ 
μένους, οὺς “ἔτι σαρκικοὺς εἰκότως λέγει ἐπ igT)e τοῖς 
, ^ M * 57 ^ é6 ej N , VEN 
ἐθνικοῖς τὰ σαρκὸς ἐτι φρονοῦντας. “Ὅπου yap ἐν ὑμῖν 
* 5 S EN. [^ , * N » 
ὥγλος kal ἔρις, οὐχὶ σαρκικοί ἐστε καὶ kara ἀνθρωπον 
^ 49 N NCC ’ὔ’ ς ^ 3 / 9» s N 
zepurareire;" διὸ καὶ “γάλα ὑμᾶς ἐπότισα φησὶν, τὴν 
^ ^ 3 , , N , 5 p 
25 γνῶσιν ὑμῖν ἐνέχεα λέγων τὴν ἐκ κατηχήσεως ἀνατρέφου- 
, N 5 4. , Ν Ν Ἂς 2 p UA πον 
σαν εἰς ζωὴν ἀϊδιον. ἀλλὰ καὶ τὸ “ ἐπότισα᾽᾽ ῥῆμα τε- 
» / 7 , , / N Ν 
λείας μεταλήψεως συμβολὸν ἐστιν. πίνειν μὲν γὰρ οἱ 
/ ’ὔ /, N , N - Á, 
τέλειοι λέγονται, θηλάζειν δὲ oi νήπιοι. “τὸ αἷμά μου 


4. τιτθαὶ] τίτθαι M. hic et infra 16. σαρκίνοις----σαρκίνους BFMR. 


p. 155, 7. σαρκικοῖς----σαρκικοὺς V. 
5. TQ X. y. M. τοῦ X. rà y. V. 21—24.'Cor, Tp p.088. 
11. e M. ópéya V. 21. ἴσης] ἴσοις (y rec.) M. 
ib. Apocal. 1.8. xxi. 6. xxii. 13. 27. ἐστιν Μ. éer V. 
12. Ὅμηρος] 1l. 13, 6. 28. Joann. vi. 55. 


i5. Cor. d 3i. ἐν 


35 


40 


C.VI.s.36,37] | PAEDAGOGUS. 155 


, » , , , 7 5 
γὰρ᾽ φησὶν ó κύριος “ ἀληθῆς ἐστι πόσις." μὴ τι οὖν 120 P. 
ἔλα εἰπὼν ἐπό ὴν ἐν λό (λακτι τελείαν εὐφρο- 
γάλα εἰπὼν ἐπότισα τὴν ἐν λόγῳ γάλακτι τ ρ 
᾿ 7, * ^ ^ 2X θ / » 7 : Y a 3 ’ 
45 σύνην, τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας, ἡνίξατο; τὸ δ᾽ ἐπαγό- 
€ e € E] β ^ » Y có 7 θ RI v ᾽ ^ 
μενον ἑξῆς “οὐ βρῶμα, οὔπω yap cOvvagÓe τὴν ἐν τῷ 
^ E] p c /, /, YA / 
μέλλοντι αἰῶνι ἐναργῆ ἀποκάλυψιν βρώματος δίκην πρὸσ- 5 
cov πρὸς πρόσωπον αἰνίττεσθαι δύναται, “ βλέπομεν 
^ € , » , ^ 397 € 5 hy 3 7 P, € /, 
yap. ὡς ÓL ἐσόπτρου νῦν, ὁ αὑτὸς ἀπόστολος λέγει, * rore 
/ hy , 55 N » ^ 3 /, 
δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον. διὸ κἀκεῖνο ἐπήγαγεν 
2) ^ / » s 7.85 ^ 
* ἀλλ᾽ οὐδὲ ἔτι νῦν OvvaaÓe, ἔτι yap σαρκικοί ἐστε," τὰ 


τῆς σαρκὸς φρονοῦντες, ἐπιθυμοῦντες, ἐρῶντες, ζηλοῦντες, 


"»ἱ 


o 
^ ^ M é6 » N E 4 , £ 3 399 € 
μηνιῶντες, φθονοῦντες" “οὐ yap ἐτι ἐν σαρκί ἐσμεν, ὡς 
7 / N 5 ^ Ν N , , 
5o ὑπειλήφασιν τινες" σὺν avr] yap TO πρόσωπον ἰσαγ- 
y , s , N ἢ / 
yeAov ἔχοντες πρόσωπον πρὸς pocorov τὴν ἐπαγγελίαν 
, ; s 
ὀψομεθα. 
Π ^ δὲ 9 » , 37 5 N € 5, AL A 
37. llos δε, εἰ ἐκείνη ὄντως ἐστὶν ἡ ἐπαγγελία uera 
^ r^ N ^ M " 5 Ἁ 
τὴν ἐνθένδε ἀπαλλαγὴν, “ἣν ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδεν οὐδὲ ἐπὶ 


Ct 


^ , / , S2 9^. 59 5.32 Ν E) / 
νοῦν ἀνθρώπου ovk ἀνέβη, εἰδέναι φασὶν οὐ πνεύματι 
5, , 3 * » , , ^ 3 » 
44 S. evvevonkores, ἀλλὰ ἐκ μαθήσεως παρειληφότες ὃ οὖς οὐκ 
» /, ^ , 3 ^ (ς N » Ζ € N 
ἠκουσέν ποτε ἢ μόνον ἐκεῖνο “τὸ ἐν τρίτῳ ἁρπασθεν 
» ^ 9» » Ἀ , ^ 3 ^ » / , , N 
οὐρανῷ, ἀλλὰ κἀκεῖνο ἐχεμυθεῖν ékeAevero τότε; εἰ δὲ2ο 
» / /, , Ν σ ε / ^ e 
ἀνθρωπίνη σοφία ἐστὶν, ὅπερ ὑπολείπεται νοεῖν, ἡ ueya- 
/ ^ /, δ N , ^ ^ C. Ἁ 
λαυχία τῆς γνώσεως, ἄκουε τὸν νόμον τῆς. γραφῆς “ μὴ 
^ e N 3 ^ 7 5 ^ ^ Χ P4 
καυχάσθω ὁ codQos ἐν τῇ σοφίᾳ αὐτοῦ, kai μὴ καυχάσθω 
δον N , es. 5 Pe , exi € N ^ , 7 
ὁ ἰσχυρὸς ἐν τῇ ἰσχύϊ αὐτοῦ, ὃ δὲ καυχώμενος ἐν κυρίῳ 
’ »» e ^ AN / : hy ^ ^ 95 , 
5kavxagÜc. ἡμεῖς δὲ θεοδίδακτοι kai τῷ Χριστοῦ ὀνόματι a5 
/, ^ 5 3 / ^ N 7 ς 
καυχώμενοι. πῶς οὖν οὐ ταύτῃ νοεῖν τὸν ἀπόστολον ὑπο- 
/, ἊΝ /, ^ / / / 5 N ^ 
ληπτέον τὸ γάλα τῶν νηπίων; €t ye ποιμένες ἐσμὲν οἱ τῶν 


» ^ / , , zw. ^ 
ἐκκλησιῶν προηγούμενοι κατ εἰκόνα τοῦ ἀγαθοῦ ποιμένος, 


7. Cor. I xiii. 12. 436. οἶδεν V. 

1r. Rom. viii. 9. I9. ἤκουσεν FM. ἤκουσεν. 

I2. ὑπειλήφασιν Β΄. ὑπειλήφασι V. ib. Cor. II xii. 25. 

16. Cor. I 1i 9. 22. Jerem. ix. 23. Cor. 11.31, 


ib. εἶδεν FM, et sic Strom. 2. p. Cor. II x. i7. 


156 CLEMENTIS [Tit&t I. 


N N , € A δ » δ IY /? ^ 4 Ν 
τὰ δὲ πρόβατα ὑμεῖς" μὴ οὐχὶ καὶ γάλα τῆς ποΐμνης TOV 
, » b! 3 / ^ 
κύριον λέγοντα, τὴν ἀκολουθίαν φυλαττειν &AXyyopobvra ; 
ον δὴ Ν e N 0 ^ ὃ 7 , / éc LÀ 
kai δὴ τὸ ῥητὸν αὖθις τῇ διανοίᾳ ἐφαρμοστέον “γάλα 
e ^ 3. / 3 ^ » SN ϑὰ 7 59 3 “7 
ὑμᾶς ἐπότισα, ov βρῶμα" οὔπω γὰρ ἐδύνασθε, οὐκ ἄλλο 
Ν Ν /, N ^ e /, NK N 
5τι παρὰ τὸ γάλα TO βρῶμα ὑπολαμβάνοντας, ταυτὸν δὲ το 
^ 3 / e , N * / X ^ " 
τῇ οὐσίᾳ: ὡσαύτως γαρ καὶ ὃ λόγος ὃ αὐτὸς ἢ ἀνειμένος 
Ν. » e ΄ ^ N , 
καὶ ἤπιος ὡς γάλα, ἢ πεπηγὼς koi συνεστραμμένος ὡς 
βρώμα. 
3 * 5 Ν ^ ’ € ^ /, 
38. Ov μὴν ἀλλὰ καὶ τῇδε ἐκλαμβάνουσιν ἡμῖν γάλα 
^ bs , 7 A ^ /, 
10 νοείσθαι TO κήρυγμα δύναται TO ἐπὶ πλεῖστον κεχυμένον, 
^ S € / , 7 
βρῶμα δὲ ἡ πίστις εἰς θεμέλιον ἐκ κατηχήσεως συνε- 
/, e^ N 7 ^ ^ e /, 
στραμμένη, ἢ δὴ στερεμνιωτέρα τῆς ἀκοῆς ὑπάρχουσα 
jd /, ^ /, ^ ^ 
βρώματι ἀπεικάζεται, ἐν αὐτῇ σωματοποιουμένη τῇ ψυχῇ 
b , / 3 / Y NIME / 3 ^ 
121 Ῥι τὴν τοιάνδε τροφην. ἀλλαχόθι δὲ καὶ ὁ κύριος ἐν τῷ 


Ll 


NS / » / eu 5“: 7 N / 
15 κατὰ "loavvgv εὐαγγελίῳ ἑτέρως ἐξήνεγκεν διὰ συμβόλων 15 
/ /, M /, 39) N / Ν - 3 
* φαγετέ μου τὰς σάρκας εἰπὼν “ καὶ πίετέ μου τὸ αἷμα" 
3 N ^ y AS EHE ARECES / N , , 
ἐναργές τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐπαγγελίας TO ποτιμον ἀλλη- 
ὃν, Ot ὧν ἡ ἐκκλησί 0a χνθ ἐκ πολλῶ 
γορῶν, δι ὧν ἡ ἐκκλησία, καθάπερ ἄνθρωπος, ἐκ πολλῶν 
^ ^. y /, ^ / 
συνεστηκυῖα μελῶν ἄρδεταί re καὶ αὔξεται, συγκροτεῖταί 
, ^ / N ^ , 
20 re καὶ συμπήγνυται ἐξ ἀμφοῖν, σώματος μὲν τῆς πίστεως, 
^ N ^ , / ey * e 7 3 Ν N 
ψυχῆς δὲ τῆς ἐλπίδος, ὥσπερ kai ὁ κύριος ἐκ σαρκὸς kai 
“ ^ ^ » - ^ / e » Ν 51? ^ 
αἵματος. τῷ yap ὄντι αἷμα τῆς πίστεως ἡ ἐλπὶς, ἐῴ ἧς 
7 , x ^ e / / d 
συνέχεται, καθάπερ ὑπὸ ψυχῆς, ἡ πίστις. διαπνευσάσης 2o 
b! ^ 5 ,ὔ ,ὔ 3 /, ej Ν N ^ 
δὲ τῆς ἐλπίδος δίκην ékpvévros αἵματος τὸ ζωτικὸν τῆς 
/ , 
25 πίστεως ὑπεκλύεται. 
N / ^ / » M ^ 
39. Εἰ δὲ ἄρα προσφιλονεικεῖν ἐθέλοιέν τινες τὰ πρῶτα 
΄, N " , , e δ , 
μαθήματα τὸ γάλα μηνύειν λέγοντες, ὥσανει πρῶτας 
τροφὰς, τὸ δὲ βρῶμα τὰς πνευματικὰς ἐπιγνώσεις, σφᾶς 
ρ odd. pou | μ Yu , 
, 3 5 ^ 5 ε » ^N 
αὐτοὺς ἀνάγοντες εἰς γνῶσιν, ἰστωσαν ὡς ἄρα στερεὰν 
h! * ^ /, IN y * - ^95 ^ 
3o τροφὴν ro βρῶμα λέγοντες kai σάρκα καὶ αἷμα τοῦ Ἰησοῦ, 
I. ὑμεῖς Àrcerius. ἡμεῖς V. πίεσθε F M V. ἐὰν φάγητε----πίητε apud 


16. Joann. vi. 55, 54. Ioannem. Conf. infra p. 160, 3. 
10. φάγετε--- πίετε BR. φάγεσθε---- 28. σφᾶς Sylb. ἐφ᾽ ἃς libri. 


25 


39 


35 


C. VI. s. 38, 39.] 


PAEDAGOGUS. 


15' 


€ /, ^ ^ , ^ / / 31:4 
ὑποφέρονται τῇ σφῶν αὐτῶν μεγαλαύχῳ σοφίᾳ ἐπὶ τὴν 


e / Χ , ^ / ^ Ν Φ Εἰ 2f 
ἁπλότητα τὴν ἀληθῆ: πρωτόγονον yap TO αἰμαὰ ευρισκεται 


, , 0 / ^ δή » / , ^ ^ € λ , 
εν ἀνθρώπῳ, 0 07) τινες ovgiav eure ψυχῆς τετολμήκασιν. 


^ N - e^ / / / ^ 
τοῦτο δὴ τὸ αἷμα φυσικῇ τρεπόμενον πέψει, κυησασὴης τῆς 


μητρὸς, φιλοστοργίᾳ συμπαθεῖ, ἐξανθεῖ καὶ γηράσκει πρὸς 5 


^ 3f. ps ^ , Ἄς 2. Ἁ ^ Ὁ € 7 
ΤΟ ἄφοβον τοῦ παιδίου: καὶ ἐστι μὲν τῆς σαρκὸς υγροτερον 


IY c - ’ 5 ^ ^ N ej 
τὸ αἷμα, οἷον ὑγρά τις οὖσα σὰρξ, τοῦ δὲ αἵματος νοστι- 


’ὔ S »,Ἅ Υ͂ » N Ν 3 
μώτερον τὸ γάλα καὶ λεπτομερέστερον. eire γὰρ τὸ ἐπι- 


χορηγούμενον αἷμα τῷ ἐμβρύῳ καὶ διὰ μητρῴου πρότερόν 


» , , ^ » 3 N / Ὁ 
ἐστι πεμπόμενον ὀμφαλοῦ, etre αὖ τὸ καταμήνιον αὕτο, 


» N ^ , / ^ NX N , /, 
ἀποκλεισθεν τῆς οἰκείας φορᾶς, kara φυσικὴν avaxvaw 


^ / Ν ^ , ^ 
χωρεῖν κελεύεται πρὸς τοῦ παντρόφου kai γενεσιουργοῦ 


$* 93 AN N 7 » N ἈΝ [4 N δ 
θεοῦ ἐπὶ τοὺς φλεγμαίνοντας ἤδη μαστοὺς καὶ ὑπο πνεύ- 


λλ / 0 ^ θ N C ^ / 
ματος ἀλλοιούμενον θερμοῦ, ποθεινὴ σκευάζεται τῷ νηπίῳ 


N - Ἂς A » 7 ὁ Ν /, 
τροφη, αἷμα ro μεταβάλλον ἐστί. μάλιστα yap πάντων 


^ Y ^ , 3 A - N N 
μελῶν μαστοὶ συμπαθεῖς μητρᾳ. ἐπὰν οὖν κατὰ TOUS 


/ , N ? Nds ^ » ^? N SD 
τόκους ἀποκοπὴν λάβῃ τὸ ἀγγεῖον, δι οὗ πρὸς τὸ ἐμβρυον 


N - 3 , , N / ^ , Χ N 
τὸ αἷμα ἐφέρετο, μύσις μὲν γίνεται τοῦ πόρου, τὴν δὲ 


€ N 5. X Χ N * - /, Ν . Ae 
ὁρμὴν ἐπὶ τοὺς μαστοὺς TO αἷμα λαμβάνει, καὶ πολλῆς 122 P. 


μ- 


io) 


^ , ^ /, Ἧ N /, hi 
τῆς ἐπιφορᾶς γενομένης διατείνονται kai μεταβάλλει TO 20 


- , zZ , / ^ ,» v ^ € /, , / 
αἷμα εἰς γάλα, ἀναλόγως Ty ἐπὶ τῆς ἐλκώσεως εἰς πῦον 


^ ej ^ 7] 5 3 ἈΝ ^ , ^ 
τοῦ αἵματος μεταβολῇ, etre αὖ ἀπὸ τῶν ἐν μαστοῖς παρα- 


Ἂ ^ , / b! N /, ^ 
κειμένων φλεβῶν ἀναστομουμένων kara τὰς διατάσεις τῆς 


7] Ἀ - ^ N N ^ ^ 
κυήσεως, τὸ αἷμα μεταχεῖται εἰς τὰς φυσικὰς τῶν μαστῶν 


/ / N 5 /, N N ^ 
9gnpayyas* TOUTO δὲ ανακιρνάμενον TO ἀπὸ τῶν γειτνιῶ- 


2. πρωτόγονον τὸ αἷμα---͵ Haec 
usque ad finem ὃ 51. in Catenam 
Patrum in Epist. ad Hebraeos vol. 
7. p. 490 seqq. ed. Cramer. sunt 
relata, praefixo lemmate Κλήμεντος 
παιδαγωγέως, nonnullis (δ. 42, 43, 
46) omissis. Scripturae diversi- 
tatem annotavi sigla * Cat." sig- 
nificatam. 

3. ὃ δὴ----τετολμήκασιν om, Cat. 


ib. τετολμήκασιν F. reroXukaot V. 

4. τοῦτο δὴ] τοῦτο δὲ Pal. 

9. πρότερόν ἐστι] ἐστὶ πρότερον 
Cat. 

12. παντρόφου] παντοτρόφου Rh. 

21. πύον) πῦον M. Cat. 

25. γειτνιωσῶν Scripsi pro γείτνι- 
ουσῶν. Recta forma servata infra 
p. 205. γειτνιώσης et p. 289. γειτ- 


νιῶσα. γειτνιαζουσῶν Cat. 


158 . CLEMENTIS [Lis. I. 


^ , , ^ ^ , 5 ^ 
σῶν καταπεμπόμενον, ἀρτηριῶν πνεῦμα, μενούσης ἔτι τῆς 
e / / ^ ej / , 
ὑποκειμένης ἀκεραίου τοῦ αἵματος οὐσίας, ἐκκυμαινόμενον 40 
,ὔ b! ^ , , ^ ΕΣ , x 
λευκαίνεται: καὶ τῇ τοιαύτῃ ἀνακοπῇ kar ἐξαφρισμὸν 
/, /, / N ^ /, e^ 
μεταβάλλεται, παραπλησιὸν τι πεπονθὸς τῇ θαλάττῃ, ἣν 
N x V , Ν ^ / A € y 
δ δὴ kara ras ἐμβολας τῶν πνευμάτων οἱ ποιηταί φασιν 
, / e N » Ἁ E] δὴ - » hj 5 , 
ἀποπτύυειν ἀλὸς &xvyv* πλὴν &AAa αἷμα ἐχει τὴν ovaiav. 
7 ^ , EY € ἣν (A / 

40. Τούτῳ τῷ τρόπῳ καὶ oi ποταμοὶ ῥοθῳ φερόμενοι 
ΠῚ) “ ἢ ^ /, 227 , £) N 
τῇ ἐμπεριλήψει τοῦ περικεχυμένου ἀέρος ξαινόμενοι ἀφρὸν 
/, N , , e ^ e * ^ /, 
μορμύρουσιν, kal TO ἐνστόμιον ἡμῶν Uvypov TQ πνεύματι 
5 7 / 5 e 5 I LS UNS * - 

10 ἐκλευκαίνεται. τίς οὖν 7) ἀποκλήρωσις μὴ οὐχὶ καὶ TO αἷμα 45 
* / * , ε NX ^ ’ὔ 
ἐπὶ TO φωτεινότατον καὶ λευκότατον ὕπο τοῦ πνεύματος 
/, € ^ ^ N *N N Ν 
τρέπεσθαι ὁμολογεῖν; πάσχει δὲ τὴν μεταβολὴν κατὰ 
, » χ /, ^ 7 
ποιότητα; οὐ κατ᾽ οὐσίαν. ἀμέλει γοῦν ov τροφιμώτερον 
» 5. N / 5.4 y € 
ἄλλο TL, οὐδὲ μὴν γλυκύτερον, ἀλλ᾽ οὐδὲ λευκότερον εὕροις 
^ / / NA ^ ^ ^ ^ 
15 ἂν γάλακτος. πάντη δὲ €okev τοῦτο τῇ πνευματικῇ τροφῇ, 
A M N N ΄, eA / ONG 
γλυκεῖα μὲν διὰ τὴν χάριν ὑπάρχουσα, τρόφιμος δὲ ὡς 
N ^d N « € "4 ^ s N fe ^ , 
ζωὴ, λευκὴ δὲ ὡς ἡμέρα Χριστοῦ, καὶ TO αἷμα τοῦ λόγου 
/, /, 
πεφανέρωται es γάλα. 
τ , / lY ^ 5 /, , /, 
41. Ταύτῃ τοίνυν περὶ τὴν ἀποκύησιν οἰκονομούμενον 59 
^ /, M 6A ^ hY e * € X 5, 
20 τῷ βρέφει τὸ γάλα χορηγεῖται, καὶ oL μαστοὶ, OL τέως κατ 
» , , Ν. » , Ν Ν 
ἄνδρα περιβλεπόμενοι ὀρθοὶ, 7059 κατανεύουσι πρὸς τὸ 
^ s ^ 7 L4 » 
παιδίον, τὴν ὑπὸ τῆς φύσεως πεπονημένην εὔληπτον 
7] / N 9 5 ^ 7 
παρέχειν διδασκόμενοι τροφὴν εἰς ἀνατροῴην σωτηρίας" 
ε e / ε 3 /, 
οὐ γὰρ cs ai πηγαὶ πλήρεις εἰσὶν oL μαστοὶ ἐπεισρέοντος 


5. oí ποιηταί] Hom. Il. 4, 426. διηθοῦσιν Doehnerus Quaest. Plut. 


8. ἐμπεριλήψει] ἐπιλήψει Cat. 3. p- 37. collato loco Plutarchi V. 
9. μορμύρουσιν ἘΜ. μορμύρουσι V. — Aemil. c. 14. Καθάπερ γὰρ οἱ μαστοὶ 
ib. ἐνστόμιον] εὐστόμιον RÀ. τῶν γυναικῶν οὐχ ὥσπερ ἀγγεῖα πλή- 
15. ἔοικεν Μ. owe V. ρεις εἰσὶν ἐπιρρέοντος ἑτοίμου γάλακτος, 


16. γλυκεῖα μὲν διὰ τὴν χάριν ὑπάρ- ἀλλὰ μεταβάλλοντες τὴν τροφὴν ἐν αὗ- 
xovca] ἥτις ἐστὶ γλυκεῖα μὲν διὰ τὴν τοῖς ἐργάζονται γάλα καὶ διηθοῦσιν. et 
χάριν Cat. Mor. p. 496. ἐκροαὶ δὲ τοῦ γάλακτος 

17. καὶ τὸ αἷμα----ὡς γάλα om. Cat. οὐκ εἰσὶν οὐδὲ κρουνοὶ μεθιέντες ἀθρόως, 

20. κατ᾽ ἄνδρα pro τὸν ἄνδρα cOr- εἰς δὲ σάρκα πιδακώδη καὶ πόροις ἀτρέ- 
rexi ex scholio. μα λεπτοῖς διηθοῦσαν ἀπολῆγον, εὐ- 

24. αἱ πηγαὶ----διαπνέουσι] ἀγγεῖα---- μενὲς τῷ τοῦ νηπίου στόματι kai προσ- 


C.VI.s.4o—42.] | PAEDAGOGUS. 159 


e ’ὔ’ b. , Ἁ . Ἧ, » 
45 S. ἑτοίμου γάλακτος, ἀλλὰ μεταβάλλοντες τὴν τροφὴν ἐν 
e ^ ΄ 7 N / e NY S ye 
ἑαυτοῖς ἐργάζονται γάλα καὶ διαπνέουσιν, ἡ τροφὴ δὲ ἡ 
P4 e N , ^ ^ ^ 
κατάλληλος αὕτη καὶ προσῴορος νεοπαγεῖ kai νεοφυεῖ 
/ ^ ^ ^ ^ £ EY N ^ 
παιδίῳ πρὸς τοῦ θεοῦ τοῦ τροφέως kai πατρὸς τῶν yev- 
/, , - Ν , 
νωμένων καὶ ἀναγεννωμένων πονουμένη: οἷον TO μάννα 5 
» / » 7 ^ ^ € 7 € ^ 5 /, 
οὐρανόθεν ἐπερρέετο τοῖς παλαιοῖς Ὡβραίοις, ἡ τῶν ἀγγέ- 
, ^ , , / Ν ^ e Ν N 
λων ἐπουράνιος TpoQ?. ἀμέλει καὶ νῦν αἱ τιτθαὶ τὸ 128 P. 
/ z / / ΄ » ἡ ^ 
διπρωτόχυτον τοῦ γάλακτος πόμα ὁμωνύμως ἐκείνῃ τῇ 


^ , ὰ £ A χλλ᾽ € Ἁ ^ e 7 
τροφῇ μάννα κεκλήκασιν᾽ ἀλλ αἱ μὲν γυναίκες αἱ κύουσαι 


e 


7 / 74 ᾽’ὔ € N sh € S 
μητέρες γενόμεναι πηγάζουσι γάλα, ὃ δὲ κύριος ὁ Χριστὸς 10 
^ 74 * , Á N / 

ὁ τῆς παρθένου καρπὸς ovk ἐμακάρισεν τοὺς γυναικείους 
^N 3&8 3 , N ^ , N ^ L4 
μαστοὺς οὐδε ἐκρινεν αὐτοὺς τροφεῖς, ἀλλὰ τοῦ φιλοστορ- 
Tu / Ν , / * , 
yov kai φιλανθρώπου πατρὸς ἐπομβρήσαντος τὸν Aoyov 
Ν 3» M /, S ^ » 
αὐτὸς ἤδη τροφὴ γέγονεν πνευματικὴ rots σώφροσιν. 
^ /, ^ - S ^ e£ N 
42. Q θαυματος μυστικοῦ" εἷς μὲν ὁ τῶν ὅλων πατὴρ, 15 
- M (m e ^ e [4 ον * ^ Ν er ^ 
το εἷς δὲ kai ὁ TOV ὅλων λόγος καὶ TO πνεῦμα TO ἀγιον ἕν 
Ν ^ ^ / N , / / 
καὶ TO αὐτὸ πανταχοῦ, μία δὲ μονὴ γίνεται μήτηρ παρ- 

7 » 7 , IY ; Sr" cow ^ , , 
Üévos: ἐκκλησίαν ἐμοὶ φίλον αὑτὴν καλεῖν: γαλα ovk 
» e / [74 , y , N / N 
ἔσχεν ἢ μήτηρ αὕτη μόνη, ὅτι μονὴ μὴ γέγονεν γυνὴ, 

$i NGA ^ / A [4 
παρθένος δὲ ἅμα kal μήτηρ ἐστὶν, ἀκήρατος μὲν ὡς παρ- 2o 

/ b! N [4 , * N e ^ T) 

Óévos, ἀγαπητικὴ δὲ ὡς μητηρ, koi τὰ αὑτῆς παιδία 
/ e / ^ /, ^ 7 
προσκαλουμένη ἁγίῳ τιθηνεῖται γάλακτι, τῷ βρεφόδει 

, S 3 57 /, 7 ^ 5 N ^ 
λόγῳ. διὸ οὐκ ἐσχεν γάλα, ὅτι γάλα ἦν TO παιδίον τοῦτο 

Ἃ ^ b! ^ ^ ^ δ 
καλὸν καὶ οἰκεῖον, τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ τὴν νεολαίαν 
e ^ ^ [4 e 3 Ἁ ϑ [4 € /, » N^ 
15 ὑποτροφοῦσαν TQ λόγῳ, ἣν αὑτὸς ἐκύησεν ὁ κύριος GOL 25 


^ e 3:5 rN 5 /, € / e , 
σαρΚΙΚΊΉ): ηΨν αὐυτος εσπαργανῶσεν 0 KUptos αιμᾶτι Τίμιῳ. 


φιλὲς ψαῦσαι καὶ περιλαβεῖν ἐνδίδωσι 11. ἐμακάρισεν ΒΜ. ἐμακάρισεν. 


ταμιεῖον. 14. γέγονεν Μ. γέγονε F. 
5. μάννα] μάνα M. 23. ἔσχεν Β'. ἔσχεν. 
6. ἐπερρέετο ΕΜ. et Cat. ἀπερ- 24. νεολαίαν] νεολέαν M. 
péero V. 25. ὑποτροφοῦσαν] ὑποτροφοῦσα 


9. κεκλήκασιν)] Pergit Cat. χρὴ δὲ  Hervetus, ὑποτροφῆσαν  Potterus. 
κατανοῆσαι τὴν φύσιν᾽ ἡ γάρ τοι τροφὴ Sed verbum ὑποτροφεῖν nullum est. 
χειμῶνος etc. (δ. 44.) ' — Nam ὑποτρέφειν dicitur. 


160 CLEMENTIS ΠΕ I. 


^ ^ / ^ ^ / L4 
ὦ TOV ἁγίων λοχευμάτων, ὦ τῶν ἁγίων σπαργάνων" o 
, M / ^ / b b Ν / lY 
λόγος τὰ πάντα TQ νηπίῳ, καὶ πατὴρ koi prop καὶ 
M s y ςς y » 3» * ςς P /, 
παιδαγωγὸς kai τροφεὺς. “ φάγετέ μου φησὶ “τὴν σάρκα 
p N - 359 , Lt , / M € 
καὶ πίετέ μου TO αἷμα. ταύτας ἡμῖν οἰκείας τροφὰς ὁ 
, ^ 5 / 7 , ^ ^ 
5 κύριος χορηγεῖ kai σάρκα ὀρέγει καὶ αἷμα ἐκχεῖ, kai οὐδὲν 
εἰς αὔξησιν τοῖς παιδίοις ἐνδεῖ. 
^ ^ , /, 3 7 e ^ 
43. Ὦ τοῦ παραδόξου μυστηρίου: ἀποδύσασθαι ἡμῖν 
x Ν Ν N 3 /, ^N e * 
τὴν παλαιὰν καὶ σαρκικὴν €ykeAeverat φθοραν, ὥσπερ καὶ 2o 
N N SN ^ 4» ^ ^ 
τὴν παλαιὰν τροφὴν, καινῆς δὲ ἄλλης τῆς Χριστοῦ διαίτης 
’ 3 ^ , N 3 /, , 
10 μεταλαμβάνοντας, ἐκεῖνον, εἰ Óvvarov, ἀναλαμβάνοντας ἐν 
€ ^ / Ν. N ^ e 
ἑαυτοῖς ἀποτίθεσθαι kai TOV σωτῆρα ἐνστερνίσασθαι, ἵνα 
7 ^ A e ^ N /, » 3 » / 
καταρτίσωμεν τῆς σαρκὸς ἡμῶν τὰ πάθη. ἀλλ ov ταύτῃ 
^ / / δ 9) » 7 ΄ 
νοεῖν ἐθέλεις, κοιμότερον δὲ ἴσως. ἄκουε καὶ ταύτῃ σάρκα 
ἘΣ νι N ^ N [74 , ^ b! e. 29 ^ 
ἡμῖν TO πνεῦμα TO ἁγιον ἀλληγορεῖ, καὶ γὰρ vm αὐτοῦ 
τ / e " e a - ᾿ 
i 3 δεδημιούργηται ἡ σαρξ' αἷμα ἡμῖν τὸν λόγον αἰνίττεται, 
ἥ Y N e e / e / , / ^ ya Φ ἘΣ 
καὶ γὰρ ὡς αἷμα πλούσιον ὁ λογος ἐπικέχυται τῷ βίῳ" ἢ 
^ N € , ^ € /, e N ^ / 
κρᾶσις δὲ ἡ ἀμφοῖν ὃ κύριος, ἡ τροφὴ τῶν νηπίων" 025 
», ^ ἝΝ , € N /, / 
κύριος πνεῦμα καὶ Aoyos. ἡ τροφὴ; τουτέστιν κύριος 
^ /, € / ^ ^ ^ , 
᾿Ιησοῦς, τουτέστιν ὁ λόγος ToU θεοῦ, πνεῦμα aapkovpevov: 
e /, b! 5 "n e X N , ^ Ἁ 
20 ἁγιαζομένη σὰρξ οὐράνιος. ἡ τροφὴ τὸ γάλα τοῦ πατρὸς, 
ie / , € , 5, ΩΝ ^ € , /, 

ᾧ μόνῳ τιτθευόμεθα οἱ νήπιοι. αὐτὸς γοῦν ὁ ἠγαπημένος 
iS N e ^ / N € ^ € M [4 ^ , /, 
καὶ τροφεὺς ἡμῶν λόγος τὸ αὑτοῦ ὑπὲρ ἡμῶν ἐξέχεεν 

c / N , , e / 
αἷμα, σώζων τὴν ἀνθρωπότητα, δ ob πεπιστευκότες εἰς 
N N "ὡδὶ Ν / N ^ N N , 
τὸν θεὸν ἐπὶ τὸν λαθικηδέα μαζὸν τοῦ πατρὸς, τὸν λόγον, 
/, € N € » , ^ ^ iT 
25 καταφεύγομεν, ὁ δε, ὡς ἔοικεν, μόνος ἡμῖν τοῖς νηπίοις TO 30 
y ^ , / ^ € € ^ 4 
γάλα τῆς ἀγάπης χορηγεῖ, καὶ οὗτοι ὡς ἀληθῶς μακάριοι 
7 ^ 4 N , 
μόνοι, ὅσοι τοῦτον θηλάζουσι τὸν μαστόν. 
N ^ , » : / 3 
44. Διὰ τοῦτο φησι καὶ ὁ Πέτρος “ ἀποθέμενοι οὖν 


^ / N , , EY Νὰ ε , EY 
΄σχασαὰν KQGKLOP καὶ παντα δόλον Και ΤΡ υποκριίισὶιν και 


3. φάγετε----πίετε ἢ. φάγεσθε---- 18. τουτέστιν F. τουτέστι V. 


πίεσθε ΜΝ. Conf. supra p. 156, 22. αὑτοῦ] αὐτοῦ libri. 
τό. 24. A. μαζὸν] Hom. Il. 22, 82. 


ib. Joann. vi. 55 sqq. 28. Pet. Iii. 1-3. 


"» 


.C.VIL.s.43—45.] | PAEDAGOGUS. 161 


, «1 ^ e , / / b N 

φθόνον καὶ καταλαλιαν, ὡς ἀρτιγέννητα βρέφη, τὸ λογικὸν 

/ , / e , D) τον , ^ , / » 
γάλα ἐπιποθήσατε, ἵνα ἐν αὐτῷ αὐξηθῆτε εἰς σωτηρίαν, εἰ 
» , e hj € , 35» 3 N N /, 
ἐγεύσασθε ὅτι Χρηστὸς ὁ κύριος. εἰ δὲ καὶ συνενδοίη τις 

5 ^ » 3 hy ^ ^ * /, 5 ^ » 
αὑτοῖς ἄλλο τι εἶναι τὸ βρῶμα παρὰ τὸ γάλα, εἶτα πὼς οὐ 


, / ^ / * 
35 περιπαρήσονται σφίσιν αὐτοῖς, ov karavevonkores τὴν 5 


40 


45 


x € , N ^ Ἁ ^ ^ 
φυσιν; ἢ γάρ τοι τροφὴ χειμῶνος μὲν πυκνοῦντος τοῦ 
, 3 , EY / 
περιέχοντος koi πάροδον ov διδόντος ἐντὸς κατακλειομένῳ 
ΝΣ ^ € / / S / , 
τῷ θερμῷ, ἑψομένη koi πεπτομένη, εἰς τὰς φλέβας ἐξαι- 
’ὔ ^ N ^ /, 
ματουμένη ἐκχωρεῖ: αἱ δὲ διαπνοῆς ov τυγχάνουσαι πε- 
4 /, 7 v / N EY 
πληρωμέναι μάλιστα συντείνονται kal σφύζουσι: διὸ καὶ 
ς EY ^ , , , ^ ^ 
αἱ τιτθαὶ περιπληθεῖς rore μάλιστα γίνονται τῷ γάλακτι. 
3 δέδ δὲ (2 as ^ , Üü v € , LÀ ^ 
ἀποδέδεικται δὲ ἡμῖν μικρῷ πρόσθεν τὸ αἷμα εἰς γάλα ταῖς 
/ N N ^ 7 
κυούσαις κατὰ μεταβολὴν, ov κατ᾽ οὐσίαν xopeiv' ὥσπερ 
9. Ἐπ ἢ ε / e 4 ^ ^ » Y 
ἀμέλει καὶ αἱ τρίχες αἱ ξανθαὶ τοῖς γηρῶσιν εἰς πολιὰς 
/ ^ SCUSA , /, ^ Ν ^ 
μεταβάλλουσιν. θέρους δὲ ἔμπαλιν apouorepov ὃν TO σῶμα 
N ^ , / / νι Ὁ 
τὴν τροφὴν εὐδιαφορητοτέραν παρέχει, καὶ ἥκιστα πλεο- 
7, N ΄ 3 ᾧ N Y L3 »NN Y γι / 
νάζει TO γάλα, ἐπεὶ μηδὲ τὸ αἷμα: οὐδὲ yàp πᾶσα koré- 
€ [^ 
χεται ἢ τροφή. 
4 e Ἁ ^ ^ 
45. Εἰ τοίνυν ἡ μὲν karepyaaía τῆς τροφῆς ἐξαιμα- 
^ v N fe ^ N hy 
τοῦται, TO δὲ αἷμα ἐκγαλακτοῦται, παρασκευὴ γίνεται TO 
- ^ ᾽ὔ ej fe / 
aia TOU γάλακτος, ὥσπερ αἷμα ἀνθρώπου καὶ yiyaprov 
, /, ^ ^ ’, ^ ^ ^ »^^ N 
ἀμπέλου. τῷ γοῦν γάλακτι τῇ κυριακῇ τροφῇ εὐθὺς μεν 
» / , »^5^ N , 7 
ἀποκυηθέντες τιθηνούμεθα, εὐθὺς δὲ ἀναγεννηθέντες τετι- 
, ^ 5 / N » ; M » € Χ 
μήμεθα τῆς ἀναπαύσεως τὴν ἐλπίδα, τὴν ἄνω ᾿Ιερουσαλὴμ;, 
, / , e , « ΄, 3 a , / 
εὐαγγελιζόμενοι, ἐν T) μέλι koi γάλα ὀμβρεῖν avayé- 
* ^ , ἊΝ , , 
γραπται, διὰ τῆς ἐνύλου καὶ τὴν ἁγίαν μνηστευόμενοι 


I. kai καταλαλιὰν codices. καὶ ex- 9. διαπνοῆς Εἰ, διὰ πνοῆς V. Cat. 
cidit in V. 16. εὐδιαφορητοτέραν͵] εὐδιαφορω- 

ib. ἀρτιγέννητα FM. ἀρτιγένητα V. τέραν Cat. 

3. Χρηστὸς F. Χριστὸς V. 17. μηδὲ Klotzius pro μήτε. 

10. συνενδοίη Scripsi pro συνενδώη. 22. ἀμπέλου] ἀμπελίου Pal. Post 

7. κατακλειομένῳ] κατακλειομένη ἀμπέλου Cat. pergit ἀλληγορῶν τοί- 
Cat. νυν τὸν λόγον ὁ Παῦλος etc. 


8. πεπτομένη] πεττομένη Cat. ib. γοῦν BR. Pal. ot» V. 
M 


169 CLEMENTIS [Lrs. I. 


, 44 b * b! , ^ 35». e € 
τροφήν. “τὰ μὲν yap βρώματα καταργεῖται, ἢ φησιν ὃ 
5 , SEN € N b! / Χ 3 » SY 
ἀπόστολος αὐτὸς, ἡ δὲ διὰ γάλακτος τροφὴ εἰς οὐρανοὺς 

^ ^ * 5 e 
καθηγεῖται, πολίτας οὐρανῶν καὶ συγχορευτὰς ἀγγελων 
5 y N / , ^ ER , 
ἀναθρεψαμένη. ἐπειδὴ δέ ἐστιν ὁ λόγος πηγὴ ζωῆς Bpv- 

N » /, 3 ^ € 
5 0vg& καὶ ποταμὸς εἴρηται ἐλαίου, εἰκότως ἀλληγορῶν ὃ 
^ p Ν ’ὔ , 3» 5 /, 
Παῦλος καὶ γάλα αὐτὸν ὀνομάζων f émorwa ἐπιφέρει" 5o 
» N e , € N ^ 3 , 3 / s 
πίνεται yop ὃ λόγος, ἢ τροφὴ τῆς ἀληθείας. ἀμέλει καὶ 
N ^ e v ^ » N N N 9 ΠΝ, * 
TO ποτὸν vypa καλεῖται τροφὴ. δυνατὸν δὲ τὸ αὐτὸ kai 
^ 5 , 3 N * Χ » Ν “, 
βρώμα εἶναι πως ἔχον καὶ ποτὸν, πρὸς ἄλλο καὶ ἄλλο 
7, ΄ὔ Ὁ Πλς Y ΄ , 3 ^ ^ 
ro νοούμενον, καθάπερ καὶ ὁ τυρὸς γάλακτός ἐστι πῆξις ἢ 
/ /, ’ὔ ^ / ^ 
γάλα πεπηγός. ov yap μοι τῆς λεζξιθηρίας μέλει τανῦν, 48 8. 
Χ σ Ν N » , ^ , /7 , ^ 
πλὴν ὅτι τὰς τροφὰς ἄμφω μία διακονεῖται οὐσία. ἀλλὰ 

^ / ^ S , 

Kai τοῖς ὑποτιτθίοις παιδίοις ἀρκεῖ μόνον TO γάλα καὶ 
bi 5 b , (ς » A 55 hy € /, ( ^ 
ποτὸν εἶναι καὶ τροφην. “ἐγὼ φησὶν 0 κύριος “ βρῶσιν 
» ^ "^ € ^ 5 5, 9 ^ ’ὔ ϑ ej 
τῇ ἔχω φαγεῖν, ἣν ὑμεῖς ovk οἴδατε: ἐμὸν βρῶμα ἐστιν, iva 

» hy / ^ , , 393 € ^ » 
ποιήσω τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντος με. ὁρᾶτε ἄλλο 
^ , , / /, v / 
βρῶμα, ἀλληγορούμενον παραπλησίως γάλακτι, τὸ θέ- 
λημα τοῦ θεοῦ. 
, ws Χ / ^ ΄ 
46. AAA« καὶ τὴν συμπλήρωσιν τοῦ ἰδίου πάθους 5 
, 399 /, ^ ej ^ 
20 “ποτήριον κέκληκε καταχρηστικῶς, ὅτε ἐκπιεῖν καὶ ἐκτε- 
/, / , ^ , , [74 ^ Ἁ e N ^ 
λέσαι μόνον ἐχρὴν avro. οὕτως Χριστῷ μεν ἡ τροφὴ τῆς 
^ ^ e / 5 € ^ N 37097. € NN 
πατρικῆς βουλῆς ἡ τελείωσις ἦν, ἡμῖν δὲ αὐτὸς ὁ Χριστὸς 
e v ^ / ^ 7 N / ^ 
ἢ τροφὴ τοῖς νηπίοις, rois ἀμέλγουσιν τὸν λόγον TOV 
3 ^ ^ Ν ^ ^ ^ y 
οὐρανῶν" ἐντεῦθεν τὸ ζητῆσαι μαστεῦσαι καλεῖται, ὅτι 
^ ^ x ^ 
25 τοῖς ζητοῦσιν νηπίοις τὸν λόγον oi πατρικαὶ τῆς φιλαν- 
/ NN ^ N /, 3 N » Ν 
θρωπίας θηλαὶ χορηγοῦσι τὸ γάλα. ἔτι δὲ καὶ ἄρτον αὐτὸν 
, ^ € ^ € » {ς 3 N ^ 59 ^ 
οὐρανῶν ομολογεῖ ὁ λόγος. “οὐ yap Μωυσῆς φησὶν 
éc ἐδ d ἊΝ 3 , ^ 3 ^ , , e , 
ἐδωκεν υμῖν TOV ἄρτον ἐκ TOU οὐρανοῦ, ἀλλ ὁ TT 10 


gxUlor. T'vi.'1 5. 20. Matth. xxii 22. Marc. x. 
6. Ibid. ii. 2. 38. Joann. xviii. 11. 
14. τροφήν] Pergit Cat. πολλα- 23. ἀμέλγουσιν----(τοῦσιν M. ἀμέλ- 
χῶς δὲ ὁ λόγος ἀλληγορεῖται etc. (δ γουσι---ζητοῦσι V. 
47.) 27. Joann. vi. 32, 33, 51. 


ib. Joann. iv. 32, 34. ib. Μωυσῆς Potterus pro Μωσῆς, 


C.VIL.5.46,47.]] ^ PAEDAGOGUS. 163 


/ «δὲ * » , ^ , ^ hy , 0 , Ξ 
μου δίδωσιν ὑμῖν τὸν ἄρτον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ τὸν ἀληθινὸν 
€ X » ^ ^ ^ » ^ 7 
0 γὰρ ἄρτος τοῦ θεοῦ ἐστιν ὃ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβαίνων 

i ζωὴν διδοὺς τῷ ko i10 ὦ ὃν ἐγὼ δώσω, ἡ 
καὶ (ζωὴν διδοὺς τῷ κόσμῳ. καὶ ὁ ἄρτος, ὃν €y , 7] 
, ^ N /, N ^ ^ / 
σάρξ μου ἐστὶν, ἣν ἐγὼ δώσω ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου 
^ ^ hj v ^ » /, 
ζωῆς." ἐνταῦθα τὸ μυστικὸν τοῦ ἄρτου παρασημειωτέον, 5 
e , 3. X , i N e , /, ^ Ἁ 
ὅτι σάρκα αὐτὸν λέγει καὶ ὡς ἀνισταμένην δῆθεν δια 
N p ^ ^ x 3 7 
πυρὸς, καθάπερ ἐκ φθορᾶς καὶ σπορᾶς ὁ πυρὸς ἀνίσταται, 
Ἂς ᾽ὔ N NN , , » 
15 καὶ μέντοι διὰ πυρὸς συνισταμένην εἰς εὐφροσύνην ἐκκλη- 
, € » / 
σίας, ὡς ἄρτον πεπτόμενον. 
, N Ἁ 53 ^ /, ^ » ^ 
47. ᾿Αλλὰ yap αὖθις ἡμῖν σαφέστερον τοῦτο ἐν TQ 10 
Ν , ’, , 3 NY Ν 5 éé s € 
περὶ ἀναστάσεως δηλωθήσεται. ἐπεὶ δὲ εἶπεν ““ καὶ ὁ 
Ψ ^ 3528 / e / » “5 Ν Ν e 
ἄρτος, ὃν ἐγὼ δώσω, ἡ σάρξ μου ἐστίν, σὰρξ δὲ αἵματι 
» N - 5 ^ / e e 
ἄρδεται, TO δε αἷμα οἶνος ἀλληγορεῖται, ἰστέον ὅτι ὡς 126 P. 
» , ^ N N 5 e ΄ N ' 
ἄρτος εἰς κρᾶμα καταθρυβεὶς τὸν οἶνον ἁρπάζει, τὸ δὲ 
ε ^ , 7] “ « € N ^ / er 
ὑδατῶδες ἀπολείπει, οὕτως καὶ ἡ σὰρξ τοῦ κυρίου, ὁ ἄρτος 15 
^ , ^ N e N / ^ 9 
τῶν οὐρανῶν, ἀναπίνει τὸ αἷμα, τοὺς οὐρανίους τῶν ἀν- 
7 / / / S / 
θρώπων εἰς ἀφθαρσίαν ἐκτρέφων, ἀπολείπων δὲ μόνας 
» / , δ b! M , , “ 
20 ἐκείνας εἰς ῴθοραν ras σαρκικὰας ἐπιθυμίας. οὕτως πολλα- 
^ ^ e , ^ N N b! 
χῶς ἀλληγορεῖται ὁ λόγος kai βρῶμα καὶ σὰρξ καὶ τροφὴ 
» fe Ζ y , , 
καὶ ἄρτος καὶ αἷμα καὶ γάλα, ἅπαντα ὃ κύριος εἰς ἀπό- 20 
e ^ ^ * , N * 5 
λαυσιν ἡμῶν τῶν εἰς αὐτὸν πεπιστευκότων. μὴ δὴ οὖν 
p: / ^ ^ ^, v 
τις ξενιζέσθω λεγόντων ἡμῶν ἀλληγορεῖσθαι γάλα τὸ 
- ^ / 7 N 5 ^ 
αἷμα τοῦ κυρίου: ἡ yap καὶ οὐχὶ οἶνος ἀλληγορεῖται ; “ ὁ 
πλύνων᾽ φησὶν “ ἐν οἴ / λὴν αὐτοῦ καὶ ἐν αἵματι 
ησὶν “ ἐν οἴνῳ τὴν στολὴν αὐτοῦ καὶ μ 
σταφυλῆς τὴν περιβολὴν αὐτοῦ ἐν τῷ πνεύματι τῷ αὐτοῦ 
ἧς τὴν περιβολὴν αὐτοῦ" ἐν τῷ πνεύματι τᾷ 25 

, / b ^ ^ / e 3 / ^ 

κοσμήσειν λέγει TO σῶμα τοῦ λόγου, ὥσπερ ἀμέλει τῷ 
» ^ , /Z M ^ N , [74 

25 αὐτοῦ πνεύματι ἐκθρέψει τοὺς πεινῶντας τὸν λόγον. Ort 
^ N - , ^ ^9 ^ / 

δὲ TO αἷμα ὁ λόγος ἐστὶν μαρτυρεῖ τοῦ ^ A9eA τοῦ δικαίου 


4. ἣν ἐγὼ δώσω om. M. ᾿ I8. οὕτως FM. οὕτω V. 

6. αὐτὸν] αὑτὸν F. 21. πεπιστευκότων] Pergit Cat. 
12. ἐστὶν F. ἐστὶ V. πλὴν ἀλλὰ καὶ ἡ σὰρξ etc. ($. 48.) 
13. ἰστέον Pal. ieréov otv V. 24. Gen. xlix. 11. 

14. τὸ δὲ] δὲ om. DR. 26. λέγει] λέγειν R. 

15. οὕτως M. ovro V. 28. Glen. iv. ro. cl. Heb. xii. 24. 


δὲ 2 


164 CLEMENTIS [Lrs. I. 


v - , /, ^ ^ 3 s Ν - » 
TO αἷμα €vrvyxavov TQ θεῷ" ov yap ro αἷμα ἂν Tore 
7 ' ' , , Y c 
προήσεται φωνὴν, μὴ οὐχὶ ὁ λόγος νοούμενος TO αἷμα" 
, SN € J ς Ν ^ / Ψ Ν Ν 
τύπος γὰρ O δίκαιος ὁ παλαίος τοῦ νέου δικαίου καὶ TO 
e x ὦ ΄, NN ἃ N e / zs J 
αἷμα TO ἐντυγχάνον TO παλαιὸν ὑπερεντυγχάνει τοῦ aiua- 
^ / /, A! Ἂς hy v x fe € 
5 Tos τοῦ νέου. φθέγγεται δὲ πρὸς rov θεὸν τὸ αἷμα ὃ 
, / 7 b , 
λόγος, ἐπεὶ λόγον ἐμήνυεν τὸν πεισόμενον. 
d s NOE N 9 TN Y S 5 3s ^ !e ^ 
48. ᾿Αλλὰ koi ἡ σὰρξ αὐτὴ καὶ τὸ ἐν αὐτῇ αἷμα TOO 
/ € , , » /, N » 
γάλακτι, otov ἀντιπελαργούμενον, ἄρδεταί τε καὶ αὔξεται. 3o 
^ € /, ^ 7 e^ ^ 
kai δὴ kai ἡ διαμόρφωσις τοῦ συλληφθέντος τῷ τῆς ἐπὶ 
^ p /, ^ /, 
10 μῆνα καθάρσεως ὑπολελειμμένῳ καθαρῷ περιττώματι κιρ- 
.2 ^ /, , N /, , 
ναμένου TOU σπέρματος γίνεται: ἡ γὰρ ἐν τούτῳ δύναμις, 
^ ^ e M /, ἃ , , 
θρομβοῦσα τοῦ αἵματος τὴν φύσιν, ὃν τρόπον ἡ πυτία 
/ Ν /, A » 7 3 ’, /, 
συνίστησι TO γάλα καὶ οὐσίαν ἐργάζεται μορφώσεως:" 
5 ^ hY e ^ A TEL , / 9 3 / 
evÜaAet yap ἡ κρᾶσις, a aAepa δὲ ἡ ἀκροότης εἰς ἀτεκνίαν. 
Ἂς N ^ » ^ ^ e x N 3 / 
15 καὶ γὰρ αὐτῆς 15059 τῆς γῆς ὑπὸ μεν ἐπομβρίας κατακλυ- 
N 3 / N /, N N , N L , 
σθὲεν ἀποσύρεται τὸ σπέρμα, διὰ δὲ αὐχμὸν νοτίδος ἀπο- 35 
7 / N € ἈΝ ^ ’ὔ Ἂς ’ὔ 
ξηραίνεται. κολλώδης δὲ ὃ χυμὸς ὧν συνέχει τὸ σπέρμα 
lY , N δὲ EY * / ^ (o 5 N 5 
καὶ φύει. τινὲς δὲ καὶ τὸ σπέρμα τοῦ ζῴου αφρον εἶναι 
^ e 5 5» / € 7 ἃ SN £x]. /, --- 
τοῦ αἵματος κατ᾽ οὐσίαν ὑποτίθενται, ὃ δὴ τῇ ἐμφύτῳ τοῦ 
δ N N N 3 Α 3 
2o ἄρρενος θέρμῃ παρὰ τὰἂς συμπλοκὰς ἐκταραχθὲν ἐκριπι- 
4 ^ ^ / 
Couevov ἐξαφροῦται κἀν ταῖς σπερματίτισιν παρατίθεται 
^ N e 3 y. / b! 
φλεψίν: ἐντεῦθεν yap ὁ ᾿Απολλωνιάτης Διογένης τὰ 
^ /, 
127 P. ἀφροδίσια κεκλῆσθαι βούλεται. 
NY /, € /, [^3] 3 
49. Συμφανες τοίνυν ἐκ τούτων ἁπάντων αἷμα εἶναι 
^ 5 /, hj N x 3 
25 τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος τὴν οὐσίαν. καὶ δὴ kal TO κατὰ 40 


* x Α ^ € ^ /, 
γαστρὸς TO μὲν πρῶτον ὑγροῦ ἐστι σύστασις γαλακτο- 


7. Καὶ τὸ ἐν) καὶ om. DR. Pal. p. 582. collato Aristot. H. A. 3, 


τὸ ἐν αὐτῇ om. Cat. 2. extr. ubi σπερματίτιδες φλέβες in 
12. mvría] πυτεία Cat. libris nonnullis pariter in σπερμα- 
I5. καὶ οὐσίαν] καὶ om. Cat. τίδες corruptum. 

520. ἐκριπιζόμενον!] ἐκραπιζόμενον 22. ἐντεῦθεν----βούλεται] ἐντεῦθεν 

Cat. καὶ rà ἀφροδίσια κέκληται Cat. 
21. gmepparírumw] σπερματίσι 25. καὶ δὴ καὶ----ζωογονεῖται 0m. 


(σπερματίσιν EF.) libr. | Correxit ^M et Cat. 
L. Dindorfius in Thesauro vol. 7. 


C.VI.s.48—50.] | PAEDAGOGUS. 165 


Χ » 3 ^ e , e 
ειἰδὴς, ἔπειτα ἐξαιματουμένη σαρκοῦται ἡ σύστασις αὕτη, 
΄ Ν 3 er e / ἔκ ^ ^ Ν ^ 
πηγνυμένη δὲ ἐν τῇ ὑστέρᾳ ὑπὸ τοῦ φυσικοῦ καὶ θερμοῦ 

, » e- 349 e /, * » ^ 
πνεύματος, ὑφ᾽ οὗ διαπλάττεται τὸ ἔμβρυον, ζωογονεῖται. 


9 NS N ^ 3 b , 
ἀλλὰ καὶ μετὰ τὴν κύησιν αὖθις ἐκτρέφεται τὸ παιδίον 


e ^ , ^ “ὦ * , ^ ’ὔ’ € 
αἵματι TQ αὐτῷ" αἵματος γὰρ φύσις τοῦ γάλακτος ἢ 5 


ῥύσις, καὶ πηγὴ τροφῆς τὸ γάλα, ᾧ δὴ καὶ γυνὴ δήλη 
τεκοῦσα ἀληθῶς καὶ μήτηρ, 0t οὗ καὶ φίλτρον εὐνοίας 


0 λ β , ὃ x ^ » ^ Ἂν 9 ^5 93 A 
45 Τρ σ αμϑανέει. o.c Τοῦτο αρὰ μυστικῶς TO εν TO Q7 OGTO e 


ei ^ ^ ^ / 7 $^ Λ 
ἅγιον πνεῦμα τῇ τοῦ κυρίου ἀποχρώμενον φωνῃ “ γάλα 

e ^ AME: » , , N , / , s 
ὑμᾶς ἐπότισα᾽ λέγει. εἰ yap ἀνεγεννήθημεν εἰς Χριστον, 
ὃ à , "ex » , eS 5 δί ΄ X. c λ , à 
ναγεννῆσας ἡμᾶς ἐκτρέφει τῷ ἰδίῳ γάλακτι, τῷ Aoyo 

^ ^ ἊΝ ^ »y 34^ / ^ , 
πᾶν yap TO γεννῆσαν ἐοικεν εὐθὺς παρέχειν τῷ γεννωμένῳ 
, Zz N € 5 A 5 / [rd N 
τροφὴν. καθάπερ δὲ ἡ ἀναγέννησις ἀναλόγως, οὕτως καὶ 

« SS / ^ / // Υ͂ 7 
ἢ τροφὴ γέγονεν τῷ ἀνθρώπῳ πνευματικῆ. πάντη τοίνυν 

« ^ * PA ^ , 5i 

ἡμεῖς τὰ πάντα Χριστῷ προσφκειώμεθα καὶ εἰς συγγένειαν 


ὃ N v - , ^ e X / θ M , 72 à N 
5o 0X TO Giu, αὐτου, ᾧ AvrpovueUa, καὶ εἰς συμπαδειαν Oux 


47 5. 


Χ , N N , ^ , Ν 9 3 / M! 
τὴν ἀνατροφὴν τὴν ἐκ τοῦ λόγου, kai eig ἀφθαρσίαν δια 
* 3 Ν hi , ^ 
τὴν ἀγωγὴν τὴν αὑτοῦ" 
τὸ θρέψαι δ᾽ ἐν βροτοῖσι πολλάκις 
πλείω πορίζει φίλτρα τοῦ φῦσαι τέκνα. 
N 35. N » v - EY Z ^ / /, Ν 
τὸ αὑτὸ ἄρα καὶ αἷμα καὶ γάλα τοῦ κυρίου πάθους καὶ 
, "4 
διδασκαλίας σύμβολον. 
Oo 'E ^ ^ e ^ 4 /, ^ / 
50. Edetreu τοιγαροῦν ἡμῶν ἑκάστῳ τῶν νηπίων 
3 ^ ^ 7] » /, 
ἐγκαυχᾶσθαι τῷ κυρίῳ, ἐπιφθεγγομένοις 


I. αὕτη] αὐτὴ V. 

4. τὴν κύησιν] τὴν om. ΒΗ. τὴν 
ἀποκύησιν Cat. 

9. Cor. I iii. 2. 

I3. οὕτως----γέγονεν FM. οὕτω---- 
yéyove V. 

I5. ἡμεῖς] kai ἡμεῖς Cat. 

ib. Χριστῷ in marg. habet F. 
om. B. 

10. προσῳκειώμεθα] προσοικειούμεθα 
Pal. et Cat. 

17. ἀνατροφὴν] ἀναστροφὴν BR. 


19. τὸ Opéra. —]| Hoc fragmen- 
tum apud Stobaeum legitur Flor. 
78, 3. cum lemmate Biórov ἐκ Μη- 
δείας. De quo dixit Meinekius in 
Relationibus Academiae Borussicae 
a. 1850. p. 258. 

20. πορίζει] πορίζεται Cat. 

23. Ἐφεῖται---αὔχομαι εἶναι 0m. 
Cat. 

24. ἐγκαυχᾶσθαι] ἐγκαυχᾶσθαι &£- 
εστι Arcerius cum Herveto. , 


20 


166 CLEMENTIS [Lzs. 1: 
* 9. .:9 3 ^ s e » ^ 
πατρὸς ὃ ἐξ ἀγαθοῖο καὶ αἵματος εὔχομαι εἶναι. 
Jj / ^ A , » Ν 
ὡς δ᾽ ἐξ αἵματος γάλα κατὰ μεταβολὴν γίνεται ἤδη μὲν 
Ν 5 N , N ND ^ / » ^ 
σαφές, ov μὴν ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν ποιμνίων, ek re τῶν Bov- 
koAlev ἔξεστι μαθεῖν: τὰ γὰρ ζῷα ταῦτα τοῦ ἔτους κατὰ 
ολίω στι μ γάρ sn 5 
^ e e^ » ^ € / ^ /, 
5 Τὴν ὡραν, ἣν ἔαρ καλοῦμεν, vyporépov τοῦ περιέχοντος 
[4 Ν ^ y ^ ^ 3 / * 
γεγονότος, ἀλλὰ καὶ τῆς πόας καὶ TOV νομῶν εὐχύλων TO 
L4 ^ δι , 
τηνικάδε οὐσῶν καὶ ἐνίκμων αἵματος πίμπλαται πρότερον, 
€ ^ /, ^ ^ /, ^ 
ὡς ἐκ τῆς διατάσεως τῶν φλεβῶν kvprovuévov TOV ἀγ- 
/ , , N ^ e , ^ ἃ 
γείων δείκνυται" ἐκ δὲ τοῦ αἵματος δαψιλέστερον χεῖται τὸ 
/ , 3 y €13/N ^ , , 
10 yaÀa* θέρους δ᾽ ἐμπαλιν ὑπὸ τοῦ καύματος συγκαιόμενον 
* , , e N ^ N - Ν 
καὶ ἀναξηραινόμενον ἵστησι τὴν μεταβολὴν τὸ αἷμα καὶ 
, » , Ζ * Ν Ν / ’ 
ταύτῃ ἔλαττον ἀμέλγονται. ναὶ μὴν καὶ συγγένειαν τινὰ 
b (y , » N ’ ’ 3 7 
128 P. σρος τὸ ὕδωρ φυσικωτατὴν έχει TO γάλα, καθάπερ ἀμέλει 
SN Χ N N N N ἮΝ y 
πρὸς τὴν πνευματικὴν τροφὴν ro λουτρὸν τὸ πνευματικον" 
^ 3 ^ ^ /, /, ^ 
150L γοῦν ἐπιρροφῶντες τῷ προειρημένῳ γάλακτι ψυχροῦ 
54/7 e , ^ ^ , ^ 3 , 
ὀλίγον ὕδατος ὠφελοῦνται παραχρῆμα' οὐ yàp ἀποζξύ- 
x 4 3e de Χ N vy / 
νεσθαι τὸ γάλα ἐᾷ ἡ πρὸς τὸ ὕδωρ κοινωνία, ovk ἀντιπα- 
/ N ^ 
θείᾳ τινὶ, προσπεπαινομένου δὲ προσπαθείᾳ. καὶ ἣν ὁ 
, » Ν s 9 , » N 
λόγος ἔχει πρὸς ro βάπτισμα κοινωνίαν, ταύτην ἔχει TO 
’ὔ’ τν Χ N ^ S7 Z ἊΝ , 
20 γάλα τὴν συναλλαγὴν pos τὸ ὕδωρ. δέχεται yap μόνον 
^ € ^ ^ Ἂν Ἁ v SN ej ^ , / 
τῶν ὑγρῶν τοῦτο kal τὴν πρὸς TO ὕδωρ μῖξιν ἐπὶ kaÜap- 
7, ΄ Y ΄ὔ 3 ds ἐν , 
σιν παραλαμβανόμενον καθάπερ τὸ βάπτισμα ἐπὶ ἀφέσει 
ἁμαρτιῶν. 
Ν ^ ^ ^ 
51. Míyvvrou δὲ koi μέλιτι προσφυῶς καὶ τοῦτο ἐπὶ 
/ 7 Ν / ^ ^ ᾽ 
25 καθάρσει πάλιν μετὰ γλυκείας τῆς τροφῆς" μιγνύμενος 
N e / 7 5“ / e N Ld N39 
yap ὃ Aoyos φιλανθρωπίᾳ ἰᾶταί Te ἅμα τὰ πάθη kal ava- 
/ N e / ^ ? 
καθαίρει τὰς ἁμαρτίας": καὶ TO 


I. πατρὸς---Ἴ Hom. Il. 14,113. sed à ab alia manu superscripto. 


2. ὡς δ᾽ ἐξ] ὅτι τοίνυν ἐξ Cat. 21. ἐπὶ κάθαρσιν M. ut Sylb. ἐπι- 

5. καλοῦμεν] καλοῦσιν Cat. κάθαρσινΥ. 

6. τὸ τηνικάδε] τοτηνικάδε V. 26. re Scripsi pro γε. 

II. ἀναξηραινόμενον] ἀνεξηραινόμε- 27. καὶ τὸ (Hom. Il. 1, 2409.)--- 
νον F. ναὶ μὴν om. Cat. 


16. ἀποξύνεσθαι] ἐποξύνεσθαι B, 


mi 


C.VLs.515,54] ^ PAEDAGOGUS. 167 


μέλιτος γλυκίων ῥέεν aii] 
ἐπὶ τοῦ λόγου λελέχθαι μοι δοκεῖ, ὅς ἐστιν μέλι. καὶ 
πολλαχοῦ δὲ ἡ προφητεία “ ὑπὲρ μέλι καὶ κηρίον᾽᾽ ἀναγει- 
ναὶ μὴν ἐπιμίγνυται τὸ γάλα καὶ οἴνῳ τῷ γλυκεῖ, ἐπω- 


οι 


* ΝΎ e ^ /, , , ^ /, , 
φελὴς δὲ ἡ μῖξις, καθάπερ ἀνακιρναμένου ToU πάθους εἰς 
» / , ^ b! Eu τ᾿ ^ 5) Ν ’ὔ Ν 
ἀφθαρσίαν: ἐξορροῦται γὰρ ὑπὸ τοῦ οἴνου τὸ γάλα καὶ 

^ 7 E I , N 
20 σχίζεται, καὶ ὅτιπερ αὐτοῦ νόθον, τοῦτ᾽ ἀποχετεύεται. κατὰ 
δ N N ^ e / e ^ Ν 
τὰ αὑτὰ δὲ τῆς πίστεως ἡ κοινωνία ἡ πνευματικὴ πρὸς 
Ἃ N » N Ν 3 / 5, ^ 
τὸν παθητὸν ἄνθρωπον τὰς σαρκικὰς ἐπιθυμίας ἐξορροῦσα 
, PEL) , 7 v » ^ 7 5, 
εἰς ἀιϊδιότητα συστέλλει TOV ἄνθρωπον, τοῖς θείοις ἀπαθα- το 
^ ^ ^ ’ 
νατίζουσα. ἀλλ᾽ οἱ πολλοὶ καὶ τῷ λιπαρῷ τοῦ γάλακτος, 
A ^ , DM ues ^ ᾽ , Ν 
0 δὴ βούτυρον καλοῦσιν, καταχρῶνται εἰς λύχνον, TO 
L4 ^ , 3 , / 
πολυέλαιον τοῦ λόγου δι᾽ αἰνίγματος ἀριδήλου σαφηνί- 
€ , ^ , / Ν / hy |. 
σαντες, ὡς μόνου τοῦδε ἐνδίκως καὶ τρέφοντος kai αὔξοντος 
/ N / 
Kal φωτίζοντος τοὺς νηπίους. I5 
N ^ N N € * EY ^ 7 3 
52. Διὰ τοῦτο yap καὶ ἡ γραφὴ περὶ τοῦ κυρίου λέγει 
€ 3 [4 » V / 5 ^ 5 7 / 5 
25 “ ἐψώμισεν αὐτοὺς γεννήματα ἀγρῶν, ἐθήλασαν μέλι ἐκ 
’ M. ^ e^ / 4 ^ 
πέτρας καὶ ἔλαιον ἐκ στερεᾶς πέτρας, βούτυρον βοῶν koi 
’ἢ , * P 3 ^ .9? E * » € /, 
γάλα προβάτων μετὰ στέατος ἀρνῶν" καὶ τὰ ἐπὶ τούτοις 
» 3 ^ , N N N , ^ / € 
ἔδωκεν αὐτοῖς" ἀλλὰ kai τὴν γέννησιν τοῦ παιδίου O20 
, , , » 3 
προφητεύων * βουτυρον᾽ φησὶν “ ἔδεται καὶ μέλι." ἐμοὶ 
N b! d » [4 ^ , ἃ 
δὲ καὶ θαυμάζειν ἔπεισιν ὅπως σφᾶς τελείους τινὲς τολ- 
^ ^ * N Ἁ x / 
μῶσι καλεῖν kal γνωστικοὺς ὑπερ τὸν ἀπόστολον (po-129 P. 
σι , / ’ ^ 
νοῦντες, φυσιουμενοί re καὶ φρυαττόμενοι, αὐτοῦ ὁμολο- 
^ ^ Z e ^ , y / 3 D 
γοῦντος τοῦ Παύλου περὶ ἑαυτοῦ * ovx ὅτι ἤδη ἔλαβον ἢ 25 
» /, 7 N , * X 51» e EY 
3o δὴ τετελείωμαι, διώκω δὲ εἰ καὶ καταλάβω, ἐφ᾽ ᾧ καὶ 


2. ἐστιν FM. ἐστι. omisso ἀλλ᾽. 

3. Psalm. xix. τὸ. cxix. 105. ib. τῷ λιπαρῷ] τὸ λιπαρὸν Cat. 

4. ἐπιμίγνυται] δὲ addidit Cat. 12. καλοῦσιν F. καλοῦσι. 

ib. τῷ γλυκεῖ] τῷ om. Cat. 17. Deut. xxxii. 13 sqq. 

5. καθάπερ om. Cat. I8. kai ἔλαιον ἐκ στερεᾶς πέτρας 
6. ἐξορροῦται] ἐξοροῦται F. om. Pal. 

7. ὅτιπερ] ὅτι παρ᾽ Pal. ib. καὶ γάλα] καὶ om. ΒΗ. 

II. ἀλλ᾽ οἱ πολλοὶ scripsi pro 21. Iesai vii. 15. 


ἀλλ᾽ οἱ πολλοὶ δέ. οἱ πολλοι δὲ Cat., 25. Philipp. iii. 12-14. 


168 CLEMENTIS [Lrs. I. 


, e N ^ , M! 5 Ν » 
κατεληήφθην vro Χριστοῦ. ἀδελφοὶ, ἐγὼ ἐμαυτὸν ovmo 
,ὔ ἃ N b N / , 4 
λογίζομαι κατειληφέναι, ἕν δὲ τὰ μὲν ὀπίσω ἐπιλανθανο- 
^ N 3 / Ν N 
μενος, τοῖς δὲ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος, κατὰ σκοπὸν 
ὃ /, , N Β β ^ ^ » À , , 4 L ῶ 
woko εἰς τὸ βραβεῖον τῆς ἄνω κλησεως ἐν AptoTo 
᾽ ^ 99 N /, V [4 hy e ^ ej 5 /, 
5 Ἰησοῦ." καὶ τέλειον μὲν ἑαυτὸν ἡγεῖται, Ori ἀπήλλακται 
^ 7 » N ^ / , ε 5» 
τοῦ προτέρου βίου, ἔχεται δὲ τοῦ κρείττονος, οὐχ ὡς ἐν 
, /, ^ , N * 
γνώσει τέλειος, ἀλλ᾽ ὡς τοῦ τελείου ἐφιέμενος" διὸ καὶ 
, , J 5 ΄, — z. 39 / 
ἐπιφέρει * ὅσοι οὖν τέλειοι, τοῦτο φρονοῦμεν, τελείωσιν 35 
, 7 Ἂς 5 /, ^ e / Ν 3 
δηλονότι λέγων τὸ ἀποτετάχθαι ταῖς ἁμαρτίαις καὶ εἰς 
7 ^ , 7 ^ , 
το πίστιν τοῦ μόνου τελείου ἀναγεγεννῆσθαι ἐκλαθομένους 


^ , e€ ^ 
τῶν κατόπισθεν ἁμαρτιῶν. 


Τίς ὁ παιδαγωγὸς, καὶ περὶ τῆς παιδαγωγίας αὐτοῦ. 
, ἊΝ , 3 / ^ e ^ v ’ 
£3. Emd τοίνυν ἀπεδείξαμεν παῖδας ἡμᾶς τοὺς πάντας 4o 
CEN ^ ^ / 5, , 3 N Ν N 
15v7O τῆς γραφῆς καλουμένους ov μονον, ἀλλὰ καὶ TOUS 
^ / € ^ / , ΄ 
Χριστῷ κατηκολουθηκότας ἡμᾶς νηπίους ἀλληγορουμέ- 
᾿ N 5 / δ / XM A 5 
νους, μόνον δὲ εἰναι τέλειον τὸν πατέρα τῶν ὅλων----εν 
» ἊΝ Ν € ἘΝ NS ^ exo ve , e εξ ^ M 
αὑτῷ γὰρ O0 υἱὸς καὶ ἐν TQ υἱῷ 0 πατηρ---- , epo ἡμῖν ἐπο- 
/ ^ / N Ν e ^ ^ e 
μένοις τῇ τάξει καὶ τὸν παιδαγωγὸν ἡμῶν εἰπεῖν ὅστις 
» / ^ Ν 9 ^ » , ej 5 7 e * 
20€0Ti. καλεῖται δὲ ᾿Ιησοῦς. ἐσθ᾽ Ore οὖν ποιμένα ἑαυτὸν 
^ EY /, ςς 3 7 , € I € 7 99 N 
καλεῖ καὶ λέγει “ ἐγὼ εἰμι o ποιμὴν o καλὸς kara μετα- 
X , NN ^ 7 ^ 7 ^ 7 
φορὰν ἀπὸ τῶν ποιμένων τῶν καθηγουμένων τοῖς προβα- 45 
€ , ^ 7 N (e 
τοις, ὃ καθηγούμενος TOV παιδίων, παιδαγωγὸς νοούμενος: 
^ / * y € ^ ἊΝ , 
ὁ τῶν νηπίων κηδεμονικὸς 7rouugv' ἁπλοῖ γὰρ οἱ νήπιοι 
ε , 3 , : [44 N , 49 Ν 
25 ὡς πρόβατα &AAxyopovuevov “ καὶ γενησονται᾽ φησὶν 
e /, y / - 4 3» bi 7 
* o, πάντες μία ποίμνη καὶ εἷς ποιμὴν. παιδαγωγος οὖν 
, , € , € ἈΝ ^ € ^ /, » 
εἰκοτως ὃ Aoyos ὁ τοὺς παῖδας ἡμᾶς εἰς σωτηρίαν ἄγων. 


2. rà μὲν) δέν τὰ μὲν Pal. - 155 10. ὥρα] καὶ ὥρα ΒΗ. 

5. μὲν supra versum M. 20. Ἰησοῦς] ὁ ἰησοῦ BR. 
8, Philipp. iii. 15. 21. Joann. x. 11. 

14. ἀπεδείξαμεν om. M. o5. Ibid.x. 16, 


18. ὁ υἱὸς om. M. 


C. VIL s.53—55] PAEDAGOGUS. 169 


, / ^ e , ΓΝ: ^ Sg Q ἣν P», 
ἐναργέστατα γοῦν ὃ λόγος περὶ ἑαυτοῦ δια flame εἰρηκεν 
ΛΞ νι Ἁ N ^ /; NL € £ 
^ ἐγὼ δὲ παιδευτὴς ὑμῶν eiui. παιδαγωγία δὲ ἡ θεοσέβεια 
’ 53 ^ , 55 ἢ 
μάθησις οὖσα θεοῦ θεραπείας kal παίδευσις εἰς ἐπίγνωσιν 
» / , , , N 3 ^ , , , 
50 ἀληθείας, ἀγωγὴ re ὀρθὴ, ἀνάγουσα εἰς ovpavov. 
N ^ ^ EY x e ^ 
54. Παιδαγωγία δὲ καλεῖται πολλαχῶς" καὶ yap ἡ τοῦ 5 
,ὔ / e ^» ' , 
ἀγομένου koi μανθάνοντος καὶ ἡ τοῦ ἄγοντος καὶ διδα- 
| ^ X N , 
GKOVTOS, καὶ αὐτὴ τρίτον ἡ ἀγωγὴ καὶ τὰ διδασκόμενα 
, c 3, N Ν * , 
τέταρτον, otov αἱ ἐντολαί. ἔστι δὲ ἡ κατὰ θεὸν παιδαγωγία 130 P. 
Ν ^ /, 
48 S. κατευθυσμὸς ἀληθείας εἰς ἐποπτείαν θεοῦ καὶ πράξεων 
, / ^ e 3 
ἁγίων ὑποτύπωσις ἐν αἰωνίῳ διαμονῇ. ὥσπερ οὖν κατεὺυ- 10 
, N / € N ^ 7 ^ 
Ovve τὴν φάλαγγα ὃ στρατηγὸς τῆς σωτηρίας τῶν μισθο- 
, y , / ^ 
φόρων προμηθούμενος καὶ ὡς ὁ κυβερνήτης οἰακίζει τὸ 
’ / / N / [74 
σκάφος σώζειν προαιρούμενος τοὺς ἐμπλέοντας, οὕτως καὶ 
^ y v ^ ^ , , 
0 παιδαγωγὸς ἄγει rovs παῖδας ἐπὶ τὴν σωτήριον Otra 
^ exu ^ “ 4 , e 7 
τῆς ἡμῶν αὐτῶν ἕνεκεν κηδεμονίας: καὶ καθόλου ὅποσα 15 
^ Ἁ ^ ^ , £ € ^ /, 
5üv παρὰ τοῦ θεοῦ εὐλόγως αἰτήσαιμεν ἡμῖν γενέσθαι, 
^ J» ^ ^ , ej 5 
ταῦτα πειθομένοις TQ παιδαγωγῷ περιέσται. OvmEep οὖν 
/, /, ^ / € /, 5 / 
τρόπον o κυβερνήτης ovk ἀεὶ τοῖς ἀνέμοις ὑπείκει, ἀντί- 
Δ 3 y ej , / / ej € 
πρῳρος δὲ ἐσθ᾽ ὅτε ὅλαις ἀνθίσταται καταιγίσιν, οὕτως ὁ 
x ἊΝ ἃς ^ $ ^ , ^ T 
παιδαγωγὸς οὐχὶ τοῖς ἐν TQ kOGJQ τῷδε καταπνέουσιν 20 
, L4 N N ^ N 
νόμοις ὑπείκει ποτὲ οὐδὲ ἐπιτρέπει αὐτοῖς τὸ παιδίον, 
[24 ’ 9 /, v , ^ ^ / 
aep aus, εἰς θηριωδὴ καὶ σελ, προσρῆξαι ise 
μόνῳ δὲ à ἄρα τῷ πλήθεος πνεύματι ἔπουρος ἀρθεὶς ἀντέ- 
10 χεταί μᾶλα ἐρρωμένως τῶν οἰάκων τοῦ παιδὸς, τῶν ὦτων 
λέγω, ἕως ἂν ἀβλαβὲς καθορμίσῃ τὸ παιδίον εἰς τὸν 25 
/, ^ » ^ x N N , , 
λιμένα τῶν οὐρανῶν. TO μὲν yap πάτριον καλούμενον 
5 » ^ δ, e , /, / ς Ν 3 M e 
παρ αὑτοῖς ἔθος ὅσον οὐδέπω παρέρχεται, ἡ δὲ ἀγωγὴ ἢ 
7 ^ ΄ 
θεία κτῆμα ἐστιν εἰς ἀεὶ παραμένον. 
3 P N 3 N /, 
55. Αχιλλέως uev οὖν παιδαγωγὸν τὸν Φοίνικα φασιν 


1. ὠσηὲ] óocné V. 18. dei] αἰεὶ libri. 
29 Hos: v. 2. ib. ἀντίπρῳρος] dvrímpepos libri. 
12. τὸ σκάφος τὸ om. BR. 20. καταπνέουσιν EF. karamvéovai V. 


I4. σωτήριον] σωτηρίαν h. 29. φασιν M. ac V. 


170 CLEMENTIS [Lus. I. 


, ^ ἣν y , » 
γεγονέναι καὶ τῶν Κροίσου παίδων "' AÓpaarov, ' AAe£av- 
7 3 » τ 
δρου δὲ Λεωνίδην καὶ Φιλίππου Ναυσίθοον. ἀλλ᾽ ὁ μὲν 
* ^ 5 Ἁ *& / 53 
γυναικομανὴς ὁ Φοῖνιξ ἦν, ὃ δὲ φυγὰς 0" AÓpacros ἦν, 
N ^ N ^ ^ , A 
Λεωνίδης δὲ ov περιεῖλεν τὸν τῦφον τοῦ Μακεδόνος, οὐδὲ 
μ᾿ , 
΄ , Ν /, p 3 /, 
5 Ναυσίθοος μεθύοντα rov ἐκ Πέλλης ἰάσατο, ᾿Αλκιβιάδου 
x N / e ^ , ^ , » , 
δὲ τὴν πορνείαν ὁ Θρᾷξ ἐπισχεῖν ovk ἴσχυσεν Ζώπυρος, 
, 5 Ν ’ὔ /, 3 ^ 
ἀλλ᾽ ὠνητὸν ἀνδράποδον ὁ Ζώπυρος ἦν, καὶ τῶν Θεμιστο- 
/, 7 [4 ἡ 7 , /, e! 5 - 
κλέους παίδων ὁ παιδαγωγος Σίκιννος οἰκέτης ῥᾳθυμος ἣν 
» ^ / 9 3N by J e / , 
ΤΆΣ ὀρχεῖσθαί φασιν αὐτὸν καὶ σικιννΐζειν ηὑρηκέναι. οὐκ 
VE t ^ N / 
το ἔλαθον ἡμᾶς ot παρὰ Πέρσαις βασίλειοι καλούμενοι παι- 
^ / * X 7 
δαγωγοὶ, οὺς τέτταρας rov ἀριθμὸν ἀριστίνδην ἐκλέγοντες 
Ψ /, ^ € ^ m ^ ^ , ^ 
ἐκ πάντων llepaGv oi βασιλεῖς Ilepav τοῖς σφῶν avrov 
3 / s , N (/ ’ ε ^ , ^ 
ἐφίστων παισὶν, ἀλλὰ τοξεύειν μόνον oi παῖδες αὐτοῖς 
/, [4 / N 5 ^ xv , * 
μανθάνουσιν, ἡβήσαντες δὲ ἀδελφαῖς καὶ μητράσιν καὶ 
^ e [4 / 
r5 γυναιξὶν, γαμεταῖς τε ἅμα καὶ παλλακίσιν ἀναρίθμοις 
» , 
ἐπιμίσγονται, καθάπερ οἱ κάπροι εἰς συνουσίαν jaknuévov 
e N e /, Ν e x 3 ^ € ’ 
ὁ δὲ ἡμέτερος παιδαγωγὸς ἅγιος θεὸς Ιησοῦς, ὁ πάσης 
^ , , Ἂς / A RN e /, 
τῆς ἀνθρωπότητος καθηγεμὼν Aoyos, αὐτὸς ὁ φιλάνθρωπος 
, , 
θεὸς ἐστι παιδαγωγὸς. 
, / Ν aio sm. EL ^ iw 
20 56. Λέγει δέ που διὰ τῆς ὠδῆς τὸ πνεῦμα τὸ ἁγιον εἰς 
5, , [4^ , ’ ἈΝ N 5 ^ 3 » , /, /, 
αὑτὸν * αὐτάρκησεν TOV λαὸν ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἐν δίψει kav- 
3, » / 3,1 A SN ἣν , / ΜΔ 
ματος, ἐν ἀνύδρῳ ἐκύκλωσεν αὐτὸν καὶ ἐπαίδευσεν αὐτὸν 
"A € L4 ^ N , 
καὶ διεφύλαξεν ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ, ὡς ἀετὸς σκεπάσαι 
N ^ ^ ^ ^ , 
νοσσιὰν αὑτοῦ, καὶ ἐπὶ τοῖς νεοσσοῖς αὐτοῦ ἐπεπόθησεν. 
s Y / , ALUTSNP , Y ῳ. s s 
25 διεὶς τὰς πτέρυγας αὐτοῦ ἐδέξατο αὐτοὺς καὶ ἀνέλαβεν 
N 3) ^ /, ^ icy 
αὐτοὺς ἐπὶ τῶν μεταφρένων αὐτοῦ κύριος μόνος ἦγεν 
9 Y 4 9 5 3 S A Y 9 / » ^ 
αὐτοὺς καὶ οὐκ ἣν uer αὐτῶν θεὸς ἀλλότριος. σαφῶς, 


3 * NY , / e Y s , N 
οἶμαι, TOV παιδαγωγὸν ἐνδείκνυται ἡ γραφὴ τὴν ἀγωγὴν 


4. τῦφον Ἐ΄. τύφον V. τό. eis] oí D. Pal. 
6. ἴσχυσεν ΕΜ. ἴσχυσε V. 21. αὐτάρκησεν ΕΜ.  airápkgoe V. 
9. ηὑρηκέναι] εὑρηκέναι libri. ἐξηύ- ib. Deut. xxxii. 10—12. 

pyra. libri xecte infra p. 138. ib. δίψει] δίψα Ἐ. 8j V. 


I4. μητράσιν kai γυναιξὶν ΕΜ. μη- 


24. αὑτοῦ Μ. αὐτοῦ Υ. 
τοῦ * ^N 
τρᾶσι καὶ γυναιξὶ V. 


25 


C. VIL. s.56,575.]]  |PAEDAGOGUS. 171 


, ^ e Ny , N ^ 5»8N/ 
αὐτοῦ διηγουμενη. πάλιν δὲ ὅταν λέγῃ διὰ τοῦ ἰδίου προ- 
/, e NY e ^ E LN NS , ε , 
3o σώπου, ἑαυτὸν ὁμολογεῖ παιδαγωγον" “ἐγὼ κυριος ὃ θεὸς 
€ 3 ᾿ ’ 5 » ^ , /, 3» , 5 » 
cov, ὁ ἐξαγαγών σε ἐκ γῆς Αἰγύπτου. τίς οὖν ἔχει 
, Ἁ ^ X » 4 y SES ude , 
ἐξουσίαν τοῦ ἄγειν εἴσω τε καὶ ἔξω; οὐχὶ ὁ παιδαγωγός ; 
Ὁ 37 XN - N N ^3 5... πὰ REO PRA , € , 
οὗτος o0 τῷ Αβρααμ. καὶ εἶπεν αὐτῷ “ ἐγὼ εἰμι o θεὸς 5 
3 ’ὔ /, PA 5» ^ N , 
σου, εὐαρέστει ἐνώπιὸν pov. τοῦτον δὲ παιδαγωγικω- 
€ ’ ὃ , : [44 N , 59 , 
rara ὑποκατασκευάζει παῖδα πιστόν" “καὶ γίνου φήσας 
ec » Ν , ^ / 3: ὯΝ / » ^ 
ἄμεμπτος, καὶ θήσω τὴν διαθηκην μου ava μέσον ἐμοῦ 
, v /, ^ ^ 9 /, 393 ͵ 
καὶ ἀνὰ μέσον σοῦ καὶ τοῦ σπέρματος σου. φιλίας 
, ^ , ^ , , ^ q^ 9 δὰ » /, 
ἐνταῦθα ἐπιστατικῆς ἐστι κοινωνία: ToU δὲ Ἴακωβ évapyé- το 
ὃ v 5 / L λέ ^ , ῶ 44 LO Χ 
35 στατὰ παιδαγωγὸς εἶναι φαίνεται. λέγει γοῦν αὐτῷ ““ἰδου 
SLSN N ^ ὃ X / , ^ δὃ ^ / € ^ 
ἐγὼ μετὰ σοῦ, διαφυλάσσων σε ἐν τῇ ὁδῷ πάσῃ, οὗ ἂν 
^ 3 / ^ ^ , e , 
πορευθῇς, καὶ ἀποστρέψω σε εἰς τὴν γὴν ταύτην, ὅτι οὐ 
» » 7 σ ^ ^ / [74 , / , 35 
μὴ σε ἐγκαταλίπω εως τοῦ ποιῆσαί με ὅσα ἐλάλησα σοι. 132 P. 
, N N 7 ᾽ὔ [44 € , N55 Ν 
τούτῳ δὲ καὶ συμπαλαίειν λέγεται. “ ὑπελείφθη 0€" φησὶν 15 
€ 3 N , NN , , , , ^ » 37 ε 
Ιακωβ μόνος καὶ ἐπάλαιεν μετ αὐτοῦ ἀνθρωπος, ὃ 
Ν /, 4.55 
παιδαγωγὸς, “ μέχρι πρωϊ. 
3 5 e.» ex 3», b / e 
57. Οὗτος ἣν 0 ἀνθρωπος ὁ ἄγων kai φέρων, ὁ συγ- 
, NR 3 » N ^ ^ N , Ἂν 
γυμναζόμενος καὶ ἀλείφων κατὰ τοῦ πονηροῦ τὸν ἀσκητὴν 
, /, y Ne 2 5 / [74 ^. 9 Ν N 
49 lako(g* ὅτι δὲ ὁ λόγος ἦν ὁ ἀλείπτης ἅμα τῷ ᾿Ιακὼβ καὶ 20 
ὃ MS ^ , / ςς » 7 39 NS ἐς » ον 
παιδαγωγὸς τῆς ἀνθρωπότητος, “ ἠρώτησεν φησὶν * avrov 
3 D. ἘΞ S 2 / 7 NT AL, ᾽, 
καὶ εἶπεν αὐτῷ, ἀναγγειλὸν μοι τί τὸ ὀνομὰ σου. καὶ 
5 ε 7 ^ , ^ N » /, 99 3m N N 
εἶπεν, ἱνατί τοῦτο ἐρωτᾷς TO Ovouc nov; ἐτήρει yap TO 
» v v ^ 3 ^ ^ / » V EY , 
ὄνομα TO καινὸν TQ νέῳ λαῷ TQ νηπίῳ. ἔτι δὲ kai ἀνωνο- 
5 € N (2 , ’ / » 
μαστος ἣν ὁ θεὸς 0 κύριος, μηδέπω γεγενημένος ἄνθρωπος. ?5 
Χ » N Re 5 N ᾿ν. Ἂ, Ἂν» ^ 4 , / 
πλὴν ἀλλὰ * o Ιακωβ ἐκάλεσεν τὸ ὄνομα τοῦ τόπου éket- 


I. δὲ] ve M. 1 5. Gen. xxxil. 24. 
2. Exod. xx. a. 21. τῆς ἀνθρωπότητος] νεότητος M, 
. 5. Gen. xvii. 1 sqq. 10. ἠρώτησεν FM,  pórgoe V. 
8. ἀνὰ μέσον] ἀναμέσον D, con- ib. Gen, xxxii. 29. 
junctum utrobique, ut saepissime 24. ἔτι δὲ kai] καὶ om. R. 
in codieibus. ib. dvevópacros correxi ex Strom. 
II. Gen. xxviii. 15. 5. p. 695. pro ἀνονόμαστος. 
14. éykaraMmo] Ex ἐγκαταλείπω 26, ἐκάλεσεν Ε΄. ἐκάλεσε V, 


(quod est etiam in M.) factum in F. 


112 CLEMENTIS [Lis. I. 


5 ^ 5  .99 x / ον 
νου εἰδος θεοῦ, εἶδον γαρ᾽ φησὶν ““θεὸν πρόσωπον πρὸς 
y EY , /, € 7 595» , à] ^ 
πρόσωπον, καὶ ἐσώθη μου ἡ ψυχή." πρόσωπον δὲ τοῦ 
^ , re 7 N y ΄ N 
θεοῦ ὁ λόγος, ᾧ φωτίζεται 0 θεὸς καὶ γνωρίζεται. τότε καὶ 45 
, N , , e 5 Ν Ἂς Ν /, e 7 
Ισραὴλ ἐπωνόμασται, ore εἶδεν rov θεὸν τὸν κύριον. οὗτος 
3 € δ ε , [: by e 9 δι ^ , 

5 ἐστιν ὃ θεὸς, ὁ λόγος, ὁ παιδαγωγὸς, ὁ φῆσας αὐτῷ πάλιν 
ey éé N ^ ^ 3 » 33 e ^ 
ὕστερον “μὴ φοβοῦ καταβῆναι εἰς AtyvmrTov. opa πώς 

Ν σ ^ / € b e N NOM / 
μὲν ἕπεται τῷ δικαίῳ ὁ παιδαγωγὸς, ὅπως δὲ καὶ ἀλείφει 
ΝᾺ εἰ M / * 2 
τὸν ἀσκητὴν, πτερνίζειν διδάσκων τὸν ἀνταγωνιστὴν 
ΠΑΝ - e δ Ν ΝᾺ ΄ὕ , ας 
αὑτὸς γοῦν οὗτος καὶ τὸν Μωυσέα διδάσκει παιδαγωγεῖν 

y v e /, é€ 5) e , , 7] [4 5 
10 λέγει yàp ὁ κύριος “ εἴ τις ἡμάρτηκεν ἐνώπιόν μου, ἐξα- 
/ 99 x 3 ^ y X ’ € , 
λείφω αὐτὸν ἐκ τῆς βίβλου μου, νυνὶ δὲ βάδιζε καὶ ὁδήγη- 5o 
* NY ^ * , ἃ 5 » 
σον TOV λαὸν τοῦτον εἰς TOV TOT OV, ὃν εἶπον σοι. 
3 ^ /, , / Mx * 
58. ᾿Ενταῦθα διδάασκαλὸς ἐστι παιδαγωγίας: καὶ yap 
5 € 3 ^ Ν x /, * € , ^ 
ἣν ὡς ἀληθῶς διὰ uev Μωυσέως παιδαγωγὸς ὁ κύριος τοῦ 
^ ^ ^ 5, ^ N ^ 7 4 x ^ 
15 λαοῦ τοῦ παλαιοῦ, δι αὐτοῦ δὲ τοῦ νέου καθηγεμὼν λαοῦ, 
, N , N55 b! ^ 
133 P. πρόσωπον πρὸς πρόσωπον. *1ióov γὰρ, φησὶ τώ Mov- 
NCC € » , » / »» M » /, 
σει, * 0 ἄγγελος μου προπορεύεται σου: τὴν εὐαγγέλιον 49 8. 
NOU , , / ^ , , N WM Ψ , 
καὶ ἡγεμόνιον ἐπιστήσας τοῦ λόγου δύναμιν, τὸ δὲ ἀξίωμα 
x N X » ςς fe δ᾽ ^ e 7 , /, 3» 
τὸ κυριακὸν φυλάττων. “ῃ Ó ἂν ἡμέρᾳ ἐπισκέπτωμαι 
EY éé 3 /, 9 Ἁ , hy N e 7 , ^ 99 Α 

20 φησὶν “ἐπάξω ἐπ᾽ αὐτοὺς τὴν ἁμαρτίαν αὐτῶν, τουτέστιν, 
e * ^ e / Χ ^ 7 ^ ε ^ 
7 δ av ἡμέρᾳ κριτῆς καθεσθῶ, ἀποδώσω τῶν ἁμαρτιῶν 

» ^ M 7 N N Ν Ν Χ 
αὐτῶν τὰ ἀντάξια" ὃ γὰρ αὐτὸς παιδαγωγὸς καὶ κριτὴς 
Χ /, ^ /, N N , , ^ 
τοὺς παρακούσαντας αὐτοῦ δικάζει, ro δὲ ἁμάρτημα αὐτῶν 

5 ^ /, , /, N ie 
ov παρασιωπᾷ ὁ φιλάνθρωπος λόγος, ἐλέγχει δε, ἵνα μετα- 5 
/ /, N , M ἂν ^ € 
25 νοησωσιν" “θέλει yap ὁ κύριος τὴν μετάνοιαν τοῦ ἀμαρ- 
^ ^ ^ ἈΝ Ψ 353 € ^ Α Ἁ » 
τωλοῦ μᾶλλον ἢ τὸν θάνατον. ἡμεῖς δὲ τὰς ἄλλων 


I. Gen. xxxii. 30. Io. Exod. xxxii. 33 sqq. 

4. εἶδεν M. «ide V. I2. εἶπον] εἶπα 

6. Gen. xlvi. 3. 16. Exod. xxxii. 34. 

7. ὅπως δὲ scripsi pro ὅπως τε. 19. ἡμέρᾳ] ἡμέραν B. 

ib. ἀλείφει Β΄, ἀλείφῃ V. 21. καθεσθῶ F. καθεστῶνν. 

9. Μωυσέα et mox Μωυσέως et 25. Ezech. xviii. 23, 32. xxxiii. 


Μωυσεῖ Potterus. Mec— libri con- rr. 
stanter. 


C. VIL. 5. 58—60.]  PAEDAGOGUS. 178 


ἁμαρτίας ὡς νήπιοι δὶ ἀκοῆς παραδεξάμενοι φόβῳ τῆ 
μαρτίας ὡς νήπ ἧς παραδεξάμ p τῆς 
^ ^ b v [74 ^ , , ^ 7] 
ἀπειλῆς τοῦ μὴ τὰ ὅμοια παθεῖν ἀποσχώμεθα τῶν ἰσων 
£ / 5 7? MN 216 ej , ^ ^ 
πλημμελημάτων. τί οὖν ἦν ὃ ἥμαρτον ; “ὅτι ἐν τῷ θυμῷ 
^ x /, Ὁ Ἃ 3 ^ , 
αὐτῶν ἀπέκτειναν ἀνθρώπους καὶ τῇ ἐπιθυμίᾳ αὐτῶν évev- 
, ^ P4 € N ^ 39 
ροκόπησαν ταῦρον, ἐπικατάρατος ὁ θυμὸς αὐτῶν. 
^ 3 ^ C^ , 
59. Τίς ἂν οὖν rovrov μᾶλλον ἡμᾶς φιλανθρωπότερον 
/, ἡ hy A 5 , ^ 7 ^ 
παιδεύσαι ; τὸ μὲν οὖν πρότερον τῷ πρεσβυτέρῳ λαῷ 


, , 5 Ν , , /, N N 
πρεσβυτέρα διαθήκη ἣν καὶ νόμος ἐπαιδαγώγει τὸν λαὸν 


S / , 4 5 ^ N / ^ 
μετὰ φόβου καὶ λόγος ἄγγελος ἦν, καινῷ δὲ kai νέῳ λαῷ 
N ἣν ΄ὕ / / N* / ΄ὕ Y 
καινὴ καὶ νέα διαθήκη δεδώρηται καὶ ὁ λόγος γεγένηται καὶ 
ε 4 , , M ^ 
ὁ φόβος εἰς ἀγάπην μετατέτραπται καὶ ὁ μυστικὸς ἐκεῖνος 
37) 3 ^ 7 ε ᾽ν 3; CX cC lY 
ἄγγελος ᾿Ιησοῦς τίκτεται. ὁ yap αὐτὸς οὗτος παιδαγωγὸς 
7 N , , X Nu Sas NM ^ 
rore μὲν “ φοβηθήσῃ κύριον rov θεον᾽ ἔλεγεν, ἡμῖν δὲ 
/, / * , 359 , Ἁ ^ 
* ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεὸν aov παρῇνεσεν. διὰ τοῦτο 
SN 3 L4 CELOS & /, , v ^ » e ^ 49 
15 καὶ ἐντέλλεται ἡμῖν “παύσασθε ἀπὸ τῶν ἔργων ὑμῶν, 
^ ^ e ^ Z NN. ^ » 
τῶν παλαιῶν ἁμαρτιῶν, “μάθετε καλὸν ποιεῖν, ékkAuvov 
* ^ /, N » / , 
ἀπὸ κακοῦ kal ποίησον ἀγαθὸν, ἡγάπησας δικαιοσύνην, 
7 5» y € ’ὔ / ^ 
ἐμίσησας ἀνομίαν. αὕτη μου ἡ νέα διαθήκη παλαιῷ κεχα- 
7 7 3 » e , ^ / 
ραγμένη γράμματι. ovk ἄρα ἢ νεότης τοῦ λόγου ὀνει- 
Ξ , N δι νϑ ^ € , € , /, ςς Χ , 
διστέα, ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ lepeuia ὁ κύριος λέγει * μὴ λέγε 
ej , / , N ^ /, , / A ἢ 
OTL νεωτερὸς etui" πρὸ TOU με πλᾶσαι σε ἐν κοιλίᾳ eri- 
Y, * NX ^ » ^ » 7 ς 7 , 45 
σταμαΐ σε καὶ πρὸ τοῦ σε ἐξελθεῖν ἐκ μήτρας ἡγίακά σε. 
^ , v e ^ € 7 /, X 
20 ταῦτα δύναται πρὸς ἡμᾶς ἡ προφητεία αἰνίττεσθαι τοὺς 
* ^ , / , /, ^ 
πρὸ καταβολῆς κόσμου εἰς πίστιν ἐγνωσμένους θεῷ, νυνὶ 
N 7 N N , /, , ^ 
δὲ νηπίους διὰ τὴν ἔναγχος πεπληρωμένην βουλησιν τοῦ 
^ ^ J Í // 
θεοῦ, καθὸ εἰς κλῆσιν καὶ σωτηρίαν νεογνοὶ γεγόναμεν. 
N ᾽ὔ /, 5, /, ’ 
60. Διὸ καὶ ἐπιφέρει * προφήτην εἰς ἔθνη τέθεικα ae," 
^ 7 “ι΄ ἃ ^ N » 3 ^ 
προφητεῦσαι λέγων αὐτὸν δεῖν, μὴ ὀνειδος εἶναι δοκεῖν, 


^ /, Χ p à ^ /, /, 
TOU V€oTeépou Τὴν 7Tpoa"yopuax» τοις νῃηπιοίς καλουμένοις. 


3. Gen. xlix. 6. I4. Matth. xxxii. 57. 
13. Deut. vi. 2. 20. Jerem. 1. 7, 5. 
ib. τὸν θεὸν] τὸν θεόν cov BR. 27. τέθεικα] ἔθηκα R. 


174 CLEMENTIS [118. 1. 


Ν L4 N N δὴ, Ἃς ^ 
134 P.0 δὲ νόμος χάρις ἐστὶν παλαιὰ διὰ Μωυσεως ὑπὸ τοῦ 
, ^ N e ^ , N 
λόγου δοθεῖσα. διὸ καί φησιν ἡ γραφὴ “ ὁ νόμος διὰ 
, 99 N * € X A ^ 
Μωυσέως ἐδόθη," οὐχὶ ὑπὸ Μωυσέως, ἀλλὰ ὑπο μὲν ToU 25 
, Y 7, Y 2s ,ὕ E Y e 
λόγου, διὰ Μωυσέως δὲ τοῦ θεράποντος αὐτοῦ" διὸ καὶ 
, / e D! “" ΄, e ΣΝ Ὁ M 
5πρόσκαιρος ἐγίνετο, “ἡ δὲ ἀΐδιος χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια δια 
3 ^ ^ 5 /, 399 Φ, e Ἁ 7, lod ᾿ς 
Ιησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο. ὁρᾶτε τὰς λέξεις τῆς γραφῆς" 
5 M ^ , , , b! , 
ἐπὶ μὲν τοῦ νόμου “ ἐδόθη φησὶ μόνον, “ἡ δὲ ἀληθεια᾿" 
4 5 ^ EN » ^ , /, 
χάρις οὖσα τοῦ πατρὸς ἔργον ἐστὶν TOU λόγου αἰώνιον καὶ 
/, /, N A x9 ^ e 
οὐκέτι δίδοσθαι λέγεται, ἀλλὰ “ διὰ ᾿Ιησοῦ γίνεσθαι, οὗ 
ΡΖ o ec ANTO y 7 D CUE ^ ^ , 
το χωρὶς ἐγένετο οὐδὲ €v." αὐτίκα γοῦν 0 Μωυσῆς τῷ τελείῳ 
^ ^ ^ ^ , Ν 
προφητικῶς παραχωρῶν παιδαγωγῷ τῷ λόγῳ καὶ τὸ 
» ON X , / N e^ aM 
ὄνομα καὶ τὴν παιδαγωγίαν προθεσπίζει καὶ τῷ λαῷ 39 
* Y * ^ 
παρατίθεται τὸν παιδαγωγὸν, ἐντολὰς ὑπακοῆς ἐγχειρίσας" 
ςς 7 e ^ , / 49 Y «t * ε 3/2 v9 
προφητὴην ὑμῖν avaoTQce" φησὶν “ὁ θεὸς ὡς ἐμὲ ἐκ 
^ , ^ € ^ 49 * , ^ N ^ ^ 3 , 
15 τῶν ἀδελφῶν vuv," τὸν ᾿Ιησοῦν rov τοῦ Ναυὴ αἰνιττό- 
Ν N , ^ N ^ ^ ef 
μενος δια τὸν ᾿Ιησοῦν τὸν τοῦ θεοῦ viov: σκιαγραφία yàp 
3 ^ / N 5, N ^ /, , 
ἣν τοῦ κυρίου τὸ ὄνομα TO ᾿Ιησοῦ προκηρυσσόμενον ἐν 
z , , ^ Ἁ N ^ ^ 14 
νόμῳ. ἐπιφέρει γοῦν τὸ λυσιτελὲς τῷ λαῷ συμβουλεύων 
ς 3 ^ 3 7 49 , ςς ἣν e 3» ^ ^ N 
αὐτοῦ ἀκουσεσθε᾽" λέγων, * καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὃς ἂν μὴ 
3 / ^ / , /, 3 ^ 
20 ἀκούσῃ TOU προφήτου rovrov, τούτῳ Ore." 
^ € ^ » / 
61. Τοιοῦτον ἡμῖν ὄνομα σωτηρίου προφητεύει παιδα- 35 
^ Ἁ ^ 3 ^ e 7 ς 7 
γωγοῦ. δια τοῦτο αὐτῷ ῥάβδον περιτίθησιν ἡ προφητεία, 
QUA * , Χ Χ e» ἃ ε 
ῥάβδον παιδευτικὴν, ἀρχικὴν, κατεξουσιαστικὴν, ἵν obs ὁ 
λ , e € 0 [4 , ^ , Arn Su ^ δὲ e 
ὁγος Oo πειθήνιος ovk ἰᾶται, ἀπειλὴ ἰάσηται, οὗς δὲ ἡ 
3 x 5 ,^ e er 7 ἃ SN € 6 X 3, 
25 ἀπειλη ovk ἰᾶται, ἡ pa[30og ἰάσηται, ove δὲ ἡ ῥάβδος ovk 
^ N ^ " /, /, e 
ἰᾶται, τὸ TÜp ἐπινέμηται. “ ἐξελεύσεται" φησὶ ** ῥάβδος 


I. ἐστὶν F.. ἐστὶ. 17. τὸ Ἰησοῦ] τοῦ ἰησοῦ Μ. 

2. Joann. 1. 17. 19. Deut. xviii. 15. 

5. ἐγίνετο] ἐγένετο Arcerius. ib. Ibid. xviii. 19. 

ib. ἡ δὲ] ἡ δὲ ἡ M. 24. ἰάσηται----ἰάσηται----- ἐπινέμηται 
8. ἐστὶν Εἰ, ἐστὶ V. Scripsi pro ἰάσεται----ἰάσεται----ἐπινέ- 
9. Joann. 1. 3. perat. 

14. Deut. xviii. 15. 25. ἡ ῥάβδος ἰάσηται] ἡ om. Pal. 

15. Navj M. Navi V. 26. lesai, xl. I, 3, 4. 


ib. διὰ om. M. 


C. VIII. $.61,62. | PAEDAGOGUS. 1/5 


, ^ e , "99 ej Ν Χ , / * ^ 
ἐκ τῆς ῥίζης ᾿Ιεσσαί." ὅρα kai τὴν ἐπιμέλειαν καὶ τὴν 
, N , ^ ^ , A! N 
σοφίαν καὶ τὴν δύναμιν τοῦ παιδαγωγοῦ" “οὐ κατὰ τὴν 
, ^ N b! N M 5 7, 5 N 
δόξαν" φησὶ “ κρινεῖ οὐδὲ κατὰ τὴν λαλιὰν ἐλέγξει, ἀλλὰ 
5 e / N 34 ££ N e M ^ 
4o κρινεῖ ταπεινῷ κρίσιν καὶ ἐλέγξει rovs ἁμαρτωλοὺς τῆς 
^ N / "d / , 
γῆς." καὶ διὰ Δαβίδ “ κύριος παιδεύων ἐπαίδευσέν με καὶ 5 
^ , 7, 4 Χ N M ΄ 
τῷ θανάτῳ οὐ παρέδωκέν ue" τὸ γὰρ ὑπο κυρίου παι- 
^ ^ , FK. 
δευθῆναι kal παιδαγωγηθῆναι θανάτου ἐστὶν ἀπαλλαγή. 
Ν ^ ^ , /, ^ 
καὶ διὰ τοῦ αὐτοῦ προφήτου φησίν “ἐν ῥάβδῳ σιδηρᾷ 
^ 7 z / * , ^ 
ποιμανεῖς αὐτούς." ταύτῃ καὶ ὁ ἀπόστολος κινηθεὶς ἐν τῇ 


μι 


N / ef 14 
πρὸς Κορινθίους “ τί θέλετε ;" φησὶν, “ ἐν ῥάβδῳ ελθω το 
N € x ies A 3 , / 7 ,ὔ ."» $9 5 M X: 
προς ὑμᾶς, ἢ ἐν ἀγάπῃ πνεύματί τε 7rpavryTOS :᾽ ἀλλὰ kai 
$ 7 7 ^ 7 N » 3» 
45 * ῥάβδον δυνάμεως ἐξαποστελεῖ κύριος ἐκ Xuov," δι᾿ ἄλ- 135 P. 
, , iT v δ, [2 , 
λου προφήτου λέγει. ἡ δὲ παιδαγωγικὴ αὕτη ἡ * ῥάβδος 
€ Υ͂ /, 5 , ep 
σου καὶ 7) βακτηρία σου παρεκαλεσὰν pe," εἰπέν τις ἕτε- 
e ^ ^ e , € * e 
pos. αὕτη TOU παιδαγωγοῦ 7 δύναμις ἡ σεμνὴ, ἡ παρα- 15 
» e y^ 
κλητικὴ; ἢ σωτήριος. 
ΚΕΦ. H. 
Πρὸς τοὺς ἡγουμένους μὴ εἶναι ἀγαθὸν τὸ δίκαιον. 
3 ^ , z N 5 
ro 62. EvravÜa ἐπιφύυονταί τινες οὐκ ἀγαθὸν εἶναι φάμε- 
X /, Ἁ M ς 7 ἣν N 3 A x Ἁ 
VoL τὸν κύριον διὰ τὴν ῥάβδον καὶ τὴν ἀπειλὴν καὶ TOV 20 
, M / N » ^ ^ e , 
QofBov καὶ παρακούσαντες μέν, ὡς ἔοικε, τῆς γραφῆς ὧδέ 
, "44 v. € , ’ὔ 3 /, SN 
που λεγούσης * kai ὃ φοβουμενος κυριον ἐπιστρέφει ἐπὶ 
δ PE C ἡ. , ᾿ 1 / γι: ^ 
καρδίαν «vTOU, ἐκλαθόμενοι δὲ τὸ μέγιστον αὐτοῦ τῆς 
/ ej 9 ς ^ » , / v Ἁ 
φιλανθρωπίας, ὅτι δι ἡμᾶς ἄνθρωπος ἐγένετο. καὶ δὴ 
, , » ^ € 7 / X , 
οἰκειότερον αὑτῷ ὁ προφητης προσεύχεται διὰ τούτων 25 
7 e ΄- σ ^ , P4 , /, 
* μνήσθητι ἡμῶν, ὅτι χοῦς ἐσμέν," τουτέστι συμπα- 
e ^ e N 7 ^ Ἁ 
50 S. θησον μιν, OTL Τὴν ἀσθένειαν Τὴ» σάαρκος αὐτοπα- 


5. Psalm. exviii. 18. I4. emev FM. εἶπε V. 

ib. ἐπαίδευσεν----παρέδωκεν] ἐπαί- 21. παρακούσαντες] παρακούσαντας 
δευσε----παρέδωκε V. DF et pr. M, correctus a m. rec. 

8. Psalm. ii. 9. 22. Eccles. xxi. 6. 

IO. Cor. I iv. 21. 25. ὁ προφήτης προσεύχεται FM V. 

II. zpavrgros FM. πραότητος V. προσεύχεται ὁ προφήτης BR. 

ἘΠῚ Psalm. ex. 2. 26. Psalm. ciii. 14. 


13. Fsuitük xxu. 4. 


176 CLEMENTIS [1.18. I. 


^ , ^ 3, ’ 
θῶς ἐπείρασας. ταύτῃ γοῦν ἄριστος καὶ ἀνεπίληπτος 
b! , ^ 7^ ^ αὐ 
ἐστιν ὁ παιδαγωγὸς ὁ κύριος τῇ ἑκάστου τῶν ἀνθρώπων 
S “4 , » 5 X 
δ ὑπερβολὴν φιλανθρωπίας συμπαθήσας φύσει. * ἢν yap 
ἡδὲ ^ C , .2? , δ δή ^ /, g ζει 
οὐδὲν ὃ μισεῖ ὁ κυριος"" οὐ yap δήπου μισεῖ μέν TL, βου 
᾿ ιν οἷ ἃ ES N ΄, ATUS 
5 λεται δὲ αὐτὸ εἶναι, ὃ μισεῖ, οὐδὲ βούλεται μέν τι μὴ εἶναι, 
» N 7 ^ 5 9 DN, ἃ , "εἶ 5 ».NN 
αἴτιος δὲ γίνεται τοῦ εἶναι αὐτὸ, ὃ βούλεται μὴ εἶναι, οὐδὲ 
N , /, N 55 Ἂς NA ἂν » » 
μὴν ov βούλεται μέν τι μὴ εἶναι, τὸ δὲ ἐστιν. εἴ τι ἄρα 
^ / / * Nn d S Ἂς 9») c 
μισεῖ 0 λόγος, βούλεται avro μὴ εἶναι, οὐδὲν δὲ ἐστιν, οὗ 
N Χ ^ 5 e / N » 
μὴ τὴν αἰτίαν τοῦ εἶναι ὃ θεὸς παρέχεται. οὐδὲν apa 
^ £5. 3N ^ ^ 5 3 S/N LEE. ΟΝ ^ , * ^ Ν 
τὸ μισεῖται ὑπὸ τοῦ θεοῦ, ἀλλ᾽ οὐδὲ ὑπὸ τοῦ λογου ἕν yap 
» ὃ θεὴ “ 53 CCS E» 9 G-AÀG GU ΤΠ 2 0co 
ἄμφω, o θεος, ὅτι εἶπεν, “ ἐν ἀρχῆ ὁ λόγος ἦν ἐν τῷ θεῷ, 
Ν b 5 e / 49 , N , ^ ^ e 3 , ^ 
kai θεὸς ἣν ὁ Aoyos." εἰ δὲ ov μισεῖ τῶν UT αὐτοῦ yevo- 
3 N Jj ^ 
μένων οὐδὲν, λείπεται φιλεῖν avro. 
N N 7 ^ 5 , ^N » 
653. IIoAv δὴ πλέον τῶν ἄλλων ἀγαπήσει τὸν ἀνθρω- 
, N /, ^ € ^^ 
15 πον, εἰκότως, TO κάλλιστον τῶν UT αὐτοῦ δημιουργη- 
, / ^ , / N 
θέντων καὶ φιλόθεον ζῷον. φιλάνθρωπος ἄρα ὁ cos, 
/, » € / € M ^ ^ SN 
136 P. φιλάνθρωπος ἄρα ὁ λόγος. ὁ δὲ φιλῶν τι ὠφελεῖν avro 
7 ἧς A ^ ^ v ^ / 5 
βούλεται, ro δὲ ὠφελοῦν τοῦ μὴ ὠφελοῦντος πάντως ἄν 
^ » ^ N ^ ^ A We ^ 
που κρεῖττον εἴη, TOU δὲ ἀγαθοῦ κρεῖττον οὐδὲ ἕν, ὠφελεῖ 
» Ν 5 , 5 Ν N € Ἂς € ^ , ^ 
20 pa TO ἀγαθὸν: ἀγαθὸς δὲ ὁ θεὸς ὁμολογεῖται, ὠφελεῖ 
3 ε , Ν N N c , N 3 
ἄρα ὁ θεός. τὸ δὲ ἀγαθὸν, ἡ ἀγαθὸν ἐστιν, οὐδὲν ἄλλο 
^ ^ ^ /, 3, ^ , 
ποιεῖ ἢ ὅτι ὠφελεῖ, πάντα ἄρα ὠφελεῖ ὁ θεός. καὶ ov 
à , ARCU / QUE 0 $123. & N , ὃ 
ἥπου ὠφελεῖ μέν τι τὸν ἄνθρωπον, οὐχὶ δὲ καὶ κηδεται 
5 ^ ἠδὲ ὃ N CAN δὲ OX , À e , ^ 
αὐτοῦ, οὐδὲ κηδεται μεν, οὐχὶ δὲ kai ἐπιμελεῖται αὑτοῦ. 
^ N Ν hy *N /, ^ ^ N 
25 Κρεῖττον uev yap TO kara γνώμην ὠφελοῦν τοῦ μὴ ὠφε- 
^ N y ^ N ^ ^ , 

Aobvros κατὰ γνώμην, ToU δὲ θεοῦ κρεῖττον οὐδέν. καὶ ovk 
χλλ y 259 Ν N 7 3 Pt ^ [74 v 3 λ ^ Ü 
ἄλλο τί ἐστι TO κατὰ γνώμην ὠφελεῖν, ὅτι μὴ ἐπιμελεῖσθαι 
^ / “4 » ^ ^ / 
τοῦ ἀνθρώπου, κήδεται ἄρα καὶ ἐπιμελεῖται ToU ἀνθρώπου 
€ , ^ ^ / » ^ DEN 
ὁ θεὸς. τοῦτο δὲ ἐνδείκνυται ἔργῳ παιδαγωγῶν avrov 

I. y οὖν (ut solent) FM. γοῦν 13. αὐτό] αὐτόν D. 


V. τοίνυν ΒΗ. Pal. I4. δὴ] δὲ B. 


3. Bap. xi. 24. 24. kai ἐπιμελεῖται] kai om. Pal. 
11. Joann. 1. 1. 


5 


IO 


I5 


C. VIII. s.63—65] PAEDAGOGUS. rri 


λόγῳ, ὅς € ἧς τοῦ θεοῦ φιλανθρωπί ναγωνιστὴ 
όγῳ, ὃς ἐστι τῆς τοῦ θεοῦ φιλανθρωπίας συναγωνιστης 
΄ Ν δι "9 Ν , ^ ^ , M » , b 
γνήσιος. τὸ δὲ ἀγαθὸν ov τῷ τὴν ἀρετὴν ἐχειν ἀγαθὸν 
5 / N eS ΄ 3 Ν 5 / 
εἶναι λέγεται, καθὸ kai ἡ δικαιοσύνη ἀγαθὸν εἰναι λέγεται 
» ^ , N » » b. 4 , [74 , pu À NM ^ 
2000 τῷ ἀρετὴν ἐχειν ---ἀρετὴ yap ἐστιν αὑὕτη---αλλὰ τῷ 
9t Ὁ 3 est Ν , ον 53 N 3 
αὐτὴν καθ᾽ αὑτὴν καὶ δι᾽ αὑτὴν ἀγαθὴν εἶναι. 5 
M y / N N 
64. Λέγεται δὲ καὶ kar. ἄλλον τρόπον ἀγαθὸν τὸ συμ- 
/ , ^ / , N ^ , ^ ^ N / e 
φέρον, ov τῷ τέρπειν, ἀλλὰ τῷ ὠφελεῖν. ἃ δὴ πάντα ἢ 
, N b! * ^ 
δικαιοσύνη καὶ ὡς ἀρετὴ καὶ ὡς δι αὑτὴν αἱρετὴ ἀγαθὸν 
NS UC , / » N b! , / , Ν ^ 
καὶ ὡς οὐ TÉépzOvGa' οὐ yap πρὸς χάριν κρίνει, ἀλλὰ τοῦ 
/ , S e^ 
kar ἀξίαν ἑκάστου ἐστὶν ἀπονεμητική. ἕπεται δὲ TQ το 
/ Ν » , N 2 » N /, , 
25 συμφέροντι ro ὠφέλιμον. κατὰ πάντα ἄρα Ta. μέρη, καθ 
ἃ SUP» N , / C. e , / 
ἃ τὸ ἀγαθὸν ἐξετάζεται καὶ ἡ δικαιοσύνη χαρακτηρίζεται, 
^ 7 ^ , X N ^ » 
τῶν ἴσων ἐπ᾿ ἴσης ἀμφοῖν μετεχόντων, τὰ δὲ τοῖς ἴσοις 
, » , 7 NU , Χ » 
χαρακτηριζύμενα ἴσα τε ἀλλήλοις καὶ ὅμοια. ἀγαθὸν ἄρα 
ε / ^ 5 Y , / / , * 
7 δικαιοσύνη. πῶς οὖν, φασὶν, εἰ φιλανθρωπὸς ἐστι kai 15 
3 N € , 3 / N / , ^ 5 SN 
ἀγαθὸς ὁ κύριος, ὀργίζεται koi κολάζει; ἀναγκαῖον οὖν kai 
ἐν /, € -;, N /, , ^ , ἣν 
- περὶ τούτου ὡς οἷόν τε διὰ βραχυτάτων ἐπεξελθεῖν, ἐπεὶ 
, e /, , / Ν N , * ^ 
λυσιτελῆς πως ἡ τοιάδε οἰκονομία πρὸς τὴν ὀρθὴν τῶν 
/ 3 b , 7 7 » Á 
παίδων ἀγωγὴν, ἀναγκαίου βοηθήματος ἔχουσα τάξιν" 
/ S * ^ ^ / s / 
30 θεραπεύεται δὲ πολλὰ τῶν παθῶν τιμωρίᾳ καὶ προστάξει 2o 
/, ’ὔ’ N N ^ 9 
αὐστηροτέρων παραγγελμάτων, kai δὴ καὶ διὰ τῆς ἐνίων 
’ὔ’ἢ » Ἁ € ^ 
θεωρημάτων διδασκαλίας. ἔστι δὲ οἱονεὶ χειρουργία τῶν 
^ ^ ^ en 3 , / Ν M! / X 
τῆς ψυχῆς παθῶν ὁ €Aeyyos, ἀπόστασις δὲ τὰ πάθη τῆς 
ἀληθείας, ἃ χρὴ διελέγχειν διαιροῦ τομῇ 
ηθειας, ἃ χρὴ YX ροῦντα τῇ τομῇ. 137 P. 
7 Ν ὧν N NS ’ 
65. Φαρμακείᾳ δὲ ἐοικεν ὁ ὀνειδισμὸς τὰ τετυλωμένα 25 
» , ^ ^ N N e N ^ / e^ / 
ἀναλύων τῶν παθῶν καὶ τὰ ῥυπαρὰ τοῦ βίου τῆς Aayveias 
» [4 bI N N * € » ^ // 
ἀνακαθαίρων, πρὸς δὲ καὶ ras ὑπερσαρκώσεις τοῦ τύφου 
5 4 , N € ^ Ν , b! , / Ν 
ἐξομαλίζων, εἰς τὸν ὑγιῆ καὶ ἀληθινὸν ἀνασκευάζων τὸν 


» ΄ / 5 e SS / £ 3 , 
35 ἄνθρωπον. ἢ νουθέτησις οὖν οἱονεὶ δίαιτα ἐστιν νοσούσης 


2. τὸ δὲ ἀγαθὸν Potterus. τὸ δὲ 27. ὑπερσαρκώσεις] ὑπὲρ σαρκώσεις 
ἀγαθὸν εἶναι V. : 
5; 8. αὑτὴν] αὐτὴν libri. 29. ἐστιν Β', ἐστι. 


ω 
IO. ἑκάστου] ἑκάστου Μ. 


Ν 


178 CLEMENTIS  . [1π8. I. 


^ m N /, N * € , 
ψυχῆς, ov χρὴ μεταλαμβάνειν συμβουλευτικὴ, καὶ Gv ov 
Χ // SN N , / A TN 
χρὴ ἀπαγορευτική: τὰ δὲ πάντα εἰς σωτηρίαν καὶ ἀἱϊδιον 
€ , ’ , ἐδ NP hy /, , 
ὑγίειαν διατείνει. ἀλλὰ καὶ ὁ στρατηγὸς χρημάτων ζημίας 

Ν N M Z r4 N ^ 
καὶ τὰς εἰς αὐτὰ τὰ σώματα διηκούσας αἰκίας μετὰ δεσμῶν 
s x 2 / 3 [4 , ^ , , » , 
5 καὶ τῆς ἐσχάτης ἀτιμίας προσφέρων τοῖς ἠδικηκοσιν, ἐσθ 
"4 N b Ld , * / » Ν 3 b 
ὅτε δὲ καὶ θανάτῳ κολάζων τινὰς, τέλος ἔχει τὸ ἀγαθὸν, 
e N ^ e , ^ € /, Ax £ 
ὑπερ νουθεσίας τῶν ὑπηκόων στρατηγῶν. ὡσαύτως καὶ ὁ 
, € ^ ^ * ^ ef € x , 
μέγας ἡμῶν ἐκεῖνος στρατηγὸς, 0 τῶν ὅλων ἡγεμὼν Aoyos, 
N N Ν , , SN ^ € N , 
τοὺς παρὰ τὸν νόμον ἀφηνιάζοντας τὸν αὐτοῦ ὑπερ ἀπαλ- 
^ / ^ ^ , 
το λαγῆς δουλείας καὶ πλάνης καὶ τῆς τοῦ ἀντικειμένου 
, IN ^ ^ ^ ^ 
αἰχμαλωσίας εἰς καταστολὴν τῶν τῆς ψυχῆς παθῶν vov- 
^ 5, * € Α ^ /, ^ 
θετῶν ἐπὶ τὴν ἱερὰν τῆς πολιτείας ὁμόνοιαν εἰρηναγωγεῖ. 
, 5 ^ ^ , [4 
66. Καθάπερ οὖν τῷ συμβουλευτικῷ λόγῳ παράκειται 
Ἃ N NN 5 ^^ 
TO προτρεπτικὸν καὶ παρακλητικὸν εἶδος, οὕτως καὶ τῷ 
» ^ * * EY , / S N 
15 ἐγκωμιαστικῷ τὸ λοιδορητικὸν καὶ ὀνειδιστικόν. τὸ δὲ 
5) ^ / 3 * s ᾽ / N N / , 
εἰδος τοῦτο τέχνη ἐστὶ ψεκτικὴ, εὐνοίας δὲ τὸ ψέγειν, ov 
/ , » M Ν 4 € , 
μίσους σύμβολον. ἄμφω μὲν yàp ὀνειδίζετον, καὶ ὁ φίλος 
€ N 5 N N ^ N / , ^ 
kai ὁ ur), ἀλλ᾽ ὁ μεν ἐχθρὸς ἐπιγελῶν, ὁ δὲ φίλος εὐνοῶν. 
3 » SN ^ 7] ^ / ^ 
οὐκ ἀρὰ διὰ μῖσος ὁ κύριος τοῖς ἀνθρώποις λοιδορεῖται; 
e^ N54 3 Net. s / ^ N 5.7 5. .Λ € M 
20 00s kal ἐξὸν αὐτῷ ἀπολέσαι παρὰ τὰς ἰδίας αἰτίας, ὁ δὲ 
€ ^ e ^ EY / ^ iT ei 3 Ν 
ὑπερ ἡμῶν καὶ πέπονθεν᾽ παιδαγωγὸς γὰρ are ἀγαθὸς 
3 /, , EY Ἁ ^ / e , b 
ἐντέχνως σφόδρα koi διὰ τῆς λοιδορίας ὑποδύεται TOV 
/ e * , ^ / N Y ^ 
ψόγον, οἱονεὶ μάστιγι τῇ βλασφημίᾳ τὸ voOpov τῆς δια- 
/ , / 5 » "d ^ 
νοίας ἐπεγείρων, πάλιν τε αὖ ἐν μέρει προτρέπειν ἐπιχειρεῖ 
^ , y ^ * » / , 
25 TOUS αὑτοὺς" OUS γὰρ ὃ ἔπαινος ov προετρέψατο, τούτους 
/ e / * ὰ ε / , , / 5 
παρώξυνεν ὁ ψόγος, kai obs ὁ Ψόγος οὐκ ἐξεκαλέσατο εἰς 
/ , N , b 5. ἘΝ e 
σωτηρίαν καθάπερ νεκροὺς, τούτους πρὸς ἀλήθειαν ἡ BAaa - 
“ / /, M! , , M 
φημία διανίστησιν" “μάστιγες γὰρ καὶ παιδεία ἐν παντὶ 


1. μεταλαμβάνειν] μεταλαμβάνει R. 16. ψεκτικὴ V in Clorrigendis, 
3. ὑγίειαν) ὑγείαν libri. quod male expresserat typotheta 
4. αἰκίας Hervetus pro αἰτίας. Ψψευκτικήῆ. ψεκτὴ BER. Pal. 

14. οὕτως, eraso σ F. οὕτω V. 22. kai om. F. 


15. ὀνειδιστικόν] Quod addebatur 28. διανίστησιν FM. διανίστησι V, 
kai ἐγνωμιαστικὸν delevit Hervetus. ib. Eeclus. xxii. 6 sq. 


40 


45 


50 


51 5. 


C. VIII. $.66,67.] PAEDAGOGUS. 179 


^ , ^ » N ὃ ὃ Ν 
καιρῷ σοφίας, συγκολλῶν ὄστρακον καὶ διδασκων μωρον, 
, » » 49 S ὃς Χ ^ EY ἘΣ » λ , 
εἰς αἰσθησιν &ycv" φησὶ * τὴν γὴν καὶ rov ἀπηλπισμέ- 
, , N ^ » ἴω , , 
vov εἰς σύνεσιν ó£&vvov'" διὰ τοῦτο ἐναργῶς ἐπήγαγεν 
/ Dy ^ » 
“ὁ ἐξεγείρων καθεύδοντα ἐκ βαθέος ὕπνου," ὃς τῶν ἄλλων 
m , M Ν ^ , 
μάλιστα θανάτῳ ἔοικεν. καὶ δὴ αὐτὸς περὶ αὑτοῦ σαφε- 
ε / , / N , * ^ 
στατα ὁ κύριος ἐκφαίνει, τὴν πολύτροπον kai πολυωφελὴ 
Q /, χλλ ex € Z , M 6e 5 , 3 « » À 
ἐραπείαν ἀλληγορῶν, οπηνίκα evrov “ ἐγὼ εἰμι ἡ ἄμπελος 


Εν» N € , e , , $955 »"»-- 
ῃ ἀληθινὴ, καὶ ὁ πατὴρ μου ὃ γεωργὸς ἐστιν, εἶτα ἐπη- 


/, ς ^ ^ 5, 3 * N / N » 
5 γαγεν πάλιν “πᾶν κλῆμα ἐν ἐμοὶ μὴ φέρον καρπὸν atpet 


ὌΝ N ^ N ^ 7 “ N , 
αὐτὸ καὶ πᾶν τὸ καρποφοροῦν καθαίρει, ἵνα καρπὸν πλείω 
, 5» ^ N N / €. Ψ [74 
φέρῃ." καθυλομανεῖ yap μὴ κλαδευομένη ἡ ἄμπελος, οὕτως 

N ἣΝ:ὦι e» / N , ^ ^ E , 
δὲ kal ὁ ἄνθρωπος. καθαίρει δὲ αὐτοῦ τὰς ἐξυβριζούσας 
’ὔ € / € Ld ^ 5 3 
παραφυάδας ὁ λόγος, ἡ μάχαιρα, καρποφορεῖν οὐκ ἐπιθυ- 
^ N / / [4 N N N € / 
pev τὰς ὀρέξεις ἀναγκάσας" ἡ δὲ πρὸς rovs ἁμαρτάνοντας 
/ “7 N ^ 7 / 
ἐπίπληξις ἔχει σκοπὸν τὴν σωτηρίαν, μεθαρμοζομένου 
^ ^ / Ἁ NM *, € /, , 
μουσικῶς TOU λόγου κατὰ TOUS οἰκείους ἑκάστων τρόπους, 


^ N , , , ^ ^ NX 5 /, 
το πῆ μὲν ἐπιτείνοντος αὐτοῦ, πῇ δὲ ἀνιέντος. 


ἌἍἍ ^ N /, /, 
67. Σαφέστατα γοῦν διὰ Μωυσέως λέλεκται * Üap- 
^ e ^ ^ » N 74 
ρεῖτε, ἕνεκεν τοῦ πειράσαι ὑμᾶς παρεγενήθη ὁ θεὸς, ὅπως 
^ / € / 3 m ^9 ences ej N e / » 
ἂν γένηται o φοβος αὑτοῦ ἐν vpuv, ἵνα ur) auapravyre. 
3 ^ ^ EY € , Χ FL N Ν 
ἐντεῦθεν καλῶς καὶ ὁ llAarov μαθων, πάντες μὲν yap, 
Ν € 3 ^ , Ἁ Z5 € 7 7 5 
φησὶν, ὡς ἀληθῶς ἀγαθὰ πάσχουσιν οἱ δίκην διδόντες 
^ Y ^ it * ^ 
ὠφελοῦνται yap τῷ βελτίω τὴν ψυχὴν αὐτοῖς γίνεσθαι 
/ r£ Ν N , N ^ 
δικαίως κολαζομένοις. εἰ δὲ ἀγαθὰ πάσχουσιν ὑπὸ τοῦ 


/ € , / Ν N ’ € ^ 
δικαίου οἱ ἐπανορθούμενοι καὶ κατὰ Πλάτωνα ὁμολογεῖται 


N 5 N N ^ , ^ 
15 ἀγαθὸν εἶναι TO δίκαιον: αὐτὸς γοῦν ὃ φοβος ὠφελεῖ καὶ 


* , ^ ^ , /, , 7 e ςς ^ 
πρὸς ἀγαθοῦ τοῖς ἀνθρώποις ἐξηύρηται, ὅτι * πνεῦμα 


4. βαθέος] βαθέους F. ib. οὕτως F. οὕτω V. 

5. αὑτοῦ] αὐτοῦ libri. 18. y οὖν FM. oi» V. 

6. ὁ κύριος Sylb. pro οὖς. 10. Μωυσέως Potterus pro Μωσέως, 
7. εἰπὼν] εἶπεν Sylb. ib. Exod. xx. 2ο. 

8. ἐπήγαγεν ΕΜ. ἐπήγαγεν. 21. Πλάτων] In Gorgia p. 477. 
9. Joann. xv. r, 2. 26. τὸ δίκαιον) τὸν δίκαιον D. 

ΤΙ, καθυλομανεῖ] βαθυλομανεῖ B. 27. Ecclus. xxxiv. 13. 


ΝΖ 


188 P. 


σι 


180 CLEMENTIS [Lis. I. 


, /, 7 ς N , V 3. IN bi /, 
φοβούμενον κύριον ζήσεται' ἡ yàp ἐλπὶς ἐπὶ τὸν σώζοντα 
, / 0» e * EN e , / 3 Ἦν 7, 
αὐτοὺς. ὁ δὲ αὐτὸς οὗτος λόγος δίκην ἐπιτιθεὶς κριτῆς 
B A wee IV J ,ὕ ἐξ... A “Ὁ 3. ἢς 
ἐστιν, περὶ οὗ καὶ Ἡσαὶῖας λέγει “ κύριος παρέδωκεν avrov 
^ € / € ^ 99 ^ y N 
ταῖς ἁμαρτίαις ἡμῶν, διορθωτὴν δηλονότι kai κατευθυν- 
5 τήρα τῶν ἁμαρτιῶν. 
N ^ , ? e! 7 3 ᾿ 
68. Διὰ τοῦτο μόνος οὗτος οἷός τε ἀφιέναι τὰ πλημ- 
/, € Ἂς ^ v ^ ej € 
μελήματα ὑπὸ τοῦ πατρὸς τῶν ὅλων 0 ταχθεὶς παιδαγω- 
N e ^ / € ^ ε ^ ^ * Ἁ 
γος ἡμῶν, μόνος ὁ τῆς ὑπακοῆς διακρῖναι τὴν παρακοὴν 20 
΄ N ^ ^ , N / ^ 
δυνάμενος. 0 δὲ ἀπειλῶν δῆλός ἐστι μηδὲν ἐθέλων πρᾶξαι 
N Ny. , £s 79 /, 7 N , 
ro κακὸν, μηδὲ ἀπερ ἀπειλεῖ ἐπιτελέσαι, καταστήσας δὲ εἰς 
, N DN N e / D N Ν » 
δέος τὴν ἐπὶ τας ἁμαρτίας ἀνέκοψεν φορὰν kai τὸ φιλαν- 
^ 7A 3, ^ - 
θρωπον αὐτοῦ ἐνδείκνυται, μέλλων ἔτι καὶ διασαφῶν οἷα 
/ ^ e 
πείσονται, εἰ παραμένουσιν ἁμαρτωλοί: οὐχὶ δὲ ὥσπερ 
» N » / 3, N [14 
ὄφις ἐμφὺς ἔδακεν εὐθέως. ἀγαθὸς ἄρα ὁ θεὸς, καὶ ὃ γε 
4 , N ^ N ^ δ᾽, ^ / 
15 Κύριος eie πολλὰ συγχρῆται πρὸ TOU ἔργου τῷ λογῳ. 
N Ν 7 3» 
* ra, yap βέλη uov' φησὶ * 
^ N , 3 v 5 , jt δ 3.0." 
139 P. λιμῷ και βρώσει ορνεων, Και ὀπισθότονος ἀνίατος, ὀδόντας 25 


/, » Χ , 
συντελέσει QUTOUS, ΤΉΚΟμενοι 


^ ^ Ἁ ^ / 

θηρίων ἐπαποστελῶ eig αὐτοὺς μετὰ θυμοῦ συρόντων ἐπὶ 

^ ^ 3 y. FS ,F ^ 
τῆς γῆς; ἔξωθεν ἀτεκνώσει αὐτοὺς μάχαιρα καὶ ἐκ τῶν 

/ , 399 € , , , ^ ^ € Ν. 
20 ταμιείων φοβος. ὡς οὐκ ὀργίζεται τὸ θεῖον, ἡ τισὶν 
f 5 N N Ἁ ^ , /, v "4 Α , 
ἔδοξεν, ἀλλὰ τὰ μὲν πλεῖστα ἀπέχεται, τὰ πάντα δὲ παρῃ- 

Ν 3 , N [2 /, € /, , v 

νεσε τὴν ἀνθρωπότητα καὶ ὑπέδειξεν ὡς πρακτέα. ἀγαθὴ 
δὲ e, € 7 5 ^ ej hy e / ςς , N 

€ αὕτη ἡ τέχνη ἐκφοβεῖν ἵνα μὴ auapropev, * φοβος yap 

Υ 3 ^ € 7 » , 3 , 

κυρίου ἀπωθεῖται ἁμαρτήματα, ἄφοβος δ᾽ οὐ δυνήσεται 

^ 399 € 7 Ἁ , * 

25 δικαιωθῆναι,., φησὶν ἡ γραφὴ. καὶ τὴν κόλασιν ὁ θεὸς 3o 


2. otros om. R. quae folia muneris suis notavit. 
3. lesa. lii. 6. Nam folium 5? finitur verbis τὰ 
II. ἀνέκοψεν Μ. ávékovye V. yàp et folium 52? incipit ab διὸ xai 
16. Deut. xxxii. 23—25. τὸ c)—. Eadem lacuna est in 


ib. βελη μου----καὶ ὑπὲρ αὐτὴν uo- ΒΗ et Pal. Explevit Victorius ex 
νάδα (p. 140. ed. Pott.)| Haec ex- alio codice. 
ceciderunt in F duobus quaternionis, 20. ὡς] ὥστε M. 
qui ex octo foliis constitit, foliis ib. ἡ Sylb. 7 MV hic et p. 181, 
amissis. Non animadvertit vel r4. et alibi saepe. 
notare noluit lacunam manus vetus 23. Eeclus. i. 18, 22. 


C. VIII. s.68—7o.] PAEDAGOGUS. 181 


, e x , ^ , , , N hj / ^ e , 
οὐχ ὑπὸ ὀργῆς ἐπιφέρει, ἀλλὰ TO δίκαιον σκοπεῖ, ὡς οὐ 
^ * , " ^ 
συμφέρει παραλειφθῆναι τὸ δίκαιον δι᾿ ἡμᾶς. 
^ X. 6 ^ x N δε Ν᾿ 
69. Αἱρεῖται δὲ ἕκαστος ἡμῶν τὰς τιμωρίας αὐτὸς ἑκὼν 
€ /, LE A δὲ e 7 M , 7 ςς 3 δὲ € 
αἀμαρτάνων, αἰτία δὲ ἑλομένου, θεὸς ἀναίτιος. “εἰ δὲ ἢ 
, 7 € ^ ^ , ζ΄ ^ * 
ἀδικία ἡμῶν θεοῦ δικαιοσύνην συνίστησιν, τί ἐροῦμεν ; μὴ 5 
χὃ ε N € , P». v 5 , ht , 3» 7 
ἄδικος ὁ θεὸς O0 ἐπιφέρων τὴν ὀργὴν; μὴ γένοιτο. λέγει 
^ » λ ^ éc ^ * , , EY 5 0 /, 
γοῦν ἀπειλῶν παροξυνῶ τὴν μαχαιρὰν μου καὶ ἀνθέ- 
ΔΑ x 7] / 
35 ἕξεται κρίματος ἡ χείρ μου, καὶ αὐτὸς ἀνταποδώσω δίκην 
^ 3 ^ ^ ^ 7] , v 
τοῖς ἐχθροῖς καὶ τοῖς μισοῦσιν ἀνταποδώσω" μεθύσω τὰ 
/ 3 , e * € ͵ , ’ὔἢ 7 
βέλη μου ἀφ᾽ αἵματος, koi ἡ μάχαιρά μου φάγεται κρέα το 
5. Ν J zs N ^ e » 
ἀπὸ αἵματος τραυματιῶν." σαφὲς yap ἐνταῦθα ὡς ἄρα ot 
7 ^ , / AY ^ * / 
μὴ διεχθρεύοντες T) ἀληθείᾳ μηδὲ μισοῦντες τὸν λογον 
3 ^ Ἁ ^ ^ /, 7 , 
οὐκ ἂν τὴν σφῶν αὐτῶν μισήσαιεν σωτηρίαν, ἐκφύγοιεν 
δ᾽ ^ ^ » N 5 ’ὔ ec // » / 3. "€ 
ἂν τῆς ἔχθρας τὰ ἐπιτιμια. ““ στέφανος apa σοφίας, ἡ 
€ , , 93 / ^ Ἂν " 
φησιν ἡ σοφία, (( φοβος κυρίου. σαφέστατα γοῦν διὰ i5 
^ 9 N ^ 7 , /, 
τοῦ 'Áuos τοῦ προφήτου τὴν οἰκονομίαν μεμήνυκεν ὃ 
X , * € ^ ςς 7 € "^ 9 , & θὰ 
Ογος τὴν ἑαυτοῦ “ κατέστρεψα ὑμᾶς λέγων “ καθὼς 
/, N /, , ’ὔ͵ ς 
40 κατέστρεψεν ὃ θεὸς Σόδομα καὶ Γόμορρα καὶ ἐγένεσθε ὡς 
ὃ ÀC Js / 5 hy v ἠδ᾽ e 5 2 
«Aog ἐξεσπασμένος ἐκ πυρὸς, καὶ οὐδ ὡς ἐπεστρέψατε 
/, /, . 
πρὸς με, λέγει kupuos." “20 
ε ^ ^ SN / Ἂς 7 
7ο. Ὁρᾶτε πῶς ὁ θεὸς τὴν μετάνοιαν ὑπὸ φιλαγαθίας 
e b! , ^ ^ 
ζητεῖ, ἐνδείκνυταί τε παρὰ τὴν οἰκονομίαν τῆς ἀπειλῆς 
€ ^ * /, hy ^ 7 395 ^ 
ἡσυχῆ TO φιλανθρωπον TO ἑαυτοῦ. “ ἀποστρέψω φησὶ 
ἐς ἈΝ /, 9g » 9 , ^ hy / / » , ^ 3» 
τὸ πρόσωπον μου ἀπ᾿ αὐτῶν καὶ δείξω τί ἔσται αὐτοῖς. 


e N M / / , 7 4. 512 «5 : 
oU γὰρ TO πρόσωπον κυρίου ἐπιβλέπει, εἰρηνη καὶ eyaA- 


ιν.» 
ὧι 


, € NP 3 /, J / / 

λίασις, οὗ δὲ ἀπέστραπται, παρείσδυσις γίνεται πονηρίας. 
5 7 53 3 ^ A /, , ^ ’ 5 

45 οὐ βούλεται οὖν ἐφορᾶν τὰ κακά: ἀγαθὸς γὰρ ἐστι" παρο- 

^ N » ex € N ' / b! / 

ρῶντος δὲ αὐτοῦ ἑκοντὶ, διὰ τὴν ἀπιστίαν τὴν ἀνθρωπίνην 
/ [ / » 3. 5» ^ 

γένεσιν ἰσχει κακία. f ie ov φησὶν ὁ Παῦλος “χρη- 140 P. 
4. Rom. iii. 5, 6. 17. ἀμὼς M. duós V. Est iv. 11. 


7. Deut. xxxii. 41, 42. 23. Deut. xxxii. 20. 
14. Ecclus. 1. 18. 29. Rom. xi. 22. 


189 CLEMENTIS [Li. I. 


, / ^ ^ N , , 
στοτητα kai ἀποτομίαν θεοῦ, ἐπὶ μὲν τοὺς πεσόντας ἀπο- 
/ , N N / 3 3 / ^ , 
τομίαν, ἐπὶ δὲ σε χρηστότητα, ἐὰν ἐπιμείνῃς τῇ xpyaro- 
59 , ^ N / e N ^ 
TTL τουτέστι τῇ εἰς Xpigrov πίστει. ἕπεται δὲ TQ 
» θ Se , 3 θ / , e / ὃ Ν Ν 
ἀγαθῷ, 1 φύσει ἄγαί 9s. Emi roma omo jte (0 καὶ 
€ 
5 κολάζειν μὲν αὐτὸν ἂν ὁμολογήσαιμι τοὺς ἀπίστους" ἡ 
γὰρ κόλασις ἐπ᾿ ἀγαθῷ καὶ ἐπ᾽ ὠφελείᾳ τοῦ κολαζομένου, 
ἔστι γὰρ ἐπανόρθωσις ἀντιτείνοντος" τιμωρεῖσθαι δὲ μὴ 
, / y Eg 3 / c O9 TEN b 
βούλεσθαι. τιμωρία δέ ἐστιν ἀνταπόδοσις κακοῦ ἐπὶ TO 5o 
^ ^ , 5 Ψ 3 ^ * 
τοῦ τιμωροῦντος συμφέρον ἀναπεμπομένη. οὐκ ἂν δε 
, /, ^ € e Ἃ ^ , , €. ue 
ro ἐπιθυμήσειε τιμωρεῖσθαι 0 ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ἡμᾶς 
, /, 
προσεύχεσθαι διδάσκων. 
3 N δ᾽ N , Ν S v IM € 
71. ᾿Αλλὰ ori μὲν ἀγαθὸς ὁ θεὸς kai ἄκοντες ὁμολο- 
^ [4 7 e N ἊΝ 7 ε 39. EN, SN » 
γοῦσιν οἱ &vres* ὅτι δὲ καὶ δίκαιος ὁ αὐτὸς θεὸς, ov μοι B2 5, 
Χ , » , N 5 7] ^ y 
χρὴ πλειόνων ἐτι Aoyav τὴν εὐαγγέλιον τοῦ κυρίου 7rapa- 
1 0 / ABI, PRG A ' S PEN λέ ej 7 ^ 7 
5 θεμένῳ φωνὴν: * éva. μὲν avrov λέγει, ἵνα πάντες ἐν ὦσι, 
Χ N , 3 3 Α 3 N , , e b » N » 
καθὼς cv, πατερ, ἐν ἐμοὶ, κἀγω ἐν σοί: ἵνα καὶ αὑτοὶ ἐν 
€ wo ^ 2 ) , 4 7 » , /, 
"uiv ἕν ὦσιν, ἵνα καὶ ὁ κόσμος πιστεύῃ, ὅτι σὺ με ἀπέ- 
A. 3. wx Χ δόξ D ἊΝ / δέδ 3 ^ 
στειλας, κάγω τὴν δόξαν, ἣν €Óckas μοι, δέδωκα avrois, 
ej e ^ N e ^ Y 3. IN 479 , ^ NY A. MS , s 
ἵνα ὦσιν ἕν, καθὼς ἡμεῖς ἕν: ἐγὼ ἐν αὐτοῖς καὶ σὺ ἐν ἐμοὶ, 
e 9 / , 9» VN Noe s A 9:7 
20 ἱνα ὦσι τετελειωμένοι εἰς ἕν. ἕν δὲ ὁ θεὸς καὶ ἐπέκεινα 5 
- e ΚΊΟΝΑ NK. s€ ἘᾺ 3 τὰ / Ν Ἂ / , 
τοῦ ἐνὸς kai ὑπερ αὐτὴν μονάδα. διὸ καὶ TO GV μοριον 
SN y »y b » , » ἃ 35 b 
δεικτικὴν ἔχον ἔμφασιν TOV ὄντως μόνον ὄντα, ὃς ἣν καὶ 
» » / N 9. Ὁ ^ / ἃ 
ἐστιν καὶ ἐσται, δείκνυσιν θεὸν, καθ᾽ ὧν τριῶν χρόνων €v 
» ^ ςς € » 993 σ. A € LENT , ^ 2j hy 
ὄνομα κεῖται “ὁ ov. ὅτι δὲ ὁ αὐτὸς μόνος ov θεὸς καὶ 
, , , ε 9 CN / » ^ ^ 
25 δίκαιος ἐστιν ὃ αὐτὸς καὶ μόνος ὄντως ἐν TQ αὐτῷ μαρτυ- 
, / , / » [44 / ^ » , 
pae. κύριος εὐαγγελίῳ λέγων “πάτερ, οὗς ἐδωκὰς μοι, 


’ e ej 9» 4A 709. ΝΑ 3 ^ 5 T) ^ ς, 
θέλω iva ὅπου εἰμὶ ἐγὼ, κακεῖνοι ὦσι jer ἐμοῦ, tva. θεω- 


5. ἂν addidi. 15. Joann. xvii, 21-23. 

9. τιμωροῦντος] τιμωρουμένου su- 23. ἔστιν FM. ἔστι V. 
perscr. a m. sec. M. 10. δείκνυσιν M. δείκνυσι V. 

10. ἐπιθυμήσειε Sylb. ἐπιθυμήσην. 24. Exod. 111. 14. 

11. Matth. v. 44. 25. ὄντως ΕΜ. καὶ ὄντως V. 


12. ἄκοντες Canterus, ἅπαντες V. 26. Joann. xvii. 24--26. 


C. VIII. s.71,72] PAEDAGOGUS. 189 


^ b! L4 b! $ (N ^ » ΄ [74 » ΄ , 
ρῶσι τὴν δόξαν τὴν ἐμὴν, ἣν ἔδωκάς μοι, ὅτι ἡγαπησάς με 
N ^ 7 , /, Ν € , 
r07rpo καταβολῆς κόσμου. πάτερ δίκαιε, καὶ ὁ κοσμος σε 
y ^ / » ^ » e , 
οὐκ ἔγνω, ἐγὼ δέ σε ἔγνων κἀκεῖνοι ἔγνωσαν, ὅτι σὺ με 
, / Z ^ N y ’ b 
ἀπέστειλας, καὶ ἐγνώρισα αὐτοῖς TO ὄνομά σου καὶ yvo- 
, 35 Bc 3 οὐ οἷ , Ἁ e / , ΣΙΝ 
ρίσω. οὗτος ἐστιν “ὁ ἀποδιδοὺς ἁμαρτίας πατέρων επὶ 5 
, ^ ^ ^ »- ^ 3 ^ »»? € Ἁ 
τέκνα τοῖς μισοῦσι καὶ ποιῶν ἔλεος τοῖς ἀγαπῶσιν. ὁ yap 
e ^ ' A ἐξ. ^ » N Nee , L4 39 θὲ 
ἱστὰς τοὺς μὲν “ἐκ δεξιῶν, τοὺς δὲ “ἐξ εὐωνύμων, ᾽ καθὸ 
S N ^ , ^ D B. κ᾿ , vy r9 ς , 
μὲν πατὴρ νοεῖται ἀγαθὸς ὧν, αὑτὸ μόνον ὁ ἐστὶ κέκληται 
€ , * »» b. N ἘΝ ^ e , , ^ , ^ , 
ἀγαθὸς, καθὸ δὲ υἱὸς ὧν ὃ Aoyos αὑτοῦ ἐν τῷ πατρί 
3 7 7 3 ^ AY » ^ 
ἐστι, δίκαιος προσαγορεύεται ἐκ τῆς πρὸς ἄλληλα σχέ- 10 
3d δ / / »y f 
15 σεως, ἀγάπης ἰσότητι μεμετρημένον ὄνομα δυνάμεως. 
(ς » 393 * éc Ἁ hy » 3 ^ ^ 9 3 0 ^ 
ἄνδρα φησὶ “κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ κρινεῖ. ἀγαθοῦ 
^ , e vu 7 M ϑ ^ , 
ζυγοῦ προσῶώπον ὴἡμιν δικαιοσύνης, τον Ἰησοῦν, γνωρι- 141 P. 
^ ^ Ὄ N Ἁ - 5 /, 
σαντος τοῦ θεοῦ, δι᾿ οὗ καὶ τὸν θεὸν, oiov ἐκ Tpvravmgs 
“ » 
ἰσοσθενοῦς, ἔγνωμεν. 15 
3 s / e y , , 5, 
72. Emi rovrov καὶ ἢ σοφία διαῤρήδην λέγει “ ἐλεος 
Ἁ ὦ Mi ᾽ ^ /, * ^ LJ] , 
γὰρ καὶ ὀργὴ uer αὐτοῦ" κύριος yap ἀμφοῖν οὗτος μόνος, 

, , ^ , [4 , / Ν Νὴ ἂν. 3f 
δυνάστης εὐιλασμῶν, ἐκχέων ὀργήν: κατὰ τὸ πολὺ ἔλεος 
» ^ e (x ec , ^» , / Ἁ N , , 
αὑτοῦ, οὕτω καὶ ὁ €Aeyxos αὑτοῦ: ἐλέους yap καὶ €A€y- 

A e ^ 3 / S ej 
20 XOv σκοπὸς ἢ TOV ἐλεγχομένων σωτηρία. vol μὴν ὅτι 20 
» M $* & e v EY * ^ 7 e ^ , ^ € 
ἀγαθὸς αὑτὸς ὁ θεὸς καὶ πατὴρ τοῦ κυρίου ἡμῶν lacob, ὃ 
3 X / ε 7 7.58 ἐξ ὁ SNCN , , 
αὐτὸς πάλιν ὁμολογήσει λόγος * or. αὐτὸς χρηστὸς ἐστιν 
DIN N , 7 EN p.99 EY ^ H^ , 
επί TOUS ἀχαρίστους καὶ πονηροὺς" καὶ προσέτι, “γίνεσθε 
, / 39 , ςς N € A e ^ , » 
οἰκτίρμονες λέγων “καθὼς ὃ πατὴρ ὑμῶν οἰκτίρμων 
3 A , A , M e / / » 
ἐστίν" οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ὁπηνίκα διαρρήδην λέγει “ οὐδεὶς 25 
3 Ἁ 3 NA ce , λον ^ ^ 539 / 
ἀγαθος, eL μὴ ὁ πατήρ μου ὃ ἐν τοῖς οὐρανοῖς" ἐπὶ τούτοις 
3 € /, v /, N [74 N 
αὖθις “ὃ πατήρ μου᾽ φησὶν “ ἐπιλάμπει τὸν ἥλιον TOv 


e ^ 3v « /, 49 / , ^ e ^ 
αὐτου ἐπι παντας. 7T a poc 7)4€to)T €OVv ἐνταῦθα OTL TOV 


5. Exod. xx.qi,i6. terus. ἐξιλασμῶν Ecclus. xvi. 11. 
7. Matth. xx. 21, 25, 33. 22. Luc. vi. 35, 36. 

9. Ibid. xix. 17. ib. χρηστός] xpwrós V. 

12, Eeclus. xvi. 12. 27. Matth. v. 45. 

16. Ibid. xii. 11—13. 28. αὑτοῦ M. abro) V. 


I8. εὐιλασμῶν pro εὐίλασμον Pot- 


184 CLEMENTIS [lag. 1. 


, ^ / ^ , Ν EY ^ " e ^ 
αὐτοῦ πατέρα TOv ἀγαθὸν kai δημιουργὸν εἰναι ὁμολογεῖ; 25 
/ ΝΟ ἣν 5 , , , b ΄ 
δίκαιος δὲ ὁ δημιουργὸς εἶναι οὐκ ἀντιλέγεται. καὶ πάλιν 
ὔ, , ’ jJ V »wN/ » 
* 0 πατήρ μου᾽ φησὶν “ βρέχει ἐπὶ δικαίους kai ἀδίκους. 
by bI N / * εῷ 7 3 Ν Ν ^ 
καὶ καθὸ μὲν βρέχει, δημιουργὸς ὑδάτων ἐστὶ koi vepov, 
Ν N ’ὔ’ ᾽ ^ , 5 ^ € 
5 καθὸ δὲ ἐπὶ πάντας, δικαίως ἰσοστατεῖ καὶ uer ἀρετῆς, ὡς 
Ἂν κ΄ Ν BEN / NUES e / 
δὲ ἀγαθὸς, ἐπὶ δικαίους kai ἀδίκους ὁμοίως. 
// € N 5 x 
73. Σαφέστατον τοίνυν ἕνα koi τὸν αὐτὸν εἶναι θεὸν 
, €*N/ [74 » N N y 
συλλογιζόμεθα, ὧδέ πως ὅτι “ ὄψομαι τοὺς οὐρανοὺς ἔργα 
^ , 3» y * N 3 ^ 
τῶν δακτύλων σου" καὶ “ ὃ κτίσας τοὺς οὐρανοὺς ἐν τοῖς 
5 ^ ^» NOCCUC , N / 99 AC 
το οὐρανοῖς κατοικεῖ" καὶ “ ὃ οὐρανὸς Ópovos gov, TO CyLov 3o 
^ » € N / , , ^ [ΩΣ 
πνεῦμα ἐψαλλεν. ὁ δὲ κυριὸς φησιν ἐν τῇ προσευχῇ 
/ € ^ ^ , ^ 9» N ^ / 
“πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. οὐρανοὶ δὲ TOU κτίσαν- 
ἊΝ , ’ y M Ν b: 
τος TOV κόσμον εἰσὶν, ἀναντίρρητον ἄρα μὴ οὐχὶ καὶ υἱὸν 
5 M / ^ ^ ' / * 
εἶναι TOV κύριον τοῦ δημιουργοῦ. εἰ δὲ ὁ κτίστης πρὸ 
΄ ε ^ , eN N ^ ^ € 
15 πάντων ὁμολογεῖται δίκαιος, vios δὲ τοῦ δημιουργοῦ ὁ 
/, eN 57 ^ / ’ N ^ € 
κύριος, υἱὸς ἄρα τοῦ δικαίου ὁ κύριος. διὰ τοῦτο καὶ ὃ 
^ , N y , ^ 
Παῦλος φησι “ νυνὶ δὲ χωρὶς νόμου δικαιοσύνη θεοῦ 
/ 595 , e ^ 7 d N 
πεφανέρωται.᾿ καὶ πάλιν, iva μᾶλλον ὑπολάβῃς θεὸν, 
/, N ^ N , ^ ^ 
* δικαιοσύνη δὲ θεοῦ διὰ πίστεως ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ εἰς 
Ψ N , , /, , ,ὔἤγ 5"» * 
20 πάντας TOUS πιστεύοντας, οὐ γάρ ἐστι διαστολῆ. καὶ 35 
Ld ^ ^ LÀ 0 / 9 λί 3 / [44 , ^ 
προσέτι μαρτυρῶν τῇ ἀληθείᾳ uer. ὀλίγα ἐπιφέρει “ ἐν τῇ 
3 ^ ^ ^ Ἂν N » ^ 5 9 ὟΝ p 
avoxr TOU θεοῦ, πρὸς τὴν ἐνδειξιν τοῦ εἶναι αὐτὸν δίκαιον 
Ν ^ * 5 , , ^ 9" ἊΝ N , 
καὶ δικαιοῦντα TOV ἐκ πίστεως ᾿Ιησοῦν.᾽ τὸ δὲ δίκαιον 
D Y N / e [: M , 
142 P. ἀγαθὸν εἰδὼς φαίνεταί που λέγων * eore ὁ uev νόμος 
[v4 Nue. 49 N e y Ἦν / EY , x 55 s Ἁ 
25 αγιος καὶ ἡ ἐντολὴ ἁγία καὶ δικαία καὶ ἀγαθὴ, καὶ κατὰ 


^ 3 ^ /, » Ld x 5, , 
τῆς αὐτῆς δυνάμεως ἄμφω τάσσων τὰ ὀνόματα. 


3. Matth. v. 45. 8. Psalm. vin. 3. 
ib. φησὶν Ε΄, φησὶ V. IO. Ibid. ii, 4, xl.4., chi, 19: 
5. πάντας, δικαίως] πάντας δικαίους 12. Matth. vi. 9. 
Pal. οσύνης super δικαίως scriptum 17—21. Hom. iii. 21-26. 
nM. 19. δὲ om. M. 
ib. uer addidit Heinsius. 25. δικαιοῦντα] διοικοῦντα R. 
ib. ὡς] ὁ M, sed ὡς in marg. a 24. Rom. vii. 12. 


m. 560. 


C. VIIL. 5.74, 741 PAEDAGOGUS. 185 


, N b SNL ^ , ^» 
74. ᾿Αλλὰ kai “ οὐδεὶς ἀγαθὸς, εἰ μὴ ὃ πατὴρ avrov, 
ε 252 » S , ^ €t «X ^ ^ , 
ὁ αὐτὸς ἄρα πατὴρ αὐτοῦ ὃ ἐν ὧν πολλαῖς μηνυόμενος 
ὃ , Ν ^ 5 M "44 , ὃ s » Ν , »» 
4o δυνάμεσιν, καὶ τοῦτο ἦν TO “ οὐδεὶς €yvo TOV πατέρα 
’ ἌΝ » EY 3 ^ NI er * e 5 ^ 
πάντα αὐτὸν ὄντα, πρὶν ἐλθεῖν τὸν viovy' ὡς εἶναι ταῖς 
3 / N N N , v [74 , 
ἀληθείαις karodaves τὸ τὸν συμπάντων θεὸν €va μόνον 
5 , b , Ν eN 3 ^ € ὃ / 
εἶναι ἀγαθὸν δίκαιον, δημιουργὸν, υἱὸν ἐν πατρὶ, à ἡ δόξα 
3 ᾽ν» 5. κ᾿ ^ 3/7 , » , , 3. νιν 35 , 
εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν. ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀλλότριον 
^ / / ^ ^ v A! 
ToU σωτηρίου λόγου κηδεμονικῶς λοιδορεῖσθαι. καὶ yap 
5 N ^ ^ / / / , e ^ 
οὖν καὶ τοῦτο τῆς θείας φιλανθρωπίας φάρμακον, e£ ob τὸ 
^ , ^ 32137. , ^ EY [4 Ν Ν e ’ 
τῆς αἰδοῦς ἐρύθημα ἐξανθεῖ, καὶ ἡ πρὸς τὸ ἁμαρτάνειν 
, ’ , , M / b b e 
45 αἰσχύνη παρεισδύεται. εἰ γὰρ ψέξαι χρὴ; καὶ λοιδορεῖσθαι 
LS LET, NY κι * / ^ , 
δεῖ: ἔνθα τὴν ἀπηλγηκυΐαν ψυχὴν καιρὸς ἐστι τρῶσαι, οὐ 
, Ν) , J. 
θανασίμως, ἀλλὰ σωτηρίως, ὀλίγης ἀλγηδόνος ἀΐδιον 
ἈΚ / | NY NU N 
κεῤδάναντα θάνατον. πολλὴ δὲ ἡ σοφία περὶ τὴν παιδα- 
^ , ^ ^ 7 
γωγίαν αὐτοῦ καὶ 0 τρόπος τῆς οἰκονομίας αὐτοῦ ποικίλος 
/ ^ Ἁ NT ^ ^ 
εἰς σωτηρίαν" προσμαρτυρεῖ μὲν γὰρ τοῖς ἀγαθοῖς ὁ παι- 
N , ^ Ἁ N N 3*7 N , N 
δαγωγος, ἐκκαλεῖται δὲ τοὺς κλητοὺς ἐπὶ τὰ βελτίω καὶ 
Ν ^ ᾽ὔ ’ ^ ^ / 
τοὺς ἀδικεῖν σπεύδοντας ἀποτρέπει τῆς ὁρμῆς, μεταθέσθαι 
N , 3 » / , » σ N , / 
5o δὲ εἰς ἀμείνω βίον παρακελεύεται. οὐχ ἕτερον yap ἀμάρ- 
’ ’ [74 ’ 
τυρον θατέρου προσμαρτυρουμένου, ἥ τε χάρις ἐκ μαρτυ- 
/ / E , N Ν NUS» N ^ » ^ , ἌΣ M 
ρίας μεγίστη" ἀλλὰ καὶ τὸ euraÜDes τῆς ὀργῆς, εἰ δὴ ὀργὴν 
^ / , ^ N ^ / 7 , 3 
τὴν νουθεσίαν αὐτοῦ χρὴ καλεῖν, φιλανθρωπὸν ἐστιν εἰς 
/, 7 ^ ^ N N » 9- X ^ 
πάθη καταβαίνοντος ToU θεοῦ διὰ τὸν ἄνθρωπον, δι ὃν καὶ 
/, 5, Υ ^ ^ 
γέγονεν ἄνθρωπος ὁ λόγος τοῦ θεοῦ. 


1, Matth. xix. 17. DBFR. Pal. 

2. ἕν om. M, sed ἐν in marg. 7. Luc. x. 22. Joann. xvi. 25. 
3. δυνάμεσιν Β'. δυνάμεσι. 8. κηδεμονικῶς κηδαιμονικῶς V, ty- 
ib. τὸ supra versum a m. sec. M. pothetae errore. Nam κηδεμονικῶς 
5. τὸ τὸν Sylb. τὸ τῶν V. est in F. 


7. τῶν αἰώνων habent MV, om. 12. ἔνθα] ἐνταῦθα B. 


ὧι 


20 


186 CLEMENTIS [Lis. I. 


KE. O. 53 8. 


Ὅτι τῆς αὐτῆς δυνάμεως καὶ εὐεργετεῖν καὶ κολάζειν δικαίως, ἐν à 
τίς ὁ τρόπος τῆς παιδαγωγΐας τοῦ λόγου. 
Ν J ᾽ὔ € ^ 3 7 ὃ 
75. llavri τοίνυν σθένει ὁ τῆς ἀνθρωποότητος παιδα- 
s € ^ [3 ^ / /, /, / 
5 yoyos, ὃ θεῖος ἡμῶν Aoyos, πάσῃ καταχρώμενος σοφίας 5 
^ / EN /, N / ^ 3 
μηχανῇ, σώζειν ἐπιβέβληται τοὺς νηπίους, νουθετῶν, ἐπι- 
^ , / , /, , , ’ » 
τιμῶν, ἐπιπλήττων, ἐλέγχων, ἀπειλούμενος, ἰώμενος, ἐπαγ- 
, "n ^ e ^ 
ye^Aouevos, χαριζόμενος, πολλοῖς τισὶν οἱονεὶ χαλινοῖς 
ἃ 3 , ^ , , /, 
τὰς ἀλόγους τῆς ἀνθρωπότητος δεσμεύων ὁρμάς. συνε- 
“4 ^ ^ ey Z * € ^ € LN € ^ 
το AOvTL γοῦν εἰπεῖν, οὕτως ὁ κύριος πρὸς ἡμᾶς; ὡς καὶ ἡμεῖς 
N Ἁ ’ € ^ 7] , / , »99 
πρὸς τὰ τέκνα ἡμῶν. τέκνα σοί ἐστιν᾽ “παίδευσον αὐτά, 
« , ^ / hj , 3 ^ 
143 P. ἡ σοφία παραινεῖ, * καὶ κάμψον avra ἐκ νεότητος αὐτῶν. 
/ y , ^ /, , ^ ἊΝ ^ 
θυγατέρες σοί εἰσι' πρόσεχε τῷ σώματι αὐτῶν καὶ μὴ 
, N 9 Ν , , 39 / N / 
ἱλαρώσῃς πρὸς αὐτὰς TO 7TrpOG'GYTOV σου. καίτοι τὰ τέκνα 10 
ς ^ e ᾽ὔἢ ’ / A! ^ € ^ 
15 ἡμῶν υἱοὺς re καὶ θυγατέρας σφόδρα kai ὑπερ πᾶν ὁτιοῦν 
3 ^ , , NN 3 e b! ΧΝ ’ € ^ ον τ, 
ἀγαπῶμεν. ἐπεὶ δ᾽ οἱ μὲν πρὸς χάριν ὁμιλοῦντες ὀλίγον 
39 ^ & N ^ e N S , / 3 , 
ἀγαπῶσιν ὃ μὴ λυποῦσιν, οἱ δὲ πρὸς ὠφέλειαν ἐπιστύ- 
, * / * , Ν 9 * » 
Qovres εἰ καὶ παραυτίκα λυπηροὶ, ἀλλὰ εἰς τὸν ἐπειτα 
3 ^ ^ 3 ^ /, e v € , 
evepyeroUgiv αἰῶνα: ov τὴν παραυτίκα ἡδονὴν ὁ κύριος, 
5 Y ^ " , , / 5. ἢ ν΄ 
2. ἀλλὰ τὴν μέλλουσαν ἐσκόπησε τρυφὴν. ἐπίωμεν δὲ ἡδὴ 
Y N / , ^ ^ , 7 * 
καὶ TOV τρόπον αὐτοῦ τῆς φιλανθρώπου παιδαγωγίας μετὰ 
/ ^ 
μαρτυρίας προφητικῆς. 15 
/, N 5 ϑ ’ A - 
76. Νουθέτησις μὲν οὖν ἐστι ψόγος knóeuovikos, νοῦ 
» , ^ ^ ^ € 5 ^ 
ἐμποιητικὸς. τοιοῦτος ὁ παιδαγωγὸς νουθετῶν, ὡς κὰν TQ 
» , /, éé /, , / ^ Ἁ / 
25 εὐαγγελίῳ λέγων “ ποσάκις ἠθέλησα συναγαγεῖν τὰ τέκνα 
^ , 57 /, v 4 » ^ € x A! 
σου ὃν TpOTOV Opvig συνάγει τὰ νοσσία αὑτῆς ὑπὸ τας 
7 .» ^ Y 3 , , 395 3A e M 
πτέρυγας αὑτῆς, καὶ ovk ἠθελήσατε. αὖθις τε ἡ γραφη 


^ 3 , x / b. 
νουθετεῖ * kai ἐμοίχευον᾽ λέγουσα “τὸ ξύλον καὶ TOv 


6. ἐπιτιμῶν om. ΒΗ. 25. Matth. xxiii. 32. 
II. ἐστιν FM. ἐστι. 28. Jerem.ii. 9. vii. 8. xi. 13. 
ib. Eeclus. vii. 23, 24. XxXXll 29. 


ων 


20 


25 


39 


C.IX.5.75—77.]  PAEDAGOGUS. ^ 187 


λίθον, koi ἐθυμίασαν τῇ Βάαλ." μέγιστον yap τεκμήριον 


^ 7] 5 ^ ej /, ^ , Y ^ 
τῆς φιλανθρωπίας αὑτοῦ, OTrL καίτοι σαφῶς εἰδως τὴν 
3 P À ^ » / ^ P, 
ἀναισχυντίαν τοῦ ἐκλακτίσαντος λαοῦ καὶ ἀποσκιρτὴη- 
e "TN ^ , ^ A! 
σαντος, ὅμως ἐπὶ τὴν μετάνοιαν παρακαλεῖ καί φησιν δια 
οὔ ᾿Ιεζεκιήλ * υἱὲ ἀνθρώ ἐν μέ Á Ü 
TOU 7) υἱὲ ἀνθρώπου, ἐν μέσῳ σκορπίων gc 
^ v , 3 ^ 1938 » 3 ’ὔ ᾽» 
κατοικεῖς, πλην λάλησον αὑτοῖς, ἐὰν ἄρα ἀκουσωσιν. 
, N ^ ^ 7 Ἁ ^ 
ἀλλὰ koi τῷ Μωυσεῖ “πορεύου φησὶν “ καὶ εἰπὲ τῷ 
ἃ e , / N SS Ν ^ 5 7 N 
Φαραω, ἵνα ἐξαποστείλῃ τὸν λαὸν, ἐγὼ δὲ οἶδα ὅτι οὐ μὴ 
, / , / 9 3 / N » EY b ^ 
ἐξαποστείλῃ QUTOUS. ἐμφαίνει γὰρ ἄμφω καὶ τὸ θεῖον 
Ἁ * , E * Ν /, v » ^ ^ 
προειδὼς τὸ ἐσόμενον kal TO φιλανθρωπον τὸ αὑτοῦ τῷ 
» É / ^ ^ 5, S 7 Co 
αὐτεξουσίῳ τῆς ψυχῆς ἀφορμὰς μετανοίας χαριζόμενος. 
^ N v i € dA , ^ ^ € / 
νουθετεῖ δὲ καὶ δια "Ha'aiov κηδόμενος τοῦ λαοῦ, ὁπηνίκα 
7 v Ὁ ^ / ^ ^ 7 € V 
λέγει “ ὁ λαὸς οὗτος τοῖς χείλεσιν αὐτῶν τιμῶσί με, ἡ δὲ 
» , ^ 7 , ἣν » 9 3 ^39 ^ , 9 // 
καρδία αὐτῶν πόρρω ἐστὶν ἀπ ἐμοῦ" ----τοῦτὸ ἐστιν ψόγος 
/ / N / ἢ ΄ὕ 
ἐλεγκτικός----“ μάτην δὲ σέβονταί με διδάσκοντες διδασκα- 
7 / 7 393 ^ e 7 
λίας ἐντάλματα ἀνθρώπων." ἐνταῦθα ἡ κηδεμονία φανε- 
, N € y 5 / / hi! 
ρώσασα τὴν ἁμαρτίαν ἐκ παραλλήλου δείκνυσι την σω- 
7 
τηρίαν. 
9 /, [A 3 , 99 9 ^ 9 ^ 
77. ᾿Ἐπιτίμησις δέ ἐστι ψόγος ἐπ αἰσχροῖς οἰκειῶν 
UN b / ^ » ὃ 7 ὃ Ἁ € 7 (ςς “ 
πρὸς τὰ καλά. τοῦτο ἐνδείκνυται διὰ “Ἱερεμίου “ἵπποι 
P 7 “ 3 N ^ ^ 
θηλυμανεῖς ἐγενήθησαν, ἕκαστος ἐπὶ τὴν γυναῖκα τοῦ πλη- 
/ 3 ^5 / NO SEN / 3 , / 49 
σίον αὐτοῦ ἐχρεμέτιζεν. μὴ ἐπὶ τούτοις οὐκ ἐπισκέψομαι, 
7 /, ^ ^ ^ /, , 3 /, [4 , 
λέγει κύριος, “ἢ ἐν λαῷ τῷ τοιούτῳ οὐκ ἐκδικήσει ἢ ψυχὴ 
»5 , V ^ N , e p 
pov; παραπλέκει δὲ πανταχοῦ TOv φοβον, or. “ φόβος 
/ 5 * , /, 39 EY /, i29 /, é€ 5, 3 
κυρίου ἀρχὴ αἰσθήσεως. καὶ πάλιν διὰ ᾿Ὡσηέ “ οὐκ ἐπι- 


/, 99 N éé 5 S [74 3 N N ^ ^ 
ckéVrojuou" φησὶν *avrovs, ὅτι αὐτοὶ μετὰ TOV πορνῶν 


4. φησιν Ἐ, φησι V. IO. προειδὼς] προειδὸς M. 
5. Ezech. ii. 6 sq. I3. lesai. xxix. 13. 
7. Μωυσεῖ MR. Μωυσὴ F. Μω- 14. ἐστιν Ε΄, ἐστι V. 

σῇ V. 20. Ἱερεμίου] ἱερεμία Μ. 
ib. Exod. iii. 18 sq.' ib. Jerem. v. 8 sq. 
ib. φησὶν M. φησὶ V. 22. οὐκ in marg. M. 
8. Φαραὼ M. $apaó V. 24. Proverb. i. 7. 


ib. ἐξαποστείλῃ] ἀποστείλῃ B. 25. Hos. jv, 14, 


c 


20 


25 


188 CLEMENTIS [Lis. I. 


/, b N ^ / », Ν 
144 P. συνεφύροντο καὶ μετὰ τῶν τετελεσμένων ἐθυον καὶ ὁ λαὸς 
^ /, y 7 5 ^ ’ 
ὁ συνιὼν συνεπλέκετο πορνῃ.᾽ δείκνυσιν αὐτῶν φανερώ- 
NICE ’ /, N ^ e 
τερον TO ἁμάρτημα, συνιέναι αὐτοὺς ὁμολογῶν, ὡς ἑκόντας 
€ , WIPE / δ᾽, , EY ^ Ν Ἀν Ἔ 
ἁμαρτάνοντας. καὶ ἡ σύνεσις ὄψις ἐστὶ ψυχῆς. διὸ καὶ ὁ 35 
, ^ € € ^ M Ν /, € * NN , 
5 lopogA ὃ ὁρῶν τὸν θεὸν, τουτέστιν ὁ συνιεὶς τὸν θεὸν. 
/ VES / € , 7 DI , p 
μέμψις δὲ ἐστι ψόγος ὡς ὀλιγωρούντων ἢ ἀμελούντων. 
/ ^ / 7 ^ J Ne LA 
κέχρηται τῷ τρόπῳ τούτῳ τῆς παιδαγωγίας διὰ Hoaiov 
λ 4 [4^ » 3 Νὴ « 09 ζ ^ e , ἐλ LÀ 
€yov “ἄκουε, ovpave, καὶ ἐνωτίζου, γῆ. ort κύριος ἐλαλη- 
" e XN De f Ν ᾽ ἊΝ ὃ [4 δ 0 / 
σεν" υἱοὺς ἐγέννησα kai ὕψωσα, αὐτοὶ δὲ με ηθέτησαν. 
» ^ N , » v , ^ 7 
ro ἔγνω βοῦς τὸν κτησάμενον καὶ ὄνος τὴν φατνὴν τοῦ κυρίου 
» ^ , N 7 , » 49 ^ N 3 M » Ὁ 
αὐτοῦ, ᾿Ισραὴλ δέ ue ovk ἔγνω." πῶς yap ov δεινὸν, εἰ ὁ 
5» N b » / Ν , , Ly «i Ν ^ 
εἰδὼς τὸν θεὸν ov γνώσεται rov κύριον, ἀλλ ὁ μὲν βοῦς 
(Ue. τὰν Ἁ 0n (o v N hy » ^ é o 
καὶ ὁ ὄνος τὰ νωθῆ Coa. kai τὰ μωρὰ εἴσεται τὸν τρέφοντα, 4 
«ες Δ Ἂ 3 / N , € , bY AS 
ὁ δὲ Ισραηλ aAoyorepos καὶ τούτων εὑρεθήσεται ; καὶ διὰ 
€ /, N ’ NN Ν 3 /, v 
15 lepeutov πολλὰ καταμεμψάμενος rov λαὸν ἐπιφέρει" “καὶ 
9.2 9 / » , 49 
ἐμε ἐγκατέλιπον, λέγει κύριος. 
3 3 Χ ^ 
78. ᾽Ἐπίπληξις δέ ἐστιν ἐπιτίμησις ἐπιπληκτικὴ ἢ 
, N // N N , ^ / € 
ψόγος 7AÀ9krwk0s, κέχρηται δὲ καὶ ταὐτῃ τῇ θεραπείᾳ ὃ 
N ὃ ^- € AJ. , 44 95 «X / 3 /, 
παιδαγωγὸς διὰ Ησαϊου λέγων “ ovai τέκνα ἀποστάται, 
΄, δὰ / , ΄ N » » 89 ^ SN 
20 τάδε λέγει κύριος" ἐποιήσατε βουλὴν ov àv ἐμοῦ καὶ avv- 
, δὴ ^ , / / N 3 
θήκας οὐ διὰ τοῦ πνευματὸς μου." στύμματι δὲ αὐστηρο- 45 
" 9. X ^ ^ / , ^ e 
τάτῳ παρ ἕκαστα προσχρῆται TO φόβῳ ἀναστομῶν aua 
We e / 5 , ^ N , * N P4 
καὶ ἐπιστρέφων δι αὐτοῦ πρὸς σωτηρίαν τὸν Aaov, kaQa- 
Y Ν / ^ D) , ^ , 
περ καὶ τὰ βαπτομενα τῶν ἐρίων προστύυφεσθαι φιλεῖ εἰς 
- / , ^ zs / y / 
25 βεβαίαν εὐτρεπιζόμενα τῆς βαφῆς παραδοχήν. ἔλεγχος δέ 
3 N M 7 , N y / , 
ἐστιν προφορα αμαρτίας εἰς τὸ μέσον φέρουσα. τούτῳ 


’ ^ ς i) / ^ y ^ 
μάλιστα συγχρῆται ὡς ἀναγκαίῳ TQ τρόπῳ τῆς παιδα- 


5. συνιεὶς Scripsi pro συνιών, quod I5. Jerem. 1. 16 8q. 1i. 13, 19. 
συνιῶν Scribendum foret, nisi haec 16. ἐγκατέλιπον] ἐγκατέλειπον M. 
forma aliena ab Clemente esset. 19. Ἡσαΐου] ἡσαΐα M. hic et in- 

7. 'Haaiov] ov ex a factum in M. fra p. r9o, 13. 191, 16. 

8. Iesai. 1. 2 sq. lb. Iesai. xxx. τ. 

12. μὲν om. BR. 26. ἐστιν FM. ἐστι. 


13. ὁ ὄνος F. ὁ om. V. 


C.IX.5.78,795] ^ PAEDAGOGUS. 189 


, Ἀ N » ^ ^ ^ 7 , 
γωγίας διὰ TO ἐκλυτον τῆς τῶν πολλῶν πίστεως. λέγει 
N Ἁ ὃ Ne J. éé , [^ N ’ Ν 
μὲν γὰρ δια Ησαίῖου “ ἐγκατελίπετε τὸν κύριον καὶ παρωρ-- 
/ N “ ^ 7ΖᾺ 99 7 M Y ὃ X e / 
5o γίσατε τὸν &ytov ToU lopoA." λέγει δὲ καὶ δια lepejuov 
εἰ..3 /, e , N » 4 /, M y 35$ À. / € ^ 
ἐξέστη ὁ οὐρανὸς ἐπὶ τούτῳ kal ἔφριξεν ἐπὶ πλείω ἡ γῆ, 
[4 ἢ Ν ἊΣ 5 / € MN e $ v5 / 
ὅτι δύο καὶ πονηρὰ ἐποίησεν ὃ λαὸς οὗτος, ἐμὲ ἐγκατέλιπον 5 
M [c4 ^ s» ΄ , 
πηγὴν ὕδατος ζῶντος καὶ ὠρυξαν λάκκους συντετριμμέ- 
^ , / ^ [74 949 Ν " N ^ 
νους, οἱ ov δυνήσονται συσχεῖν ὕδωρ." καὶ παλιν διὰ τοῦ 
^ y N Ν ^ 
54 S. αὐτοῦ “ ἁμαρτίαν ἥμαρτεν '"lepovaaAgu, διὰ τοῦτο εἰς 
, , /, /, e /, , N 8. 
σάλον ἐγένετο’ πάντες οἱ δοξάζοντες αὐτὴν ἠτίμασαν 
SIN [74 1Ó , / 3 ^ δὸ Ν δὲ » N 
αὐτὴν, ὅτι εἶδον ἀσχημοσύνην αὑτῆς." TO δὲ αὑστηρον το 
νὰ ΑΝ 7 * , N hi ^ /, 
TOU ἐλέγχου καὶ ἐπιδεικτικον διὰ Σολομῶντος παραμυθου- 
S N / NX 
μενος λέγει αἰνιττόμενος κατὰ τὸ παρασιωπώμενον TO 
, ^ ψ εξ ἢ X /, 
φιλότεκνον τῆς παιδαγωγίας" “υἱέ μου, μὴ ὀλιγώρει παι- 145 P. 
7 / NI / £9 , 9 hi s NN N 
δείας κυρίου μηδὲ ékAvov vm αὐτοῦ ἐλεγχόμενος" ὃν yap 
, ^ / 7, ^ NN ΄ eN ^ 
5 ἀγαπᾷ κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν, Ov παρα- 15 
/ ? ς X » , J , , 
δέχεται." ὅτι “ ἁμαρτωλὸς ἄνθρωπος ἐκκλίνει ἐλεγμὸν." 
/ /, e N /, 
ἀκολούθως τοίνυν * éAeyxéro με Oikouos" ἡ γραφὴ λέγει, 
[44 * ὃ , ὅλ δὲ e λ ^ N A: / 
καὶ παιδευσάτω με, ἔλαιον δὲ ἁμαρτωλοῦ μὴ λιπανάτω 
N / 
τὴν κεφαλὴν gov." 
/, /, 3 , ^ , , 
79. Φρένωσις δὲ ἐστιν ψόγος φρενῶν ἐμποιητικὸς. 20 
»ῸᾺΝ , » 7, ^ , ^ 7 , * 
οὐδὲ τούτου ἀπέσχηται TOU τρόπου τῆς παιδαγωγίας, ἀλλὰ 
ὃ we /, 7 ( ΄. / /, Ν. » 5 
ιὰ Ἱερεμίου φησίν “ ἕως τίνος κεκράξομαι καὶ οὐκ εἰσα- 
7 hy J v "9 ^ ^ ^ 
κούσονται; ἰδοὺ ἀπερίτμητα τὰ ὦτα αὐτῶν." ὦ τῆς 
E 


// , , * /, ὃ M ^ 3 ^ ἐξ , 7 
IO poa pras ἀνεξικακίας. και παλιν (ὰ Του αὐτου ατέερι- 


’ Nun 29 € N N ce , / / 
τμητα πάντα τα ἔθνη, ὁ δὲ λαὸς οὗτος ἀπερίτμητος καρδίᾳ, 25 


2. lesai. 1. 4. ἐπιτιμήσεως τὸ δηκτικόν. SY LB. 
ib. ἐγκατελίπετε] ἐγκατελείπετε M. ib. Σολομῶντος] σολομῶνος M. 
3. Ἱερεμίου] ἱερεμία Μ. I3. Proverb. iii. 11 sq. 

4. Jerem. ii. 12, 19. 16. Ecclus. xxxii. 17. 

7. συσχεῖν] συγχεῖν R. 17. Psalmi exli. 5. 

ib. διὰ τοῦ αὐτοῦ] 9€ αὐτοῦ R. 20. ἐστιν Εἰ, ἐστι V. 

8. Jerem. i. 8. 22. Ἱερεμίου] ἱερεμία M. 

1I. ἐπιδεικτικὸν͵] δηκτικὸν Hoe- ib. Jerem. vi. 1o. 


schelius, ut infra p. 58, 19. τῆς 24. Ibid. ix. 26. 


190 CLEMENTIS [Lis. 1. 


ej * , / , e € N59 s éé e , » 
ὅτι λαὸς ἀπειθὴς ἐστιν, οἱ viol" φησὶν “ οἷς οὐκ ἐστι 
/ 49 3 Χ y- .8 , /, , 7 
πίστις." ἐπισκοπὴ δέ ἐστιν ἐπίπληξις σφοδρά. κέχρηται 
^ τὸ / 3, 5 AL ΓΗ Ἵ λὴ M λὴ 
τῷ εἴδει τούτῳ ἐν εὐαγγελίῳ “᾿Ιερουσαλὴμ. ᾿Ιερουσαλὴμ, 
CAT) / N , Ν ^ ^N 3 
ἡ ἀποκτείνουσα τοὺς προφητας καὶ λιθοβολοῦσα τοὺς ἀπε- 
/ « ᾽ /, 49 ἣν € 3 7 ^ , , 
5 σταλμένους πρὸς αὐτὴν." καὶ ἡ ἐπαναδίπλωσις τοῦ OvO- 
3 N Χ $. 7 e N *8N Χ 
ματος ἰσχυρὰν τὴν ἐπίπληξιν πεποίηται. ὃ γὰρ εἰδὼς τὸν 
^ N / ^ ^ / N ^ 
θεὸν πῶς τοὺς διακόνους τοῦ θεοῦ διώκει ; “διὰ τοῦτο᾽ 
* € 2 , € 5 € ^ » , M e e 
φησὶν “αφίεται ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος, λέγω yap ὑμῖν 
ΕΣ ΄ , Ww. 9) / [74 DI 3) , 7 € 
ἀπάρτι: οὐ μὴ ἰδητέ ue, ἕως ἂν εἴπητε, εὐλογημένος ὁ 
3 / 3 3 ἂν / 49 , N , 7 ^ 
1ο ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι κυρίου." εἰ γὰρ ov δέχεσθε τὴν 
/ , / M » / 
φιλανθρωπίαν, ἐπιγνώσεσθε τὴν ἐξουσίαν. 
/ p» / , "y / ' 
8o. Λοιδορία δέ ἐστιν λόγος ἐπιτεταμένος. κέχρηται δὲ 
^ ’ὔ à J- , 
τῇ λοιδορίᾳ ἐν φαρμάκου μοίρᾳ διὰ Ἡσαΐου λέγων “ οὐαὶ 
5) ε Ν εν » Ν / e ^ 
εθνος ἁμαρτωλὸν, υἱοὶ ἄνομοι, λαὸς πλήρης ἁμαρτιῶν, 
I i , $199 , ^ , Af ὃ Ν T / « " 3» 
5 σπέρμα πονηρον. κἀν τῷ εὐαγγελίῳ διὰ loavvov * odes 
s [44 i^ , ^ 49 » , , /, 
φησὶν “γεννήματα ἐχιδνῶν." ἐγκλησις δὲ ἐστι ψόγος 
χδικού , 0 παιδ ) διὰ Δαβὶδ κέχρη- 
ἀδικούντων. τούτῳ τῷ παιδαγωγηματι διὰ Δαβὶδ kexpn 
^ EN 3 7] , 
ται * λαὸς, ὃν ovK €yvov" λέγων “ ἐδούλευσε μοι καὶ εἰς 
3 Χ δ e 7 , € N93 , 3 7 » 
ἀκοὴν ὠτίου ὑπήκουσεν μου, υἱοὶ ἀλλότριοι ἐψεύσαντο μοι 
Ν 3 7] » * ^ / , ^ 99 * € / 
20 καὶ ἐχώλαναν ἀπὸ τῶν τρίβων avrGv." καὶ δια “Ἱερεμίου 
3) 3 ^ 3 7 
“ καὶ ἔδωκα αὐτῇ βιβλίον ἀποστασίου καὶ οὐκ ἐφοβηθη 


$37 3 7 5 A/ N » A! 3335 ε 
ἄσυνθετος 'lovóa." αὖθίς τε “καὶ ἠθετησεν εἰς ἐμὲ ὃ 


᾿ 5 3 Χ 5 , , / ^ / 
146 P. οἶκος ᾿Ισραὴλ, koi ὁ οἶκος Ἰούδα ἐψεύσατο τῷ κυρίῳ." 


μεμψιμοιρία δέ ἐστιν λάθριος ψόγος, τεχνικῇ βοηθείᾳ καὶ 


25 αὐτὴ σωτηρίαν οἰκονομουμένη ἐν παρακαλύμματι. κέχρη- 
I. lesai. xxx. 9. 16, 24. ἐστιν F.. ἐστι V. 
3. Matth. xxiii. 57-39. 18. Psalm. xviii. 43—45. 
9. εἴπητε M. εἴποιτε FV. I9. ὑπήκουσεν ΕΜ. ὑπήκουσεν. 
12. ἐστιν F. ἐστι V. 10. μοι] με Μ. 
13. Ἡσαΐου] ἡσαΐα M. 20. Ἱερεμίου] ἱερεμία M. hie et 
lb. Tessi "1. 2: infra p. 191, 5. 
I5. πονηρόν] πονηρῶν R. 21. Jerem. iii. 8. 
10. κἀν F. xai V. 29. ID re rT. 


16. φησὶν M. doi V. 


20 


25 


C. IX. s. 8o, 81.] PAEDAGOGUS. 191 


δὲ 3 ^ ὃ X ἯΠ 7 éé ^ 3 , 0 , e / À e 
τῶι δὲ αὐτῇ διὰ Ἱερεμίου “πῶς ἐκάθισεν μονὴ ἢ πόλις ἢ 
, ^ 3 , ε Z0 d ^ 
πεπληθυμμενη λαῶν; ἐγενήθη ὡσεὶ χήρα ἄρχουσα χωρῶν, 
» / , , , » , / 99 
ἐγενήθη εἰς φόρους, κλαίουσα ekAavaev ἐν νυκτί. 
, P .5 / ^ Ν / 

81. Διάσυρσις Oe ἐστι ψόγος διασυρτικος, kai τούτῳ 

, ^ , € ^ Ν N.€ , 
κέχρηται Τῷ βοηθηματι ὁ θεῖος παιδαγωγὸς δια “Ἱερεμίου 5 

, » [4 c , , 7 N 
λέγων * ovyie πόρνης éyevero σοι, ἀπηναισχύντησας πρὸς 

, 5 , , /, b 
πάντας, καὶ οὐχ ὡς οἶκον ἐκάλεσας pe καὶ πατέρα καὶ 
» ^ Ἷ / 49 Ν cé / b NC 3A ἢ 

3o ἄρχοντα τῆς παρθενίας cov." καὶ “πόρνη καλὴ καὶ ἐπι- 
ε / / 99 ^ / Χ , 
χάρις ἡγουμένη apuakov." τεχνικῶς πάνυ τὴν zrapÜevov 

^ ^ , / / 5 3. .9N * , 
TQ τῆς πορνείας ἐνυβρίσας ὀνόματι αὖθις ἐπὶ τὴν σεμνὸ- 1o 

, ^ , 3 
τητα ἐντρέπων μετακαλεῖται. κατανεμέσησις δὲ ἐστιν ἐπι- 

7 , ^ ^ ^ iT * ^ 
τίμησις νόμιμος ἢ ἐπιτίμησις τῶν ὁδῶν παρὰ TO προσῆκον 
» γ / ^ / 3 / e / 25 
ἐποιρομένων. ταύτῃ διὰ Μωυσέως ἐπαιδαγώγει “ τέκνα 

^ Ν N Ἁ 7 ^ 
λέγων * μωμητᾶ, γενεὰ σκολιὰ καὶ διεστραμμένη, ταῦτα 
K / » ς IS 4 e X * * Y SX / I 5 

υρίῳ ἀνταποδίδοτε ; οὗτος λαὸς μωρὸς καὶ οὐχὶ σοῴος. 

» 3. ἷΐΝ Ὁ ε X , Z “ 99 b ANS € J. 
οὐκ αὑτὸς οὗτος ὁ πατὴρ ἐκτήσατὸ σε; καὶ διὰ Hoaiov 

ν /Á é€ € » , 5 ^ hY ^ 

38 φησίν * οἱ ἄρχοντές σου ἀπειθοῦσιν, κοινωνοὶ κλεπτῶν, 
» ^ ^ , γι ^ » 
ἀγαπῶντες δῶρα, διώκοντες ἀνταπόδομα, ὀρφανοῖς οὐ 

/ 3.2 ΄ N ^ / 3 ^ 
kpivovres." καθόλου δὲ ἡ περὶ rov φόβον αὐτοῦ Texvo- 
λ , / » NM N 3 θ ^ ὃ /, N TC " 207 

ογία σωτηρίας ἐστὶ πηγὴ, ἀγαθοῦ δὲ ye τὸ σαζειν" 20. 
(ς ». N 7 3. « ^ /, , /, s ὃ 7 

ἔλεος δὲ κυρίου ἐπὶ πᾶσαν σάρκα ἐλέγχων καὶ παιδεύων 

/, X N ^ N 
καὶ διδάσκων ὡς ποιμὴν TO ποίμνιον αὐτοῦ, TOUS ἐκδεχο- 

/ ! 9 ^ x N /, , p 
μένους παιδείαν ἐλεεῖ kal τοὺς κατασπουδάζοντας εἰς κόλ- 
Àn L a 5 ῶ 39 Ν , ^ , ^ ςς ἐξ / A LO. 

σιν αὐτῷ, καὶ ταὐτῃ τῇ ἀγωγῇ ακοσίας χιλιάδας 

ζῶ 49 * 9 θ ’ , ΡΥ» λ δί 2n 

4o πεζών,᾽ τοὺς ἐπισυναχθέντας, ἐν ἡ ἔσχον σκληροκαρδιίᾳ, 25 
^ 3 ^ , , » ^ 
μαστιγῶν, ἐλεῶν, τύπτων, ἰώμενος, ἐν οἰκτιρμῷ καὶ παιδείᾳ 


I. Thren. i. 2, 3. ib. Deut. xxxii. 5, 6. 
10. ἐκάθισεν FM. ἐκάθισε V. 16. Ἡσαϊου) ἡσαΐα M. 
6. Jerem. iii. 2, 4. 17. lesal. 1. 23. 
7. ὡς οἶκον] ὡς εἰς οἶκον margo M. 10. ἀπειθοῦσιν FM. ἀπειθοῦσι V. 
8. Nahum. iii. 4. 21. Eeclus. xviii. 13, 14. 
12. ὁδῶν] υἱῶν Hervetus. .Pote- 23. ἐλεεῖ Sylb. pro ελεᾷ. 
rat etiam παίδων. 24. Cf, Exod. xii. 57. 


13. Μωυσέως PotterusproMoocéos. 


192 CLEMENTIS [Lis. I. 


’ M N N NUM » ^ ey s 
διεφύλαξεν. “κατὰ γὰρ τὸ πολὺ ἔλεος αὐτοῦ, οὕτως καὶ 
€ » 3 ^ 295 Ν M N A b! e ^ 3 
O ἔλεγχος αὐτοῦ. καλὸν μὲν γὰρ TO μὴ ἀμαρτειν, ἀγα- 

^ Ν y ^ e » Ν 
θὸν δὲ καὶ τὸν ἁμαρτάνοντα μετανοεῖν, ὥσπερ ἄριστον τὸ 
€ / SN S N N N 3 ^ ^ , 
ὑγιαίνειν ἀεὶ, καλὸν δὲ kai τὸ ἀνασφῆλαι τῆς νόσου. 
, Ν ^ / 
5 82. Ταύτῃ τοι koi διὰ Σολομῶντος παραγγέλλεται 
Ν N /, /, i IN hj N N 5 ^ , 
147 P. * gv μὲν ῥάβδῳ πάταξον τὸν υἱὸν, τὴν δὲ ψυχὴν αὐτοῦ ἐκ 
’ e^ /, b! , , 
θανάτου ῥῦσαι." καὶ πάλιν “ μὴ ἀπόσχου νήπιον παι- 
[4 3 V Ν e Y ^ 3, 
δεύων, εὔθυναι δὲ αὐτὸν ῥάβδῳ, οὐ γὰρ θανεῖται." ἔλεγχος 45 
Ἁ σ 3 3 , 
γὰρ καὶ ἐπίπληξις, ὥσπερ οὖν kal τοὔνομα αἰνίττεται, 
Φ * ^ , 7 N ε , 
το αὗται πληγαὶ ψυχῆς εἰσι, σωφρονίζουσαι τὰς ἁμαρτίας 
/ / N Χ , y 
kai θάνατον ἀπείργουσαι, eig δὲ τὴν σωφροσύνην ἄγουσαι 
Ν 5 3 / € / , * ΄ 
τοὺς εἰς ἀκολασίαν ὑποφερομένους. ταύτῃ τοι καὶ Πλάτων 
N /, ^ 3 /, 7] N 
τὴν μεγίστην τῆς ἐπανορθώσεως δύναμιν kai τὴν κυριω- 
τάτην κάθαρσιν τὸν ἔλεγχον εἰδὼς ἀκολούθ 0 λόγῳ 
7 p yX es ovÜos τῷ Aoye 
ἊΝ ἃ 7 5 ’ὔ » / , Ν 
15 τὸν τὰ μέγιστα ἀκάθαρτον ovra. ἀπαίδευτον τε καὶ αἰσχρὸν 
? b! S 3. 5, / 3i /, 
γεγονέναι διὰ τὸ avéAeykrov εἶναι βούλεται, ἡ καθαρώ- 
^ » * » , 
τατον καὶ κάλλιστον ἔπρεπεν TOV ὄντως ἐσόμενον εὐδαί- 5o 
3 , NY (ς ε » i: » 35 JA. , ^ 
μονα εἶναι. εἰ yap “ οἱ ἄρχοντες ovk εἰσὶ φόβος TO 
3 ^ Ἂν 49 ^ € , » δ Ἂς , » ^ 
ἀγαθῷ épyq," πῶς ὁ φύσει ἀγαθὸς θεὸς φοβος ἐσται τῷ 
Nc ΄ ες 2 δὲ M κι ^ A NS» 
20 μὴ ἁμαρτάνοντι; “ἐὰν δὲ ro kakov ποιῇς, φοβοῦ," m 
, 
φησιν ὁ ἀπόστολος. 
N ^ , * 3 VN e 3 , , , 
93. Διὰ τοῦτό τοι καὶ αὐτὸς ὁ ἀπόστολος ἐπιστύφει 
, v ^ , , » e d , N 
παρ ἕκαστα τας ἐκκλησίας κατ᾽ εἰκόνα κυρίου, kai συναι- 55 8. 
, ^ € ^ 7 * πὸ τς ^ 7 
σθόμενος τῆς ἑαυτοῦ παρρησίας καὶ τῆς τῶν ἀκουόντων 
, ,ὔ ^ N /, , ἐξ b ε ^ /, 

25 ἀσθενείας πρὸς rove Γαλάτας λέγει * ἐχθρὸς ὑμῶν γέγονα 
, δ θ , ee 99 ε δὲ ε € / » / ἕ 
ἀληθεύων ὑμῖν. ὡς οἱ ὑγιαίνοντες οὐ χρῃζουσιν 

^ 2 0 » N ^ 9 7 ^ 
ἰατροῦ, παρ᾽ ὅσον ἔρρωνται, oL δὲ νοσοῦντες ἐπιδέονται τῆς 


, [74 b € ^ 3 ^ 7 ^ / 
τέχνὴς. OUTOS καὶ Ἠμεις οἱ ἐν TO βίῳ νοσουντες περι T€ 


I. Ecclus. xvi. 12. 250.) pro δέ. 

lb. οὕτως M. οὕτω V. τό. ἡ] ἢ V, ut solet. j M. 

6, 7. Proverb. xxiii. 14, 19. 17. ἔπρεπεν EM. émpere V. 

7. ἀπόσχου BR. Pal. ἀπόσχῃ 18. Rom. ΚΗ 5; 
FMV. 25. Galat. iv. 16. 


15. re ex Platone (Sophist. p. 28. οὕτως M. οὕτω V. 


C.IX.s.82—84.]  PAEDAGOGUS. 193 


^ 3 / Ν , , , Ν ᾽ ’ Ν 
ras ἐπιθυμίας τὰς ἐπονειδίστους περί τε τὰς ἀκρασίας τὰς 


5 ἐπιψόγους καὶ περὶ τὰς ἄλλας τῶν παθῶν φλεγμονὰς τοῦ 


“ 3 , € N ) , ^ » , / 
σωτῆρος ἐπιδεόμεθα, ὁ δὲ ov μόνον τὰ ἤπια ἐπιπάσσει 


ri » s * N /, e ^ ^ ^ 
φάρμακα, ἀλλὰ καὶ τὰ στυπτικά. ἱστᾶσιν γοῦν TOV 


€ ^ ^ Ν᾿ ε * ^ , δ Ν N 
αἀμαρτιῶν τας νομᾶς αἱ πικραι TOU φοβου ῥίζαι: διὸ καὶ 


, 3 Ν N € , 5 , » ^ 
σωτήριος, εἰ καὶ πικρος, O φοβος. εἰκότως ἀρὰ σωτῆρος 


4€V οἱ Ü δεόμεθα, ot A ένοι δὲ τοῦ καθη- 
μὲν οἱ νοσοῦντες δεομεθα, οἱ πεπλανημένοι δὲ τοῦ kan 


/ bi ^ / e 
γησομένου καὶ οἱ τυφλοὶ τοῦ φωταγωγήσοντος καὶ οἱ 


^ ^ ^ ^ ^ 3 e e /, 
διψῶντες τῆς πηγῆς τῆς ζωτικῆς, ἀφ᾽ ἧς οἱ μεταλαμβά- 

, /, 7 EY e N LY ^ ^ , ^ 
10 νοντες οὐκέτι διψήσουσιν, kal οἱ νεκροὶ δὲ τῆς ζωῆς ἐνδεεῖς 


^ Ld N , € ^ ^ 
Kai τοῦ ποιμένος τὰ προβατα kal οἱ παῖδες τοῦ παιδαγω- 


^ 5 4 LY ^ € 3 7 3 ^ ej Ν » /, 
yo), ἀλλὰ καὶ πᾶσα ἡ ἀνθρωπότης Ἰησοῦ, ἵνα μὴ ava- 


/, ^ / 5 /, 
γωγοι καὶ ἁμαρτωλοὶ εἰς τέλος τῇ καταδίκῃ ἐμπέσωμεν, 


^ iT ^ ^ Ν y » 
διακριθῶμεν δὲ TOv ἀγυρμιῶν καὶ eig τὴν πατρῴαν ἀποθη-- 
ριθῶμ χυρμ jv πατρᾷ ή 


5 7 ^ ^ N » Ν » , ^ /, 
ἀποκρίνεται TOU 7rUDOU TO &Xvpov TO ὀφειλόμενον 70) πύρι. 


84. ᾿Εζὸν δὲ, εἰ βούλεσθε, τοῦ παναγίου ποιμένος καὶ 


^ ^ , ^ , N 
παιδαγωγοῦ ToU παντοκράτορος καὶ πατρικοῦ λόγου τὴν 


» 7 v € ^ y ^ 
15 ἄκραν σοφίαν καταμανθάνειν ἡμῖν, ἔνθα ἀλληγορεῖ, ποι- 


/ e N , ΄ 3. 27 N NS / 
μένα ἑαυτὸν προβάτων λέγων᾽ ἐστι δὲ παιδαγωγὸς νηπίων. 


E σε Ns NY ' NY / ; 
φησὶν γοῦν διὰ "leCeku]A πρὸς τοὺς πρεσβυτέρους ἀποτα- 


Ν / , ^ , / , [4 
θεὶς καί τινα αὐτοῖς σωτήριον παρατιθέμενος εὐλόγου 


/ ^ Ν X 
φροντίδος ὑπογραμμὸν" “ καὶ τὸ χωλὸν καταδήσω καὶ TO 


5 7 9^ * hy /, , /, * 
ὀοχλούυμενον ἰάσομαι καὶ TO πλανώμενον ἐπιστρέψω και 


/ , N 3S. N , NN » x e L4 49 ^95 
βοσκήσω αὑτοὺς ἐγὼ εἰς TO Opos τὸ αγιὸν μου." ταῦτ 


, , ^ , / » €! rem 
ἐστὶν ἀγαθοῦ ποιμένος ἐπαγγέλματα: βόσκησον ἡμᾶς τοὺς 


/ e / Ν Υ͂ ^ ^ / 
20 νηπίους ὡς πρόβατα. ναι. δέσποτα, TS σης πληρωσον 


3. ἤπια —dáppaka] Ex Hom. Il. 


2. 8: 


4. ἱστᾶσιν M. ἱστᾶσι. 


10. διψήσουσιν Μ. διψήσουσι V. 


I3. τῇ καταδίκῃ ἐμπέσωμεν Sylb. 


pro τῆς καταδίκης ἐκπέσωμεν. 


16. Cf. Matth.iii. 12. Luc.iii. 17. 


IQ. Joann. x. 11, 14. 

21. φησὶν M. φησὶ V. 

ib. ᾿Ιεζεκιὴλ] τοῦ προφήτου addit 
B, in margine habet R. 

22. παρατιθέμενος] ὑποτιθέμενος, 
superscripto παρα, h. 

25. Ezech. xxxiv. 14-16. 

O 


-— 


o 


θ ^ v ^ , 5 £N Ν ὩΣ / ὩΣ 148 E 
Knv 9 Oo pt€v cjev. TO γὰρ 7TTUOP ἐν ΤΊ) Xetpt TOU KUpLOU, e 


I5 


194 CLEMENTIS [ Lis. I. 


^ e^ / A 7 € ^ 
νομῆς τῆς δικαιοσυνῆς, vai, παιδαγωγε, ποίμανον ἡμᾶς εἰς 
Ν ej , » SN hy , / N € /, 
TO &yi0V σου OpOS, πρὸς τὴν ἐκκλησίαν, τὴν ὑψουμένην, 
N € ^ v € , ^ » 
τὴν ὑπερνεφῆ, τὴν ἁπτομένην οὐρανῶν. “ καὶ ἐσομαι᾿" 
^ v 3, Ἂν 5 ^ € € 
φησὶν “αὐτῶν ποιμὴν καὶ ἔσομαι ἐγγὺς αὐτῶν," ὡς ὁ 
N ^ Ν , ^ ^ / 7 * » 
5 χιτὼν τοῦ χρωτὸς avrov: σῶσαι βούλεται μου τὴν σάρκα, 
Ν Ν ^ ^ , 7 S N ^ , 
περιβαλὼν rov χιτῶνα τῆς ἀφθαρσίας, kai τὸν xpora. μου 
7 ςς 4 / 99 N fec MU TI MES ΄ » 
κέχρικεν. “ καλέσουσί ue" φησὶ * καὶ ἐρῶ, ἰδοὺ πάρειμι. 
^ € p ^ 7 / [44 VN 5Ν 
θᾶττον ὑπήκουσας ἢ προσεδόοκησα, δέσποτα: “ καὶ ἐὰν 
4 » 9 7 7 , 55 , Ν 
διαβαίνωσιν, οὐκ ὀλισθήσουσι, λέγει κύριος. οὐ γαρ 28 
, Ν , 7 
ro πεσούμεθα εἰς φθοραν οἱ διαβαίνοντες εἰς ἀφθαρσίαν, ὅτι 
3 /, € ^ » 7 δι » N SN Wo 9 , 5 y, 
ἀνθέξεται ἡμῶν αὐτὸς" ἔφη yàp αὐτὸς kal ἠθέλησεν αὐτός. 
^ € ^ e Ν » N , eL ζέ 3 
ὃς. Τοιοῦτος ἡμῶν ὁ παιδαγωγὸς ἀγαθὸς ἐνδίκως “ οὐκ 
53 3» ^ N ^ 399 N ^ 
ἤλθον φησὶ * διακονηθῆναι, ἀλλὰ διακονῆσαι. διὰ τοῦτο 
9 ’ 3 ^ , / ςς s. 99 € d e ἈΝ 
εἰσάγεται ἐν τῷ εὐαγγελίῳ “ kekunkos 0 κάμνων ὑπέρ 
ς ^ ^ ^ hy N N € ^ /, 9 Y 
15 ἡμῶν καὶ δοῦναι τὴν ψυχὴν τὴν ἑαυτοῦ λύτρον avri πολ- 
^ ^ Ἁ / ^ , N 
λῶν ὑπισχνούμενος. τοῦτον γὰρ μόνον ὁμολογεῖ ἀγαθὸν 
5 , 5 ς Ν Ψ N € ^ 
εἶναι ποιμένα: μεγαλόδωρος οὖν ὁ τὸ μέγιστον ὑπὲρ ἡμῶν, 3o 
Ν Ν ς ^ Ν b. y 
τὴν ψυχὴν αὑτοῦ, ἐπιδιδοὺς, καὶ μεγαλωφελὴς kai duAav- 
[74 Ν τῶν 39 ““Χ 5 / » N 5 
θρωπος, ὅτι καὶ ἄνθρωπος, ἐξὸν εἶναι κύριον, ἀδελφὸς εἶναι 
/ € N Ἂς 9 ^ , Ν. “ e ^ SN 
20 βεβουληται, ὁ δὲ koi εἰς τοσοῦτον ἀγαθὸς core ἡμῶν καὶ 
€ ᾿ ^ » iT EY € /, 7 , ^ 
ὑπεραποθανεῖν. ἀλλὰ καὶ ἡ δικαιοσύνη κέκραγεν αὑτοῦ" 
ξξζ 5 , Ἂν , [74 9 ὯΝ 3 Ν N (2 να SN 
ἐὰν ὀρθοὶ πρὸς με ἥκητε, kcyo ὀρθὸς πρὸς ὑμᾶς, ἐαν 
/, / 3 x 7 7 y ^ , 
πλαγιοι πορεύησθε, κάγω πλαγίος, λέγει κύριος τῶν δυνα- 
39 M , , ^ e ^ / , , 
peov, τὰς ἐπιπλήξεις τῶν ἁμαρτωλῶν πλαγίας αἰνιττό- 
€ , € N » ^ Ν Ψ y e 9. f 
25 μένος ὁδούς" ἡ yap εὐθεῖα καὶ κατὰ φύσιν, ἣν αἰνίττεται 35 


ἮΝ ^ ^9 ^ € P ^ (4 N N , 
149 P. τὸ ἰῶτα τοῦ ᾿Ιησοῦ, ἡ ἀγαθωσύνη αὐτοῦ, ἡ πρὸς τοὺς ἐξ 


2. ὑψουμένην͵] ὑψωμένην 12. Matth. xx. 58. Marc. x. 45. 

7. lesai. lvi. 9. 14. κεκμηκὼς] κεκμηκὸς D. 

ib. ἰδοὺ] ἰδοῦ M. ib. Joann. iv. 6. 

8. Ibid. xliii. 2. 15. Cf. Matth. xx. 28. 

9. διαβαίνωσιν] καταβαίνωσιν BR. 16. Joann. x. 11. ἢ 
Pal Αρυά Iesaiam xliii. 2. καὶ 22. Cf. Jerem. vi. Levit. xxvi. 
ἐὰν διαβαίνης δι’ ὕδατος, μετὰ σοῦ εἰμι. 26. τῷ V. τὸ F. 

ib. ὀλισθήσουσι ὀλισθήσωσι M. ib. ἀγαθωσύνη scripsi pro ἀγαθο- 


II. ἡμῶν ἢ. pev» V. σύνη. 


C.IX. s. 85—87.] 


PAEDAGOGUS. 195 


€ ^ E » J , , 
ὑπακοῆς πεπιστευκότας ἀμετακίνητος T€ καὶ appemms 


M £ , /, / , M 
* ἐπειδὴ ἐκάλουν kai ovx ὑπηκούετε, λέγει κύριος, ἀλλὰ 


, , , ^ - 3 ^ N ^ ἣν ^ , /, 
ἀκυροὺς ἐποιεῖτε rag ἐμᾶς βουλας, Tots δὲ ἐμοῖς ἐλέγχοις 


3 Z »» [74 ε ^ » , , 
οὐ προσείχετε. οὕτως ὁ κυριάκος ἔλεγχος ὠφελιμώτατος. 


86. Περὶ τούτων καὶ διὰ Δαβὶδ λέγει “ γενεὰ σκολιὰ 


IN , N Ld , /, N 
καὶ παραπικραίνουσα, γενεὰ ἥτις ov κατηύθυνεν τὴν kap- 


d e X M , » 7 N ^ ^ N ^ 
δίαν αὑτῆς καὶ ovk ἐπιστώθη μετὰ τοῦ θεοῦ τὸ πνεῦμα 


3i ἂσε , 3 , N 7, ^ E ad RS ^ 
4o αὐτῆς, οὐκ ἐφυλάξαντο τὴν διαθήκην τοῦ θεοῦ καὶ ἐν τῷ 


, » ^ 3 » / 5» e S. sen ff 
νόμῳ αὑτοῦ οὐκ ἤθελον πορεύεσθαι. αὗται αἰτίαι παραπι- 


^ 9» X e N » N / 3 / ^ 
κρασμοῦ, ÓL ἃς ὁ κριτὴς ἔρχεται τὴν δίκην ἐποίσων τοῖς 


N Ji / Ἁ / N ^ ^ 
τὴν εὐζωΐαν ἑλέσθαι μὴ βεβουλημένοις. διὰ τοῦτο αὐτοῖς 


, 7 / » » 
7 poxvTepov ἐνθένδε προσέενηνεκται, ει 7TOS ἀναχαιτίσαι 


τῆς ἐπὶ τὸν θάνατον ὁρμῆς. λέγει γοῦν διὰ Δαβὶδ σαφε- 


/, / ^ , ^ , 3 / 3 ^ 
στάτην αἰτίαν τῆς ἀπειλῆς “οὐκ ἐπίστευσαν ἐν τοῖς 


J , ^ ed 5 /, , N 3 / 9 ὧν 
θαυμασίοις αὐυτου. οτὰν QT €KTE€LVEP. αὐυτοῦυς, ἐξεζήτουν αὐτον 


-" 5 7 EY » N N M MN , /, 
45 καὶ ἐπέστρεφον kal ὠρθριζον πρὸς τὸν θεὸν καὶ ἐμνήσθη- 


e € N N , ^ » N € ^ € [74 
cav, ὅτι ὃ θεὸς βοηθὸς αὐτῶν ἐστιν kai ὁ θεὸς ὁ ὕψιστος 


Χ » ^ , pu 99 e 5 , 7 » M 
AvrpoT)S αὐτῶν ἐστίν. οὕτως οἶδεν ἐπιστρέφοντας αὑτοὺς 


διὰ τὸν φόβον, τῆς δὲ φιλανθρωπίας αὐτοῦ καταπεφρονη- 


, ^ Ἂ MT € N N 
κότας. ὀλιγωρεῖται μὲν γὰρ ὡς ἐπίπαν τὸ ἀγαθὸν, χρη- 


/ 5.5 /, Ἁ ε ^ ^ 
στευόμενον ἀεὶ, θεραπεύεται δὲ ὑπομιμνῆσκον TQ φιλαν- 


θρώπῳ τῆς δικαιοσύνης φόβῳ. 


87. Aurróv δὲ τὸ εἶδος τοῦ φόβου. ὧν τὸ μὲν ἕτερον 
, μ ρ 


/ A 5" ^ e ^ ^ N N e , 
γίνεται μετὰ αἰδοῦς, ᾧ χρῶνται πολῖται uev πρὸς Tyeuo- 


4 N ^ e ^ X RN ἣν /, € ^ € 
5o vag ἀγαθοὺς καὶ ἡμεῖς πρὸς τὸν θεὸν, καθάπερ οἱ παῖδες οἱ 


7 b ^ /, : ec e Ny * ςς » ᾿ 
σώφρονες πρὸς τοὺς πατέρας ἵσγπος yap φησὶν ἀδα- 


2. Proverb. i. 24, 25. 


5. Psalm. Ixxviii. 8, ro. 
6. κατηύθυνεν T... κατηύθυνε V. ka- 


τεύθυνεν M. 


7. αὑτῆς M. ἑαυτῆς V. 


TE eicoiav | εὐζωνίαν Pal. 
ib. βεβουλημένοις βουλομένοις B. 


I2. τραχύτερον Mylb. 
BR. Pal. παχύτερον V. 


ταχύτερον 


ib. ἀναχαιτίσαι M... ἀναχαιτίσαιενν. 

14. Psalm. Ixxviii. 32--25. 

15. ἀπέκτεινεν] ἀπέκτεννεν FM. 

16. ἐμνήσθησαν) ἐμνήισθησαν M. 

17. ἔστιν M. ἐστὶ V. 

21. ὑπομιμνῆσκον F. ὑπομιμνῆισκον 
M. ὑπομιμνήσκων V. 

26. Eccles. xxx. 8. 


Oo 2 


σι 


— 


o 


- 


5 


196 CLEMENTIS [Lrs. 1. 


3 y ^ SN e^ 3 , 3 /, 
μαστος ἐκβαίνει σκληρος, καὶ vios ἀνειμένος ἐκβαίνει προ- 
25 .,.38 Ν δ 9 ^ , ^ / / 
aA5s*" τὸ δὲ ἕτερον εἶδος τοῦ φόβου uera μίσους γίνεται, 
e ^ DX ^ à 4 € Ae N ^ 'E8 ^ 
ᾧ δοῦλοι πρὸς δεσπότας κέχρηνται χαλεποὺς, καὶ Ἑβραῖοι 
, 7 3 y N , ^ N 
δεσπότην ποιήσαντες, ov πατέρα, τὸν θεὸν. πολλῷ δε, 568. 
5 ^ EY Ν e , Ν Ν / ^ 
5 οἶμαι, καὶ TQ παντὶ TO €kovgiov kai κατὰ προαίρεσιν τοῦ 
N 3 "d , 5 / 7 ςς 3X ^N N55 hy 
κατὰ ἀναγκὴν εἰς εὐσέβειαν διαφέρει. “ αὐτὸς yap φησὶν 
, , » Ν « / 3 ^ , 
4 οἰκτίρμων ἐστὶν, ἰάσεται τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν καὶ OU 
^ ^ ^ 3 / N v b] ^ 
διαφθερεῖ, kai πληθυνεῖ τοῦ ἀποστρέψαι rov θυμὸν αὐτοῦ 
s 5 3 ’ ^ Χ 5 N , ^ ej ^ N 
καὶ οὐκ ἐκκαύσει πᾶσαν τὴν ὀργὴν αὐτοῦ. ὅρα πῶς TO 
/, 3 7 ^ ^ N ἣν Ἁ 3 7 
10 δίκαιον ἐπιδείκνυται τοῦ παιδαγωγοῦ τὸ περὶ τὰς ἐπιτιμη- 
Ν Ἂς ^ LEE v hY ἣν » 
σεις καὶ τὸ ἀγαθὸν τοῦ θεοῦ τὸ περὶ τὰς οἰκτειρήσεις. 5 
Nj ^ € ^N /, ἊΣ ^ N , , ^ 
διὰ τοῦτο o Δαβὶδ, τουτέστι TO πνεῦμα TO δι αὐτοῦ, 
» N S32N ^ , ^ » eC 
ἄμφω περιλαβὼν ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ ψαλλει θεοῦ: * δικαιο- 
y , e / ^ , 3, ^ 
gov) καὶ κρίμα ἑτοιμασία τοῦ θρόνου σου, ἔλεος καὶ 
ϑς / € / »» ^ 3 NCS 
15 ἀληθεια προπορεύσονται πρὸ προσώπου σου. τῆς αὐτῆς 
53 / ^ / NN , ^ e 
εἶναι δυνάμεως ὁμολογεῖ καὶ κρίνειν καὶ εὐεργετεῖν: ἅμα 
^ 5 ^ e , / € 7 ^ , , 
150 P. γὰρ ἀμφοῖν ἡ ἐξουσία ἡ κρίσις τοῦ δικαίου διακρίνουσα 
No 5 , 
τὰ ἐναντία. 
Ne SN / (9 N € » N € 
88. Koi ὁ αὐτὸς δίκαιος kal ἀγαθὸς, ὁ ὄντως θεος, o 
^ SEN Ν / SS N ΄ 5᾽ ΟΝ ej SEN ^ € 
20 ὧν αὑτὸς τὰ πάντα καὶ τὰ πάντα GUTOS, ὅτι αὐτὸς θεὸς, ὃ το 
, , € N NU Lm , ^ , N y 
μόνος θεὸς. ὡς yap ro ἐσοπτρον τῷ αἰσχρῷ ov κακον, ὅτι 
/ $5 e! , « € e * ^ ^ 9 
δεικνύει αὑτὸν οἷος ἐστιν, καὶ ὡς ὃ ἰατρὸς τῷ νοσοῦντι οὐ 
Χ ε b N , / , ^ 3 Ν » 
κακὸς O TOV πυρετὸν ἀναγγέλλων avTOU—-OU "yap αἴτιος 
^ c QT N 3 NUS , , ^ ^ 
TOU πυρετοῦ 0 LaTpos, ἀλλὰ ἐλεγχὸς ἐστι TOU πυρετού----, 
ej ἠδὲ € ἊΝ / à [4 ^ » N 7] Ὰ 
25 οὕτως οὐδὲ ὁ ἐλέγχων δύσνους τῷ κάμνοντι τὴν ψυχὴν 
3 Ν , / N , b! N , , 
ov yap ἐντίθησι τὰ πλημμελήματα, τὰ δὲ προσόντα ἐπι- 
7 e , , M ^ e J 3 , 
δείκνυσιν ἁμαρτήματα εἰς τὴν τῶν ὁμοίων ἐπιτηδευμάτων 
3 7 ey , Ν M! e N , e Ν / 
ἀποτροπὴν. ὥστε ἀγαθὸς μὲν ὁ θεὸς δι᾿ ἑαυτον, δίκαιος 
δὲ 28 à 2. ^ EY ^ ej 3 7 Ν 7 Νὰ 2 ἃς 
€ δὴ δι ημᾶς, καὶ τοῦτο OTL ἀγαθὸς. τὸ δίκαιον δὲ ἡμῖν 15 
5. τὸ ἑκούσιον om. DR. ib. Psalm. Ixxxix. 15. 
6. Psalm. Ixxviii. 38. 20. rà πάντα αὐτὸς ΒΗ. τὰ πάντα 


13. περιλαβὼν] περιλαβὼν F. περι- ὁ αὐτὸς ΕΜΨΥ. 
λαβὸν Μ. 24. ἀλλὰ ΕΜ. ἀλλ᾽ V, 


C. X. s. 88, 89.] PAEDAGOGUS. 107 


, Ν ^ / 3 / ^ e ^ 3 ^ 5 e 
δια ToU λόγου ἐνδείκνυται τοῦ ἑαυτοῦ ἐκεῖθεν avcÜev, ὅθεν 
, , M A , / bl 3. , b- 
γέγονεν πατήρ. πρὶν γὰρ κτίσιν γενέσθαι θεὸς ἣν, ἀγαθὸς 

5 M N ^ Y s 5 NY N 35 
ἣν, καὶ διὰ τοῦτο kai δημιουργὸς εἰναι καὶ πατὴρ ἠθέλη- 
e ^ /, E /, , /, 
σεν, καὶ ἡ τῆς ἀγάπης ἐκείνης σχέσις δικαιοσύνης γέγονεν 
, ^N Ν ^ [74 , ^ * € ^ * N ΕΝ 
ἀρχὴ καὶ τον ἡλιον ἐπιλάμποντος TOV αὑτοῦ καὶ TOV ULOV 5 
, N € ^ Ν ^ e δὰ , , 
καταπέμποντος τὸν αὑτοῦ, kal πρῶτος οὗτος τὴν ἐξ ovpa- 
^ » N. 7 ὃ 7] Ξ ee yn? hj » N 
νῶν ἀγαθὴν κατηγγειλεν δικαιοσυνην᾽ * οὐδεὶς €yvo TOV 
eN , IN [4 NE 99 , &c »8* s / , M e 
20 viov εἰ μὴ ὁ πατὴρ λέγων, “ οὐδὲ τὸν πατέρα eL μὴ ὁ 
ex, 4.39 [r € ’ ^ » 537 
υἱὸς. αὕτη ἡ ἀντιταλαντεύουσα γνῶσις ἐπ᾽ (37e δικαιο- 
’ , / / » N CES N » 7 
σύνης ἀρχαίας σύμβολον, ἔπειτα δὲ ἐπὶ τοὺς ἀνθρώπους 1o 
/ e , ^ L Ν ΄ ^ 
καταβέβηκεν 7) δικαιοσύνη καὶ γράμματι καὶ σώματι τῷ 
λ / N ^ , , L4 v 3 θ 7 β C " 
ογῳ καὶ TO νομῳ εἰς μετάνοιαν τὴν ἀνθρωπότητα [uo 
’ 7 » N Ἁ 54 , 3 » € 7 ^^ 
μένη σωτήριον ἀγαθὴ γὰρ ἣν. ἀλλ ovx vrakoves TO 
^ * ^ v N , /, 
θεῷ: σεαυτὸν αἰτιῶ τὸν κριτὴν ἐπισπώμενος. 


KEO. IT. 15 


, Ν. e^ Lej ^ e 
25 Ὅτι ὁ αὐτὸς θεὸς διὰ τοῦ αὐτοῦ λόγου kal ἀπείργει τῶν ἁμαρτιῶν 
4 ^ εὖ ͵ hy 5, , ^ 
ἀπειλῶν καὶ σώζει τὴν ἀνθρωπότητα παρακαλῶν. 


, / N Ν ΜΡ ΄ ^N , ΄ 
890. Ei τοίνυν τὴν περὶ τὸ ἐπιστύφειν τὴν ἀνθρωπότητα 
7 ἊΝ 5 , , N ^ 
οἰκονομίαν ἀγαθὴν οὖσαν καὶ σωτήριον ἀναγκαίως ὑπὸ TOU 
, /, , 7 , /, 
λόγου παραλαμβανομένην ἐπεδείζαμεν πρός τε μετάνοιαν 20 
b hj ^ ε ^ N 7 3 /, 
go καὶ πρὸς τῶν ἁμαρτιῶν τὴν κώλυσιν εὔθετον γενομένην, 
« ^ ^ » ^ v » ^ , , Ἁ 
ἑξῆς ἂν εἴη σκοπεῖν τὸ ἤπιον τοῦ λόγου: δίκαιος γὰρ 


2. γέγονεν FM. yéyove V. 

10. κτίσιν BF R. Pal. κτίστην MV. 

ib. θεὸς jv—] In M literis su- 
perseriptis alius indicatur ordo 
verborum, θεὸς kai πατὴρ ἦν, ἀγαθὸς 
ἦν καὶ διὰ τοῦτο καὶ δημιουργὸς εἶναι ; ; 
ἠθέλησεν. His m ria in Los di tia ὙΠ Y 
marg. adscripsit, ὕποπτον ἐνταῦθα ir Lites E 

à ᾿ ἐπ᾿ ἴσης ΕΜ. ἐπίσης V. 


τὸ πατὴρ ἐὰν ἐπὶ τῷ λόγῳ καὶ nà TG ρος 
"p ; j^ ? 16. avro) om. Pal. 


20. παραλαμϑβανομένην] Litera ul- 
tima v ab alia m. addita in ἘΠ: unde 
παραλαμβανομένην, sed παραλαμβανο- 
μένην in. Corrigendis. 


μὴ παραλλάξας ὡς 70... ἀλλὰ τῇ a τῇ β 
y ὃ τῇ € συνάψας τὸ ὕποπτον διορ- 
θώσεις. 

5. αὑτοῦ Μ. αὐτοῦ has 

6. αὑτοῦ] αὐτοῦ libri. 


(υἱῷ T) νοῆται. ἔοικε yàp συνεισάγειν 
αὐτὸν τοῖς ὑστέροις καὶ ἐν χρόνῳ καὶ 
κτιστοῖς. et alia manus recentis- 
sima, rais σημαινομέναις λέξεσιν, εἰ 


198 CLEMENTIS "otia ib 


3 , / * N »«$/ , ’ à! 
οὗτος ἀποδέδεικται, καὶ τὰς ἰδίας παρατίθεται γνώμας τας 
N / N 5. e s b ' NUN 
πρὸς σωτηρίαν παρακλητικας, ÓL ὧν καὶ TO καλον καὶ TO 
^ , 7 δὶ ^ 74 
συμφέρον πατρικῷ θελήματι γνωρίζειν ἡμῖν βούλεται. 
/ N ^ N $ N ^ ^ Ἂς N 
151 Ρ. σκόπει δὲ ταῦτα TO μὲν καλὸν τοῦ ἐγκωμιαστικοῦ, TO δὲ 
/, ^ ^ i! 5 ^ N 
5 συμφέρον τοῦ συμβουλευτικοῦ: kai yap οὖν τοῦ μὲν συμ- 
^ / Ν ^ , δ 
βουλευτικοῦ σχέσις τὸ προτρεπτικὸν καὶ ἀποτρεπτικον, 
^ N 5 ^ / hy /, 
τοῦ δὲ ἐγκωμιαστικοῦ ἐπαινετικὸν τε kal ψεκτικὸν γίνεται. 35 
^ v y € p € XN S 
πῶς yap ἔχουσα ἡ διάνοια ἡ συμβουλευτικὴ προτρεπτικὴ 
^ » , , € , N 
γίνεται, kal πῶς ἔχουσα ἀποτρεπτικῆ. ὡσαύτως δὲ καὶ TO 
» Ν m^ Ἁ y * 7 ^ ^ 
IO ἐγκωμιαστικὸν πῶς μεν Exov Ψεκτικὸν γίνεται, πῶς Oe 
» , ἃ 7 /4 
ἔχον ἐπαινετικῶν᾽ περὶ ἃ καταγίνεται μάλιστα ὁ παιδα- 
* 7 ^ e "A /, 
yoyos ὁ δίκαιος ὁ τοῦ ἡμετέρου συμφέροντος ἐστοχα- 
7 3 N N * N * Ν , Ν 
σμένος. ἀλλὰ γὰρ τὸ μὲν Ψεκτικὸν καὶ ἀποτρεπτικὸν 
3 e / 5 Ψν , A ᾿ 3 NY 
εἶδος ὑποδέδεικται ἡμῖν ἡδὴ πρότερον, νῦν δὲ αὖ TO προ- 
Ν ἈΝ 5 N / 7A , 
r5 τρεπτικὸν καὶ ἐπαίνετικὸν μεταχειριστέον, καὶ καθάπερ ἐπὶ 
^ M [4 /, ^ /, 
ζυγοῦ τὰς ἰσοστασίους ἀντισηκώσωμεν τοῦ δικαίου πλά- 40 
στιγγας. 
4 b^ N 5 3* X S / ^ € ^ 
90. ἢ μὲν οὖν ἐπὶ τὰ συμφέροντα προτροπῇ ὃ παιδα- 
N N ^ CN ^ Dad ΣᾺ δὶ ὧχ 
yoyos δια Σολομῶντος ὧδέ πὼς χρῆται “ ἐγὼ ὑμᾶς, 
» ^ " N ^ ^ 
20 ἄνθρωποι, παρακαλῶ καὶ προϊεμαι ἐμὴν φωνὴν υἱοῖς 
3 7 3 , , N N 5 ^ ὮΝ νι ε“““ 
ἀνθρώπων: ἐπακούσατέ μου, σεμνὰ yap epo καὶ τὰ ἑξῆς. 
, X X , ej e A b! e y 
συμβουλεύει δὲ τὰ σωτήρια, ὅτι ἢ συμβουλὴ προς αἵρεσίν 
? N ^ 3 / /, ^ N ^ 
ἐστι καὶ φυγὴν ἐπιτήδειος, καθάπερ ποιεῖ διὰ ToU Δαβὶδ 


* μακάριος ἀνὴρ ὃς οὐκ ἐπορεύθη ἐν βουλῇ ἀσεβῶν 
μακάριος ἀνὴρ ὃς οὐκ ἐπορεύθη ἢ 


4 
λέγων 
5 ^ e ^ / ^ 
25 καὶ ἐν ὁδῷ ἁμαρτωλῶν οὐκ ἐστη kai ἐπὶ καθέδραν λοιμῶν 45 
οὐκ ἐκάθισεν, ἀλλ᾽ ἢ ἐν τῷ νό j ) θέλ 
UK ἐκάθισεν, ἢ ἐν TQ νόμῳ κυρίου TO θέλημα 
5 ^» ^ N / 7, ,ὔ N N , ^ 
avTroU. τῆς δὲ συμβουλίας μέρη τρία, TO μὲν ἐκ τῶν 
, , , Ἁ fte 
παρεληλυθότων χρόνων λαμβάνον τὰ παραδείγματα, οἷον 
, » δι ^ ^ ^ 
τί €raÜov οἱ “Ἑβραῖοι τῷ χρυσῷ εἰδωλολατρήσαντες ἐν 
/ Ν ΓΜ» , “ Ν 3-9 N Ν 
3o μόσχῳ, καὶ τί ἔπαθον ἐκπορνεύσαντες, καὶ τὰ ὅμοια, TO δὲ 


ΕῚ ^ Z , 7 - ^ 
ἐκ TOV παρόντων χρόνων koravoovevov, οἷον αἰσθητικῶς 


19. Proverb. viii. 4, 6. 724. Psalm. i. 1,2. 


C.X.s9o0,91.] ^ PAEDAGOGUS. 199 


/ e gue: y y s ΄, 
καταλαμβανόμενον, ὡς ἐκεῖνο εἴρηται πρὸς τοὺς ἐρομένους 
Ν p , NLN » € N ^ » /, 
τὸν κυριον εἰ αὑτὸς εἴη ὁ Χριστὸς ἢ ἄλλον περιμένομεν, 
/, / , /, / 
59 * ἀπέλθετε καὶ εἴπατε loavvy τυφλοὶ ἀναβλέπουσιν, 
N.N , Ν Υ͂ 5m Δ ΄ς 
κωφοὶ ἀκούουσιν, λεπροὶ καθαρίζονται, ἀνίστανται νεκροὶ, 
EY 2 , , ἃ 3Χ * Loi UM) , 7 9» ^ 5 
kai μακάριος ἐστιν ὃς ἐὰν μὴ σκανδαλισθῇ ἐν ἐμοί. τοῦτ᾽ 5 
» 5 ἃ “ , N , , 
&pa. ἦν ὃ προφητεύων εἴρηκεν Δαβίδ “καθὼς ἠκούσαμεν, 
[24 N03 99 
οὕτω καὶ εἴδομεν. 
, N ^ , x , d A /, 
91. Ex δὲ τῶν μελλόντων τὸ τρίτον συνίσταται μέρος 
e / E NU , y 7 
57 S. τῆς συμβουλίας, ᾧ τὰ ἀποβησόμενα κελεύει φυλαττεσθαι, 
N 3 ^ » ἐς € N € 7] , 
καθὸ κἀκεῖνο εἴρηται * οἱ δὲ ἁμαρτίαις περιπεσόντες βλη- το 
/, 3 Ἂν , No 7 , ^ » € Ν 
θήσονται εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον, ἐκεῖ ἔσται 0 κλαυθμὸς 
᾿ Ne Ν ^ »Ὸ7 99 EY Ν / e 5 
καὶ ὁ βρυγμὸς τῶν ὀδοντων᾽ καὶ τὰ παραπλήσια, ὡς ἐκ 
/ 5 S N /, Li ^ M 
τούτων εἶναι συμφανες διὰ πάσης θεραπείας χωροῦντα τὸν 
, / , ^ N / ^ 
κύριον εἰς σωτηρίαν ἐκκαλεῖσθαι τὴν ἀνθρωπότητα. τῇ δὲ 
/ ^ ἊΣ e , ^ N N 
5 παραμυθίᾳ παρηγορεῖ τὰ ἁμαρτήματα, μειῶν μὲν τὴν ἐπι- 15 
7 e N N , / , N , 7 b 
θυμίαν, ἅμα δὲ καὶ ἐλπίδα ἐνδιδοὺς εἰς σωτηρίαν. φησὶ 
Ἁ Ν ,»,9 y 3 3, ^ rd ^ 7 
γὰρ διὰ ᾿Ιεζεκιήλ “ ἐὰν ἐπιστραφῆτε ἐξ ὅλης τῆς καρδίας 152 Ῥ. 
» /A / € ^ 7 ^ € 
καὶ εἴπητε, πάτερ, ἀκούσομαι ὑμῶν, ὥσπερ λαοῦ ayiov." 
N /, / CC ^ / » ε ^ EY 
καὶ πάλιν λέγει “ δεῦτε πρὸς με πάντες οἱ κοπιῶντες καὶ 
y 3X N , » (AER mV) N NIISPEN , 
πεφορτισμένοι, κάγὼ ἀναπαύσω υμᾶς,᾽ καὶ τὰ ἐπὶ τούτοις 20 
» "t€ / ^ NW ILSUEN N , 
αὐτοπροσωπεῖ ὁ κύριος. σαφέστατα δὲ ἐπὶ τὴν ἀγαθω- 


ςς : z 
μακάριος ἄνθρωπος, 


σύνην καλεῖ διὰ Σολομῶντος λέγων 
^ Ὁ / & NY ^ e , N 
το ὃς εὗρεν σοφίαν, καὶ θνητὸς, ὃς εὗρεν φρονησιν' τὸ yap 
ἀγαθὸν τῷ ζητοῦντι εὑρίσκεται, καὶ ὁρᾶσθαι τῷ εὑρόντι φι- 
? D 7) Pp ? p U p 


Ac." val μὴν kai διὰ [Ἱερεμίου τὴν φρόνησιν ἐξηγεῖται “μα- 25 


2. εἴη] εἶ Μ. 10. πρός με ante πάντες M. πάντες 
3. Matth. xi. 3-6. Luc. vii. 19, πρός με ceteri. 
a2, 29. 21. ἀγαθωσύνην F M. ἀγαθοσύνηνν. 
10. ἀναβλέπουσιν----ἀκούουσιν FM. 22. Proverb. 11]. 13. 
ἀναβλέπουσι---ἀκούίουσι V. 23. εὗρεν c. FM. εὗρε c. V. 
6. εἴρηκεν Μ. εἴρηκε V. 10. εὗρεν φ. M. εὗρε d. ceteri. 
ib. Psalm. xlviii. 8. εἶδε φ. in Proverb. οἶδε $. infra p. 
4. οὕτω] οὕτως D. 247. extr. ed. Pott. 
IO. Matth. xxii. 13. xxv. 30. 25. Baruch. iv. 4. 
17. Ezech. xviii. et xxxiii. ib. Ἱερεμίου] ἱερεμία M. 


19. Matth. xi. 28. 


200 CLEMENTIS [Lis. f. 


/, / , , hy 49 /7 ἐς DÀ ^ , Ἁ ^ ^ 
κἀριοὶ ἐσμεν ᾿Ισραηλ᾽ λέγων “ὅτι τὰ ἀρεστὰ τῷ θεῷ 
Ν € ^ , 55» N N Ν ^ , 3 LN 
γνωστὰ "uv ἐστιν, γνωστα δὲ δια τοῦ Aoyov, δι’ Ov 
7 Α / , . i EY e ^ b 
μακάριοι kai φρόνιμοι. φρόνησις yap καὶ ἡ γνῶσις διὰ 
^ , ^ / 7 Aé ςς Y 'I nA 
TOU αὐτοῦ προφήτου μηνύεται λέγοντος “ ἄκουε, 'lopoyA, 
3 SN ^ , 7 ^ , , hy Ἁ 
5 ἐντολὰς ζωῆς, ἐνωτίσασθε γνῶναι φρόνησιν." διὰ δὲ 
5, hy ^ ^ *N / 
Μωυσέως ἐτι καὶ προσυπισχνεῖται δωρεὰν διὰ τὴν ὑπάρ- 
^ , 
χουσαν φιλανθρωπίαν τοῖς σπεύδουσιν εἰς σωτηρίαν. 
* , ςς * 9 /, € ^ , N ^ x , SN ^ 
φησὶ yap “ καὶ εἰσάξω ὑμᾶς εἰς τὴν γῆν τὴν ἀγαθὴν, ἣν 
ee 


» 7 ^ y e ^ ,?» Sj N Ν 
ομοσεν Kvptos 7 OLS πατραᾶσιν UJLOV, 7 pos δε Και 


, /, e ^ , x » ΝΥ ej LY , ^ ς Ὁ] 
ιο εἰσάξω ὑμᾶς εἰς τὸ ὄρος τὸ ἅγιον, καὶ εὐφρανῶ ὑμᾶς 
Ne. J. / 
δια Ἡσαΐου λέγει. 
» N y 5 ^ 
92. Er: δὲ kai ἄλλο εἶδος αὐτοῦ παιδαγωγίας 0 uaka- 


Ν 
ρίσμος, καὶ * 


, D MS , s ^ / € b: 
* μακάριος ἐκεῖνος διὰ Δαβὶδ λέγει “ὁ μὴ 
. 5 Ν NT A € Ν , N , ^ 
ἁμαρτὼν, καὶ ἔσται ὡς τὸ ξύλον τὸ πεφυτευμένον παρὰ 
N / ^ em, ἃ Y Y 3 Ξ / 3 
15 τας διεξόδους τῶν ὑδάτων, ὃ τὸν καρπὸν αὐτοῦ δώσει ἐν 
^ 5, ^ N v AA 5 ^ , 3 ’ὔ 3» 
καιρῷ αὐτοῦ καὶ τὸ φύλλον αὐτοῦ οὐκ ἀπορρυήσεται --- 
N Ἁ SN N ἊΝ 3 74 4. c IY 7 
ταυτὶ μὲν καὶ πρὸς τὴν ἀνάστασιν ἠνίξατο--- καὶ πάντα 
σ ^ “4 ͵ 3. * 99 , e hex 
ὅσα ἂν ποιήσῃ; κατευοδωθήσεται αὐτῷ. τοιούτους ἡμᾶς 
, ΄ ej 5 / » N N 
γενέσθαι βούλεται, ἵνα ὦμεν μακάριοι. ἔμπαλιν δὲ τὸ 
» 
ec OUX 


ej ΕΣ) v ςς e , ^ , ey , 9$ 5 e € ^ 
OUTOS φησὶν οἱ ἀσεβεῖς, OUX OUTOS, ἀλλ᾽ ἢ ὡς O χνοῦς, 


3 ^ ^ "^ 7 9 , ^ 
20 ἀντισοῦν TQ τῆς δικαιοσύνης ἐνδεικνύμενος ζυγῷ 


ἃ 5 / € » » s F ^ ^ 359 Ν 3 ὦ 
ὃν ἐκρίπτει ὁ ἄνεμος ἀπὸ προσώπου τῆς γῆς. το ἐπιτί- 

^ e ^ EY * , / , ^ Ἂς Ν 
piov τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ τὸ εὐδιαφοόρητον αὑτῶν καὶ TO 

e /, 7 e Ν » 4 ^ 3 ! 
ὑπηνέμιον δείξας ὁ παιδαγωγὸς ἀπετρέψατο τῆς αἰτίας 

N ^ , ^N / , ’ Ν 
25 διὰ τῆς ἐπιτιμίας, καὶ τὴν κόλασιν ἐπανατεινάμενος τὴν 


, 3 / ^ 5 / » / N » / 
kar ἀξίαν τῆς εὐεργεσίας ἐνεδείξατο τὴν evmouav, τεχνι- 


2. ἡμῖν] ὑμῖν Β. 17. Psalm. i. 1—5. 

ib. ἐστιν Β΄, ἐστι V. 18. ἂν] ἐὰν F. 

4. Baruch. iii. 9. 19. γενέσθαι] γεγονέναι BR. 

6. Μωυσέως Potterus. Μωσέως ΕΜ. — 20. τῷ BR. Pal. τοῦ FMV. 

8. Deut. xxxi. 20. ib. ζυγῷ οὐχ BR. Pal. (vyé...obx 
9. ὦμοσεν M. ópoce V. F cum litura inter ζυγῷ et οὐχ. 
ib. Iesai. lvi. 7. ζυγοῦ: ἀλλ᾽ ovx V. ζυγοῦ ἀλλ᾽ f) οὐχ M. 
11. Ἡσαΐου] ἡσαΐα M. ib. Psalm. i. 4. 


13. λέγει V. λέγει φησὶν ΒΕ ΜΆ. 22. ἐκρίπτει] ἐκριπτεῖ M. 


20 


25 


C.X.s.92,9*] ^ PAEDAGOGUS. 201 


/, v ^ e ^ ^ ^ ^ ^ 
κώτατα ἐπὶ τὴν χρῆσιν ἡμᾶς καὶ τὴν κτῆσιν TOV καλὼν 
N , ^ ^ , ^ ^ ^ 
διὰ ταύτης καλῶν. val μὴν καὶ ἐπι τὴν γνῶσιν παρακαλεῖ 
x N ^ / ^, ^ ^ ^ ^ 459 , 
διὰ μὲν τοῦ Ἱερεμίου λέγων “τῇ ὁδῷ τοῦ θεοῦ εἰ ἐπορευ- 
, ^ 3 /, Ν ^ ,» 3 , 
θης, karQkes ἂν ἐν εἰρήνῃ εἰς τὸν αἰῶνα." ὑποδεικνύων 
N ^ ^ N ^ / 4 57 3. Mu 
yap ἐνταῦθα τὸν μισθὸν τῆς γνώσεως εἰς €épora αὑτῆς 5 
b! b , ^ EY ^ Z 7 
TOUS συνετοὺς ἐκκαλείται, καὶ τῷ πεπλανημένῳ avyyvo- 153 P. 
, ἐς, δὲΨ N Sai / € € ^ 3: N 
μὴν νέμων: “ἐπίστρεφε yap, ἐπίστρεφε, ὡς ὁ τρυγῶν eri 
M / , ^» / εν N , N ^ ὃ 
80 τὸν κάρταλον αὐτοῦ λέγει. ὁρᾷς τὸ ἀγαθὸν τῆς δικαιο- 
’’ ^ / 
cvvn)s μετανοεῖν συμβουλευούσης ; 
»! N Ν / / ^ / 
93. Ἔτι δὲ διὰ Ἱερεμίου φωτίζει τοῖς πεπλανημένοις το 
N , 7 /, / 7 ^ ^ € ^ 
τὴν ἀλήθειαν: “τάδε λέγει κύριος: στῆτε ἐπὶ ταῖς ὁδοῖς 
ME, M 3 Z l4 / 3 , / 
καὶ iere καὶ ἐρωτήσατε τρίβους κυρίου αἰωνίας, ποία 
» EY e 7 €. 3 87. v à LM » c6 Ν ε A 
ἐστὶν ἡ τρίβος ἡ ἀγαθὴ, καὶ βαδίζετε ἐν αὐτῇ, καὶ εὑρήσετε 
e N, ^ ^ e ^ ?5 » Ἁ 3-3. Χ /, 
ἁγνισμὸν ταῖς ψυχαῖς vuv. ἄγει δὲ ἐπὶ τὴν μετανοιαν 


( EN 
εαν μεῖτα- 15 


7 /, ^ € ^ x ^ / 
σωτηρίας χάριν τῆς ἡμῶν. διὰ τοῦτο φησιν 
z ^ , N 7 x N 
vogons, περικαθαριεῖ κύριος τὴν καρδίαν σου καὶ τὴν 
/ ^ / , 39» 5. κα I 5 /, 
35 καρδίαν τοῦ σπέρματός σου. ἐνὴν μὲν οὖν συνηγόρους 
€ ^ ^ 7 /, , /, , e 
ἡμῖν τῆς ζητήσεως ταύτης ἐπισπάσασθαι φιλοσόφους, οἵ 
3 * 5 /, ἋΣ /, N N N 
φασιν ἐπαινετὸν εἶναι μόνον τὸν τέλειον, ψεκτὸν δὲ τὸν 
m^ , , , ϑ ΑΝ Ag 7 * 
φαῦλον τυγχάνειν. ἀλλ ἐπεὶ συκοφαντοῦσί τινες TO 20 
/ e ^ , » » 32 N » » 
μακάριον, ὡς πρᾶγμα οὐκ €Xov οὔτε αὐτὸ οὔτε ἄλλῳ 
Z ^ / , ^ , ^ b! 
παρεχόμενον, τὴν φιλανθρωπίαν ἀσυνετοῦντες αὑτοῦ, δια 
, ' Ν M » N / , 7 ^ 
τούτους δὴ καὶ TOUS ἔτι TO δίκαιον OU προσάπτοντας TQ 
ΕῚ ^ ec € 7 € ^ / e ἰῇ *N 
ἀγαθῷ, ὃδε ὁ λόγος ἡμῖν παρετέθη. ἑπόμενον yap ἣν 
᾽ὔ € κα N , * Y Y 5 ^ 
φάσκειν ἡμᾶς TO ἐπιπληκτικὸν καὶ ψεκτικὸν εἰδὸς τῆς 


t3 


5 
ὃ , ε , 5 ^ 5 / , x Ld 
4o παιδαγωγίας ἁρμόδιον εἶναι τοῖς ἀνθρώποις, ἐπεὶ πάντας 


5 /, € 
ἀνθρώπους φαύλους λέγουσι: σοφὸς δὲ ὁ θεὸς μόνος, 


3. Baruch. iii. 13. 11. Jerem. vi. 16. 
7. Jerem. vi. 9. 15. Deut. xxx. 6. 
8. κάρταλον] κάρταλλον M. 21. ἄλλῳ BFR. Pal. ἄλλῳ τῷ V. 
IO. Ἱερεμίου] ἱερεμία Μ. 22. ἀσυνετοῦντες V in Corrigen- 


ib. πεπλανημένοις ἢ. Pal. πλανω- dis. ἀσυνετοῦντος BFRV. 
μένοις MV. 24. yàp] ἂν R. Pal. 


202 CLEMENTIS [Lis. I. 


» 1? € e / Ν $! , ὃ Ν ^ s , 
ἀφ οὗ ἡ σοφία, καὶ τέλειος μόνος, διὰ τοῦτο καὶ μόνος 
» , 
ἐπαινετὸς. 
, »N 5 ^ ^ , ^ EY , - 
94. ᾿Αλλα ov συγχρῶμαι τῷ λόγῳ τῷδε, φημὶ Ó οὖν. 
» ^ / ^ , / T » Ν Ν , 21 
ἔπαινον ἢ Nyoyov ἢ ἐπαίνῳ τι ἐοικὸς kai ψόγῳ μάλιστα 
/, ^ /, 3 , ’ ^ 
δ πάντων τοῖς ἀνθρώποις ἀναγκαιότατα φάρμακα. οἱ μεν 
3 7 7 / Ν ^ S 
οὖν δυσίατοι, καθάπερ ὁ σίδηρος πρὸς τοῦ πυρὸς καὶ 
΄ Ν » / , ^ 34 7 , , 
σφύρας καὶ ἄκμονος, τουτέστιν ἀπειλῆς, ἐλέγχου, ἐπιτιμη- 
’ὔ N Ν , “ρὲ / fe 
σεως, ἐλαύνονται, οἱ δὲ αὐτοὶ προσέχοντες τῇ πίστει οἷον 45 


/ s Ν » CX -. , 
αὐτοδίδακτοι καὶ προαιρετικοὶ αὔξονται τῷ ἐπαίνῳ" 
154 P. 


ΟΣ ἀρετὰ γὰρ ἐπαινεομένα 


δένδρον ὡς ἀέξεται. 
/ ^ Ν ^ € Z /, 
καί μοι δοκεῖ συνεὶς τοῦτο 0 Σάμιος παραγγέλλειν Πυθα- 


, 
yopas 
δειλὰ μὲν ἐκπρήξας ἐπιπλήσσεο, χρηστὰ δὲ τέρπου. 
Ν ^ y ^ ^ NN 3 
15 TO δὲ ἐπιπλήσσειν καὶ νουθετεῖν καλεῖται, τὸ δὲ érvuoAo- 
^ € / ^ 5 N 5 N 
γεῖται, ἡ νουθέτησις, νοῦ ἐνθεματισμὸς, ὡς εἶναι TO ἐπι- 
A! 5 ^ , 3 v N €j 
πληκτικὸν εἰδος νοῦ περιποιητικον. ἀλλὰ yap μυρίαι ὅσαι 
, , , ^ ^ SN 
προσεξηύρηνται παραγγελίαι eis κτῆσιν ἀγαθῶν καὶ φυγὴν 
^ ^ N 5 7 » » , 
κακῶν: “τοῖς yap ἀσεβέσιν ovk ἐστιν εἰρήνη, λέγει 5o 
, 99 νὴ ^ , ^ /, hy 
2o κύριος. διὰ τοῦτο φυλαττεσθαι τοῖς νηπίοις διὰ XoAo- 
^ /, ςς ex N /, 7 ε EY 
μῶντος παραγγέλλει * vte, μὴ πλανησωσὶ σε αμαρτωλοὶ 
EY ^ , NES [4 N N es ΣΝ 
μηδὲ πορευθῆς μετ αὐτῶν ὁδοὺς, μηδὲ πορευθῇς, ἐὰν 
/ / /, , A 3 € ^ / 
zapakaAegogLi σε λέγοντες, ἐλθὲ μεθ᾽ ἡμῶν, κοινώνησον 
ej i y N , ^ » / 
αἵματος ἀθῴου, κρύψωμεν δὲ εἰς γῆν ἄνδρα δίκαιον ἀδί- 58 S. 
3 , / 3. “ ej ^ 399 
85 κως, ἀφανίσωμεν αὐτὸν, ὥσπερ “Αἰδὴς ζῶντα. 
^ N 5 ^ ^ 
95. Τοῦτο μὲν οὖν kai περὶ τοῦ κυριακοῦ προφητεύεται 


4. ἐπαίνῳ] ἐπαινετῷ ΒΕ ΜΉ. γέλλει libri. 
8. αὐτοὶ B. αὐτῇ FMV. 18. προσεξηύρηνται] προσεξεύρηνται 
10. dperà—] Similia Pindari libri. 
verba a Pottero comparata Nem. 19. Iesai. xlviii. 22. lvii. 21. 
8, 68. αὔξεται δ᾽ ἀρετὰ, χλωραῖς ἐέρ- 20. Σολομῶντος σολομῶνος M. 
σαις ὡς ὅτε δένδρεον ᾷσσει, ἐν σοφοῖς 21. Proverb. i. 10—12. 
ἀνδρῶν ἀερθεῖσ᾽ ἐν δικαίοις re. ib. ἁμαρτωλοὶ ΜΉ. οἱἁμαρτωλοὶ. 


12. παραγγέλλειν Árcerius. παραγ- 26. oiv om. Pal. 


C.XL5.94—96.] ^ PAEDAGOGUS. 209 


7 N s & s € N * , 7 
πάθους, ὑποτίθεται δὲ καὶ δι’ ᾿Ιεζεκιὴλ ἡ ζωὴ τὰς ἐντολάς" 
ἐξ: ^ e e /, , ^ € N 57 

7 ψυχὴ ἡ ἁμαρτάνουσα ἀποθανεῖται, ὁ δὲ ἄνθρωπος 
^ ^ , , SIX EN ^ , L4 
ἔσται δίκαιος, ὁ ποιῶν τὴν δικαιοσύνην, οὐκ ἐπὶ TOV ὀρέων 
/, EY N 3 v , ^ 5 » 9» X ^ 
φάγεται, kai rovs ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ ovk ἔθετο emi τὰ 
5 , » , b Ν ^ ^ ^ / 
5 ἐνθυμήματα οἴκου Ἰσραὴλ, koi τὴν γυναῖκα τοῦ πλησίον 
b ^ 3 ^ ^ s Ν ^ , » / 3 
αὐτοῦ οὐ μὴ μιάνῃ, καὶ πρὸς γυναῖκα ἐν ἀφέδρῳ οὖσαν 
^ » , 7] " Ἂν 5 
οὐκ ἐγγιεῖ, καὶ ἀνθρωπον ov καταδυναστεύσει, καὶ ἐνεχυ- 
Ν » /, , 4 N; ὦ , e / 
pac ov ὀφείλοντος ἀποδώσει kai ἅρπαγμα ovx ἁρπάσει, 
N » , ^ ^ ^ X v Ν ^ 
τὸν ἄρτον αὐτοῦ TO πεινῶντι δώσει καὶ γυμνὸν περιβαλεῖ, 
Ν » /, -) ^ 3^ 3 , , y ες , 5 
TO ἀργύριον αὐτοῦ ἐπὶ τόκῳ οὐ δώσει καὶ πλεόνασμα ov 
(A , 3 / / ἊΝ ^ ^ 
λήψεται, καὶ ἐξ ἀδικίας ἀποστρέψει τὴν χεῖρα αὐτοῦ, καὶ 
/ , / Bu. N » N ^ Ν 
κρίμα δίκαιον ποιήσει ἀνὰ μέσον ἀνδρὸς καὶ ἀνὰ μέσον 
^ 7] » ^ » ^ /, 7] , 
10 τοῦ πλησίον αὑτοῦ, ἐν τοῖς προσταγμασί μου πεπόρευται 
Ν 4 » / ^ ^ 3 , 
καὶ τὰ δικαιωματὰ μου πεφύλακται τοῦ ποιῆσαι αὐτά. 
/ t , 5 ^ y / 7] 393 ^ 
δίκαιος οὗτός ἐστι, ζωῇ ζήσεται, λέγει κύριος. ταῦτα 
, ^ /, Λ ^ v 
ὑποτύπωσιν Χριστιανῶν περιέχει πολιτείας καὶ προτροπὴν 
» , , / 7 , "ἢ N Φ.' 
ἀξιόλογον εἰς μακάριον γέρας εὐζωΐας ζωὴν αἰώνιον. 


is ΚΕΦ. IA. 
Ὅτι διὰ νόμου καὶ προφητῶν ὃ λόγος ἐπαιδαγώγει. 
€ N Ν , ^ / ^ 
96. Ὁ ue» δὴ τρόπος τῆς φιλανθρωπίας αὐτοῦ καὶ 
/ e fa 6 ^ e /, / ’ 
παιδαγωγίας ὡς ἐνὴν ἡμῖν ὑποδέδεικται. διόπερ παγκάλως 
35 Ν ΕΝ , , , / » 
αὐτὸς αὑτὸν ἐξηγούμενος “κόκκῳ νάπυος᾽ εἴκασεν" καὶ 
^ ’ , N N N 
τοῦ σπειρομένου λόγου TO πνευματικὸν καὶ TO πολύχουν 
^ 7 hY N M e * 5 N ^ 
τῆς φύσεως καὶ τὸ μεγαλοπρεπὲς ἅμα kal εὐαυξὲς τῆς 
/ ^ ^ N N ^ /, * 
δυνάμεως τῆς λογικῆς, πρὸς δὲ kal τῆς ἐπιτιμήσεως τὸ 


N Ν N , N , , 3 ε N 
20 δηκτικὸν kai τὸ ἀνακαθαρτικὸν ὀνησιφόρον εἶναι ὑπὸ δρι- 


1. δ M. διὰ FV, ut supra p.193, ib. Matth. xii. 31. Luc. xiii. 9. 
21. 199, I7. 24. εὐαυξὲς} εὐαξὲς Ἐ΄. εὐαγὲς V. 
. 2. Cf. Ezech. xviii. 4-9. et 15—28. 25. ἐπιτιμήσεως] Ab syllabis σεως 
17.yépasDM R. Pal.8íov;yépasF V. incipit P. folio 57^ post aliquot 
22. αὑτὸν F. αὐτὸν V. foliorum lacunam. 


IO 


I5 


155 P. 


20 


25 


904 CLEMENTIS ΠΣ T. 


μύτητος αἰνιττόμενος. δ ὀλίγου γοῦν τοῦ κόκκου τοῦ 
ἀλληγορουμένου πάμπολυ τὴν σωτηρίαν ἁπάσῃ χαρίζεται 
τῇ ἀνθρωπότητι. τὸ μὲν οὖν μέλι γλυκύτατον ὃν χολῆς 
ἐστιν γεννητικὸν, ὡς τὸ ἀγαθὸν καταφρονήσεως, ὃ δὴ 
αἴτιον τοῦ ἐξαμαρτάνειν, τὸ δὲ νᾶπυ καὶ τῆς χολῆς 
μειωτικὸν, τουτέστιν τοῦ θυμοῦ, καὶ τοῦ φλέγματος δια- 
κοπτικὸν, τουτέστιν τοῦ τύφου, ἐξ οὗ λόγου ἡ ἀληθὴς τῆς 
ψυχῆς ὑγίεια καὶ ἡ ἀΐδιος εὐκρασία περιγίνεται. πάλαι 
μὲν οὖν διὰ Μωυσέως ὁ λόγος ἐπαιδαγώγει, ἔπειτα δὲ καὶ 25 
το διὰ προφητῶν, προφήτης δὲ καὶ ὁ Μωυσῆς" ὁ γὰρ νόμος 
παιδαγωγία παίδων ἐστὶ δυσηνίων. “ χορτασθέντες γοῦν" 
φησὶν * ἀνέστησαν παίζειν," τὸ ἄλογον τῆς τροφῆς πλή- 
ρωμα χόρτασμα, οὐ βρῶμα εἰπών. 
97. ᾿Επεὶ δὲ ἀλόγως κορεσθέντες ἀλόγως ἔπαιζον, διὰ 
15 τοῦτο αὐτοῖς καὶ ὁ νόμος καὶ ὁ φόβος εἵπετο εἰς ἀνακοπὴν 
ἁμαρτημάτων καὶ προτροπὴν κατορθωμάτων, καταρτίζων 
εὐηκοῖαν εἰς τοὺς τοῦ ἀληθοῦς παιδαγωγοῦ λύγους, τὴν 
εὐπείθειαν, εἷς καὶ ὁ αὐτὸς ὧν λόγος πρὸς τὸ κατεπεῖγον 30 
ἁρμοττόμενος, τὸν vouov' ““ δοθῆναι" γάρ φησιν ὃ Παῦλος 
20 * παιδαγωγὸν εἰς Χριστόν." ὡς ἐκ τούτου συμφανὲς εἶναι 
ἕνα μόνον ἀληθινὸν, ἀγαθὸν, δίκαιον, kar εἰκόνα καὶ 
ὁμοίωσιν τοῦ πατρὸς υἱὸν ᾿Ιησοῦν, τὸν λόγον τοῦ θεοῦ, 
παιδαγωγὸν ἡμῶν εἶναι, ᾧ παρέδωκεν ἡμᾶς ὁ θεὸς, ὡς 
πατὴρ φιλόστοργος γνησίῳ παιδαγωγῷ παρακατατιθέ- 
25 μενος τὰ παιδία, διαρρήδην παραγγείλας ἡμῖν. “ οὗτός 


» € p € , Ἂν » - » /, »» , , 
ἐστιν O ULOS μου O Qyomn os, αὐτου QKOUETE. ἀξιόπιστος 


4. ἐστιν F. ἐστι PV. ΣᾺ 10. δὲ additum ex B. 

5. νᾶπυ] νάπυ libri. 10. Μωυσῆς F. Μωσῆς ΜΡΥ͂, 

6. μειωτικὸν] μείω 1n litura quin- II. Exod. xxxi.'6. Ὁ τσ m. 
que literarum P. ἐστι μειωτικὸν H ein- 17. λόγους addidit Sylb. 
sius. 19. Galat. iii. 24. 

6 et 7. τουτέστιν F. τουτέστι V. 25. Matth. xvii. 5. 

8. ὑγίεια V. ὑγιεία F, ut p. 207, 26. ἐστιν ὁ υἱός μου] ἐστί μου ὁ 
17. ὑγεία ceteri. υἱός MP. 


9. Μωυσέως Potterus pro Μωσέως. 


C.XIL5.97,98] PAEDAGOGUS. 205 


€ ^ * EY ^ / , 
35 0 θεῖος παιδαγωγος τρισὶ τοῖς καλλίστοις κεκοσμημένος, 
» , » E / , , N e , 
ἐπιστήμῃ; εὐνοίᾳ, παρρησίᾳ: ἐπιστήμῃ μὲν oru σοφία 156 P. 
ἐστὶ πατρική----πᾶσα σοφία παρὰ κυρίου καὶ uer αὐτοῦ 
, , N .»^ , Ν C v Ν 
ἐστιν εἰς τὸν αἰῶνα----, παρρησίᾳ δὲ ὅτι θεὸς καὶ δημιουρ- 
yos — Tavra γὰρ δι αὐτοῦ ἐγένετο καὶ χωρὶς αὐτοῦ 5 
ἐγένετο οὐδὲ ἕν----.᾿ εὐνοίᾳ δὲ ὅτι μόνος ὑπὲρ ἡμῶν ἱερεῖον 
t 


€ τ 3 , 
ἑαυτὸν ἐπιδέδωκεν᾽ “ 


€ N , Ν ^N N b! 
ὁ yap ἀγαθὸς ποιμὴν τὴν Ψυχὴν 
ε WW e ^ , 3» S.N X » 
ἑαυτοῦ τίθησιν ὑπὲρ τῶν προβάτων καὶ δὴ ἐθηκεν. εὔνοια 
N ^ , ^ e / ^ 
δὲ οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ βούλησίς ἐστιν ἀγαθοῦ τῷ πλησίον αὐτοῦ 
, 
40 χάριν ἐκείνου. 10 


ΚΕΦ. IB. 
Ὅτι ἀναλόγως τῇ πατρικῇ διαθέσει κέχρηται ὁ παιδαγωγὸς 
αὐστηρίᾳ καὶ χρηστότητι. 
7, » / e EN 
99. Τούτων 1509 προδιηνυσμένων ἑπόμενον àv εἴη τὸν 
e ^ 3 ^ x /J e ^ hy 3 Ἁ 
45 παιδαγωγὸν ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν βίον ἡμῖν τὸν ἀληθινὸν 
e 7] hY Ἂς 5 ^ ^ 3 
ὑποτυπώσασθαι kai τὸν ἐν Χριστῷ παιδαγωγῆσαι ἀνθρω- 
» A € Ν » N » , ^ 
πον. ἔστι δὲ ὃ χαρακτηρισμὸς οὐ φοβερὸς ἀγαν αὐτοῦ 
Σ»ΟΛ» ANE PTS / , 7 Nd 
οὐδὲ ἔκλυτος κομιδὴ ὑπὸ χρηστότητος. ἐντέλλεται δὲ ἅμα 
Ν / δὰ 3 * , * 3 ^ 7 
καὶ χαρακτηρίζεται τας ἐντολᾶας αὐὑτας ἐκτελεῖν δυνασθαι. 


/ ^ 3 N e ΄, ' N » , 
καί μοι δοκεῖ αὐτὸς οὗτος πλάσαι μὲν TOV ἄνθρωπον ἐκ 20 


rer 


5 


^ , ^ NEU. 3 £^ N / 
χοὸς, ἀναγεννῆσαι δὲ ὕδατι, αὐξῆσαι δὲ πνεύματι, παιδα- 
^ N e 7 , e , / e 7 
γωγῆσαι δὲ ῥήματι εἰς υἱοθεσίαν koi σωτηρίαν ἁγίαις 
^ , y Ν N es e 
ἐντολαῖς κατευθύνων, iva δὴ TOV γηγενὴ εἰς ayiov καὶ 
3 ΄ / , / » 
8o ἐπουράνιον μεταπλάσας ἐκ προσβάσεως ἄνθρωπον, ἐκείνην 
* 0 ΔΝ 2 Ἂ / / » ςς , » 
τὴν θείκην μάλιστα πληρώσῃ φωνὴν" “ ποιήσωμεν &v- 25 
9 , N 3 e / e ^ , N 
θρωπον kar εἰκονα καὶ καθ ὁμοίωσιν ἡμῶν." καὶ δὴ 


x ^ ^ e 5 c € 
γέγονεν ὃ Χριστὸς τοῦτο πλῆρες, ὅπερ εἴρηκεν o θεὸς, ὁ 


3. Cf. Proverb. ii. 6. λησις τοῦ τῷ πλησίον εἶναι τὰ ἀγαθὰ 
5. Joann. i. 3. αὐτὰ χάριν ἐκείνου. Clemens Strom. 
s Iodrssu i. 2. p. 444. εὔνοια δέ ἐστι βούλησις 
9. τῷ πλησίον] Legebatur τοῦ ἀγαθῶν ἑτέρῳ ἕνεκεν αὐτοῦ ἐκείνου. 
πλησίον. | Correctum ex Philone 14. ἤδη] τοίνυν R. 
vol.i. p. 345, 7. εὔνοια γάρ ἐστι βού- 2.5. Gen. 1. 26. 


206 CLEMENTIS [Lis. I. 


N y x * , ^ Ν / € ^ 
δὲ ἄλλος ἄνθρωπος κατὰ μονὴν voevrat Τὴν εἰκονα. "pets 59 5. 
A 5 ^ ) ^ N , ^ ^ /, 
δὲ, ὦ παῖδες ἀγαθοῦ πατρὸς, ἀγαθοῦ παιδαγωγοῦ θρέμ- 
"d N 7 ^ v 3 ’ ^ 
ματα, πληρώσωμεν TO θέλημα τοῦ πατρὸς, ἀκούωμεν τοῦ 
, Ἂς /, y 7 ^ ^ 
λόγου kal TOv σωτήριον ὄντως ἀναμαξώμεθα τοῦ σωτῆρος 
€ ^ 7 3, N ’ : ^ 
5 ἡμῶν βίον: ἐνθένδε 705 τὴν ἐπουράνιον ueéAerGvres πολι- 
/ 3 ΟΝ / N b! y / 
157 P. τείαν, καθ᾽ ἣν ἐκθεούμενοι τὸ ἀειθαλὲς εὐφροσύνης ἀκηρα- 
» / 3 Ὗ ^ 3 * £ , 
τον εὐωδίας ἐπαλειφώμεθα χρῖσμα, ἐναργές ὑπόδειγμα 
3 / b! , » ^ / s N 3f 
ἀφθαρσίας τὴν πολιτείαν ἐχοντες TOU κυρίου καὶ τὰ ἰχνὴ 5 
^ ^ 7 v3 / , ^ EN ^ 
τοῦ θεοῦ διώκοντες, ᾧ μόνῳ προσήκει σκοπεῖν kai δὴ 
7, ^ / , / ^ ^ ’ 
10 μέλει πῶς καὶ τίνα τρόπον ὑγιεινότερος ἂν ὁ τῶν ἀνθρώ- 
/ ἐν » N N N , ΄ ^ / * 
πων βίος γένοιτο. ἀλλα καὶ πρὸς avrapkeuxv τοῦ βίου kai 
, , » 5 , 3, - Y 
ἀπεριττότητα, ἔτι T€ εὔζωνόν τε καὶ εὔλυτον ὁδοιπορικὴν 
ς , “ , AJ. Ἂν 
ἑτοιμότητα, εἰς ἀϊδιότητα εὐζωΐας παρασκευάζει, αὐτὸν 
€ ez  ἴγ € ^ ^ 5 ^d ^N N 
αὑτοῦ ἕκαστον ἡμῶν ταμιεῖον εἶναι διδάσκων" “μὴ yap 
zm 99 ΕΣ τε Ν Z^ » 49 2 / b 
15 μεριμνᾶτε" φησὶν * περὶ τῆς αὔριον,᾽ χρῆναι λέγων τὸν 
/, ^ v , 
ἀπογεγραμμένον Χριστῷ αὐτάρκη καὶ αὐτοδιάκονον καὶ 
/ 5 / 3 ^ / , N , /, 
προσέτι ἐφήμερον ἐπαναιρεῖσθαι βίον. ov γὰρ ἐν πολέμῳ, το 
P] 3215 sr , : 
ἀλλ᾽ ἐν εἰρήνῃ παιδαγωγουμεθα. 
, N 5 ^ ^ ^ ^ 
99. lloAéue μὲν οὖν πολλῆς δεῖ τῆς παρασκευῆς, 
/ , [4 b / N , ^ 
20 δαψιλείας τε χρήζει ἡ τρυφὴ, εἰρήνη δὲ καὶ ἀγάπη ἀφελεῖς 
Ν » , , Ως » σ /, 5 
καὶ ἀπράγμονες ἀδελφαὶ ovx ὅπλων δέονται, ov παρα- 
^ , / / , N 3 ^ € 7 € N * 
σκευῆς ἀσώτου, Àoyos ἐστὶν αὐταῖς ἡ τροφή. ὁ δὲ τὴν 
5 N * * e /, 7 , 
ἐνδεικτικὴν καὶ παιδευτικὴν ἡγεμονίαν κεκληρωμένος λόγος; 
e Ν Α / N 
παρ᾽ οὗ TO εὐτελές re καὶ &rvQov καὶ τὸ ὅλον φιλελεύ- 
, , / » ^ 
25 θερον καὶ φιλάνθρωπον φιλοκαλόν re ἐκμανθάνομεν, τοῦ- 
, Ἂν OGLN , , , , 5, ^ , , 
TOV, εἰ καὶ ἑνὶ λόγῳ μετ᾽ οἰκειότητος ἀρετῆς ἐξομοιούμενον 15 
^ ^ 3 5 , / Ν ε / CN E 
τῷ θεῷ, ovx εἰς ἐκμέλειαν koi ῥᾳθυμίαν μεταχωρεῖν δεῖ, 
, »s / Ν ΝΡ 3 , »y N - » 3 / 
ἀλλ᾽ ἐκπόνει καὶ μὴ ἀπόκαμνε' ἔσῃ γὰρ οἷος ovk ἐλπίζεις 


7. ἐπαλειφώμεθα] ἐπαλειφόμεθα M. λειαν----μεταχωρεῖν δεῖ ἴῃ marg. ha- 


14. Matth. vi. 34. bet P ab eadem manu. 

I5. φησὶν Εἰ. φησὶ V. 26. ἐξομοιούμενον Sylb. ἐξομοιού- 
22. ὁ δὲ] δὲ superscr. in FP. μενοι V. 

24. τε om. B. 28. οἷος] ois M. 


25. τοῦτον εἰ kai et Inox εἰς ἐκμέ- 


C.XIL. $.99,100.]] PAEDAGOGUS. 2017 


NX y y Ἁ , 
οὐδ᾽ εἰκάσαι δύναιο ἄν. ὡς δὲ ἔστι τις ἄλλη μεν φιλοσο- 
N /, ^ NV 3» σ 
ῴφων ἀγωγὴ, ἄλλη δὲ ῥητόρων, παλαιστῶν δε ἄλλη, οὕτως 
/, /, /, 7 
ἐστὶν γενναία διάθεσις φιλοκάλῳ προαιρέσει κατάλληλος 
^ ^ / /, Ν Ν Li 
ἐκ τῆς Χριστοῦ παιδαγωγίας περιγενομένη, καὶ τὰ τῆς 
p ^ / 
ἐνεργείας πεπαιδευμέναι σεμναὶ διαπρέπουσιν, πορεία τε 5 
Ν ΄ Ν N Nic b / Ν / 
20 καὶ κατάκλισις καὶ τροφὴ καὶ ὕπνος koi κοίτη kai δίαιτα 
NS € N fs , N e / e / , N 
Kai ἡ λοιπὴ παιδεία᾽ οὐ γὰρ ὑπέρτονος ἡ τοιάδε ἀγωγὴ 
^ , , 
TOU λόγου, ἀλλ᾽ εὔτονος. 
Ἢ , 5 Ν N € λό € Ν e ^ 
100. Ταύτῃ οὖν καὶ σωτὴρ ὁ Aoyos κέκληται, ὁ τὰ 
Ν ^ , N 5 ΄ , , / Ν 
λογικὰ ταῦτα ἐξευρὼν ἀνθρώποις εἰς εὐαισθησίαν καὶ το 
/ ^ N N /, 
σωτηρίαν φάρμακα. ἐπιτηρῶν μὲν τὴν εὐκαιρίαν, ἐλέγχων 
NY Ν /, EY Ἁ 3. f ^ ^ , Ν 
δὲ τὴν βλαβὴν καὶ τὰς αἰτίας τῶν παθῶν διηγούμενος καὶ 
v e, ^ 5 , , / , ^ 7 
τὰς ῥίζας τῶν ἀλόγων ἐπικόπτων ἐπιθυμιῶν, παραγγέλλων 
^ e p, ^ Ν , N e L4 ^ 
μὲν ὧν ἀπέχεσθαι δεῖ, τὰς ἀντιδότους δὲ ἁπάσας τῆς 158 P. 
^ ^ T À ^ N N / 
25. σωτηρίας τοῖς νοσοῦσι προσφέρων τοῦτο γὰρ TO μέ-τὸ 
7] » ^ ^ /, X 
γιστον καὶ βασιλικώτατον ἔργον τοῦ θεοῦ, σώζειν τὴν 
, , ^ N 5 , ^ »«V Ν enm. A 
ἀνθρωπότητα. τῷ μὲν οὖν ἰατρῷ οὐδὲν πρὸς ὑγίειαν 
7] » e / ^ * ^ ^ 
συμβουλεύοντι ἄχθονται οἱ κάμνοντες, τῷ δὲ παιδαγωγῷ τῷ 
^ ^ / NN d Χ 
θείῳ πῶς οὐκ ἂν ὁμολογήσαιμεν τὴν μεγίστην χάριν μὴ 
^ N /, δὴ 7’ /, 
σιωπῶντι μηδὲ παρενθυμουμένῳ τὰς εἰς ἀπώλειαν φερού- 29 
» Ν , N N 7 , Ν Ν e N 
σας ἀπειλας, ἀλλὰ καὶ ταῦτας διελέγχοντι καὶ τὰς ὁρμὰς 
Ν Ν , , SN 
τὰς εἰς αὐτὰς διατεινοῦύσας ἀνακόπτοντι καὶ τὰς καθη- 
7 ^ N » b / e , , / 
3o κοῦύσας πρὸς τὴν ὀρθὴν πολιτείαν ὑποθημοσύνας ἐκδιδα- 
, 5, € Z^ ^ , ^ X /, 
σκοντι; πλείστην ἄρα ὁμολογητέον χάριν αὐτῷ. TO γάρ 


ιἷτο 


^ Ν Ν » 74 7] 3, N 
τοι ζῷον τὸ λογικὸν, τὸν ἄνθρωπον λέγω, ἄλλο τι φαμὲν 25 


ἢ θεάσασθαι τὸ θεῖον δεῖν ; θεάσασθαι δὲ καὶ τὴν ἀνθρω- 


πίνην φύσιν φημὶ χρῆναι, ζὴν τε ὡς ὑφηγεῖται ἡ ἀλήθεια, 


3. ἐστὶν ΕΜ. ἐστὶ PV. 17. οὐδὲν Hervetus pro οὐδὲ, 
ib. γενναία] yevéa P, duabus post 10. ὑγίειαν V. ὑγιείαν V. ὑγείαν MT. 
a literis erasis. 19. ὁμολογήσαιμεν] ὁμολογησάμην 
4. περιγενομένη] περιγινομένη P. 
5. διαπρέπουσιν ΕΜ Ρ, διαπρέπουσι 22. τὰς εἰς] τὰς a m. rec. inser- 
tum in P. ] 


10. re om. M. 26. θεάσασθαι] θεάσασθαι B. 


208 CLEMENTIS [Lis. I. 


3 / e ^ 7 N 93 2N s Ν 
ἀγαμένους ὑπερφυῶς τὸν τε παιδαγωγὸν avrov καὶ τὰς 
3 δ » ^ € , , , , * Ν ε , 
€vroÀas αὑτοῦ, ὡς πρέποντα ἀλλήλοις ἐστὶ καὶ ἀρμοτ- 
49 ^ / e ^ e /, N ^ 
τοντα, καθ᾽ ἣν εἰκονα kai ἡμᾶς ἁρμοσαμένους χρὴ σφᾶς 
, N * N N , hj , 
αὐτοὺς πρὸς TOV παιδαγωγὸν σύμφωνον rov Aoyov ποιη- 35 
/ ^ » ^ » 
5gagévovs τοις ἐργοις τῳ OVTL ζῆν. 


KEQ, IL. 


e (2 M , Ν ' 3 Ν ΄ , [ἡ 
Ort ὡς τὸ κατόρθωμα κατὰ rov ὀρθὸν γίνεται λόγον, οὕτως 
ἔμπαλιν τὸ ἁμάρτημα παρὰ τὸν λόγον. 
^ Ν Ν Ν / NC , N ^ e /, 
10I. Ilàv ro παρὰ τὸν Aoyov rov ὀρθὸν τοῦτο ἁμαρ- 
/, 9 f ^ N y Ν » CN 
το τημά ἐστιν. αὐτίκα γοῦν τὰ παθὴ τὰ γενικώτατα ὡδέ πως 4o 
^ / N M / / 
ὁρίζεσθαι ἀξιοῦσιν οἱ φιλόσοφοι, τὴν μὲν ἐπιθυμίαν ὄρεξιν 
^ / AN Ἁ / » ^ /, οὖ 
159 P. ἀπειθῆ λόγῳ, τὸν δὲ φόβον ἐκκλισιν ἀπειθῆ λόγῳ, ἡδονὴν 
NS es , ^ , 3 / ε Ν by 
δὲ ἐπαρσιν Ψυχῆς ἀπειθῆ Aoyg. εἰ τοίνυν ἢ πρὸς TOV 
Ἃ / , / € / , EY ^ ^ 3. , 
oyov ἀπείθεια ἁμαρτίας ἐστὶ γεννητικὴ, πῶς οὐχὶ ἐξ 
» /, € ^ , € * ^ N 7 εἶ ^ 
15 ἀνάγκης ἢ τοῦ λόγου ὑπακοὴ, ἣν δὴ πίστιν φαμεν, τοῦ 
/ , d , N e 
καλουμένου καθήκοντος ἔσται περιποιητικὴ ; kal yap ἢ 
3 Ν 93. N ’, / , ^ / CON ^ 
ἀρετὴ αὐτὴ διάθεσίς ἐστι ψυχῆς σύμῴφωνος ὑπὸ τοῦ 
/ N ej N / UN N hy , 
λόγου περὶ ὅλον TOv βιον. vai μὴν TO κορυφαιοτατον 
N , , / , 4 
αὐτὴν φιλοσοφίαν ἐπιτηδευσιν λόγου ὀρθότητος ἀποδι- 45 
, € , , /, 5 Ν // ^ A 
20 δόασιν, ὡς ἐξ ἀνάγκης εἶναι τὸ πλημμελούμενον πᾶν διὰ 
N ^ / 9 , , ^ 
τὴν TOU λόγου διαμαρτίαν γινόμενον kai εἰκότως καλεῖσθαι 
’ὔ S of ^ 7 [74 ^ y 
ἁμάρτημα. αὐτίκα γοῦν ore ἥμαρτεν ὃ πρῶτος ἀνθρωπος 
Ν 7 ^ Q Ὡς LY 7 49 EY éc ^ 
καὶ παρήκουσεν τοῦ θεοῦ" “ kai παρωμοιώθη᾽ φησὶ “ τοῖς 
, € » 49 N à! , 3 N 931 Κ' 
κτήνεσιν 0 ἄνθρωπος" παρὰ τὸν λόγον ἐξαμαρτῶν, eiko- 
͵ b! / / 
25 τως ἄλογος νομισθεὶς εἰκάζεται κτήνεσιν. 


, ^ € /, e 
102. Ἐντεῦθεν kai ἡ σοφία λέγει “ἵππος εἰς ὀχείαν᾽" 


IO. ἐστιν FP. ἐστὶ V. in fine versus additum in P. 

12. ἔκκλισιν FMP. Pal. ἔκκλισιν 23. παρήκουσεν FMP. παρήκουσε 
R. ékNvow V. i 

19. αὐτὴν] αὖ τὴν MP. 

21. καὶ εἰκότως] καὶ a m. antiqua 


ib. Psalm. xlix. 12, 20. 


C. XIII. s. 101—103.] PAEDAGOGUS. 209 


Δ / No. i6 Ν , [4 ῇ » 
ὁ φιλήδονος kai ὁ μοιχὸς ἀλογίστῳ κτήνει παρομοιωθεὶς, 
ὃ v EY , /, 4 wu A e , 3 /, 
50 διὸ καὶ émijéper “παντὸς ὑποκάτω ἐπικαθημένου χρεμε- 
“ 7 ^ y , , , 
τίζει-᾽ οὐκέτι, φησὶν, λαλεῖ ὁ ἄνθρωπος" οὐ γὰρ ἐστι 
Ν » € N / € , / δὲ δὴ XA. 
λογικὸς ἔτι 0 παρὰ λόγον ἁμαρτάνων, θηρίον óe δὴ &Ao- 
»y , / (3i ^ 3 ’ὔ "ὃ 7 N 
yov, ékOorov ἐπιθυμίαις, c πᾶσαι ἐπικάθηνται 7)00vat. τὸ 5 
^ , X Ν ^ , N ^ 
δὲ κατορθούμενον κατὰ τὴν ToU λόγου ὑπακοὴν προσῆκον 
LY ^ e ^ 3 y La Ἂ N N 5 
καὶ καθῆκον Στωϊκῶν ὀνομάζουσιν παῖδες" TO μὲν οὖν 
^ ^ , N N ^ , ^ 
60 S. καθῆκον προσῆκον ἐστιν, ὑπακοὴ δὲ θεμελιοῦται évroAaus* 
e N ^ € , e 3 Y 5 N DON 
αὗται δὲ ταῖς ὑποθήκαις αἱ αὐταὶ οὖσαι τὴν ἀλήθειαν 
» NY » € S. ἡ) , N ὰ / ^ IO 
ἐχουσαι GKOTOV, ἐπὶ TO ἐσχατον ὀρεκτὸν, ὃ τέλος νοεῖται; 160 p 
^ / ( , / e 34. 3 ’ 
παιδαγωγοῦσιν, τέλος δέ ἐστιν θεοσεβείας ἡ ἀἰδιος ἀνα- 
, ^ ^ ^ N $^ / , » N N ς / 
παυσις ἐν τῷ θεῷ, τοῦ δὲ αἰῶνος ἐστιν ἀρχὴ TO ἡμέτερον 
/ x / ^ 7 , 9 » * 
5 TéÀos. TO μέντοι τῆς θεοσεβείας κατόρθωμα δι ἐργων τὸ 
^ 3 ^ ej TA N , v M 
καθῆκον ékreAet ὅθεν εἰκότως τὰ καθήκοντα περὶ τὰς 
4 , N , / Ν » e N 
πράξεις, οὐ τὰς λέξεις, συνίσταται: καὶ ἔστιν ἡ μὲν 15 
^ e ^ ^ ^ 5. ^ N 
πρᾶξις ἡ τοῦ Χριστιανοῦ ψυχῆς ἐνέργεια λογικῆς κατὰ 
/ 3 / Ἀν 3 / * ^ ^ * 
κρίσιν ἀστείαν καὶ ὄρεξιν ἀληθείας διὰ τοῦ συμφυοῦς kai 
^ Z / ^ N / 
συναγωνιστοῦ σώματος ἐκτελουμένη, καθῆκον δὲ akoAov- 
, ^ , ^ * ^ / ^ , 
Oov ἐν τῷ βίῳ, θεῷ καὶ Χριστῷ βούλημα εν, karopÜov- 
9.. J ^ hY Ἁ € 7 € e^ ἃ 
μενον ἀϊδίῳ ζωῇ" καὶ γὰρ ὁ βίος ὁ Χριστιανῶν, ὃν παι- 30 
/, ^ /, /, / ^ /, 
δαγωγούμεθα νῦν, σύστημά τί ἐστι λογικῶν πράξεων, 
/ ^ N ^ , /, , /, 
ro TOvTÉGTLP τῶν ὑπὸ τοῦ λόγου διδασκομένων ἀδιάπτωτος 
9. r^ e N , / 
ἐνέργεια, ἣν δὴ πίστιν κεκλήκαμεν. 
N N , Ν ἃ b / 
103. Τὸ δὲ σύστημα ἐντολαὶ κυριακαὶ, αἱ δὴ δόξαι 
Ll m ^ € Tex ^ /, 
οὖσαι Ücikoi ὑποθῆκαι πνευματικαὶ ἡμῖν αὐτοῖς ἀναγεγρά- 25 
, € ^ δὰ hS N lá 
φαται πρὸς τε ἡμᾶς αὐτοὺς καὶ πρὸς TOUS πέλας εὔθετοι" 
N ^ N e 5 * | Mo , / 
kai δὴ καὶ αὗται αὖθις πρὸς ἡμᾶς avravacTpédovat, 


I. ὁ μοιχὸς M. — Aberat ὁ. 15. συνίσταται] συνίστανται BR. 
3. φησὶν Ε΄. φησὶ V. φησὶν post Pal. 
λαλεῖ ΜΡ. 19. τῷ om. ΜΡ. 
7. ὀνομάζουσιν MP. ὀνομάζουσι. ib. ἕν, κατορθούμενον] ἐγκατορθού- 
8. ἐστιν] ἐστι V. μενον Pal. 
Il. παιδαγωγοῦσιν----ἔἰστιν FMP. 25. dvayeypájarar] Ex ávayeypá- 
παιδαγωγοῦσι----ἐστι V. φατε ἃ m. rec. factum in MP. 


E 


210 CLEMENTIS PAEDAGOGUS. [118. I. 


/, ^ € ^ hy A 3, , 
καθάπερ πρὸς rov βάλλοντα ἡ σφαῖρα, διὰ τὴν ἀντιτυπίαν 
^ A y ^ N , , 
παλινδρομοῦσα, ὅθεν καὶ ἔστιν ἀναγκαῖα τὰ καθήκοντα eis 
y e 0N € [4 N ^ 7 N 3 
παιδαγωγίαν θείκην, ὡς ὑπὸ θεοῦ παρηγγελμένα καὶ εἰς 
^ A N 
σωτηρίαν πεπορισμένα. καὶ ἐπεὶ τῶν ἀναγκαίων τὰ μεν 
N b ^ , lY s , ^ /, N A 3 N SS 
5 πρὸς τὸ ζὴν ἐστὶ TO ἐνταῦθα μόνον, τὰ δὲ ἔνθεν πρὸς τὸ 
3 ^ ^ ^ , x 
εὖ Qv ἐκεῖσε ἀναπτεροῖ, ἀναλόγως καὶ τῶν καθηκόντων τὰ 
Χ χ N ot^ ᾿ ^ M X105 ΄, e 
μὲν πρὸς TO ζῆν, τὰ δὲ πρὸς TO εὖ ζὴν διατάττεται. ὅσα 
N 7 N Ἁ 3 N P4 ^ * 
μὲν οὖν πρὸς TO ἐθνικὸν Qv παραγγέλλεται, ταῦτα kal 
hi ^ ^ /, e N N N 5 ^ 
παρὰ τοῖς πολλοῖς δεδήμευται, ἃ δὲ πρὸς τὸ εὖ ζῆν 
e 7 , e X o 9X SUE eS / ^ N 
το ἁρμόττει, ἐξ ὧν τὸ ἀΐδιον ἐκεῖνο περιγίνεται ζῆν, ταῦτα δὲ 
3 € ^ 7 ^ / ^ ^ 
ἐν ὑπογραφῆς μέρει ἐξ αὐτῶν avaAeyouévois τῶν γραφῶν 
5 y ^ 
ἐξέστω σκοπεῖν. 


4. ἐπεὶ] Ex ἐπὶ factum in P. 12. Incodicibussubscriptum Κλή- 
8. τὸ om. DR. μεντος παιδαγωγοῦ τῶν εἰς τρία τὸ ἃ. 


20 


KAHMENTOJXZ 


IIAIAATOT'OY B. 


ARGUMENTUM. 


Car. I. Quomodo circa alimenta versari oporteat. (ὃ. 1-18.) C. IL. 
Quomodo in potu se gerere oporteat. (δ. 19-34.) C. IIL. In 
sumptuosam vasorum suppellectilem non esse studium conferendum. 
($. 35-39.) C. IV. Quomodo in conviviis se recreare oporteat. 
(δ. 49-44.) C. V. De risu. (δ. 45-48.) C. VI. De turpiloquio. 
(δ. 49-52.) C. VII. Quaenam observare oporteat eos, qui honeste 
simul vivunt. (δ. 53-60.) C. VIII. Num unguentis et coronis uten- 
dum sit. (δ. 61-76.) C. IX. Quomodo se in somno gerere oporteat. 
(δ. 77-82.) C. X. Quaenam de procreatione liberorum tractanda 
sint. ($.83—115.) C. ΧΙ. De calceamentis. (δ. 116, 117.) C. XIL. 
Non oportere gemmas et aureum ornatum stupere et admirari. 


(8. 118—129.) 


KEd. A. 


Πῶς περὶ τὰς τροφὰς ἀναστρεπτέον. 


162 Ῥ, 


ἜΧΟΜΕΝΟΙΣ τοίνυν τοῦ σκοποῦ καὶ τὰς γραφὰς πρὸς 5 


Ν Ἁ ^ 7 ΕῚ Le € ^, 
τὸ βιωφελες τῆς παιδαγωγίας ἐκλεγομένοις, ὁποῖον τινα 


5 N 9 Ν , N A / 
εἰναι χρὴ παρ ὅλον τον βιον τὸν Χριστιανὸν καλούμενον, 


^ e / , / 53 € ^ 3'1,.9* Viel 
κεφαλαιωδῶς ὑπογραπτέον. ἀρκτέον οὖν ἡμῖν ἀφ᾽ ἡμῶν 


I. ΚΛΉΜΕΝΤΟΣ ---Β] In V prae- 
scriptum Κλήμεντος παιδαγωγοῦ τῶν 
εἰς τρία τὸ δεύτερον, quae in F in 
fine hujus libri subscripta sunt. 
Lemmata capitum in V non solum 
singulis capitibus praefixa ut in 
FMP, sed etiam conjunctim in ini- 
tio posita, Τάδε ἔνεστιν ἐν rà β λόγῳ 


τοῦ Παιδαγωγοῦ. πῶς περὶ τὰς τροφὰς 
ἀναστρεπτέον κεφάλαιον ἃ, οὖ sic porro 
usque ad (8. Eodem modo Vic- 
torius lemmata libri tertii con- 
juncta proposuit. In P lemma so- 
lum indicis rà ἐν τῷ δευτέρῳ λόγῳ 
τοῦ παιδαγωγοῦ. 


P2 


219 CLEMENTIS [Lis. IT. 


^ "d / / / / 
αὐτῶν καὶ ὅπως ἁρμόττειν ye χρή. στοχαζομένοις τοίνυν 
^ ^ /, σ΄ x CE ^ 
TS συμμετρίας TOU συνταγματος, ὁποῖον τινα τῳ εαυτοῦ 39 
/ [r4 e ^ » ^ NY 
σώματι ἕκαστον ἡμῶν προσφέρεσθαι, μᾶλλον δὲ ὅπως 
^ /, N , , /, Ν ^ 
αὐτὸ κατευθύνειν χρὴ Aekréov' ὁπόταν γάρ τις ἀπὸ τῶν 
» b » ^ y ^ ^ 7 ^ , Ν 
5 ἐκτὸς καὶ αὐτῆς ἔτι τῆς τοῦ σώματος ἀγωγῆς ἐπὶ τὴν 
^, 5 EY € b ^ , v / ^ Ἁ 
διάνοιαν ἀχθεὶς ὑπὸ τοῦ λόγου τὴν θεωρίαν τῶν κατα 
N » , Ν / 3 ^ , y 
rov ἄνθρωπον συμβαινόντων κατὰ φύσιν ἀκριβῶς ἐκμάθῇῃ, 
5, * /, i! ^ * 5 Ν N X. ^ 
εἴσεται μὴ σπουδάζειν μὲν περὶ τὰ ἐκτὸς, TO δὲ ἴδιον τοῦ 
3 / No ^ ^ 3 / e / N N 
ἀνθρώπου τὸ ὄμμα τῆς ψυχῆς ἐκκαθαίρειν, ἁγνίζειν δὲ καὶ 
MN / 3 g^ e M 5... ἢ ^ , Ν , 
10 Τὴν σάρκα αὐτῆς. ὁ γὰρ ἐκείνων καθαρῶς ἀπολυθεὶς, δι 35 
e » ^ ^ y ^ y 
ὧν ἔτι χοῦς ἐστιν, τί ἂν ἄλλο προυργιαίτερον ἑαυτοῦ ἔχοι 
Ν δ Led ^ N L4 ^ ^ N 
πρὸς TO ὁδῷ ἐλθεῖν ἐπὶ τὴν κατάληψιν ToU θεοῦ ; oi μεν 
ἊΝ / / ^ 1d , 
163 P. δὴ ἄλλοι ἄνθρωποι ζῶσιν, ἵνα ἐσθίωσιν, ὥσπερ ἀμέλει 
IY NN, ^ Qe ΟΝ ΕῚ 5. 5» 7 3 € / 
Kal τὰ ἄλογα ζῷα, οἷς οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ γαστήρ ἐστιν ὃ βίος, 
£4 N € b! , / 74 e ^ 
15 ἡμῖν δὲ ὁ παιδαγωγὸς ἐσθίειν παραγγέλλει, ἵνα ζώμεν. 
» * » e^ v e N » N e N € M! N 
οὔτε yap épyov ἡμῖν ἡ τροφὴ ovre σκοπὸς ἡδονὴ, ὑπερ δὲ 
^ , ^ ^ ^ € , 5 , / 
τῆς ἐνταῦθα διαμονῆς, ἣν ὁ λόγος εἰς ἀφθαρσίαν παιδα- 
γωγεῖ. 
IN 7 , ^ N 
2. Διὸ καὶ ἐκκρίνεται 7) τροφη. ἁπλὴ δὲ αὕτη kai4o 
3 v4 € 3 y 7 e "m x 5 7 
20 ἀπερίεργος ἡ ἀληθεια καταλλήλως ἁπλοῖς καὶ ἀπεριέργοις 
e , , € b! , * ^ 3 3 Χ 
ἁρμόζουσα παιδίοις, ὡσὰν εἰς τὸ ζῆν, οὐκ εἰς τρυφὴν 
5 7 M NS ^ N ^ € / ^ 
ἐπιτήδειος" TO δὲ ἐκ δυοῖν TO (v τοῦτο ὑγιείας τε καὶ 
9 7 / fe / » ^ ^ x 
ἰσχύος σύγκειται, oig μάλιστα κατάλληλον τῆς τροφῆς τὸ 
» » M 5 /, N ^ / b! / 
εὔκολον, εἴς τε τὰς ἀναδόσεις καὶ TOU σώματος τὴν κουφο- 
^ e 5 Ἂς 
25 Tyra. χρησιμεῦον, ἐξ ὧν αὔξησίς τε καὶ ὑγίεια καὶ ἰσχὺς 
Ἁ y ^ N / € ^ 
δικαία, οὐχὶ δὲ ἄδικος ἢ σφαλερὰ καὶ ἀθλία ὡς 7) TOV 


3 ^ 5 3 / / € N 5 
ἀθλητῶν ἐξ ἀναγκοφαγίας περιγίνεται. αἱ μὲν οὖν πολυ- 45 


6. ἀχθεὶς] ἀναχθεὶς BR. Pal. 22. δυοῖν ΒΗ. δυεῖν ceteri. 
II. ἐστι» ΜΡ, eov V. ib. ὑγιείας Ε΄. ὑγίειας (hoc accen- 
14. ἀλλ᾽ ἢ] ἀλλ᾽ ἢ libri hie et ali- tu) V. ὑγείας P. 
bi, etsi non constanter. 24. τὴν om. M. 
20. ἡ ἀλήθεια N. ἡ om. ceteri. 25. ὑγίεια ΕὟΝ. ὑγεία MP. 
Conf. infra p. 218) 87 225,2. 26. kai ἀθλία] ἢ ἀθλία Pal. 


ib. ἀλήθεια] ἀληθείᾳ Μ. 


50 


61 5. 


Ci 1:83, 3.] PAEDAGOGUS. 213 


^ , 5 ’ὔ 7 » / FA 
ειἰδεῖς ποιότητες ἀποπτυστέαι, ποικίλας ἐντίκτουσαι βλά- 
, 5 ^ /, 
Bas, καχεξίας σωμάτων, ἀνατροπὰς στομάχων, ἐκπορνευ- 
, ^ ͵ / / ΔΑ ^ 
οὐσης τῆς γεύσεως διὰ τινος κακοδαίμονος τέχνης τῆς 
^ ^ ^ y /, 
ὀψαρτυτικῆς καὶ τῆς ἀμφὶ τὰ πέμματα ματαιοτεχνίας. 
N " * ^ ^ N 5 ^ , /, 
τροφὴν yap τολμῶσιν καλεῖν τὴν ἐν τρυφαῖς ἐπιτήδευσιν 
93 € M ^ , 5 , b € 
εἰς ἡδονας ἐπιβλαβεῖς ὀλισθανουσαν. Αντιφάνης δὲ ὁ 
/, Y ^ , ^ y 57 
Δήλιος ἰατρὸς καὶ μίαν τῶν νόσου αἰτιῶν ταύτην εἰρηκεν 
m » , v / Pa Ν. N 5 , 
τῶν ἐδεσμάτων τὴν πολυειδίαν, τῶν περὶ τὴν ἀλήθειαν 
δυσαρεστούντων κενοδοξίᾳ ποικίλῃ τὸ σῶφρον τῆς διαίτης 
ρ , Hi p 7) 7) 
, Z NS /, 
ἐξομνυμένων καὶ τὰς διαποντίους πολυπραγμονούντων 
Á, 
ἐδωδας. 
5 N 74 ^ , e A , ^ 
3. Καμοὶ μὲν ἔλεος ὕπεισι τῆς νόσου, οἱ δὲ ἐξυμνεῖν 
» 9 7] Y € N ^ 
οὐκ αἰσχύνονται τὰς σφετέρας ἡδυπαθείας τὰς ἐν τῷ 
"^ ^ e^ / ^ 
πορθμῷ τῷ Σικελικῷ σμυραίνας πολυπραγμονοῦντες καὶ 
N 3 7 hy N 7 7 
τὰς ἐγχέλεις τὰς Μαιανδρίους καὶ τοὺς ἐν Μήλῳ ἐρίφους 
lY Ν , /, ^ hY N / ’ 
καὶ τοὺς ἐν Σκιαθῳ κεστρεῖς καὶ τὰς Πελωρίδας KOyXas 
S v » Ng N 3 7 Ἁ hy 5 
καὶ τὰ ὀστρεια τὰ ᾿Αβυδηνὰ, οὐ παραλείποντες δὲ τὰς ἐν 
Λιπάρα (ὃ ἠδὲ τὴ JA ^» M , 
pa μαινίδας οὐδὲ τὴν yoyyvAgv τὴν Μαντινικὴν, 
, N 3 N N N ^ 3 7 ^ y 
ἀλλὰ οὐδὲ τὰ παρὰ τοῖς ᾿Ασκραίοις τεῦτλα, κτένας τε 
ΕῚ ^ / 7 3 A! Χ 
ἐκζητοῦσιν Μηθυμναίους καὶ ψηττας Αττικὰς καὶ τὰς 
7 4 e 
Aadviovs κίχλας Χελιδονίους Te ἰσχάδας, δ ἃς εἰς 
€ P /, ej / € 7 3 , 
Ελλάδα πεντακοσίαις ἅμα μυριάσιν ὁ κακοδαίμων ἐστεί- 
2 » “15 ὔ ^ x L] N 
Aaro llépams. ὄρνεις ἐπὶ τούτοις συνωνοῦνται TOUS ἀπὸ 


5. τροφὴν] τρυφὴν ΜΝΉ. Pal. 
6. ὀλισθάνουσαν Scripsi pro ὀλι- 
σθαίνουσαν. 


16. κεστρεῖς] Attica accusativi 
forma κεστρέας apud. Athenaeum. 

ib. Πελωρίδας Lemma xóyxn me- 
λωρία in margine F. 

17. ὄστρεια] ὄστρια FMP, sed 


7. τῶν νόσου αἰτιῶν] τῶν νόσων 
3 ἢ 
αἰτίαν Pal. 


15. Μαιανδρίους Scripsi pro Μαι- 
ανδρείους. Μαιανδρείους scripsit li- 
brarius cui adjectivum ἀνδρεῖος ob- 
versabatur, quemadmodum libra- 
rius in F lemma in margine scrip- 
Sit ἔγχελυς μαιανδρεῖος. 

ib. τοὺς ἐν] τὰς ἐν BNR. τοὺς ἐν 


est apud Athenaeum 1. p. 4. 


correctum in Εἰ a manu prima. 
Lemma in margine ὄστριον ἀβυδη- 
νόν. 

10. vapaXe(movres] παραλείποντας 


BR et Exc. Μ55. apud Sylb. 


18. μαινίδας] μενίδας F. μενίδας M P. 
20. ἐκζητοῦσιν M. ἐκζητοῦσι. 
21. Χελιδονίους] Χεληδονίους MP. 


o 


Las 


164 P. 


20 


214 CLEMENTIS [Lrs. TI. 


, , ^ 5 ^ ^ ^ ^ 
Φασιδος, ἀτταγᾶς Αἰγυπτίας, Μῆδον ταῶνα. ταῦτα τοῖς 
[A A 9 ΄, e / ^» » 
ἡδύσμασιν ἐξαλλάσσοντες οἱ γαστρίμαργοι τοῖς ὄψοις ἐπι- 
/ e N , , Ν ἢ » /, 
κεχήνασιν, ὅσα re χθὼν πόντου re βένθη kai ἀέρος ἀμέ- 
3 F ^ ^ /, 
τρητον εὖρος ἐκτρέφει τῇ αὑτῶν ἐκποριζόμενοι λαιμαργίᾳ" 
/ 9 ^ ΄ὔ ΄ e 
5 σαγηνεύειν ἀτεχνῶς οἱ πλεονέκται καὶ πολυπράγμονες οὗτοι 
5 € ^ / 
ἐοίκασιν εἰς ἡδυπάθειαν τὸν κόσμον, ταγήνοις σίζουσιν 
7 3 δ Ἁ 5, EY * , 7 hy 
περιηχούμενοι, ἀμφὶ τὴν tyów καὶ τὸν ἀλετρίβανον τὸν το 
" ^ / e / ΄ NY 
πάντα αὐτῶν κατατρίβοντες βίον ot παμφάγοι, καθάπερ TO 
^ ^ [r , 5 N ^N 3 e^ 
πῦρ τῆς ὕλης ἐξεχόμενοι. ἀλλὰ καὶ τὴν εὔκολον βρῶσιν 
NN » 3 , , , ^ ^ N / 
10 τὸν ἄρτον ἐκθηλύνουσιν ἀποσήθοντες ToU πυροῦ τὸ τροφι- 
€ N ^ ^ ^ » 7 e ^ 
165 P. μον, ὡς τὸ ἀναγκαῖον τῆς τροφῆς ὄνειδος γίνεσθαι ἡδονῆς. 
, » δ “Ὁ N ^ » , € / 
4. Οὐκ ἐχει δὲ ὅρον παρὰ τοῖς ἀνθρώποις ἡ λιχνεία. 
* M 3 ^ , N N ’ Ν Ἁ Ν 9 
καὶ γὰρ εἰς τὰ πέμματα καὶ τὰ μελίπηκτα, πρὸς δὲ καὶ εἰς 
N / , 4 , ΄ ^ ec- y 
τὰ τραγήματα ἐξώκειλεν ἐπιδορπισμάτων πλῆθος εὑρί- 
N / ^ 
15 σκουσα, παντοδαπὰς θηρωμένη ποιότητας. καί μοι δοκεῖ 15 
ε ^ » N ^ , 5 N 
ὁ τοιοῦτος ἄνθρωπος οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ γνάθος εἶναι: ““μηδὲε 
, € x ^ /, ^ 
ἐπιθυμει" φησὶν ἡ γραφὴ “τῶν ἐδεσμάτων τῶν πλου- 
7 99 ^ ^ » 7 ^ * 9 σες ς 
ciov." ταῦτα yap ἔχεται βίου ψευδοῦς τε καὶ αἰσχροῦ" οἱ 
N ον 94. ^ y e , ES. 4 , / 
μὲν yàp ἐξέχονται τῶν ὄψων, à per ὀλίγον ἐκδέχεται 
N € ^ it ^ , SN ^ hj 5 , 
20 kozrpov, ἡμῖν δὲ τοῖς θηρωμένοις τὴν βρῶσιν τὴν ἐπουρα- 
d , ^ v Ν 5 IN ^ » 
νιον ἄρχειν ἀναγκὴ τῆς ὑπὸ TOV οὐρανὸν γαστρὸς, ἔτι Te 
^ Ν ^ /, ^ ἃ ε N , 
μᾶλλον καὶ τῶν ταύτῃ προσφιλῶν, ἃ 0 θεὸς καταργήσει; 
/ / 7 d 
φησὶν ὁ ἀπόστολος, εἰκότως ἐπικαταρώμενος λαιμαργοις 
3 / N ^ / ^ / , e ε b 
ἐπιθυμίαις" τὰ γὰρ βρώματα τῇ κοιλίᾳ, ἐξ ὧν ὃ σαρκικὸς 2o 


I. ἀτταγᾶς] ἀτταγὰς libri. I5. καὶ εἰς] καὶ om. N. 

4. αὑτῶν] αὐτῶν libri. 16. Proverb. xxiii. 3. 

6. σίζουσιν F. σίζουσι V. 20. ἐπουράνιον----τῆς ὑπὸ τὸν ovpa- 

7. περιηχούμενοι] περηχούμενοι P, νὸν γαστρὸς] Ludit in ambiguitate 
Sed corr. a m. rec. in marg. voc. οὐρανός (quod non solum coe- 


ib. tyàw (« altero in ; mutato) P. lum, sed etiam palatum significat), 
Scribebatur ἴγδην, forma deteriore, utalii, de quibus v. Thesaur. s. ἢ. v. 
de qua dixi in Thesauro vol.4. p. vol 5. p. 2405. 
503. 22. προσφιλῶν] προσφυῶν Jacob- 
9. εὔκολον codices omnes. εὔχολον sius ad Achill. Tat. p. 425. 
V, typothetae errore. 35. ΤΟΙ T V1 13. 


C. I. s. 4, 5.] PAEDAGOGUS. 915 


» € * M Ν 3 , / ^ , “ 
ὄντως οὑτοσὶ καὶ φθοροποιὸς ἀπήρτηται βίος, ὃν ἀγάπην 
Ν ^ ^ »242^ / / à ΄ 
τινὲς τολμῶσι καλεῖν ἀθύρῳ γλώττῃ κεχρημένοι, δειπνα- 
’ ^ /, N ^ N 
ριά τινα κνίσης καὶ ζωμῶν ἀποπνέοντα, τὸ καλὸν kai 
, » ^ , N /, τ € / 
σωτήριον ἔργον τοῦ λόγου, τὴν ἀγάπην τὴν ἡγιασμένην; 
^ , ^ Ν 
κυθριδίοις καὶ ζωμοῦ ῥύσει καθυβρίζοντες, ποτῷ τε καὶ b 
aj ^ ^ » / 
τρυφῇ koi καπνῷ βλασφημοῦντες τοὔνομα σφάλλονται 
e^ 4 , * » 7 ^ ^ £ 
τῆς ὑπολήψεως, τὴν ἐπαγγελίαν τοῦ θεοῦ δειπναρίοις 
» ^ , N N Ν 3 «VN ^ , 
25 ἐξωνεῖσθαι προσδοκήσαντες. τὰς μὲν γὰρ ἐπὶ τῆς εὐφρο- 
ἊΝ 7 » v , ,F 
σύνης συναγωγὰς ἐγκαταλεγόμενοι kal αὐτοὶ δειπναρια τε 


μι 


NM N Ν 5 / ^ ^ b! Z 
καὶ ἄριστα καὶ δοχας εἰκότως ἂν καλοῖμεν τὴν συνήλυσιν το 
’ e / , N 7 Nw € 4 e , 
ταύτην ἑπόμενοι λόγῳ, τὰς τοιαύτας δὲ ἑστιάσεις ὃ κύριος 
3» , / / - ^ N ξεν "3 08 
ἀγάπας ov κέκληκεν. λέγει γοῦν πη μὲν * orav. κληθῇς 
/, N qq 7 , N , , , 
εἰς γάμους, μὴ κατάκεισο εἰς τὴν πρωτοκλισίαν, ἀλλ 
ej ^ , ^ » / 3 , 49 ^ x 
ὅταν κληθῆς, εἰς τὸν ἐσχατον TOTOV ἀνάπιπτε,᾽" πῆ δὲ 
ej ^ 3) ^ ^ 7; 5 3. ὦ 
* ὅταν ποιῇς ἄριστον ἢ OeUrvov" koi πάλιν “ ἀλλ᾽ ὅταν 15 
^ Ἁ , N , 9.9. 5 JJ? e , ^ 
ποιῇς δοχὴν, κάλει τοὺς πτωχούς," ἐφ ᾧ μάλιστα δεῖπνον 
᾿ y » , 5 VÀ ^ / 
ποιητέον. ἔτι τε ““ ἀνθρωπὸς τις ἐποίησε δεῖπνον μέγα 
NA SET SEA 7 
20 καὶ ἐκάλεσεν zroAÀovs." 166 P. 
, * , ej e , , , , ^ 
5. AAA αἰσθάνομαι ὅθεν ἡ εὐπρόσωπος ἐρρύη τῶν 
4 / 
δείπνων προσηγορία, 20 
San. N ^ , ^ ^ / δι ^ 
ἀπὸ τῶν φαρύγων kal φοιτητῆς μανίας ἐπὶ δεῖπνον 
Ν Ν / δ΄ N e , ^ 
κατὰ TOV κωμικὸν. ἔστι γὰρ ὡς ἀληθῶς 
τὰ πολλὰ τοῖς πολλοῖσι τοῦ δείπνου χάριν. 
» ’ » SN N ’ ^ 
ov yap που μεμαθήῆκασι τὸν θεὸν παρασκευάσαι τῷ δημι- 

A ^ / / ^ * N ^ , 
ουργήματι, τῷ ἀνθρώπῳ λέγω, σῖτα καὶ ποτὰ TOU σώζε- 25 
/, A ^ ej 9 X ^ 

σθαι χάριν, οὐχὶ δὲ τοῦ ἥδεσθαι, ἐπεὶ μηδὲ ὠφελεῖσθαι 


3. κνίσης] κνίσσης V. ib. φοιτητῆς Sylb. pro φοιτητής. 
6. kai καπνῷ---ὑπολήψεως om. N. 10. ἐπὶ δεῖπνον Pal. ἐπίδειπνον R. 
12. Luc. xiv. 8, ro. ἐπιδείπνων FMPV. 

15. Ibid. 12; 13. 22. ἔστι yàp | τὰ πολλὰ----χάριν] 
17. Ibid. 16. Haec quoque ex comico poeta 
ib. μέγα ex P pro μέγαν. sumta esse monet Meinekius Com. 
18. ἐκάλεσεν FP. ἐκάλεσε. vol. 4. p. 610. 


21. φαρύγων Klotz. pro φαρύγγων. 23. πολλοῖσι Klotzius pro πολλοῖς. 


216 CLEMENTIS [Lis. II. 


Ἂς 7] ^ / ^ » 
πέφυκεν τὰ σώματα ἐκ τῆς πολυτελείας των βρωματων" 35 
^ hy / ^ » / 7 
πᾶν γὰρ τοὐναντίον οἱ ταῖς εὐτελεστάταις χρώμενοι τρο- 
^ ; κ᾿ , 
(ais ἰσχυρότατοί εἰσι καὶ ὑγιεινότατοι καὶ γενναιότατοι, 
^ , hY 3 , 
ὡς οἰκέται δεσποτῶν καὶ γεωργοὶ κτητόρων: καὶ οὐ μόνον 
e 7] X y d € /, 
5 ῥωμαλεώτεροι, ἀλλὰ καὶ φρονιμώτεροι, ὡς φιλοσοῴοι 
S. / * ἊΝ ^ ^ »NN 
πλουσίων" ov γὰρ ἐπέχωσαν τὸν νοῦν ταῖς τροφαῖς οὐδε 
P4 N ^ / N ^ y 3 ’ /, 
ἡπάτησαν αὐτὸν ἡδοναῖς. ἀγάπη δὲ τῷ ὄντι ἐπουράνιος 
N hy , / Á, € 
ἐστι τροφὴ, ἐστίασις λογικὴ, “πάντα στέγει, πάντα ὑπο- 
7 , 3 7] ς 3 ΤΑ ὃ Ψ' /, 49 ςς ’ὔ 
μένει, πάντα ἐλπίζει, 7) ἀγάπη οὐδέποτε πίπτει,᾽" ““ μακάριος 
D ’ y ^ /, ^ ^ /, 
το ὃς φάγεται ἄρτον ἐν τῇ βασιλείᾳ ToU coU," χαλεπώτατον 49 
Á /, v y » y 3 
δὲ πάντων πτωμάτων τὴν ἄπτωτον ἀγάπην ἄνωθεν ἐξ 
m N N » / Ν 7 
οὐρανῶν ἐπὶ τοὺς ζωμοὺς ῥίπτεσθαι χαμαί. καὶ οἴει με 
ὃ ^ € ^ 0 N , 14 ἈΝ hy 49 ἣν 
εἴπνον ἡγεῖσθαι τὸ καταργούμενον ; “ ἐὰν yap" φησὶν 
ς διαδῶ τὰ vmr& ζ Ly à δὲ u» e "δέ 
ρχοντὰ μου, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν 
15 eu 
2] . 
, ej 5 Ψ ^ , ὮΝ € , QN e 
6. 'Tavrgs ὅλης ἀπήρτηται τῆς ἀγάπης ὁ νόμος καὶ o 
/ ^ 7] y M , Ἂν 
λόγος, κἂν ἀγαπήσῃς κύριον τὸν θεὸν σου καὶ τὸν πλη- 
7 ^ , P δ᾽ X» / 3 / e 
σίον σου ἐν οὐρανοῖς ἐστιν αὕτη ἡ ἐπουράνιος εὐωχία, ἢ 
V ^ 7 ^ ^ 3 /, 
δὲ ἐπίγειος δεῖπνον κέκληται, ὡς ἐκ τῆς γραφῆς ἀποδέ- 45 
, » Ἁ /, x ^ 9 9 
20 δεικται, δι ἀγάπην μὲν γινόμενον τὸ δεῖπνον, ἀλλ᾽ οὐκ 
Á N ^ ^ N / ^ 
ἀγάπη TO δεῖπνον, δεῖγμα δὲ εὐνοίας κοινωνικῆς καὶ eupe- 
Χ 3 ^ * N 5 
« uy βλασφημείσθω οὖν ὑμῶν τὸ ἀγαθὸν, οὐ 
, e / -— ^ ^ , * 
γάρ ἐστιν ἡ βασιλεία τοῦ θεοῦ βρῶσις koi vocis" φησὶν 
/ e N N 3 ἢ » ^ 9 i 
ὁ ἀπόστολος, ἵνα μὴ TO ἐφήμερον ἄριστον vorn, * ἀλλὰ 
7 y ἊἋ /, /, 
25 δικαιοσύνη καὶ εἰρήνη kai χαρὰ ἐν πνεύματι ἁγίῳ." rovrov 


ταδότου. 


e M m WE NS 0» ^ » Ν / 
167 P. 0 φαγων τοῦ &pigTOU TO ἄριστον τῶν OvTOV τὴν βασιλείαν 


Ι. πέφυκεν FMP. πέφυκε V. ΤΟ. ἄρτον ex P pro ἄριστον. 

3. καὶ γενναιότατοι om. D. 12. καὶ supra versum P. 

4. οἰκέται] οἰκέταις D. I3. ἡγεῖσθαι] διηγεῖσθαι P. 

8. Cor. I xiii. 7 sq. ib. Cor. I xiii. 5. 

9. πίπτει Ῥ. ἐκπίπτει V. Sed ἐκ ib. φησὶν F. φησὶ V. 
punctis notatum in F ut delendum 22. 0pGvpro ἡμῶνοχ Rom. xiv.16. 
sit. Et πίπτει apud Paulum ad Cor. 24. u7jadditum ex Pal. solo,in quo 


I xiii.8. est in codicibus optimis. ^ est tva μὴ τὸ φαγεῖν ἡ βασιλεία νοηθῇ. 
ib, Luc. xiv. 15. 26. τὴν om. R. 


62 5. 


C. I. s. 6, 7.] PAEDAGOGUS. 217 


TOU θεοῦ κτήσεται, μελετήσας ἐνθένδε ἁγίαν συνήλυσιν 
ἀγάπης οὐράνιον. ἐκκλησίαν. 
* EY ^ ^ ἣ, 
7. ᾿Αγάπη μὲν οὖν χρῆμα καθαρὸν καὶ τοῦ θεοῦ ἄξιον, 
2, N Sac c € , ςς Ν ^ / S (δ » 
ἔργον δὲ αὐτῆς ἡ ueraOoats, “ φροντὶς δὲ παιδείας cya, 
^ € / , ἐς .5 ’ N p , 3. Δ 49 e 
ἣν ἡ σοφία λέγει, * ἀγαπὴ δὲ τήρησις νόμων αὑτῆς." ai 
N / - » /, /, » 3 ^ 
δὲ εὐφροσύναι αὗται ἔναυσμά τι ἀγάπης ἐχουσιν ἐκ τῆς 
, ^ , 9 5... 7 3 , 
πανδήμου τροφῆς συνεθιζόμενον εἰς ἀΐδιον τρυφήν. ἀγάπη 
. 5 ^ , » e c € / ΄ὕ 3 7 
μὲν οὖν δεῖπνον οὐκ ἐστιν, ἡ δ᾽ ἑστίασις ἀγάπης 971000. 
ςς θέ N 49 C ^ ἐξ [4 Ἐν ἃ » ’ 
μαθέτωσαν yap" φησὶν “ οἱ υἱοί σου, οὗς ἡγάπησας, 
,- ej 5 € 7 ^ ^ » 
κύριε, ὅτι οὐχ αἱ γενέσεις τῶν καρπῶν τρέφουσιν ἀνθρω- 
3 N N e^ , NS 7 ^ 
πον, ἀλλὰ TO ῥῆμα σου TOUS σοὶ πιστεύοντας διατηρεῖ" ^ 
» b 9» 9 Ψ , ε / , Ν Ν bl ^ 
οὐ yàp ἐπ᾽ ἄρτῳ ζήσεται ὃ δίκαιος. ἀλλὰ yàp τὸ δεῖπνον 


» b € ^ LY » 5 7] 3 » , 
ἐστω λιτὸν "uv καὶ εὔζωνον, ἐπιτήδειον εἰς εγρηγορσιν, 


/ . » 4 , 5 » /, » Ἁ 
5 ποικίλαις ἀνεπίμικτον ποιότησιν, οὐκ ἀπαιδαγώγητον οὐδὲ 


^ ^ ) b M , , / , / , [4 
roUro' ἀγαθὴ yap kovporpodos εἰς κοινωνίαν ἀγάπη ἐφο- 
» , N /, e N ^ ^ 
διον ἐχουσα πλούσιον, τὴν αὐτάρκειαν, 1) δὴ ἐφεστῶσα τῇ 
ex / y /, / b ^ 
τροφῇῃ, δικαίᾳ ποσότητι μεμετρημένη, σωτηρίως τὸ σῶμα 
^ ^ 7 ^ e Α 
διοικοῦσα καὶ τοῖς πλησίον ἀπένειμέν τι ἐξ αὐτῆς, ἡ δὲ 
« 7 v , ’ὔ 7 N » ^ 
ὑπερβλύζουσα τὴν αὐτάρκειαν δίαιτα τὸν ἄνθρωπον κακοῖ, 
^ N b N , λυ N , / , / 
νωθῆ μὲν τὴν ψυχὴν, ἐπισφαλὲς δὲ εἰς νόσον ἐργαζομένη 
N ^ N N / / 
τὸ σῶμα. ναὶ μὴν προστρίβονται βλασφημίας δυσανα- 


^ Ν ς / 
10 σχετοῦσαι περὶ τὰς καρυκείας ἡδοναὶ, λιχνείαν, λαιμαρ- 


, 3 » , , , 7 ^ , 
γίαν, ὀψοφαγίαν, ἀπληστίαν, ἀδηφαγίαν. μυΐαι τούτοις 
^ ^ 3 , ^ / 7 
οἰκείαι τοῖς ὀνόμασιν καὶ γαλαῖ, κολακές τε καὶ μονο- 


/ * 3 ^ ^ Ν᾿ 
μάχαι καὶ τὰ ἀγρια τῶν παρασίτων φῦλα, γαστρὸς 


ἡδονῆς οἱ μὲν τὸν λόγον, οἱ δὲ τὴν φιλίαν, οἱ δὲ τὸ ζῆν 
4. φροντὶς δὲ----τήρησις om. N. I5. κουροτρόφος Hervetus. κου- 
5. Sap. vi. 17 sq. ροτρόφος αὐτάρκεια libri. Respicit 


6. ἔχουσιν ΕΜ, ἔχουσι V. 'Trans- Hom. Od. 9, 27. τρηχεῖ᾽, ἀλλ᾽ ἀγαθὴ 
posui autem cum ΜΡ: ceteri post κουροτρόφος. 


τροφῆς habent. 20. νωθὴ MNP. νωθοῖ V. 
4. τρυφὴν] v in litura P. 10. νόσον MNP. τὴν νόσον V. 
9. Sap. xvi. 26. 22. λιχνείαν] ex ex « factum in P. 


12. Cf. Deut. vii. 3. Matth. 23. ἀδηφαγίαν] ἁδηφαγίαν FM. 
lv. 4. 24. ὀνόμασιν FP. ὀνόμασι V. 


5 


25 
168 P. 


218 CLEMENTIS [Lis. II. 


» / $9 ἧς. / [4 m) 3 / 
ἀποδιδόμενοι, ἐπὶ γαστέρας ἕρποντες, θηρία ἀνδρείκελα 
9 , ^ " * 3 ^ ^ 7 / 
κατ᾽ εἰκόνα τοῦ πατρὸς αὑτῶν τοῦ λίχνου θηρίου. ἀσώτους 
9 3 hy /, ^ - ^ 
T αὑτοὺς OL καλέσαντες πρῶτοι εὖ μοι δοκοῦσιν αἰνίττε- 
Ν 7 , ^ 5 / , Ἁ ν᾿: ^ 
σθαι TO τέλος αὐτῶν ἀσώστους GQUTOUS κατὰ ἐκθλιψιν τοῦ 
7 , , 3 N e N 
5 σίγμα στοιχείου vevonkores. ἢ yap οὐχ οὗτοι οἱ περὶ τας 15 
/ 3 7 EY N 7 ^ € 
λοπάδας ἀσχολούμενοι καὶ τὰς μεμορημένας τῶν ἠἡδυσμά- 
7] /, ^ / 
των περιεργίας, οἱ ταπεινοῴφρονες, χαμαιγενεῖς, τὸν ἐφήμερον 
"4 7 / 
διώκοντες βίον, ὡς ov ζησόμενοι ; 
» hy J. * , ^ 
8. Τούτους ταλανίζει διὰ “Ἡσαΐου τὸ ἅγιον πνεῦμα, 
3 ^ 3 ’ v » ε / , * Χ 
το ηρέμα πως τῆς ἀγαπὴς TO ονομα ὑπεξελόμενον, ἐπεὶ μὴ 
Ἁ / € e / 5 ἰ «4 3 * δὲ , 7 ΕῚ , 
κατὰ λόγον ἡ ἐστίασις ἢν" “ αὐτοὶ δὲ ἐποίησαν εὐφροσύ- 
΄ / N / , / 
vyv, σφάζοντες μοσχοὺυς καὶ θύοντες πρόβατα, λέγοντες, 
(7 7 N / y4 
φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν" kai ὅτι 
N /, N e 7 7 3 / ἐξ * 
γε τὴν τοιαύτην τρυφὴν ἁμαρτίαν λογίζεται, ἐπιφέρει καὶ 20 
, N E) 7 ε e 7 ε ^ [2 [r4 ^ 3 » 
15 OU μὴ ἀφεθήσεται ῃ ἁμαρτία ὑμῶν αὕτη; εως ἂν ἀποθα- 
49 $5 « » ^ € 7 P4 L] / 
vore," οὐχὶ aQeouw τῆς ἁμαρτίας θάνατον ἀναίσθητον, 
5 N , , e 7 /, / , /, 
ἀλλὰ ἀνταπόδοσιν ἁμαρτίας θάνατον σωτηρίας ἐπικρίνας. 
* 9 ^ LY EY ^ ^ € / uL 
“ἐμὴ εὐφρανθῇς δὲ ἐπὶ μιαρᾷ τρυφῇ ἢ σοφία λέγει. 
, ^ e / EN ἣν ^ , £ 
ἐνταῦθα ὑπομνηστέον καὶ περὶ τῶν εἰδωλοθυτῶων καλου- 
/, e N » 7^ » 2 ^ 
20 μένων, ὅπως ποτε àpa παραγγέλλεται ἀποσχέσθαι δεῖν 
, N ^ * WES e »4/ 
τούτων. μιαρὰ δοκεῖ μοι καὶ βδελυρὰ ἐκεῖνα, ov ἐφίπταν- 
^ e 
TOL τοῖς αἱμασιν 


ψυχαὶ ὑπὲξ ἐρέβευς νεκύων κατατεθνειώτων. 25 


Ν 7 ^ Χ 4 4 
* οὐ γὰρ θέλω ὑμᾶς κοινωνοὺς δαιμονίων γίνεσθαι," ὁ 


y / » / 
25 ἀπόστολος λέγει, ἐπεὶ δίχα σωζομένων καὶ φθιμένων rpo- 


1. ἀποδιδόμενοι] ἀποδόμενοι ΕἾΝ Ῥ, 18. Eccles. xviii. 32. 

3. πρῶτοι MNP. mpórov V. ib. εὐφρανθῆς] εὐφρανθῃ M. 

4. ἀσώστους) ἀσώτους N. ib. μιαρᾷ] μικρᾷ BMNPR. Pal. 

ib. ἔκθλιψιν} ἔκλιψιν M. 19. τῶν om. ΒΗ. 

5. σίγμα P. c V. 21. δοκεῖ μοι] δέ μοι δοκεῖ R. 

4. περιεργίας] Alterum & ex εἰ ib. βδελυρὰ] βδελλυρὰ F, ex cor- 
factum in P. rectione. 

IO. ἠρέμα] ἡρέμα F. 24. ' Cot. ΒΕ. 26; 


II. lesai xxii. 13 Sq. 25. φθιμένων) φθινομένων N. 


C. I. s. 8, 9.] PAEDAGOGUS. 919 


/ HJ / / / , / , , , / 
φαί. ἀφεκτέον τοίνυν rovrov ov δεδιότας. ov γάρ ἐστί 
3 3 ^ , X N Χ / M € /, 
τις ἐν αὐτοῖς δύναμις, διὰ δὲ τὴν συνείδησιν τὴν ἡμετέραν 
εν 5 * ^ / s M / e 
ἁγίαν οὖσαν καὶ τῶν δαιμονίων διὰ τὴν βδελυρίαν, οἷς 
, / 7 X N 
ἐπικατωνόμασται, /- cidit qud καὶ προσέτι διὰ τὴν 
τῶν ὀλισθηρῶς τὰ πολλὰ ὑπολαμβανόντων ὑδαμοτηται p Me 
* οἷς ἡ dera μῶν ἀσθενοῦσα — Bpépa γὰρ ἡμᾶς 
8ο οὐ παραστήσει τῷ θεῷ" “οὐδὲ τὰ εἰσιόντα κοινοῖ τὸν 
» N N lá ^ / 
ἄνθρωπον, ἀλλὰ τὰ ἐξιόντα φησὶ * τοῦ στόματος. 
3 /, » € N ^ ^ ^ » 
9. ᾿Αδιάφορος &pa ἡ φυσικὴ χρῆσις τῆς τροφῆς" ovre 
b! 53^ , 7 PT] v é€ » ΒΝ ^ 
yap ἐὰν φαγωμεν, περισσευομεν᾽ φησὶν f οὐτε ἐὰν μῆ το 
z e / 3 » 3 / 
φάγωμεν, varepovueÜa-" ἀλλ᾽ οὐκ εὔλογον τραπέζης δαι- 
7 /, N / ^ 
poviov μεταλαμβάνειν τοὺς θείας μετέχειν καὶ πνευματικῆς 
’ὔ ^ ἐξ N N 5 y 3 7 
κατηξιωμένους τροφῆς. “μὴ γὰρ οὐκ ἔχομεν ἐξουσίαν 
φαγεῖν καὶ πιεῖν," φησὶν ὁ ἀπόστολος, “ καὶ γυναῖκας 
7 N ^ , ^ ε ^ 
περιάγεσθαι : ἀλλὰ κρατοῦντες δηλονότι τῶν ἡδονῶν 15 
7 N , [4 / 5 7 €. fs 7 
35 κωλύομεν τὰς ἐπιθυμίας. “βλέπετε οὖν μή ποτε ἡ ἐξουσία 
€ ^ e 7] / ^ 7 3 Ἁ 
ὑμῶν αὕτη πρόσκομμα γένηται τοῖς ἀσθενέσιν." οὐ χρὴ 
53 7 , / CN ES S ^ , COPIE: 
οὖν καθάπερ ἀσωτευομένους ἡμᾶς Kara τὴν ἐν τῷ εὐαγγε- 
7 ^ N ^ ^ ^ 
λίῳ τοῦ πλουσίου παιδὸς εἰκόνα παραχρῆσθαι τοῖς τοῦ 
ἐς / ^ N ^ » , 
πατρος δωρήμασιν, χρῆσθαι δὲ αὐτοῖς, os ἄρχοντας ἀπροσ- 2o 
^ Χ / / 
κλινῶς" kai yap βασιλεύειν ἐτάχθημεν καὶ κατακυριεύειν, 
É s / ^ / » s 3 5 NY * 
οὐχὶ δουλεύειν τοῖς βρώμασιν. ἀγαστὸν μὲν οὖν πρὸς TO 
» S» 7, PITT ^ ΄ ^ / 
ἀληθὲς ἀναθρήσαντας τῆς ἄνω τροφῆς ἐξέχεσθαι τῆς θείας 
N ^ ^ » » Z / ’ 
4o καὶ τῆς τοῦ ὄντως ὄντος ἀπληρώτου ἐμπίμπλασθαι θέας, 
za / ^ 5 5 ^ 
τῆς βεβαίου καὶ μονίμου kai καθαρᾶς γευομένους ἡδονῆς. 25 
, M N E / , , ^ , / € ^ 
ταύτην yap τὴν ἀγάπην ἐκδέχεσθαι δεῖν ἐμφαίνει ἡ βρῶσις 
€ ^ ^ vw 599) A Xy ^ Ν , 5 , 
7 Χριστοῦ: κομιδῇ δὲ ἄλογον καὶ ἀχρεῖον καὶ ovk ἀνθρω- 


6. Cor. I viii. 7 sq. 13. Cor. l ix; 4 8q. 

ἡ, Matth. xv. 11. 16. Ibid. viii. 9. 

10. Cor. I viii. 8. 17. ὑμῶν FP. ἡμῶν V. 

ib. περισσεύομεν] περισσεύωμεν MP. 18. Lüe*xy.LE4 

II. ἀλλ᾽] ἀλλὰ M. 20. ἄρχοντας] ἄρχοντες PV. ἀρ- 


μον 


. Y ας F 
ib. εὔλογον εὔλογον F. xovres Lr. 


290 CLEMENTIS [Lis. II. 


β ; δί : θανὰ φεσθ 
πειον βοσκημάτων δίκην πιαινομένους θανάτῳ τρέφεσθαι, 
“4 7 9 ^ MN 3 ^ LEY d , 9 
κάτω βλέποντας εἰς γῆν, τοὺς ἐκ γῆς ἀεὶ κεκυῴφοτας εἰς 
r4 N , /, N N , N 3 
τραπέζας, τὴν λίχνον διωκαθόντας ζωὴν, τὸ ἀγαθὸν ἐν- 
^ / 7 b , r4 N 
ταῦθα που κατορύξαντας περὶ τὴν οὐκ ἐσομένην ζωὴν, 
, /, M /, e^ Ἷ 4 
5 μονὴν κολακεύοντας τὴν κατάποσιν, ÓL ἣν πολυτιμότεροι 45 
, / ^ v NN ^ NX 
yeyovaciv μάγειροι γεωργῶν. μὴ yop ἀφαιροῦμεν τὴν 
N L] * N δ᾽, ^ / € 
συμπεριφοραν, ἀλλὰ τον ὀλισθον τῆς συνηθείας, ὡς συμ- 
Ἁ e /, 
Qopav, υποπτεύομεν. 
hy / i / 3 / ^ Ν 
IO. Διὸ παραιτητέον τὴν λιχνείαν ὀλίγων τινῶν καὶ 
3 / ’ὔ 7 ^ ^ ^ 
1o ἀναγκαίων μεταλαμβανοντας, καὶ εἰ τις ἡμᾶς καλεῖ TOV 
3 / / / xv N hy 
ἀπίστων καὶ πορεύεσθαι κρίνομεν ----καλὸν γὰρ μὴ συνανα- 
2 ^ , ^ v / [4 
μίγνυσθαι τοῖς ἀτάκτοις----, πᾶν τὸ παρατιθέμενον κελεύει 
e uo 3 7 Y 5 7 N N / e /, 
"uiv ἐσθίειν μηδὲν ἀνακρίνουσιν δια τὴν συνείδησιν, ὁμοίως 
NX 4 7 / ^ » 
170 Ρ. δὲ καὶ τὰ ἐκ μακέλλου ἀπεριέργως ὠνεῖσθαι προσέταξεν. 50 
» / 4 - ^ ^ /, » 
15 οὐκ ἀφεκτέον οὖν παντελῶς τῶν ποικίλων βρωμάτων, ἀλλ 
N / / * ^ 
ov περὶ αὐτὰ σπουδαστέον" μεταληπτέον δὲ τῶν παρατι- 
7 / ^ ^ A hy 
θεμένων, ὡς πρέπον Χριστιανῷ, τιμῶντας μέν τὸν κεκλη- 
/ AT NS ^ ^ ^ 
kora kara τὴν ἀβλαβῆ koi ἀπροσκορῆ τῆς συνουσίας 
/, 5 / N € / ^ , / 
κοινωνίαν, ἀδιάφορον δὲε ηγουμεένους TOV εἰσκομιζομένων 63 S. 
v 7 ^ ^ » € , 
20 Tv πολυτέλειαν, καταφρονοῦντας τῶν ὄψων, ὡς per 
5 /, 3 » ςς € 3 [4 b! τς 3 , N , 
ὀλίγον ovK ὄντων. f 0 ἐσθίων τὸν μὴ ἐσθίοντα μὴ ἐξου- 
/ N IN NS b! , , LN 
θενείτω, ὁ δὲ μὴ ἐσθίων rov ἐσθίοντα μὴ kpwéro." μικρὸν 
δὲ ς Ἁ EY SY 3-2 ^ / 3 7 (ς € 
εὕὔποβας καὶ τὴν αἰτίαν τῆς παραγγελίας ἐξηγήσεται 0 
3 θί. 99 δι y. (ς 7] 3 θί Ν. » ^ ^ 0 ^ Y 
ἐσθίων λέγων “ κυρίῳ ἐσθίει καὶ εὐχαριστεῖ τῷ θεῷ, kai 
ε XN 13 , 7 3 3 7 Ν 3 ^ ^ ^ 9 e 
25 0 μὴ ἐσθιων κυρίῳ ovk ἐσθίει καὶ εὐχαριστεῖ τῷ θεῷ" ὡς 


1. πιαινομένους | rawópevov V. Cor- IO. ἡμᾶς] ὑμᾶς N. 
rectum ex Lh, in quo ovs scriptum 15. Cor. Tx: 274 
super ον. 14. Ibid. 25. 
2. κεκυφότας] καὶ kekvóras P. 17. κεκληκότα] βεβληκότα N. 
3. διωκαθόντας] διωκάθοντας libri, 21. Rom. xiv. 3. 
usitato in hoe aoristo accentus vi- ib. ὁ ἐσθίων] In marg. M, ἀλλὰ 
tio. διώκοντας margo F. καὶ ὁ ἐσθίων φασί, 
6. γεγόνασιν M. et eraso v P. γε- 23. Rom. xiv. 6. 


γόνασι γ. 


C? Es: 530, 11.] PAEDAGOGUS. 221 


t) ^ ὃ / » , / UNT. » 5 , 
5 εἶναι τὴν δικαίαν τροφὴν εὐχαριστίαν, καὶ ὃ γε ἀεὶ εὐχα- 
^ ^ € , Ν / 
ριστῶν οὐκ ἀσχολεῖται περὶ ἡδονάς. εἰ δὲ καὶ προτρεποί- 
DUM: , ^ ^ / N , / 
μεθα ἐπ᾿ ἀρετῇ τῶν συνεστιωμένων τινᾶς, ταύτῃ πλέον 
, /, ^ , , 3 ^ € , 
ἀφεκτέον τῶν λίχνων τούτων βρωμάτων, ἐναργὲς ὑπό- 
3 ^ ^ 5 Ν /, NN 
δειγμα ἀρετῆς σφᾶς αὐτοὺς παριστάντας, ὡς Χριστὸν 5 
3 7 ’ ^ Z /, 
ἐσχήκαμεν αὐτοί. “εἰ yop τι τῶν τοιούτων βρωμάτων 
, N Ν x /, 35» ^ 
σκανδαλίζει τὸν ἀδελφὸν, ov μὴ φάγω᾽ φησὶν “ τοῦτο εἰς 
Ν 5. κα “ N N , , 4 49... ἃ / 
TOV αἰῶνα, ἵνα μὴ τὸν ἀδελῴον μου σκανδαλίσω. ὀλίγης 
» / N » ^N b! y 
ἐγκρατείας κερδαίνω τὸν ἄνθρωπον. * μὴ yap ovk ἔχομεν 
3 7 ^ EY ^ 55 EY v , /, ςς 3 / 
10 ἐξουσίαν φαγεῖν καὶ πιεῖν ; koi τὴν ἀλήθειαν “ ἐπεγνώ- 1o 
,5 EY ςς ej »w« » » , 5 N , 
καμεν᾽ φησὶν * ὅτι οὐδὲν εἰδωλον ἐν κόσμῳ, ἀλλὰ μόνος 
τᾷ - ^ Ν e ᾿ ΄ - 7, 
ὄντως ἐστὶν εἷς ἡμῶν θεὸς, ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ εἷς κύριος 
3 ^ 3 M κ.5 4 39 Nec ^ ^ / e , 
Ιησοῦς. ἀλλὰ ἀπόλλυται φησὶ “ τῇ σῇ γνώσει ὁ ἀδελ- 
Ν 3 ^ 4. ἃ Ν 3 /, e N Χ , 
φὸς ἀσθενῶν, δι ὃν Χριστος ἀπέθανεν. οἱ δὲ τὴν συνεί- 
/, ^ , ^ N 
δησιν τύπτοντες τῶν ἀσθενούντων ἀδελφῶν, εἰς Χριστὸν 15 
e / 595 , LES / , , EY 
ἁμαρτάνουσιν. ταύτῃ TOL ὃ ἀπόστολος εὐλαβούμενος περὶ 
€ ^ Ἁ ^ / éc v /, 3» / 
ἡμῶν τὰ δεῖπνα διακρίνει * μὴ συναναμίγνυσθαι φάσκων, 
€c » , ^ /, € 7 / ^ ἈΝ ^ 
εἰ τις ἀδελφὸς λεγόμενος εὑρίσκοιτο πόρνος ἢ μοιχὸς ἢ 
LO λ À /, /, δὲ θί 35). ^ Ἂ X / ^ SN 
15 εἰδωλολάτρης, τούτῳ μηδὲ συνεσθίειν, ἢ τὸν λόγον 1) TO 
y 8 / * hj N , ^ /, * 
ὄψον, ὑποπτεύων τὸν μολυσμὸν τὸν ἐντεῦθεν, καθάπερ καὶ 20 
^ 7 M! 
τῶν δαιμονίων τὰς τραπέζας. 
b N 53 N b! ^ / N 5 
II. “Καλὸν μὲν οὖν τὸ μὴ φαγεῖν κρέα μηδὲ οἶνον 
^ 5 Sf € ^ * e $4 X ^ , " 
πιεῖν αὑτὸς T€ ὁμολογεῖ καὶ οἱ ἀπὸ TOU [Πυθαγόρου 
/ b! ^ φως ἢ e , ^ 
θηρίων yap μᾶλλον τοῦτο ye, καὶ ἡ ἀπ᾽ αὐτῶν ἀναθυ- 
/ 5 , ^ ^ ^ 9 / 25 
μίασις θολωδεστέρα οὖσα ἐπισκοτεῖ τῇ ψυχῇ. εἰ δέ τις 171 p, 
N "d e ^ / 5 ^ 
kai τούτων μεταλαμβάνει, ovx ἁμαρτάνει, μόνον ἐγκρατῶς 
7 N , M 7 uos " 
μετεχέτω, μὴ ἐξεχόμενος μηδὲ ἀπηρτημένος αὐτῶν μηδὲ 


7. φησὶν Μ. φησὶ V. τ. ΟὝΣ Ivi. tir 

ibx-Cor: E viii. 13. 19. μηδὲ] μὴ R. Pal. 

9. kepüaivo] κερδαίνων MP. 22; Rom: xive 21. 

ib. Cor. I ix. 4. 23. rov om. MP. 

ib. ἔχομεν) ἔσχομεν pr. P. 24. θηρίων N. θηρίον F. θηρίον MV. 


13. Cor. I viii. 6, 11 sq. θηρί, erasis post { literis duabus, P. 


299 CLEMENTIS [118. II. 


34 ^ ^ » ἃ e 7 Ἁ 3 ^ , €€ ^ 
ἐπιλαιμαργῶν TQ OVoe' ὑπηχήσει yap avro φωνὴ * μὴ 
o ’ /, s » ^ ^5 /, 
ἕνεκεν βρώματος karaAÀve τὸ ἔργον τοῦ θεοῦ λέγουσα. 
5 , N , » Ν 7 N 
ἀνοήτου yàp σφόδρα θαυμάζειν καὶ τεθηπέναι τὰ παρατι- 
θέ, ε ^ ὃ ὃ e , MN N , À , 
μενα ταῖς δημώδεσιν ἑστιάσεσιν μετὰ τὴν ἐν λόγῳ 
* ^ /» 3 , EE ^ 
5 τρυφὴν, πολλῷ δέ ἐστιν ἀνοητότερον τὰς ὄψεις τοῖς προσ- 
, 4 y, 3 ^ € 
οψημασι δεδουλωκέναι συμμεταφερομένης αὐτῶν, ὡς 
» ^ ^ x ^ , ^ N 5, 
εἰπεῖν, τῆς ἀκρασίας πρὸς τῶν διακόνων. πῶς δὲ ovk 
» ^ ἊΝ / ^ ὡς /4 
ἀχρεῖον τὸ ἐπανίστασθαι ταῖς κλισίαις, μονονουχὶ TO πρὸ- 
^ y ^ , ^ 
σωπον ταῖς λοπάσιν émippurroUvras, καθάπερ ἐκ νεοττιᾶς 
x / [4 hy N 4 ^ e 
10 τῆς kAugias προκύπτοντας, TO δὴ θρυλούμενον τοῦτο" ἵνα 
/, / Χ 3 7 N ^ , ^ ^ 
πλανωμένην λάβωσι τὴν ἀτμίδα διὰ τῆς ἀναπνοῆς ; πῶς 
N 3 » N ^ ν ^ 7 D 
δὲ οὐκ ἄλογον τὰς χεῖρας ἐπεμφύρειν τοῖς ἡδύσμασιν ἢ 
Ν 3 ὃν »y 3 J , E , 3 , 
συνεχὲς ἐπὶ τοὔψον ἐκτείνειν οὐκ ἀπογευομένων, ἀλλ 
3 “4 / 3 , iS 3 / , /, 
ἀφαρπαζόντων δίκην ἀμέτρως καὶ ἀσχημόνως ἐμφορουμέ- 
» hy ^ v 7 e ^ Ἁ X 
15 VOUS ; ἐστι γὰρ ὁρᾶν TOUS τοιούτους ὑσὶν ἢ κυσὶν διὰ τὴν 
/ ^ ^ , 7 € 7 x / 
λαβρότητα μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις ὡμοιωμένους, τοὺς χορτα- 
, ε ἮΝ N / [4 37) , 
Gea au σπεύδοντας, ὡς koi τὰς γνάθους ἅμα ἄμφω é£oy- 
^ ^ N / / 
κοῦσθαι τῶν περὶ τὸ πρόσωπον ἀγγείων προσεπαιρομένων, 
* Α ^ ^ ^ / 
πρὸς δὲ kai ἱδρῶτα περιχεῖσθαι τῇ ἀπληστίᾳ συνεχομένων 
“ ^ 3 » 

20 καὶ ἀσθμαινόντων ὑπὸ ἀκρασίας, ὠθουμένης κατ᾽ ἔπειξιν 
, /, , 7 ^ ^ e, , » , 
ἀκοινώνητον εἰς κοιλίαν τῆς τροφῆς, ὥσπερ eis ἐφόδιον, 

3 , 35. M. , / NV 394.}3ἷ ^ Ν 
οὐκ εἰς ἀνάδοσιν, ἀποτιθεμένων τὰ ἐδέσματα. πανταχῆ δὲ 
NY 5 e 5 4 N M N ΄ ΄ 
κακὸν οὖσα ἡ ἀμετρία περὶ τὰς τροφὰς μάλιστα διελέγ- 
χεται. 
^ N , DI [4 
25 I2. Ἢ γοῦν ὀψοφαγία οὐδὲν érepov ἐστιν ἢ ἀμετρία 
Y ^ 7 Nue / / NEIN ἜΝ 
περὶ χρῆσιν ὄψου, καὶ ἡ λαιμαργία μανία περὶ τὸν λαιμὸν, 


καὶ ἡ γαστριμαργία ἀκρασία περὶ τὴν τροφὴν, ὡς δὲ καὶ 
r. Rom. xiv. 20. marg. X καὶ ἡδὺ τὸ χωρίον. 
7. πῶς δὲ] πῶς δαὶ M, et mox 10. θρυλούμενον P pro θρυλλού- 
iterum. μενον. 
9. ἐπιρριπτοῦντας] ἐπιριπτοῦντας 12. δὲ] δαὶ P. 
; 16. ὡμοιωμένους F. ὁμοιωμένους V. 
ib. νεοττιᾶς] νεοττιὰς M. et pr. F. 20. κατ᾽ &re£w] karérei£w Pal. V. 


veorrias V et F correctus. Idem in 


20 


25 


39 


Qi L.8, 12, 15.] PAEDAGOGUS. 223 


3 / ; , / , iY £ € 
τοὔνομα περιέχει, μανία ἐπὶ γαστέρα, ἐπεὶ μάργος ὁ μεμη- 
N P4 5 ^ , ^ e , , 
VOS. TOUS ἐπὶ ἑστιάσεως οὖν μελετῶντας ἀδικεῖν ὁ ἀπο- 
, , /, é o Ἁ Χ ὃ ὃ ^ 
στολος ἀνακρούων λέγει “ἕκαστος γὰρ TO ἰδιον δεῖπνον 
’ὔ, , ^ ^ NC ἃ N ^ ^ N ΄ 
προλαμβάνει ἐν τῷ φαγεῖν, καὶ ὃς μὲν πεινᾶ, ὃς δὲ μεθύει. 

N » » , Ν 3 / ὔ ^ ^ 
μὴ γὰρ οἰκίας ovK ἔχετε εἰς τὸ ἐσθίειν καὶ πίνειν ; ἢ τῆς 5 

^ ^ ^ 7 2 
ἐκκλησίας TOU θεοῦ καταφρονεῖτε koi καταισχύνετε TOUS 

N » 49 N Ἁ ^ » e , / , / 
μὴ ἔχοντας ;" παρὰ δὲ τοῖς ἔχουσιν οἱ ἀνέδην ἐσθίοντες, 
er » e Χ , 3 N / 

4o οἱ ἄπληστοι, ἑαυτοὺς καταισχύνουσιν, ἄμφω δὲ πράττουσι 172 P. 
^ A Χ Ν » / e N N 
κακῶς, oL μὲν τοὺς μὴ ἔχοντας βεβαρηκότες, οἱ δὲ τὴν 
Ν ^ * ^ » / 
ἀκρασίαν τὴν σφῶν παρὰ τοῖς ἔχουσιν γεγυμνωκότες. το 
» hj N [4 ^ / 
ἀναγκαίως ἄρα πρὸς rovs ἀπηρυθριακότας καὶ τοῖς δείπνοις 

» / Z b! P 3 N 
ἀφειδέστερον παραχρωμένους, τοὺς ἀκορέστους, οἷς μηδὲν 
€ N 9 ἃς ε 3 “ / 5 7 » 
ἱκανὸν, ἀποταθεὶς ὁ ἀπόστολος, πάλιν ἐκ δευτέρου ἔρρηξεν 

Ἂ 5 /, éé e » / , 
φωνὴν ἀγανακτητικὴν “ὥστε, ἀδελφοί μου, avvepxopevot 

δ ^ Z 3 / , / ^ » 
εἰς TO φαγεῖν ἀλλήλους ἐκδέχεσθε. εἰ δέ τις πεινᾷ, ἐν οἴκῳ 15 

5 /, e N , 7 ’ὔ 99 
ἐσθιέτω, ἵνα μὴ εἰς κρίμα συνέρχησθε. 

, / 5 / Low. $4 5 / 
48 138. Adekréov οὖν δουλοπρεπείας ἁπάσης καὶ ἀκρασίας 
^ 7 P d / 
τῶν παρατιθεμένων κοσμίως ἐφαπτομένοις, ἀμόλυντον koi 

N ^ N V M 7 /, 
τὴν χεῖρα kai τὴν στρωμνὴν καὶ TO γένειον φυλάττουσιν, 

x » ^ / ^ P » 
τὸ εὔσχημον τοῦ προσώπου διατηροῦσιν ἀδιάστροφον, οὐκ 2o 
» ^ Ἁ Ν " hi N Ἁ 
ἀσχημονοῦσιν οὐδὲ περὶ τὴν κατάποσιν, ἀλλὰ τὴν μὲν 

^ Ἁ , /, p 
χεῖρα μετὰ τάξεως ἐκ διαστημάτων ékraréov, παραφυ- 

Ὥ N N hj / € ^ , 7 e 
Aakréov δὲ kai τὸ φθέγγεσθαι ὁτιοῦν ἐσθίοντα Ga: 
Χ N » e ^ / 7] ^ 
ἀπρεπὴς γὰρ καὶ ἄσημος ἡ φωνὴ γίνεται, πλήρεσι ταῖς 
/ / € ^ ^ ^ 3 
5o γνάθοις στενοχωρουμένη: καὶ ἡ γλῶσσα τῇ τροφῇ πιεζο- 25 

/, ^ N /, , / ^ N 

μένη, τῆς κατὰ Qvauw ἐνεργείας παραποδισθεῖσα τὴν Tpo- 


2. τοὺς] τὸ pr. P, ut videtur. Platoni aliisque passim intulerunt 
ib. οὖν ab alia m. superscr. P. librarii. 

345 Cor..1 xli 21,223: ib. Cor. I xi. 33 sq. 

5. 2] ? M. 21. κατάποσιν] κατάπωσιν M. 

IO. ἔχουσιν Μ. ἔχουσι V. 23. δὲ Sylb. pro γάρ. 

13. ἔρρηξεν ΜΡ, &ppyée V. ib. ὁτιοῦν ἐσθίοντα] ὃ μὴ δεῖ τῷ 


14. ἀγανακτητικην P.  Legebatur ἐσθίειν F correctus. 
ἀγανακτικήν, quam formam etiam 


224 CLEMENTIS ( Lis. II. 


* , / / , N / ej ἃς 
φοραν ἐκδίδωσι τεθλιμμένην. ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐσθίειν ἅμα καὶ 
πίνειν kaÜnkev ἀκρασίας γὰρ τῆς μεγίστης συγχεῖν τοὺς 

Ν Ὁ e /, 3 /, * &€ » 3 7 993 
καιροὺς, ὧν αἱ χρήσεις acvudoovo. καὶ “ erre ἐσθίετε 
/ ἂν. , ^ m 55 
φησὶν * εἴτε πίνετε, πάντα εἰς δόξαν θεοῦ ποιεῖτε, στο- 048. 

, ^ 3 ^ , / [4 ^ SUE , 

ἃ χαζύμενοι τῆς ἀληθοῦς εὐτελείας, ἣν μοι δοκεῖ καὶ ὁ κύριος 
» / N δ) » 7 EY ἈΝ , » ' 
αἰνίξασθαι τοὺς ἄρτους εὐλογῆσας καὶ τοὺς ἰχθυας τους 

5 M - / hy NT ^ 5 L4 
o7TTOUS, οἷς κατηυώχησε τοὺς μαθητας, τῆς ἀπεριέργου 

^ v 9 Α ς 7 
τροφῆς καλον εἰσηγούμενος ὑποδειγμα. 

1 € ^ , N , ^ ^ /, ^ 7 

I4. Ὁ γοῦν ἰχθὺς ἐκεῖνος, ὃν κελεύσαντος τοῦ κυρίου 
e y c 2, Ν / * 

100 llérpos εἷλεν, εὔκολον καὶ αὐτὸς καὶ θεοδώρητον καὶ 
/, y. ^P 7 3 ^ 7 ς 7 
σώφρονα αἰνίττεται Tpodnjv: ἀφαιρεῖν γέ τοι ὑποτίθεται 


N ^ , ey , , 3 NN ^ ^ , /, 
διὰ τῶν ἐξ ὕδατος ἀνιόντων ἐπὶ τὸ τῆς δικαιοσύνης δέλεαρ, 


οι 


N , / b * / e N L ^ 
τὴν ἀσωτίαν καὶ τὴν φιλαργυρίαν, ὡς TO νόμισμα τοῦ 
7 “ 7 ἃ ἈΝ ^ ^ 
ἰχθύος, ἵνα χωρίσῃ τὴν κενοδοξίαν καὶ τὸν στατῆρα τοῖς 
» N N N ^ / 
15 τελώναις δοὺς τὰ Kaícapos ἀποδοὺς τῷ Καίσαρι φυλάξῃ 
* ^ ^ ^ ^ 3, 9. ἃ » /, 5, 
τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ. ἔχοι Ó àv kai ἄλλας ἐπιλύσεις ovk 
, / € w 3 3 , [4 Ν 5 , zv 
ἀγνοουμένας 0 στατὴρ, ἀλλ᾽ ovx ὃ παρὼν ἐπιτήδειος τῆς 
» / , / N € / , 
ἐξεργασίας καιρός. ἀπόχρη δὲ ὑπόμνησις συγχρωμένων 
€ ^ , Ν 7 ^ , ^ 
ἡμῶν εἰς TO προκείμενον, οὐκ ἀπᾷάδουσα τοῦ λόγου τοῖς 
20 y» 0 e 76 χὰ /, , b N 
173 p. ἄνθεσιν, ὅπερ 709 πολλάκις πεποιήκαμεν, πρὸς TO κατε- 10 
^ ^ , Ν ^ ’ 
πεῖγον τοῦ ζητήματος τὴν πολυωφελῆ περιέλκοντες εἰς 
5 / ^ 4 PLAN ^ , , Ν 
ἀρδείαν τῶν φυτευομένων ὑπὸ τοῦ λόγου πηγὴν. καὶ γὰρ 
΄, ΄ » ΄, 
εἰ “πάντων μεταλαμβάνειν ἔξεστί μοι, ἀλλ᾽ οὐ πάντα 
/ 99 s ^ / 5 ἃ s ^ Y M 
cvuQépe-" ταχὺ yap καταπίπτουσιν ἐπὶ τὸ δρᾶν TO μὴ 
3» e v ^ ἃ / € N / M 
25 ἐξὸν οἱ πάντα δρῶντες à ἐξόν. ὡς δὲ ἡ δικαιοσύνη διὰ 
Υ » 7] 3 N € /, , 5 
πλεονεξίας οὐ περιγίνεται οὐδὲ ἡ σωφροσύνη δὲ ἀκολα- 
y e 3 AY € ^ ^^ / € 7] 
σίας, οὕτως οὐδὲ ἡ τοῦ Χριστιανοῦ δίαιτα ἡδυπαθείᾳ 


440r. T xaX. 16. ἔχοι δ᾽ ἂν MP. ἔχοι δὲ N. 
9. Cf. Matth. xvii. 27. ἔχει δὲ ceteri. 

11. γέ] δέ Pal. 17. οὐχ ὁ παρὼν] οὐ παρὼν N. 
12. διὰ supra versum M. 22. πηγήν] πηγῆς R. 

15. φυλάξῃ] φυλάξει NP. 250r, 1X. 93; 


ib. Cf. Matth. xxii. 21. 


ΠῚ 5.114. r5.] PAEDAGOGUS. 225 


^ , /, ^ / 3 ΄ 
περικτᾶται᾽ πόρρω γὰρ ἐστι τῶν πασχητιώντων ἐδεσμάτων 
ε / ^ , /, 3 N s N / [r4 
157 τράπεζα τῆς ἀληθείας. εἰ yàp καὶ τὰ μάλιστα ἕνεκεν 
^ , 7 3. ^ N v , , , ^ ^ 
τῶν ἀνθρώπων ἐγένετο τὰ πάντα, ἀλλ ov πᾶσι χρῆσθαι 
N , , 3 NW Is. hy N Ne ^ NS ε / 
καλὸν, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀεί. καὶ yap καὶ ὁ καιρὸς καὶ ὁ χρόνος 


N e , EY b N » 3 3 » ^ 
καὶ O τρόπος καὶ TO πρὸς TL οὐκ ολίγὴν TO παιδαγωγου- 


οι 


/ Ν x À λὲ 3 δίὸ ς Ν x 7 » 
μένῳ πρὸς TO λυσιτελὲς ἐνδίδωσι ῥοπὴν, καὶ TO γε ἐστιν 
/, x » ^ N / 
ἐπιτήδειον, καὶ ἰσχὺν ἔχει καταργῆσαι TOV ἐπιγάστριον 
, e en N , N 
βίον, ob πλοῦτός ἐστιν ἐκκλητικὸς, οὐ βλέπων ὀξὺ, ἀλλ᾽ 
* 7, N / 
7) τυφλώττουσα περὶ τὴν γαστριμαργίαν περιουσία. οὐδεὶς 


/ , / 9 N , ^ 5 N ^ / 
δέ ἐστιν T7€vns eu τὰ αναγκαία, οὐδὲ Τεριορᾶται 7ῸΤΕ 


— 


Ó 
y ε Ν Ν Ν N N N Ν Ν 
20 ἄνθρωπος" ὁ γὰρ καὶ τὰ πτηνὰ καὶ τὰ νηκτὰ καὶ συνε- 

/ ^ M y ^ /, ὯΣ [4 
λόντι εἰπεῖν τὰ ἄλογα ζῷα διατρέφων εἷς ἐστιν ὁ θεός. 

l N 3 £e X ^ ^ N ^ ^ 
λείπει δὲ αὐτοῖς οὐδὲ ἐν ὁτιοῦν μὴ μεριμνῶσι τροφῆς. 
rs * « y , / “ N / N ^ 
ἡμεῖς δὲ καὶ τούτων ἀμείνους, ὅσῳ καὶ κύριοι καὶ θεῷ 

, 7 DA , X ej 
οἰκειότεροι, ὅσῳ σωφρονέστεροι. γεγόναμεν δὲ οὐχ ἵνα 15 
, / N J » ,» δλ [5 3 SER 
ἐσθίωμεν καὶ πίνωμεν, ἀλλ᾽ ἵνα ὦμεν εἰς ἐπίγνωσιν γεγο- 

7 ^ ^ 7 N 55 

vores τοῦ θεοῦ. “δίκαιος yap φησὶν “ ἐσθίων ἐμπίμ- 
^ ^ / N ^ παν 9 
πλαταῖ τῇ ψυχῇ. κοιλίαι δὲ ἀσεβῶν ἐνδεεῖς,᾿ ἀκαταπαύ- 
/ , ΄ / N , 3 3 , 
25 0TOU λιχνείας opeyoj.evot. πολυτέλεια δὲ οὐκ εἰς ἀπὸ- 
» » AA 5 ὃ Χ 3 ^0 
αυσιν ἔρημον, ἀλλ᾽ eis μετάδοσιν κοινωνικὴν ἐπιτήδειος. 20 
IN / ^ / ἃ N ^ 
I5. Διὸ παραφυλακτέον τῶν βρωμάτων ἃ μὴ ewav- 
C , / , / / Ν SR δ 
ras ἡμᾶς ἐσθίειν ἀναπείθει γοητεύοντα τὰς ὀρέξεις. μὴ 

N 5, » Ἂς , 5 7 y 7 5 

yap οὐκ ἔνεστι καὶ ἐν εὐτελείᾳ σώφρονι πολυειδία ἐδε- 


» 7 EY ^ /, » P4 
σμάτων vy; βολβοὶ, ἐλαῖαι, λαχάνων ἔνια, γάλα, 


to 
ὧι 


N /, € ^ € , /, N ^ » 
τυρὸς, τὰ T€ ὡραῖα ἐψηματὰ τε παντοδαπὰ ζωμῶν ἄνευ. 


4. καὶ ó καιρὸς] καὶ om. Ν. 24. λαχάνων ἔνια] λάχανα ὠμὰ 
6. τό γε] τὸ δὲ R. Doehnerus Quaest. Plut. (Misniae 
7. καὶ addidit Heinsius. 1862.) 5. p. 8. collato loco Plu- 
9.9] 3 M. P. tarchi Mor. p. 7 33. αἱ yàp καλούμεναι 
Io. ἐστιν F.. ἐστι. ψυχραὶ τράπεζαι πρότερον ὀστρέων 
12. Cf. Matth. vi. 25 sq. ἔχειν (corrigunt ἐχίνων) ὠμῶν Xa- 
17. Proverb. xiii. 25. χάνων. 

18. τῇ ψυχῇ] τῆς ψυχῆς pr. P. 25. ἑψήματα] ἑψέματα M. et pr. 


23. πολυειδία] Sic etiam p. 163. P. ἐψέματα V. 
et 800. sed praestat πολυείδεια. 


Q 


226 CLEMENTIS ΒΞ ΕΠ) 


^ , ^ / ^ ^ e ^ /, ςς » / 
174 Ῥ᾿ κἂν ὀπτοῦ δέῃ κρέως ἢ ἐφθοῦ, μεταδοτέον. “ ἐχετέ τι 
΄ 5 / » e [4 / ^ N hi 
βρώσιμον ἐνθάδε : εἰπεν ὃ κύριος πρὸς τοὺς μαθητὰς 
Ἁ Ν , /, e NS e , , ^ , 7 5 ^ 
pera τὴν αναστασιν᾽ OL δὲ ατε ὑπ᾽ αὑτοῦ εὐτέλειαν ἀσκεῖν 39 
ὃ ὃ ὃ / CC ὃ » ^ , Ü » 5 ^ 7 N 
εδιδαγμένοι “ ἐπέδωκαν αὐτῷ ἰχθύος ὀπτοῦ μέρος, καὶ 
Ν 3 9 NT 5) , ^ 99 Ν € ^ 
5 φαγὼν ἐνώπιον αὐτῶν εἶπεν αὐτοῖς φησὶν ὃ Λουκᾶς 
7 5. N / N » / 
ὅσα εἶπεν. πρὸς τούτοις οὐδὲ τραγημάτων καὶ κηρίων 
/ Ν ^ ^N , ^ 
ἀμοίρους περιορατέον rovs δειπνοῦντας κατὰ λόγον. τῶν 
» , , fe 7 ^ 
γὰρ τοι βρωματων ἐπιτηδειότατα οἷς αὐτόθεν χρῆσθαι 
ς y / hy , N * e y /, N N 
ὑπάρχει δίχα πυρὸς, ἐπεὶ καὶ ἑτοιμότερα, δεύτερα δὲ τὰ 
5 /, € 7 “ N , N N E 
το eUreAéa repa, ὡς προειρήκαμεν. τῶν δὲ ἀμφὶ τὰς φλεγμαι- 
/ 7 4 N 2 ΓΑ 
νούσας κυπταζόντων τραπέζας, τὰ σφέτερα τιθηνουμένων 
/ ^ / ^ » , D 
πάθη, δαίμων καθηγεῖίται λιχνότατος, Ov ἔγωγε ovk ἂν 35 
/ ^ , , 
αἰσχυνθείην κοιλιοδαίμονα προσειπεῖν καὶ δαιμόνων κα- 
/ y 5 e ^ 
κιστον Kal ἐξωλέστατον. παραπλήσιος οὖν οὗτος ἀτεχνῶς 
I5 Τῷ € 9 λουμέ χ δὲ πολλῷ τοῦ 
5 Τῷ ἐγγαστριμύθῳ καλουμένῳ. ἀμεινον δὲ πολλῷ τοῦ 
7 » / 5 / ’ E] / N 
δαίμονα ἔχειν σύνοικον εὐδαίμονα γενέσθαι. εὐδαιμονία δὲ 
5 , ^ / 
ἐν χρήσει ἀρετῆς ἐξετάζεται. 
^ N 3 3 ͵ 7 
16. Ματθαῖος μὲν οὖν ὁ ἀπόστολος σπερμάτων καὶ 
, / * / » Ἐ ͵΄ 9 
ἀκροδρύων καὶ λαχάνων ἄνευ κρεῶν μετελάμβανεν, ᾿Ἴω- 
175} Ὲ: δὲ € / ^ , 4 ἐς » ὃ Ν /AÀ 
᾿ς ἄννης δὲ ὑπερτείνας τὴν ἐγκράτειαν “ ἀκρίδας καὶ μέλι 
»y » 939 € NOUS / Ν / , , 6C X. 
ἤσθιεν &ypiov. ὑῶν δὲ ἀπείχετο kai [Πέτρος- ἀλλ᾽ “ἔπεσεν 4o 
3.49 4 5X P 99 € 5 ^ /, ^ 3 7] 
ἐπ᾿ αὐτὸν ἔκστασις,᾽ ὡς ἐν ταῖς Πράξεσι τῶν ἀποστόλων 
7 ^ hy ^ / , 
γέγραπται, * koi θεωρεῖ τὸν οὐρανὸν ἀνεῳγμένον Kai TL 
^ / , e , /, , ^ ^ /, 
σκεῦος τέτταρσιν ἀρχαῖς ἐκδεδεμένον ἐπὶ τῆς γῆς, πάντα 
Ἃ ᾽ὕὔ Υ ε Ν ^ ^ N N ^ 
25 τὰ τετράποδα καὶ τὰ ἑρπετὰ τῆς γῆς kal τὰ πτηνὰ τοῦ 
» ^ , » ^ ὡς 5 » » ^ 3 UN /, 
οὐρανοῦ ἐν αὑτῷ, καὶ ἐγένετο φωνὴ πρὸς avrov, ἀνάστα 
S ^ b / / N ὩΣ ^ "A 
καὶ θῦσον καὶ φάγε.  Ylérpos δὲ εἶπεν, μηδαμῶς, κύριε, 


σ » / P4 ^ Ν Ἂς. 3 , v e 
OTL οὐδέποτε ἐφαγον πᾶν κοινὸν καὶ ἀκάθαρτον. καὶ ἡ 


I. Luc. xxiv. 41—44. 22. Àct. x. 10—15. 

6. kai κηρίων INP. — Aberat καί. 24. πάντα τὰ] τὰ om. R. 

8. ἐπιτηδειότατα 6Χ ἐπιτηδειότητα 27. εἶπεν--- ἐκαθάρισεν EF. εἶπεν---- 
correctum in F. ἐκαθάρισε P. εἶπε---ἐκαθάρισεν M. 


14. παραπλήσιος] παραπλησίως M. εἶπε---ἐκαθάρισε V. 


20. Matth. 1ii. 4. 


C. I. s. 16, 17.] PAEDAGOGUS. 927 


* , * $2 , / ^ ε 0 N , 0 /, 
φωνὴ πάλιν πρὸς αὑτὸν εκ δευτέρου, ἃ 0 θεὸς ἐκαθα- 


45 ρισεν, σὺ μη Kolvov. καὶ ἡμῖν δὲ ἄρα ἀδιάφορος ἡ χρῆσις. 


ςς » v N , , , Ν 7 ^ * » θ 
ου γὰρ TO εἰσέρχομενα εἰς TO στομα κοινοι τον αν po- 


, € ^ , , € / 
πον, ἀλλὰ ἡ περὶ τῆς ἀκρασίας διάληψις kevr. ὃ yàp τοι 


Ἂν ^ » * éc , € ^ 99 5 ec » , 
θεὸς rov ἄνθρωπον πλάσας * avra ὑμῖν εἶπεν “εσται es 5 


^ 39 ec , E. N 3 /, ^ , N 
βρῶσιν. λάχανα δὲ μετὰ ἀγάπης ἢ pooXxov μετὰ 


, 3» “3 ^ € , ^ , 
δολιοτητος. εὖ τοῦτο ὑπομιμνήσκει τοῦ προειρημένου 


λό € 3 ΝΥ Ἃ ^ e , , N δὲ » » N 
OyOU, ὡς OU τὰ λαχανὰ ἢ cya, μετὰ Oe ayoms TO. 


x. 7 3 fe N N M s ’ 
δεῖπνα παραληπτέα, ἐν οἷς ἀγαθὴ μὲν ἡ μέση karaaTaats, 


ΕῚ ^ a 5 [74 NN * 5 ^ , ON hj e / 
εν παᾶάσι μεν, οὐχ Ἠκιστα δὲ καὶ ἐν ΤΉ ἀμφὶ τὴν εἐστιασιν 


5 o ^ 3 ἐν € N 5 / x N € € , T€ 
παρασκευῃ; ἔπει αἱ μεν ἀΚροτητες ca €pat, αι μεσότητες 


NIS / z ^. ^ * , Ν ^ , / * 
δὲ ἀγαθαί. μέσον δέ ἐστι πᾶν τὸ ἀνενδεες τῶν ἀναγκαίων 


e M Ν 4 5 / 5 , / 
ai yàp κατὰ φύσιν ὀρέξεις αὐταρκείᾳ περιορίζονται. 


, 4 N N ^ , , / 
17. ᾿Ιουδαίοις δὲ διὰ τοῦ νόμου οἰκονομικώτατα παραγ- 


65 S. γέλλεται ἡ εὐτέλεια' μυρίων γὰρ ὅσων ἀφείλετο τὴν 


χρῆσιν ὃ παιδαγωγὸς αὐτοὺς διὰ Μωυσέως αἰτίας προσ- 


"n ’,ὔ N N Ν , ^ N 
ἅπτων, κεκρυμμένας μὲν τὰς πνευματικᾶς, ἐμφανεῖς δὲ 


N Ἁ - N /, ^ Ἁ e? » 
τας σαρκικᾶας, αἷς καὶ πεπιστεύκασιν, τοῖς μὲν OTL οὐκ 


3, b! ^ δ ἊΨ Χ Ν 3 ^ N , 
εστιν διχηλα, τοῖς δὲ ὅτι τὴν τροφὴν OU μηρυκαται, τὰ ὃ 


e » 5 » / ^ 945. 7 / e 3 y, 
ὅτι ἄρα οὐκ ἔχει μόνα τῶν ἐνύδρων λεπίδας, ὡς ὀλίγα 


^ 5 7 hy NS ^ 5 ^ 53 r^ 
παντελῶς ἀπολείπεσθαι πρὸς τὴν τροφὴν αὐτοῖς ἐπιτηδεια. 


e Ν 35^ e/ Ζ / / M 
50v δὲ ἐφῆκεν amreaÜoau πάλιν κεκώλυκεν τούτων τὰ 


^ /, , / /, , /, " *«4N 
θνησιμαῖα τὰ τε εἰδωλοθυτα τὰ τε αποπεπνιγμενα OovOE 


N , , , 3 
γὰρ τούτων ψαύειν θέμις. ἐπεὶ γὰρ ἀμήχανον χρώμενον 


^ L3 /, 3 ^ ^ 3 ^ » ^ ^ 3 / 
TOLS ηδέσιν αποστηναι τῆς ἀποδοχῆς QUTOV, τὴν εἐναντιαν 


. Matth. xv. 11. 
. ἀκρασίας] ἀκαθαρσίας Potterus. 
; Glen. ix. 3. 8q. 
sProverb. xw. 17. 
. ὑπομιμνήσκει] ὑπομιμνήισκει P. 
. ἐν οἷς om. N. Verba super- 
vacanea. PO. ἐν οἷς in marg. a m. 
pr. P. 

10. kal ἐν τῇ ἀμφὶ---παρασκευῇ] 
καὶ ἀμφὶ----παρασκευή BR. Pal. 


SOM OCC 


I4. παραγγέλλεται DR. Pal. κα- 
ταγγέλλεται FMPV. 

15. ἀφείλετο] ἀφείλατο pr. P. 

16. Μωυσέως] μωσέως MPV. 

18. πεπιστεύκασιν---ἔστιν Y. πε- 
πἰστεύκασι----ἔστι V. 

22. κεκώλυκεν FP. κεκώλυκε V. 

23. θνησιμαῖα Hasius in Thesauro 
vol. 4. p. 390. pro θνηξιμαῖα. c su- 
per £ a m. rec. P. 


Q 2 


IO 


I5 


20 


176 P. 


228 CLEMENTIS [118. II. 


3 φ , b / ^ , ΄ b , ^ 5 
avréÜnkev ἀγωγὴν, μέχρις ἂν ἐκλύσῃ τὴν ἐκ τοῦ ἐθους 
δι, Ν [4 "d , , / N Ν N 
ἐπὶ τὴν ἡδυπάθειαν καταδρομήν. ἀνθρώποις δὲ τὰ μὲν 
5 € ^ , 
πολλὰ βλάβην καὶ λύπην ἐνεγέννησεν ἡδονὴ, δυσπά- 
θειαν δὲ καὶ λήθην καὶ ἀφροσύνην ἡ πολυτροφία ἐντίκτει 


^ ^ 5 ^ N ^ N , 7 
5 Τῇ Ψυχῆῇ. εὐαυξὴῆ δὲ καὶ τῶν παίδων τὰ σώματα γί- 


IO 


18 


/ ^ ^ J. 
νεσθαί φασιν εἰς μῆκος ἐπιδιδόντων ἀπὸ τῆς ἐλλειπούσης 
UA » N /, N 5 /, , » 
τροφῆς. οὐ yàp κωλύεται τὸ ἀνατρέχον εἰς αὔξησιν 
^ ^ ^ ^ , * y 
πνεῦμα τῆς πολλῆς τροφῆς ἀντιφραττούσης TO εὔπνουν 

^ / 
τοῦ δρόμου. 
e ^ ^ ^ 7 * 3 /, 
18. “Ὅθεν κατηγορῶν τοῦ τρυφῶντος βίου ὃ τὴν ἀλη- 
5 ^ ^ : , / * » ^ 
cav ἐξζγλωκὼς τῶν φιλοσόφων Πλάτων τὸ ἔναυσμα τῆς 
€ “. ^ ^ , Ῥ; XN € 
Εβραϊκῆς φιλοσοφίας ζωπυρῶν, ἐλθόντα δέ ue, φησὶν, ὃ 
/ ΄ 5 /, , J , ^ M 
ταύτῃ λεγόμενος αὖ βίος εὐδαίμων, ᾿Ιταλικῶν τε καὶ 
E ^ ^ » ^ EN 
Συρακουσίων τραπεζῶν πλήρης, οὐδαμῶς ἤρεσεν, δὶς τῆς 
e / / ^ / , Ψ 
ἡμέρας ἐμπιμπλάμενον ζὴν καὶ μηδέποτε μόνον κοιμώμενον 
y ο , J ^s , 
νύκτωρ, καὶ ὅσα τούτῳ ἐπιτηδεύματα συνέπεται TQ βίῳ" 
, ^ / »» 4 / 5I I. 9» ἃ / 
ἐκ γὰρ τούτων οὔτ᾽ ἂν φρόνιμος οὐδείς ποτ᾽ ἂν γενέσθαι 
^ N * N /, 7 
τῶν ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἀνθρώπων δύναιτο ἐκ νέου ἐπιτη- 


7 ^ ^ /, /, » 
δεύων τοιαῦτα, οὔθ᾽ οὕτω θαυμαστῇ φύσει κραθήσεται. οὐ 


Ἁ y 5 74 ^ ^ ^ , ^ 
20 yap ἄπυστος ἢν ὁ IA«rev τοῦ Δαβὶδ, os ἐν τῇ πόλει τῇ 


€ ^ N € ou [4 / N , // ^ m 
ἑαυτοῦ τὴν ἁγίαν ἱδρύων κιβωτὸν ἐν μέσῃ τῇ σκηνῇ: 
b ^ e / , , , ^ 3 / ^ 
παντὶ TO ὑπήκοῳ εὐφροσύνην ποιῆσας λαῷ, ἐναντίον TOU 
΄ / 5 ^ N , X b , MN 
κυρίου διεμέρισεν εἰς πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ Ἰσραὴλ ἀπὸ 


ἀνδρὺς € ικὸς. ἑκά λλυρίδα ἃ "E 
pos €os γυναικος, eaa TQ κολλυρίδα ἄρτου καὶ ἐσχα- 


I. ἐκλύσῃ] ἐκλύσει MP. ib. οὐδαμῶς BFMNR. οὐδαμῇ P. 

3. ἐνεγέννησεν Ν. éyévvgaev V. οὐδαμῇ οὐδαμῶς V, ut Plato. 

4. λήθην] λύπην BR. Pal. ib. ἤρεσεν (sic etiam Μ)---ἐμπιμ- 

5. εὐαυξῆ] εὐεξῆ N. évavég R. εὐ- πλάμενον FP. ἤρεσε---ἐμπιπλάμενονν.. 
αξῆ, erasa super a litera, P. I8. róv om. NR. 

7. dvarpéxov| ἀνατρεχεὶν (sic) F. ib. δύναιτο ex Platone pro δύναται. 
Litera super o erasa in P. I9. θαυμαστῇ φύσει κραθήσεται ex 

ib. αὔξησιν] αὔξην M. Platone pro θαυμαστὴ φύσις κρατη- 

11. Πλάτων] Epist. 7. p. 326. θήσεται. 

12. ταύτῃ V. ταύτην BFMP. 20. ὃς] ὡς R. 

ib. Ἰταλικῶν] ᾿Ἰταλιωτικῶν Plato. ib. τῇ πόλει] τῇ superscr. P. 


I 4. Συρακουσίων] συρακουσσίων P. 24. ἐσχαρίτην) ἰσχαρίτην PR. 


20 


220 


C.11.5.18,1.]]. PAEDAGOGUS. 


ρίτην καὶ λάγανον ἀπὸ τηγάνου. αὐτάρκης αὕτη ἡ τροφὴ 
ὶ Ἰσσραηλιτικὴ, ἡ δὲ ἐθνικὴ περιττή. σώφρων οὐδ᾽ ἂν 
μελλήσαι ποτὲ γενέσθαι ὁ χρώμενος αὐτῇ τὸν νοῦν ἐγκα- 
τορύξας τῇ κοιλίᾳ, τῷ ἰχθύι τῷ καλουμένῳ ὄνῳ τὰ 
μάλιστα ἐοικὼς, ὃν δή φησιν ᾿Αριστοτέλης μόνον τῶν 5 
ἄλλων ζῴων ἐν τῇ γαστρὶ τὴν κάαρδίοιν ἔχειν. τοῦτον 
ἐκτραπελόγαστρον ᾿Επίχαρμος καλεῖ ὁ KOLUKOS τοιοῦτοι 177 P. 
25 Τῶν. ἀνθρώπων οἱ εἰς γαστέρα πεπιστευκότες, “ ὧν θεὸς ἡ 
κοιλία καὶ ἡ δόξα ἐν τῇ αἰσχύνῃ αὐτῶν, οἱ τὰ ἐπίγεια 
φρονοῦντες. τούτοις οὐκ ἀγαθὰ προεθέσπισεν ὁ ἀπό- το 


Ὁ N /, N er “Ὁ / 49 
στολος * ὧν τὸ τέλος εἰπὼν “η ἀπώλεια. 


ΚΕΦ. B. 


^ e^ ^ 7 
[Πῶς τῷ ποτῷ Tpoacevekreov. 


5 N ^ ^ Z e ^ 
30 10. * Οἴνῳ δὲ ὀλίγῳ xp," τῷ Τιμοθέῳ ὑδροποτοῦντι, 
N v / / € 5 / ^, 
* διὰ τὸν στόμαχὸν σου," φησὶν ὁ ἀπόστολος, παγκάλως 15 
/, ^ / » N , 
νοσηλευομένῳ καὶ πλαδῶντι σώματι κατάλληλον TO επι- 
^ Z 7 Ἁ » 7] ^ 
στῦφον βοήθημα προσφέρων, ὀλίγον δὲ ἐκκρίνων τοῦτο, 
M Á 7 N ^ »y / 7 
μὴ λάθῃ τὸ βοήθημα διὰ πλῆθος ἄλλης θεραπείας δεόμε- 
K N 5 / NY 3 ^ 
νον. φυσικὸν μὲν οὖν καὶ νηφάλιον ποτὸν ἀναγκαῖον 
^ 3 [r ^ » ^ , /, / 
διψῶσίν ἐστιν ὕδωρ. τοῦτο ἐκ τῆς ἀκροτόμου πέτρας 2o 
, ^ ^ ^ ε , / 
κατειβομενον τοῖς παλαιοῖς τῶν Epaiov μονότροπον σω- 
, € /, 5 / * /, N /, , ^ 
35 φροσύνης 0 κύριος ἐχορήγει ποτὸν, νήφειν δὲ μάλιστα ἐχρὴν 
3. μελλήσαι ποτὲ ex Platone. με- 
λῆσαί ποτε FMPV. Accentus erasi 
in P. 
7. ἐκτραπελόγαστρον] Recta et 


haud dubie Clementi restituenda 
forma est ἐκτραπελογάστορα. Epi- 


xr. Philipp. qu. rg. 

I4. Timoth. I v. 235. 

16. ἐπιστῦφον FM. ἐπιστύφον᾽ V. 

17. ἐκκρίνων ἐγκρίνων MP, ut Hoe- 
schelius. 

19. νηφάλιο»] νηφαλέον ΕἾΜ Ρ. »5- 


charmr versum integrum servavit 
Athenaeus 7. p. 315 F. 327 F. με- 
γαλοχάσμονάς Te xávvas κἠκτραπελο- 
γάστορας ὄνους. 

10. προεθέσπισεν F M P. προεθέσπι- 


(ev V. 


φάλεον V: unde Sylb. νηφάλιον, ut 
νηφαλιωτέροις est p. 179. et νηφα- 
λίους p. 186, 192, 219. et alibi 
saepe. 

21. Cf. Exod. xvii. 


Num. xx. 


220 CLEMENTIS [Lis. II. 


N » / » ts e ty b 
TOUS ἐτι πλανωμένους. ἔπειτα ἢ ἄμπελος ἡ αγία TOV 
’ὔ Ν , ^ ^ ^ 
βότρυν ἐβλάστησεν τὸν προφητικὸν. τοῦτο σημεῖον τοῖς 
/, ^ ’ὔ » € /, 
εἰς ἀνάπαυσιν ἐκ τῆς πλάνης πεπαιδαγωγημένοις ὃ μέγας 
, € , € € A ς ^ Ν ^ ej ^ 
Borpvs ὁ λόγος o ὑπερ ἡμῶν θλιβεὶς, τοῦ αἵματος τῆς 
eM /, , ^ , € 
5 σταφυλῆς ὕδατι κίρνασθαι ἐθελήσαντος τοῦ Aoyov, ὡς 
Se τ ΣΌΣ , / * &. XL 
καὶ TO αἷμα αὐτοῦ σωτηρίᾳ κίρναται. διττὸν δὲ TO αἷμα 
[4 
^ 7] N * / 5 ^ * 'e ^ 
TOU κυρίου" TO μὲν yap ἐστιν αὐτοῦ σαρκικὸν, ᾧ τῆς 
^ » N N N , i 
φθορᾶς λελυτρώμεθα, ro δὲ πνευματικον, τουτέστιν ᾧ 
/ ^ -— 9 ^ Ν - ^ ^ ^ 
κεχρίσμεθα. καὶ τοῦτ᾽ ἐστι πιεῖν TO αἷμα τοῦ Ἰησοῦ τῆς 49 
^ ^ / N ^ EC * 
10 κυριακῆς μεταλαβεῖν ἀφθαρσίας" ἰσχὺς δὲ τοῦ λόγου τὸ 
^ e - / 
πνεῦμα, ὡς αἷμα σαρκος. 
, / / / e N € EO; 
20. ᾿Αναλόγως τοίνυν κίρναται ὁ μὲν οἶνος τῷ ὕδατι, 
Lay i! 5 /, ^ ^ SN N δὰ 3 ; , ^ 
τῷ δὲ ἀνθρώπῳ TO πνεῦμα, kai τὸ μεν εἰς πίστιν εὐωχεῖ 


Ν ^ v * , 3 7 e ^ SN ^ (4 N 
τὸ κρᾶμα, τὸ δὲ εἰς ἀφθαρσίαν ὁδηγεῖ τὸ πνεῦμα, ἡ δε 
178 P. 


5 ^ 17 ^ ^ v λό 5 p 
e ἀμφοῖν αὖθις κρᾶσις ποτοῦ τε καὶ Aoyov εὐχαριστία 


/, » » EY N c e N , 
κέκληται, χάρις ἐπαινουμένη καὶ καλη, ἧς οἱ κατὰ πίστιν 
» e /, * ^ EY N Ἂν 
μεταλαμβάνοντες ἁγιάζανται καὶ σῶμα καὶ ψυχὴν, τὸ 
^ ^ hi y "^ ^ / 
θεῖον κρᾶμα τὸν ἄνθρωπον ToU πατρικοῦ βουλήματος 45 
7 Ἂν / 7 ^ UN N 
πνεύματι καὶ λόγῳ avykipvavros μυστικῶς" καὶ γὰρ ὡς 
» ^ N v ^ , 7 ^ 9.249 D ^ /, 
20 ἀληθῶς μὲν τὸ πνεῦμα φῳκείωται τῇ ἀπ᾿ αὐτοῦ φερομένῃ 
Ψ c2 € δὲ N ξ ^ λό δί ἃ € λό y d. ξ 
υχῇ; ἢ δὲ σὰρξ τῷ λόγῳ, δι ἣν 0 λογος γέγονεν σαρξ. 
3/ y N , N , / y ES 
ἄγαμαι τοίνυν τοὺς αὐστηρὸν ἐπανῃρημένους βίον καὶ τῆς 
/ NY / , - δ ὦῆ , 
σωφροσύνης τὸ φάρμακον ἐπιποθοῦντας τὸ ὕδωρ, φευ- 
5 y ΄ὕ ΄, NY 3 e Y 
γοντας δὲ ὅτι μάλιστα πορρωτάτω TOV οἶνον, οἷον πυρὸς 
» 7 , /, 5 N ^ N N , e B UN 
25 ἀπειλῆν. ἀρέσκει ovv τοὺς παῖδας καὶ τὰς κόρας ὡς ἐπὶ 
Χ ^ ^ /, / 3 Ν 
τὸ πλεῖστον ἀπέχεσθαι τοῦ φαρμάκου rovrov: ov yap 


κατάλληλον ζεούσῃ ἡλικίᾳ τῶν ὑγρῶν τὸ θερμότατον 5o 


I. ἔτι πλανωμένους pro ἐπιπλανω- 18. τὸν ἄνθρωπον] τοῦ ἀνθρώπου 
μένους Hoeschelius, et ἔτι margo Pal. 
F, qui in textu ἐπιπλανωμένους. 21. γέγονεν FMP. γέγονε V. 
2. ἐβλάστησεν FP. ἐβλάστησε V. 24. οἷον πυρὸς ἀπειλὴν] ὡσεὶ δεινὸν 
4. ὁ ὑπὲρ] ὁ om. M. φλογμὸν corr. a manu prima in F. 


7. yáp supra versum ab alia m. 27. ζεούσῃ] νεούσῃ F a m. rec. 


66 S. 


5 


C.1L5.20,21] ^ PAEDAGOGUS. 231 


3 (Δ. Ν 5 ^ , 3 
ἐπεγχεῖν, TOv οἶνον, οἱονεὶ πῦρ émoxerevovras πυρὶ, ἐξ οὗ 
e / δ," Ν / , / Ν ΄ 
ορμαί τε ἀγριαι καὶ φλεγμαίνουσαι ἐπιθυμίαι καὶ διάπυρον 
? , / ^ ΄ 
ἦθος ἐκκαίεται" προπετεῖς T€ οἱ νέοι ἔνδοθεν χλιαινόμενοι 
35 ἃ N , ,ὔ , N 53 ^ N 
ἐπὶ τὰς ὀρέξεις γίνονται, ὡς δὴ mpobmrrov αὐτῶν τὴν 
, , /, ^ ^ /, "A Ug 
βλάβην ἐλέγχεσθαι διὰ τοῦ σώματος πεπαινομένων θᾶττον 
^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ 
ἢ προσῆκεν τῶν τῆς ἐπιθυμίας μελῶν. ὀργῶσι γοῦν 
3 / 5 /, 7 ^ ^ * 
ἀναιδέστερον ἀναζέοντες οἴνου kai οἰδοῦσι μαστοί T€ καὶ 
/ 7 y 7 ^ ^ 
μόρια προκηρύσσοντες ἤδη πορνείας εἰκόνα, καὶ τῆς ψυχῆς 
Nx ^ , Ν ^ 
τὸ τραῦμα φλεγμαίνειν ἀναγκάζει τὸ σῶμα, σφυγμοί re 
, ^ / 
ἀναιδεῖς περιεργίαν διώκουσιν εἰς παρανομίας ἐκκαλούμενοι 
N , 
TOV κόσμιον. 
, /, y ^ ^ € ᾽ 
21. ᾿Ενθένδε 705 τῆς ἡλικίας τὸ γλεῦκος ὑπερβάλλει 
^ 5 ^ NX ej N i € » / 
τῆς αἰδοῦς τοὺς ὅρους. χρὴ δὲ, os ἔνι μάλιστα, kara- 
» ^ lY N ^ 7 ^ 
σβεννύναι πειρᾶσθαι τὰς ὁρμὰς τῶν νέων, ἀφαιροῦντας 
* Ν /, : s ^ ^ NS /, 
μὲν TO ὑπέκκαυμα TO τῆς ἀπειλῆς βακχικὸν, ἐπεισχέοντας 
δὲ Ν , /, ^ , , ^ EY M M 
é τὸ ἀντιφάρμακον τῆς ἐκζέσεως, ὃ Kal τὴν ψυχὴν τυφο- 
y » 3 ^ 
μένην ἤδη καθέξει καὶ τὰ μόρια ἐφέξει διοιδοῦντα καὶ 
/ b N ^ 3 7 
κατακοιμίσει τὸν ἐρεθισμὸν τῆς ἤδη σαλευομένης ἐπιθυ- 
/ e X - ΄ LL CNET, N Y 
μίας. οἱ δὲ ἀκμάζοντες μεθ᾽ ἡμέραν μὲν ἀρίστου μεταλα- 


, - , Ν » » / , 
Boves, οις καταλληλον ΤΟ αρίστον, αρτου μόνον ΟΑἼΤΟ- 


΄ 3 /, 7 ^ IS N Ν 3 / 
IO γευσάμενοι ἀπεχέσθων 7TO.UT OU TOU 7TOTOU 7T pos TO CXVQTTL- 


^ NS ^ /, 
νεσθαι τὴν περιττὴν ὑγρότητα αὐτῶν ἀνασφογγιζομένην 

N N / 7 
ξηροφαγίᾳ. καὶ yàp τὸ συνεχὲς πτύειν καὶ ἀπομύσσεσθαι 

M N , / e. 

καὶ περὶ τὰς ἐκκρίσεις σπεύδειν ἀκρασίας τεκμήριον ἐκ τῆς 
; z ^ 7 ^ ^ ^ , 
ἀμέτρου προσφορᾶς ὑπερχεομένων τῶν ὑγρῶν τῷ σώματι. 
, N ΝΜ 59 ,ὔ / , 7 e N 7, , 
εἰ δὲ καὶ ἐπιγίνοιτο δίψα, ἀκείσθω ὕδατι τὸ πάθος ov 


3. ἦθος] εἶδος Pal. 22. ἀνασφογγιζομένην)] ἀνασπογγι- 
9. τραῦμα] καῦμα Jacobs. ad  (ouévgv N. m super $ ἃ m. rec. P. 
Achill. Tat. p. 498. 24. ἐκκρίσεις) ἐγκρίσεις Μ. Lite- 
ib. σφυγμοί MP, ut Arcerius. rae ékin litura unius literae in P. 
σφιγμοί V. 26. ἀκείσθω Mang. ad Philon. 
I5. ἐπεισχέοντας] ἐπιχέοντας N. vol i. p. 252. (ubi ὅπως τὴν τοῦ 
18. κατακοιμίσει] κατακοιμίσῃ D. μαθεῖν δίψαν ἀκέσηται.) | Legebatur 


21. ἀπεχέσθων] ἀπέσθων Ν. ἀρκείσθω. 


IO 


I5 


179 E: 


20 


5 


IO 


292 CLEMENTIS [Lis. II. 


m «5 N [74 δ ^ , ^ , € 
TOÀAc' οὐδὲ yap ὕδατος ἀνέδην ἐμφορεῖσθαι προσήκει, ὡς 
N 9 l4 € N N /, 
μὴ ἐκκλύζοιτο ἡ τροφὴ, καταλεαίνοιτο δὲ εἰς πέψιν kara- 


Ψ N , N » ^ / , / δὲ 
TOTTOME€EPOP μὲν εἰς TOV Ογκον τῶν σίτιωνς ολίγων € 


4 M , / / 
παντάπασιν εἰς τας ἐκκρίσεις χωρουντων. 


3, ^ . ^ ^ 
22. Πρέπει δὲ καὶ ἄλλως ταῖς θεϊκαῖς φροντίσι μὴ 


, ^ e Ν » N Χ N 3.019.278 
oivojapetv: ὃ γὰρ ἄκρατος κατὰ τὸν κωμικὸν ὀλίγ ἀναγ- 
/ ^ , N 5». ^ , ^ e y 
κάζει φρονεῖν, μή τι δὲ οὐδὲ σωφρονεῖν. εἰς δὲ ἑσπέραν 
^ / * , » ΄ Y ΄ 
τοῦ δείπνου περὶ τὴν ὧραν οἴνῳ χρηστέον, ἐπειδὰν μηκέτι 
^ y /, ^ /, Ν 
τοῖς ἀναγνώσμασιν σχολάζωμεν τοῖς νηφαλιωτέροις. τὸ 

^ N , lY N /, N N ud 
τηνικάδε δὲ ψυχρότερον καὶ τὸ περιέχον παρὰ TO μεθ 
€ /, e ^ N 
ἡμέραν γίνεται, ὡς δεῖν ὑποτρέφειν τὴν ἐκλείπουσαν 
» LA 3 “ 0 , )AL δὲ uds ἴνω 
ἐμῴφυτον ἀλέαν ἐπεισάκτῳ θερμότητι, ὀλίγῳ δὲ τῷ otvo 
^ Y ^ “- 7 7] 
κἀνταῦθα" ov γὰρ μέχρι τῶν ὕβρεως προϊτέον κρατήρων. 2o 
^ N » / e 7 4 
τοῖς δὲ ἡδὴ παρηβηκόσιν ἱλαρώτερον ἐπιτρεπτέον μετα- 
΄ ^ ^ hy / ^ € / c 
λαμβάνειν ToU ποτοῦ τὸ καταψυχόμενον τῆς ἡλικίας, οἷον 
/, e v y ^ ^ ^ 
μαραινόμενον ὑπὸ χρόνου, ἀναζωπυροῦντας ἀβλαβῶς τῷ 
^ £1 / "d »qw«N X e 3, 9X. ^ , 
τῆς ἀμπέλου φαρμάκῳ: οὐδὲ yap ὡς ἐπὶ πλεῖστον €ykv- 


/ » ^ , » N Ψν 
μαίνονται ἔτι τῶν πρεσβυτέρων αἱ ὀρέζεις περὶ τὰ τῆς 


/, "4 ’ N N - 5 4 EN 
μέθης ναυάγια" καθωρμισμένοι μὲν yap otov ἀγκύραις τῷ 
/ EY ^ , N /, ^ , ^ Ἂν 
λόγῳ καὶ τῷ χρόνῳ τὴν ζάλην τῶν ἐπιθυμιῶν τὴν καται- 


, / e^ - 5 , 
γίζουσαν ἐκ μέθης ῥᾷον φέρουσιν, οἷς ἴσως καὶ χαριεντί- 25 


/ » N N 3 / 5 4 * N , 
σασθαί TL ἔξεστι παρὰ τᾶς εὐωχίας. ἀλλὰ καὶ τούτοις 


e? y ^ ^ / e N NM » 
opos ἔστω τοῦ ποτοῦ μέχρις οὗ TOV λογισμὸν ἀσειστον 


, , N MS ^ 
διατηρήσωσιν καὶ τὴν μνήμην ἐνεργὸν kal τὸ σῶμα 


I. προσήκει F, supersceripto a m. 
rec. καθή : unde καθήκει V. 

4. ἐκκρίσεις] ἐκρίσεις M. — Voluit 
ἐγκρίσεις, ut paullo ante. 

5. ἄλλως] ἄλλα ὡς BFNPR. ἀλ- 
Ao ὡς M. 

6. τὸν κωμικὸν ͵ Menandrum apud 
Stobaeum Flor. 18, 4. 

ib. ὀλίγ] ὀλίγα MV. 


9. ἀναγνώσμασιν MP. ἀναγνώσμασι 


ib. τὸ τηνικάδε Ν. τὸ τηνίκα δὲ P. 
τοτηνικάδε V. 

Io. δὲ additum ex BN. 

1 1. γίνεται M. γίγνεται V. 

I3. προϊτέον Sylb. pro προσιτέον. 

14. παρηβηκόσιν] παρηκμηκόσιν N, 
quasi παρηκμακόσιν voluerit. 

24. διατηρήσωσιν T. διατηρήσωσι 
V. διατηρήσουσιν MP. 

10. ἐνεργὸν) evepyóv B. 


I5 


39 


35 


40 


C. 11. 8. 22—24.] PAEDAGOGUS. 293 


, /, » N 5 /, 3 7 ^ 
[44 0X αἀλευτον οινῳ και ἀκράδαντον'" ἀκροθώρακα TOUTOV 


^ e N ^ , 
καλοῦσιν OL πέρι ταυτα δεινοί. 


N 3 *N ? * Ν “ 
23. Καλὸν οὖν τὸ προκαταλήγειν διὰ τὸν ὀλισθον. 


'A /, à /, 3 ^ EY / / N 
propios δὲ τις ἐν τῷ περὶ μακροβιοτίας, μέμνημαι yap, 


180 P. 


3169 ᾧ / Α / » ^ , e 

ἐφ᾽ ὅσον βρέξαι τὰ σιτία μόνον οἴεται δεῖν προσάγειν, ἵνα 5 
/, Ἁ Χ , N 

μακροτέραν κτησώμεθα τὴν ζωήν. ἁρμόδιον τοίνυν TOV 


e N N 3 JEN / p / M M 
οἶνον τοὺς μεν ἐπὶ θεραπείας μέρει προσφέρεσθαι διὰ τὴν 


er f / N NS » 7 * 77 5 Ν 
ὑγίειαν μόνην, τοὺς δὲ ἐν ἀνέσει καὶ διαχύσει. οἶνος yap 


^ i 34 ^N , ^ 6C ^ N / ^ ^ 
πρῶτον μεν αὑτὸν αὑτοῦ LÀeov ποιεῖ TOV πιοντα μᾶλλον ἢ 


7 lY ^ / / ^ /, 
πρότερον kai τοῖς συμπόταις μειλίχιον καὶ τοῖς οἰκέταις το 


4. / 
7r pe«vrTepov Kai 7TrpoaveaTepov 


ἀμείβεται τὴν ὕβριν: θερμὸς 


^ N 
τοῖς φίλοις, παροινηθεὶς δὲ 


N ^ b! y 
yap ὧν καὶ χυμοὺς ἔχων 


ἡδεῖς, κεκραμένος ἐμμελῶς τὰ μὲν αἰσχρὰ τῶν περιττω- 


μάτων διατήκει θερμότητι, τοὺς δὲ δριμεῖς καὶ φαύλους 


^ , / ΄ / 5 ^ y ros / 
TCLS εὐωδίαις κερᾶάννυσι χυμους. €v yovv εκέινο εἴρηται I5 


[44 3 7] ^ X , 5 » 93219: 3 ^ 
ἀγαλλίαμα ψυχῆς καὶ καρδίας οἶνος ἐκτισται ἀπ᾿ ἀρχῆς 


, 5 ’ 49 / N P4 d Lyn € 
σπινομεένος αὐυταρκῆς. κίρνασθαι δὲ Capta TOV 7 ὕδατι ως 


X: / N 5 iY Χ e DO , ὅ ^ 0 Ness 
7r. €.0 T e TOP OLVOV καὶ μὴ og v ep ema nreug Ua. Kat αττὰμ- 


βλύνεσθαι πρὸς τὴν μέθην, μηδ᾽ ὡς ὕδωρ ἐπεγχεῖσθαι διὰ 
τὴν φιλοινίαν: ἄμφω μὲν γὰρ τοῦ θεοῦ ποιήματα, καὶ 20 


7ὔ N e / ue ^ e ^ ej J 
ταυτῃῇ προς υγίειαν guvepyet ἢ Kpaats ἢ ἀμφοῖν, ὕδατος τε 


Ν » [74 , ^ 3 , v ^ / € / 
Και OLVOU, OTL ἐκ TOU αναγκαιου καὶ Του χρησιμου (6) βιος 


» 
Q'UVEO T)KE€V. 


e N 3 3 ’ "^ tdv e ὔ 7] 
24. To μεν οὖν αναγκαιῳ τῷ ὕδατι ὡς ὅτι πλείστῳ 


9 Υ͂ i ^ 7] / N /, e N 
ἐγκαταμικτέον καὶ τοῦ χρησίμου, owe δὲ auérpo ἢ μέν 25 


. μέμνημαι] μέμνηται N. 
βρέξαι) βρέξεται exc. MS. Sy. 
. τὴν à m. sec. habet F. 
. ὑγίειαν] ὑγείαν libri. 
. πρῶτον] πρῶτος Ν. 

ib. αὐτοῦ ex Platone. αὑτῷ FM. 
αὐτῷ V. 

ib. ἵλεων] ἵλεω MP. ἱλαρὸν super- 
Scr. a m. sec. F. 

I3. kekpagévos] ovs (i. e. κεκραμέ- 


o0) 0c 


νους) superscr. in R. 
ib. αἰσχρὰ] γλίσχρα Sylb. 
I5. ἐκεῖνο] ἐκεῖνος D. 
I6. Eccles. xxxi. 27 sq. 
ib. ἀπ’ ἀρχῆς MP. ἀπαρχῆς F V. 
17. αὐτάρκης NP. αὐτάρκως V. 
ib. τῷ om. N. 
21. ὑγίειαν V. ὑγιείαν Β΄. ὑγείαν 


ΝΡ, 


23. συνέστηκεν FM P. συνέστηκεν. 


294. 


CLEMENTIS 


[Lis. II. 


γλῶττα παραποδίζεται, παρίεται δὲ rà χείλη, ὀφθαλμοὶ δὲ 


παρατρέπονται, οἷον κολυμβώσης τῆς ὄψεως ὑπὸ τοῦ 
^ € / /, 
πλήθους τῆς ὑγρότητος, kal ψεύδεσθαι βεβιασμένοι κύκλῳ 


N € ^ /, N p 2 ^ N ) , 
μὲν ἡγοῦνται περιφέρεσθαι τὰ πάντα, ἀριθμεῖν δὲ οὐ Óv- 


Ν , e » , 
δνανται TO. πορρῶ ὧδ ἐστί μονὰς 


N ^ € vx T ^ € , Lal 
καὶ μὴν ὁρᾶν μοι δύο μὲν ἡλίους δοκῶ, 


181 P. μεθύων ὁ Θηβαῖος ἔλεγεν γέρων" κινουμένη μὲν γὰρ ὑπὸ 


^ ^ 5 , € 3 / 
τῆς τοῦ οἴνου θερμότητος ἡ ὄψις πυκνότερον πολλαπλα- 


σίονα τοῦ ἑνὸς φαντάζεται τὴν οὐσίαν, διαφέρει δ᾽ οὐδὲν ἢ 


X » ^ ^ Ν € 7 SN ἃ 3 , ^ e 
ro τὴν OVyw κινεῖν ἢ TO ὁρώμενον" ταυτὸν yap ἐξ ἀμφοῖν ἢ 


I5 


» /, ^ ^ e / / N N 
ὄψις πέπονθεν τῆς τοῦ ὑποκειμένου καταλήψεως διὰ τὸν 


* v ^ 3 € /, 
σάλον ἀκριβῶς ἐφικέσθαι μὴ δυναμένη, καὶ αἱ βάσεις 


/, e € /, 7 NOU Ν 
καθάπερ ῥεύματι ὑποφέροντοαι, λυγμοί τε καὶ ἐμετοι καὶ 


/ * 
παραφροσύναι ἐπεισεκώμασαν. 


^ ἊΝ 3 » DUINEN 
πᾶς yàp οἰνωθεὶς ἀνὴρ 


^ N 
κατὰ τὴν τραγῳδίαν 


ἥσσων μὲν ὀργῆς ἐστι, τοῦ δὲ νοῦ κενὸς, 


φιλεῖ δὲ πολλὴν γλῶσσαν ἐκχέας μάτην 


» , / el e oN ^ ^ 
QKQV QKOUELP ἀπεέερ €KQDP εἰπέν κακωξ. 


Ν / ^ 7 € / / : ςς 5 ’ 
20 Καὶ 7TDO γε Τὴς τραγῳδίας 1) σοφία κεκραγεν "' otvos πινο- 


ενος πολὺς ἐν ἐρεθισμῷ καὶ παντὶ πτώματι πληθύνει." 
μενος πολὺς ἐν ἐρεθισμῷ καὶ παντὶ πτώματ ηθύνει. 


I. παρίεται Sylb. pro παρεῖται. 

6. καὶ ujv—] Penthei verba apud 
Euripidem Baech. 915. quibus su- 
pra usus est, Protr. p. 91. ubi βακ- 
χεύων τις dicitur, ἀγνοίᾳ μεθύων dkpá- 
τῳ, unde intelligitur hic quoque 
μεθύων improprie dictum. | Nam 
Pentheus neque ebrius est apud 
Euripidem nee, quod memoriae 
errore Clemens dixit, senex. 

7. ἔλεγεν FP. ἔλεγε V. 

9. οὐδὲν] οὐθὲν libri. 

ib. ἢ τὴν Potterus pro ἧττον. 

12. ἐφικέσθαι] ἀφικέσθαι Ri. 

I5. πᾶς yàp—] Sophoclis frag- 
mentum ap. Plut. Mor. p. 89 A. 


Stobaeum Flor. 18, τ. schol. Hom. 
Il. 7, 472. in Crameri Anecd. Par. 
vol. 3. p. 228. Eustath. p. 672, 12. 

17. ἥσσων] ἥσσω N. v a m. sec. 
habent FP. 

ib. ἐστι] ἐστιν ΜΡ, 

18. δὲ ex Stobaeo pro τε. 

ib. γλῶσσαν Stobaeus. γλῶτταν 
FMPV. et Plutarchus. 

I9. ἅπερ] ots Stobaeus et Plu- 
tarchus. 

ib. εἶπεν] εἴπῃ Plutarchus. 

10. κακῶς] λόγους Plutarchus et 
Stobaei codex B. a m. sec. 

20. Eeclus. xxxi. 29 86. 


45 


5o 


C. II. 8. 25, 26.] PAEDAGOGUS. 295 


^ N ^ ! ^ N N 
67S. 25. A0 ot μὲν πλεῖστοι ἀνίεσθαί φασιν δεῖν παρὰ τοὺς 
/ Ν ^ ^ , σ΄ ς / $ ὧδ N / 
πότους καὶ τὰ σπουδαῖα εἰς ἕω ὑπερτίθεσθαι. ἐγὼ δὲ rore 
, X , / ^ T4 
μάλιστα τὸν λόγον συνευωχησόμενον ἀξιῶ παρεισάγειν 
, ^ , , N /, ^ 
παιδαγωγήσοντα τὴν oivopAvyiav, μὴ λάθῃ παραπεσοῦσα 
, 7 M » / € N , S 3 » 3 
εἰς μέθην 7 evoxia ὡς γὰρ οφθαλμοὺς ovk ἂν τις εὖ 
^ * ^ δ. ^ e 57 , 7 / e 
φρονῶν πρὶν ἢ ἐπὶ τὸν ὕπνον ἰέναι ἀξιώσειε μύειν, οὕτως 
5». M / , ^ ^ [4 , ^ ΒΝ 
οὐδὲ τὸν λόγον ἀπεῖναι τοῦ συμποσίου ὀρθῶς ἂν τις βου- 
7 » Ἃ /, 5 Ν ^ , 5 
5 ληθείη οὐδὲ προκατακοιμίζειν αὐτὸν τῶν πράξεων ἐπιτη- 
΄ ^ ^ N / 
δεύσαι ἂν καλῶς, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἀφίστασθαί ποτε δυνήσεται 
^ , / ε ee » Ἁ / x * 
τῶν οἰκείων ὁ Aoyos αὐτῷ, οὐδ᾽ ἂν καθευδωμεν᾽ koi yap το 
35 NI Ὗ [74 » , Ν e , / 
ἐπὶ τὸν ὕπνον παρακλητέον. τελεία yap ἢ σοφία θείων 
“ 7 ,F 
οὖσα kai ἀνθρωπίνων πραγμάτων ἐπιστήμη, ἐμπεριλα- 
^ N e , , ^ , ^ ^ » ^ i 
βοῦσα τὰ ὁλα kar ἐκεῖνο, καθ ὃ ἂν ἐπισκοπῇ τὴν 
» /, , /, / / N s , N / 
ἀνθρώπων ἀγέλην, τέχνη γίνεται περὶ τὸν βίον, koi ταύτῃ 
, , 5 15 Mo ^ 3 N X, ΟΥ̓ y 
πάντη συμπάρεστιν ἐφ ὅσον βιοῦμεν, ἀεὶ TO ἰδιον ἔργον 15 
, ^ N 5 ^ [4 ΑἉ 7 € 5 , 
το ἐκτελοῦσα, τὴν εὐζωϊαν. οἱ δὲ κακοδαίμονες oi ἀπελαύ- 
,ὔ 3 / Y — / 
νοντες σωφροσύνην εὐωχίας μακαριστὸν ἡγοῦνται βίον 182 P. 
N / N N fe b! ^ 
τὴν ἀκοσμίαν τὴν περὶ τὰ συμπόσια, ὧν ἐστι. τὸ ζῆν 
9. δ 5 » ἃ ^ 9 ^ y 7 
οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ [κῶμος] κραιπάλη, βαλανεῖα, ἄκρατος, ἀμί- 
3 ΤᾺ y 
δες, ἀργία, πότος. 20 
ε ^ ^ y ^ b! ^ 
26. 'Opüv γοῦν ἐστιν αὐτῶν τινὰς ἡμιμεθεῖς σφαλλο- 
/, 2 ^ 2 » /, y 
μένους περὶ τοῖς τραχήλοις ἔχοντας στεφάνους. ὥσπερ 
X ^ 4 , N 
τοὺς ἀμφορεῖς, διαπυτίζοντας ἀλλήλοις τὸν ἄκρατον φιλο- 
7 5 / » N /, 9A ΟῚ ^ 
τησίας ὀνόματι, ἄλλους δὲ πλήρεις κραιπάλης, αὐχμῶντας, 
, ^ Ni , NY iY » S.N; ^ 
ὠχριῶντας τὰ πρόσωπα, πελιδνοὺς καὶ ἔτι emi τῇ χθιζῇ 25 


I. φασὶν ΜΡ. $aoc« V. I9. κῶμος recte delere videtur 
4. mapamecovca| παρεμπεσοῦσα Porsonus Advers. p. 300. Nam 
fragm. MS. H. B. sunt duo poetae comici versus, ὧν 
9. 9. ἀφίστασθαι] ἀμφίστασθαι M. μ ἐστι τὸ ζῆν οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ κραιπάλη, | 
erasum in P. - BaXavei', ἄκρατος, ἀμίδες, ἀργία, mó- 


13. rà (τὸ V.) ὅλα κατ᾽ ἐκεῖνο kaÜ' τος. 

ὃ] μὲν ἐκεῖνο καθ᾽ ὃ fragm. MS. H. ib. ἀμίδες] ἁμίδες P. 

SYLB. 21. σφαλλομένους] σφαλμένους N, 
14. τὸν βίον N.  Aberat τόν. quasi ἐσφαλμένους voluerit. 
15. πάντη] παντὶ M. 24. ὀνόματι] ὀνόμασιν pr. P. 


2996 CLEMENTIS [Lis. II. 


P4 74 [74 3 ^ / ^ 3. 

μέθη ἄλλην εἰς éo αὖθις ἀναντλοῦντας μέθην. καλὸν, ὦ 15 
/ s , “ , , M ἢ 
φίλοι, καλὸν καταμαθόντας ὅτι μάλιστα πορρωθεν τὴν 

»- , Χ / “ ἈΠ b! ^ , N 
εἰκονα ταύτην τὴν γελοίαν ἀμα kai ἐλεεινὴν σφᾶς αὐτοὺς 
Ν N » : / , ^ ^ » ἣν 
πρὸς τὸ ἄμεινον σχηματίζειν, ὀρρωδοῦντας μὴ ἄρα πη καὶ 

€ ^ / » ^ y K /, / 
5 ἡμεῖς παραπλήσιον θέαμα τοῖς ἄλλοις καὶ γέλως yevo- 


CCS » / δ 
ὡς ἄρα κάμινος μέν δοκι- 


, , » 3, 
μεθα. ἀστείως ἄρα εἰρηται 
, , ^ 53 N Ψ 
μάζει στόμωμα ἐν βαφῇ, οἶνος δὲ καρδίαν ὑπερηφάνων." 
7 ^ ΄ ^ » 7 
μέθη μὲν οὖν ἐστιν ἀκράτου χρῆσις σφοδροτέρα, παροινία 
Y e$ ^ 7, ᾽ 7, 7 Ἀπ "A. MN ^ / 
δὲ ἡ ἐκ τῆς χρήσεως ἀκοσμία, κραιπάλη δὲ ἡ ἐπὶ τῇ μέθῃ 2o 
/, NI 5 , , ^ ^ N 77 , , 
10 δυσαρέστησις καὶ ἀηδία ἀπὸ τοῦ TO κάρα πάλλειν ovo- 
’ L 
pag uev. 
^ v ^ hy » y 
27. Τοῦτον rov βίον, εἰ βίον καλεῖν χρὴ ῥάθυμον ovra 
N e N 
καὶ περὶ τὰς ἡδυπαθείας κεκινημένον kal περὶ τὴν οἰνο- 
/ 3 / € / / € » 
φλυγίαν ἑπτοημένον, ἢ θεία σοφία ὑφορωμένη mapay- 
7 ^ e "e /, ςς N » 9 / A n9 / 
15 γέλλει τοῖς αὑτῆς τέκνοις “μὴ ἰσθι οἰνοπότης μηδὲ ἐκτείνου 
^ ^ ^ ^ * /, 
συμβολαῖς κρεῶν ἀγορασμοῖς, πᾶς γὰρ μέθυσος καὶ πορ- 
, , / e 7 
VOKOT 0$ πτωχεύσει καὶ ἐνδύσεςαι διερρηγμένα καὶ ῥακώδη 
^ € / 49 € / N ^ € N , , , 
πᾶς vmvoOns." ὑπνώδης yap πᾶς ὁ μὴ εἰς σοφίαν éypy- 25 
^ , N e LN Ὅ 7 , e [4^ Ν 
γορῶν, ἀλλὰ ὑπὸ μέθης βαπτιζόμενος εἰς ὕπνον. ^ καὶ 
ὃ , 99 Ν € , ὃ /, € /, , 0 / 
20 διερρωγοτα᾽᾿ φησὶν “ ἐνδύσεται ὁ 7rapowos, ἐπαισχυνθησε- 
, ^ , ^ N / Ν € 
ταί T€ τῇ μέθη διὰ τοὺς karomrevorrag." omoi γὰρ ἀμαρ- 
^ hy , "^ wy ^ ^ , 
τωλοῦ τὰ διερρωγότα τοῦ ὕφους τοῦ σαρκικοῦ φιληδονίαις 
, 3 € e , / » ^ ^ 
κατατετρημένα, Ov ὧν ἡ αἰσχύνη ἐνδοθεν τῆς ψυχῆς 
3 ^ [4 € 7 3: ἃ 5». , e /, Ν 
ἐπιθεωρεῖται, ἡ ἁμαρτία, δ ἣν οὐδὲ σωθήσεται ῥᾳδίως τὸ 
[2 Ν , / , , ΝΥ » 
25 ὕφος τὸ ἀπεσπασμένον πάντοθεν eig πολλᾶς κατασηπο- 


» / Sj My / ^ - / / 
μένον ἐπιθυμίας TO ἀπέσχίσμενον ΤῊ σωτὴριας. TOUT)) 30 


5. καὶ γέλως] καὶ om. N, super- 17. διερρηγμένα] διερρηγνυμένα N. 
Bcr. in D. Quod addunt ΕὟ καὶ ῥακώδη om. 

6. Eccles. xxxi. 26. ΒΜΝΡΗ. 

I5. αὑτῆς Potterus pro αὐτῆς. 18. ἐγρηγορῶν] ἐγρηγορὼς NN et 
αὐτοῖς R et pr. P. recens corrector in P. 

ib. Proverb. xxiii. 20 sq. 21. re supra versum et punctis 


ib. οἰνοπότης Secundum o ex e notatum P. 
factum in F. 


€ 13.8, 57, 58.] PAEDAGOGUS. 2251 


0 r , p e 7 ον / , / 
νουθετικώτατα ἐπιφέρει “ τίνι oval, τίνι θόρυβος, τίνι 

7 / ^ , ^ 
κρίσεις, τίνι ἀηδεῖς λέσχαι, τίνι συντρίμματα διακενῆς : 183 P. 
elle e , N / ^ ^ N N 
ὁρᾶτε ὅλον Oteppevyora TOv φίλοινον, ὃς παρορᾷ μέν τὸν 
Ào SETN » à δ᾽ e * 7 ^ 1, 

OyOV QUTOV, €KOOTOV ἑαυτὸν συνεχώρησεν τῇ μέθη, 


e , , Ἃ e y * LÀ , y ^ 
οσὰα τούτῳ ηπειλῆσεν ἢ γραφή. καὶ παλιν ἐπιφέρει Τῃ 


Ct 


» ^ , 3 ^ 5 
ἀπειλῇ “τίνος πελιδνοὶ οἱ ὀφθαλμοί; οὐ τῶν ἐγχρονι- 
, 3 / ^ Ἢ ^ , , 3» 
ζντων ἐν οἴνοις; οὐ τῶν ἰχνευόντων ποῦ πότοι γίνονται: 
ἐνταῦθα μὲν καὶ ὃν ἤδη τῷ λό ὃν φιλοπότην ἀπο- 
μὲν καὶ νεκρὸν ἤδη τῷ λόγῳ τὸν φιλοποτη 
/, N ^ ^ ^ ^ e^ ^ Pa 
35 φαίνεται διὰ τῶν ὀφθαλμῶν τῶν πελιδνῶν, ὃ τοῖς νεκροῖς 
^ 3 7 x , ^ 
σημεῖον ἐπιφαίνεται, τὸν ἐν κυρίῳ θάνατον αὐτῷ καταγ- το 
7 e AT ^ NS ^ , 
γείλασα' ἡ yap ἀμνηστία τῶν εἰς τὴν ἀληθῆ συντεινόντων 
* STR ΙΝ * e 7 
ζωὴν ἐπὶ τὴν φθοραν ῥέπει. 
»4 M 5 / € Ν , , 
28. Eikoros οὖν στερρότατα ὁ παιδαγωγὸς ἀπαγορεύει 
^ e /, y / N / 5 23*N 
τῆς ἡμετέρας κηδόμενος σωτηρίας, * μὴ πίνετε οἶνον ἐπὶ 
, * 7 7 7 * Ν / 7 
μέθῃ.᾽ διὰ τί, πεύσῃ ; “ ὅτι φησὶ “τὸ στόμα cov rore 15 
, N N 7 7 ’ 
λαλήσει σκολιὰ, κατάκεισαι δὲ ὥσπερ ἐν καρδίᾳ θαλάσσης 
* ej ^ /, ^ 
kai ὥσπερ κυβερνήτης ἐν πολλῷ κλύδωνι." ἐντεῦθεν καὶ 


ἡ ποιητικὴ ὠφελημένη λέγει 


^ ^» 4 ^ / 5:355 4 
40 οἱνός θ᾽, ὃς πυρὶ ἴσον ἔχει μένος, εὖτ᾽ àv és ἄνδρας 
ἔλθη, κυμαίνει δ᾽ οἷα Λίβυσσαν ἅλα 2 
[7 


"^ 3x , ^ ^ Ν / /, 
βορρῆς ἠὲ νότος, rà δὲ kai κεκρυμμένα φαΐνει. 


I. Proverb. xxiii 29. corrupta apud Athenaeum et Hesy- 
2. κρίσεις] κρίσις MP. chium s. v. ναρθηκοπλήρωτον. 
4.9 M. óàe V. In P δὲ" αὑτὸν, ib. ἄνδρας] ἄνδρα Stobaeus. 
sed in δ᾽ ἑαυτὸν mutatum. 21. Bopprs ex Ath. et Stobaeo 
6. Proverb. xxiii. 29 sq. pro βορέης. 
7. οἴνοις] οἴκοις R. ib. καὶ κεκρυμμένα ex Stobaeo. 
8. φιλοπότην] Alterum o ex e  Aberat καὶ, quod etiam Athenaeus 
factum in F. omittit. 
II. ἀμνηστία scripsi ex P pro ib. φαίνει Athenaeus et Sto- 
ἀμνηστεία. baeus.  Legebatur πάντα φαίνει. 
I5. Proverb. xxiii. 33 8q. Post φαίνει Athenaeus et Stobaeus 
17. κυβερνήτης] κυβερνῆτις N. addunt βυσσόθεν, ἐκ δ᾽ ἀνδρῶν πάντ᾽ 


18. ἡ ποιητικὴ] Versus sunt Era- ἐτίναξε νόον. Proxima alius poetae 
tosthenis, allati ab Athenaeo 2. p. esse videntur et verba nonnulla ex- 
36. Stobaeo Flor. 18, 3. cecidisse, velut xai πάλιν “οἶνος ápap- 

19. οἶνός θ᾽ (0 ex τ factum Ῥ) ὃς] τοεπὴς," etc., quod conjecit Sylb. 
οἶνός re ὃς M. Recta scriptura otvós unde οἶνος addidi ante ἁμαρτοεπὴς 
τοι est apud Stobaeum, in οἶνος τῷ in libris omissum, 


238 CLEMENTIS [Lus. II. 


οἶνος ἁμαρτοεπὴς, otvos μεθύουσιν ὄλισθος, 
οἶνος ψυχαπάτης 
hY NX e ^ € ^ ^ /, N /, /, 
καὶ τὰ ἑξῆς. ὁρᾶτε τοῦ ναυαγίου τὸν κίνδυνον ; περικλύ- 
N (: / Ν A ^ ^ 
ζεται μὲν ἡ καρδία πολυποσίᾳ, τὸ δὲ πλῆθος τῆς οἰνοφλυ- 
΄ 3, ^ al /, ^N 
5 γίας θαλαττὴης εἴκασεν ἀπειλῇ, ἐν m βεβυθισμένον τὸ 
^ e ^ / , ^ ^ 
σῶμα ὥσπερ ναῦς δέδυκεν εἰς βυθὸν ἀκοσμίας ταῖς τοῦ 
/ / N / ^ 
οἴνου τρικυμίαις ἐπικεχωσμένον, ὁ δὲ κυβερνήτης, ὁ νοῦς ὁ 45 
, / / ^ ? ε , ^ 
ἀνθρώπινος, περιφέρεται τῷ κλύδωνι ὑπερεχούσης τῆς 
P /, ^ ^ , ^ 
μέθης, ἐνθαλαττεύων re ἰλιγγιᾷ τῷ ζόφῳ τῆς καταιγίδος, 
^ ^ / v [v4 ^ N 
το TOU τῆς ἀληθείας ἀστοχήσας λιμένος, ἕως ἂν περιπεσὼν 
Z Ν N e M 
ὑφάλοις πέτραις αὐτὸς αὑτὸν ἐξοκείλας εἰς ἡδονὰς δια- 
, 
φθείρῃ. 


, 5 , /, 
29. Eikoóros οὖν koi ὁ ἀπόστολος παραγγέλλει * 


C * 
μὴ 
/, 5 » m ^3 5 / N $25 * » 
184 P. μεθύσκεσθε ἐν oo, ᾧ ἐστιν agria πολλη,᾽ τὸ ἀσωστον 
^ / Ν ^ , / , / , N Ν N 
15 τῆς μέθης διὰ τῆς ἀσωτίας αἰνιξάμενος. εἰ γὰρ καὶ TO 
5 ^ /, 7 » 
ὕδωρ οἶνον ἐν τοῖς γάμοις πεποίηκεν, οὐκ ἐπέτρεψεν με- 
, Ν N N ^ , / ^ 
θύειν, τὸ δὲ ὑδαρὲς τοῦ φρονήματος ἐζωοποίησεν τοῦ 5o 
, hy , , hy 3 3 * «x , [74 A 
νόμου τὸν ἐργάτην rov ἐξ ᾿Αδὰμ, τὸν κόσμον ὅλον αἵματι 
/, , /, N 3 "i N ^ ^ , 
πληρώσας, ἀμπέλου ποτὸν ἀληθείας τὸ κρᾶμα τοῦ νόμου 
^ ^ ^ , ^ /, / 
20 TOU παλαιοῦ καὶ TOU λόγου τοῦ νέου eig συμπλήρωσιν 
^ , ^ / / 7 
τοῦ χρόνου τοῦ προκατηλλαγμένου θεοσεβείᾳ παρασχὼν. 
Ν y / € b e € 17 5 
μυστικὸν ἄρα σύμβολον ἡ γραφὴ αἵματος «yiov οἶνον 68 S. 
5. ἘΝ M NC 95 ^ » ς / / 
ὠνόμασεν, τὴν δὲ ἐκ τοῦ oivov ἐωλοκρασίαν διελέγχουσα 
éc , / 5 9» Ns ςς NUCAP * P 9} ΕῚ , 
ἀκόλαστον οἶνος φησὶν “καὶ ὑβριστικὸν μέθη. ἀρέσκει 
7 ^ / e 15 ^ ^ N Ν Ν v , 
25 τοίνυν TQ λόγῳ τῷ ὀρθῷ χειμῶνος μεν διὰ TO κρύος πίνειν 
») ^ * e ^ - » Ἁ LY e ^ ^ iT » 
μέχρι ToU μὴ ῥιγοῦν, οἷς εὐχερές TO ῥιγοῦν, τοῦ δε ἄλλου 


8. περικλύζεται] πολυκλύζεται FM P, 13. Ephes. v. 18. 


Sed περι à m. secunda in F super- 16. ἐπέτρεψεν---ἐζωοποίησεν F M P. 
scripto. sine v V. 

9. ἰλιγγιᾷ (ut. p. 187.) scripsi ex 18. τὸν ἐργάτην Heinsius. τὴν ép- 
P pro εἰλιγγιᾷ. yárw libri. 

Io. ἀστοχήσας] ἀποστοχήσας B. ib. τὸν ἐξ Pal.  Aberat τόν. 

ib. ἂν περιπεσὼν] ἀντιπεριπεσὼν 23. διελεγχουσα] διελέγχουσαν BV. 
libri. Correxit L. Dindorfius in 24. Proverb. xx. r. 
Thesauro 5. v. ᾿Αντιπεριπίπτω. 10. φησὶν M. φησὶ V. 


II. αὑτὸν FP. αὐτὸν V. 


5 


IO 


C.1L:5.29,30] ^ PAEDAGOGUS. 239 


^ Ν * ^ , , J e M 
καιροῦ διὰ τὴν τῶν ἐντοσθιδίων θεραπείαν. ὡς yap τρο- 
Ἄν s N ^ e Y “ιν κ Y NY 8 ^ 
φαῖς ἐπὶ τὸ μὴ πεινῆν, οὕτως kai ποτῷ ἐπὶ TO μὴ διψὴν 
7 , * » , ^ 5 
χρηστέον, παραφυλάττοντας rov ὀλισθον ἀκριβῶς: ἀκρο- 
Χ N e ^ » / ej 3 ^ xw € 
σφαλὴς γὰρ ἡ τοῦ οἴνου παρείσδυσις. οὕτω Ó ἂν καὶ ἢ 
Nee ^ € / hy M * Ν Χ Eje s 
ψυχὴ ἡμῶν ὑπάρξαι καθαρὰ καὶ ξηρὰ kai φωτοειδὴς, αὐγὴ 
N N N » TL e. / N NL 
δὲ ψυχὴ ξηρὰ σοφωτάτη καὶ ἀρίστη" ταύτῃ. δὲ καὶ ἐποπ- 
Χ p /, ^ ^ / » 
τικη, οὐδέ ἐστιν kaÜvypos ταῖς ἐκ τοῦ οἴνου ἀναθυμιάσεσιν 
rA , , 
νεφέλης δίκην σωματοποιουμένη. 
» Ψ' / N 5 MN ^ 
30. Ov πολυπραγμονητέον τοίνυν τὸν οἶνον rov Χίον, 
^ 3 ^ 3. X , Ez cj N ^ /À b! 
ἂν ἀπῇ, οὐδὲ τὸν Αριούσιον, ὅταν μὴ παρῇ. δίψα yap 
’ Ψ I /, ^ / 
ἐνδείας τινός ἐστι πάθος καὶ τὸ κατάλληλον ἐπιζητεῖ βοη- 
Ν 3 Δ ΕῚ ͵7 , /, 
nua πρὸς ἀναπλήρωσιν ov τετυφωμένον ποτὸν. πλαδω- 
N51 25» 5 / e , , , 
σης δὲ ὀρέξεως δ ἀκρασίαν αἱ διαπόντιοι οἰνηγίαι, παρα- 
“ Ν ^ /, Ν M , / e 
φρονούσης koi πρὸ τῆς μέθης περὶ vas ἐπιθυμίας τῆς 
^ 9 / N € A Ν € » /, 
ψυχῆς. Θασιὸός re yap ὁ εὐώδὴς kai ὁ εὔπνους Λέσβιος 
7 N / €" [4 / 
καὶ Kpwys τις γλυκὺς kai Συρακούσιος ἡδὺς kai Μενδησιὸς 
5 , Nr 3€ / / Ν 3 7 
τις Αἰγύπτιος καὶ ὁ νησιώτης Νάξιος καὶ ἀνθοσμίας τις 


macherus p. 513. Conf. etiam 
Mullach. Fragm. Philos. p. 325. 


25 οὕτως] οὕτω N. 
10. τὸ---τὸ) TÓ—TÓ P ab eor- 


rectore. 

3. ὄλισθον] ὄλισθον TF. 

4. παρείσδυσις) παρείσευσις N. 

5. αὐγὴ] αὐγῆ P. 

6. ψυχὴ ξηρὰ σοφωτάτη] Heracliti 
dictum scriptores plurimi memo- 
rant, quorum locos post alios col- 
legerunt Wyttenbachius ad Plut. 
Mor. p. 566. vol. 7. p. 449. et 
Schleiermacherus in Wolfii et Butt- 
manni Museo vol.1i. p. 507—515. 
Vera dieti forma haud dubie fuit 
αὔη ψυχὴ σοφωτάτη kai ἀρίστη, sed 
quum αὔη in libris multis in αὐγὴ 
vel αὖ γῆ vel οὗ γῆ corruptum et ad 
αὔη glossema ξηρά adscriptum es- 
set, hi errores scriptoribus multis 
fraudem fecerunt, inter quos Cle- 
mens quoque fuit, quem αὐγὴ le- 
gisse ex praecedente φωτοειδής col- 
ligi posse recte monuit Sehleier- 


7. οὐδέ ἐστιν MP. οὐδὲ ἔστι V. 

ib. ἀναθυμιάσεσιν ΕΜ, ἀναθυμιά- 
cec. V. 

IO. ᾿Δριούσιον V ex emendatione 
Victorü, ut ipse dixit Var. Lect. 
15, 24. Libri ἀρεθούσιον, nisi quod 
ἀραθούσιον MP... Gonf. Pollux. 6, 
15. ubi in ἀριστούσιος corruptum 
ex praecedente ἄριστος. — Galenus 
vol r3. p. 813. γεννᾶται ὃ ἐπῃνη- 
μένος ὑπ᾽ αὐτῶν ᾿Αριούσιος ἐν Χίῳ, τὴν 
προσηγορίαν ἀπὸ τοῦ χωρίου κτησά- 
μενος ἐν à, γίνεται. 

II. πάθος] πάθους M. et pr. F, 
sed mutatum in πάθος. 

15. yàp om. BN. 

ib. ὁ εὐώδης ΕΜ ΝΡ, καὶ ὁ evo- 
gs V. 

1 6. Συρακούσιος] συρακούσσιος M P. 

17. ἀνθοσμίας] In marg. M ad- 
scriptum φαλέρνος. 


185 P. 


240 CLEMEN'TIS [ Lis. II. 


3) ^ , ^ ^ N ^ 
τις ἄλλος τῆς lraAov γῆς-- πολλὰ ταῦτα ὀνόματα--- 
7 , 5 - Ἐπ ON /, ^ N 
σώφρονι συμπότῃ οἶνος εἷς, ἑνὸς γεώργιον θεοῦ. τί γὰρ 
5 5 » € , » » ^ b , 
οὐκ ἀποχρὴ ὃ ἐπιχώριος ἀποπληρῶσαι τὴν ἐπιθυμίαν ; εἰ 15 
, Ν NS » 7 ε e ^ e »u ip 
μὴ τι καὶ τὸ ὕδωρ ἐποίσονται, ὡς οἱ βασιλεῖς οἱ ἀνόητοι, 
, N JJ / ^ ^ ^ e 
5 [Χοασπις ποταμὸς οὕτω λεγόμενος τῆς ᾿Ινδικῆς, o καλ- 
[74 , , y 7 / N 
λιστον ὕδωρ εἰς πόσιν TO Χοάσπιον)] καθάπερ καὶ τοὺς 
/ [r4 N ὯΝ Ν [74 , , / ^N 
φίλους, οὕτω δὲ καὶ τὸ ὕδωρ ἐπαγόμενοι. ταλανίζει rovs 
/ , Ν 3 ^ b e ^ b! ^ 
πλουσίους εἰς τρυφὴν κανταῦθα TO αγιον πνεῦμα δια TOU 


ΑΥ̓ΤῊ: / * / 5 EY 
OL 7TLVOVTES TOV διυλισμένον OLVOP και 


3 ^ 
Apos ἐκφωνῆσαν 
/ * 7 
το ἐπὶ κλίνης €eAejavrivgs" φησὶ “ karake(uevou" kai ὅσα 
, OA 5 5 ! , , / 
τούτοις ἀκόλουθα ἐν ὀνείδους ἐπήγαγεν μέρει. 
Π , δὲ LÀ ^ , [4 i Ν 
31. llporvogréov δὲ μάλιστα τῆς εὐσχημοσύνης, ἡ καὶ 20 
N 3 ^ € ^ e NS » 
τὴν Αθηνᾶν φησιν ὁ μῦθος, ἥτις ποτε ἦν, προμηθουμένην 
σον ^ , ^ , ^ N , N Ν Ν 3 bi 
αὑτῆς τῶν αὐλῶν ἀπορρῖψαι τὸ émvirepmes διὰ TO ἀπρεπές 
i ^ » e LO /, ^ » ^ N x8 
5 τῆς ὄψεως, ὡς ἀδιαστρόφῳ TO προσώπῳ πιεῖν, μὴ ἀδὴν 
΄ b! ^ / N N ^ 
σπάσαντας μηδὲ πρὸ πόσεως rovs ὀφθαλμοὺς ἀσχημονεῖν 
3 / [4 / N 
ἀναγκάζοντας, ἀμυστὶ €Akovras ὑπὸ ἀκρασίας, μηδὲ περι- 
^ Ν / ^ N ^ γέ / ^ 
xev» τὸ γένειον ἢ τὴν ἐσθῆτα καταβρέχειν, ἀθρόου ToU 
e ) 7. / 5 
ποτοῦ ἐπεισχεομένου, μονονουχὶ ἐμπλύνοντα kai ἐναποκλυ- 
͵ ^ ΄ j τ / N € ^ N M B 
20 Couevov ταῖς φιάλαὶς τὸ πρόσωπον τὸ αὑτῶν. καὶ γὰρ ὃ 25 
λ Ν e ὃ , ^ ^ / N AA ^ 
κελαρυσμὸς ῥαγδαίου τοῦ ποτοῦ φερομένου σὺν πολλῷ 
^ ’ » / e , ^ » 
TQ πνεύματι ἐπισπωμένου ὥσπερ εἰς κεραμεοῦν αγγος 
12. ἣ (sic Sylb. pro ἢ) καὶ] καὶ 


γὰρ MN. ἢ om. etiam P, qui γάρ 
supra versum habet. 


4. βασιλεῖς Persarum. 
5. Xóaemis——Xodemiov] Seclusi 
scholion ex margine textui illa- 


tum, quod notavit Valcken. ad 
Herodotum p. 89. 

7. οὕτω δὲ kai] Sic οὕτω δὲ καὶ in 
apodosi p. 286. ὡς γὰρ στρατιώτου 
καὶ ναύτου καὶ ἄρχοντος, οὕτως δὲ καὶ 
σὠφρονός ἐστιν οἰκεία στολῆ. Quem 
locum comparavit Dast. Epist. crit. 
p.227. Poterat alios non paucos 
addere: nam saepe sic Clemens. 

ib. ἐπαγόμενοι Va'ckenarius pro 
ἐπαγόμενον. 


9. Amos. vi. 6, 4. 


I4. αὑτῆς MP. αὐτῆς V. 

15. ἀδιαστρόφῳ] Legebatur ἀδια- 
στρόφως. | Correxit Dernays. in 
Museo Rhenano vol.9. p.255. eor- 
rexeratque tacite Sylb. in Indice. 

ib. ἄδην] ἅδην M. 

16. πρὸ πόσεως Arcerius. πρὸ mó- 
λεως libri, sed superscripto σ in h. 
In P προπολέως (A in litura). 

17. ápvari FP. ἀμυστεὶ V et pr. 


20. αὑτῶν MP. αὐτῶν V. 


C.1I. 5.31, 33.)  PAEDAGOGUS. 941, 


» p » ^ ^ ^ * Ν e , 
€yxeoj.évov, ἠχοῦντος τοῦ λαιμοῦ διὰ TOV ῥοωδὴ kora- 
X Ν᾽ N N /, ^ : 
βροχϑισμὸν, αἰσχρὸν καὶ ἀπρεπὲς ro θέαμα τῆς ἀκρασίας, 
N à! NC» NY N , / ^ , 
πρὸς δὲ καὶ ἐπιβλαβες τὸ ἐπιτήδευμα τῷ μεταλαμβανοντι 
« Ἃ SS / , /, 5 e 5 
ἢ φιλοποσία. μὴ σπεύσῃς εἰς βλάβην, ὦ οὗτος. οὐχ 
€ 7 / N , x 4 N 5 "e 
ἁρπαάζεταί σου TO ποτόν: σοὶ δέδοται kal ἀναμένει σε. 5 
M! ^ /, ἊΝ e / rd , 
μὴ διαρραγῆναι σπουδάσῃς, χανδὸν ἑλκύσας" πίμπλοταί 
€ / ^ ’ὔ’ 7 N , ^ 
3o σου ἡ δίψα, κὰν βράδιον πίῃς, τὸ κόσμιον προσλαβοῦσα, 

, /, ^ ^ Ἁ ^ 
κοσμίως καταμεριζομένου τοῦ ποτοῦ" ov γὰρ ἀφαιρεῖται 
^ y ^ 1C [4 5 / τέ 5 »/ δὲ 49 Ν 
τῷ χρόνῳ ὃ προαρπάζει ἢ ἀκρασία, “ ἐν owe δε᾽ φησὶν 
"n NUS ὃ / N S 3 L € 5 49 JO 

μὴ ἀνδρίζου, πολλοὺς γὰρ ἠχρείωσεν ὃ οἶνος. 188 P 
/4 N / e /, ^ 
32. Μέθῃ δὲ μάλιστα οἱ Σκύθαι χρῶνται Κελτοί re 
Ἂς d v e e A N ξ 7 3) ^ 
καὶ ᾿Ιβηρες καὶ Θρᾷκες, πολεμικὰ ξύμπαντα ovra ταῦτα 
/ * N Ν » , 7 , , 
γένη, καὶ καλὸν kai εὔδαιμον ἐπιτήδευμα ἐπιτηδεύειν vevo- 
7 ^ N N N 2 / 
μίκασιν, ἡμεῖς δὲ TO εἰρηνικὸν γένος εἰς ἀπόλαυσιν, οὐκ 
, σ΄ € / / / / e 
εἰς ὕβριν ἐστιώμενοι νηφαλίους πίνομεν φιλοτησίας, iva 15 
35 δὺ XY , / πω δ. ὃ θῶ λό ε ^ 
ἢ TO OvTL οἰκείως τῷ ὀνόματι δειχθῶσιν φιλοότητες. πῶς 
» / b ; € / 3 E » 
oiegÜe πεπωκέναι τὸν κύριον, ὁπηνίκα δί ἡμᾶς ἄνθρωπος 
$4. 7 [y ^ € ^ , 
ἐγένετο; οὕτως ἀναισχύντως ὡς ἡμεῖς; οὐχὶ ἀστείως ; 
» 8v / , ἢ , 3 Vo δ᾽ ΄ 
οὐχὶ κοσμίως ; OUK ἐπιλελογισμένως ; εὖ γὰρ ἰστε, μετέ- 
“ /, N 4 / 
Aafjev οἴνου καὶ αὐτὸς" kal yap ἄνθρωπος καὶ αὐτὸς: καὶ 2o 
, / / ^ 5 , N ςς / / S. L4 
εὐλογησὲέν ye τὸν οἶνον, εἰπων “λάβετε, πίετε: τοῦτο μου 
3 Ἂς - 49 - ^ » ,ὔ Ν 7 hy ἐν 
ἐστιν TO αἷμα,᾽" αἷμα τῆς ἀμπέλου, τὸν λόγον τὸν περὶ 
^ , 4 , y e ^ , / e 
πολλῶν ékxeouevov εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν evpoavvys ayiov 
3 ^ ^ M c0 N ^ N / ^ 
4o ἀλληγορεῖ νᾶμα. καὶ ὅτι μὲν σωφρονεῖν TOV πίνοντα δεῖ, 
3 Σ Ν Ν 3 / » ^ » Ν 
δ ὧν ἐδίδασκεν παρὰ τὰς εὐωχίας ἔδειξεν σαφῶς" οὐ γὰρ 25 
“ 3 7 N 5 5 N N p 
μεθύων ἐδίδασκεν. ὅτι δὲ οἶνος ἦν τὸ εὐλογηθὲν ἀπέδειξε 


» Ν N b! ’ ςς 3 N / , ^ 
πάλιν πρὸς rovs μαθητὰς λέγων “ ov μὴ πίω ἐκ τοῦ γεν- 


9. Eccles. xxxi. 25. 18. οὐχὶ ἀστείως om. N. 

10. φησὶν F. φησὶ V. 21. Matth. xxvi. 27 sq. 

11. Méóy—] Haec ex Platone 24. ἀλληγορεῖ νᾶμα (νάμα FMV.)] 
Leg. 1. p.657. ἀλληγορεῖν ἅμα N, 

12. ὄντα ταῦτα MPV, ut ap. Pla- 27. Matth. xxvi. 29. Marc. xiv. 
tonem. ταῦτα ὄντα Sylb. tacite. 25 


ὲ ib. yewí iuaros P. 
16. δὴ] δὲ M. η in litura P. ib. γεννήματος] γενήματος 


R 


242 CLEMENTIS | Lis. II. 


, ^ 3 /, , /, $^ /, 3X Ἃ » 
νήματος τῆς ἀμπέλου ταύτης, μέχρις Gv πίω αὐτὸ μεθ 
ς ^ 9 ^ β À , ^ " 7 49 χλλ᾽ ej 5 
ὑμῶν ἐν τῇ βασιλείᾳ ToU πατρὸς pov." ἀλλ᾽ ὅτι γε οἶνος 
53 Y / NY S / ΄ » XN e c 
ἣν TO πινόμενον πρὸς TOU κυρίου, πάλιν αὐτὸς περὶ ἑαυτοῦ 

/, Χ 3 , 75 
λέγει τὴν ᾿Ιουδαίων ἐπονειδίζων σκληροκαρδίαν: “ ἦλθεν 

N 

5 yap" φησὶν * 
35 ’ / ^ 7 
ἄνθρωπος φάγος καὶ οἰνοπότης τελωνῶν φίλος. 45 


ὥς PUN ^ , /, N / LG b! 
0 υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου" καὶ λέγουσιν, ἰδου 


* ^ * N ^ 
33. Τουτὶ μὲν ἡμῖν καὶ πρὸς τοὺς ἐγκρατητὰς kaAov- 
, N ^ N 
μένους παραπεπήχθω, αἱ δὲ γυναῖκες τὸ εὔσχημον ἐπαναι- 
/ ^ € x ^ / / / 
ρούμεναι δῆθεν ὡς μὴ ταῖς πλατείαις κύλιξιν διαχέουσαι 
N ^ , , ^ , 
το τὰ χείλη περιρραγεῖς γένωνται πλατυνομένου τοῦ στόματος 
^ ^ N N , , , 
στεναῖς κομιδῇ κατὰ TO στόμιον ἀλαβαστροις, ἀσχημόνως 
, 3 ^ N N b! ^ * N 
πίνουσαι, ἀνακλῶσι μὲν τὰς κεφαλᾶς, γυμνοῦσι δὲ τοὺς 
7 , / , C ^ N * » 
τραχήλους, ov κοσμίως, ἐμοὶ δοκεῖν, καὶ TOv λάρυγγα δια- 
/ b! ^, 7 - 
τείνουσαι περὶ τὴν κατάποσιν βροχθίζουσιν, οἷον ἀπογυμ- 5o 
’ ^ , ἃ Ψ,. /, 

15 νούμεναι τοῖς συμπόταις ἃ δύνανται, épvyas τε ἀνδρώδεις 
5 7 ^ N 3 /, "i 
ἐπισπώμεναι, μᾶλλον δὲ ἀνδραποδώδεις, προσεπιθρύπτον- 

^ , N ὌΝ , , ^ , EY ^ 
ται σπαταλῶσαι" οὐδεὶς yap ψόγος οἰκεῖος ἀνδρὶ λογικῷ, 
2, N ^ s (s EY Ν y 54 Nw e ^ 
ἐτι δὲ μᾶλλον γυναικὶ, y καὶ TO συνειδέναι αὐτὴ €avrT, 
7 7] / 7 Ψ.ῃ Ν b! L4 
187 P. ἥτις εἴη μόνον, αἰσχύνην φέρει. ““ὀργὴ 0e" φησὶν ““μεγαλὴη 69 8. 
Χ 7, DO e N “ ^ , / , N / 

20 γυνὴ μέθυσος." οἱονεὶ χόλος θεοῦ οἰνομαχλὴ γυνη. διὰ τί; 
/ [4 ^ / IN N 
ὅτι * ἀσχημοσύνην αὑτῆς ov συγκαλύπτει.᾽" ταχὺ yap eis 

€ , Χ ^ , ^ N 

ἀταξίαν ὑποσύρεται γυνὴ, κἂν μόνον ἐπιδῷ τὴν προαίρεσιν 

9 € / EY $. V DES L4 / , 

εἰς ἡδονάς. καὶ οὐχὶ ἀλάβαστροις πίνειν κεκωλύυκαμεν" 

, Ν ἊΝ » 7 3 /, , / « 5 

ἀλλὰ TO ἐπιτηδεύειν ἐν τούτοις μόνον πίνειν, ὡς ἀλαζονι- 

Ν p ^ ^ ^ ^ 
25 κὸν, περικόπτομεν τοῖς παρατυχοῦσιν ἀπροσπαθῶς γχρῆ- 

7 , 74 /, 

σθαι συμβουλεύοντες, πόρρωθεν ἄνωθεν ὀλισθανούσας 5 

» , , ^ s 37 τ» e , 5 N , s 

ἀνακόπτοντες αὐταῖς τὰς ὀρέξεις. ἡ δ᾽ οὖν πρὸς ἐρυγὴν 


5 / ^ 97. 5 ’ὔ € ^ / f 
ἀναπλωτάζουσα ToU ἀέρος ἐφέπειξις ησυχὴ παραπέεμπτεα, 


5. Lie. στ, 54. ᾿ 19. Eccles. xxvi. 8. 
8. παραπεπήχθω] παραπεπαίχθω ib. φησὶν FP. $yoi V. 
MP. 27. ἡ 9 οὖν] εἰ δὴ N. 
9. διαχέουσαι] διαχεύουσαι M. ib. πρὸς ἐρυγὴν] προσερυγὴν M. 


18. αὐτὴ] αὐτῇ V, non F. 29. ἀναπλωτάζουσα (ἐναπλωτάζουσα 


1O 


15 


20 


LE TEE, St 33, 34.1 PAEDAGOGUS. 2498 


, 3. 7 N , ^ N , ^ 
κατ᾽ οὐδένα δὲ τρόπον ταῖς γυναιξὶν ἐπιτρεπτέον παρα- 
/, ^ /, , hj ^ 
γυμνοῦσας τι τοῦ σώματος καταφαίνεσθαι, μὴ σφαλεῖεν 
» e A , / ^ e EN ^ 3 ^ 
ἄμφω, οἱ μὲν ἐρεθιζόμενοι κατασκοπεῖν, αἱ δὲ τῶν ἀνδρῶν 
3 ὦ € Ν 3 7 Ν 3, LS X € , 
ἐφ᾽ ἑαυτὰς ἐπισπώμεναι τὰς ὄψεις. ἀεὶ δὲ ὡς παρόντος 
^ , e ^ /, y 
τοῦ κυρίου κοσμίως ἀναστρεπτέον ἡμῖν, μὴ πὴ ἄρα καὶ 
€ ^ e / € , /, / » eC 
ημῖν ὡς KopivOiois ὁ ἀπόστολος χαλεπήνας εἰπῇ “ συνερ- 
"4 e^ y N ^ ^ 
χομένων ὑμῶν ovK ἐστι κυριακὸν δεῖπνον φαγεῖν." 
, ^ / ΄ς ^ . δὰ 
34. Ἐμοὶ δοκεῖ ὁ ἀκέφαλος πρὸς τῶν μαθηματικῶν 
/ N ^ 7 ^ , 
καλούμενος ὃ πρὸ τοῦ ἀστέρος τοῦ πλανωμένου καταριὅ- 
, / ^ ^ 9 x ^ A 
μούμενος συνιζηκυίας τῆς κεφαλῆς eie τὸ στῆθος τοὺς 
9 , EN € N EY N e /; 9 “4 
ὀψοφαγους καὶ Oovikovs καὶ τοὺς ἑτοίμους εἰς μεθην 
9217 hy N 3 » 7 Ν ^N e/ 
αἰνίττεσθαι. καὶ yap οὖν κὰν τούτοις TO λογιστικὸν ἱδρυ- 
^ ^ 3 ^ / / 
ται οὐκ ἐν τῇ κεφαλῇ, ἀλλ᾽ ἐν τοῖς ἐντοσθιδίοις πάθεσιν 
, / EY ^ /, er ej 7 
ἐπιθυμίᾳ τε καὶ θυμῷ δεδουλωμένον. ὥστε ὅτῳ τρόπῳ 
t t t [A 
"EA , 5 LÀ 3^ N [200 "e Ψ 
πήνωρ ἀστραγάλων ἐαγὴ καταπεσὼν ὑπὸ μέθης, οὕτω 
’ LAM /, » 9 ^ e N 7 SN X 
τούτων ὁ ἐγκέφαλος ἄνωθεν ἰλιγγιασας ὑπὸ μέθης emi TO 
c Ν * / ’ 3. ἃς Χ / EY 
ἧπαρ καὶ τὴν καρδίαν, τουτέστιν ἐπὶ τὴν φιληδονίαν kai 
ἈΝ Ν ^ ^c e ^ 
τὸν θυμὸν, καταπίπτει πτῶμα μεῖζον, ἡ φασι ποιητῶν 
^ N ^ N S 
παῖδες πρὸς τοῦ Διὸς τὸν ἤφαιστον οὐρανόθεν ἐρρίφθαι 
| 9 ἐφ᾿ 33 δὲ 3 UED NINE SUN , . 
χαμαί. “πόνος δὲ ἀγρυπνίας φησὶ “ καὶ χολέρα καὶ 
, , » N , 7 49 Ν zu 3f lY e ^ 
στρόφος uer ἀνδρὸς ἀπλήστου." δια τοῦτο TOL καὶ ἡ τοῦ 
^ J / / j e 7 / 
Noe παροινία ἀνάγραπτος γεγένηται, ἵνα ὡς ὅτι μάλιστα 
^ /, , 3 ^ v 5f v 9 L4 
τὴν μέθην φυλαττωμεθα ἐμῴφανηὴ καὶ ἐγγραπτον τὴν εἰκόνα 


^ , » 3 ὮΝ e P4 NN 
τοῦ παραπτώματος ἔχοντες, δὲ ἣν οἱ σκεπάσαντες τὴν 


B.) quod Hemsterhusius in The- 1. 08 om. N. 


sauro vol. τ. P. 2. p. 508. explicare 6, Cor. T ΧΙ. 56: 

conabatur, non minus corruptum 8. δοκεῖ Sylb. δοκεῖν ceteri. 
quam ἐφέπειξις, quod. Sylburgio in 12. τούτοις Potterus. τούτῳ V. 
Indiee pro ἐπέπειξις vel ἐπίσπερξις 14. ὅτῳ] οἵῳ Piersonus ad Mocer. 


scriptum videbatur. Sed satis erat p. 198. 
I 5. ἀστραγάλων FM, ut apud Ho- 
merum Od. το, 560. ἀστράγαλον V. 
I8. ποιητῶν παῖδες] Hom. 1]. τ, 


τ 
ἔπειξις dicere, quod ἔφειξις scriptum 
facile in ἐφέπειξις corrumpi potuit. 


τ 
Sie infra p. 280. in Εἰ, ἐφηρέμησεν 589. . 
scriptum. 20. Éceles. xxxi. 20. 


R 2 


5 


EM 
C1 


20 


944 CLEMENTIS [Lrs. II. 


3 , ^ / , ^ Ν. / 
ἀσχημοσύνην τῆς μέθης εὐλογοῦνται παρὰ κυρίῳ. συντο- 
/ / , ^ e Ν e , € «v 
μώτατα τοίνυν ἐμπεριλαβοῦσα ἡ γραφὴ ἅπαντα ἐν ἑνὶ 
» « N , 7 », 3 
λόγῳ εἴρηκεν “ τὸ ἱκανὸν ἀνθρώπῳ πεπαιδευμένῳ οἶνος καὶ 


^ / 3 ^ 5 / 
ἐπὶ τῆς κοίτης αὐτοῦ ἀναπαύσεται." 


5 Δ ΠΕΡ 


3 ^ ^ 
188 P. "Ort o χρὴ περὶ τὴν πολυτέλειαν τῶν σκευῶν ἐσπουδακέναι. 


, /, / , ^ 
35. Ἔκπωματων τοίνυν ἀργύρου kal χρυσοῦ πεποιη- 
/, / 7 / ^ 
μένων λιθοκολλήτων τε ἄλλων aÜeros ἡ χρῆσις, ὄψεως 
, , / Ν 5 ^ » ^ i 
ἀπάτη μόνον" eire yap αὐτοῖς ἐγχέαι τις θερμοῦ κράματος, 
/ ^ ^ / ^ 7 “ 
10 διαπυρουμένων τῶν σκευῶν ἐπώδυνος ἡ λῆψις, εἴτε αὖ 
* ΄ E 7 / ^ / € Ψ 
ψυχρὸν πάλιν ἐγχέαι, μεταδίδωσι τῆς ποιότητος 7) ὕλη 
΄, NY ^ ERO) 9 N ε , e 
λυμαινομένη TO κρᾶμα. καὶ ἐστιν ἐπιβλαβὴς ἡ πόσις ἢ 
7] » , / / /, , x 
πλουσία. ἐρρόντων τοίνυν Θηρίκλειοί τινες κύλικες καὶ 30 
, /, 
Αντιγονίδες κανθαροί re καὶ Λαβρώνιοι καὶ λεπασταὶ καὶ 
^ , / Y 7 ^ , /, 
15 τῶν ἐκπωμάτων en τὰ μυρία, ψυκτηρές τε ἐπὶ τούτοις 
Ν , / , N e ^ 4» ιν 
καὶ οἰνοχύαι: χρυσός τε γὰρ ἁπαξαπλῶς καὶ ἄργυρος ἰδίᾳ 
b! ὃ , , N , / Q e^ ^ / € β i 
τε kai δημοσίᾳ ἐστὶν ἐπίφθονον κτῆμα τὴν χρείαν ὑπερβε 
N , / / ^ / 
βηκος, κτησασθαί τε σπάνιον καὶ τηρῆσαι δύσκολον koi 
, 7 N ^ / 
ovK ἐπιτήδειον χρήσασθαι. ναὶ μὴν καὶ τορευτῶν περίερ- 
3. 5 Me /, , ^ N » € " 
20 yos ἐφ᾽ ὑέλῳ κενοδοξία εἰς θραῦσιν διὰ τέχνης ἑτοιμοτέρα 
e /, /, ^ 
δεδιέναι τε ἅμα καὶ πίνειν διδάσκουσα περιοριστέα τῆς 
e ^ ^ 7 ^ , : 
εὐνομίας ἡμῶν, κλιντῆρές τε ἀργυροῖ καὶ λεκάναι καὶ 35 


ὀξύβαφα καὶ πινακίσκοι καὶ τρυβλία, πρὸς ἐπὶ τούτοις 


3. Eccles. xxxi. 19. legebatur etiam p.195. ubi nunc 
ἡ. ἀργύρου kai χρυσοῦ ΜΝ, dpyv-  éppóvrev restitui ex MNP. 
piov kai χρυσίου PV, sed superscr. I9. ναὶ----τορευτῶν] kai—Tropevrós 


in P pov et σοῦ. j 

ib. πεποιημένων] περιποιημένων BR, 22. κλιντῆρές re F. κλιντῆρες δὲ V. 
de quo errore dixit Bast. ad Greg. 23. ὀξύβαφα] ὀξόβαφα M.  Prox- 
Cor. p. 928. imum καὶ om. N. 

13. éppóvrev Cobetus Mnemos. ib. τρυβλία] Libri τρύβλια. 
vol. r1. p. 392. pro éppérov, quod 


C.III.5.35,36]] ^ PAEDAGOGUS. 245 


/, ^ ^ Ἁ A /, ^ 
σκεύη ἀργυρᾶ τε καὶ χρυσᾶ, τὰ μέν εἰς διακονίαν τροφῆς, 
N N x , » N , , * / ? 
τὰ δὲ kai eig ἄλλας τινας, αἰσχύνομαι καὶ λέγειν, χρείας 

/ £Z , 7 v 5 y 4 
κέδρου τ᾽ εὐκεάτοιο καὶ Üvov καὶ ἐβένου kai ἐλέφαντος, 
7 3 7] ^ / , , x 3 
τρίποδες ἡσκημένοι, κλῖναί τε ἀργυρόποδες καὶ ἐλεφαντο- 
7 7 À / Ν. /, / 
KOÀ Xyrot, χρυσοστικτοὶ T€ καὶ χελωνῆς πεποικιλμεναι 5 
/ , /, « ^ Ἁ » 
KOLTT)S κλισιαδες, στρωμναὶ re αἀλουργεῖς καὶ ἄλλων χρω- 
᾽ὔ / 9 4 ^ : / ’ 
40 μάτων δυσπορίστων, ἀπειροκάλου τρυφὴης τεκμήρια, φθο- 
Ν p 5 7 7 ’ὔὕ 
vov kai βλακείας ἐπίβουλα πλεονεκτήματα παραπεμπτεα 
ej 5,0 e ^ , , » /, «c e N 
ἅπαντα, οὐδ᾽ ἡντινοῦν ἀξιόλογον ἐχοντα σπουδὴν. “ὁ yap 
* / SW wy ὦ & d: 
καιρὸς συνεσταλμένος ἐστίν, ὡς φησιν ὁ ἀπόστολος. 10 
^ / N ^ / 3 
τοῦτο ὑπολείπεται μὴ γελοίως σχηματισθῆναι, καθάπερ ἐν 
^ ^ ^ / Zz 
ταῖς πομπαῖς ὁρῶνταί τινες ἔξωθεν κεχρισμένοι καταπλη- 
^ , / Ν. ὧν » 
KTLKOS εἰς σεμνότητα, τὰ évOov ἀθλιοι. 
^ * ^ /, 3 f 
36. Τοῦτο δὴ διασαφῶν ἀκριβέστερον ἐπήγαγεν * λοι- 
7 3 “ IY t » ^ e N τ 5 189 P. 
πὸν ἐστιν ἵνα καὶ OL ἐχοντες γυναῖκας ὡς μὴ ἔχοντες ὦσιν, Ὁ- 
bY CE » e Χ 7 9 , Ν ΕΝ / 
45 καὶ OL ayopaCovres ὡς μὴ κατέχοντες." εἰ δε ἐπὶ γάμου 
- 9 ^ Ν 7 ^ , 
ταῦτα, ἐφ᾽ οὗ φησιν ὁ θεὸς, “ πληθύνεσθε," πῶς οἰεσθε 
* , / ἊΝ 3 ΕῚ 7 ^ , F4 
την ἀπειροκαλίαν μὴ ἐξ αὐθεντείας κυριακῆς ἐξοριστέαν ; 
Ν ^ NCC 7 7 N e ΄, “9 / e 
δια τοῦτο καὶ “πώωλησὸν cov τὰ ὑπάρχοντα, λέγει ὁ 
/, 66 ἈΝ ^ Ν 4 ^ 3 7 9 αὶ ; 
κύριος * kai πτωχοῖς δος, καὶ δεῦρο ἀκολούθει uou" ἕπου 20 
^ ^ ἊΝ ,ὔ ὡς 5 / ^ N 
τῷ θεῷ γυμνὸς ἀλαζονείας, γυμνὸς ἐπικήρου πομπῆς, TO 
N N 5 N v 3 7 , N 9 N hy 
σον, TO ἀγαθὸν, τὸ ἀναφαίρετον μόνον, τὴν εἰς τὸν θεον 
pn N , v / € 7 N , 3 jJ 
πίστιν, τὴν εἰς τὸν παθόντα ὁμολογίαν, τὴν εἰς ἀνθρώπους 
/, ^ / 3 N N - 
5o εὐεργεσίαν κεκτημένος, κτῆμα τιμαλφέστατον. ἐγὼ δὲ καὶ 
^, 7 y ^ y 
Πλατωνα ἀποδέχομαι ἄντικρυς νομοθετοῦντα, ὡς οὔτε 25 


3. κέδρου--- | Hom. Od. 5, 6o. ib. ἐξοριστέαν] ἐξοριστέον in. litura 
5. χελώνης πεποικιλμέναι] χελώνη P 


(vel χελώνις) πεποικιλμέναι aut χε- 19. Matth. xix. 21. Make. x. 21. 
λώνης πεποιημέναι Sylb. Luc. xviii. 22. 
9. Cor. I vii. 29. ib. ó om. P. 
14. Ibid. 29 et 30. 24. κτῆμα τιμαλφέστατον)] Hoc 
17. Gen. i. 21. dixit Lycophron 364. a Pottero 
18. μὴ supra versum MP. citatus. 


10. αὐθεντείας] αὐθεντίας in litura P. 


246 CLEMENTIS [118. II. 


» ^ ^ ^ » ^ 3 ^ » , b! 
ἀργυροῦν δεῖ πλοῦτον οὔτε χρυσοῦν ἀσκεῖν ἔχειν, ἀλλὰ 
Ἁ ^ 5 ^ ^ Ἁ Ἁ ^ /, 
μηδὲ σκεῦος ἀχρεῖον, Ὁ μὴ μετὰ τῆς ἀναγκαίας χρήσεως 
Ν / , , e 9 Ἁ Ν 3 Ψ » » 
καὶ μέτριον ἐστιν, ὡς εἰς πολλὰ TO αὕτο εὔθετον εἴη, 

^ RM € / ^ '^ e / 
καθαιροῖτο δὲ ἡ πολυκτημοσυνη. παγκάλως γοῦν ἡ θεία 
/, s MN N , , 
5 TOv λέγει γραφὴ πρὸς τοὺς φιλαύτους kal ἀλαζόνας ἀπο- 10 S. 
/ ^ 5 ^ ^ 
τεινομένη “ ποῦ εἰσιν οἱ ἄρχοντες τῶν ἐθνῶν καὶ oi Kv- 
y, ἴω ^ "^ ^ e ^ / 
pievovree τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς; οἱ ἐν τοῖς ὀρνέοις 
^ ^ / v /, / 
τοῦ οὐρανοῦ ἐμπαίζοντες, οἱ τὸ ἀργύριον θησαυρίζοντες 
Ν e 3 / y y 
καὶ TO χρυσίον, ᾧ ἐπεποίθεισαν ἄνθρωποι, καὶ ovk ἐστι 
7 ^ , ^ e N / L4 N 
10 τέλος τῆς κτήσεως αὐτῶν, OL TO ἀργύριόν τε καὶ TO Xpv- 
^ 1d » 
σίον τεκταίνοντες kal μεριμνῶντες ; οὐκ ἔστιν ἐξεύρεσις 
^ » $ LS , / N » σ / 
τῶν ἔργων αὐτῶν: ηἠφανίσθησαν koi εἰς ᾿Αἰδου κατέ- 5 
βησαν.᾽" 
e ^ , / € , 3 ’ 
37. Οὗτος τῆς ἀπειροκαλίας ὃ μισθος. εἰ yop Tot 
^ e ^ / , s / ^» ἢ ᾽ 
15 γεωργοῦσιν ἡμῖν δικέλλης ἐστὶν χρεία καὶ ἀρότρου, μακελ- 
» » ^ N y ^ 
Aav δ᾽ ovk ἂν τις ἀργυρᾶν οὐδὲ ἄμην χρυσὴν xaAKevot, 
£ N 5 es ^ [4 » , , / 
τῷ δὲ evepyo τῆς ὕλης, ov πλουσίῳ, εἰς yeyroviav συγ- 
, , , Ν Ν Ν , RUP O4 j N 
χρώμεθα, τί κωλύει καὶ περὶ τὰ σκεύη τα ἐνοικίδια τὴν 
X / N ^ 7 /, τ 
αὐτὴν ἔχειν διάνοιαν τοὺς τοῦ ὁμοίου θεωρητικοὺς : ὧν 
/ [4 / Χ € / / » Ν , / 
20 μέτρον ἢ χρεία, μὴ ἢ πολυτέλεια γινέσθω. τί yap, εἰπέ 
Ν , NM / ^ ΠΤ , 5 ἍἋ 
μοι, τὸ μαχαίριον τὸ ἐπιτραπέζιον, ἣν μὴ ἀργυρόηλον ἢ ἢ 
9 δ. ἢ ,ἷ Χ / 5 , Xo CT92 x 
ἐξ ἐλέφαντος πεποιημένον τὴν λαβὴν ; ov τέμνει ; ἢ ἐπὶ το 
N ^ ^ 7 3 N "A /, /, 
τὴν μοῖραν τοῦ κρέως ᾿Ινδικὸν σίδηρον xaAkevréov, καθάπερ 
y. ^ /, L4 ^ / 
συμμαχικὸν TL παρακαλοῦντας ; τί δέ: εἰ κεραμεοῦν εἴη 
N / LE / b 2m Ὁ ^ , 38N € 
25 TO χερνίβιον, οὐ δέξεται τὸ ἀπόνιμμα τῆς χειρός ; οὐδὲ ὃ 
N * , , ^ , 3 , N 
ποδονιπτὴρ TO ἀπόνιμμα τοῦ ποδός ; ἀναξιοπαθήσει δὲ 
» E: / ΠΣ 5. 7 N , , / 
190 P. apa Και ἢ τράπεζα 7) ἐξ ἐλέφαντος τοὺς πόδας εσκευασμενὴ 


2. μηδὲ Scripsi pro μήτε. ib. ἐστὶν MP. ἐστὶ V. 

6. Baruch. iii. 16—19. ib. μάκελλαν scripsi pro μακέλλην. 

9. ἐπεποίθεισαν] ἐπεπείθησαν N. De quo vitio conf. Thesaur. s. h. v. 
ἐπεπείθεισαν V. — vol. 5. p. 518. 

I2. épyov codices. Aóyov V. 17. πλουσίῳ Potterus pro mAov- 


I5. δικέλλης] διακενῆς N. de quo σίως (πλησίως N). 
errore v. Bast. ad Greg. p. 921. 24. τί δέ] τί δαί MP. 


C. IH. s; 37, 38.] PAEDAGOGUS,. | 247 


5 ^ y £ A! * , 
ὀβολιαῖον ἄρτον βαστάσασα ; οὐδὲ μὴν ὁ λύχνος διακο- 

, N ^ y , , y , , 
νήσει TO φῶς, ὅτι κεραμέως, οὐ xpvaoxoov épyov ἐστίν ; 
AA , s ^ E »ῸΝ / / 
€yo δέ φημι καὶ τοὺς σκιμποδὰας οὐδὲν κακίω παρεχομένους 

, ^ 3 , , ^ b! / e 
15 κατάκλισιν τῆς ἐλεφαντίνης κλίνης, τῆς δὲ σισύρας ἱκανω- 

, » € ^ [24 N ^ / 
τάτης οὔσης ὑπεστρῶσθαι, ὥστε μὴ δεῖσθαι πορφυρίδων 5 
^ 7 ^ ej ^ 7] » 

ἢ φοινικίδων, κατεγνῶσθαι ὅμως τῆς εὐτελείας δι ἀβελτε- 
, , ^ 
ρίαν apxekakov τρυφῆς. 
, € ’ , € 7] € ^ 

38. Τίς ἡ τοσαύτη πλάνη, τίς ἡ δοξοκαλία, ὁρᾶτε. ὁ 
κύριος τρυβλίῳ ἐπωψᾶτο εὐτελεῖ καὶ κατέκλινεν τοὺς μα- 

pios Tp ; T $ 

Ἁ 9. ^ /, v ,ὔ » ^ 

θητας ἐπὶ τῆς πόας χαμαὶ καὶ TOUS πόδας ἐνιπτεν αὐτῶν 10 

β ’ ζ , € » θ ΧΝ EY / ^ 
σαβάνῳ περιζωσάμενος ὁ a&rvQos θεὸς kai κυριος τῶν 
e , » ^ Y ^ L/ ym» , 
ὅλων», ovk ἀργυροῦν δὴ ποδονιπτῆρα περιφέρων ἀπ᾽ ovpa- 

^ N ^ » ^ ^ ᾿ς 

20 νοῦ. καὶ τὴν Σαμαρεῖτιν ἥτει πιεῖν σκεύει κεραμεῷ τοῦ 
» ^ ^ * N / 
φρέατος ἀνιμῶσαν, ovk ἐπιζητῶν ro βασιλικὸν χρυσίον, 
4 Ν , /, N AY 
σβεννύναι δὲ τὸ δίψος εὐκόλως διδάσκων: σκοπὸν γὰρ 15 

b ζ΄ 9. ἢ 5 S 2 7, » N * 
τὴν χρείαν ἐτίθετο, οὐ τὴν ἀπειραγαθίαν. ἤσθιεν δὲ καὶ 
“4 NY , / , ^ , ; , LENS! 
ἔπινεν παρὰ τὰς εὐωχίας, ov γῆς ἐξορύττων μέταλλα οὐδὲ 
5 7 ^ ^ y ^ , 
ἀργύρου καὶ χρυσοῦ, τοῦτ᾽ ἔστιν ἰοῦ, προσόζουσιν σκευα- 

, / fe ^ ^ ἢ / 
piots χρώμενος, οἷον ἀναπνεῖ τῆς τετυφωμένης ὕλης ὁ ἰός. 

΄ Ν Ν Ν Ν SS Ν , ^ Ν Χ 
καθολου yap καὶ τὰς τροφὰς καὶ τὰς ἐσθῆτας καὶ τὰ 20 
, y / N ἈΝ Ν 5 / 
σκεύη καὶ τάλλα πάντα τὰ κατὰ TOV οἶκον συλληβδὴν 

’ » L4 5 ^ , , ^ ^ ^ 

25 λέγω, akoAovÜov εἶναι ταῖς ἐνστάσεσιν τοῦ Χριστιανοῦ δεῖ, 
Y ^ , 1 3 , ^ /, ". € / 
κατὰ TO πρόσφορον οἰκειούμενον TQ προσώπῳ, τῇ ἡλικίᾳ, 

κ᾿» , ^ ^ * Y 7 ΄ὔ A 
τῇ ἐπιτηδεύσει, τῷ καιρῷ. ἑνὸς γὰρ ὄντας θεράποντας θεοῦ 

b Ν s / SN 5475 , ^ » N 
χρὴ kai τὰ κτήματα καὶ TO €T αὐτοῖς ἔπιπλα ἑνὸς ἐπι- 25 


4. τῆς δὲ σισύρας---ἢ φοινικίδων] ib. ἀβελτερίαν] ἀβελτηρίαν F. 
Haec ne verbo quidem mutato de- 9. τρυβλίῳ] τρύβλιον F. 
scripsit ex Musonio apud Stobae- ib. ἐπωψᾶτο Sylb. pro ἐπώψατο. 
um Flori. p. 595. RUHNKEN. 12. περιφέρων] φέρων N. 


ad Timaeum p. 231. I3. Xapapeirw | σαμαρῖτιν P. 
5. πορφυρίδων ἢ φοινικίδων) φοινι- 18. προσόζουσιν FP. προσόζουσιΐῦ. 
κίδων ἢ πορφυρίδων DR. Pal. 22. τοῦ Χριστιανοῦ] τὸν Χριστιανὸν 
6. κατεγνῶσθαι] κατέγνωσται frag- — Sylb. 
mentum H, significatione activa. 24. θεοῦ] Χριστοῦ Pal. 


SYLB. 


σι 


191 Ῥ. 


IO 


15 


20 


25 


248 CLEMENTIS .- [Lrm. II. 


/ ^ ΄ e » wy ^ 
δείκνυσθαι σύμβολα βίου καλοῦ, καὶ τὸν καθ᾽ ἕνα τῶν 
/, ^ /, , 
ἀνθρώπων ἀδιακρίτῳ πίστει, τῇ μονοπροσώπῳ ταύτῃ €v- 

’ Y ^ , ^ /, ^ 
στάσει, τὰ ἑξῆς ἀκόλουθα koi σύμφωνα τῇ διαθέσει τῇ 


ιᾶ φαίνεσθαι ποιοῦντα. ἃ δὲ καὶ κτώμεθ ἡ γαλεπῶ 
μιξ . ἃ δὲ καὶ κτώμεθα μὴ χαλεπῶς, 


EN 7 Ow , ^ N / e 7, 
καὶ χρώμενοι εὐκόλως ἐπαινοῦμεν καὶ φυλάττομεν ῥᾳδίως 3o 


EY ^ » / , ^ , / hy N / 
καὶ κοινωνοῦμεν εὐκόλως αὐτῶν. ἀμείνω δὲ τὰ χρήσιμα, 
/ N 7 "2 ^ hy ^ 
βελτίω δὲ δήπουθεν τὰ evreAéoTepa τῶν πλουσίων. τὸ δὲ 
ej e ^ 5 5 ^ / 5 , y 5 
ὅλον ὁ πλοῦτος ovk ὀρθῶς κυβερνώμενος ἀκροπολίς ἐστι 
/ SN , ^ e EY , » , 
κακίας, περὶ ὃν ὀφθαλμιῶντες οἱ πολλοὶ ovk ἂν ποτε eig 
^N / /, ^ ^ ^ Ἁ 
τὴν βασιλείαν παρεισέλθοιεν τῶν οὐρανῶν, νοσοῦντες μέν 
᾿ς Ἂν Ν ες » A ^ AN Ἂς Z 
περὶ τὰ κοσμικὰ, ὑπερηφάνως δὲ ζῶντες διὰ τὰς τρυφάς. 
Χ Ν /, N »5,N / / 
39. Χρὴ δὲ προειληφέναι rovs ἐπὶ σωτηρίᾳ σπεύδοντας 
y , N y e ^ € ^ ^ , 
ὡς ἄρα χρήσεως μέν ἕνεκεν ἢ πᾶσα ημῖν κτῆσις, αὐταρ- 
, N z e ^ ^ NOTE 54/7 δ, , 
κείας δὲ χάριν ἡ κτῆσις, ἣν καὶ ἐξ ὀλίγων ἂν τις περιποιή- 
2 Ν , / ^ y 
σαιτο. μάταιοι γὰρ oi Ov ἀπληστίαν ἐπ᾽ αὐτοῖς χαίροντες 
/ A ’ N N / 
κειμηλίοις" “ὁ δὲ συνάγων τοὺς μισθοὺς φησὶν * συνή- 
^N e "ὦ /, 
yayev εἰς δεσμὸν rerpvmmuévov." οὗτός ἐστιν 0 συνάγων 
«V γὼ / N , NC S / e Y 
Kal ἀποκλείων TOV σπόρον kai ἐλαττούμενος, ὁ μηδενὶ 
/, , N / N , 
μεταδιδούς. χλεύη δὲ kai γέλως πλατὺς ovpoOoyas ἀργυ- 
^ S199, ^ f e ^ , / N » /, 
pàs kai ἀμίδας veAas ἐπιφέρεσθαι τοὺς ἄνδρας, καθάπερ 
/, A! / N € ^ N 
ἐπάγονται τοὺς συμβούλους TOUS ἑαυτῶν, kal τὰς πλου- 
“4 /, z ^ ^ ^ ^ 
τοῦσας ταύτας ἀλόγως γυναῖκας χρυσοῦ ποιεῖσθαι τῶν 
3 / ^ , ^ € N , / » 722 ^ 
ἐκκρίσεων τὰ ἐκδοχεῖα, ὡς μηδὲ ἀποτρίψασθαι ἐξὸν ταῖς 
, N /, 5 7’ βι 9 » ^ * 
πλουσίαις μὴ τετυφωμένως. ηὐξάμην δ᾽ àv αὐτοῖς παρ 
[14 Ν Ψ / / MN / 
ὅλον TOv βίον σκυβάλων ἄξιον κρίνεσθαι TO χρυσίον. 
N NORCEE / ^ / e / e ^ 
νυνὶ δὲ ἡ ἀκρόπολις τῆς κακίας ἡ φιλαργυρία ηὕρηται, ἣν 
{ 


« » / ς e/ € , 5 ^ ^ 49 Ν 
ὁ ἀπόστολος “ ῥίζαν ἁπάντων εἶναι τῶν κακῶν φησὶν, 


ςς - M , / , 7 ^ £ Ἂς 
7) τινες ορέγομενοι ἀπεπλανήθησαν τῆς πίστεως καὶ 


II. περὶ om. Pal. 20. ἀμίδας] ἁμίδας MP. 
13. ἡμῖν] ἡμῶν N. 22. ἀλόγως] ἀλόγους Hervetus. 
10. κτῆσις] κτίσις P. 23. ἐκκρίσεων] ἐκρίσεων ΜΡ. 


14. ἡ κτῆσις] ἡ χρῆσις Potterus. ᾿ὀ26. ηὕρηται] εὕρηται libri. 
15. Hag... 6. 25. ποῦ. d^va το. 


40 


C.IV.s.39, 40] | PAEDAGOGUS. 249 


€ Ν /, 3 , NN ^ 9 ^ δὲ » 
ἑαυτοὺς περιέπειραν ὀδύναις πολλαῖς." πλοῦτος δὲ a pia Tos 
[4 ^ , ^ / x^ € /, Ἐν σα b. , 
7 τῶν ἐπιθυμιῶν πενία koi ἡ ueyaAoQpoavvy ἡ ἀληθὴς, ov 
N SIS VEN. , ^ 7 Ν ^ M 
45 τὸ ἐπὶ πλούτῳ μεγαλοφρονεῖν, rovrov δὲ καταφρονεῖν, τὸ 
N ^ /, ^ N ^ » Ν 
δὲ ἐπὶ τοῖς σκεύεσι μεγαλαυχεῖν αἰσχρὸν κομιδῇ" οὐ γὰρ 
» 57 Ν , /A / ^ UE 3 ^ 
σπουδάζειν ἔτι περὶ τούτων πάνυ δίκαιον, ἃ καὶ ἐξ ἀγορᾶς 5 
^ ’ὔ », » 7 ὔ A , 3 Χ 
τῷ βουλομένῳ ἔξεστιν ὠνήσασθαι, σοφία δὲ οὐκ ὠνητὴ 
/ " ΠΡ » 3 ^ 5 $7.9 , ^ ΄ 
νομίσματι γηϊνῳ οὐδ ἐν ἀγορᾷ, ἀλλ᾽ ἐν οὐρανῷ πιπρα- 


^ 


N /, 7 J e , 
σκεται καὶ πιπράσκεται νομίσματι δικαίῳ, τῷ λογῷ τῷ 


/, ^ ^ 
ἀφθάρτῳ, τῷ βασιλικῷ χρυσίῳ. 


ΚΕΦ. Δ. 1o 


50 Πῶς χρὴ περὶ τὰς ἑστιάσεις ἀνίεσθαι ; 192 P. 
, /, x € ^ ^ ^ , 7 € ^ 
40. ᾿Απέστω δὲ ἡμῖν τῆς λογικῆς εὐωχίας ὁ κῶμος, 
3 N Ν ε 7 e I4 3 5 N / 2. 
ἀλλα καὶ αἱ παννυχίδες αἱ μάταιοι ἐπὶ παροινίᾳ κομῶσαι" 


e Ἁ d 3 SS , ^ » 5 ^ / 
O0 μὲν γὰρ ἐστι μεθυστικὸς αὖλος, &Avs ερωτικὴς σχεδίας, 


"-ι 


^ ^ » Ἁ f N 7 
71 8. τῆς ἀδημονίας 0 κῶμος" ἔρως δὲ καὶ μέθη καὶ τὰ ἀλόγιστα 15 
/, Ἁ 5 , ^ e ^ ^ / 
πάθη μακρὰν ἀπῴκισται τοῦ ἡμεδαποῦ χοροῦ. σύγκωμος 
N / 74 / € N 317N / 
δὲ παροδία τίς ἐστιν παροινία, ἡ παννυχὶς δὲ ἐπὶ πότῳ 
’ , N Cs / , Χ , , 
μέθης ἐκκλητικὴ καὶ συνουσίας ἐρεθιστικη, τόλμα αἰσχρο- 
, » No 5 , ^ Ν / Ν ^ NOE» , 
ποιος. εἰ δὲ ἐν αὐλοῖς kai ψαλτηρίοις kal χοροῖς kai ὀρχη- 
EY , J & ^ e / 
μασιν καὶ κρότοις Αἰγυπτίων καὶ τοιαύταις ῥᾳθυμιίαις 20 
3 7 5 /, 5 ^ 5 r4 ^ 
ἄλύοι ἀτάκτοις, Kal ἀπρεπεῖς καὶ ἀπαίδευτοι κομιδὴ γί- 
^ / r4 /Z ^ 
5 voivro ἂν κυμβάλοις καὶ τυμπάνοις ἐξηχούμενοι καὶ τοῖς 
^ , / , / , ^ Ν € 
τῆς ἀπάτης ὀργάνοις περιψοφούμενοι: ἀτεχνῶς yap, ὡς 
E N ^ 7 / S ^ ,ὔ / 
ἐμοὶ δοκεῖ, θέατρον μέθης TO τοιοῦτον γίνεται συμπόσιον" 
14. ἄλυς FM. ἅλυς ἡ. Aecentu lb. παροινία] παροινίαι, sed ultimo 
caret P. | Hoe vocabulo iterum  : eraso, P. παροινίᾳ Hervetus. 
utitur p. 219 extr. ed. Pott. ib. πότῳ Sylb. pro ποτῷ. 
15. καὶ τὰ] kai om. MNP. I9. ὀρχήμασιν F. ὀρχήμασι V. 
17. rapoüía FM NV, et ut opinor 21. ἀλύοι] ἁλύοι M. 
BR. παρωδία Sylb. editio: quod in 10. ἀπρεπεῖς--κυμβάλοις kai om. 


P fuisse videtur, qui o in litura N. 
literae latioris habet. ib. yivowro] γίγνοιντο F. 


5 


250 


CLEMENTIS 


[118. II. 


& 2 , b! € ^ Ν» M ^ , , , 
ἀποθεμένους yap ἡμᾶς τὰ ἔργα ToU σκότους ἐνδύσασθαι 


N e ^ * , ^ ’ 
τὰ ὅπλα τοῦ φωτὸς ἀξιοῖ ὁ ἀπόστολος, “ ὡς ἐν ἡμέρᾳ 


3 , A Y 4 
εὐσχημόνως περιπατοῦντας, μὴ κώμοις καὶ μέθαις, μὴ 


/ NY Ex / 49 , 
Κοιταις και ασ ελγείαις σ χολάζοντας. 


41. Σϑριγξ μὲν οὖν ποιμέσιν ἀπονενεμήσθω, αὐλὸς δὲ 


» 24 
ἀνθρώποις δεισιδαίμοσιν εἰς εἰδωλολατρίας σπεύδουσιν. 


Ν X ε 3 ^ 9 / N 13 ^ 
καὶ γὰρ ὡς ἀληθῶς ἀποπεμπτέα τὰ opyava ταῦτα νηφα- 


λίου συμποσίου θηρίοις μᾶλλον ἢ ἀνθρώποις κατάλληλα 


PE , ^ , / N A N 3 ἢ 
KaL ἀνθρώπων τοῖς ἀλογωτέροις. τὰἂς μὲν yap ἐλάφους 


^ /, ^ /, 
ro ταῖς σύριγξι κηλεῖσθαι παρειλήφαμεν koi ἐπὶ τὰς ποδά- 


M ^ ^ 3, ^ 
γρας πρὸς τῶν κυνηγῶν θηρευομένας ἄγεσθαι τῷ μέλει, 


^ Ne , - e , ^ /, 
ταῖς δὲ ἵπποις μιγνυμέναις otov ὑμέναιος ἐπαυλεῖται νόμος 


» T e , ^ , e 7 ^ 
αὐλῳδίας" ἱππόθορον τοῦτον κεκλήκασιν οἱ μουσικοί. Trü- 


Y ^ y 4 
σαν δὲ ἁπαξαπλῶς ἀνελεύθερον ὄψιν τε καὶ ἀκοὴν καὶ 


/ , » , , , ᾿ Ν € , 
15 συνελοντι φαναι αἰσθησιν ἀκρασιας αἰσχραν, τὴν ὡς αἀλη- 


^ , 7 , 7 5 / N , » Ν 
θῶς ἀναισθησίαν, ἐκκοπτέον εὖ μάλα, τὴν ἐν ὄμμασιν καὶ 


» 3 L4 M *N 
193 P.€v ὠσὶν yapyaA(Govaav koi ἀποθηλύνουσαν ἡδονὴν evAa- 


20 


, ^ / , e ^ ^ 
βουμεένους" μελῶν yap τοι kareayorov καὶ ῥυθμῶν γοερῶν 


τῆς μούσης τῆς Καρικῆς αἱ ποικίλαι φαρμακεῖαι διαφθεί- 


N , , ’ hy /, ^ 
povatv TOUS τρόπους ἀκολαστῳ και κακοτέχνῳ μουσικῇ 


I. Rom. xiii. 12 sq. 

ib. ἐνδύσασθαι] ἐνδύσασθε pr. P. 

6. εἰδωλολατρίας F et ab correc- 
tore P. εἰδωλολατρείας pr. P et V. 

10. σπεύδουσιν MP. σπεύδουσι. 

12. ἐπαυλεῖται----τοῦτον] ὑπαυλεῖται 
- τοῦτο excerpta MSS. SY. τοῦτο 
etiam ΒΗ. 

13. πᾶσαν δὲ----ἐκκοπτέον] πᾶσαν δὲ 
ἀκρασίαν ἀνελεύθερον ὄψιν τε καὶ ἀκοὴν 
καὶ συνελόντι φάναι αἴσθησιν αἰσχρὰν 
ἀναισθησίας ἐκκοπτέον (verba καὶ συ- 
νελόντι---ἐκκοπτέον deleta in P), πᾶ- 
cav δὲ (εἶναι, sed punctis notatum 
addit D) ἁπαξαπλῶς ἀνελεύθερον ὄψιν 
τε καὶ ἀκοὴν καὶ συνελόντι φάναι αἴ- 
σθησιν ἀναισθησίας αἰσχρὰν τὴν ὡς 


ἀληθῶς ἀναισθησίαν ἐκκοπτεόν (ἐκκοπ- 
τέαν M) MP. 

14. ἁπαξαπλῶς] ἀκρασίαν N. 

I5. αἴσθησιν ἀκρασίας αἰσχρὰν] at- 
σθησιν αἰσχρὰν ἀναισθησίας Ν. 

16. τὴν ἐν ὄμμασι---εὐλαβουμένους 
Haec ex Plutarcho sumsit Mor. 
p. 705. ὅθεν ᾿Αρκεσίλαος οὐδὲν ἔφη 
διαφέρειν τοῖς ὄπισθεν εἶναι κίναιδον ἢ 
τοῖς ἔμπροσθεν" δεῖ δὲ καὶ τὴν ἐν ὄμ- 
μασι καὶ τὴν ἐν ὠσὶ γαργαλίζουσαν 
μαλακίαν καὶ ἡδυπάθειαν φοβεῖσθαι. 

ib. ὄμμασιν καὶ ὠσὶν ΕΜῬ, ὄμμασι 
καὶ ὠσὶ V. 

19. διαφθείρουσιν M. διαφθείρουσι 


IO 


I5 


CIV... 4», 42.] PAEDAGOGUS. 251 


7 , ^ Ἄ 7 ^ / 
εἰς πάθος ὑποσύρουσαι τοῦ κώμου τούτου, τὴν λειτουργίαν 
e N / , x. ^ ^ 
δὲ τὴν θεϊκὴν διαχωρίζον ψάλλει τὸ πνεῦμα, “αἰνεῖτε 
y XN , » LÀ 49 N * 5 » LÀ 
αὐτὸν ἐν ἤχῳ σάλπιγγος, kai yap ἐν ἤχῳ σάλπιγγος 
» // N - ςς , ^ Um sd E / »» 
ἀναστήσει τοὺς νεκροὺς ““ αἰνεῖτε avrov ἐν ψαλτηρίῳ, 


Nox / Ξ 
* € καὶ ἐν κιθάρᾳ αἰνεῖτε 5 


“ € ^ b , / 
20 ὅτι ἡ γλῶττα TO ψαλτήριον κυρίου 
8... τ 39 ’ / * ΄ e s / , 
αὐτὸν, κιθάρα νοείσθω τὸ στόμα, οἱονεὶ πλήκτρῳ kpovo- 
. E 4 


^ /, N ^ . 3 ^ » / .᾽ 
μένον TO τνευμάατι εν τυμπάνῳ και χορῷ αἰινειτε αὑτὸν 


N , , /, * , ^ Ν M! 
τὴν ἐκκλησίαν λέγει τὴν μελετησασαν τῆς Gapkos τὴν 


3 /, » 3 ^ ^ ὃ /, ΥΩ 3 ^ δ, , 
αναστασιν ἐν 7xovrTt TO ερμαᾶτι εν χορδαῖς Και opyavo 


πὸ 


» κ 3 f 39. 5 * ^ / Y SF Y 
αἰνεῖτε avTOV' Opyavov TO σώμα λέγει TO Ἠμέτερον Kai 10 
N Ἁ ^ , ^ , e 3, » N 
χορδὰς τὰ νεῦρα αὐτοῦ, δι ὧν ἐναρμόνιον εἴληφε τὴν 
/ * / ^ / Y , , / 
τάσιν" καὶ kpovoevov τῷ πνεύματι τοὺς φθόγγους ἀποδί- 
ὃ N 3 θ CCP ^ 30 N , [4 , 
25 δωσι τοὺς ἀνθρωπίνους. “αἰνεῖτε avrov €v κυμβάλοις ἀλα- 


’ὔ ^ y, N ^ /Z D 
᾿ κύμβαλον τοῦ στόματος τὴν γλῶτταν λέγει, ἢ 


λαγμοῦ"" 

^ Me J 

τοῖς κρουομένοις ἐπηχεῖ χείλεσιν. 15 
Ν ^ 3 ΓΑ ^ 5 / {ς ^ 

42. Διὰ τοῦτο ἐπεφώνησεν τῇ ἀνθρωπότητι “ πᾶσα 

N /, Χ /, 3) c ^ e^ 
πνοὴ αἰνεσάτω TOV KUpLOV, ὅτι πᾶσαν, ἣν ἐποίησεν, ἐπε- 

7 r y. 3 N N e , ^ » € 
σκέψατο πνοὴν. εἰρηνικὸν γὰρ ὡς ἀληθῶς ὀργανον ὃ 
» 0 , 5 ΔΝ δ᾽ Υλλ ^ » ^ » 
ἄνθρωπος ἐστιν, τὰ δ᾽ ἄλλα jv πολυπραγμονῇ τις, ὀργανα 

ε / Ν 5 N , / , » ^ b! 
εὑρήσει 7oÀejuka εἰς τὰς ἐπιθυμίας ἐκῴλέγοντα ἢ τοὺς 20 
5, /, ^ 5 / N /, ^ 
ἔρωτας ἐκκαίοντα ἢ ἐξαγριαίνοντα τοὺς θυμούς. χρῶνται 

^ N N /, ^ * ^ , 
γοῦν παρὰ rovs πολέμους αὐτῶν "Τυρρηνοὶ uev τῇ σαλ- 

’ὔ qv.» /4 N , ^ 
3o πίγγι, σύριγγι δὲ ᾿Αρκάδες, Σικελοὶ δὲ πηκτίσιν καὶ Kpr- 
“ Ν yh , ^ N y ^ lY 
τες λύρᾳ, kai Λακεδαιμόνιοι αὐλῷ kai κέρατι Θρᾷκες καὶ 
3 / ^ 4» ΄ E v EN N » 
Αἰγύπτιοι τυμπάνῳ καὶ Αραβες κυμβάλῳ' ἐνὶ δὲ apa 25 
» /, ^ , , ^ , e € ^ , χὰ 
ὀργάνῳ, τῷ λόγῳ μόνῳ τῷ εἰρηνικῷ, ἡμεῖς κεχρήμεθα, ᾧ 
, N Ν /, ^ Ὁ ^ ^ 
γεραίρομεν rov θεον, οὐκέτι τῷ ψαλτηρίῳ τῷ παλαιῷ καὶ 
^ /, NK / Ν » ^ - », 5 * » 
τῇ σάλπιγγι καὶ τυμπάνῳ καὶ αὐλῷ, οἷς ἐθος ἢν τοὺς ἐν 


λέ E] A EY ^ 0 7 , β 
πολέμῳ ἀσκητας καὶ τοῦ θείου καταπεφρονηκοτας φοβου 


I. ὑποσύρουσαι----τὴν 0.1 ὑποσύ- 3. καὶ γὰρ ἐν ἤχῳ σάλπιγγος om. N. 
ρουσαι, τοῦ κώμου δὲ τούτου τὴν λει- 8. τῆς σαρκὸς οἴη. Ν. 
τουργίαν τὴν θ. Potterus. 15. χείλεσιν ΜΡΦ. χείλεσι V. 


2. διαχωρίζον] διαχωρίζων ΒΝΉ. 16. Psalm. cl. 3-6. 


259 CLEMENTIS [Lis. II. 


[24 Ν ’ὔ , ^ € Ν N »y 
μα τὰς πανηγύρεις χοραίοις συγχρῆσθαι, ὡς δὴ TO ἐκλυ- 
3 ^ ^ /, * ^ , / 
rov αὐτῶν τοῦ φρονήματος διὰ τῶν τοιούτων ἐπανίστασθαι 35 
ῥυθμῶν. 
» NU ^ € Ν / / N 
43. ᾿ἕστω δὲ ἡμῶν ἡ παρὰ πότον φιλοφροσύνη διττὴ 
5 N Ν , . , N ec 2 7 / Ν 3» 
194: κατὰ τὸν νόμον" εἰ γὰρ “ ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου, 
Ψ, 
ἔπειτα 


[44 N , 3» /, N e 3 N , 
τὸν πλησίον σου, προτέρα μέν ἡ εἰς θεὸν δι 
, , N , 4 , , 
εὐχαριστίας καὶ ψαλμῳδίας γενέσθω φιλοφροσύνη, δευτέρα 
δὲ € , b / Ν ^ e / z δὲ δ ον μον ΔΕ Ν 
€ ἢ εἰς τὸν πλησίον δια τῆς ὁμιλίας τῆς σεμνῆς" “ὁ yap 
, € ^ / 5 3 € ^ / 39 € 5 , 
λόγος ὁ τοῦ κυρίου ἐνοικείτω ἐν ὑμῖν πλουσίως, ὁ ἀπο- 
, e δὲ , c , v 
το στολὸς φησιν. ὁ δὲ λόγος οὗτος συναρμόζεται καὶ συσχη- 
/ ^ /, L4 Ν / 
ματίζεται καιροῖς, προσώποις, τόποις. συμποτικὸς δέ ἐστι 
^ 3 7 IN / /, /, 
νῦν" ἐπιφέρει γὰρ ὁ ἀπόστολος πάλιν “ἐν πάσῃ σοφίᾳ δι- 4o 
L4 hY ^ e MY ^ e , ^ 
δάσκοντες kai νουθετοῦντες ἑαυτοὺς ψαλμοῖς, ὕμνοις, ᾧδαῖς 
^ 3 ^ / 5 , ^ / e ^ ^ 
πνευματικαῖς ἐν τῇ χάριτι, ἄδοντες ἐν τῇ καρδίᾳ ὑμῶν TO 


^ $5 , 
τ5 θεῷ. koi πάλιν * 


€ [74 ^ ^ ^ 3 À / ^ , » 
ὃ TL ἂν ποιῆτε ἢ ἐν λόγῳ ἢ ἐν ἔργῳ, 
, ^ ^ ^ ^ 
πάντα ἐν ὀνόματι κυρίου looo), εὐχαριστοῦντες τῷ θεῷ 
^99? e ^ ^ , /, ^ 
καὶ πατρὶ αὐτοῦ." οὗτος ἡμῶν ὁ κῶμος ὁ εὐχάριστος. κἂν 
[4 ^ , / ’ὔ 
πρὸς κιθάραν ἐθελήσῃς ἢ λύραν ἄδειν τε καὶ ψάλλειν, 
^ , » € ^ , / ΄ , / 
μῶμος ovk ἐστιν, "Efgpatov μιμήσῃ δίκαιον βασιλέα εὐχά- 
20 ᾧ θεῷ" “ ἀγαλλιᾶσθε, δίκαιοι, ἐν τῷ κυρίῳ, TOL 
βιστον Τῷ t y ) 2 t p {2 $ 
/ M /, 
εὐθέσι πρέπει αἴνεσις, φησὶν ἡ προφητεία. * é£ouoAo- 45 
^ ^ » , , /, 
γεῖσθε τῷ κυρίῳ ἐν κιθάρᾳ, ἐν ψαλτηρίῳ δεκαχόρδῳ ψαά- 
^ 7 ^ 5 [4 39 /, Ἂς 
λατε αὐτῷ, ἄσατε αὐτῷ ἄσμα KOLVOV. καὶ μὴ TL TO 
t t U t 
΄ , Ν ΄, Ν , ^ / ^ 
δεκάχορδον ψαλτήριον τὸν Aoyov rov Ἰησοῦν μηνύει, τῷ 
^ /, , 
25 στοιχείῳ τῆς δεκάδος φανερούμενον. 
44. Ὡς δὲ ἁρμόδιον πρὶν ἡμᾶς μεταλαβεῖν τροφῆς τῶν 


1. τὰς πανηγύρεις MPV. ταῖς πανη- 
γύρεις FB. Pal. ταῖς πανηγύρεσι RB. 

ib. χοραίοις] Hoc adjectivo nemo 
usus est. Est vero adjectivum xo- 
petos. 

5. Matth. xxii. 37, 39. 

8. δὲ ἡ eis] ἡ om. MN. 

ib. Coloss. iii. 16. 

12. Ibid. 


13. ὕμνοις M.NP. καὶ ὕμνοις kai V. 

15. Coloss. 11]. 17. 

16. Ἰησοῦ] Χριστοῦ addunt BR. 
Pal. 

20. Psalm. xxxiii. 1-3. 

24. τὸν Ἰησοῦν] τὸν om. N. 

ib. Ἰησοῦν] ἰησοῦ M. 

ib. rà στοιχείῳ] τὸ στοιχεῖον BF. 
( τὸ στοιχεῖον RR. 


C. IV. s. 43, 44-] PAEDAGOGUS. 253 


/, ^ * A! 74 Ἁ , 
συμπάντων εὐλογεῖν TOV ποιητὴν, οὕτως καὶ παρὰ πότον 
/ 7 » ^ ^ Wo ^ , 
καθήκει ψάλλειν αὑτῷ τῶν αὐτοῦ μεταλαμβανοντας κτι- 
ἃ N N ε N , 7 5 » / Ἂς 
βοσμάτων" καὶ γὰρ o ψαλμὸς ἐμμελὴς ἐστιν εὐλογία καὶ 
7 (« 067) N 949 ε , , À 5) N 
σώφρων, * ᾧδην πνευματικὴν ὁ ἀπόστολος εἴρηκε τὸν 
, ^ , ^ 5, ^ 
ψαλμόν. ἐπὶ πᾶσίν τε πρὶν ὕπνου λαχεῖν εὐχαριστεῖν 5 
“ e θ A c , ^ ΄ Ν λ θ , , " 
ὅσιον TO θεῷ τῆς αὐτοῦ χάριτος kai φιλανθρωπίας cmo 
, e v $4:«& * ej ./ € ^ 5 / éc * 
λαύσαντας, ὡς καὶ ἐπὶ TOV ὕπνον ἰέναι ἡμᾶς ἐνθέως, ** kai 
7 ^ , ^ 7 39 M 7 
728. ἐξομολογήσασθε αὐτῷ ἐν qais χειλέων φησὶν “ ὅτι ἐν 
/, ^ ^ , / L2 » » 
προστάγματι αὐτοῦ πᾶσα εὐδοκία γίνεται, καὶ οὐκ ἐστιν 
D A 3 Ν / 3 ^5 5 Y ν 9 ^ 
ἐλάττωσις εἰς TO σωτήριον αὐτοῦ. ἀλλα καὶ ἐν τοῖς πα- 10 
^ 7 M Ν Ν , [4 Ν 
λαιοῖς Βλλησιν παρὰ τὰς συμποτικὰας εὐωχίας καὶ τὰς 
/, /, € sea Ἂν , , ^ 
ἐπιψεκαζούσας κύλικας ᾿ΕἸβραϊκῶν κατ᾽ εἰκόνα ψαλμῶν 
Y N / / 4 ^ € / ^ 
ἄσμα TO καλούμενον σκόλιον ἥδετο, κοινῶς ἁπάντων μιᾷ 
t U t 
^ y y 9]. v N Na» z / 
φωνῇ παιανιζόντων, ἐσθ᾽ ὅτε δὲ καὶ ἐν μέρει περιελιττόντων 
U 
A ) ^ *5«4^ " e N /, 3 ^ X I 
5 τὰς προπόσεις τῆς qÓrs' οἱ δὲ μουσικώτεροι αὐτῶν koligg p. 
Y / 5 , 9 ε Y 3 Y N 5 / 
πρὸς λύραν δον. ἀλλ αἱ μεν ἐρωτικαὶ μακραν éppovrav 
3 Ν Ψ NS», ^ ^ e ὃ / ἔς 3 / 49 
δαὶ, ὕμνοι δὲ ἐστων τοῦ θεοῦ αἱ qat. “ αἰνεσάτωσαν 
b [44 Ne 3f 3 ^ 9 ^ ΕἸ P N 
φησὶν * ro ὄνομα αὑτοῦ ἐν χορῷ, ἐν τυμπάνῳ kai ψαλτη- 
/ , » ^5» N fire / s 327 
pio ψαλάτωσαν αὐτῷ. καὶ τίς ὁ ψάλλων χορὸς avro σοι 
/ N ^ k (ςς e » 3 ^ , , / 
διηγήσεται TO πνεῦμα; “η αἰνεσις αὐτοῦ ἐν ἐκκλησίᾳ 2o 
ε » ΄ 3 7N 2 ^ 3- eR 35 / 
ὁσίων, ἀγαλλιάσθωσαν ἐπὶ τῷ βασιλεῖ avrOv. καὶ πάλιν 
» ’ὔ’ὔ (ξ Ψ ὃ ^ , 3 ῶ λ ^ , ^ 95 v N 
ἐπιφέρει * or, εὐδοκεῖ κύριος ἐν τῷ λαῷ αὐτοῦ. καὶ yap 
(A /, δ y , / J 
το ἁρμονίας παραδεκτέον τὰς σώφρονας, ἀπωτάτω ὅτι μά- 
, , ΝΥ / e cw / N N 
λιστα ἐλαύνοντας τῆς ἐρρωμένης ἡμῶν διανοίας τὰς ὑγρὰς 


» € 7 δ Ν N s ^ , 
ὄντως ἁρμονίας, αἱ περὶ τὰς καμπὰς τῶν φθόγγων κακο- 25 


r. πότον] πότου B. μὲν ἦδον ὠδὴν τοῦ θεοῦ κοινῶς ἅπαντες 
4. Ephes. v. 19. Coloss. ii. 16. μιᾷ φωνῇ παιανίζοντες. ἘΠ᾿ μιᾷ φωνῇ 
5. πᾶσίν ΜΡ. πᾶσι. Clemens ipse p. 66. et 324. 
"7 Eitach. xxxix. 15, 18. 16. éppóvrov ΜΙΝ, éppérov ceteri 
8. ἐξομολογήσασθε Sylb. ex Si- et V. Idem error p. 188. 

rach. pro ἐξομολογήσασθαι. 17. Psalm. cxlix. 3. 
11. Ἕλλησιν F. Ἕλλησι V. 18. φησὶν F. φησὶ V. 
13. σκόλιον Potterus pro σκολιόν. 20. Psalm. exlix. 1 sq. 
ib. μιᾷ] Legebatur ἅμα. Correxit 21. ὁσίων) ὁσίῳ N. 


Doehnerus Quaest. Plut. 3. p. 38. 22. Psalm. exlix. 4. 
ex Plutarchi Mor. p. 615. πρῶτον 


254 CLEMENTIS [Lrs. IT. 


τεχνοῦσαι εἰς θρύψιν καὶ βωμολοχίαν ἐκδιαιτῶνται, τὰ δὲ 
αὐστηρὰ καὶ σωφρονικὰ μέλη ἀποτάσσεται ταῖς τῆς μέθης 
ἀγερωχίαις. καταλειπτέον οὖν τὰς χρωματικὰς ἁρμονίας 
ταῖς ἀχρώμοις παροινίαις καὶ τῇ ἀνθοφορούσῃ καὶ ἑται- 


5 ρούσῃ μουσικῇ. 


ΚΕΦ. E. 
Περὶ γέλωτος. 


t 


Ἁ 7 ^ N 
45. Μιμηλοὺς δὲ ἀνθρώπους γελοίων, μᾶλλον δὲ κατα- 
r4 ^ ^ ς y , , , 
γελαστων παθῶν τῆς ἡμετέρας ἐξελαστέον πολιτείας. 
/, ^ ^ / 3 hy 7 EY δ᾽ e ἡ 
το πάντων γὰρ τῶν λόγων ἀπὸ διανοίας καὶ ἤθους ῥεόντων 
, e! 7.5 / EY / / Y » 48 
οὐχ οἷον TÉ ἐστι γελοίους τινας προέσθαι λογους, μὴ οὐχὶ 
3 hy / » 77 N ᾿ ςς , y / 
ἀπὸ γελοίου ἤθους φερομένους. τὸ yap “ ovk ἔστι δένδρον 
* ^ * * » Ἁ Ἁ » N 
καλὸν ποιοῦν καρπὸν σαπρὸν, οὐδὲ μὴν δένδρον σαπρὸν 
^ N /99 ^ 7] 
ποιοῦν καρπὸν καλὸν κανταῦθα ἁρμόσαι: καρπὸς δια- 
7 € , , / , 7 N * DE 
15 νοίας ὁ λόγος ἐστίν. εἰ τοίνυν TOUS γελωτοποιοὺυς €COLKL- 
7] ^ ε ^ L4 ^ * ^ ΕΝ 
στέον τῆς ἡμεδαπῆς πολιτείας, πολλοῦ γε καὶ δεῖ ἡμῖν 
^ , ^ y ΝΥ c N 
αὐτοῖς ἐπιτρέπειν γελωτοποιεῖν. ἄτοπον yàp, ov ἀκροατὰς 
P , / € 7 "4 ^ 
γενέσθαι κεκώλυται, rovrov εὑρίσκεσθαι μιμητὰς πολλῷ 
Ἁ 2) , £ ^ ἥν / /, s 
δὲ ἐτι ἀτοπώτερον γελοῖον avTOv σπουδάζειν γενέσθαι, 
7] 3 , hy /, 3 Ἂν / 
20 τουτέστιν ἐφύβριστον kai καταγέλαστον. εἰ yap γελοίως 
^ L4 n ^ ^ 
σχηματισθῆναι, καθάπερ ἐν ταῖς πομπαῖς ὁρῶνταί τινες, 
^ ^ ^ , N 
οὐκ ἂν ὑπομείναιμεν, πῶς QV εἰκότως TOV ἐντὸς ἄνθρωπον 
3 NN ^N , , 3 y hY 5 Ἃς 
ἐπὶ τὸ γελοιότερον σχηματιζόμενον ἀνασχοίμεθα καὶ εἰς τὸ 


, y € uf 3 DN Ν , , 
πρόσωπον; οὔκουν ἑκόντες ἐπὶ τὸ γελοιότερον μεταστρέ- 


» Ἂς ^ ^ b N , , , 

25 Ψαιμεν ἂν ποτε. καὶ πῶς àv κατὰ τοὺς λόγους ἐπιτηδεύ- 
5 / * 7 ^ Ν 7 / 

σαιμεν eivat τε καὶ φαίνεσθαι γελοῖοι τὸ τιμιώτερον πὰν- 

4. ἑταιρούσῃ] ἑτερούσῃ Μ. στέον V. Scribendum aut ἁρμόσει 

12. Luc. vi 43. et similiter aut ἁρμόσαι dv. Minus aptum κἂν 


Matth. vii. 18. ἐνταῦθα ἁρμόσαι. 
14. καρπὸν καλὸν] καλὸν καρπὸν 10. διανοίας BFN R. διανοίας γὰρ 
; V. yàp à m. rec. superscr. in M. 
ib. ἁρμόσαι BFMNPR. ἁρμόσει 26. τὸ om. N 

Pal. et m. recentior in M. áppo- 


20 


25 


196 FP. 


C. V. $. 45, 46-] 


PAEDAGOGUS. 255 


^ , £ , » * , 
των τῶν ἐν ἀνθρώποις κτημάτων καταμωκώμενοι rov Ào- 


, N 5 , / ^ , lY δὲ « ^ 
yov ; χλεύη μεν ον ἐπιτηδεύειν TAUTA, ἐπεὶ μὴῆθε Oo TOV 


7 / ^ 3 ’ὔ » b! ^ , /, 
3o γελοίων λογος τοῖος ἀκροάσεως ἄξιος, δια τῶν ὀνομάτων 


» ^ * UN N , Ἁ ^ y »^/ é /, 
αὐτῶν ἐπι TX QAO X pa. τῶν εργων ἐθίζων χαριέντιστεέεον, 


/ 
οὐ γελωτοποιητέον. 


N N N /, ’ Ν 
46. ᾿Αλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν γέλωτα ἐπιστομιστέον. καὶ 


Ν 5 N 3 EN ^ N ^ / , /, , / 
y«p αὖ και GUTOS OV μεν δεῖ τροπον ἐξαγόμενος ἐμφαίνει 


, N 4 IN ^ , d , / 
κοσμιότητα, μὴ ταύτῃ δὲ χωρῶν ἀκολασίαν ἐνδείκνυται. 


€ ^ b € , N ^ , /, , Ν ^ » 
ἁπλῶς yap ὁπόσα φυσικὰ τοῖς ἀνθρώποις ἐστὶν, ταῦτα οὐκ 


, ^ , 3 ^ ^ ^ A /, , ^ Ν Ν 
αναιρειν ἐξ αὐτῶν δεῖ, μᾶλλον δὲ μετρον αὕτοις και καιρον 


3 / / , M , N * ^ € 
ἐπιτιθέναι πρέποντα. ov γὰρ ἐπειδὴ γελαστικὸν ζῷον ὁ 


»y / N , , X S«N ε΄ ὦ 
ἄνθρωπος. γελαστέον τὰ πάντα, ἐπειδὴ οὐδὲ ὁ ἵππος χρε- 


Ν ^ Ce M » : ς δὲ (o À N 
35 μετίιστικος ων χρέμξετι ει Τὰ ΤΟΥ͂ΤΟ ως Oe ea ογικα 


40 


^ SN. oe / , ΄ ον , * ^ 
σφας αὐτοὺς ἀρμοστέεον eukpaTOS ΤΟ αὐὔστήῆρον T7)? σπου- 


^ € ^ EY N e 74 ^ , ^ » 3 /, 
δῆς ἡμῶν καὶ TO ὑπέρτονον χαλῶντας ἐμμελῶς, ovk €kAv- 


^ € X A 3 e 7 ^ /, 
οντας ἐκμελῶς: ἡ μὲν γὰρ καθ᾽ ἁρμονίαν τοῦ προσώπου, 


, 5 , , » ’ /, » 
καθάπερ ὀργάνου, κόσμιος ἄνεσις μειδίαμα κέκληται [διά- 


y , A N / 7 
χυσις οὕτως ἀνακέκληται καὶ προσώπων σωφρονούντων ὁ 


X: e N 3 N ^ /, » , N $ ^W 
γέλως], ἡ δὲ ἐκμελῆς τοῦ προσώπου ἐκλυσις εἰ pev ἐπὶ 


5 


IO 


^ / * j^ » 
γυναικῶν γίνοιτο, κιχλισμὸς προσαγορεύεται, γέλως  Ó€ zo 


» N , N 3 X 5 ^ N ’ 3 RN 
ἐστι πορνιίκος, eL δὲ ἐπὶ ἀνδρῶν, καγχασμὸς, γέλως ἐστὶν 


οὗτος μνηστηριώδης κἀξυβρίζων: “ μωρὸς δὲ ἐν γέλωτι 


8. τοῖος] τοῖς N. 

4. χαριεντιστέον ΒΕ. χαριεντιστέον 
re ceteri. 

7. δεῖ] δὴ ΒΡΗ͂. δὴ, superscripto 
à m. Sec. et, F 

8. μὴ ταύτῃ] kai ταύτῃ N. 

9. ἐστιν ΜΡ, eor. V. 

14. αὐτοὺς] αὑτοὺς M. 

17. διάχυσις ---ὃ γέλως) Haec se- 
clusi. διάχυσις delendum esse vide- 
batur Sylburgio. Mihi non delen- 
dum, sed pro ἔκλυσις restituendum 
esse videtur in verbis proximis ἡ δὲ 
ἐκμελὴς τοῦ προσώπου ἔκλυσις. ἀνα- 
κέκληται ex ἄρα κέκληται corruptum 


videtur. 

18. προσώπων M. correctus. mpó- 
σωποὸν pr. M et ceteri, nisi quod 
πρόσοπον R. 

20. κιχλισμὸς N et fragm. N. κι- 
χλιασμὸς ceteri et V. a erasum in 
E 

21. kayxacuós| Attica vocabuli 
forma καχασμός est. 

ib. γέλως ἐστὶν] Praestat γέλως δέ 
ἐστιν. 

22. μνηστηριώδης] μνηστηρώδης 
Klotzius. Videtur risum dicere 
qualem procorum describit Home- 
rus Od. 18, 99. ἀτὰρ μνηστῆρες ἀγαυοὶ 


256 


CLEMENTIS 


[Lis. II. 


ἀνυψοῖ φωνὴν avroD," φησὶν ἡ γραφὴ. * ἀνὴρ δὲ πανοῦρ- 


γος μόγις ἡσυχῆ μειδιάσει." 


, F K ^ 
φρόνιμον λέγει τὸν πανοῦρ- 


^ * 3 /, ^ ^ y 
yov νυν, τον εναντιὼῶς 7C μῶρῳ διακείμενον. 


47. ᾿Αλλ᾽ οὐδ᾽ ἔμπαλιν εἶναι δεῖ σκυθρωπὸν, ἀλλὰ 


" ᾽ 2 . 5 / δ᾽ κεν / 
5 σύννουν: ἀποδέχομαι γὰρ εὖ μάλα ἐκεῖνον |mpoawoois 


197 P. μειδιῶντα] ὃς ἐφαίνετο 


μειδιόων βλοσυροῖσι προσώπασι 


Ν ^ ^ € N ^ ’ € 7 
[rov τοῖς βλοσυροῖς]" ἧττον yap ἂν καταγέλαστος ὁ γέλως 

» ^ 5 XN ^ 9 
αὐτῷ εἴη. χρὴ δὲ καὶ τὸ μειδίαμα παιδαγωγεῖσθαι, καὶ εἰ 45 


N 31.9 9 ^ » , ^ ^ ^ ^ 
1ojJ€rv ἐπ᾿ αἰσχροῖς εἴη, ἐρυθριῶντας μᾶλλον ἢ μειδιῶντας 


φαίνεσθαι, μὴ συνήδεσθαι διὰ συμπάθειαν δοκῶμεν, εἰ δὲ 
ἐπὶ λυπηροῖς, κατηφεστέρους ἁρμόζει βλέπεσθαι ἢ ἐφή- 
δεσθαι δοκεῖν" τὸ μὲν γὰρ ἀνθρωπίνου λογισμοῦ τεκμήριον, 


Χ Νὰ 332007 €ALEA , / » M 38 
τὸ δὲ ὠμότητος ὑπόληψιν ἐνδείκνυται" ovre yap ἀεὶ γελα- 


9 y , 3 / » 7 
15 στέον---ἄμετρον γαρ---οὔτε πρεσβυτέρων 7) τινων ἑτέρων 


, ^ , / / , N » 3 Ν 9 N 
€v7 pons ἀξίων 7T& OvTOV, €L HP?) e po TL QGUTOL εἰς TO δια- 


e ^ / » N 

χέαι ἡμᾶς χαριεντίσαιντο, οὔτε μὴν 
/ 5-5 9 EY / *»8N 
γελαστέον οὐδ᾽ ἐν παντὶ τόπῳ οὐδε 


^ / N 
πᾶσιν. μάλιστα yap μειρακίοις Kai 


N [4 
20 διαβολὰς 0 γέλως ἐστίν. 


N ^ » «WV ΘΕΊΑ, 
μὴν πᾶσιν οὐδὲ ἐπὶ 


γυναιξὶν ὄλισθος εἰς 


48. Τὸ δὲ καὶ φαίνεσθαι καταπληκτικὸν πόρρωθεν τῶν 


/, , X , ^ N N , /, 
πειρώντων ἐστὶ φυγαδευτικον᾽ δυνατὴ yap ἀποκρούσασθαι 


^ , / N b! AGES , ^ “ 
τῆς ἀσελγείας τὰς προσβολας καὶ ἐκ μονῆς τῆς προσο- 


€ Ü / N 3 ^ Χ , , 
ψέως ἡ σεμνότης" πάντας δέ, ὡς ἔπος εἰπεῖν, τοὺς ἀνοη- 


25 τους O οἶνος 


χεῖρας ἀνασχόμενοι γέλω ἔκθανον. quem 
locum comparavit Toupius Emend. 
in Suidam vol. ii. p. 508. 

1. Eccles. xxi. 20. 

3. τὸν] τὸν δὲ DR. 

5. BSeclusi verba προσώποις μει- 
διῶντα et τὸν rois βλοσυροῖς, de qui- 
bus v. Heinsii annotatio. 

7. μειδιόων---Ἶ Hom. Il. 7, 212. 

13. ἀνθρωπίνου ÀArcerius pro dv- 


θρώπινον ov. 

22. πειρώντων] Legebatur περιόν- 
rov (male in παριόντων mutatum ab 
Sylburgio), quod correxit Cobetus 
Mnemos. vol. rr. p. 336. collato 
loco p. 296. ἐπιβάθραν ἐνδιδοῦσα τοῖς 
πειρῶσι τὰ ἥττονα ToU μὴ εὐλαβεῖσθαι 
τὰ μείζονα. 

24. mávras—eineiv| πάντα----Ἦν N 


et fragm. N. 


Ν M 
7T pos TOUS τυχόντας 5ο 


78 5. 


C.VLs.48,4»] ^ PAEDAGOGUS. 951 
καί θ᾽ ἁπαλὸν γελάσαι καὶ ὀρχήσασθαι ἀνώγει" 

, / , / RU n / 5 N - 
εἰς μαλακίαν ἐκτρέπων τὸ ἀνδρόγυνον ἦθος. καὶ σκοπεῖν 
δεῖ πῶς ἐντεῦθεν ἡ παρρησία τὴν ἀκοσμίαν εἰς αἰσχρολο- 
γίαν αὔξει: 

r4 » / e 5 y » 
kaí τι ἔπος προέηκεν, ὅπερ τ᾽ ἄρρητον ἄμεινον. 5 


, ^ 3 » ^ v » ^ € ͵ 
μάλιστα γοῦν ἐν οἴνῳ καθορᾶσθαι τὰ 909 τῶν ὑπούλων 

, ^ e [4 £ N N E] 
5 συμβέβηκεν τῆς ὑποκρίσεως ἀπογυμνούμενα διὰ τὴν àve- 

, / ^ ^ J 
λεύθερον παρρησίαν τῆς παροινίας, Ó ἣν κατακοιμίζεται 
b! € λό 5 95 e^ ^ ^ 7 ^ 0 N 
μὲν ὁ λόγος ἐν αὑτῇ τῇ Ψυχῇ καρηβαρῆσας τῇ μέθῃ, τὰ 
N 3 , 3 / ΄ 7 ^ 

0€ ἐκτράπελα ἐπεγείρεται πάθη καταδυναστεύοντα τῆς το 


3 7 ^ ^ 
ἀσθενείας τοῦ λογισμοῦ. 


ΚΕΦ. s. 


Περὶ αἰσχρολογίας. 198 FP. 


, / N ^ , ^ € ^ 3 , 
το 49. Aia xpoAoyias δὲ παντελῶς αὐτοῖς τε ημιν ἀφεκτέον 
Ν Ν , 5 ρων Ἐς » QUIM Ἢ 
καὶ τοὺς χρωμένους αὐτῇ ἐπιστομιστέον καὶ ὄψει δριμυτέρᾳ 15 
Ν. /, 5 “ hj LO 5 ^ 
καὶ προσώπου ἀποστροφῇ kai τῷ ἀπομυκτηρισμῷ ka Aov- 
/, n N M , / &c N N , , »9 
μένῳ, πολλάκις δὲ kal λόγῳ rpaxvrépo. * rà γὰρ ἐξιόντα 
, ^ ὭΣ E: y , * 
φησὶν “ἐκ τοῦ στόματος κοινοῖ TOV ἄνθρωπον, κοινὸν καὶ 
5 x EY 3 / ἣν b] ^ 7 390 N S C 
ἐθνικὸν καὶ ἀπαίδευτον καὶ ἀσελγὴ δείκνυσιν αὐτὸν, οὐχὶ 
ἈΠ 57 ἣν , Ν 4 Ν N N , N ^ 
15 δὲ ἰδιον καὶ κόσμιον καὶ σώφρονα. πρὸς δὲ τὴν ἀκοὴν τῶν 20 
^ N /, ^ , ^ 
αἰσχρῶν καὶ τὴν θέαν τῶν ὁμοίως ἐχόντων ὃ θεῖος παιδα- 
N Ν N Ν ^ ^ L4 δ 
γωγος κατὰ τὰ αὐτὰ τοῖς παλαίουσι τῶν παιδίων, ὡς μὴ 
A 5 , , ^ N / / , 
τὰ ὦτα Üpavorro αὐτῶν, τοὺς σώφρονας περιτίθησι Ao- 


γους, καθάπερ ἀντωτίδας, ὡς μὴ δύνασθαι ἐξικνεῖσθαι εἰς 


I. καί 0| καθ᾿ FM, sed correc- 16. ἀπομυκτηρισμῷ Potterus pro 
tum in utroque. ἀπομυκτισμῷ. 

ib. καὶ ὀρχήσασθαι] καί τ’ ὀρχή- 17. Matth. xv. 18, 
σασθαι Homerus Od. 14, 465. 18. κοινὸν----σώφρονα delet Hein- 

5. προέηκεν] προσέηκεν BR. sius. 

ib. ὅπερ τ᾽] τ᾽ additum ex MN et 20. ἴδιον V. ἥδιον codices omnes. 
fragm. N, ut est apud Homerum. 21. τῶν ὁμοίως] τῶν om. V, ty- 


Α m. rec. insertum in P. pothetae errore. 
S 


258 CLEMENTIS [ Lis. II. 


ἊΝ ^ ^ SN ^ ^ /, v N 
θραῦσιν τῆς ψυχῆς TO κροῦμα τῆς πορνείας: τοὺς δὲ 
5 N /, 9 UN. ^ 7 ^ ^ » 
ὀφθαλμοὺς κατευθύνει ἐπὶ τὴν θέαν τῶν καλῶν, ἀμεινον 
53 / ^ ^ ^ ^ 4 
εἶναι λέγων τοῖς ποσὶν ἢ τοῖς ὀφθαλμοῖς ὀλισθάνειν. 
"d , Χ , 
50. Ταύτην ἀποκρουόμενος τὴν αἰσχρολογίαν ὁ ἀπὸό- 
ςς ^ / hy , ^ , € ^ 5 b! 
5 στολος “πᾶς Aoyos σαπρὸς ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν φησὶν 
Χ / 5». νυ) , 55 ΄ 5 
* μὴ ékzopevéaÜo, ἀλλ᾽ εἴ τις ἀγαθὸς. πάλιν τε αὖ 
ec N /, € / N 5 /, 5 € ^ 5 , 
καθὼς πρέπει ἁγίοις, μὴ ὀνομαζέσθω ἐν ὑμῖν αἰσχρότης 
x / ^ 3 7 ^ , 5. Ἃ 3 δὴ ^ 
καὶ μωρολογία ἢ εὐτραπελία, ἃ ovk ἀνῆκεν, ἀλλὰ μᾶλλον 
, 3" 1€35 3 N ςς € S 5. TN N » δ »y 
evxapigTix. εἰ δὲ “ὁ μωρὸν εἰπὼν τὸν ἀδελφὸν ἔνοχος 
5.1. / 33 ,ὔ ^ ^ , 
το εἰς κρίσιν, τί περὶ TOU μωρολογοῦντος ἀποφανούμεθα ; 
e Ν * / , (C 5 ^ L4 , 
ἢ καὶ περὶ τούτου γέγραπται “ὃς ἂν λαλήσῃ Aoyov 
» N B / / / 35. «edit. / » 3 A/ 
ἀργὸν, ἀποδώσει Aoyov κυρίῳ ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως. αὖθίς τε 
^ , rd 55 ^ , 
“ ἐκ τοῦ λόγου σου δικαιωθήσῃ φησὶν * καὶ ἐκ τοῦ λόγου 
, »» 5 e ε , 
σου καταδικασθησῃ.᾽ τίνες οὖν αἱ ἀντωτίδες αἱ σωτήριοι: 
S / € ^ 2 ^ 5 ^ /, 
. 15kai τίνες αἱ τῶν ὀλισθηρῶν ὀφθαλμῶν παιδαγωγήσεις ; 
e 2 ^ / /, s 
αἱ μετὰ τῶν δικαίων συναναστροφαὶ προλαμβάνουσαι καὶ 
/ * 3 ^ , 7 ^ 3 7 
προεμφράττουσαι τὰ cra τοῖς ἀπάγειν τῆς ἀληθείας βου- 
7 ς Ἵ 
λομένοις. 
φθείρουσιν ἤθη χρήσθ᾽ ὁμιλίαι κακαί, 
ε N , ΄ Noe 75 , éé / 35 
20 ἢ ποιητικὴ λέγει. γενναιότερον δὲ 0 ἀπόστολος “ γίνεσθε 
Ν (afe 3 ^ Χ Ν 7 ^ 5 Ὁ 
199 P. φησὶν αποστυγοῦντες TO πονῆρον κολλώμενοι TO ἀγαθῷ 
€ b! N ^ / , [4 , 
ὁ yap uera τῶν ἁγίων ἀναστρεφόμενος ἁγιασθήσεται." 
Á 5 7 ^ 9 ^ y. 
51. Πάντη οὖν ἀφεκτέον τῶν αἰσχρῶν ἀκουσμάτων καὶ 
I. κροῦμα]κροῦσμια ΜῬΝ etfragm. 19. φθείρουσιν---- Versus sine 


: nomine poetae ab multis allatus, 
3. ὀλισθάνειν Scripsi pro ὀλισθαί- quorum locos collegit Nauckius 


νειν. . Conf. ad p. 163. in Fragm. Trag. ad Eurip. 1013. 
5. Ephes. iv. 29. p.534. Utitur eo Paulus Epist. 
6. ἐκπορευέσθω---μὴ om. N. ad Corinth. 1, 15, 33. poeta non 
4. Ephes. v. 3, 4. nominato. ἰαμβεῖον τραγικόν vocat 
9. Matth. v. 22. Clemens Strom. 1. p. 350. et. Eu- 
11. 7 Sylb. pro 7. ripidi tribuit Socrates Hist. Eccl. 
ib. Matth. xii. 36. 3, 16, Menandro Hieronymus et 
12. κυρίῳ] τῷ κυρίῳ FV. τῷ om. Photius. 

ceteri. ib. χρήῆσθ᾽] χρηστὰ PV. 


13. Matth. xii. 57. 20. Rom. xii. 9. 


25 


39 


C.VI.s.50—52.] |PAEDAGOGUS. 259 


e ΄, s ,ὕ N N ^ » 3 ^ 
ρημάτων koi θεαμάτων, πολὺ δὲ μᾶλλον épyov αἰσχρῶν 
/, ^ Ἂ / 
καθαρευτέον" τοῦτο μὲν ἐν ἀποδείξεσι καὶ παραγυμνώσεσι 
e ^ / vM ^ ^ Ny ^ 
μερῶν τινων τοῦ σώματος, ὧν οὐ χρὴ; τοῦτο δε ἐν ταῖς 
5 72 ^ ^ * N , , 
ἐπιθεωρήσεσι τῶν ἀπορρητοτέρων μερῶν᾽ οὐδὲ yap ἠνέσχετο 
^ N , N 5 ^ /, 
τοῦ δικαίου τὴν γύμνωσιν αἰσχρὰν οὖσαν ἐπιδεῖν σώφρων 
εΧ 3 /, ἈΠ / ἃ 5» 7 € 7 Ν 
υἷος, ἐσκέπασεν δὲ ἡ σωφροσύνη, ὃ ἐγύμνωσεν 1) μέθη, To 
/ ^ / / N »NN 
περίοπτον τῆς ἀγνοίας παράπτωμα. kaÜapevréov δὲ οὐδεν 
e ^ ^ ^ ^ fe » 5 v 
35 ἧττον καὶ ταῖς προφοραῖς τῶν φωνῶν, αἷς ἀβατα εἶναι χρὴ 
Ἁ 5 ^ Lad , UST - 
τὰ ὦτα τῶν ἐν Χριστῷ πεπιστευκότων. ταύτῃ μοι δοκεῖ ὃ 
s ᾿ / / 3 ^ » 7 
παιδαγωγὸς μηδὲ φθέγξασθαί τι τῶν τῆς ἀσχημοσύνης 
3 , € ^ , /, hj v / 
ἐφιέναι ἡμῖν, πόρρωθεν διαβάλλων πρὸς τὴν ἀκολασίαν. 
N N S e ^ e 4 / Ν 
δεινὸς γὰρ ἀεὶ τὰς ῥίζας τῶν ἁμαρτημάτων ἐκκόπτειν" τὸ 


ἐς , , , 49 N Ν 
οὐκ ἐπιθυμήσεις" καρπὸς yap 


, 7 Y ^ 
* ov μοιχεύσεις" διὰ τοῦ 
ἐπὶ , / € 7 ^ e/ ^ ^ 
τῆς ἐπιθυμίας ἡ μοιχεία τῆς ῥίζης τῆς κακῆς. 
[4 / 53 3 ^ € Ν N » 
52. Ὁμοίως οὖν κἀνταῦθα ὃ παιδαγωγος τὴν ἀδειαν 
^ 5 ων, € ^ ὃ 7 λ Ἁ ὃ ^ ^ , 
τῶν ovouarOV, ὡς χρῆσιν, διαβέβληκεν τὴν αδεᾶ τῆς ἀκο- 
, , / , , s δ 3 ^ ἢ 
40 λασίας ἐπιμιξίαν ἐκκόπτων. τὸ γὰρ ἐν τοῖς ὀνόμασιν 
3 ^ » ^ ^ « v » 3 ^ X 
ατακτεῖν μελέτην ἐμποιεῖ τοῦ καὶ eig τὰ ἐργα ἀκοσμεῖν, TO 
b! Ν X τ ^ » ^ , / 
δὲ περὶ τὴν φωνὴν σωφρονεῖν ἀσκεῖν ἐστι λαγνείας kapre- 
^ / N / / e » y , ^ 
p&v. διειλήφαμεν δὲ βαθυτέρῳ λόγῳ ὡς ἄρα οὔτε ἐν τοῖς 
3 ’ὔ » N 3 ^ ^ 7 ἈΝ ^ 
ovouagiv ovre μὴν ἐν τοῖς συνουσιαστικοῖς μορίοις καὶ τῇ 
v , ^ » Ὁ ^ N 5 , x by 
kara γαμον συμπλοκῇ. καθ᾽ ὧν κεῖται τὰ ὀνόματα τὰ περὶ 
M 7] , 7 € e^ oU , ^ 
τὴν συνήθειαν ov τετριμμένα, ἡ τοῦ ὀντως αἰσχροῦ προση- 
/ 3 5ῸΝ b / hy , Ν /, ^ 
γορία ταττεται' οὐδὲ yap γόνυ καὶ kvQusy τὰ μέλη ταῦτα, 
»".0. ΚΝ ^ N ,» 9 , ^ » , v e , , ^ 3». ν 
45 οὐδὲ μὴν τὰ ἐπ᾽ αὐτοῖς ὀνόματα καὶ ἡ OL αὐτῶν ἐνέργεια 


, ἌΣ / N s Ν 3 ^ ^ 9 , , ^ 
αἰσχρά ἐστιν, μέλῃ δὲ kai τὰ αἰδοῖα ToU ἀνθρώπου αἰδοῦς, 


5. Genes. ix. 23. τῆς ante λαγνείας addebat, contra 

6. ἐσκέπασεν V. ἐσκέπασε V. libidinem. καὶ (quod compendio 

153. Exod. xx. 13, 17: expressum fuerat) erasum in P. 

16. ὡς χρῆσιν delet Potterus. 20. Ba6vrépo] καὶ βαθυτέρῳ N. 

1 9. ἐστι Aayveías | ἐστὶν ἀγνείας N. 21. οὔτε μὴν Scripsi pro οὐδὲ μήν. 
ἔστι ayveías (eraso A) P. 23. ὄντως] ὄντος DR. 

10. καρτερεῖν IN. καὶ καρτερεῖν ce- 26. ἐστιν M. ἐστιῦ. 


teri: quo servato Sylburgius κατὰ 


μι 


o 


μι 


5 


20 


260 CLEMENTIS [118. II. 


3 /, » * N xc 7A 3 ^ 
οὐκ αἰσχύνης κατηξιωμένα, αἰσχρὸν δὲ ἡ παράνομος αὐτῶν 
ἱ ὁ ᾿ ^ , 
ἐνέργεια αἴσχους καὶ ὀνείδους διὰ τοῦτο καὶ κολάσεως 
3 7 , N e 9p. N , Ν Ν 
ἀξία: μόνον γὰρ τῷ ὄντι αἰσχρὸν ἡ κακία καὶ τὰ κατὰ 
/ / , N , / 
ταύτην ἐνεργούμενα. τούτοις δὲ ἀναλόγως αἰσχρολογία 
3. ^ ^ e ^ ^ / » 
5eikorog ἂν καλοῖτο ἡ περὶ τῶν τῆς κακίας ἔργων Aoyo- 
, e χ N / / ES / 
ποιία" οἷον TO περὶ μοιχείας διαλέγεσθαι ἢ παιδεραστίας 
Ν / M N / / 
200P. kai τὰ παραπλήσια. vai μὴν καὶ τὴν φλύαρον ἀδολεσχίαν 
/, ἐῶ 5 /, / , 3 , 839 
κατασιγαστέον. “ ἐκ γάρ τοι πολυλογίας οὐκ ἐκφεύξῃ" 5o 
ἣν e € J 49 7 » € / € / 
φησὶν “ ἁμαρτίαν," δίκην ἄρα ὑφέξει ἡ γλωσσαργία' 
»y Ν ^ / Ν » M 
10 “ἐστι yap σιωπῶν εὑρισκόμενος σοφὸς καὶ ἐστι μισητὸς 
SEN ^ ^ ΣῸΝ N € ^ /, 
ἀπὸ πολλῆς λαλιᾶς." δε καὶ αὐτὸς αὑτῷ ὁ ἀδολέσχης 
/ , b! [4 y Χ 
προσκορής" “πλεονάζων γὰρ λόγον βδελύττεται τὴν ψυ- 
hl ε ^ 
χὴν avrov." 


ΚΦ. Ζ: 74 8. 


ΧΕ Τίνα χρὴ παραφυλάττεσθαι τοὺς ἀστείως συμβιοῦντας ; 


9 ,ὕ "a cL Q AT TUN / Ψ 
53. Απέστω δέ, ἀπέστω ἡμῶν καὶ τὸ σκώπτειν ὕβρεως 
/ , fe y Ν ΄ ν -Ψ , 
προκατάρχον, ἐξ ὧν ἔριδες καὶ μάχαι καὶ ἔχθραι διοιδαί- 
[rA δι / "3 / , , 
νουσιν. ὕβριν δὲ ἐφαμεν μέθης εἰναι διάκονον, οὐκ ἐκ 
, N ^ » 3 N N , » / 
μόνων δὲ τῶν ἔργων, ἀλλὰ καὶ ἐκ λόγων ἄνθρωπος kpi- 
€ 3 J Ns, * é δ , , * / 
2o verat. “ἐν συμποσίῳ c" φησὶ “μὴ ἐλέγξῃς τὸν πλησίον, 
i λό ὑνειδισμοῦ μὴ εἴ "τῷ." εἰ γὰρ καὶ τὰ 
καὶ λογον ονειδισμοῦ μὴ εἴπῃς αὐτῷ." εἰ γαρ 
’ὔ ^ /, * 
μάλιστα παραγγέλλεται ἁγίοις συνεῖναι, σκώπτειν TOV 
e e , ἐς ἢ / M ᾽ ΄ 99 Ν * 
ayiov ἁμαρτία: “ἐκ στόματος γὰρ ἀφρονων᾽" φησὶν ἢ 
iN 7 [r 7 € / 
γραφὴ * βακτηρία ὕβρεως," ἐπιβάθραν ὕβρεως βακτηρίαν 
6. παιδεραστίας] παιδεραστείας P. δὲ, quod ei codicibusque BNR tri- 


ἡ. ἀδολεσχίαν)] ἁδολεσχίαν P, et buit Potterus. ἤδη Hoeschelius. ἔτι 
mox ἁδολέσχης, et ἁδολεσχητέον p. Heinsius.  Correxi ἠδέ. 


265, 7. ib. αὑτῷ] αὐτῷ ΜΡ. 
8. Proverb. x. 19. 12. Eccles. xx. 8. 
9. y^eccapyia] γλωσσαλγία N. X 20. Ibid. xxxi/9 1. 
a m. rec. superscr. in P. 23. Proyerbi xiv. 3. 
IO. Eccles. xx. 5. 24. ὕβρεως----ἐπαναπαύεται om. N. 


11. ἠδὲ] 50€ ΜΡ, ἡ δὲ V, non εἰ 


C.VII.s.53,54] ^| PAEDAGOGUS. 961 


/, v , 7] Ν 3 / € [74 e 0 
λέγουσα, 7) ἐπερείδεται καὶ επαναπαυεται ἢ ὕβρις. οὔεν 
[4 


» Ν » , , ^ ^ € δὲ & 

ἄγαμαι τὸν ἀπόστολον κανταῦθα παραινοῦντα * unóe τὰ 
» £ NX N M 5 la 49 J. e ^ & 

εὐτράπελα μηδὲ τὰ μὴ avykovra" προϊεσθαι ἡμᾶς ρηματα. 


» b! 3 3 /, ε 36 N N € , / 
10 εἰ γὰρ δι ἀγάπην αἱ ἐπὶ τὰς εστιάσεις συνελεύσεις, συμ- 


σι 


/ N N 7 e M N , [4 
ποσίου δὲ τὸ τέλος ἡ πρὸς τοὺς συνόντας φιλοφροσύνη, 
[4 Ἁ ^ » j^ e ^ b e , ^ , 
παρεπόμενα δὲ τῇ ἀγάπῃ ἡ βρῶσις καὶ ἡ πόσις, πώς OU 
^ , / »«8N ^ IN , / 3 y 
λογικῶς ἀναστρεπτέον οὐδὲ διὰ τὴν ἀγάπην ἀπορήητέον: 
, ^ e , ,ὔ M * , / » L4 
εἰ yap ὡς ἐπιτείνοντες τὴν προς ἀλλήλους εὐὑνοιαν σύυνιμεν, 
^ » N ^ /, / 4 ^ b! 
πῶς ἔχθρας διὰ τοῦ σκώπτειν σκαλεύομεν; σιωπᾶν δὲ 
^ ^ 3 / e / , / . / 
κρεῖττον ἢ ἀντιλέγειν ἁμαρτίαν ἀμαθίᾳ προσφερομένους. το 
ἐξ ’ὔ’ 3» ε 5 ^ {ς 3 v ^ , » 7 , , 
μακάριος ὡς ἀληθῶς “ ἀνὴρ, ὃς οὐκ ὠλίσθησεν ἐν aTo- 
ΕῚ ^ v , / 3 , e 7 »» » 
15 μάτι αυτοῦ καὶ οὐ κατενύγη ἐν λύπῃ ἁμαρτίας, 7/TOL μετα- 
νοήσας ἐφ᾽ οἷς λαλή Ἵ ἢ ἐν τῷ μηδένα λυπῆσαι 
σας eQ oie λαλῆσας ἡμαρτεν, ἢ ἐν τῷ μὴ 7) 


Z 4 N 5 / N s / € 5 / 
λαλησας. καθόλου μὲν οὖν νέοι μὲν καὶ νεάνιδες ὡς ἐπίπαν 


Lax 


^ ^ , / 3 ^ e N /, MN 
τῶν τοιῶνδε ἀπεχέσθων εὐωχιῶν, os μὴ σφάλλοιντο περὶ 15 


e N ^ Y M , , DN Ν / 
ἃ μὴ προσῆκεν: koi yap ἀκούσματα ἀηθὴ καὶ θεάματα 
5» ^ / » 5 5, ^ ^ / 5 /í 
ἀπρεπῆ Κυμαινομενὴς eru. ev «avrOLS$ Τῆς πίστεως ἐκριπίζει 201 P. 
^ /, ^ Ν᾿ ^ Ν y ^ € 
τὴν διάνοιαν, συνεργεῖ δὲ αὐτοῖς TO ἄστατον τῆς ἡλικίας 
Ν v , ^ ^ , / » 5» c N BN. 4 
πρὸς τὸ εὐκατάφορον τῆς ἐπιθυμίας, ἐσθ᾽ ore δὲ kai ἄλλοις 
, / / N25 / 2 σ 
παραίτιοι γίνονται σφαλμάτων, τὸ ἐπικίνδυνον τῆς ὥρας 20 
» / 
20 ἐπιδεικνύμενοι. 
5 / e M 
54. E yop τοι παραγγέλλειν ἡ σοφία φαίνεται “μετα 
ε ’ N N / N / b! 
ὑπάνδρου γυναικὸς μὴ κάθου τὸ σύνολον καὶ μὴ συμμετα- 
θη 3,59 45 ^ , 30 123 / N / 
KAuÜne ἐπ ἀγκῶνα jer αὐτῆς τουτέστι μὴ συνδείπνει 
/ N » , Su S N SS , ’ 
πυκνότερον, μηδὲ ἐσθιε per αὐτῆς. διὸ καὶ ἐπιφέρει 25 
ἐς δὲ Χ / , 5.5. ον , » /, 2 ! 
μηδὲ συμβολας ποίει μετ᾽ αὐτῆς ἐν οἴνῳ, μὴ ποτε ἐκκλίνῃ 
€ eu »» SN * ^ ej / , 7 , 
7 καρδια σου ἐπ᾽ αὐτὴν kai τῷ αἵματί σου ὀλισθήσῃ eis 
» , HI Ἁ Ἁ e , ^ 
ἀπωλειαν᾽ σφαλερὰ yap 7) πάροινος ἐλευθερία παρανθεῖν 
ὃ / " [v4 (NM € . , Ν / Ie / 
υναμένη" ὕπανδρον δὲ ὠνόμασεν, ἐπεὶ μείζων ὁ κίνδυνος 


2. Ephes. v. ἘΣ 25. διὸ καὶ--- μετ᾽ αὐτῆς om. N. 
4. διὰ om. NP. 27. ὀλισθήφῃ] .“ὀλισθήσει V. Sic 
II. Eccles. xiv. 1. etiam FM, sed superseripto y in F 


22: Ibid. 1x39; et εἰ in ἡ mutato in M. 


269 CLEMENTIS [Lrs. II. 


0 λῦσαι τὴν δέσιν TT, βιώ ειρωμένῳ. εἰ δὲ καὶ 2 
τῷ λῦσαι τὴ ν τῆς συμβιώσεως πειρωμένῳ. 5 
΄, , y ε N , 
ἀναγκὴ τις περιτύχοι παριέναι κελεύουσα, αἱ μὲν κεκαλύ- 
, » 3 Ν ^ e Ν 
φθων ἄγαν ἀμπεχόνῃ ἔκτοσθεν, ἔνδοθεν δὲ αἰδοῖ. ὅσαι δὲ 
ΝΟ » ΄, , N ys 3 ^ ^ 
μὴ ὕπανδροι, ἐσχάτη ταῦταις διαβολὴ εἰς ἀνδρῶν παρεῖναι 
/ ^ /, N N y 
5 συμπόσιον καὶ ταῦτα οἰνωμένων. οἱ δὲ ἐπὶ τὴν κλισίαν 
N 5 “ , ^ ^ 
τὰς ὄψεις πήξαντες ἀμετασάλευτοι τοῖς ἀγκῶσιν ἐρηρει- 
/, / ^ b! , 
σμένοι μόνοις παρέστων τοῖς ὠσὶν, εἰ δὴ καὶ kaÜéGowro, 
IN 5 N ἣν 7 E) / N Ν /, ^ 
μὴ ἐναλλὰξ τὼ πόδε ἐχόντων, μηδὲ μὴν θάτερον τοῖν 
^ /, , ^ X ^ ^ , e 
μηροῖν θατέρῳ ἐπιφερόντων ἢ τὴν χεῖρα τῷ γενείῳ ὑπε- 3o 
΄ N N N 7 , 
το petOovrow: ἀγεννὲς yap μὴ φέρειν avrov. 
- * ^ 7 ^ , A] N ΝΥ N 
55. Καὶ τοῦτο κατηγόρημα τοῦ νέου. συνεχές δὲ καὶ TO 
/ /, ^ / / 
μετακινούμενον ἐναλλάττειν τὸ σχῆμα κουφότητος συμ- 
/ N 5 /, 9 , N 3 /, S 
BoAov, σώφρονος δὲ εὐθέως ἐν πόσει kai ἐν βρώσει TO 
» e ^ Ν 
ἔλαττον αἱρεῖσθαι καὶ τὸ σχολαίτερον, οὐ τὸ προπετέ- 
3 ^ /, ^ / m 
15 στερον kav τῷ κατάρχεσθαι κἀν τοῖς διαλείμμασι, καὶ TO 
4 Ν N ^ 3 
προκαταλήγειν δὲ καὶ τὸ ἀπροσπαθές. “φαγε᾽ φησὶν “ὡς 
» J ἐς A ΄ / 
ἄνθρωπος τὰ παρακείμενα, παῦσαι πρῶτος χάριν παιδείας, 
^ N , , ’ / ^ b 
κἂν ἀνὰ μέσον πλειόνων ἐκάθισας πρότερος αὐτῶν μὴ €k- 35 
/ ^ 3 N , 
τείνῃς χεῖρα." οὔκουν προεκπηδητέον ὑπὸ λαιμαργίας ava- 
/ N N N /, , 
20 πειθομένους ποτέ, οὐδὲ μὴν ἐπιγλιχομένους παρεκτείνειν 
/, ^ N ^ » / N , 7 € 
μέχρι πολλοῦ χρὴ τῃ ἐφυστερήσει τὴν ἀκρασίαν ομολο- 
^ , 3 »«8N , ^ N / / 
202}. γοῦντας, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐν τῷ μεταξὺ προσκειμένους φαί- 
/, hj ^ ^ M hj , » 
νεσθαι καθάπερ τὰ θηρία τῇ βορᾷ, οὐδὲ μὴν πλείονος ὄψου 
7; N /, / X ’ὔ 
προσφέρεσθαι: οὐ γὰρ ὀψοφάγος φύσει, ἀλλὰ σιτοφάγος 
» 
25 ἄνθρωπος. 
74 N ^ ^ ^ , 
56. Προανίστασθαι δὲ τῶν πολλῶν kai τοῦ συμποσίου 


3. ἔκτοσθεν] ἔκτοθεν N. νοις ΒΗ. 

4. ταύταις Sylb. pro ταύτη. ota 13. πόσει--- βρώσει MNP. βρώσει 
subscripta quae in V sunt ἐσχάτῃ ---πόσει ΕὟ. 
ταύτῃ διαβολῇ, non sunt in Εἰ, qui I6. Eccles. xxxl. 16-18. 
ἐσχάτη ταύτη διαβολῆ. Ex MP an- I8. mpórepos FMNP. πρότερον 
notatum ταύτηι. : 

5. οἰνωμένων] Immo φνωμένων, et 19. προεκπηδητέον] προσεκπηδητέον 


φνωμένοι Ρ. 20» I5. r 
4. μόνοις mapéorov] παρέστων pó- 23. βορᾷ] βορρᾷ V. 


C.VIL s.55—57.] PAEDAGOGUS. 269 


€ L4 , ^ , Ν /, DC , ei 8. 099 Ν 
40 ὑπεζιέναι €TLELKOS ἀνδρὸς σώφρονος εν opa yop φησὶν 


45 


75 8. 


é 2 ᾽, N anu Ν Ὁ νν 347 3 ue di 99 
ἀναστάσεως μὴ ovpayet, καὶ ἀπότρεχε εἰς οἶκον σου. 
5, N /, Z Ν ^ ^ 
ἔλεγον δὲ οἱ δώδεκα προσκαλεσάμενοι τὸ πλῆθος τῶν 
^ PT TIN, , , , €.» / N 
μαθητῶν ““οὐκ ἀρεστὸν ἐστιν ἡμᾶς καταλείψαντας TOV 
n ^ ^ ^ N ^ 5 / 
λόγον τοῦ θεοῦ διακονεῖν τραπέζαις. εἰ δὴ τοῦτο éjvAa- 
^ ^ / y € M 
ἕαντο, πολλῷ μᾶλλον γαστριμαργίαν ἔφευγον. οἱ δὲ 
ὅπ. Ὁ 5 r4 ^ N SN» , s 
αὐτοὶ οὗτοι ἀπόστολοι τοῖς κατὰ τὴν ᾿Αντιόχειαν καὶ Συ- 
, N ^ / "7 57 
ρίαν καὶ Κιλικίαν ἀδελφοῖς ἐπιστέλλοντες “ἔδοξεν ἐφα- 
éé ^ 7 ^ e / bY RUM LL ^ /, 5 " 
σαν “τῷ πνεύματι TQ ἁγίῳ καὶ ἡμῖν μηδὲν πλέον ἐπι 
θέ 0 € jw β /, 49 λὴ ^ , /, 5 / θ 
ἐσθαι υμῖν βάρος" πλὴν τῶν ἐπάναγκες, ἀπέχεσθαι 
3 , N e ἣν ^ ς ^ [4 R4 
εἰδωλοθύτων καὶ αἵματος καὶ πνικτῶν καὶ τῆς πορνείας, ἐξ 
. 
xx ^ N 5 ΄, ΄, δ ΤῊΝ 
ὧν διατηροῦντες ἑαυτοὺς εὖ πράξετε.᾽" φυλάττεσθαι δὲ τὰς 
y ef NN Ν 7 ^ » Ν e /, 
παροινίας ὥσπερ καὶ TO κώνειον δεῖ: ἄμφω yep vrogv- 
3 / N ^ lY / » 3 
ρουσιν εἰς θάνατον. χρὴ δὲ καὶ γελώτων εἴργεσθαι ἐξαι- 
/ s , e 4 7 N e , 4 
σίων kai δακρύων ὑπερμέτρων᾽ πολλάκις "yap οἱ οἰνωμένοι 
/ , ^ 2 » /, , 
καγχάσαντες ἐπὶ πλεῖστον, εἶτα μέντοι ὑπήχθησαν ovk 
5. ἡ / NY 4 3 7, νιν 
οἰδ' ὅπως παροινίᾳ τινὶ παραπειθόμενοι εἰς δάκρυα" ἀπᾷδει 
Ἁ ^ , N , N J 
γὰρ τοῦ λόγου καὶ τὸ ἐκθηλύνεσθαι καὶ τὸ ἐξυβρίζειν. 
^ N € /, » ^ N /, 
57. llpeo(80ro. δὲ ὡς τέκνα ἀφορῶντες τοὺς νέους 
/ b! » 0^ y Ν / Ν , Χ 
σπανιαίτατα μὲν, ἴσως δ᾽ ἄν που καὶ παίξαιεν πρὸς αὐτοὺς, 
^ , ἃ /, MN » 
εἰς τοῦτο ἐπισκώπτοντες, ὃ παιδαγωγήσει τὸ εὔσχημον 
3mm , » N x , Ν * s y 
αὐτῶν. ἀμέλει πρὸς τὸν αἰσχυντηλον καὶ σιωπηλον ἐστιν 
, (CANTA € Ng 9» N ΕΝ $^ / * 
χαριεντίσασθαι ὡδέ πως" ὁ δὲ ἐμὸς vios, ἐκεῖνον λέγω τὸν 
^ , ^ N ^ /, N 
σιωπῶντα, οὐ παύεται λαλῶν. ἐπιτείνει yap τοῦ νέου τὴν 
3» M, € , 5 , 7 , N 
αἰδῶ ἡ τοιαύτη ἐπίσκωψις ἐμφαίνουσα χαριέντως τὰ προσ- 
, ^ N ΝᾺ ^ ^ , e N , 
ovra αὐτῷ χρηστὰ διὰ τῆς τῶν φαύλων, ἃ μὴ πρόσεστιν 


^ ^ N N Y N 
αὐτῷ, διαβολῆς" ἐπίνοια γὰρ kal αὐτὴ διδασκαλικὴ διὰ 


΄ e ^ . . 9, ε 
ce ὑπεξιέναι] ὑπεξεῖναι libri. I4. εἴργεσθαι] εἵργασθαι M a m. 
ib. Eccles. xxxii. rr. sec. 
4. Actor. vi. 2. 16. kayxácavres] κακχάσαντες M.V 
9. Ibid. xv. 28, 29. et pr. P. βακχάσαντες BR. 

^ T s » » 

IO. τῶν om. N. τοὕτων P. 22. ἔστιν EF. ἔστι V. 
10. ἐπάναγκες] ἐπ᾽ ἀνάγκης pr. P. 25. ἐπίσκωψις] ἐπίσκεψις N. 


13. κώνειον ex κώνιον factum in P. 27. αὐτὴ] αὕτη M. correctus et P. 


IO 


Ln] 


5 


25 


264 


CLEMENTIS 


[118. II. 


TOU μὴ προσόντος Kvpovaa TO 7Tpooov. ἀμέλει TOGOUTOV 


9 7 € b € , lY / ^ Ν 

τι ἐπικρίνει 0 τὸν ὑδροπότην καὶ σώφρονα παροινεῖν καὶ 
, / , X S ou € 4 

μεθύειν λέγων. εἰ δὲ καὶ εἰέν τινες οἱ φιλοσκώμμονες, 


’ εἰ v ἊΝ /, N , N 
σιωπήτέον ἡμῖν καὶ παραπεμπτέον TOUS Aoyovs TOUS πε- 


δὰ ej N ’ x / , M 
5 pirrovs, o07Tep τᾶς κυλικας ras πεπληρωμένας" ἐπισφαλὴς 


203 P. γὰρ ἡ τοιαύτη παιδιά: “ στόμα δὲ προπετοῦς éyylte avv- 


τριβῇ" οὐ παραδέξῃ δὲ ἀκοὴν ματαίαν οὐδὲ συγκαταθήσῃ 


^ ΄ 3 5 , S 
μετὰ ToU ἀδίκου γενέσθαι μάρτυς ἄδικος οὔτε εἰς διαβολὰς 
οὔτε εἰς βλασφημίας, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ εἰς κακοηθείας. 

, N , » ^ ^ ^ 

58. Eyo Ó ἂν μοι δοκῶ καὶ μέτρον ἐπιθεῖναι φωνῇ 
^ , 3 , ^ ^ by , , 
τοῖς σώφροσιν, ois γε ἐφεῖται λαλεῖν rov ἀντιδιαλεγόμενον. 


N N N N ^ X ^ , 
σιγὴ μέν yap ἀρετὴ γυναικῶν ἐστιν, ἀκίνδυνον δὲ τῶν νέων 


γέρας, λόγος δὲ ἀγαθὸς ἡλικίας δεδοκιμασμένης. “ λάλη- 


/ , 7 / / , , 
σον, πρεσβύτερε, ev συμποσίῳ---πρέπει γὰρ σοι--- αλλ 


» , v ᾷς 5 » / , [; 
15 ἀπαραποδίστως λάλησον καὶ ἐν ἀκριβείᾳ ἐπιστήμης. vea- 


/ 49 N N , / € / ςς ᾽ 9 / 
viGKe," καὶ σοὶ ἐπιτρέπει ἡ σοφια “λαλησον, εἰ χρεία 


, 3 3 
σου, μόλις δὶς ἐπερωτηθεὶς κεφαλαίωσον λόγον ἐν ὀλίγοις." 


ἄμφω δὲ οἱ διαλεγόμενοι τὸ φθέγμα τὸ σφῶν τῇ συμμε- 


τρίᾳ παραμετρούντων: τό τε γὰρ γεγωνὸν τῆς προφορᾶς 


/ , 3 Υ * X / / 
20 μανιωδέστατον, TO T€ ἀνήκουστον πρὸς τοὺς πέλας φθέγ- 


, , , Α 3 , * ἊΝ N , 
γεσθαι ἀναισθήτου" ov yap ἀκούσονται. καὶ TO μὲν ἀγεν- 


Ν N N e 
veías, τὸ δὲ αὐθαδείας τεκμήριον. ἀπέστω δὲ koi ἡ φιλο- 


/ S ^ [74 , , lY 7 € oo e L] 
yeux κενὴς νίκης €vekev Aoyov, ἐπεὶ τέλος ἡμιν ἡ ἀτα- 


3. φιλοσκώμμονες] φιλοσκώμμωνες 


6. παιδιά Sylb. pro παιδεία, παι- 
δειά M, et in marg. παιδία. 
Ib. Proverb. x. r4. Exod. xxiii. 
I. 
12. σιγὴ---Ἴ Respicit ad Soph. 
Aj. 293. γύναι, γυναιξὶ κόσμον ἡ σιγὴ 
φέρει. 
ib. ἐστιν FMP. ἐστι V. 
ib. ἀκίνδυνον δὲ τῶν νέων γέρας] 
Respicit hie et Strom. 2. p. 465, 
ad dictum Simonidis, ἔστι kai σιγᾶς 


ἀκίνδυνον γέρας, a multis, sed omisso 
plerumque auctoris nomine, me- 
moratum: v. Wyttenb. ad Plut. 
Mor, p.'207 C, yol. 6. pz 1141.6 
ad Julian. p. 136. ed. Schaef. 

16. kai σοὶ Sylb. pro καί σοι. 

ib. ἐπιτρέπει] ἐπιπρέπει M. 

ib. Eccles. xxx3i.49, 4518. 

19. yeyavóv] γέγονε N. 

21. dyevveíae] Alterum » super- 
Ber. P. 

22. αὐθαδείας αὐθαδίας Pal. 


C. VII. s. 585—6o0.] PAEDAGOGUS. 265 


/ Nw ^ » 3 νΝ N T NE. / /.99 [4 
paa, καὶ τοῦτο ἂρα ἐστὶν TO C εἰρηνὴ coL πρίν τε 
^ ΝΥ 7 e^ 
ἀκοῦσαί σε μὴ ἀποκρίνου ῥῆμα. 
ΡῚ N hy / ^ ^ / 
59. AAA« καὶ τὸ τεθρυμμένον τῆς φωνῆς θηλυδρίου, 
/, δὲ [Y v ΕῚ ^ ^ 7 7) 
σώφρονος δὲ καὶ τὸ ἐν τῇ φωνῇ μεμετρημένον μεγέθους τε 
7 7 / / » N 
ἅμα καὶ μήκους καὶ τάχους καὶ πλήθους εἴργοντος Τὸ 5 
, x 5 ^ 5» Ἂ / * » 
20 φθέγμα τὸ αὑτοῦ. ovre γὰρ μακρολογήτέον ποτε οὔτε 
7 2, /, , 59. Χ ^ Ν. 
πολυλογητέον οὔτε ἀδολεσχητέον, ἀλλ᾽ οὐδὲ τροχαλῶς καὶ 
7] / N 3 ^ ^ ^ € 
συνδιωκομένως ὁμιλητέον. καὶ γὰρ αὐτῇ τῇ φωνῇ, os 
74 , ^ , / /, 3 / 
ἐπος εἰπεῖν, δικαιοσύνης μεταδοτέον, τοὺς τε ἀκαιροβοας 
Ἁ ’ 7 7 Ὁ 5 N 
Kal TOUS κεκράκτας ἐπιστομιστέον. ταὐτῃ yap αὖ TOV τὸ 
/, ^ $. € / 9 * ej 
Θερσίτην πληγαῖς ἠκίσατο 0 σώφρων ᾽Οδυσσεὺς, ort 
/, 
ονος 
H 9 Ἂς , , 
ἀμετροεπὴς ékoAoa, 


R3 Ψ 


ὅς ῥ᾽ ἔπεα φρεσὶν ἧσιν ἄκοσμά τε πολλά re ἤδει, 
Ν ας 3 * J I5 
μᾶψ, ἀτὰρ ov κατὰ κόσμον. 
Ν N ^ N 7 ^ 
“φοβερος yap ἐν ἀπωλείᾳ αὐτοῦ ἀνὴρ γλωσσώδης." τῶν 204P. 
] ^ 7 ^ ^ e ^ N Ἁ 
25 γοῦν φλυάρων, καθάπερ τῶν παλαιῶν ὑποδημάτων, τὰ μὲν 
γλλ COETUX ^ " / /A / δὲ € X ^ 
ἄλλα ὑπὸ τῆς κακίας κατατέτριπται, μονὴ δὲ ἡ γλῶττα 
/ 7 /, e 
περιλείπεται εἰς βλάβην. ταύτῃ τοι βιωφελέστατα 7) 
^ N » / /, 
σοφία παραινεῖ * μὴ ἀδολέσχει ἐν πλήθει πρεσβυτέρων. 2o 
Ἁ € ^ * 7 » 
ἄνωθεν δὲ ἡμῶν τὴν φλυαρίαν ékkomrovaa, θεόθεν ἀρ- 
"4 ^ e 7 hy /, 
χουσα, μετριάζειν νομοθετοῦσα ὧδέ πως * μὴ δευτερώσῃς 
, ^ 
λόγον ἐν προσευχῇ aov." 
N N Ν N SN e b! ^ , 
60. ΠΠ}οππυσμος δὲ kai συριγμὸς kai οἱ δια τῶν δακτυ- 
[2 ^ , ^ 3 7 
λων ψόφοι τῶν οἰκετῶν οἱ προκλητικοὶ ἄλογοι σημασίαι 25 
5 ^ , ΄ὔ 3 / / N Ν b 
3o οὖσαι λογικοῖς ἀνθρώποις ἐκκλιτέοι, παραιτητέον δὲ καὶ TO 


« 5 Υ͂ * N , N 
συνεχὲς ἀποπτύειν kai TO χρεμπτεσθαι βιαιότερον μηδὲ 


1. ἐστὶν MP. ἐστὶ V. 18. γλῶττα MP. γλῶσσα ceteri. 
10. Joann. Ep. III, 15. 20. Eccles. vii. 14. 

4. ἀδολεσχητέον] ἁδολεσχητέον P. 21. φλυαρίαν] φιλαργυρίαν N. 

8. συνδιωκομένως] συνδιωκημένος N . 24. Ποππυσμὸς δὲ kai συριγμὸς N. 
13. ἀμετροεπὴς--- |Hom.1l.2,213. ποππυσμοὶ δὲ kai συριγμοὶ ceteri. 
14. ἤδει] ἤδη pr. P. 26. ἐκκλιτέοι M NP. ἐκκλιτέον pr. 
16. Eccles. ix. 18. P et ceteri, sed « superscr. in B. 


ib. yàp superscr. in P. om. N. 27. χρέμπτεσθαι] χρίμπτεσθαι N. 


266 CLEMENTIS (Lis. 1I. 


, , * , /, Ν 3 lA ^ 
ἀπομύττεσθαι παρὰ πότον: στοχαστέον yap ἀμηγέπη τῶν 
, b , / 3 ΓᾺ / b! 
συνευωχουμένων, μὴ ἀποστέρξωσιν ἀπὸ ναυτίας τὴν TOL- 
, / e /, u 5 / N ^ 
ἀνδε ἀκοσμίαν, ἣ κατηγορὸς ἐστιν ἀκρασίας" ov γὰρ kara 
N , Ἁ ^ EY * ^ » e /7 e Ἂς € 
τὰ avra τοῖς βουσὶν καὶ τοῖς νοις ἢ φατνὴ Ga καὶ ὁ 
Ν Ν ε ÁN , y SN , 
5KoTpov' καὶ γὰρ οἱ πολλοὶ ἀπομύττονται καὶ πτύυουσιν 
ej , ^ 3 ^ EY ^ v Ἁ » 3 /, 
ἅμα ἐν TQ αὐτῷ καὶ δειπνοῦσι. πταρμὸς δὲ εἰ τῳ ἐπιγέ- 
e » /, * € 5 Χ » 5 e^ , Χ 
νοιτο, ὥσπερ ἀμέλει καὶ ἡ ἐρυγὴ, οὐκ ἐξηχεῖν δεήσει τοὺς 
7 ^ 7] ^ 3 ^ ^ 5 
πλησίον TQ ψόφῳ τῆς αὐτῶν καταμαρτυροῦντας ἀπαιδευ- 
, , LI N 7 e , b! e ^ hy ^ 
σίας, ἀλλ ἡ μὲν παραπεμπτέα, ἡ €pvyn, ἡσυχὴ ovv τῷ 
3 / 57 / , ^ , 
το ἐκπνεομένῳ ἀέρι, σχηματιζομένῳ κοσμίως TQ στόματι, 
32. N ^ / / * 
οὐχὶ δὲ τραγικῶν δίκην προσωπείων διελκομενῳ καὶ κεχη- 
, ^ N N N 5 y 5 /, 
νόοτι. πταρμοῦ δὲ τὸ ταρακτικὸν ἀφαιρετέον ἀπολαβομένοις 
’ὔ’ N 5 , / N , /, N 
πράως τὰς ἀναπνοὰς: ταύτῃ yop εὐσχημονέστατα τὴν 
’ ^ , N 3 / 
aÜpoav τοῦ πνεύματος ἀπειλὴν ἐναποσβεστέον oikovo- 
^ N /, [2 Ν ^ ^ » EY 
τῷ μοῦντα τὴν διέξοδον, ὡς καὶ λαθεῖν πειρᾶσθαι, ἦν τι καὶ 
7 , / e ΣΝ / , /, N 
συνεξάξῃ ἐκβιαζόμενος 0 ἀὴρ περίττωμα. ἀγερωχίας δὲ 
Ν. 3 7 , Ν ^ ^ » 5,3 
καὶ ἀταξίας σύμβολον τὸ προσθεῖναι τοῖς ἤχοις ἐθέλειν, 
N 3 τῆν 09 ^ e N Χ 7 ^ 9 Οὐ e 
μὴ οὐχὶ ἀφαιρεῖν. οἱ δὲ δὴ γλύφοντες rovs ὀδόντας αἱ- 
7 NATUS , S». CCS » 5 » ^ NY ^ 
μάσσοντες τὰ οὖλα σφίσι τε αὐτοῖς εἰσὶν ἀηδεῖς καὶ τοῖς 
͵ 3 ^ Ν N ^ ^ » e * 
20 πλησίον ἀπεχθεῖς. ναὶ μὴν kai τῶν cov οἱ γαργαλισμοὶ 
^ ^ 3 δι M 
kal τῶν πταρμῶν oL ἐρεθισμοὶ ὑώδεις εἰσὶ κνησμοὶ, πορ- 
/ 3 , , NY s e.t 1», ἮΨ N 
νείας ἀκολάστου μελετητικοί. καὶ τὰς vm ὀψιν δὲ ἀσχη- 
, /, N / 3 ^ 
pocvvas παραιτητέον καὶ τὰς αἰσχρολογίας αὐτῶν. καθε- 
Ἧ N Ν Ν / »y S. 39€ ^ / 3 
στὼς δὲ καὶ τὸ βλέμμα ἔστω" καὶ ἡ τοῦ τραχήλου ἐπι- 
Ν s € / , N e ^ ^ N N 
25 στροφὴ kai ἡ κίνησις εὐσταθὴς καὶ ἡ TOV χειρῶν κατὰ Tas 
ε / , / N e NY 3 / v 
ὁμιλίας 7rpocopa. καθόλου yap ὁ Χριστιανὸς ἠρεμίας καὶ 
E / N / s , ^/ , 
ησυχίας καὶ γαληνὴς καὶ εἰρηνὴης οἰκεῖος ἐστιν. 
I.—p. 268, 8. στοχαστέον---ἐμ- 9. παραπεμπτέα (ut p. 187.)] πα- 


φαίνει δεσπο] Haec exciderunt in Εἰ ραπεπτέα V typothetae errore, ut 
amissis foliis. duobus inter folia ab | mox παρακτικὸν pro ταρακτικόν. 


manu antiqua numeris 121, I22, 18. δὴ γλύφοντες] διαγλύφοντες 
notata. Eadem desunt in ΒΗ. MNP. 
ib. ἀμηγέπη] ἁμηγέπηι P. 22. μελετητικοί] μελετικοί N. 


4. 3) M. et Sylb. ἡ V. 


35 


40 


50 


76 5. 


5 


IO 


C. VIII. $.61,62.]  PAEDAGOGUS. 9017 


ΚΕΦ. H. 


Εἰ μύροις καὶ στεφάνοις χρηστέον. 


p NC €^ 5 EY 7 ^ , , 7 
61. Στεφάνων δὲ ἡμῖν καὶ μύρων χρῆσις οὐκ ἀναγκαία. 
3 ,ὔ N , e N * e 7 /, s 
ἐξοκέλλει γὰρ εἰς ἡδονὰς καὶ ῥαθυμίας, μάλιστα γειτνιώ- 
^ , ^ [74 ἐς 5 ΄, , 49 b! N 
σης τῆς νυκτὸς. οἱδ᾽ ὅτι “ἀλάβαστρον μυρου᾽ παρὰ TO 
^ Ν ΥΩ ’ Ἁ N , » ^ 
δεῖπνον TO ἅγιον κομίσασα ἡ γυνὴ rovs πόδας ἤλειφεν τοῦ 
/ 7€ 3 N 5 N N c b! y f; 
κυρίου καὶ ἧσεν αὐτὸν, οἶδα δὲ καὶ χρυσῷ kai λίθῳ τιμίῳ 
X v ^ J / ^ 3 
τοὺς παλαιοὺς τῶν “Ἑβραίων ἀναδουμένους βασιλεῖς, ἀλλ 
€ * N 7 ^ , ^ » N 5 
ἢ μὲν γυνὴ μηδέπω τοῦ λόγου μεταλαβοῦσα----ετι yap ἦν 
ε , e e ^ hy / 5 , 3 ^ 
ἀμαρτωλος----Οασερ Ἠγεῖτο TO κάλλιστον εἶναι παρ αὑτῇ; 
N y , , N ͵ » 7 EY ^ 
TO μύρον, τούτῳ τετίμηκε τὸν δεσπότην, ἀμέλει καὶ τῷ 
, ^ / ^ Y ^ e ^ 5 ^ Ν 
κόσμῳ τοῦ σώματος, ταῖς θριξὶ ταῖς ἑαυτῆς, ἀπεψᾶτο τὸ 
X ^ , 3 7 ^ , , , 
περιττὸν TOU μύρου ἐπισπένδουσα TO κυρίῳ, μετανοίας δα- 
ὃ N ^ é(& 2 / 3. σι e € / »» à / 
kpva. διὰ τοῦτο * ἀφέωνται αὐτῆς αἱ ἁμαρτίαι. δύναται 
N ^ /, 5 ^ 7 ^ ^ 
δὲ τοῦτο σύμβολον εἶναι τῆς διδασκαλίας τῆς κυριακῆς 
M ^ 77 3 ^. , N €U Ἴδει χλε φ , € e 
καὶ τοῦ πάθους αὐτοῦ" μύρῳ yap εὐώδει ἀλειῴφομενοι οἱ 
/ MN M / $ Ν * / ^ 
πόδες θείκην αἰνίττονται διδασκαλίαν ἐπὶ τὰ πέρατα τῆς 
^ 7 7 ^ N , 

γῆς per εὐκλείας ὁδεύουσαν: “ἐξῆλθεν yàp ὁ φθόγγος 


$9 x^ 9. ἃς N » ^ ^ 49 Ν 9 N Ν 3 
αὑτῶν ἐπὶ τὰ πέρατα τῆς γῆς.᾽ καὶ εἰ μὴ φορτικὸς εἰναι 


^ (7 ^ f /, » , / 
δοκώ, oL πόδες οἱ τοῦ κυρίου οἱ μεμυρισμένοι ἀποστολοί 


^ 7 ^ / € y 
εἰσιν προφητεία τῆς εὐωδίας ToU χρίσματος ἁγίου uera Aa- 
7 / 
Bovres πνεύματος. 
e ^ Υ b! , D , / 
62. Οἱ γοῦν περινοστήσαντες τὴν οἰκουμένην azooTo- 
N hy , /, /, , 3 ^ 
λοι καὶ τὸ εὐαγγέλιον κηρύξαντες πόδες ἀλληγοροῦνται 
/ fe Ν ^ ^ Ν 
κυρίου, περὶ ὧν καὶ διὰ τοῦ ψαλμῳδοῦ προθεσπίζει τὸ 


4. ἐξοκέλλει] ἐξωκέλλει Ν, ἐξωκεί- tum in MP. 
λει V, et sic M, sed o in o mutato. ib. Luc. vii. 47. 


um vs ἊΝ Ῥ 18. μετ᾽ εὐκλείας----πέρατα τῆς γῆς 
ἐξωκείλει (superscripta ἃ m. rec) P. 4 N 


5. Matth. xxvi. 7. Marc. xiv. 3. d Padi 4. Rom. x. 18. 


Luc. vii. 37. " 21. εἰσὶν ΜΡ. εἰσὶ V. 
14. ἀφέωνται] In ἀφίενται corvec- 


205P. 


m 


o 


20 


t2 


5 


206P 


268 CLEMENTIS [Lis. II. 


^ 7 * , - y 
πνεῦμα “προσκυνήσωμεν εἰς τὸν τόπον, οὗ ἔστησαν οἱ 
, , ^ $5 7 c » € , , ^ e 
πόδες αὐτοῦ,᾽ τουτέστιν, οὗ ἔφθασαν oi πόδες αὐτοῦ οἱ 
» / 9 e , * L^1 ^ 
ἀπόστολοι, δὶ ὧν κηρυσσόμενος ἐπὶ τὰ πέρατα ἧκεν τῆς 
^ » * e /, /, 9 ἣν 7 / 
γῆς. δάκρυα δὲ ἡ μετανοιά ἐστι, καὶ λελυμέναι τρίχες 
, 52 3 N 5 SY b! ^ 
5 φιλοκοσμίας ἐκηρυσσον ἀπαλλαγὴν καὶ τὴν μετὰ TOU 
/, N N /, 7 , e ^ ^ 
κηρύγματος διὰ TOV κυριον θλιψιν ἐν ὑπομοναῖς τῆς πα- 
^ » 7 Ἂς NY / N 7 d / 
λαιᾶς ἐκείνης διὰ τὴν πίστιν τὴν νέαν λελυμένης κενο- 
/, οἵ » /, ^ 
δοξίας, ἀλλὰ καὶ πάθος ἐμφαίνει δεσποτικόν. μυστικῶς 
/ ^ Ν » ^ , , , € Zz 3 3 - Ν 
ταύτῃ νοοῦσι τὸ ἐλαιον, ὃ αὐτὸς ἐστιν ὃ κύριος, ἀφ οὗ τὸ 
». bY 3 n9. de) να N οἷ 7 7 " ΄ 3 
τοέλεος τὸ € ἡμᾶς, τὸ δὲ μύρον δεδολωμένον ἔλαιον ἐστιν 
€ Ἷ ὃ € eo e v "ὃ 3 / 0 /, ^ ϑ 
o Ἰούδας o προδότης, o τοὺς πόδας ἐχρίσθη κύριος τῆς ἐν 
, ^ , / S e 
κοσμῳ ἀναστροφῆς ἀπαλλαττόμενος" μυρίζονται yop οἱ 
7 ᾽ὔ 7] 
νεκροί δάκρυα δέ ἐσμεν οἱ ἁμαρτωλοὶ οἱ μετανενοηκότες 
3 N /, fe ^ v /, * 
OL εἰς αὐτὸν πεπιστευκότες, οἷς ἀφῆκεν τὰς ἁμαρτίας, καὶ 
/ / ^ e N € 
15 αἱ τρίχες αἱ λελυμέναι πενθοῦσα ᾿ἱερουσαλὴμ ἡ karaAe- 
. ^ ^ ^ ’ὔ EUN s ^ 
λειμμένη, δι’ ἣν οἱ θρῆνοι ot προφητικοί. διδάξει δὲ ἡμᾶς 
9^ X € / ej 7 e 9 7 3 7 τ ςς ^ ^ 
αὐτὸς ὃ κύριος ὅτι δεδολωμένος ὃ Ιουδας ἐστίν" ““ὃς ἂν 
d , ^ 7] ^ / - , 
ἐμβάψηται uer ἐμοῦ λέγων “ἐν τῷ τρυβλίῳ, οὗτος με 
» 49 ς ^ ^ , Ἂς 7 LY yg7 x 
παραδώσει. ὁρᾷς τὸν συμπότην τὸν δολιον᾽ καὶ αὐτὸς 
e 3 / 7] Ν / /, 
20 οὗτος ὁ lovOóas φιλήματι προὔδωκε rov διδάσκαλον" γέ- 
N € MEAN ς Ν EY / / ΤᾺ 
γονεν γὰρ 0o αὐτὸς ὑποκριτῆς καὶ φίλημα δεδολωμένον 
» 3 hj 7 ς 7 EY hy Ν 
exov ἄλλον παλαιὸν μιμούμενος ὑποκριτην᾽ καὶ TOV λαὸν 
DN $; A. » 85 » "m e * e ^ 4 
ἐλέγχων ἐκεῖνον, ÓL Ov εἰρηται * o λαὸς οὗτος τοις χείλεσι 
^ / € N / » ^ 7 3 PS 95 9 
φιλοῦσί με, ἢ δὲ καρδία αὐτῶν πορρωτέρω ἐστὶν ἀπ 
25 ἐμοῦ." 


» » ^ 5 SEN / » M € 
63. Ovx ἀπεικὸς οὖν αὐτὸν καταμηνύειν ἔλαιον μὲν ὡς 


1. Psalm. exxxi. 7. Marcum xiv. 20 : illud apud Mat- 
IO. ἔλεος] ἔλαιον D. thaeum xxvi. 23. 

13. οἱ p.] oí om. M. 21. yàp superscr. in MP. 

15 πενθοῦσα] πενθοῦσαι Μ. 23. δι’ ὃν εἴρηται in marg. ab cor- 
16. διδάξει] διδάσκει N. rectore vetere P. 

17. Matth. xxvi. 23. ib. Iesai. xxix. 13. 


18. ἐν τῷ τρυβλίῳ BFR. Pal. εἰς 26. ἔλαιον μὲν] ἔλεον μὲν BN R. 
τὸ τρύβλιον MNPV, quod est apud 


25 


C. VIII. s. 65, 64.] PAEDAGOGUS. 269 


N / ^ N ΄ 5, 
μαθητὴν ἠλεημένον, δολερὸν δὲ ὡς προδότην ἔλαιον πεφαρ- 
/, ^ » 5 ἃ , , 
μαγμένον. τοῦτο ἄρα ἦν ὃ προεφήτευον oi μυριζόμενοι 
΄ ^ , / / , / ς / / 
πόδες, τὴν Ἰούδα προδοσίαν εἰς πάθος ὁδεύοντος κυρίου. 
Ἂς Ἐπ. ε Ν € 2 / N / 39 ^ ^ 
kai αὐτὸς 0 σωτὴρ “ ἀπονίπτων τοὺς πόδας τῶν μαθητῶν 
, Ν M / , / » N Χ € / 
εἰς τὰς καλὰς πράζεις ἀποστέλλων αὐτοὺς, τὴν ὁδοιπορίαν 5 
5 ^ N , Ἁ ^ ^ ^ 
αὐτῶν τὴν εἰς τὰς εὐεργεσίας τῶν ἐθνῶν ἡνίξατο εὐπρεπῆ 
Ν Ν ΄ £v “ J /, » / 
καὶ καθαρὰ προπαρασκευάσας τῇ ἰδίᾳ δυνάμει. ὠζεσέν τε 
/, X / EY N νων, / κι ^ , / 

3o τούτοις TO μύρον καὶ TO ἐπὶ πάντων φθάνον τῆς εὐωδίας 
y 4 N / X vi ^ 
ἔργον πεφήμισται: καὶ γὰρ πεπλήρωκεν τὸ πάθος τοῦ 

, € ^ N , (/ € J N € / » 
κυρίου, ἡμᾶς μέν εὐωδίας, “Ἑβραίους δὲ ἁμαρτίας. σαφέ- το 
^ » / e ἐδ 3 / ςς ^ ^ "^ 
στατα τοῦτο ἀπέδειξεν 0 ἀπόστολος εἰπὼν “τῷ θεῷ χάρις 
^ / 0 β 7 e ^ 3 ^ X ^ IY N 
τῷ πάντοτε θριαμβεύοντι ἡμᾶς ἐν τῷ Χριστῷ καὶ τὴν 
3 ἃ ^ /, ^ ^ ϑ Ὁ ^ 
ὀσμὴν τῆς γνώσεως αὐτοῦ φανεροῦντι OL ἡμῶν ἐν παντὶ 
7 “ / , / 3 Y ^ etr - / 
τόπῳ, ὅτι κυρίου εὐωδία ἐσμὲν τῷ θεῷ ἐν rois σωζομένοις 
NV ^ 3 / G N N 3 Ν , / 
καὶ ἐν τοῖς ἀπολλυμένοις" οἷς μὲν yop ὀσμὴ ἐκ θανάτου 15 
΄ a N N ^ / ^ N 
eis θάνατον, οἷς δὲ ὀσμὴ ἐκ ζωῆς εἰς ζωήν." βασιλεῖς δὲ 
e 3 / ^ , , 
35 οἱ Ἰουδαίων χρυσῷ καὶ λίθοις τιμίοις συνθέτῳ kai ποικίλῳ 
᾽ὔ ᾽ὔ € EY N b $ ἃ ^ 
χρώμενοι στεφάνῳ, οἱ χριστοὶ, τὸν Χριστὸν ἐπὶ τῆς κεφα- 
^ ^ 7 ^ JA 
λῆς συμβολικῶς ἐπιφερόμενοι ἐλελήθεσαν κεφαλῇ κοσμού- 
/ / / ^ / ^ / 
μενοι κυρίου. λίθος γέ τοι τίμιος ἢ μαργαρίτης ἢ σμα- 20 
AUN 3s f N / b N 3 N / 
ραγδος αὐτὸν αἰνίττεται τὸν λόγον, χρυσὸς δὲ αὐτὸς πάλιν 
/ 7 * s ^ ^ , / 
ὁ ἀδιάφθορος λόγος, ὃ τὸν ἰὸν τῆς φθορᾶς οὐκ ἐπιδεχο- 
N ^ 3 ^ /, / , 
μενος. χρυσὸν γοῦν αὐτῷ γεννηθέντι βασιλείας avjuoAov 
, e / / N κα e / 
προσεκόμισαν oL μάγοι: μένει δὲ ἀθάνατος ὁ στέφανος 
P / - N 

40 οὗτος κατ᾽ εἰκόνα τοῦ κυρίου ov γὰρ μαραίνεται ὡς 25. 

ἄνθος. 507 Ἐ. 


64. Οἶδα καὶ τὰ ᾿Αριστίππου τοῦ ἹΚυρηναίου. ἁβρο- 


4. Joann. xiii. 5 Βα. 20. κυρίου] In Pal. est etiam χρι- 
7. ὥζεσεν Ἐς. ὥζεσε PV. στοῦ. SY. χριστοῦ est in marg. 
8. φθάνον] φθάνων BR. ΒΗ. 

1I. Cor. ΠῚ 14-16. 23. γοῦν (γ᾽ οὖν M.)] yàp BR. Pal. 


I9. ἐλελήθεσαν (ut p.300.) scripsi γοῦν superscr. ab correctore supra 
pro λελήθεσαν. lituram P. 


210 CLEMENTIS [118. II. 


/ NM 4 A * e y 4 y * 
δίαιτος ἦν ὁ ApicTurmOs σοφιστικὸν οὗτος Tora τινὰ 
^ , ej / , N , 
τοιοῦτον Aoyov' ἵππος μύρῳ χριομενος εἰς τὴν ἵππου 
3 x » ’ὔ »5«.N [4 * , Χ N 
ἀρετὴν ov βλάπτεται οὐδὲ κύων μυρισθεὶς εἰς τὴν κυνὸς 
» , »«5? » » / , 
aperjv: οὐδ᾽ ἄνθρωπος ἄρα, ἐπήγαγεν καὶ συνήγαγεν" 
3 » ὦ N Ν Ν ΟΝ - / ^ ’ - V 
5 ἀλλ᾽ ἵππῳ μὲν καὶ κυνὶ οὐδὲ εἷς λόγος τοῦ μύρου, οἷς δὲ 
M » / , WO , , / 
7) αἰσθησις λογικωτέρα, τούτοις ἡ ἀπόλαυσις ἐπιψογωτέρα 
/ , N , / , N ^ , 
κορασιώδεις oÓuas ἐπιφερομένοις. τούτων δὲ τῶν μύρων 
3» 4 / 
ἄπειροι διαφοραὶ, βρένθιον καὶ μετάλλιον kai βασίλειον, 45 
/ , /, , , N 
πλαγγονιὸν τε καὶ ψάγδας Αἰγύπτιος. Σιμωνίδης δὲ ἐν 
Lo τιν , , ^ / 
1o Tots ἰάμβοις οὐκ αἰδεῖται λέγων 
κἠλειφόμην μύροισι καὶ θυώμασιν 
καὶ βακκάρι" καὶ γάρ τις ἔμπορος παρῆν. 
, ’ Ν * b! 3X EN , , N * 9 NEN ^ 
ἐπιτηδεύουσι δὲ καὶ TO ἀπὸ κρίνων μύρον καὶ TO ἀπὸ τῆς 
/ EY e , 3 ^ , , ^ EY ὯΝ ΕῚ δὰ 
κύπρου, καὶ ἡ νάρδος εὐδοκιμεῖ παρ αὐτοῖς καὶ τὸ ἀπὸ 
^ e-7 » by NX 3 ie » ^ ^ 
15 τῶν ῥόδων ἄλειμμα καὶ τὰ ἀλλα, οἷς ἐτι χρῶνται γυναῖκες, 
, Ν N , / 
ὑγρά τε καὶ ξηρὰ koi τὰ ἐπίπαστα καὶ ὑποθυμιώμενα 
’ ^ b! 3 ^ ’ὔ Ν N » 
μύρα: ἐπινοεῖται yap αὐταῖς ὁσημέραι πρὸς τὸ ἄπληστον 50 
^ , , iK , , ^ 3 / N PV ^ 
τῆς ἐπιθυμίας TO ἀκόρεστον τῆς εὐωδίας, διὸ καὶ πολλῆς 
Ν s e N * * 3 ^ 
τινὸς ἀπειροκαλίας ἀποπνέουσιν. αἱ δὲ καὶ τὰς ἐσθῆτας 
"s N N M » e ^ / 
2o Καὶ τὰς στρωμνᾶς καὶ TOUS οἴκους ὑποθυμιῶσί τε καὶ 
/ b N N 34 Ὁ »y , 
208P. καταρραίνουσιν, μονονουχὶ δὲ καὶ ras ἀμίδας ὄζειν ἀναγ- 
/, ^ 7 € / 
κάζει τοῦ μύρου ἡ τρυφή. 
Ὁ m^ ’ ^ hj ^ 
65. Ἐῤ μοι δοκοῦσι σχετλιάσαντες τῇ περὶ τοῦτο T7 S. 


I. ἠρώτα Potterus pro ἐρωτᾷ. 12. βακκάρι] βάκκαριν codices, nisi 
10. τινὰ] διά τινα ΒΗ. quod κάκκαριν BR. βάκκαρι Υ. βακ- 
4. οὐδ᾽] οὐδὲ F. κάρι codex Epitomes apud Athe- 
8. βρένθιον kai μετάλλιον] Vera  naeum ; cod. Venetus βακκάρει. 
horum nominum scriptura est βρέν- 13. κρίνων] κρηνῶν pr. P. 
θειον καὶ μεγάλλειον: de quibus dic- I5. ἔτι om, N. 
tum in Thesauro. 17. αὐταῖς Sylb. pro αὐτοῖς. 
9. Αἰγύπτιος Potterus pro Alyvm- 10. ὁσημέραι óc? ἡμέραι F. 


τίας. 18. ἐπιθυμίας bis in ΜΡ, sed al- 
II. κἠλειφόμην pro κἀλειφόμην ex — terum punctis notatum in P. 
Athenaeo 15. p. 690. ib. εὐωδίας] εὐοδίας BR. 
ib. θυώμασι pro θυμιάμασι ex 21. ἀμίδας͵ ἁμίδας MP. 
Athenaeo. θυμιάμασιν P. 


C. VIII. $.65,66.] PAEDAGOGUS. 211 


^ ^ ^ , ^ / [4 N 
σπουδῇ τοσοῦτο τοῖς μύροις ἀποδιακεῖσθαί τινες, ὅτι τὴν 
^ 7 N 7 3 ^ 
ἀνδρωνῖτιν ἐκθηλύνουσιν, ὡς kal TOUS τεχνίτας αὑτῶν, 
N N ^ » z , / , v 
τοὺς μυρεψοὺς, τῶν εὐνομουμένων ἀπελαύνειν πόλεων καὶ 
^ E ^ . ἢ N ^ , , y iY , £ , 
τῶν ἀνθινῶν ἐρίων τοὺς βαφεῖς ἀπελαύνειν καὶ αὐτοὺς" ov 
M A Ν ej N , , Χ » 7 
yop θέμις δολερὰ εἵματα καὶ χρίματα εἰς τὴν ἀληθείας 5 
, , N Ἁ UN ὯΔ v Ἁ » N 
παρεισιέναι πόλιν. χρὴ δὲ καὶ μάλα τοὺς μὲν &vÓpas TOUS 
ΡΠ e ΡΝ Ν , A! J' » N N 
5 παρ᾽ ἡμῖν μὴ μύρων, ἀλλὰ καλοκαγαθίας ὄζειν, γυνὴ δὲ 
/, ^ ^ ^ ^ * 
ἀποπνείτω Χριστοῦ τοῦ ἀλείμματος τοῦ βασιλικοῦ, μὴ 
/, / N ^ / / 
διαπασμάτων καὶ μύρων, ἀεὶ δὲ τῷ σωφροσύνης ἀμβροσίῳ 
/, , ^ T i 
χρίματι συναλειφέσθω, ἁγίῳ τερπομένη μύρῳ τῷ πνεύ- το 
^ 77 N /, 
ματι. τοῦτο σκευάζει Χριστὸς ἀνθρώποις γνωρίμοις, εὐω- 

7 3, ^ / v 
δίας ἄλειμμα, ἐκ τῶν οὐρανίων συντιθεὶς ἀρωμάτων TO 
7 / x * vx € 7 7 ^ ἢ E 
μύρον. τούτῳ kai αὐτὸς ὁ κύριος συναλείφεται TQ μύρῳ, 
Ν , b! ^ » / x 

ὡς διὰ Δαβὶδ μεμήνυται * διὰ τοῦτο ἐχρισέν σε ὁ θεὸς, 
e / 57. 3 /, N N , 
το ὃ θεὸς σου, ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σου" 15 
7 M N ^ € / 
σμύρνα καὶ στακτὴ kal κασία ἀπὸ τῶν ἱματίων gov." 
3 Ἁ N N /, y ^ N , 
66. ᾿Αλλὰ yap μὴ λάθωμεν ὥσπερ οἱ γῦπες τὰ μύρα 
, ^ » 7 N e , 
βδελυττόμενοι ἢ oi ka&vÜapov τούτους yap ῥοδίνῳ χρι- 
/, , ^ /, LY /, 3 7 
σθέντας μύρῳ τελευτᾶν λέγουσιν, kal τούτων ἐγκριτέον 
X ^ / ^ ej ^ N ^ 
ὀλίγα τινὰ τῶν μύρων ταῖς γυναιξὶν, ὅσα ἂν μὴ καρῶσι 20 
M » € S ε 7 ^ / 
τὸν &vÓpo' αἱ γὰρ ὑπέρμετροι χρίσεις τῶν μύρων κηδείας, 
Ν 2, 
οὐ συμβιώσεως ἀποπνέουσιν. καίτοι καὶ τὸ ἔλαιον αὐτὸ 
^ , EY ^ , , , EY AZ , 3 
ταῖς μελίτταις καὶ τοῖς ἐντόμοις ἐστὶ πολέμιον ζῴοις, ἀν- 
7 N N N 3 5, N ^ , ΄ , 
15 θρώπων δὲ τοὺς μὲν ὠνησεν, ἔστιν δὲ os eis μάχην ἐξεκα- 
y^ N , 7 ^ 
λέσατο, καὶ τοὺς πρότερον φίλους ἀληλιμμένους τοῦτο ἐν 25 


^ / 3 /7 N ^ ^ 
τοῖς σταδίοις ἐκτρέπει εἰς TO τῆς ἀγωνίας πάμμαχον. μαλ-- 


1. ὅτι om. NP. I4. Psalm. xlv. 7, 8. 
4. ἀνθινῶν] ἀνθεινῶν MP. ib. ἔχρισεν FP. &ypwoe V. 
5..Xp(para ex p. 344. pro xpt- 16. kacía] κασσία EF. 

cpara. 18. ῥοδίνῳ] Ex ῥοδεινῶι factum 
6. παρεισιέναι] προσιέναι N. inibi 
9. διαπασμάτων Hoeschelius pro I9. ἐγκριτέον] ἐκκριτέον Pal. 

διὰ mac párov. 20. ἂν addidit Sylb., nisi καρῶσι 
ib. ἀμβροσίῳ] ἀβροσίῳ N. in καροῦσι mutandum sit. 


10. χρίματι Scripsi pro χρίσματι. 24. ἔστιν F. ἔστι V. 


979 CLEMENTIS [118. II. 


N Nes; * , ^ » » S M. N X 
Üakov δὲ ἔλαιον TO μύρον ον ovk οἴεσθε τὰ ἤθη τὰ γεννικα 
7 , /, ej N N X 
ἐκθηλύνειν δύνασθαι μάλιστα ; ὥσπερ δὲ τὴν τρυφὴν καὶ 
^ , 3 4 [74 , / N e »y 
τῆς γεύσεως ἀποκεκλίκαμεν, οὕτως ἀμέλει καὶ TOV ὄψεων 
^ / NY e , 9 f; N ΄ 
209. καὶ τῶν ὀσφρήσεων τὴν ἡδυπαθειαν ἐξορίζομεν, μὴ λάθω- 
^ / / /, ^ , 
5 uev ἣν ἐφυγαδεύσαμεν ἀκολασίαν, κάθοδον αὐτῇ διδόντες 
b! N ^ / N ^ 
εἰς ψυχὴν διὰ τῶν αἰσθήσεων, οἱονεὶ διὰ θυρῶν adpov- 2o 
4 
ρήτων. 
- ^ v J hy » 
67. Ei γοῦν τῆς εὐωδίας “τὸ Üvpiaua" τὸν μέγαν 
3 / N 7, 9 / ,ὕ ^ ^ Y / 
ἀρχίερέα, τὸν κύριον, ἀναφέρειν λέγοιεν τῷ θεῷ μὴ θυσίαν 
, N , / » , 3 Ν Ν * 
το ταύτην καὶ εὐωδίαν θυμιάματος νοούντων, ἀλλὰ yop TO 
^ 3 Là v /, * , N ^ 
τῆς ἀγάπης δεκτὸν ἀναφέρειν τὸν κύριον, τὴν πνευματικὴν 
, / , b! , / » M 
εὐωδίαν, εἰς τὸ θυσιαστήριον παραδεχέσθων. αὔταρκες μεν 
5 N 32) 9 IN ^ 7 N 5 » N29 ^ 
οὖν TO ἐλαιον αὑτὸ λιπᾶναι re τὴν ἐπιφάνειαν καὶ ἀνεῖναι 
xv ^ ^ /, S ^ 
TO νευρῶδες καί τινα τοῦ σώματος ὀσμὴν ἀναστεῖλαι 
N ^ ^ / / € N 
15 βαρυτεραν, εἰ καὶ πρὸς τοῦτο τοῦ ἐλαίου δεοίμεθα. ἡ δὲ 
5 Ψ ^ , / , /, 3 e 7 Υ 
ἐπιτήδευσις τῆς εὐωδίας δέλεαρ ἐστι ῥαθυμίας πόρρωθεν 25 
, / 3 7 3 / A N 3 » 
εἰς λίχνον ἐπιθυμίαν ἐπισπωμένης. πάντοθεν yap ἀγω- 
e o, N39. NOS ^ Sue 29 MN ^ Ἢ 
γιμος ὁ ἀκόλαστος καὶ ἀπὸ ἐδωδῆς καὶ ἀπὸ στρωμνῆς καὶ 
3 Ν ^ ON , ^ , ^ * 5 ^ 
ἄπο συναναστροφῆς καὶ ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν καὶ ἐκ TOV 
3 EY 3 ^ / , * Ν » ^ , 
20 QTOV καὶ ἐκ TOV γνάθων, ἀλλὰ kai ἐκ TOV μυκτήρων. 
Ψ', ς 4 ^ /, « ^ / [74 N Ἂς 
καθάπερ οἱ βόες τοῖς κρίκοις καὶ τοῖς σχοίνοις, οὕτω δὲ καὶ 
€ 3 /, /, 7 ^ xv ^ 
ὁ ἀκόλαστος θυμιάμασι καὶ μύροις καὶ ταῖς ἀπὸ τῶν στε- 
, , / 
Qavov εὐωδίαις περιέλκεται. 
, ^ / / e ^ Χ 
68. ᾿Επεὶ δὲ οὐδεμίαν χώραν ἀπονέμομεν ἡδονῇ. πρὸς 
25 οὐδεμίαν συμπεπλεγμένῃ λυσιτελῆ τῷ βίῳ χρείαν, φέρε 3o 
» ^ 7 ἊΝ ^ [4 N , 
κἀνταῦθα διαστειλώμεθα TO χρειῶδες αἱρούμενοι. εἰσὶ "yap 


3 7] 3 s »NN , / » 
τινες εὐωδίαι ου καρωτίικαι οὐδε ἐρωτικαι" OUKOUP συμ- 


1. οἴεσθε ΝῊ. οἴεσθαι BFP. ot- χώραν ἐν συμποσίῳ φιλοσόφων ἀνδρῶν 
εσθαι V. ἡδονὴ πρὸς μηδεμίαν συμπεπλεγμένη 
ib. γεννικὰ FMP. Pal. γενικὰ ἡ. χρείαν. quem locum comparavit 
6. ψυχὴν BMNPR. τὴν ψυχὴν. Doehnerus Quaest. Plut. 3. p. 39. 
8, Exod. xxxi» 27. ob καρωτικαὶ] οὐκ ἀρωματικαὶ 
24. Ἐπεὶ δὲ---- χρείαν] ImitaturPlu- Pal. οὐ καρωματικαὶ R. 
tarchum Mor. p. 645. ἀλλ᾽ οὐκ ἔχει 


C. VIII. s.67—69.] PAEDAGOGUS. 218 


^ EY ^ , / € /, , ’,ὔ e N 
πλοκῆς kai τῆς ἀκολάστου ἑταιρείας ἀποπνέουσαι, ὑγιειναὶ 
M N / N N 5 
δὲ μετὰ σωφροσύνης, kal τὸν μὲν ἐγκέφαλον ὑποτρέφουσαι, 
€ / ^ ^ , X Ν ΄ 
ὁπηνίκα ἂν καχεκτῇ, ῥωννύουσαι δὲ καὶ τὸν στόμαχον. 
ex / e ^ »y 3 , e- S e f 
πολλοῦ τοίνυν δεῖ τοῖς ἄνθεσιν ἐπιψύχειν αὑτὸν, ὁπότε 
/ / * ^ Ν 7 
λεαίνεσθαι ἐθέλει τὸ νευρῶδες" οὐ γὰρ κατὰ πάντα ἀπο- 5 
35 σκορακιστέον τὴν Xp) "τῶν, ἀλλ᾽ ὦ Ἵ 
ρ τὴν χρῆσιν αὑτῶν, ἃ ὥσπερ φαρμάκῳ 
Ν / ^ ^ L4 , N , ^ 
καὶ βοηθηματι χρηστέον τῷ μύρῳ, πρὸς τε TO ἐπεγεῖραι 
N 5 ^ /, Ν Χ 7 Ν 
τὴν ἀπαυδῶσαν δύναμιν καὶ πρὸς τοὺς κατάρρους καὶ πρὸς 
^ / / , N Ν ε , 
τὰς καταψύξεις δυσαρέστησίν Te, καθὰ καὶ ὃ κωμικός 
/ 
φησὶ που Io 
μύροις 
Ε Ν e^ € / / 
ὑπαλείφεται τὰς ῥῖνας, ὑγιείας μέρος 
μέγιστον ὀδμὰς ἐγκεφάλῳ χρηστὰς ποιεῖν" 
EY e ^ ^ i! ^ / ^ , , ^ 
καὶ ἡ τῶν ποδῶν διὰ τοῦ λίπους τῶν ἀναθερμαινόντων ἢ 
, 4 / 5. A , / y , , 
ἐμψυχόντων μύρων ἀνάτριψις ὠφελείας ἕνεκεν ἐπιτηδεύεται, 15 
€ N , N ^ ^ ^ / [4 , 
ὡς δὴ ἀπὸ τῆς κεφαλῆς rois πεπληρωμένοις ὁλκὴν τινα 210 P. 
e / ἃ *N ^ ^ 
4o kai ὑποχώρησιν ἐπὶ τὰ μὴ κύρια τῶν μερῶν γίνεσθαι. 
e * X ὦ N , Ν ^ » e ^ 
ἡδονὴ δε, ἢ μὴ πρόσεστι TO χρειῶδες, ἤθους ἐστὶν ἑταιρικοῦ 
N 2 2 ^ / NGA 
διαβολὴ καὶ φάρμακον ἐρεθισμῶν. διαφέρει δὲ ὅλως To 
^ ^ ἣν X N ^ 
μυραλοιφεῖν τοῦ μύρῳ χρίεσθαι: τὸ μὲν γὰρ θηλυδριῶδες, 2o 
Ν Ἁ / e^ , N ^ » , c 
τὸ δὲ χρίεσθαι τῷ μύρῳ καὶ λυσιτελεῖ ἐσθ᾽ ὅτε. 
[ t 
, /, ^ € , ’ὔ’ » 
69. ᾿Αρίστιππος γοῦν ὁ φιλόσοφος χρισάμενος μύρῳ 
Y ^ ^ hy / » 
κακοὺς κακῶς ἀπολωλέναι χρῆναι τοὺς κιναίδους ἐφασκεν 
^ / N / , 
τοῦ μύρου τὴν ὠφέλειαν εἰς λοιδορίαν διαβεβληκοτας. 


45. “τίμα δὲ ἰατρὸν πρὸς χρείαν αὐτοῦ" φησὶν ἡ γραφή᾽ 25 


I. καὶ τῆς ἀκολάστου ἑταιρείας καὶ 12. ὑπαλείφεται]ἐναλείφεται Athen. 
ἑταιρείας ἀκολάστου NN. ib. ῥῖνας ex Athenaeo pro χεῖρας. 
ib. ὑγιειναὶ corrector in P pro ib. ὑγιείας] ὑγείας ΜΡ, 
ὑγειναί. 13. ὀδμὰς] ὀσμὰς apud Athen. 
3. καχεκτῇ] κακεκτῇ M. ib. ἐγκεφάλῳ ex Athenaeo pro 
4. αὑτὸν Potterus pro αὐτόν. ἐγκεφάλων. 
5. ἀποσκορακιστέον ἀποκορακιστέον 16. δὴ] μὴ N. p a corr. superscr. 
, τὰ. 
9. ὁ κωμικός] Alexis in Πονήρᾳ 18. ἐστὶν] ἐστὶ V. 
apud Athen. 2. p. 46. 15. p. 687. 25. Eccles. xxxviii. 1, 2, 8. 


T 


IO 


211 Ῥ, 


20 


274 CLEMENTIS [Lis. II. 


(ς Ν δ EN » t€ d N N 7, Ψ 
καὶ γὰρ αὑτὸν ἔκτισεν ὁ ὕψιστος, παρὰ δὲ κυρίου ἐστιν 
5 49 5 3 2n ςς Ν N y / 99 15e 2 
ἰασις"" εἶτα ἐπάγει ““ καὶ μυρεψὸς ποιήσει μίγμα, ὡς εἰς 
/ ^ / , ^ 
ὠφέλειαν δηλονότι, ovk εἰς ἡδυπάθειαν δεδομένων τῶν 
, M Ξ N ^ [4 
μύρων. οὐ γὰρ περὶ TO ἐρεθιστικὸν TOv μύρων σπουδα- 
, 3 ^ 5 Ν ^ 3 9 , , e b. 
στέον οὐδαμῶς, ἀλλὰ TO ὠφέλιμον ἐκλεκτέον, ὁποῦ γε Kat 
΄ξ“ 9 7 Ν 7 ΟΝ € N , 7] 9 / 
τοῦ ἐλαίου τὴν γένεσιν ἀνῆκεν ὁ θεὸς ἀνθρώποις εἰς πόνων 
5 /, e A , / ^ /, N Ἁ 
ἀρωγὴν. αἱ δὲ ἀφραίνουσαι γυναῖκες βάπτουσαι uev ras 
Ν , ' N 7 y ^ 4 
πολιὰς, μυρίζουσαι δὲ τὰς τρίχας πολιώτεραι θᾶττον γί- 
ὃ K N 5 /, NOS f ὃ NS v 3 7 
νονται διὰ τὰ ἀρώματα ξηραντικὰ ὄντα, διὸ καὶ αὐχμηρό- 
y e / e N , b! , 
repo, φαίνονται οἱ μυριζόμενοι, 0 δὲ αὐχμὸς πολιωτέρους 
^ / N * » » ^ 
ποιεῖ. εἴτε γὰρ αὔανσις τριχὸς ἡ πολιὰ εἴτε ἔνδεια θερμοῦ 
^ , ' 7 ^ N 5 ᾽ὔ ; N 
τῆς ξηρότητος τὴν οἰκείαν τῆς τριχὸς ἐκπινούσης τροφὴν 
NK N N ’ ^ ^ , » 
τὴν ὑγρὰν kal πολιοὺς ἀποτελούσης, πῶς ἂν εἰκότως ἔτι 
» ^ ^ /4 5. «^ € N € , ΄ 
ἀγαπῴῷμεν τὰ μύρα, δι ἃ αἱ πολιαὶ, οἱ φεύγοντες πολιὰς ; 
/ b! ε , e ^ 3 ^ 3 ^ 5 UA 
καθάπερ δὲ oi kvves ῥινηλατοῦντες ἐκ τῆς ὀδμῆς avixvev- 
Ἂν [o ^ y ^ 5 / 
ουσι τὰ θηρία, οὕτως ἐκ τῆς περιέργου τῶν μύρων εὐωδίας 
^ e / Χ ^ 
θηρῶσιν oi σώφρονες τοὺς ἀσελγεῖς. 
" , N EY ^ /, € ^ * 
70. '"l'otavr:) δὲ kai τῶν στεφάνων ἡ χρῆσις κωμαστικὴ 
N » & Y " / / , θη Ζ 49 
καὶ πάροινος “ ἀπαιρε' μὴ μοι στέφανον ἀμφιθῇς καρᾳ. 
ἊΣ M N ej ^ , ^ 
ἤρος μὲν γὰρ copa. λειμῶσιν €vOpoo ots καὶ μαλακοῖς ποικί- 
7 ^ N ^ 
λοις χλοάζουσιν ἄνθεσιν ἐνδιαιτᾶσθαι καλὸν αὐτοφυεῖ kai 
ἰλικρινεῖ τινι εὐωδίᾳ καθὰ X$ μελί νους" 
εἰλικρινεῖ τινι εὐωδιᾳ καθάπερ τὰς μελίττας τρεφομένους 
Χ δὲ é6 N /, , 3 7 ^ 39 , 
τὸ δὲ “πλεκτὸν στέφανον ἐξ ἀκηράτου λειμῶνος κοσμή- 


» /, 3 , , N e / 
σαντας OLKOL περιφέρειν οὐ σωφρονων" ov yap ἁρμόδιον 


ezy /, ^ » ^ y ^ y /, 
25 ῥόδων κάλυξιν ἢ tots. ἢ κρίνοις ἢ ἄλλοις τισὶ τοιούτοις 


ἄνθεσιν χαίτην πυκάζεσθαι κωμαστικὴν διανθιζομένους τὴν 


χλόην. ἐμψύχει γὰρ χαίτην ἄλλως ὁ στέφανος περικεί- 


IO. φαίνονται N. γίνονται ceteri. — Euripidis verba Hippol. 73. 

Ii. eire] οὔτε N. 26. ἄνθεσιν ΕΜ. ἄνθεσι V. 

19. ἄπαιρεΝ. ἄπαρεδ" correctore P. 27. ἐμψύχει] ἐνψύχει Ῥ. ἐπιψύχει 
ἀπέρρεε pr. P et ceteri. ἄπερρε Pott. margo M a m. pr., ut paullo post 
Est senarius poetae, ἄπαιρε----κάρᾳ, ἐπιψύχειν legitur. Sed infra évé- 
ut monuit Pott. κάρᾳ Sylb. pro κάρα. ψυξεν. et ἐμψύχει p. 212. ἐμψυκτικόν 

23. πλεκτὸν ----ἀκηράτου λειμῶνος] — p. 216. 


78 5. 


οι 


C. VIII. $.70,71]] PAEDAGOGUS. 915 


Y » € / ,ὕ x ᾿ , 7 Ν 
μενος καὶ Ór ὑγροτητὰ τε καὶ διὰ ψυχρότητα. ταύτῃ καὶ 
Ν 3 ^ a 3 7 
οἱ ἰατροὶ ψυχρὸν εἶναι φυσιολογοῦντες τὸν ἐγκέφαλον 
, / ^ N / ^ » j 
ro μύρῳ χρίεσθαι ἀξιοῦσι τὰ στήθη καὶ μυκτῆρας ἄκρους, ὡς 
^ N /, ^ , 
δυνηθῆναι τὴν πυρώδη ἀναθυμίασιν ἡσυχῆ διοδεύουσαν 
/, 5A N 7 ^ / ^ 
εὐρώστως ἀναθάλπειν τὴν ψυχρότητα. πολλοῦ τοίνυν δεῖ 5 
^ » , , , 7 Ν N Ν b τὸ ^ 
τοῖς ἄνθεσιν ἐπιψύχειν avrov. vol μὴν καὶ TO τερπνὸν τῆς 
3 , € ᾿ς ϑ [4 5᾽ Ν » 
ἀνθήσεως οἱ καταστεφθέντες ἀπολλύουσιν. οὔτε γὰρ απο- 
4 ὌΝ 3» e! 3 / ^ / ΕΝ N 
λαύουσι τῆς ὀψεως οἱ ἀναδούμενοι τὸν στέφανον ὑπερ ras 
» » N ^ , / € , / € N N 
OV eis, οὔτε μὴν τῆς εὐωδίας οἱ ἀπελαύνοντες ὑπερ τὰς 
» 1 δ᾿ Ne 3, E ΄ S » NONE 
ἀναπνοὰς τὰ ἄνθη: ἀναδιδουύσης yap ἄνω kai ἀναθυμιω- το 
/ Ν ; ^ 3 / ον Χ b y 
15 μένης kara φύσιν τῆς εὐωδίας ὑπὲρ τὴν κεφαλὴν ἔρημος 
^ » ’ ε 3 Ἁ /, , / 
τῆς ἀπολαύσεως ἡ ἀναπνοὴ καταλείπεται, ἀφαρπαζομένης 
^ , / e 5 * 7 Φ ὡς N » 
τῆς εὐωδίας. ὥσπερ οὖν τὸ κάλλος, οὕτως kai τὸ ἄνθος 
/ , N 5 “4 ^ 
τέρπει βλεπόμενον, kal χρὴ δ ὄψεως ἀπολαύοντας τῶν 


καλῶν δοξάζειν τὸν δημιουργόν. ἡ χρῆσις δὲ αὐτῶν ἐπι- 


M 
- 


N v ^ ^ / y 
βλαβὴης καὶ θᾶττον παρέρχεται μετανοίᾳ τιμωρουμένη. 
» / s , N / N SA » ^ 
αὐτίκα δὴ μάλα καὶ διελέγχεται TO ἐφήμερον avrGv: 

» Ν /, NY τς N N / 
ἄμφω yap μαραίνεσθον, καὶ τὸ ἄνθος καὶ τὸ κάλλος. 
3 N s N /, 3 ^ N b! LA 
71. AAAa kai τοὺς θιγγάνοντας αὐτοῖν TO μὲν €vé- 
N M! : ς iT / N N / 

20 Vrv£ev, τὸ δὲ ἐξέκαυσεν. ἑνὶ δὲ λόγῳ ἡ παρὰ τὴν ὄψιν zo 
ἘΝ, ον , Ν 3 L ^ ΝΥ ΕἸ Ἐπ 
ἀπόλαυσις αὐτοῖν ὕβρις ἐστὶν. οὐ τρυφή" τρυφᾶν δε ἡμῖν, 

ε , / ^ / e À / 
ὡς ἐν παραδείσῳ, προσῆκεν σωφρόνως τῷ ὄντι παρεπομέ- 212 P. 
^ ^ /, N s N y 
vous τῇ γραφῃ. στέφανον μεν γυναικὸς τὸν ἄνδρα ὑπο- 
λ 7 5 ὃ N δὲ Ν ἥ 57 θ δὲ ^ / N 
"mTéov, ἀνδρος δὲ τὸν γάμον, ἀνθὴ δὲ τοῦ γάμου τὰ 
’ » ^ e N ^ ^ / € ^ 
τέκνα ἀμφοῖν, ἃ δὴ τῶν σαρκικῶν λειμώνων ὃ θεῖος a5 
ἮΝ / 72 λ , 7 
δρέπεται γεωργός. ““ στέφανος δὲ γερόντων τέκνα τέκνων, 
δόξα δὲ N e / 95 EY €. EN δὲ ε ἃ ^ 
€ παισὶν OL πατέρες, φησὶν, ἡμῖν δὲ ὁ πατὴρ TOV 
σ Ν ^ / , ,ὔ 7, € , 
ὅλων καὶ τῆς συμπάσης ἐκκλησίας στέφανος ὁ Χριστός. 


Ζ N CARE " 
25 καθάπερ δὲ αἱ ῥίζαι καὶ αἱ βοτάναι, οὕτως δὲ καὶ rà ἄνθη 


I. re fortasse delendum. I8. μαραίνεσθον Sylb. pro papat- 
ib. διὰ om. BR. yeTov. 

9. οὔτε scripsi pro οὐδέ. 5.2. CR Genes" 11: T5. 

IO. dvo kai] ἄνω τῆς N. 26. Proverb. xvii. 6. 


I3. et 29. ovrog ex P pro οὕτω. 


T 2 


2/6. 


CLEMENTIS 


[118. II. 


» , N b! X^ N h 
ἰδίας ἐχει ποιότητας Kol τὰς μὲν ἐπωφελεῖς, τὰς δὲ ἐπιβλα- 


^ » WT ON ^A 9" ^ e ^ xv , /, e 
eis, ἔστι δὲ ἃς kai ἐπισφαλεῖς. ὃ γοῦν kirros ἐμψύχει, ἢ 


^ , ^ 3 7 ^ € 5 , * » 
δὲ καρυα πνεῦμα ἀφίησι καρωτικὸν, es ἐμφαίνει kai ToU- 


5 // 
vola ετυμολογούμενον. 


΄ N / / 5 
νάρκισσος δὲ βαρυοδμον ἐστιν 


» 5 ^ Ν 5 N e 7] ’ 5 ^ 
5 &vOos, ἐλέγχει δὲ avro 7) προσηγορία vapkav ἐμποιοῦν 


^ /, e N ^ ef * ^ 5) 3 ἂς 
τοῖς νεύροις, αἱ δὲ τῶν ῥοδων καὶ τῶν iov ἀποφοραὶ 


ς ^ “- 7 Ἁ 
συχὴ οὖσαι Ψυγραὶ συστέλλουσι καὶ ἐπιστύφουσι τὰς 
X XP 


(Ses , € ^ , »«.N 
καρηβαρίας, ἡμῖν δὲ οὐχ ὁπωστιοῦν συμμεθύειν, ἀλλ᾽ οὐδὲ 


, ^ , 7 lY * € " Ν ^ , 
οἰνοῦσθαι ἐπιτέτραπται. vai μὴν ὁ κρόκος καὶ τῆς κυπρου 


N » , e » e , ^ δ 5 ^ 
10 TO. ἄνθος εἰς ὕπνον ἄλυπον ὑπαγετον. πολλα δὲ αὑτῶν 


I5 


“4 5 / ^ 
φύσει ψυχρὸν ὄντα τὸν ἐγκέφαλον ἀναθάλπει ταῖς ἀποφο- 


^ / ^ ^ NY / ^ 
pois λεπτύνοντα τῆς κεφαλῆς τὰ περιττεύματα. ἐντεῦθεν 


Nd fen / e ΄ὕ Ξ τὰ 
καὶ τὸ ῥόδον ἐπωνομάσθαι φασὶν, ὅτι πάμπολυ τῆς ὀδωδῆς 


» / ex 2v Ν οὗ ^ 7 
ἀφιησι ρευμα. διὸ καὶ θᾶττον μαραινεταῖι. 


72. ᾿Αλλ᾽ οὐδὲ παρὰ τοῖς ἀρχαίοις τῶν Ἑλλήνων ἡ 


^ 7] ^ ». 5 3 N e /, , 
Xpnots πῶ TOV στεφάνων ἣν. οὔτε yep οἱ μνῆστορες οὐθ 


[4 € /, /, /, » ^ 3 NN ^ L] ^ ᾿ 
213 P. οἱ ἁβροδιίαιτοι κέχρηνται Φαίακες αὐτοῖς. ἐν δὲ τοῖς άγωσι 35 


20 


^ e ^ » , 5 x N I N 
πρῶτον ἡ TOv ἄθλων δόσις ἣν, δεύτερον δὲ 0 περιαγερμος; 


e τι ^ 7 / 
τρίτον ἡ φυλλοβολία, τελευταῖον ὁ στέφανος, ἐπίδοσιν 


λαβούσης εἰς τρυφὴν τῆς “Ἑλλάδος μετὰ τὰ Μηδικα. 


7] /, e ^ " /, 
εἴργονται τοίνυν στεφανων οἱ τῷ λόγῳ παιδαγωγούμενοι, 


3 ἣν ΟΝ, ^ ^ N / , E / - 
οὐκ ἐπεὶ καταδεῖν δοκοῦσιν τὸν λογον ἐν ἐγκεφάλῳ τοῦτον 


5. νάρκαν Scripsi pro ναρκᾶν. νάρ- 
Κην Sylb. . 

IO. ómáyerov N. ὑπαγέτην ceteri. 
ov et accentus super a a m. rec. 
superscr. in P. 

13. ὀδωδῆς] ὀδμῆς DR. Pal.: sed 
ὀδωδῆς FM NPV, cum Plutarcho. 

16. μνήστορες] μνηστῆρες exc. MS. 
ap. Sylb. 

18. ἄθλων pro ἀθλητῶν. Ferrarius 
lib. 2. De plausu veterum. 

ib. περιαγερμὸς] émeyepuós libri, 
quod in ézayepuós mutabat Ferra- 
rius. Rectam scripturam, cujus 


. € 7 . 
compendium παγερμός male intel- 


lexerat librarius, restituit Cobetus 
Mnemos. vol. 11. p. 388. collato 
loco Platonis Rep. ro. p. 621. xai 
ἐπειδὰν τὰ ἄἀθλα----κομιζώμεθα ὥσπερ 
οἱ νικηφόροι περιαγειρόμενοι----εὖ πράτ-- 
τωμεν. cum docta annotatione Boe- 
thi, quam servavit Photius s. v. 
Περιαγειρόμενοι p. 413, 20. excerpta 
magnam partem ex Eratosthene, 
ut intelligitur ex schol. Eurip. 
Hec. 574. vol. 1. p. 362. ed. Oxon. 

I9. τρίτον] τρίτον δὲ, et lin. 21. 
τῶν στεφάνων Exc. MS. SYLB. 

22. ἐπεὶ καταδεῖν Sylb. pro ἐπι- 
καταδεῖν. 

ib. δοκοῦσιν] δοκοῦσι F. 


C. VIII. s.72,73.]. PAEDAGOGUS. 9T 


e /, » ᾽ “ ^ 3 ͵ ’ € 
ἱδρυμένον, οὐδ᾽ ὅτι κωμαστικῆς ἀγερωχίας σύμβολον ὁ 
/ 3) , h! Ν e ^ , 7, / 
στέφανος εἴη, ἀλλὰ yap ὅτι τοῖς εἰδώλοις κατωνομασται. 
€ ^ ^ ^ £ 5 ^ , ^ 
0 γοῦν Σοφοκλῆς τὸν ναρκισσον ἀρχαῖον μεγάλων θεῶν 
ο στεφάνωμα προσεῖπε, τῶν χθονίων λέ ἡόδῳ δὲ τὰ 
4 cjua προσεῖπε, τῶν χθονίων λέγων, poóg ς 
, N / N / ef ^ 
Μούσας Σαπῴω καταστέφει᾽ “ οὐ yap πεδέχεις ῥόδων τῶν 5 
3 , S? / 5 NOS o ἊΨ of N Ν b 
ἐκ llepias: κρίνῳ δὲ ἥδεσθαι την ραν φασὶν kai τὴν 
5 Α / , N Ν ^ ΄ X N ὃ 95. » θ M 
ρτεμιν μυρρίνῃ. εἰ yap kal τὰ μάλιστα μεν δὶ ἄνθρω 
ND» ^ N Θὰ »᾽͵ϑι vef , , , 
πον γέγονε τὰ ἄνθη, ταῦτα δὲ οἱ ἀνόητοι Aafgovres οὐκ εἰς 
δ᾽ »8/ , ’ ^ , , , N ^ / 
τὴν ἰδίαν εὐχάριστον χρῆσιν, ἀλλ᾽ eis τὴν τῶν δαιμονίων 
» /, , / ^ N 
ἀχάριστον ὑπηρεσίαν κατεχρήσαντο, ἀφεκτέον αὐτῶν διὰ 10 
N 
τὴν συνείδησιν. 
3 ΄ NAT S / € / , 
73. AoxAgrov δὲ ἀμεριμνίας ὃ στέφανος σύμβολον, 
, * N ^ e , N 
45 ταύτῃ καὶ τοὺς νεκροὺς καταστεφανοῦσιν, o λόγῳ kai τὰ 
» y ^ 3 ^ Ν 5 ^ 
εἴδωλα, ἔργῳ προσμαρτυροῦντες αὐτοῖς TO εἶναι νεκροῖς 
e τ Χ / » N » 7 5 /, 
oL uev γὰρ βακχεύοντες οὐδὲ ἄνευ στεφάνων ὀργιάζουσιν, 13 
N N ^ N 3 N N N 7 
ἐπὰν δὲ ἀμφιθῶνται τὰ ἄνθη, πρὸς τὴν τελευτὴν ὑπερκά- 214 Ῥ. 
» Χ /, γῶν... € ^ / » 3 
ονται. οὐ δὴ κοινωνητέον οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν δαίμοσιν, ἀλλ 
5ῸΝ ^ “δ ^ ^ N ^ / , , ^ 
οὐδὲ τὴν εἰκόνα ToU θεοῦ τὴν ζῶσαν δίκην εἰδώλων τῶν 
^ /, x N ^ /, /, 
νεκρῶν καταστεπτέον. 0 γὰρ καλὸς τοῦ ἀμαράντου στέ- 
, ^ ^ / v » ^ 
Qavos ἀπόκειται TQ καλῶς πεπολιτευμένῳ. τὸ ἄνθος τοῦτο 20 
^ /, ; /Z , N ὌΝ ^ 
yn βαστάζειν οὐ κεχώρηκεν: μόνον δὲ αὐτὸ καρποφορεῖν 
3^7 N N / , € ^ 
5o ἐπίσταται ovpavos, πρὸς δὲ καὶ ἀλόγιστον ἀκηκοότας ἡμᾶς 


* , c 
TOV KUpLOV 


δὲ 3 7A Q 33. 9 / , Ν 3 ^ vm 
GaKavuate εἐστέμμενον «vTOUS ἐντρυφώντας τῳ 
^ ^ / "4 » ^ ^ 3 € N 
σεμνῷ TOU κυρίου πάθει ἀναδεῖσθαι τοῖς ἄνθεσιν. ὁ μὲν 
N ^ / 7, ες rex 3537 ^ 4 
yap τοῦ κυρίου στέφανος ἡμᾶς ἡνίττετο προφητικῶς τοὺς 25 
5 TA N 7 ^ Ν ew , 5 
ποτε &KQ&pTOUS TOUS περικειμένους αὐτῷ διὰ τῆς ἐκκλησίας, 
[A 
2. ἀλλὰ yàp] yàp delendum. Victorius in V in μετέχεις mutavit. 
3. γοῦν] yàp ΒΗ. 6. Πιερίας] περιεργίας codices. 


ib. ἀρχαῖον] ἀρχαίων MPR. Pal. Correctum in V ex Plutarcho. 
Apud Sophoclem Oed. Col. 682. ib. φασὶν FM. φασὶ V. 


est μεγάλαιν θεαῖν (Cereris οὐ Pro- Ri Ὁ 1: Gor I x. 28: 
serpinae) ἀρχαῖον στεφάνωμα. 17. οὐδ᾽ scripsi pro οὔθ᾽. 
4. λέγων] μεγάλων N. 23. Matth. xxvii 29. Joann. 


5. πεδέχεις ex Plutarcho et Sto- xix. 2. 
baeo pro ἀπαρχῆς (ἀπ᾽ ἀρχῆς P), quod ib. ἐστεμμένον] ἐστεφανωμένον N. 


278 CLEMENTIS [118. II. 


e , 7 δὴ ^ / , ^ 
ἧς ἐστιν κεφαλή" ἀλλὰ καὶ τῆς πίστεώς ἐστιν τύπος, ζωῆς 79 S. 
N N N 5 / ^ , , , A * b! 
μὲν διὰ τὴν οὐσίαν τοῦ ξύλου, εὐφροσύνης δὲ διὰ τὴν 
7] ^ , / N N N » 
προσηγορίαν τοῦ στεφάνου, κινδύνου δὲ διὰ τὴν akavOav: 
»«* N 5 b /, ^ , » € N 
οὐδὲ yàp ἀναιμωτὶ προσιέναι τῷ λόγῳ ἔξεστιν, ὁ δὲ πλεκ- 
Ν / / e RS / ^ , 
5 τὸς μαραίνεται στέφανος οὗτος kai TO πλέγμα τῆς GKOÀLO- 
"4 N y ’ , N 
τητος ἀναλύεται καὶ TO ἄνθος ξηραίνεται: μαραίνεται γὰρ 
ε / ^ ^ / * , 3 ^ NUS 
ἡ δόξα τῶν τῷ κυρίῳ μὴ πεπιστευκότων. ᾿Ιησοῦν δὲ ἐστε- 5 
᾽ὔ 7 ^ ^ ^ J 
φάνωσαν ὑψωμένον τῆς αὑτῶν καταμαρτυροῦντες ἀμαθίας" 
^ 95 5 N ^ /, 5 
τοῦτ᾽ αὐτὸ γὰρ oi σκληροκάρδιοι προφητείαν οὖσαν σεσο- 
/ » ^ ^ 2 ἣν [4 ^ 7 
ro φισμένην οὐ νοοῦσιν, ἣν αὐτοὶ ὕβριν καλοῦσιν κυρίου. 
ςς 3 » b , € Nu 993 € ’ὔ » 
οὐκ €yvO TOV κύριον O λαος᾽ ὁ πεπλανημένος, οὐ περι- 
/, N Ν /, b ΤΩΝ 
τέτμηται τὸν λογισμὸν, οὐ πεφώτισται τὸν σκοτισμον, 
; 5 Ν Ν Ν / 5 , 3 / Ν 
οὐκ εἰδεν τὸν θεὸν, τὸν κύριον ἠρνήσατο, ἀπολώλεκεν TO 
3 $ N / Ν N , » N 
εἰναι ᾿Ισραὴλ, ἐδίωξεν τὸν θεὸν, καθυβρίζειν ἤλπισεν τὸν 
/ ἃ 3 ’ ^ 5 , e 
15 λόγον, καὶ Ov ἐσταύρωσεν ὡς κακοῦργον ἀνέστεψεν ὡς 
βασιλέα. 
b! -— ἢ , e^ 3 ϑίνων 3 
74. Διὰ τοῦτο TOL εἰς Ov οὐκ ἐπίστευσαν ἄνθρωπον, το 
b / N , 7 , Ν / 
τὸν φιλάνθρωπον θεὸν ἐπιγνώσονται κύριον καὶ δίκαιον, 
ὰ » N J , / N 7 , 
ὃν αὐτοὶ παρεπίκραναν ἐπιδείξασθαι τὸν κύριον, τούτῳ 
5 ^ € /, 5, S /, ^ 
20 QvTQ ὑψουμένῳ μεμαρτυρήκασι TO διάδημα τῆς δικαιο- 
/ N € N ^ y 3 » /, Ν ^ 
σύνης τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα émrnpuévo περιάψαντες διὰ τῆς 
, ^ 3 , hy /, ^ ^ /, 
ἀειθαλοῦς akavOns: τὸ διάδημα τοῦτο τοῖς ἐπιβουλεύουσι 
, 5 7’ M ^ / [/ 
πολέμιον ἐκώλυσεν αὐτοὺς, τοῖς συνεκκλησιάζουσιν φίλον 
Θ / , Ν e » 3 » 3 * AS 
εθρίγκωσεν αὐτοὺς, ὃ στέφανος οὗτος ἄνθος ἐστὶ τῶν 
, , N / e , A & 
25 πεπιστευκότων εἰς τὸν δεδοξασμένον, αἱμάσσει δὲ καὶ 
, N 5 , N /, , 5 
215 Ῥ. κολάζει τοὺς ἠπιστηκότας. vol μὴν καὶ σύμβολόν ἐστι 15 


^ ’ ’ὔ’ ^ ^ e^ 
δεσποτικοῦ κατορθώματος βαστάσαντος αὐτοῦ τῇ κεφαλῇ 


" 


1. s] 7 Pal. 18. Cf. Matth. xxvii. 42. 
ib. πίστεὠς ἐστιν M. πίστεώς ἐστι 19. rovro Sylb. τοῦτο ΕὟ. 

Ys 21. Philipp. ii. 9. 
4. ἀναιμωτὶ] ἀναιμωτεὶ P. 23. συνεκκλησιάζουσιν φίλον) συν- 
8. αὑτῶν Potterus pro αὐτῶν. εκκλησιάζουσι φίλιον F. ἐκκλησιά- 
11: lesai. 1. 3. ζουσιν φίλον Árcerius. 


14. ἤλπισεν Ε΄, ἤλπισε V, 


20 


N 
Vi 


30 


C. VIII. 5.γ4--.61 PAEDAGOGUS. 979 


EY ^ [4 ^ ^ /, 7 « ^ Ν Ν 
καὶ τῷ ἡγεμονικῷ τοῦ σώματος πάντα ἡμῶν τὰ πονηρᾶ, 
δ ὧν ἐκεντούμεθα' αὐτὸς γὰρ τῷ ἰδίῳ πάθει ῥυσάμενο 

οὐμ ὑτὸς yop τῷ ἰδις ρυσάμενος 
€ ^ * /, ^ ^ p 
ἡμᾶς ἀπὸ σκανδάλων καὶ ἁμαρτιῶν καὶ τῶν τοιούτων 
5 ^ Ν Ν ^ £ , [4 » , 
ἀκανθῶν kai rov διάβολον καταργῆσας εἰκότως €mevxo- 
» 
μένος εἰρηκεν f 

N , 5 ^ ^ N Ν ^ 3 MN y 

μὲν ἐξ ἀκανθῶν τρυγῶμεν σταφυλὴν καὶ σῦκα ἀπὸ βάτων, 
e δὲ s , 7 519 ^ , / N 
οἱ δὲ εἰς τραύματα karataivovro, ἐφ᾽ οὺς ἐξεπέτασε τὰς 

m^ » ^ 3, 
χεῖρας ἐπὶ λαὸν ἀπειθῆ καὶ ἄκαρπον. 

35 9. » Wi 3) N , ^ 5 ^ 

75. ἔχοιμ ἂν σοι kai ἄλλο μυστικὸν ἐνταῦθα εἰπεῖν" 
, ^ Χ 7 ^ d , em 
ἐπεὶ yap ὁ παγκρατὴς κύριος τῶν ὅλων ὁπηνίκα νομοθετεῖν 
» ^ /, ^ ^ ^ , / 
ἤρχετο τῷ λόγῳ τῷ Μωυσεῖ καταφανῆ ἐβούλετο γενέσθαι 

b! ^ 7] ^ δὶ N 
τὴν αὑτοῦ δύναμιν, ὄψις αὐτῷ δείκνυται θεοειδὴς φωτὸς 

"A / N N ^ 
μεμορφωμένου ἐπὶ φλεγομένῳ βατῳ---τὸ δὲ ἀκανθῶδες 

/ » s 7 ^ / 
φυτὸν ἐστιν ὁ βατο-ς----, ἐπειδὴ ἐπαύσατο τῆς νομοθεσίας 

* ^ 3 » 7] 5 / f [4 € / 
καὶ τῆς εἰς ἀνθρώπους ἐπιδημίας 0 λόγος, ὃ κύριος μυστι- 

^ 5 3 / , / , / , N 3 ^ [4 
κῶς αὖθις ἀναστέφεται ἀκάνθῃ, ἐνθένδε ἀπιὼν ἐκεῖσε ὅθεν 

τς 3 , ^N , N ^ , ^ 
κατῆλθεν, ἀνακεφαλαιούμενος τὴν ἀρχὴν τῆς καθόδου τῆς 
^ 7 * e N ^ [/ N 
παλαιᾶς, ὅπως 0 διὰ βάτου τὸ πρῶτον ὀφθεὶς ὁ λόγος δια 

^ Do E [74 3 Ν ^ y N 7 
τῆς akavÓns ὕστερον ἀναληφθεὶς μιᾶς ἐργον τὰ πάντα 

΄ e à * 7 ^ NY N 
δείξη δυνάμεως, εἷς ὧν ἑνὸς ὄντος τοῦ πατρὸς, ἀρχὴ καὶ 

/ ^ 
τέλος αἰῶνος. 

3 μι ’ὔ Ν ^ ^ L4 * 

76. 'AAX ἐξέβην yàp τοῦ παιδαγωγικοῦ τύπου TO 

* 53 ΄ 5 tais Sim s 4 
διδασκαλικὸν εἶδος παρεισάγων, αὖθις οὖν ἐπὶ TO προκεί- 
,ὕ ᾿ 3 ,ὕ 
μενον ἐπάνειμι. ὡς μὲν οὖν ἐν φαρμάκου μοίρᾳ ἰάσεως 
ej » 9 τῶ Ἁ ἣν /, / , , 
ἕνεκα, ἐσθ᾽ ὁπη δὲ καὶ διαχύσεως σώφρονος, ovk ἀποβλη- 

7 N , N ^ , ^ » v N 3. TN ^ / 

réov τὴν ἀπὸ τῶν ἀνθῶν τέρψιν καὶ τὴν ἀπὸ τῶν μύρων 
/ / / N 
re kai θυμιαμάτων ὠφέλειαν δεδηλώκαμεν, εἰ δὲ καὶ Aé- 


/ / comm Me " ^ ^ ' L 
γοιέν τινες, τίς οὖν ἐτι χάρις ἀνθῶν τοῖς μὴ χρωμένοις 


BoCor.] xvE&. 12. αὑτοῦ Potterus pro αὐτοῦ. 
6. Cf. Luc. iv. 44. I3. φλεγομένῳ) φλεγομένῃ N. 
8. Cf. Rom. x. 21. 23. προκείμενον] κείμενον N. 
II. τῷ Μωυσεῖ Potterus pro kai 28. ἔτι] ἔστι DR. 


τῷ Μωσεῖ. 


ς - / N / »» MAC ^ 
ποῦ σου, θάνατε, TO κέντρον ; καὶ ημεῖς 5 


280 CLEMENTIS [Lis. II. 


3 ^ » € » Ν hy 7 3 3 ^ , 
αὐτοῖς ; ἴστων ὡς ἄρα καὶ τὰ μύρα ἐξ αὐτῶν σκευάζεται 
N y À Àn , N 3 , Ν λ , 
καὶ ἐστι πολυωφελῆ, σούσινον μὲν ἐκ κρίνων καὶ λειριων, 
» N * Ν € * ε 
ἐστι δὲ θερμαντικὸν, ἀναστομωτικὸν, ἑλκυστικὸν, ὑγραν- 
x * A ^ hy 
 TIKOV, σμηκτικον, λέπτομερες, χολῆς κινητικὸν, μαλακτι- 
5 , 7 ἣν Ν / 55» » , e» 
216 P.K0v' ναρκίσσινον δὲ τὸ ἐκ ναρκίσσου ἐπ᾽ ἴσης ὀνίνησι τῷ 35 
/ / Ν Ν , N 
σουσίνῳ" μύρσινον δὲ τὸ ἐκ μύρτου kai μυρρίνης στυπτι- 
Ν 7 b! Ν ^ 7 ’ * N 
KOv, παρακατέχον τὰς ἀπὸ τοῦ σώματος ἀποφοραᾶς" τὸ δὲ 
5 e. 5 , , N Ν ^ , N € 
ἐκ poOov ἐμψυκτικὸν. καθόλου yap καὶ ταῦτα εἰς τὴν ἡμε- 
΄ / / / / 
τέραν εὐχρηστίαν δεδημιούργηται. “ εἰσακούσατέ μου" 
b [4^ Ἂς € e », $3. Ὁ e /, ὃ /, 
10 φησὶ * kai ὡς ῥόδον πεφυτευμένον ἐπὶ ῥευμάτων ὑδάτων 
/, € / » /, , N LY » , 
βλαστῆσατε, ὡς λίβανος εὐωδιάσατε ὀσμὴν καὶ εὐλογη- 
7 » v N 0» , ^ lY N ^ » € * 
σατε κύριον ἐπὶ τὰ €pya αὑτοῦ." καὶ πολὺς ἂν εἴη O περὶ 
» ΄ 5 Ν , / 3 ν € ^ 
τούτων λόγος εἰς ras ἀναγκαίους ὠφελείας λεγόντων ἡμῶν 
Nou) Ν Ν , / ! , 9 s [74 ^ ^ 
τὰ ἄνθη καὶ τὰ ἀρώματα, ovK εἰς τὰς ὕβρεις τῆς τρυφῆς 4o 
Ψ N y / 3 , ^ 
15 γεγονέναι. εἰ δὲ καὶ ἄρα Tt συγχωρητέον, ἀπόχρη τῆς 
^ /, ^ ^ ^ N /, 
ὀδμῆς ἀπολαύειν αὐτοῖς TOv ἀνθῶν, μὴ καταστεφέτωσαν 
/ ^ ^ by » [4 N * b 5.7 
δέ: πολυωρεῖ γὰρ τὸν ἄνθρωπον ὁ πατὴρ καὶ τὴν ἰδίαν 
» ^ / 7 / , /, ^ e , 
αὐτοῦ τέχνην τούτῳ παρέχει μόνῳ. λέγει γοῦν ἡ γραφὴ 
ςς DO * ^ N ὃ Ν / (ὃ ^ 
vOOp καὶ πῦρ καὶ σίδηρος καὶ yaAa, σεμίδαλις πυροῦ 
Ν / fe EN N LA Nue , ^ 
20 καὶ μέλι, αἷμα σταφυλῆς kai ἐλαιον καὶ ἱμάτιον, ταῦτα 


/ 99 


/ ^ 5 /, , , 
πάντα τοῖς εὐσεβέσιν εἰς ἀγαθα. 


2. λιρίων (debebat λειρίων) Sylb. ib. εἰσακούσατε] εἰσακούσεται F, 
pro λιρίνων, quod ληρίνων scriptum οὖ superscripto rec. care P. eica- 
in F a m. pr. kovgere V. 

3. ἑλκυστικὸν----σηπτικὸν om. M. 13. ἀναγκαίους) ἀναγκαίας ΝῊ, 

B. vapkia'awov | ναρκισσινὸν M. ib. ὠφελείας om. N. 

6. μύρτου Sylb. pro μύρτων. I9. Eccles. xxxix. 26, 27. 

8. yàp] δὲ BR. Pal. 20. σεμίδαλις] σεμίδαλιν codices 

9. Eccles. xxxix. 13, 14. et V, superscripto tamen c in BR. 


C. IX. s. 77.] 


PAEDAGOGUS. 


ΚΕΦ. O. 


^ ^ , 
Πῶς τῷ ὕπνῳ προσενεκτέον. 


77. Ὅπως δὲ ἐντεῦθεν ἐπὶ τὸν ὕπνον ἴωμεν τῶν σω- 


φροσύνης μεμνημένοι παραγγελμάτων, τοῦτο 1007) λεκτέον. 


281 


^ ^ ^ » /, )À 7] Ν θ Ν S9. X. ^ 
μέτα yop TnuV €voxtav €v oynaavTres TOP U€OP ETIL TY) pera- 5 


, ^ 3 7] EY ^ e^ ^ € , 93 —« 
δόσει τῶν ἀπολαύσεων καὶ τῇ διεκδρομῇ τῆς ἡμέρας ἐπὶ 


N ej 7 ἈΝ , x 7 ^ 
5? TOV ὕπνον παρακλήτεον τὸν Aoyov τὴν πολυτέλειαν TOV 


ε / N ΄ ΄ Ν 
U7TOO T DOVVUJM.EVOOV τὰς χρυσοταστοὺυς τάπιδας και χρυσο- 


e N 
ποικίλτους ψιλοτάπιδας, ξυστίδας re ἁλουργὰς καὶ τοὺς 


/, N , , Ν ex N 
γαυνακας τοὺς πολυτιμήτους, τὰ T€ ποιητικὰ ρήγεα, τὰ 


^ / 3, N € 
πορφυρᾶ, χλαίνας Te ἐφύπερθεν οὔλας kal τὰς ὕπνου 


, , N 7 ἈΝ ἝΝ ^ 5 
μαλακωτέρας evvas παραπεμπομένους. πρὸς yap TQ ἐπι- 


/ ^ e / » NY e ^ 7 ^ 
80 S. ψόγῳ τῆς ἡδυπαθείας ἐπιβλαβὴς ἡ ἐν τοῖς χνοώδεσι τῶν 


, 3 7 ’ » M / ^ 
πτίλων ἐγκοίμησις, καθάπερ εἰς ἀχανὲς καταπιπτόντων TOV 


/, N ἈΝ / ^ /, 5. Ν N 
σωμάτων, διὰ τὴν μαλακίαν τῶν στρωμάτων. οὐδὲ yap 


/ , / ^ 05 / , ER CENE. 
συνέχει ἐπιστρεφομένοις TOLS εὐναζομένοις εν avTOLS διὰ TV 


,€ "d ^ 7 7 ^ , ^ , / 
παρ ekarepa. τοῦ σώματος ὀχθώδη τῆς εὐνῆς ἐπανάστασιν, 


3«WwNV- 8 /, / /7 , Χ N /, ^ 
οὐδὲ επίτρεπει πέττεσθαι σιτία, εἰ μὴ καὶ συγκάειν μᾶλλον, 


5 ὃ δὴ διαφθείρει τὴν τροφήν. αἱ δὲ ἐπικλίσεις ταῖς ὁμαλαῖς 


, ^ fe e / A e , « 
ευναις οἷον υχτνου γυμνασίιον υπαρχοῦυσαι φυσικον συνερ- 


^ N N , ^ ^ e N , / 
γοῦσι πρὸς τὴν κατάταξιν τῆς τροφῆς, οἱ δὲ ἐπικυλίεσθαι 


6. διεκδρομῇ ἐκδρομῇ BR. 

8. ὑποστρωννυμένων] ὑποστορνυμέ- 
vov MF. 

ib. τάπιδας] δάπιδας corr. P. 

9. Ψιλοτάπιδας] ψιλοδάπιδας N. 

ib. Éveríóas] Hoc accentu etiam 
infra p. 237. Hectior accentus est 
ξύστιδας : de quo dictum in The- 
sauro vol. 6. p. 1696. 

IO. ποιητικὰ ῥήγεα] Apud Hom. 
1l 24,645. Od. 4- 298. 7.357. 
T II. πορφυρᾶ FE, non πορφυρὰ ut 


ib. ἐφύπερθεν] ἐφ᾽ ὕπερθεν libri. 

ib. τε] θ᾽ Sylb. ex Homero. 

10. τὰς ὕπνου μαλακωτέρας εὐνὰς] 
Theocritus 15, 125. πορφύρεοι δὲ 
τάπητες ἄνω, μαλακώτεροι ὕπνω. et 51- 
militer 5, 51. 

I4. karamurTóvrov] ἐπιπιπτόντων 
N. 

18. οὐδὲ et εἰ μὴ om. pr. P. 

ib. evykáew] συγκαίειν ceteri. 

19. διαφθείρει Sylb. pro διαφθεί- 
pew. 

20. cwvepyoUai—cdvowóv om. Pal. 


Oo 


217 Ῥ. 


282 CLEMENTIS [χὴν II. 


, 3» 3 σὰ ὩΣ o u ^ » 
δυνάμενοι ἄλλαις εὐναῖς otov ὕπνου γυμνάσιον τοῦτο ἔχον- 
by e^ / N Ν Ν ^ , 
τες φυσικὸν ῥᾷον κατατάττουσι τὰς τροφὰς καὶ σφᾶς émi- 
’ὔ N b! /, /, 
τηδειοτέρους πρὺς τὰς περιστάσεις παρασκευαζουσιν. ἔτι 
N e , ^ 
γε μὴν oi ἀργυρόποδες σκίμποδες πολλῆς ἀλαζονείας εἰσὶν 
, Ν € 3 ^ y 3 /, 5 ’ 

5 κατήγοροι, καὶ ὁ ἐν τοις κλινιδίοις ἐλέφας ἀπολελοίποτος 
X /, » 5 N / /, 
ψυχὴν σώματος ovk εὐαγὲς ἁγίοις ἀνθρώποις ἀναπαύσεως 

, 
réxvaa ua. βλακικον. 
, » » N 91 ΝΑ , Ν 3 / 
78. Ov σπουδαστέον ἀρα περὶ avra. ov yap ἀπείρηται 
^ , [4 ^ , 9: “πε EY 9 MN 5 , 
τοῖς κεκτημένοις ἡ χρῆσις, ἀλλ᾽ ἡ περὶ αὐτὰ ἐπιτηδευσις 
/ , N 9 , went ΄ 5 
10 κεκώλυται" OU γὰρ ἐν τούτοις TO εὔδαιμον. πάλιν T€ αὖ 
^ /, N / 7 
κενοδοξίας ἐστὶ κυνικῆς καθάπερ τὸν Διομήδη ἐπιτηδεύειν 
εὕδειν, 


qu EN 5 ΨΝ € b ' , / 
ὑπὸ ὃ ἔστρωτο ῥινὸν Boos ἀγραύλοιο, 


b ΟῚ N » € 7 » /, e NU N 
πλὴν εἰ μὴ ἄρα ἡ περίστασις ἀναγκάζοι. ὁ δὲ ᾿Οδυσσεὺς 
^ P] N /, ^ 
τῇ τῆς νυμφιδίου κλίνης τὸ σκάζον λίθῳ ἐπανωρθοῦτο. To- 
y / ^ M ^ / 
σαύτη τις εὐτέλεια καὶ avrovpyía ov παρὰ τοῖς ἰδιώταις 
, N N ^ e /, ^ ^ 
μόνον, ἀλλὰ καὶ παρὰ τοῖς ἡγουμένοις τῶν παλαιῶν 
€ /, » ^ 74 , , 9 ^ 
EAA«$vov ἠσκεῖτο. καὶ τί μοι τούτων λόγος ; ὃ Ιακωβ 
^ ’ 3 , 
ἐκάθευδεν χαμαὶ καὶ λίθος αὐτῷ προσκεφάλαιον ἦν. τότε 
hY ^ Y ἊΝ € N » , ^ / €. ^ 
20 kal τὴν ὄψιν τὴν ὑπὲρ ἄνθρωπον ἰδεῖν κατηξίωται: ἡμῖν 
A / ^ , ^ ^ ^ ^ 
δὲ χρηστέον ἀκολούθως τῷ λόγῳ ἀφελεῖ τῇ εὐνῇ kai λιτῇ 
, y N ^ /, ! Ν ’ 
σύμμετρον ἐχούσῃ τὸ παρηγοροῦν, εἰ θέρος εἴη, τὸ σκέπον, 
:] , » N / E 7 N 5 / » V 
εἰ κρύος εἴη, τὸ θᾶάλπον. ἡ κλίνη δὲ ἀπερίεργος ἔστω καὶ 
’ Ν , b! / ^ 
λείους ἐχέτω τοὺς πόδας: αἱ yap περίεργοι τορνεύσεις τῶν 
e ^ » 5 "Ὁ 7, , , b ^ , 
25 ἑρπυστικῶν ἐσθ᾽ ὅτε γίγνονται τρίβοι ζῴων περὶ τὰς évro- 
Ν ^ / , / LS * N , 
μᾶς τῆς τέχνης ἐφελισσομένων αὑτῶν kai μὴ ἀπολισθα- 


, / Ν ^ / Ν Ν , 
νόντων. μάλιστα δὲ τῆς κοίτης TO μαλθακὸν συμμέτρως 


4. σκίμποδες] καὶ σκίμποδες N. 25. ἑρπυστικῶν Sylb. pro ἑρπηστι-. 
ib. εἰσὶν MP. εἰσὶ V. κῶν (5 ex correctione habet M. ép- 
8. ἀπείρηται] ἀπήρηται BR. πιστικῶν P). 

II. Διομήδη] διομήδην ΒΗ. 26. ἐφελισσομένων Heinsius pro 
13. óró—] Hom. Il. 1o, 155. ἐπελισσομένων. 


ib. ἔστρωτο] ἔστρωται NP. 


C.IX.s.78—80.]]  PAEDAGOGUS. 283 


, b! , Χ ^ ’ὔ 5 
ἀρρενιστέον. οὐ γὰρ ἔκλυσιν χρὴ τοῦ σώματος εἶναι παν- 
^ N y Ν , 
τελῆ τὸν ὕπνον, ἀλλὰ ἄνεσιν. διὸ koi παραλαμβανεσθαί 
^ » 05 3 » «€t , , $5» 8 ^ ^ / 
φημι δεῖν αὐτὸν οὐκ ἐπὶ ῥᾳθυμίᾳ, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῇ τῶν πράξεων 218 P. 
’ὔ 
ἀναπαύλῃ. 
, e^ 3 3 / [44 R74 v ,5 
79. Emreyeprikos οὖν ἀπονυστακτέον. “ἔστωσαν yap 5 
Ν {ς € ^ e 3 / d x € / 
φησὶν “ὑμῶν ai ὀσφύες περιεζωσμέναι καὶ οἱ λύχνοι 
/ ^ d / /, Ν 
25 καιόμενοι καὶ ὑμεῖς ὅμοιοι ἀνθρώποις προσδεχομένοις TOV 
7 5 ^ , » y 5 ^ ^ “ » , 
κύριον αὐτῶν, πότε ἀναλύσει ἐκ TOV γάμων, tva ἐλθόντος 
/, /, ^ V^ € ^ 
καὶ κρούσαντος ἀνοίξωσιν εὐθέως avro: μακάριοι oi δοῦ- 


» ^ ^ 3 N € 7] à 3 , [4 49 PEN 
λοι ἐκεῖνοι, oUs ἐλθὼν ὁ κύριος ἐγρηγορότας εὕρῃ." οὐδεν 


μι 


o 
K 3 y ^ 
γὰρ ἀνδρὸς ὄφελος καθεύδοντος ὥσπερ οὐδὲ τεθνεῶτος. 
Ν , ^ Ν / ^ 7 Ν 
0.0 πολλάκις καὶ τῆς νυκτὸς ἀνεγερτέον τῆς κοίτης καὶ τὸν 
/ ;,ἍἬ X e , 
θεὸν εὐλογητέον᾽ μακάριοι yap οἱ ἐγρηγορότες εἰς avrov 
^ J N , "d e ’ 
σφᾶς αὐτοὺς ἀπεικάζοντες ἀγγέλοις, obs ἐγρηγόρους κα- 
^ /, 3, 3 Ν 
3o λοῦμεν. καθεύδων δὲ ἄνθρωπος οὐδεὶς οὐδενὸς ἄξιος οὐδὲν 15 
^ ^ N ^ € N N ^ » , , by 
μᾶλλον τοῦ μὴ ζῶντος" ὃ δὲ τὸ φῶς ἔχων ἐγρήγορεν καὶ 
£ , , ’ X € , Ν᾿ 
ἢ σκοτία αὐτὸν οὐ καταλαμβάνει, οὐδὲ μὴν ὕπνος, ἐπεὶ μὴ 
, 3 /, » N N € T € 
c'KOros. ἐγρήγορεν ἄρα πρὸς τὸν θεὸν ὁ πεφωτισμένος, ὁ 
Ν ^ ^ ^ b / ^ N m 
δὲ τοιοῦτος Gy “ὃ yàp γέγονεν ἐν αὐτῷ, ζωὴ ἦν." * ua- 
΄, » 0 99 Ἢ ε , ἐς ἃ 9 / / 
κάριος ἄνθρωπος," φησὶν ἡ σοφία, “ ὃς εἰσακούσεται 2o 
NO ^ N ΜΝ ε M / 3 
μου, καὶ ἄνθρωπος, 0g τὰς ἐμὰς ὁδοὺς φυλάξει ἀγρυπ- 
^ 3 3 ^ , e y ^ v ^ 
νῶν ἐπ ἐμαῖς θύραις, καθ᾽ ἡμέραν τηρῶν σταθμοὺς ἐμῶν 
εἰσόδων." 
5 3 5 ^ 7 e M 
80. *'Ap οὖν μὴ καθεύδωμεν ὡς οἱ λοιποὶ, ἀλλὰ 
^ 49 EY € N ςς ἂν 7 € A! 
35 γρηγορώμεν,᾽" φησὶν ἡ γραφὴ, * καὶ νήφωμεν. οἱ yap 28 
n N ’ 
καθεύδοντες νυκτὸς καθεύδουσιν καὶ οἱ μεθύοντες νυκτὸς 


μεθύσκονται.,᾽" τουτέστιν ἐν τῷ τῆς ἀγνοίας σκότῳ, “ ἡμεῖς 
2 Luc. xii. 35—237. 16. ἐγρήγορεν MP. ἐγρήγορεΥ. 
6. ὀσφύες ὀσφῦες FF. 17. Joann. i. 5. 
8. πότε] Sic libri, ut apud Lu- 19. Ibid. i. 2 sq. 
cam, non óre, quod est in Potteri 20. Proverb. viii. 32 sq. 
editione. 21. φυλάξει R. (superscripto ec) 
10. ἀναλύσῃ F. ἀναλύσει ceteri. Pal. φυλάσσει ceteri. 


14. αὐτοὺς] αὑτοὺς MP. 24. Thess. I v. 5-8. 


984 CLEMENTIS [Lis. II. 


Ae /, » 7] ’ 49 N ςς e ^ e NN , 
δὲ ἡμέρας ὄντες νήφωμεν. πάντες yap “ ὑμεῖς υἱοὶ φωτὸς 
e 7A N s M , 
ἐστε καὶ viol ἡμέρας, οὐκ ἐσμὲν νυκτὸς οὐδὲ σκότους," 
, 7 ς΄ ^ ^ ^ ^ ^ ^ 
ἀλλ᾽ ὃς ἐστιν ἡμῖν τοῦ ζὴν τοῦ ἀληθινοῦ καὶ τοῦ φρονεῖν 
N /, // ^ 
γνησίως μάλιστα κηδεμὼν ἐγρήγορε χρόνον ὡς πλεῖστον, 
NN N ^ e ^ // /, ^ /, 
5 τὸ μὲν πρὸς ὑγίειαν αὐτοῦ μόνον φυλάττων ἐνταῦθα χρή- 
» N N ^ y, ἢ) Ἁ 
σιμον, ἐστι δὲ οὐ πολὺ καλῶς εἰς ἔθος iov. μελέτη δὲ 
/, AJ. / , ^ N 5 
ἀσκήσεως ἀϊδιον ἐγρήγορσιν ἐκ πόνων γεννᾷ. μὴ οὖν 49 
ς ^ / e N , , N ")» ω ὦ ’ὔ’ὕ 
ἡμᾶς βαρείτων αἱ τροφαὶ, ἐπικουφιζόντων δὲ, iv ὅτι μά- 
λ ἡ βλαπτώμεθα τῷ ὕ θάπερ τῶ d 
ιστα μὴ πτώμεθα τῷ ὕπνῳ, καθάπερ τῶν νηχομένων 
e'35 /, M // » N - , , 7 /, 
το οἱ ἐξηρτημένοι τὰ βάρη" ἔμπαλιν δὲ oiov ἐξ ἀβύσσου κά- 
Ν / € ^ , / , N , N ^ 
τωθεν τὸ νηφάλιον ἡμᾶς ἀνακουφίσει εἰς ras ἐπιβολὰς τῆς 
/ » x e ^ y v ’ὔ 
ἐγρηγόρσεως. ἔοικεν γὰρ 7) τοῦ ὕπνου καταφορα θανάτῳ, 
δι 57 , 5 θ /, € / S λ ’, ^ 
ι ἄνοιαν εἰς ἀναισθησίαν ὑποφερομένη, τῶν βλεφάρων τῇ 
7 NX ^ ͵ὔ Ν - ^ ^ ^ 
ἐπιμύσει τὸ φῶς ἀποτεμνομένη. τὸ οὖν φῶς τοῦτο οἱ ToU 
I5 N ^ , ^ ἐκ κς b » 7 /, » 
ὠτὸς τοῦ ἀληθινοῦ υἱοὶ ἀποκλείσωμεν θύραζε, evOov 
519 P. 9 SR GUN: NUN NODE iiid pate, ds 
δὲ eig ἡμᾶς ἀποστρέψαντες τοῦ κεκρυμμένου τὰς OwW/es 
» /, J / 3 / 5. .Ἁ 3 7 
ἀνθρώπου φωτίσαντες τὴν τε ἀλήθειαν αὐτὴν emomrev- 
^ » e /, , N 
σαντες καὶ TOV ταύτης ῥευμάτων μεταλαμβάνοντες τοὺς 
» ^ ^ , / , ^ Y / 3 
ἀληθεῖς τῶν ὀνείρων ἐναργῶς καὶ φρονίμως ἀποκαλυπ- 
7] 
20 τώμεθα. 
ϑ N N , /, EY ^ 5 /, 
81. 'Epvyau δὲ οἰνοβαρούντων καὶ τῶν ἀποσεσαγμένων 
^ ^ ς ς h3 ef ^ /, 
ταῖς τροφαῖς οἱ ῥωχμοὶ καὶ TO péyxyew τοῖς στρώμασιν 
/, [4 / 
ἐνειλημένον γαστέρων τε στενοχωρουμένων βορβορυγμοὶ 
Ν Ἂν ^ ^ /, » ^ 
τὸ διορατικὸν τῆς ψυχῆς κατέχωσαν ὄμμα φαντασιῶν 
^ / N N 
25 μυρίων τῆς διανοίας ἐμπιμπλαμένης. αἰτία δὲ ἡ περιττὴ 50 
Y Y N 9 ᾽ / / e 
τροφὴ ro λογιστικὸν εἰς ἀναισθησίαν καθέλκουσα" ὕπνος 


Ν N N » z / » ^ ^ € ^ 
yap δὴ πολὺς ovre τοῖς σώμασιν οὔτε ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν 


5. ὑγίειαν V. ὑγείαν ΕΜ, tum in P. 

6. ἰόν] ἰών V, typothetae errore, 23. ἐνειλημένον post Sylb. (in In- 
quem correxit in Addendis. dice) Cobetus Mnemos, vol. 11. 

II. ἐπιβολὰς] ἐπιπλακὰς N. ἐπιπο- p. 389. pro ἐνειλημμένον. ἐνειλημμέ- 
Aàs P. vov Κ᾽ correctus. 


19. ἀποκαλυπτώμεθα) o ex o fac- ib. βορβορυγμοὶ] kopkopvyuoi N. 


81 5. 


IO 


I5 


C. IX; s. 81, 82.] PAEDAGOGUS. 285 


, fA 5 ^ λ , , / 
ὠφέλειαν ἐπιφέρων οὐδ᾽ αὖ ταῖς περὶ τὴν ἀλήθειαν πράξεσι 
’ e l/ , NS , N b! / , / N δὲ 
πάντα ἁρμόττων ἐστὶν, εἰ καὶ κατὰ φύσιν ἐστίν. Λὼτ δε 
* ^ EN , 
ὁ δίκαιος ---παραπέμπομαι γὰρ νῦν τῆς παλιγγενεσίου 
, / Χ 34. ἢ , ^ 3PLN M » 5 £ 
οἰκονομίας τὴν ἐξήγησιν--- οὐκ ἂν ἐπὶ τὴν ἄθεσμον ἐκείνην 
, ^ ^ , EY * Ν ^ , 
προήχθη μῖξιν μὴ οὐχὶ καταμεθυσθεὶς πρὸς τῶν Üvyaré- 
[r ^ 5 N / ^ ^ 
pov καὶ ὕπνῳ καρωθείς. ἢν οὖν τὰ αἰτια τῆς πολλῆς εἰς 
" y ^ /, 
ὕπνον περικόπτωμεν καταφορᾶς, νηφαλιώτερον κοιμηθη- 
[4 N N / [r N » y 
σόμεθα: ov yap χρὴ παννύχιον εὕδειν τοὺς ἔνοικον ἔχοντας 
N , x , y » / N / " 
τὸν λόγον τὸν ἐγρήγορον, emeyepréov δὲ νύκτωρ, μάλιστα 
ὑπότε αἱ ἡμέραι φθίνουσιν" καὶ τῷ μὲν φιλολογητέον, τῷ 
OTOTE αἱ μέρ υ ἡ τῷ μὲν φιλολογήτεον, TG 
N ^ ^ /, , N 
δὲ τῆς αὐτοῦ τέχνης ἀπαρκτέον, γυναιξὶ δὲ ταλασίας 
, / ^ N (s y , ^ // € o Ν 
ἐφαπτέον, πᾶσι δὲ ὡς ἔπος εἰπεῖν διαμαχητέον ἡμῖν πρὸς 
Ν [r /, ^ 
τὸν ὕπνον ἠρέμα ἐκ προσαγωγῆς ἐθίζουσιν, ὡς πλείονα 
/ ^ v Ἁ 3 , / € N 
χρόνον τοῦ ζὴν διὰ τὴν ἐγρήγορσιν μεταλαμβάνειν" ὃ yàp 
[r d Ψ hy y S ex ^ / 
ὕπνος ὥσπερ τελώνης TOv ἥμισυν ἡμῖν TOU βίου συνδιαι- 
^ ^ ^ a re /, , 
ρεῖται χρόνον, πολλοῦ ye δεῖν μεθ᾽ ἡμέραν ἐπιτρέπειν κα- 
7 ^ ^ N II ^ /, 
θεύδειν τοῖς καὶ τῆς νυκτὸς TO πλεῖστον εἰς ἐγρήγορσιν 
» / » N Ἂς NN N /, 
ἀποτεμνομένοις. ἄλυες δὲ καὶ νυσταγμοὶ καὶ διεκτάσεις 
LY /, / ^ , » /, 
καὶ χάσμαι δυσαρεστίαι ψυχῆς εἰσιν ἀβέβαιοι. 
Ν Ἁ v ^ SN ^ , 74 e , ^ 
82. Χρὴ δε kai τοῦτο ἐπὶ πᾶσιν εἰδέναι, ὡς οὐ ψυχῆς 
Ν ΄ [74 , Ν , / N “ » Ν 
τὸ δεόμενον ὕπνου ἐστὶν----αεικίνητος yap αὕτη---, ἀλλὰ 
* ^ 3 / , / x , 
τὸ σῶμα ἀναπαύλαις διαβασταζόμενον παρίεται, μὴ évep- 
, y ^ e “Ὁ » N , € 
γούσης ἐτι σωματικῶς τῆς Ψυχῆς, ἀλλὰ καθ αὑτὴν 
5 7 (a s ^ , /, OMNE ^ , ^ 
ἐννοουμένης, ἡ καὶ τῶν ὀνείρων οἱ ἀληθεῖς ὀρθῶς λογιζο- 
/, 7 3 Ἂς ^ * 3 ’ὔ’ Ν 
μένῳ νηφούσης εἰσὶ ψυχῆς λογισμοὶ ἀπερισπάστου τὸ 
΄ M ^ / ? 
τηνικάδε οὔσης περὶ τὰς τοῦ σώματος συμπαθείας καὶ 
» ^ ς ^ * P4 /, ^ N » 
αὐτῆς αὑτῇ τὰ κράτιστα συμβουλευούσης, ψυχῆς δὲ 0Ae- 
ΙΝ 3 ^ AS , DEN Y NY , / 
θρος ro ἀτρεμῆσαι αὐτῇ διόπερ ἀεὶ τὸν θεὸν ἐννοουμένη 
5. μῖξιν FP. μίξιν. 18. ἄλυες] ἅλυες P. 
7. κοιμηθησόμεθα] κοιμησόμεθα Ν. ib. δὲ supra versum habent MP. 
8. οὐ yàp χρὴ παννύχιον εὕδειν] 24. 7 Sylb. pro ἥ. 
Imitatur Hom. Il. 2, 24. οὐ χρὴ 25. νηφούσης] δέ addit N. 


παννύχιον εὕδειν βουληφόρον ἄνδρα. 26. οὔσης om. N. 
16. δεῖν] δεῖ Potteri editio. 


"μ᾿ 


o 


25 


220P. 


286 CLEMENTIS | Lis. II. 


διὰ τῆς συνεχοῦς προσομιλήσεως ἐγκαταλέγουσα TQ σώ- 
N , , 5 ^ SS » , 7: 
ματι τὴν ἐγρήγορσιν ἀγγελικῇ τὸν ἄνθρωπον ἐξισαάζει 
[4 ^ ^ Ν 5 J. » ^ ^ /, Ὰ /, 
χάριτι, τῆς ζωῆς τὸ ἀΐδιον ἐκ τῆς τοῦ ἐγρηγορέναϊ μελέτης 
προσλαμβανουσα. 


5 ΚΕΦ. I. 


Τίνα διαληπτέον περὶ παιδοποιίας. 


, N N , ^ , 
83. Συνουσίας δὲ τὸν καιρὸν μόνοις τοῖς γεγαμηκόσιν 
3 / ^ ^ Ἁ /, ἈΝ € 
απολέλειπται σκοπεῖν, τοῖς δὲ γεγαμηκόσι σκοπὸς ἢ παι- 
/ / NC IE v ^ ^ ^ 
δοποιία, τέλος δὲ ἡ εὐτεκνία, καθάπερ καὶ τῷ γεωργῷ τῆς 
^ 7 ^ * ^ ^ FÉ 
το τῶν σπερμάτων καταβολῆς αἰτία μὲν ἡ τῆς τροφῆς προμήη- 
/ N , ^ ^ 7 e ^ ^ 
θεια, τέλος δὲ αὐτῷ τῆς γεωργίας ἡ τῶν καρπῶν avyko- 
Υ 2 Sas» ! Ν ε y / 
pin. μακρῷ δὲ ἀμείνων γεωργὸς ὃ ἔμψυχον σπείρων 
» N S ^ / N 
&povpav' ὁ μὲν γὰρ ἐπικαίρου τροφῆς ὀριγνώμενος, ὁ δὲ 
^ APPS lY ^ / ^ 
τῆς τοῦ παντὸς διαμονῆς προμηθούμενος γεωργεῖ, καὶ ὃ 
N - IPRC b» N N N N ^ /, » 
15 μὲν ÓL ἑαυτὸν, ὁ δὲ διὰ τὸν θεὸν φυτουργεῖ" “πληθύνεσθε 
N / * /, X ^ N € 
γὰρ εἴρηκεν, kai ὑπακουστέον, * kal κατὰ τοῦτο εἰκὼν ὃ 
» / ^ ^ NY , /, 5 » 
ἄνθρωπος γίνεται ToU θεοῦ, καθὸ εἰς γένεσιν ἀνθρώπου 
» ^ ^ “- ^ 
ἄνθρωπος συνεργεῖ." ov πᾶσα οὖν γῆ εὔθετος εἰς σπερ- 
΄ e ^ , N N ^ , , 3 ^ 5 ^ 
μάτων ὑποδοχὴν, εἰ δὲ καὶ πᾶσα, ἀλλ᾽ οὐχὶ TQ αὐτῷ 
^ 5. N /, /, 5ῸΝ /, N 
20 γεωργῷ, οὐδὲ μὴν πέτρᾳ σπαρτέον οὐδὲ καθυβριστέον TO 
/ , N / / » 
σπέρμα ἀρχηγὸν γενέσεως οὐσίαν συνεσπαρμένην ἐχουσαν 
^ , N N N N X , 
τῆς φύσεως τοὺς λογισμοὺς, τοὺς δὲ kara φύσιν λογισ- 
N 9 h N N /, , £ 
μοὺς ἀλογως εἰς τοὺς παρὰ φύσιν καταισχύνειν πόρους 
» ^ Go ^ € / Q0 b 
ἄθεον κομιδῆ. ὁρᾶτε γοῦν ὁ πάνσοφος Μωυσῆς ὅπως ποτε 
^ N » /, NN 7 
28 συμβολικῶς τὴν ἄκαρπον ἀποκρούεται σπορὰν “ οὐκ ἐδε- 


/ Ν N N 3 e (d 
cou" λέγων “τὸν λαγὼν οὐδὲ τὴν ὕαιναν." ov βούλεται 


15. Genes. i. 28. παρασπαρτεὸν Pal. 

17. γίνεται τοῦ θεοῦ INP. τοῦ θεοῦ 24. Μωυσῆς et infra Μωυσέα Pot- 
γίνεται ΕΜ. θεοῦ τοῦ γίνεται V ty- terus pro Μωσῆς et Μωσέα. 
pothetae culpa. 25. ἔδεσαι] ec in litura P. 

18. οὖν γῆ] γῆ οὖν N. 26. τὸν λαγὼν οὐδὲ ὕαιναν] τὸν λα- 


20. πέτρᾳ (πέτρας MP) σπαρτέον] γωὸν καὶ ὕαιναν BR. Pal. 


20 


25 


39 


C. X. 8. 85, 84.] PAEDAGOGUS. 281 


^ 7 , ^ , Ν » Σ»ῸΝ 
τῆς ποιότητος αὐτῶν μεταλαμβάνειν τὸν ἄνθρωπον οὐδὲ 
N ^ , » /, 5 , , ’ 
μὴν τῆς ἰσης ἀσελγείας ἀπογεύσασθαι: κατακόρως γάρ 
LY N / N ^ ^ , , 4 EN NY; Ἁ 

τοι περὶ τὰς μίξεις τὰ ζῷα ταῦτα ἐπτόηνται" καὶ τὸν μὲν 


N 353 ^ SS / 
λαγὼν kar ἔτος πλεονεκτεῖν φασι τὴν ἀφοόδευσιν, ἰσαρίθ- 


- β βί y » [4 3 7] » * 
35 μους οις εὐ κΚΕΝν ετεσιν LOXovTO 7 puras TOUT?) c po και 


40 


45 


N /, ^ , ^ ^ N 7 5 / 
τὴν κώλυσιν τῆς ἐδωδῆς τοῦ λαγὼ παιδεραστίας ἐμφαίνειν 
3 N N ἊΜ ἐν » Ν 3 / v » , 
ἀποτροπὴν, τὴν δὲ ὕαιναν ἐναλλὰξ ἀμείβειν τὸ ἄρρεν εἰς 
» ^ 3 3 rd 35 FP N b! ^ 35 Xx 
τὸ θῆλυ map ἔτος ἕκαστον, αἰνίττεσθαι δὲ μὴ χρὴν ἐπὶ 

« ^ Ν ^ , / 
μοιχείας ὁρμᾶν TOV τῆς ὑαίνης ἀπεχόμενον. 
N N αὐ M ^ ^ ^ ^ 
84. ᾿Αλλὰ τὸ μὲν μὴ δεῖν ἐξομοιοῦσθαι τοῖσδε τοῖς 

ῇ Ν ^ / 3 , e ’ 
ζῴοις διὰ τῆς προκειμένης ἀπαγορεύσεως ὁμολογουμένως 
N / / 3 , , / » 
τὸν πάνσοφον Μωυσέα αἰνίττεσθαι σύυμῴημι κἀγὼ" οὐ 

/ ^ ^ 7 ^ ^ y 
μέντοι τῇδε τῇ ἐξηγήσει τῶν συμβολικῶς εἰρημένων avy- 

/ 3 Ν » y , , 
κατατίθεμαι. οὐ yap av ποτε βιασθείη φύσις εἰς uerafo- 

* N N ef /, , N /, 3 
λὴν, τὸ δὲ ἅπαξ πεπλασμένον εἰς αὐτὴν οὐ θέμις ἀντι- 

^ , N N / 3 / 
πλασθῆναι πάθει: τὸ yap πάθος ov φύσις, παραχα- 

7 Ἁ » ^ Ν Ψ 5 N , , 
ράττειν δε, ov μετακοσμεῖν TO πάθος εἴωθε τὴν Aag: εἰ 

N N ^ 3 /, Ν ’ Ν Ν e 
yap καὶ τῶν ὀρνέων πολλὰ μεταβάλλειν κατὰ τὰς copas 

7 Ν ^ N N - / 
λέγεται καὶ TO χρῶμα kai τὴν φωνὴν, οἷον ὁ κοσσυφος 
ξανθὸς μὲν ἐκ μέλανος, παταγητικὸς δὲ ἐξ ὠδικοῦ )- 

ὃς μὲν ἐκ μ $, παταγητικὸς δὲ ἐξ ῳδικοῦ yevo 
4 Ν ε Ν Ν ^ 
μενος, ὡσαύτως δὲ kal ἡ ἀηδὼν kai TO χρῶμα καὶ τὴν 

NB , ^ Sed , , » Χ 
ᾧδὴν συμμεταβάλλει ταῖς τροπαῖς" ἀλλ᾽ οὔτι γε τὴν 

, , N -) /, e ^ / 5 ^ » 
φύσιν αὑτὴν ἀμείβουσιν, ὡς θῆλυ γίνεσθαι ἐκ τοῦ appevos 

N / 3 3 € N ^ ^ T1 
κατὰ μετασχηματισμον᾽ ἀλλ ἡ μὲν τῶν πτερῶν veoQvia 

^ ^ , ^ /, ^ ' 
νεαρᾶς ἐσθῆτος δίκην ἐξανθεῖ βαφήν τινα πτερῶν, ὀλίγῳ 

5... ὁ ^ N ^ / N / 
δ᾽ ὕστερον διαπνεῖ κατὰ τὴν χειμέριον ἀπειλὴν, καθάπερ 
» /, ^ / e τ δὴ EY $3.3 N N 
ἄνθος μαραινομένης τῆς χρόας, ἢ φωνὴ δὲ καὶ αὐτὴ τὸν 


ej , (τῷ , / , 
OJLOLOP τρόπον τῷ κρύει πεπονημένη μαραίνεται πυκνου- 


4. Aayóv] λαγὼ pr. P. IO. AMÀà—] Quae de animali- 

ib. ἰσαρίθμους Potterus pro eis bus hic et infra dicuntur compa- 
ἀριθμούς. randa cum Darnabae Epist. c. 1ο. 

5. kai additum ex N. 20. γενόμενος] γινόμενος FP. 

8. χρῆν] χρῆναι rec. P. 23. θῆλυ] καὶ θῆλυ N. 


9. μοιχείας ΕΜῬῬ, μοιχίας V. ib. γίνεσθαι] γίγνεσθαι libri. 


991 9P. 


288 CLEMENTIS [Lrs. II. 


, b! ^ / ^ /, ^ 
μένης yap τῆς ἐπιφανείας ἐκ τοῦ περιέχοντος αἱ περὶ τὸν 
, , / 
αὐχένα πιεζόμεναί re καὶ πυκνούμεναι ἀρτηρίαι pog ava- 
, SN ^ , N y ^ 
θλίβουσι τὸ πνεῦμα, στενοχωρούμενον δὲ ἀγαν τοῦτο πνι- 50 
, SN 5 
yopevov ἀποδίδωσι τὸν ἦχον. 
“" 3 ͵ ^ ἊΝ ^ 
5 ὅς. Αὖθις oiv συνεξομοιούμενον τῷ περιέχοντι καὶ TQ 
5 /, ^ ^ ^ 
ἦρι συγχαλώμενον ἐλευθεροῦται μὲν τῆς στενοχωρίας τὸ 
^ p /, ^ ’ὔ ^ 
πνεῦμα φερόμενον Ov εὐρυχώρων τῶν τέως μεμυκυιῶν 
^ NM Ν / hy 
ἀρτηριῶν" ov μινυρίζει δὲ ἔτι τὸ μέλος TO μεμαραμμένον, 82 S. 
^ x y x ^ /, 
ἀνθεῖ δὲ 705 λιγυρὸν καὶ χεῖται πλατύτερον τὸ φθέγμα 
αὐτῶν, καὶ 70m γίνεται τῆς φωνῆς τῶν ὀρνέων ἔαρ, ἡ δή 
το αὑτῶν, καὶ ἡδὴ γίν ἧς φωνῆς ὀρνέων €ap, 7) φδὴη. 
» , Y v e /, * , , 
οὔκουν οὐδὲ τὴν ὕαιναν μεταβάλλειν τὴν φύσιν πιστευτέον 
A ἠδὲ NN LO ^ » SS 3 ὌΝ ζῷ ef » 
TOTÉ οὐδὲ γὰρ αἰδοῖα ἐχει τὸ αὐτὸ ζῷον ἅμα ἄμφω, 
y , N 4 / 
222 P. ἄρρενος καὶ θήλεος, καθὼς ὑπειληφασί τινες, ἑρμαφροδίτους 
^ / N 
τερατολογοῦντες καὶ τρίτην ταύτην μεταξὺ θηλείας καὶ 
y , z^ / us ᾿ 
15 ἄρρενος ἀνδρόγυνον καινοτομοῦντες φύσιν. ἀπατῶνται δὲ 5 
3 /, * , ^ , ^ 
εὖ μάλα TO φιλότεκνον τῆς παμμήτορος καὶ γενεσιουργοῦ 
/ N , ’ὔ 3 ^ 
φύσεως μὴ νοήσαντες" ἐπεὶ γὰρ ἐστι τοῦτο λαγνίστατον 
Ν ^ € dg € Ν N » Ἂν ^ / ^ 
τὸ ζῷον ἡ ὕαινα, ὑπὸ τὴν κέρκον πρὸ τοῦ πόρου τῆς περιτ- 
7 7 3, ^9 / N / Lo: 
τώσεως πέφυκεν αὐτῇ ἐξοχή τις σαρκικὴ παραπλησία τῷ 
7 3 , ^ / N 5.3 » ^ ^ 
20 σχήματι αἰδοίῳ θηλυκῷ, πόρον δὲ οὐδένα ἔχει τοῦτο τῆς 
Ν * ^ 7] ^ ^ ^ , 
σαρκὸς τὸ σχῆμα εἴς TL χρειῶδες ἀπολῆγον ἢ εἰς μήτραν 
^ , , / / " / Noo / » 
ἢ εἰς ἀπηυθυσμένον λέγω" μόνην δὲ ἄρα κοιλότητα exe 
s Q^ / e / ^ * 54 » 
πολλὴν, 7 τὴν λαγνείαν ὑποδέχεται τὴν κενὴν, ὅταν ἅπο- 19 
^ N , y ^ , 
στραφῶσι περὶ τὴν ἀποκύησιν ἀσχολούμενοι τῆς ἀπο- 
/ , 
25 τέξεως οἱ πόροι. 
N ^ / v 
86. Τὸ δὲ avro τοῦτο &ppevi re καὶ θηλείᾳ προσπέφυ- 
e N N ΄ / 3 / 
κεν ὑαίνῃ διὰ τὸν ὑπερβάλλοντα πασχητιασμόν᾽ ἀλληλίζει 
b N € » [74 Ν , , » 
γὰρ kai ὁ ἄρρην, ὅθεν kai σπανιαίτατα θήλειαν ἐστιν 


[r4 n β ye , Ν ^ e (A ^ Co ἵνον- 
υαινὰαν λαβειν OU γὰρ συνέχεις αι Kv0G eus 7 CO CO ? d 


7. μεμυκυιῶν Sylb. pro μεμυκότων. 22. ἀπηυθυσμένον] ἀπευθυσμένον 11- 
8. μινυρίζει Sylb. pro μηνυρίζει. bri. 
16. φιλότεκνον] φιλότεχνον MP. 23. 5j] Ex 1j factum in P. 


19. αὐτῇ Sylb. αὕτη FMPV. 29. γίνονται Ε΄. γίγνονται ceteri. 


C.X.s.85—87] ^ PAEDAGOGUS. 289 


ται τούτῳ πλεοναζούσης ἐν αὐτοῖς ἀδεῶς τῆς παρὰ φύσιν 
τῷ πλεοναζούσης ἐν αὐτοῖς ἀδεῶς τῆς παρ 
^ /, ^ , / ^N 
σπορᾶς. ταὐτῃ μοι δοκεῖ koi ὁ liA«rov ἐν Φαίδρῳ τὴν 
, v ^ 7 
παιδεραστίαν ἀποκρουόμενος θηρίον αὐτὴν προσειπεῖν, ort 
ἀν ^ 3 , e ^ € ^ » /, 

15 TOV χαλινὸν ἐνδακόντες oi ταῖς ἡδοναῖς ἔκδοτοι Aeryvot τε- 
, , 7 ^ ^ 
τραπόδων νόμῳ βαίνουσιν καὶ παιδοσπορεῖν ἐπιχειροῦσιν" 5 

N N53, 7277. / Ν y , 
τοὺς δὲ ἀθέους “ παρέδωκεν ὁ θεὸς,᾽ ὡς φησιν ὁ ἀπόστολος, 
, / ", Ν ’ ^ £ 
“ εἰς πάθη ἀτιμίας" αἵ re yàp θήλειαι αὐτῶν μετήλλαξαν 
N b ^ , N N L € , N N d 
τὴν φυσικὴν χρῆσιν eis τὴν παρὰ φύσιν, ὁμοίως δὲ kai οἱ 
» AN 3 / b! N ^ , , 
ἄρρενες αὐτῶν ἀφέντες τὴν φυσικὴν χρῆσιν ἐξεκαύθησαν 
» ΄σ » 7 3 ^ 5 Σ ^ » 5 3 N 
ἐν τῇ ὀρέξει αὐτῶν εἰς ἀλλήλους, ἄρρενες ἐν ἄρρεσιν τὴν 10 
, / N ^ / 
ἀσχημοσύνην karepyoGopevot, καὶ τὴν ἀντιμισθίαν, ἣν ἔδει, 
^ /, ^ , € ^ , 
τῆς πλάνης αὐτῶν ἐν ἑαυτοῖς ἀπολαμβάνοντες. 
᾿ς N ^ / ^ , 

20 87. Καίτοι οὐδὲ τοῖς λαγνιστάτοις τῶν ζῴων συγκε- 
/ € , N ^ z / ^ 
xopnukev ἢ φύσις TOV τῆς περιττώσεως πόρον ἐπιθοροῦν᾽ 

Ν N b! 5 7 b Z 
TO μὲν γὰρ οὖρον εἰς κύστιν ἀποκρίνεται, ἡ δὲ ἐξυγρασμένη 15 
N :J Ν /, N 3 - /, 
τροφὴ εἰς κοιλίαν, ro δάκρυον δὲ εἰς ὄμμα, αἷμα εἰς φλέ- 
gf m 7’ δ ^ 7A 
Bas, ῥύπος εἰς ὦτα, μύξαι ἐπὶ τὰς ῥῖνας καταφέρονται" 
s δὲ € eO ^ / cu us θ 7 δι ὩΣ 
συνεχῆς δὲ ἡ ἔδρα τῷ πέρατι τοῦ ἀπηυθυσμένου, δι ἧς 
, N / NN y ^ ^ 
ἀποπτύεται τὰ περιττώματα. μόνη δὲ ἄρα ἐπὶ τῶν ὑαινῶν 
ε 7 7 ^ ^ ^ /, /, ^ 
ἡ ποικίλη φύσις ταῖς ὀχείαις ταῖς περιτταῖς μόριόν TL τοῦτο 20 
3 / / ἊΝ 7A * ^ , 5 
25 ἐπινενόηκεν περιττὸν. διὸ καὶ μέχρι τινὸς κοῖλον ἐστιν εἰς 
/ A ^ N ^ 
διακονίαν κνηστιώντων μορίων, ἀποτυφλοῦται δὲ ἐντεῦθεν 
e , N , v / ^ 
ἢ κοιλότης᾽ ov γὰρ εἰς γένεσιν δεδημιούργηται. ἐντεῦθεν 223 P. 
Ἁ cCODUEX , ^ ^ lY 
συμφανὲς ἡμῖν ὁμολογουμένως παραιτεῖσθαι δεῖν ras ἀρρε- 
Ν /, N N , N 
νομιξίας καὶ τὰς ἀκάρπους σπορὰς καὶ τὰς κατόπιν εὐνὰς 25 
Ν ^ , /, ^ 
καὶ τας ἀσυμφυεῖς avÓpoyvvovs κοινωνίας, ἑπομένους τῇ 


,ὔ 3t ἄν, ys , Y ^ ^ , c 
φύσει αὐτῇ ἀπαγορευούσῃ διὰ τῆς τῶν μορίων κατασκευῆς, 


2. Φαίδρῳ] Pag. 254. 17. μύξαι] μῦξαι F. 

5. βαίνουσιν] βαίνουσι MP. 18. δὲ ἡ] δὲ ἄρα ἡ N. 

6. Rom. i. 26 sq. ib. ἀπηυθυσμένου] ἀπευθυσμένου li- 
Io. ἄρρεσιν F. ἄρρεσι V. bri, ut supra. 

I3. λαγνιστάτοις DMh, et cum 22. κνηστιώντων  κνηστιῶν τῶν M P. 


rasura inter σ et 7,F,undeAayworo- Quod κνηστιώντων τῶν esse potest. 
τάτοις factum videtur, quod est in V. 
U 


290 CLEMENTIS [118. I1. 


, Ἃ / b! “ ^ ^ 
ovK εἰς παραδοχὴν σπέρματος, εἰς δὲ τὴν πρόεσιν αὐτοῦ TO 


» 3 » e ^ € / e / ^ ^ -— 
ἄρρεν ἀνδρωσασῃ. ὃ δὲ lepeuias ὁπηνίκα ἂν $n, TOUT 39 


» , , ^ N ^ é€ , E / 
ἐστιν δι αὐτοῦ TO πνεῦμα, “σπήλαιον ὑαίνης γέγονεν 
(Su. b! , ^ ^ , / 
ὁ οἰκὸς μου," τὴν ἐκ TOV νεκρῶν σωμάτων μυσαττόμενος 
* / ^ , / 

5 τροφὴν ἀλληγορίᾳ σοφὴ την εἰδωλολατρίαν διαβέβληκεν" 
^ N e , ^ e Ν SIN s ^ ^ 5 
δεῖ γὰρ ὡς ἀληθῶς ἁγνὸν εἰδώλων τὸν τοῦ ζῶντος οἶκον 

εἰναι θεοῦ. ! 
ΤΆ ^ x b 3 / 3 
88. Πάλιν ὁ Μωυσῆς καὶ rov λαγὼν ἐσθίειν ἀπαγο- 
GEO Y , N ^ Χ Ὕ ε Ν NUS / 
ρεύει" ὀχεύει yap πᾶσαν τὴν cpav ὁ λαγῶς, καὶ ἐπιβαίνει 
, ^ / , 3 » 2 » N 
το συγκαθεσθείσης τῆς θηλείας κατόπιν ἐπιῶν᾽ ἐστι yap 
5 IN ^ N N ^ N02 JP 5 /, 
ὀπισθοβατικὸν, κυεῖ δὲ κατὰ μῆνα καὶ ἐπικυϊσκεται" ὀχεὺῦ- 
N * 77 ^ N »^4^ , / € j,? Cc ^ 
era, δὲ kai τίκτει. τεκοῦσα δὲ εὐθὺς ὀχεύεται ὑφ οὗ àv 
, ^. » N Er A 5 ^ /, EY /, 
τύχῃ λαγωοῦ" ov yap evi ἀρκεῖται γάμῳ. καὶ συλλαμβάνει 
, » 7] » N X e 7 / b 
πάλιν ἔτι θηλαζομένη: ἔχει yàp τὴν ὑστέραν δικρόαν. καὶ 
Ν / , ^ » b 3. ὟΝ , 
150UXi TO κένωμα μόνον τῆς ὑστέρας ἱκανὸν αὐτῇ vyiverat 
/ 4 Ν b! M ^ ^ / 
συνουσίας ὁρμητήριον" TO γὰρ κενὸν πᾶν ἐπιθυμεῖ s Anpo- 
/ 3 » ^ , / ^ € , 
σεως" συμβαίνει δ᾽, ὅταν κυῶσι, θατερον μέρος τῆς ὑστέρας 
/ ^ , / * ΕῚ ^ ^ ^ 5 , 
κατέχεσθαι τῇ ἐπιθυμίᾳ καὶ ὀργᾶν. διὰ τοῦτο ἐπικυήσεις 
7 3 ^ 3 /, / ^ 3 7 
γίνονται αὐτοῖς. ἀπέχεσθαι τοίνυν σφοδρῶν τε ὀρέξεων 
Ἄς , ^ * ^ N X 3 /, € 
20 καὶ ἐταλλήλων συνουσιῶν καὶ τῆς πρὸς τὰς €yKUOUS ομι- 
, / / v 
λίας καὶ ἀλληλοβασίας koi παιδοφθορίας καὶ μοιχείας καὶ 
J € ^ A ^ , / e , 
λαγνείας ἡ τοῦ αἰνίγματος τοῦδε ἀπαγορευσις παρηνεσεν. 
Ψ » N , , , /, » € 
89. Ταύτῃ τοι ἀναφανδὸν ov δι αἰνιγμάτων ἐτε ὃ 
$5 yN 3 , ^ ^ ^ ^ € , 
αὑτὸς «myyopevaev Μωυσῆς γυμνῇ rn keQaAn, *ov πορ- 
[4 , / 3 , 49 7 Ἂν δὴ 
25 γεύσεις, οὐ μοιχεύσεις, οὐ παιδοφθορησεις᾽ λέγων. τὸ δὴ 
΄ ; ^ , * / / N PIE 
διάταγμα τοῦ λόγου παντὶ διατηρητέον σθένει kai οὐδεν 


5 ^ /, *« , 7 ^ 5 /, , 
οὐδαμῶς παρανομητέον οὐδὲ ἀκυρωτέον rag ἐντολὰς" ἐπι- 


I. πρόεσιν] προαίρεσιν N. 12. ὀχεύεται δὲ] δὲ om. DR. 
2. ἀνδρωσάσῃ] ἀνδρώσασα FMPV, 14. ὑστέραν] ὑστεραίαν pr. P. 
et ἡ superscripto Bh. ib. δικρόαν] διπλῆν margo F. 
3. ἔστιν F. ἔστι V. 20. ἐγκύους] ἐγκύλους EF. ἀγκύλους 
ib, Jerem. xii. 9. 
5. εἰδωλολατρίαν] εἰδωλολατρείαν F. 24. Μωυσῆς] Μωσῆς P. 
8. Μωυσῆς Potterus pro Μωσῆς. ib. Exod. xx. 14. 


ib. Aayóv] Aayó pr. P. 


35 


40 


C. X. s. 88—9o.] PAEDAGOGUS. 291 


48 θ la. x ^o Te EY Ν ^ , 0 , e 
υμίᾳ yap κακῇ ὄνομα ὕβρις, καὶ rov τῆς ἐπιθυμίας ἵππον 
€ M ε ’ ^ &c “ ^ 3 , 
υβριστὴν ὁ llAarov προσεῖπεν, “ἵπποι θηλυμανεῖς ἐγενη--: 
0 TÉ 4. » I4 N δὲ 3*8. ^ je) δί ^ 
ητέ noL" ἀναγνοὺς. τὴν δὲ ἐπὶ τῇ ὕβρει δίκην γνωριοῦσιν 
e Ko N / / 4 e N 
"uiv oi εἰς τὰ Σόδομα παραγεγονότες ἀγγείοις οὗτοι τοὺς 
5 
περᾶν ἐθελήσαντας Ub ἐπαισχῦναι αὐτῇ πόλει karé- 224 P. 
φλεξαν, δεῖγμα € ἐναβγες τοῦτο λαγνείας εὐικάῤπίον τὸ MP 
ὑπογράφοντες" rà yàp τῶν παλαιῶν συμπτώματα, ὡς kai 
/ ͵ N e / / 
πρόσθεν εἴπομεν, eig τὴν ἡμετέραν ἀναγεγράφαται vovOe- 
/ hy ^ ^ ^ / X Ἁ 
5o σίαν, ὡς μὴ τοῖς αὐτοῖς ἐνσχεθῆναι, φυλάξασθαι δὲ μὴ 
^ ς΄ 
περιπεσεῖν τοῖς ἰσοις. 10 
M N N N e ^ N ^ N M 
90. Xp» δὲ υἱοὺς μὲν ἡγεῖσθαι τοὺς παΐδας, εἰς δὲ ras 
^ NS , [4 € 3 / 5 ^ » 
γυναῖκας τας ἀλλοτρίας ὡς ἰδίας ἀφορᾶν θυγατέρας, kpa- 
^ e ^ 3, ^ w /, 
τεῖν T€ ἡδονῶν, γαστρός T€ ἔτι kal TOV ὑπὸ γαστέρα 
/ » /, , N 5d. N ’ὔ’ EY e 
83 S. δεσπόζειν ἀρχικώτατον. εἰ γὰρ οὐδὲ τὸν δάκτυλον ὡς 
€ € À / ^ ^ € δι , » ’ὔ ε € À a. I 
τυχε σαλεύειν τῷ σοφῷ ὁ λόγος ἐπιτρέπει, os ὁμολογοῦ- 15 
“. ^ N » ^ ^ 
σιν οἱ Στωϊκοὶ, πῶς οὐχὶ πολὺ πλέον τοῦ συνουσιαστικοῦ 
/ ^ / , 
ἐπικρατητέον μορίου τοῖς σοφίαν διώκουσιν ; ravTy μοι 
^ ἣν , ’ 9 ^ ej RN N ^ 
δοκεῖ καὶ ὠνομάσθαι αἰδοῖον, ὅτι χρὴ παντὸς μᾶλλον 
, ^ /, ^ / ^ N , ^ € N 
τούτῳ τοῦ σώματος TO μέρει χρῆσθαι μετὰ αἰδοῦς" ἢ yap 
, [74 ^ ^ e N ^ N 
φύσις ὥσπερ καὶ ταῖς τροφαῖς, οὕτω δὲ καὶ τοῖς κατὰ 20 
’ , 7d ^ / ^ 5 Ἁ 
νόμον γάμοις ὅσον οἰκεῖον καὶ χρήσιμον καὶ εὐπρεπὲς 
^ JN G e ex DA A Mw , 
5 χρῆσθαι ἐπέτρεψεν ἡμῖν, ἐπέτρεψεν δὲ ὀρέγεσθαι παιδο- 
, e N Χ ε b! 7, / EN 
ποιίας. ὅσοι δὲ τὴν ὑπερβολὴν διώκουσι, πταίουσι περὶ 
hl N / ^ , NY /, N N 
τὸ kara φύσιν, σφᾶς αὑτοὺς βλάπτοντες κατὰ τὰς παρα- 
, 7 * ^ N ^ 7 
νόμους συνουσίας. ἔχει γὰρ ὀρθῶς παντὸς μᾶλλον μὴ 
^ , ^ N ^ » ἥ 
ποτε κοινωνεῖν καθάπερ θηλειῶν πρὸς μῖξιν ἀφροδισίων 


^ ^ N * εἰ N , 4 N , / 3» 
τοῖς νέοις. διὸ καὶ “ μὴ εἰς πέτρας τε καὶ λίθους σπείρειν, 


ho 
οι 


2. Jerem. v. 8. M. ἀναγέγραπται Árcerius. 

4. ἡμῖν] ὑμῖν D. I2. κρατεῖν τε] κρατεῖν δὲ N. 

5. περῶν BM et in litura P. 22. χρῆσθαι addidit Heinsius. 
πειρᾶν F'V. 24. αὐτοὺς] αὑτοὺς M. 

Se CE. Cor.cl. xxx. 26. πρὸς μῖξιν] πρὸς μίξιν (μίξιν 

ib. τὴν] ἣν pr. P. pr. P.) codices, non πρόσμιξιν ut V. 


10. ἀναγεγράφαται] ἀναγεγράφατε 27. Levit. xvlll. 22. 
c Um 


IT Nd 


452" 


292 CLEMENTIS [Lis. II. 


b 3 / / 7 , , * 
φησὶν ὁ ἐκ Μωυσέως φιλόσοφος, * or. μήποτε φύσιν τὴν 
LT / , / 1 
αὐτοῦ ῥιζόθεν λήψεται γόνιμον." 
^ ^ , N /, / 
91. Πάνυ γοῦν ἐμφανέστατα διὰ Μωυσέως ὁ Aoyos 
, éc ^ b! » , 204 , 
παρήγγειλεν “καὶ μετὰ ἄρρενος ov κοιμηθήσῃ κοίτην 
/ ᾽ὔ 7 , 49 Ν N b , , 
5 γυναικείαν, βδέλυγμα yap ἐστι." pos δὲ koi ἀρούρης 
“4 /. / Jj * ^ * 9 
θηλείας ἀπέχεσθαι πάσης, ὅτι μὴ τῆς ἰδίας, O καλὸς ἐκ 
^ y ^ /, /, 
τῶν θείων avaAeyouevos γραφῶν συνεβούλευσεν IIAarov 
3 ^ Ν , , /, ςς Ν Ν X ^ ^ 
ἐκεῖθεν ro νόμιμον ékAa(8ov. “ καὶ πρὸς τὴν γυναῖκα τοῦ 
/ » / / ^ / ^5 
πλησίον gov ov δώσεις κοίτην σοῦ σπέρματος TOU ἐκμιαν-- 
^ N , y ' L Á ,ὕ * 
10 θῆναι πρὸς αὐτὴν." avra δὲ παλλακίδων σπέρματα καὶ 
, * ^ ev s FN , » , * M 
νοθα. μὴ σπεῖρε ov μὴ βούλοιο ἂν σοι φύεσθαι τὸ σπαρεέν, 
N N e / hl ^ Ν /, ^ 
225.190€ μὴν ἁπτεσθαι τινος πλὴν γαμετῆς TO παράπαν τῆς 
^ N 5 e , ^ ΝΥ * 
σεαυτοῦ γυναικὸς, ἐξ ἧς μόνης καρποῦσθαι τὰς σαρκὸς 
b! / ^ / / N ^ 
ἡδονὰς δίκαιον εἰς διαδοχας γνησίας. νόμιμα yap ταῦτα 
7 ^ , ν᾿, / / ^ P 
τῷ μόνα TQ λόγῳ. θείας γέ τοι μοίρας τῆς δημιουργικῆς 
, ^ » , 7 » Ν / 
μεταλαβοντας σπέρμα ovk ékpurréov οὐδὲ καθυβριστέον, 
5ῸΧ N , /, 
οὐδὲ μὴν κερασβόλα azrapréov. 
ε ^ 5 x e ^ EY ^ ^ 
92. O γοῦν αὑτὸς οὗτος Μωυσῆς kai ταῖς γαμεταῖς 
^ / » ^ ^ , 
αὐταῖς ἀπαγορεύει πλησιάζειν, ἣν ταῖς ἐπιμηνίοις καθάρ- 
, » , /, 37v res 
20 σεσιν ἐνεσχημέναι τύχωσιν. οὐ γὰρ πω εὔλογον τῷ ἀπο- 
, ^ 7 N /, ^ ᾽ὔ 
καθαρματι τοῦ σώματος τὸ γονιμώτατον τοῦ σπέρματος 
ΩΝ y 3 // » , »« N 5 , 
καὶ uer ὀλίγον ἄνθρωπον μολύνειν, οὐδὲ μὴν ἀποκλύζειν 
^ e ^ ^ e e , EY , /, » 
TQ ῥυπαρῷ τῆς ὕλης ῥεύματι καὶ ἀποκαθάρματι σπέρμα 
/ N ^ ^ , , / 5 y 
γενέσεως εὐφυὲς τῶν τῆς μήτρας ἀποστερούμενον avÀa- 
» 7 ^ ^ € y , , ^ e ^ 
25 κων. οὐδέ τινα τῶν παλαιῶν 'Efpaiov ἐγκύμονι τῇ αὑτοῦ 
S , / N Ἂν € X ^ , 
γυναικὶ συνιόντα παρήγαγεν: ψιλὴ yap ἡδονὴ, κἂν ἐν 
͵, ^ ΄ πὲ. "5 Ny s y 
γάμῳ παραληφθῇῃ. παράνομος ἐστι καὶ ἀδικος καὶ ἄλογος" 


» N € ^ , /, ^ 3 /, Ἁ » 
ἐμπαλιν δὲ ὁ Μωυσῆς ἀπάγει τῶν εγκυὼν TOUS ἄνδρας 


2. αὐτοῦ) αὑτοῦ ΕΜ. 23. σπέρμα scripsi pro σπέρμα δὲ. 

4. συνεβούλευσεν MPV. συνεβού- 24. εὐφυὲς Potterus pro εὐφυᾷ. 
λευσε F. 25. αὑτοῦ] αὐτοῦ libri. 

8. Levit. xviii. 20. 27. καὶ ἄλογος] kai ἄνομος addit 


Io. ἄθυτα ex Platone pro ἄθετα. ^ Pal. 
13. σεαυτοῦ N. ἑαυτοῦ ceteri. 


C. X. s. 91—93.] PAEDAGOGUS. 293 


» * / IA Y t / e 
ἄχρις ἂν ἀποκυήσωσιν' TQ ὄντι γὰρ ἡ ὑστέρα ὑποκει- 
/, ^ ^ , , /, Ἁ ^ , 7 ^ 
25 μένη μεν τῇ κύστει, ἐπικειμένη δὲ τῷ ἐντέρῳ τῷ καλου- 
s , Loos E. / N , N ^ 3, , ^ 
μένῳ ἀρχῷ ἐκτείνει τὸν τράχηλον μεταξὺ τῶν oov ἐν τῇ 
/, ^ Ν / ^ 7] "e / * 
κυστει, καὶ TO στόμιον τοῦ τραχήλου, ᾧ προσίεται TO 
/ ΄ὔ 7 527 » - 
σπέρμα, πεπληρωμένον μέμυκεν, αὖθις τε ἀποκενοῦται 5 
/ / 5 ΄,ὕ Ν N N 2 , / 
καθαιρομένη κυήσει, ἀποθεμένη δὲ rov καρπὸν erra. ἐπιδέ- 
N , 3 3 N N € ^ 3 » / ^ 
χέται τὸν σπόρον. ovk αἰσχρὸν δὲ ἡμῖν ἐπ ὠφελείᾳ τῶν 
» , »N N / y e 5 » / 
ἀκουόντων τὰ κυητικὰ ὀνομάζειν ὄργανα, ov οὐκ ἐπῃσχύνθη 
s f , 
τὴν δημιουργίαν ὁ θεὸς. 
^ 7 € € / , // - 
93- Διψῶσα τοίνυν ἡ ὑστέρα παιδοποιίας προσίεται το 
Ἂ N N / ^ / ^ 
3o T)v σπορᾶν, kai TO ἐπίψογον τῆς συνουσίας ἀρνεῖται, 
Ν b v , / / » b , / 
pera τὴν σπορὰν ἀποκλείουσα τέλεον ἤδη τὴν ἀσέλγειαν 
, ^ , N /, ^ Z 
μεμυκότι TQ στόματι. αἱ δὲ ὀρέξεις αὐτῆς αἱ τέως περὶ 
N , ἈΝ 7 3 ^ 
τας φιλοστόργους avum Aokas δεδονημέναι, ἀποστραφεῖσαι 
y Ν N / , , ^ ^ 
€vOÓov περὶ τὴν παιδοποιίαν ἀσχολούμεναι, συνεργοῦσι τῷ 15 
^ , b! / , / N / » 3 
δημιουργῷ. οὐ δὴ θέμις ἐργαζομένην τὴν φύσιν ἤδη ἐνο- 
^ y / , [74 [74 N € /, 
χλεῖν ert περιττεύοντας εἰς ὕβριν: ὕβρις δὲ ἡ πολυώνυμος 
M ^N , N , ^ M ^ ^ , / Χ 
καὶ πολυειδὴς, ἐπειδὰν ἐκτραπῇ κατὰ τοῦτο τῆς ἀταξίας τὸ 
, Ν N N , / / / b 
35 μέρος TO κατὰ τὴν ἀφροδίτην, λαγνεία κέκληται" τὸ λαγ- 
hy * ^ y Ν ^ Ἁ ’ ^ 
VLKOV καὶ δημῶδες kai ἄναγνον TO περὶ τὰς ὀχείας TO 20 
M , / ^ LM M4 , e , 7 
καταφερὲς ἐμφαίνοντος τοῦ ὀνόματος, ἐξ ὧν αὐξηθέντων 
N N ^ /, ^ » 
τὸ πολὺ τῶν νοσημάτων πλῆθος ἐπισυμβαίνει, φιλοψία, 
/ N , / 
φιλοινία, φιλογυνία, kai δὴ koi «acria καὶ φιληδονία 226 P. 
^ e , , , N / " 
πᾶσα, ὧν τυραννεύει ἐπιθυμία. μυρία δὲ τούτοις αὔξεται 
N , E € N 3 ^ 5 
ἀδελφὰ παθήματα, ἐξ ὧν τὸ ἀκόλαστον κορυφοῦται ἦθος" 25 
/ N € "1A e / /, f^ 
λέγει δὲ ἡ γραφὴ “ ἑτοιμάζονται ἀκολάστοις μάστιγες 
7 57 , , N Νὴ ^ , / 
4o καὶ τιμωρίαι ὠμοις ἀφρονων,᾽ τὴν ἰσχὺν τῆς ἀκολασίας 
EY N » e N ςς 37 τ , 49 ^ 
καὶ τὴν εὐτονον ὑπομονὴν *ogovs adpovov" καλοῦσα. 
Ἁ ^ / ςς » ᾿ς , Ν Le / , /, 
διὰ τοῦτό TOL “ ἀπόστησον ἀπὸ τῶν δούλων cov ἐλπίδας 
ee 


A lY , / 99 Ν » ^ , L4 x9 
κενᾶς, kal ἐπιθυμίας φησὶν “ ἀπρεπεῖς ἀπόστρεψον «m 3o 


20. καὶ δημῶδες] τὸ δημῶδες Ν. 26. Proverb. xix. 29. 
29. Eccles. xxiii. 4-6. 


204 CLEMENTIS [118. II. 


, ^ / Μ“ Ν » M , 7 
ἐμοῦ, κοιλίας ὄρεξις kal συνουσιασμὸς μὴ καταλαβέτωσάν 
49 3 , , N Χ δ ^ » 
pe." πόρρωθεν οὖν ἀπερύκειν χρὴ τὴν πολλὴν τῶν ἐπι- 
΄ / 3 Ν ^ / 7 
βούλων κακουργίαν: ov γὰρ εἰς τὴν ἵζράτητος πήραν 
, , , »q«. , Ν ε ’ , , ^ 3 b 
μόνην, ἀλλ᾽ οὐδε εἰς τὴν ἡμετέραν πολιν εἰσπλεῖ οὐ μωρὸς 
’ ΣῸΝ /, ^ , , , 
5 παράσιτος, οὐδὲ λίχνος πόρνος πυγῇ ἀγαλλόμενος, ov 45 
, 5, Ἁ y ^ ^ 
δολερὰ πόρνη; ἀλλ᾽ οὐδὲ ἄλλο τι τοιοῦτον ἡδονῆς θηρίον. 
Y - ^ /, 9- 0 I 
πολλὴ οὖν ἡμῖν ἐγκατεσπάρθω παρ᾽ ὅλον TOv βίον ἀξιο- 
πραγία. 
/ ^ 5 ^ /, ^ ’ 9 Ν 
94. Καθόλου μὲν οὖν ἢ γαμητέον ἢ γάμου εἰς τὸ παν- 
N / » ^ / Ν᾽ ^ ε 3 
το τελὲς kaDapevréov: ἔχεται γὰρ ζητήσεως καὶ τοῦτο, ὡς ἐν 
"^ EY 9 7 e ^ δεὸ ἫΝ , δὲ ὌΝ ^ , 
τῷ περὶ ἐγκρατείας ἡμῖν δεδήλωται. εἰ δὲ αὐτὸ τοῦτο εἰ 
/ 5. 7 / ^ ^ , / » INC 
γαμητέον ἐδέησε σκέψεως, πῶς àv ἐπιτραπείη ἀνέδην ka- 
᾽ὔ ^ Y 7 ^ 
θάπερ τροφῇ, οὕτω δὲ kai συνουσίᾳ ὡς ἀναγκαίῳ kexpr)- 
» 3 ^ ^ ^ Á 
σθαι ἑκάστοτε; ἔστι γοῦν συνιδεῖν ἐξ αὐτῆς καθάπερ 
/ N ^ , N 
τῷ στήμονας τὰ νεῦρα διαφορούμενα καὶ περὶ τὴν ἐπίτασιν 50 
^ [4 b! M 
τῆς ὁμιλίας διαρρηγνύμενα, ναὶ μὴν καὶ ἀχλὺν περισκε- 
7 ^ / , AY N , 
δάννυσι τοῖς αἰσθητηρίοις, κόπτει δὲ καὶ TOUS τόνους. 
N ^ NN ^ Os ἢ , PONES ^ » 
σαφὲς τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν ἀλόγων ζῴων καὶ ἐπὶ τῶν ἐν 
, : , (3i e ^ ^ ^ 
ἀσκήσει σωμάτων, ὧν οἱ ἀπεχόμενοι ἐν τοῖς ἀγῶσι τῶν 
, N ' /, ^ 
20 ἀντιπάλων περιγίνονται, τὰ δὲ ἐπάγεται τῆς ὀχείας περιελ- 84 S. 
, Ν , , , / 
κόμενα, μονονουχὶ συρόμενα, ἰσχύος ἁπάσης καὶ ὀρούσεως 
, / b! 3 N 
227 P.TéÀeov κεκενωμένα. μικρὰν ἐπιληψίαν τὴν συνουσίαν ὁ 
3 J 3» A , 9 us. e , 
Αβδηρίτης ἔλεγεν σοφιστὴς, νόσον ἀνίατον ἡγούμενος. 
^ i / /, ^ ^ 
ἢ yap οὐχὶ kai ἐκλύσεις παρέπονται τῷ μεγέθει τῆς ἀπου- 
, 5, /, » N 5 5 /, , , d 
25 σίας ἀνατιθέμεναι ; ἄνθρωπος γὰρ ἐξ ἀνθρώπου ἐκφύεταί 
Ν , ^ [4 Ν / ^ , e 
re καὶ ἀποσπάται. Opa TO μέγεθος τῆς βλαβης" ὅλος 


3, » ^ N / y M 
ἀνθρωπος ἀποσπᾶται κατὰ συνουσίας ἀπουσίαν. φησὶ5 i 


4. μόνην] μόνον Meinekius. 16. vai] καὶ BR. 

5. πόρνος] πόρνης Diog. L. 6, 85. ib. περισκεδάννυσι] περισκεδαννύ- 

ib. πυγῇ] πηγῇ ΕΝ. ουσι FPV. 

6. ἡδονῆς] ἧττον (vel δοῦλον) ἡδο- 20. ἐπάγεται ΒΝΗ͂. ἀπάγεται 
νῆς Meinekius. FMPV. 


7. ἐγκατεσπάρθω  ἐγκαταπεπάρθω N. 24. j| ? FP. 7 V. 
IO. ὡς (vel kal) addidi. 1b. ἀπουσίας] συνουσίας ΒΗ. Pal. 


C. X. s. 94—96.] PAEDAGOGUS. 295 


M! ^ ^ ^ ^ / M! 
yàp “τοῦτο νῦν ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων μου, καὶ σὰρξ ἐκ 
^ , 45 ^ » € » ^ ^ 
τῆς σαρκὸς μου." τοσοῦτον &pa 0 ἀνθρωπος κενοῦται TQ 
7 r4 ^ ^ / » * ^ / N 
σπέρματι, ὅσος ὁρᾶται TQ σώματι: ἀρχὴ γὰρ γενέσεως TO 
5 , , x Ν ^ ej € N 5 , 
ἀπαλλαττόμενον, ἀλλὰ καὶ τῆς ὕλης 0 (pao uos ἐκταραττει 
, N 7 ^ 7 
καὶ συγκρούει τὴν ἁρμονίαν τοῦ σώματος. 
τὶ ^ 5 , 5 ^ € N N - mE 4 ^ 
95. ᾿Αστεῖος οὖν μάλα ἐκεῖνος ὃ πρὸς TOv ἐρόμενον πῶς 
y N N » ^ , , / y 3 
ἐχοι πρὸς τὰ ἀφροδίσια, εὐφήμει, aas, ἄνθρωπε, ἀσμε- 
/, /, N /, [74 ^ 
τογέστατα μέντοι αὐτὰ ἀπέφυγον ὥσπερ λυττῶντα kai 
2) , 2 3. 9 / Ne / Nus 3 
ἄγριον δεσπότην. &ÀX ἐγκεκρίσθω δὴ ὃ γάμος kai ἐγκα- 
: /, , N £ ͵ / N 
τατετάχθω: πληθύυνεσθαι γὰρ ὁ κύριος βούλεται τὴν 
, . / /, N ^ 
ἀνθρωπότητα, ἀλλ᾽ οὐκ ἀσελγαίνετε λέγει, οὐδὲ σφᾶς 
» N /, , » / , 5 / € ^ 
αὐτοὺς καθάπερ εἰς ὀχείαν γεγονότας ἐκδίδοσθαι ἡδοναῖς 
» e£ 7 N € ^ M 3. N 
ἠθέλησεν. δυσωπείτω δὲ ἡμᾶς ὁ παιδαγωγὸς δι  ECeku]A 


^ éc ΄ Ν / € ^ 49 32, Ἁ ἮΝ 
βοῶν “ περιτέμνεσθε τὴν πορνείαν vuv." eye, τινὰ καιρὸν 


» , , Ν NC ^ , Ν N N 9 
εὐθετον εἰς σπορον καὶ τὰ ἀλογα τῶν ζῴων. τὸ δὲ μὴ εἰς: 


ὃ Χ /, 3 / » * ^ » ^ hj 
παίδων γονὴν συνιέναι ἐνυβρίζειν ἐστὶ τῇ φύσει, ἣν χρὴ 
/, , Z Ν Ν ^ Zu 
15 διδάσκαλον ἐπιγραφομένους τὰς σοφὰς τοῦ καιροῦ ἐπιτη- 
^ / N ^ , x IN N e / 
pev παιδαγωγίας, (τὸ γῆρας λέγω καὶ τὴν παιδικὴν ἡλικίαν 

/, ^ N Ν /, 7 Χ 
παρεισάγουσαν" τοῖς μὲν γὰρ οὐδέπω συνεχώρησεν, τοὺς 
M ^, , ^ NM 3 7 ^ 
δὲ οὐκέτι βούλεται γαμεῖν, πλὴν οὐ πάντοτε γαμεῖν.) 
/, ^ € 7/ y 5 € ^ r4 
γάμος δὲ ἡ παιδοποιίας ὄρεξις, οὐχ ἡ τοῦ σπέρματος 
3, ’ὔ’ e P4 
ἄτακτος ἔκκρισις 7) παράνομος καὶ ἡ παράλογος. 
Ἁ 7] ^ € ^ J 
96. Kara φύσιν δ᾽ àv ἡμῖν συγχωροίη ὃ βίος ἅπας 


^ ^ , ^ y N 7 7 N , 
Κρατουσι TOV ἐπιθυμιῶν ἄνωθεν HP?) ΚΤεινουσι ΤΕ TO €K 


2o προνοίας θεϊκῆς φυόμενον τῶν ἀνθρώπων γένος kakoréxvots 
I. Genes. ii. 23. clis vol. 8. p. xiij. ed. Oxon. ubi 
7. ἔχοι] ἔχει R. Pal. adde Clem. Alex. Strom. 3. p. 519. 
ib. εὐφήμει] Hoc dictum memo- ed. Pott. 
rat Plato Rep. 1. p. 329. et repe- 9. ἐγκατατετάχθω] κατατετάχθω 
tiverunt Athen. 10. p. 51o. Sto- : 
baeus Flor. 6, 1. Pseudo-Aeschines IO. πληθύνεσθαι] e super αἱ F. 


Epist. 5. p. 673. ed. Reisk. Cicero I4. περιτέμνεσθε] περιτέμνεσθαι P. 
De Senect. c. 14. Valerius Max. ib. Cf. Ezech. xliii. 9. xliv. 7. 
4; 3, 2. Ammianus Marcell. 25, 23. συγχωροίη N. χωροίη ceteri. 
4, 2: de quo dixi in Vita Sopho- 


296 CLEMENTIS [Lis. II. 


^ 2 Ἁ Ψ ^ 
μηχαναῖς" αὗται γὰρ πορνείας ἐπὶ καλύμματι τοῖς εἰς 
^ ^ N 7 y 
παντελῆ κατασπῶσι QOopav φθορίοις συγχρώμεναι Qap- 
" , / ej "^ 0» / δὴ , 
μάκοις ἐξαναλίσκουσιν ἅμα τῷ ἐμβρύῳ τὴν φιλανθρωπίαν. 
3 - /, ^ , / 
ἀλλ᾽ οἷς ye συγκεχώρηται γῆμαι, τούτοις ἐδέησεν παιδα- 
^ N Ἐν δίς ’ N N ^ / 
τς γωγοῦ, ὡς μὴ μεθ᾽ ἡμέραν τὰ μυστικὰ τῆς φύσεως ἐκτε- 
᾿ ^ 1d N /, ^ ^ y 
λεῖσθαι ὄργια, μηδὲ ἐξ ἐκκλησίας, φέρε, ἢ ἀγορᾶς ἥκοντα 
ε N » , 3 4 / € / 9 AS s 
εωθινὸν ἀλεκτρυόνος ὀχεύειν δίκην, ὁπηνίκα εὐχῆς kai 
5 / P ^ 3 e / ^ 74 y 
ἀναγνώσεως kai τῶν μεθ᾽ ἡμέραν εὐεργῶν ἔργων 0 καιρὸς" 
« /, N 7 / N N / IN 
ἑσπέρας δὲ ἀναπαύσασθαι καθήκει μετὰ τὴν ἑστίασιν καὶ 25 
N Χ 3 ^ [4 J / 
10 μετὰ τὴν ἐπὶ ταῖς ἀπολαύσεσιν εὐχαριστίαν. 
» Ἁ N € , N y 
97. Οὐκ ἀεὶ δὲ καιρὸν ἐνδίδωσιν ἡ φύσις τὴν ἔντευξιν 
^ , ^ N , € 7 
τοῦ γάμου τελειοῦσθαι: καὶ yap ποθεινοτέρα ἢ χρονιωτέρα 
συ Aokn , * δ᾽ e , 7 / , À 
μπλοκη. ov μὴν οὐδ᾽ ὡς ἐν σκότῳ νύκτωρ ἀκολαστη- 
jd » 3 3 7 ^ ^ Ν 9 ^ € EY ^ 
τέον, ἀλλ ἐγκαθειρκτέον τῇ Ψυχῇ τὸ αἰδῆμον οἱονεὶ φῶς 
^ ^ Σ»ῸΝ N ^ e / , 
15 τοῦ λογισμοῦ" οὐδὲν γὰρ τῆς ἱστουργούσης llgveAozgs 
/ » xe 7 N N , 
διοίσομεν, μεθ᾽ ἡμέραν μὲν τὰ σωφροσύνης ἐξυφαίνοντες 
" N N , N , 4 
δόγματα, νυκτὸς δὲ ἀναλύοντες, ἐπὴν εἰς κοίτην ἴωμεν" εἰ 
N Υ / 7 y N / ^ 
yop σεμνότητα ἀσκητέον, ὥσπερ οὖν πολὺ πλέον τῇ 30 
^ ^ N , /, N 4 
γυναικὶ τῇ ἑαυτοῦ τὴν σεμνότητα ἐπιδεικτέον τὰς ἀσχή- 
N , ^ N ^ 
20 μονας συμπλοκὰς παραιτουμενον᾽ kai τῆς πρὸς τοὺς πλη- 
/ € / / 5) 4 , 
ciov ἁγνείας ἡ €exéyyvos πίστις οἴκοθεν παραγινέσθω. οὐ 
X y y N , ^ v 
γὰρ ἔστιν, οὐκ ἔστι σεμνὸν παρ᾽ ἐκείνῃ νομισθῆναι, παρ᾽ » 
N N /, ^ 7 ^ 
τὸ σεμνὸν ovk ἐμμάρτυρον δείκνυται ἐν αὐταῖς ἐκείναις ταῖς 
5 / € ^ » Ν .5 ^ , / y 
ὀξείαις ἡδοναῖς. εὔνοια δὲ ὀλισθηρῶς εἰς συνουσίαν ἔχειν 
^ ^ / ^ /, 
25 ὁμολογοῦσα ὀλίγον ἀνθεῖ καὶ συγγηράσκει τῷ σώματι, 


» » c N Ν Ψ / ^ 3 / 
ἐσθ᾽ ore δὲ καὶ προγηράσκει μαρανθείσης τῆς ἐπιθυμίας, 35 


cum var. lect. προσήκε. | Eodem 
modo variatur in codicibus Mac- 


I. ἐπὶ καλύμματι Cotelerius ad 
Constit. Apostol. 7, 3. pro ἐπικα- 


λύμματι. 

ib. εἰς scripsi pro ἐς, cujus scrip- 
turae apud Clementem auctoritas 
nulla est. 

6. ὄργια] ὅργια FPV. 

9. kaÜke V . προσκαθήκει ΒΜΜΝΡΡΗ. 
πρὸς καθήκει P. quod est καθήκει 


Cab. zi, 30, 20. 
15. ἱστουργούσης] ἱστοργούσης M. 
17. ἐπὴν] Immo ἐπὰν, nisi Ho- 
mericam formam praetulit. 
22. οὐκ ἔστι N. οὐκ ἔτι ceteri. 
25. συγγηράσκει) συγ ab alia m. 
ἴῃ F 


PAEDAGOGUS. 2017 


C. X. $. 97—99.] 


« ’ Ν , , e N 4 
ὁπόταν τὴν γαμήλιον σωφροσύνην ἑταιρικαὶ καθυβρίσωσιν 
« ^ ^ , Z [4 
ἡδοναί: πτηναὶ γὰρ αἱ τῶν ἐρώντων καρδίαι καὶ σβέννυται 
Mi /, N » i ^ Ν 
μετανοίᾳ τὰ φίλτρα, τρέπεται δὲ πολλάκις τὸ φιλεῖν εἰς τὸ 
^ , / ^ 7 7 
μισεῖν, ὁπόταν αἴσθηται τῆς καταγνώσεως ὁ κόρος. 
ε ,ὕ" Ἀν 5 ΄ὕ « / , / 
98. Ῥημάτων δὲ ἀκολάστων καὶ σχημάτων ἀσχημο- 5 
€ ^ /, , Ν Ν 
vov εἐταιρικῶν φιλημάτων τε ὀνόματα πορνικα καὶ τοιου- 
, ^, ^ 7 ΄ / 
τωνί τινων λαγνευμάτων οὐδὲ ἐπιμνηστέον, TQ μακαρίῳ 
7 3 / /, 7 ςς / ^ ^ 
πειθομένοις ἀποστόλῳ, διαρρηδὴν λέγοντι “ πορνεία δὲ καὶ 
3 , ^ ^ / NL »ἤ , SS 
4o ἀκαθαρσία πᾶσα ἢ πλεονεξία μηδὲ ὀνομαζέσθω ἐν ὑμῖν 
N ’ , 5 ^ / , 
KaÜcs πρέπει ἁγίοις." εὖ γοῦν τις εἰρηκέναι φαίνεται, 
7 57 Ν 5Ὰ. 7 3 b e. NC 
συνουσία ὦνησεν μεν οὐδένα, ἀγαπητὸν δὲ ei μὴ e9Aawev: 
€ b! ^ ^ , N , S ὦ CN SEN, 
7 μὲν yop kara νόμον σῴφαλερᾶ, εἰ μὴ ὅσον αὐτῆς ἐπὶ 
ὃ / Ν δὲ ^ , e * 4 e : 
παιοοποιίιᾳ, περι O€ τὴς παραάνομοῦυ ἢ γραφὴ λέγει “γυνὴ 229 P. 
/ » y , e A! /, 
μισθία igo σιάλῳ λογισθήσεται, ὕπανδρος δὲ πύργος 
/, ^ ’ὔ , ^ M N N 
θανάτου τοῖς χρωμένοις." κάπρῳ ἢ avi TO ἑταιρικὸν ἀπεί- 
"A / N 7 5) Ν 7, 
κασε πάθος, θάνατον δὲ ζητούμενον εἴρηκεν τὴν μοιχείαν 
΄ 7 5 N , e 
45 ἐπὶ πόρνῃ τηρουμένῃ, οἶκον δὲ καὶ πόλιν, ἐν y ageA- 
J 
γαίνουσιν. 


x Ν αν κα ar x6 com $-5 , ’ὔ 
99. Ναὶ μὴν καὶ ἢ παρ "uv ποιητικὴ ὀνειδίζουσά πως 


’ 
γράφει 20 
: ^ Ν Nu ^ ^ » 
μοιχεῖαι παρὰ σοί re καὶ ἀνδρῶν μῖξις ἄθεσμος 
θηλυγενὴς ἄδικός τε, κακὴ πόλι, πάντ᾽ ákáÜapre 
» δὲ 3, ^N z 
ἐμπάλιν δὲ ἀγαται rovs σώφρονας 
y ἘΣ *$ / / , 2 Ν » 
οὔτε ἐπ᾽ ἀλλοτρίᾳ κοίτῃ πόθον αἰσχρὸν ἔχοντας 
y , e 
οὐδὲ ἐπ᾽ ἄρρενος ὕβριν ἀπεχθέα re στυγερήν re 25 


1. καθυβρίσωσιν Hoeschelius pro 
καθυβρίσουσιν. 

8. πειθομένοις] πειθομένοι libri. 

ib. Ephes. v. 3. 

I3. Eccles. xxvi. 22. 

14. σιάλῳ] σιάλων BR. χοίρῳ su- 
perscr. in M. 

ib. λογισθήσεται νομισθήσεται Pal., 
sed altero superscripto. 

τό. εἴρηκεν FMP. εἴρηκε V. 

19. ἡμῖν Pal. ὑμῖν FMV. 

21. μοιχεῖαι] μοιχεία Sylb. et eo- 


dices duo in Orac. Sibyll. 5, 166. 
ib. ἀνδρῶν] παίδων Orac. Sib. 

ib. μῖξις ἄθεσμος Sylb. ex Orac. 
510. pro μέξεις ἄθεσμοι. 

22. κακὴ πόλι ex Orac. Sib. pro 
κακήπολι. 

24. οὔτε ἐπ’---Ἶ In Orac. Sib. 4, 
33. est, οὐδ᾽ ἀρ᾽ ἐπ᾽ ἀλλοτρίης κοίτης 
πόθον αἰσχρὸν ἔχοντες | οὔτ᾽ ἐπὶ ἄρ- 
σενος ὕβριν ἀπεχθέα τε στυγερήν τε. 


10. ἐπ᾿] vr ΒΗ 


298 CLEMENTIS [Lis. II. 


€ , [r4 Ν , [4 e ^ e Ν 
ὁρμωμένους, ὅτι παρὰ φύσιν ravras ἡγοῦνται οἱ πολλοὶ 
SN Ν ^ e y X , , L4 
τρυφὰς τὰς ἑαυτῶν ἁμαρτίας, οἱ δὲ τούτων ἐπιεικέστεροι 
M 5 N e /, [2 ^ * ^ 
γνωρίζουσι μὲν οὔσας αὐτὰς ἁμαρτίας, ἡττῶνται δὲ τῶν 50 
e ^ N , , ^ / ^ 
ἡδονῶν. καὶ TO σκότος αὐτοῖς ἐστι προκάλυμμα τῶν 
^ » N Ν e ^ /, , 
5 παθῶν" μοιχεύει γὰρ τὸν ἑαυτοῦ γάμον ὃ ἑταιριζόμενος 
N , ^ ^ ^ 3, 
αὐτὸν καὶ ovk ἀκούει τοῦ παιδαγωγοῦ βοῶντος “ ὃ ἀἄνθρω- 
πος 0 ἀναβαίνων ἐπὶ τῆς κλίνης αὐτοῦ, ὃ λέγων ἐν τῇ 
πος ἧς κλινὴς ; γ τῇ 
^ 7 € ^ , / [4 ^ /, 
ψυχῃ: Τίς με ορᾳᾷ: σκοτος κυκλῳ μου καὶ οἱ TOLXOL G'KE7r?) 85 S. 
AN » ^ / N e J / , ^ 
μου, καὶ οὐθεὶς βλέπει rag ἁμαρτίας μου" τί εὐλαβοῦμαι 
N / GA 45 , N fe 
1045 μνησθήσεται ὁ ὕψιστος :᾿ ταλάντατος μὲν οὗτος, 
Ἂ *. ἊΝ , / N M N 
ὀφθαλμους ἀνθρώπων δεδιὼς μόνους, λήσειν δὲ rov θεὸν 
^ , Ἁ , ON (2 * y. 
ὑπονοῶν. * ov yap ywoaket" φησὶν ἡ γραφὴ * ὅτι ὀφθαλ-- 
Y / QU / οἷς ἢ / / 
μοὶ κυρίου ὑψίστου μυριοπλασίως ἡλίου Qoreworepot 
, ^ 3 7] /, € N 3 /, A: 
εἰσιν, οἱ ἐπιβλέπουσι πάσας ὁδοὺς ἀνθρώπων koi κατα- 
^ , , 4 W 49 / ’ € 
15 νοοῦσιν εἰς ἀποκρυῴα μέρη." ταύτῃ τε παλιν ὃ παιδα- 5 
v , ^ ^ Χ € J. » 5 
γωγὸς αὐτοῖς ἀπειλεῖ δια Ἡσαΐου λέγων “ οὐαὶ οἱ ἐν 
/ β λὴ 7) ἊΣ » : 2 . " S i ES 2. 225 
κρυφῇ βουλὴν ποιοῦντες, καὶ ἐροῦσι: τὶς ἡμᾶς ὁρᾷ: 
λ /, N N 5 Ν , Ü N ^ N δὲ N 
ἤσεται μὲν yap ἰσως τὸ αἰσθητὸν φῶς ris, τὸ δὲ νοητὸν 
, , , ^ e € , ^ N ^ / 
ἀδυνατὸν ἐστιν, ἢ ὡς φησιν HpakAeros, “τὸ ug O)vov 
^ » ,F 49 ^ 7 5 /, 
20 ποτε πῶς ἂν τινα Àa0or;" μηδαμῶς τοίνυν ἐπικαλυπτώ- 
^ , N Ἁ ^ » € CN ςς Ν e 3» 
μεθα τὸ σκότος, τὸ yap φῶς ἐνοικον ἡμῖν" “ καὶ ἡ σκοτία 
N ἐξ 5 hy 5, ’ὔ 593 y N 5 N [4 
230 P. φησὶν * αὐτὸ οὐ καταλαμβάνει, καταυγάζεται δὲ αὐτὴ ἡ 
N ^ 7] ^ N N 3 EN ^ , ^ 
νὺξ τῷ σώφρονι λογισμῷ: λογισμοὺς δὲ ἀνδρῶν ἀγαθῶν. 
N y / , € , 
τοὺς ἀκοιμήτους λύχνους ὠνόμασεν ἡ γραφη. 10 
y , ^ /, 5.15» - /, 
25 | 100. Kairo: τὸ ye πειρᾶσθαι λανθάνειν ἐφ οἷς parre 


ς ^ e / 5 N ^ NON € /, 
τις ὁμολογοῦντος ἁμαρτάνειν ἐστὶν, πᾶς δὲ ὃς ἁμαρτάνει, 


6. Eccles. xxiii. 18 sq. 24. τοὺς Potterus pro οὖς, cul τ 

12. Ibid. superscriptum in R. 

16. lesai. xxix. 15. 25. Cf. Sapient. vii. 1o. 

20. τινα Scehleiermacherus et 26. ὁμολογοῦντος P. ὁμολογοῦντῶς 
Mullachius Fragm. Philos. p. 321. M. Ceteri ὁμολογούντως, quod pro 
pro τις. ὁμολογουμένως accepit scholiasta, no- 

21. Jonhn, 155. tatus ab Cobeto Mnemos. vol. 11. 


22. αὐτὴ Sylb. pro αὐτό. αὐτῷ p. 397. 
Arcerius. 


C.X.s.100, 161... PAEDAGOGUS. 299 


N , ^ 5 χ » e ^ / ^ , € 
καὶ ἀδικεῖ εὐθὺς οὐχ οὕτως τὸν πέλας, ἂν μοιχεύῃ, ὡς 
e N e / » N /, ERN / , 
εαυτὸν, OTL μεμοίχευκεν, ἀλλὰ πάντως avTOV χείρονα ἀπο- 

, NI "^ 9 ὦ e 
φαίνει kal ἀτιμότερον. ὁ yap ἁμαρτάνων παρ᾽ ὅσον ἁμαρ- 
, ^ ^ Z ST » 
τάνει χείρων καὶ ἀτιμότερος αὐτὸς αὑτοῦ, πάντως δὲ ἡδὴ 
7] , ^ € /, ^ e ^ 
που καὶ ἀκολασία πρόσεστι TQ ἡττωμένῳ αἰσχρᾶς ἡδονῆς" 

Ν LY /, € /, , / ^ ^ /, 

διὸ καὶ πάντως ὃ πορνεύων ἀπέθανεν θεῷ καὶ karaAé- 
* ^ / /, Ν ^ / 
15 λείπται ὑπὸ τοῦ λόγου καθάπερ ὑπὸ τοῦ πνεύματος ve- 

, , * . ὦ , e 5 
Kpos. βδελύττεται yap To &yiov μολύνεσθαι, ὥσπερ οὖν 
, , S X δὲ θ ^ θ ^ 0 7 θ ’ ^ Χ ÓT er 
εἰκὸς. ἀεὶ δὲ καθαρῷ καθαροῦ θέμις θιγγάνειν. μὴ δὴ ἅμα 

^ 3 P , 7 EY ^ , ^ Ἁ , v. 
χιτῶνι ἀποδυομένῳ ἀποδυσώμεθα καὶ τὴν αἰδῶ ποτε, ἐπεὶ 
/^ ^ 7] / , y, N 
οὐδέποτε τῷ δικαίῳ σωφροσύνην ἀποδύσασθαι θέμις. ἰδοὺ 

Ν ^ ^ ^ , [4 » , € / ^ 

yap τὸ φθαρτὸν τοῦτο ἐπενδύεται ἀφθαρσίαν, ὁπηνίκα àv 
Ν , ^ N / ΕΝ ᾽ 
τὸ ἀκόρεστον τῆς ἐπιθυμίας, τὸ εἰς ἀσέλγειαν ῥέον ἐγκρα- 

, /, /, , ^ ^ 
rela. παιδαγωγούμενον, ἀνέραστον γενόμενον τῆς φθορᾶς, 

5. Ἢ / / ^ » : [44 3 Ν 
20 ἀἰδίῳ σωφροσύνῃ παραχωρήσῃ τὸν ἄνθρωπον" “εν yap 

^ 9. κι 7 ^ s , 99 , 
τῷ αἰῶνι τούτῳ γαμοῦσι καὶ γαμίσκονται,᾽ karapynaavres 

^ N ^ * N » ^ ^ ^ ΕῚ 
δὲ τὰ τῆς σαρκὸς ἐργα, αὐτῇ καθαρᾷ τῇ σαρκὶ émevOv- 

, NT 3 7 Ν N Δ ^ , Z 
σάμενοι τὴν ἀφθαρσίαν TO πρὸς μέτρον TOV ἀγγέλων 

/, , , / Lx 
διώκομεν. Tavry τοι καὶ llA«rov ἐν Φιλήβῳ ὁ τῆς Bap- 

, N , / / ^ δ 
Bapov μαθητὴς φιλοσοφίας ἀθέους κέκληκε μυστικῶς τοὺς 

* N Y » , ^ N / / EY 

τὸν θεὸν τὸν ἐνοικον αὑτοῖς, TOv λόγον, διαφθείροντας καὶ 
Nue. 3 ^ ^ ^ ^ 7] 

μιαίνοντας τὸ ὅσον ἐφ᾽ ἑαυτοῖς ἐν τῇ τῶν παθῶν οἰκειώσει. 

O , » N 0 ^ β , ε ζ /, 0 ^ 

1OI. Οὐκ apa ποτε θνητῶς βιωτέον ἁγιαζομένους θεῷ, 

ἠδὲ N ej d € II DÀ ςς » δ , ^ 

25 οὐδὲ μὴν, ὡς φησιν o llabAos “ ov χρὴ πόρνης ποιεῖν 

/ N ^ ^ L4 »Q« N NS ^ ^ ^ 
μέλη τὰ τοῦ Χριστοῦ μέλη, οὐδὲ μὴν νεὼν τῶν παθῶν τῶν 

^ NN N ^ ^ 72 /, N N 
αἰσχρῶν τὸν νεὼν ToU θεοῦ ποιητέον." μέμνησθε yap τας 

/, Jj , ^ M 
τέσσαρας καὶ εἴκοσι χιλιαδας διὰ πορνείαν ἀπωσμένας, τὰ 


N / ^ 7A € » ᾽ 
δὲ παθήματα τῶν πορνευσάντων, ὡς ἤδη μοι λέλεκται, 


2. αὑτὸν] αὐτὸν libri, ut plerum- 15. Matth. xxii. 3o. Luc. xx. 34. 
que. Correxit hic et infra Pot- 242 Cor. I vi. 15, F9. 
terus. 27. τέσσαρας] τέτταρας F. τρεῖς 


7. ὑπὸ codices. ἀπὸ typotheta in superscr. a m. rec. in M. 
10. dmecpévas] ἀποισμένας F'NP. 


12. Cf. Cor. T xv. 53. 


— 


Oo 


300 CLEMENTIS [Lis. II. 


(ς , 49 ^ € ^ Ἁ 3 4 , /, € ^ 
TUTOL'" παιδαγωγοῦντες ἡμῶν τὰς ἐπιθυμίας εἰσίν. ἡμῖν 
Ae ^ ^ / y ^ , 

δὲ ὁ παιδαγωγὸς παραινεῖ σαφέστατα “ ὀπίσω τῶν ἐπι- 

^ NN , N ^ /, /, 

θυμιῶν cov μὴ πορεύου, καὶ ἀπὸ τῶν ὀρέξεών σου κω- 

231P À L4 39 CC A Ν ^ , / ^ 
- Avov* “οἶνος yap καὶ γυναῖκες ἀποστήησουσι συνετους, 
ΝΕ 7 / 7 3 , ^ 
5 kai ὁ κολλώμενος πόρναις τολμηρότερος ἐκβήσεται, σῆψις 3o 
s / / » v AT 7, 5 
καὶ σκώληξ κληρονομήσουσιν αὐτὸν καὶ ἐξαρθήσεται ἐν 
^ , /, , b /, 
παραδειγματισμῷ μείζονι," καὶ πάλιν----οὐ γὰρ ἀποκάμνει 
^ N ^ ^ ^ N v 
ὠφελών---- ὁ δὲ ἀντοφθαλμῶν ἡδονῇ στεφανοῖ τὴν ζωὴν 
^ ᾽» 
αὐτοῦ. 
5 J ^ N N 

το 102. Οὔκουν ἀφροδισίων ἡττᾶσθαι δίκαιον οὐδὲ μὴν 
, * Ν , / , , »«8' 3 ph 

κεχηνέναι περὶ ras ἐπιθυμίας, ἀλλ᾽ οὐδὲ ἐκπαθαίνεσθαι 

Ν Ν 3 ΄ ΤῸ 9 NNUS ^ , 7 

περὶ τὰς ἀλόγους ὀρέξεις οὐδὲ ἐπιθυμεῖν μολύνεσθαι, σπεῖ- 

N 4 / ^ / ^ X 

pev δὲ μόνον ἐπιτέτραπται TQ γήμαντι ὡς γεωργῷ TO 

’ / /, Ν / N N 

τηνικάδε, ὁπηνίκα 0 καιρὸς δέχεται τὸν σπόρον. πρὸς δὲ 35 
N N » 3 / » A! e / , 

15 δὴ τὴν ἄλλην ἀκρασίαν ἄριστον μὲν ὁ Aoyos φάρμακον, 
βοηθεῖ δὲ καὶ ἡ ἔνδε 0 κόρῳ, ÓL οὗ φλεγμαίν ι αἱ 
ηθεῖ δὲ καὶ ἡ ἐνδεια τῷ κόρῳ, δι οὗ φλεγμαίνουσα 
, , ^ EY ΝΥ ς /, » »wNN .9 ^ 
ἐπιθυμίαι σκιρτῶσι περὶ τὰς ἡδονάς. οὔκουν οὐδὲ ἐσθῆτος 
5 j ^ , ΣῸΝ ^ / 
ἀντιποιητέον πολυτελοῦς καθαπερ οὐδὲ τροφῆς ποικίλης. 
4, Ἂὃϑ ^ e / ^ N e / » M 
αὑτὸς γοῦν ὁ κύριος διαιρῶν τὰς ὑποθήκας εἰς τε ψυχὴν 

^ 2 Ν Ν Ν N ^ ^ b! * 
20 καὶ σῶμα καὶ τρίτον τὰ ἐκτὸς, διὰ μὲν TO σῶμα τὰ ἐκτὸς 
/ /, ^ N * ^ ^ ^ 
πορίζεσθαι συμβουλεύει, διοικεῖ δὲ τὸ σῶμα τῇ ψυχῇ, παι- 
^ N Χ N ς N ^ 49 7 ἐς ^ ^ 

δαγωγεῖ δὲ τὴν ψυχὴν * μὴ uepuuváre" λέγων “τῇ Ψυχῇ 4o 

ε ^ 7 , N ^ /, € ^ Z- 5 , e 

ὑμῶν τί φάγητε, μηδὲ τῷ σώματι ὑμῶν ri ἐνδύσησθε: ἡ 


e 


N N 7 3 * ^ ^ N SN ^ γὴν 1 Ν /, 
yap ψυχὴ πλείων ἐστὶ τῆς τροφῆς καὶ τὸ σῶμα τοῦ €vOv- 
99 Ν Y / , N € / , /, 
25 ματος." καὶ τῆς διδασκαλίας évapyes ὑποδειγμα ἐπιφέρει 
, Χ , ej , »8 y 
* κατανοήσατε τοὺς κόρακας ὅτι ov σπείρουσιν οὐδὲ θερί- 
- 5) ^ 4 € N 
ζουσιν, οἷς οὐκ ἔστι ταμιεῖον καὶ ἀποθήκη καὶ ὁ θεὸς 
» » , € ^ 7 ^ Ho. 99 N 
τρεφει αὑτοὺς. ovx ὑμεῖς διαφέρετε τῶν πτηνῶν :᾽ καὶ 
^ * ^ € J N ἈΝ 5 ^ 
ταῦτα μὲν περὶ τροφῆς ὁμοίως δὲ καὶ περὶ ἐσθῆτος 
I; Cor. I 36:6, 16. rà κόρῳ] Legebatur τοῦ κό- 
2. Eccles. xviii. 30. 


4. Ibid. Xx: 2986. 
8. Ibid. 5. 


ω ω 
pov. Bed τοῦ κόρου Rh. 
17. οὔκουν] οὐκοῦν MP. 
26. Luc. xii. 22-24. 


C.X.s.102, 1053.] PAEDAGOGUS. 901 


^ ἃ ^ / ^ » Ἁ , 
παρεγγυᾷ, ? τῶν τρίτων μετείληφε τῶν ἐκτὸς * karavorn- 
49 , éé NA / ^ » "0 » e ἧς À 7 
45 gare" λέγων “τα κρινα πῶς οὔτε νήθει ovre ὑφαίνει, λέγω 
^ iT ^ ^ ἃ /, 
δὲ ὑμῖν ὅτι οὐδὲ Σολομῶν περιεβάλετο ὡς ἕν τούτων." 
7 N , , ^ /, 
σφόδρα δὲ ἐπὶ πλούτῳ ἐκόμα ὁ Σολομῶν ὁ βασιλεὺς. 
/ 3 ε , N » /, , /, 7 
103. Τί οὖν ὡραιότερον καὶ εὐανθέστερον ἀνθέων ; τί 5 
4 ΄, ] ^ 7, ^ / 4 N 
δὲ ἐπιτερπέστερον κρίνων ἢ μύρων ἢ ῥόδων ; “ εἰ δὲ τὸν 
, 7 3 , ^ » hY » , 5 
χόρτον σήμερον ἐν ἀγρῷ ὄντα koi αὔριον εἰς κλίβανον 
, hy ἢ, , ^ ^ 
βαλλόμενον ὁ θεὸς οὕτως ἀμφιέννυσι, πόσῳ μᾶλλον ὑμᾶς, 
, ^ N ^ J /, ^ 7 7 
ὀλιγόπιστοι ; καὶ ὑμεῖς μὴ ἑητεῖτε τί φάγητε ἢ τί πίητε." 
^ N * 7] ^ ^ ξ΄, 
Βο ἐνταῦθα τὸ “τί μύριον τὴν ποικιλίαν τῆς τροφῆς ἐκβέ- το 
7 N ^ ^ ^ ^ 
βληκε, σημαίνεται yap ἐκ τῆς γραφὴης τοῦτο" μὴ μεριμ- 
^ ^ Zz ^ ^ ; 7 Ἁ * N 
VOTE ποια φάγητε ἢ ποία πίητε: πλεονεξία yap καὶ τρυφὴ 
^ ^ N N ^ ἢ ^ 7 Á 
μεριμνᾶν ταῦτα, TO δὲ φαγεῖν μόνον ψιλῶς νοούμενον ἀναγ- 
, * / e y ^ 5 7] 
κης ἐστὶ τεκμήριον, TO πλήρωμα, ὡς ἐφαμεν, τῆς ἐνδείας, 282 Ῥ. 
Y 1 Jj 5 — Y ^ NY A / à 
TO δὲ “τί TO ἐκ περισσοῦ, TO δὲ περιττὸν ἐκ τοῦ διαβόλου 15 
ΓΑ » N N / € 3 
86 S. μεμήνυκεν ἡ γραφή. σαφηνίζει δὲ τὴν διάνοιαν ἢ ἐπιφε- 
74 ͵7ὔ Ἁ N ^ 7 , ^ /, Ξ 39 
ρομένη λέξις. * μὴ yap Greire TL φάγητε ἢ τί πίητε 
N /, Ἂς / 39 /, N 
εἰπὼν ἐπήγαγεν, * kai μὴ μετεωρίζεσθε"" μετεώρους δὲ 
» 5 ^ 3 / , / s N z “ £ ^s Ἢ 
ἀπὸ τῆς ἀληθείας ἀλαζονεία καὶ τρυφὴ ποιεῖ καὶ ἡ εἰς τὰ 
M ^ Á, 7] ^ LY 
περιττὰ ἀπασχολοῦσα ἡδυπάθεια ἀπάγει τῆς ἀληθείας, διὸ 20 
7 ᾽ὔ ^ Ἁ /, N y, ^ / 
καί φησι παγκάλως “ταῦτα δὲ πάντα τὰ ἔθνη τοῦ κόσμου 
^ y , N y, 7 7] ^ /, 
5 Gre." oL ἄτακτοι καὶ ἀνοητοι τὰ ἐθνη εἰσίν. τίνα δὲ λέγει 
^ v Ni Ἁ ’ὕ v 7 Ἁ 
ταῦτα ; τὴν τρυφὴν, τὴν ἡδυπαθειαν, τὴν καρυκείαν, τὴν 


, 7 Χ /, ^ ret: N ςς Ll 
ὀψοφαγίαν, τὴν λαιμαργίαν, ταῦτα ἐστι TO * τί. 


i. Lüc. ἘΠῚ 27. 

3, 4. Σολομῶν] σολομὼν V. caXo- 
μὼν Β΄, σαλαμὼν M. pr. P, super- 
scriptis loco priore a m. sec. duo- 
bus o. σαλομῶν B. σαλαμῶν N. 

5. τί δὲ scripsi pro τί δαί, 

6. ἢ μύρων] Fort. ἢ μύρτων. Alie- 
num ab hoc loco unguentorum no- 
men esse animadverterunt Sylb. et 
qui ἢ μύρων deleri volebat Lowthius. 

ib. Luc. xii. 28 sq. 

9. πίητε] niere M. 


περὶ δὲ 


14. τὸ πλήρωμα---περισσοῦ Om. 
Pal. 

I5. τὸ δὲ τὶ codices] τὸ δ᾽ & V. 

10. τὸ ἐκ] τὸ supra versum MP. 

16. Cf. Matth. v. 37. 

17. ζητεῖτε] ζητῆτε BR. 

ib. ἢ τῇ τί om. N. 

18. μὴ om. N, a m. sec. super- 
scriptum in M. 

21. Luc. xil 39. 

22. riva δὲ----ἡδυπάθειαν om. N. 

23. kapvkeiav] kapvkíav pr. P. 


809 CLEMENTIS [Lrs. II. 


ψιλῆς τῆς τροφῆς τῆς re ξηρᾶς καὶ τῆς ὑγρᾶς ὡς avay- 
* οἶδε φησὶν “ὁ ὴρ ὑμῶν O )Cere." 
7 ὃ πατὴρ ὑμῶν ὅτι xpy)Gere. 
, Nw ^ , N 9 Χ Ἂ 
εἰ δὲ ὅλως ζητητικοὶ γεγόναμεν, μὴ εἰς τρυφὴν τὸ ζητη- 
Ν » , 3 Ν 3 b [74 ὍΣ » , » 
τικον ἀπολύωμεν, ἀλλὰ εἰς τὴν εὕρεσιν τῆς ἀληθείας ἀνα- 
5 ζωπυρήσωμεν. “ζητεῖτε yàp. φησὶ 
θεοῦ, καὶ τὰ τῆς τροφῆς προστεθήσεται ὑμῖν." 


/ LP 
KQGLOP OUOOV 


hi ^ 
4 ryv βασιλείαν τοῦ 


, / ^ » ^ ^ ^ 
104. Εἰ τοίνυν ἐσθῆτος καὶ τρυφῆς koi τῶν περιττῶν 
e ^ 7 ^ N /, 
ἁπαξαπλῶς ὡς ovk ἀναγκαίων ἀφαιρεῖται τὴν μέριμναν, 
, M ^ , ὯΝ 3. ἮΝ ἊΝ 7 ^ $. P 
TL χρὴ νοεῖν ἐρεῖν avrov περὶ φιλοκοσμίας βαφῆς τε ἐριων 
/ ’ , / 
ro kai ποικιλίας χρωμάτων καὶ λίθων περιεργίας καὶ χρυσίου 
3 7 , » ^ , 
ἐξεργασίας πλοκάμων τε ἔτι ἐπιτεχνητῶν καὶ βοστρύχων 
^ * x ^ ^ /, 
ἐλικτῶν, πρὸς δὲ καὶ ὀφθαλμῶν ὑπογραφῆς παρατίλσεών 
b ^ * ^ ^ ^ ^ 
re kai παραφυκισμῶν καὶ ψιμυθισμοῦ καὶ βαφῆς τριχῶν 
^ Ἁ ’ £ ^ ^ 
καὶ τῶν περὶ τὰς ἀπάτας ταῦτας κακοτεχνιῶν ; οὐχὶ εὖ 
// ^ N /, x ^ , » 
15 μάλα ἐκεῖνο δὴ ὑποτοπητέον, TO μικρῷ πρόσθεν εἰρημένον 
^ // S Ν ἴω , / 
ἐπὶ τοῦ χόρτου μὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀκόσμων φιλοκόσμων 
/, 74 Ν Ἁ / , e ^ 
τούτων ἐληλεγμένον ; ἀγρὸς yap ὁ κόσμος, καὶ πόα ἡμεῖς 
e ^ /, / ^ ^ / N 5 
οἱ τῇ χάριτι δροσιζόμενοι τοῦ θεοῦ, kapévres δὲ αὖθις 
» / e 3 ^ hy 5 [^ N / 
ἀνατέλλομεν, ὡς ἐν τῷ περὶ ἀναστάσεως διὰ πλειόνων 
/ /, AT ^ ^ y 
20 δηλωθήσεται, χόρτος δὲ ὁ xvOatos ἀλληγορεῖται ὄχλος, ὁ 
^ , / E , 9 ^ E b , / 3 ^ 
τῆς ἐφημέρου εὐφροσύνης οἰκεῖος, ὃ πρὸς ὀλίγον ἀνθῶν, 
, N , ^ ^ 
ὁ φιλόκοσμος kai φιλόδοξος καὶ πάντα μᾶλλον ἢ φιλα- 
, , N 9^ , , 
λήθης, εἰς οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ εἰς ὑπέκκαυμα εὔθετος 7rvpos. 
[4^ A θ ^ 5 39 «4 , à Υ͂ 
IOS. νθρωπος γοῦν ἣν τις ὃ κύριος διηγούμενος 
7 , ^ /, / 
25 λέγει “ πλούσιος σφόδρα, ὃς ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ 


233 Ρ. βύσσον, εὐφραινόμενος καθ᾽ ἡμέραν λαμπρῶς," οὗτος ὃ 


χόρτος ἦν" “πτωχὸς δέ τις ὀνόματι Λάζαρος ἐβέβλητο εἰς 


2. Lüe. X1& 30. IO. περιεργίας] περιεργείας pr. P. 
4. ἀπολύωμεν] ἀπολλύομεν pr. P, 16. φιλοκόσμων om. N. 
ut videtur. ἀπολέσωμεν expressit 17. ἐληλεγμένον͵ ἐληλεγμένων NP. 
Hervetus. 24. Luc. xvi. 19-22. 
5. Ibid. xh. 5 25. ἐνεδιδύσκετο] ἐνεδεδύσκετο V. 


8. ἀναγκαίων Potterus pro dvay- typothetae errore. 
καίαν. 27. ὀνόματι] ὄνομα Ν. 


μι 


to 


5 


Oo 


C.X.s. 104—106.] PAEDAGOGUS. 308 


hj ^ ^ , e y , ^ 
τὸν πυλῶνα τοῦ πλουσίου ἡλκωμένος, ἐπιθυμῶν xopra- 


^ 3 ^ , ^ / ^ , 
σθῆναι ἐκ τῶν πιπτόντων τῆς τραπέζης ToU TÀovatov," 


e 7 , e 7 3 y re 
οὗτος ἐστιν ἢ ποα. ἀλλ O 


μὲν ἐκολάζετο ἐν “Αἰδου, ὁ 


, /, ^ Χ Ἁ /, , 
πλούσιος, μετέχων τοῦ πυρὸς, 0 δὲ ἀνέθαλλεν ἐν κόλποις 


^ , » ^ 7 N , * 
τοῦ πατρὸς. ἄγαμαι τῶν Λακεδαιμονίων τὴν πόλιν τὴν 


Ν ^ , ^ e / , z , ^ N 
25 παλαιᾶν, ἢ μόναις ταῖς εταίραις ἀνθινας ἐσθητας καὶ xpv- 


^ , /, ^ /, ^ 
cobv κόσμον ἐπέτρεπεν φορεῖν, ἀφαιρουμένη τῶν δοκίμων 


^ Ἁ λ /, ^ 7 5» m AA , 
γυναικῶν τὴν φιλοκοσμία» τῷ μοναῖς ἐφεῖναι καλλωπί 


ζεσθαι ταῖς ἑταιρούσαις. ᾿Αθηναίων δὲ ἔμπαλιν οἱ ἄρ- 


Ν M , , 
χοντες oi τὸ ἀστικὸν πολίτευμα ἐζηλωκότες ἐκλαθόμενοι 


T , / , , , ^ , “ 
τῆς ἀνδρωνίτιδος ἐχρυσοφόρουν, ποδήρεις χιτῶνας €vóvo- 


Ν 4 » / ς N [4 ἃ. 5 es 
μενοι καὶ ποδήρεις "uma xovro' kai κρωβύλον, ὃ ἐμπλοκῆς 


5 5 ^ ^ /, , 
ἐστιν εἰδος, ἀνεδοῦντο χρυσῶν ἐνέρσει τεττίγων κοσμού- 


30 μενοῖ. τὸ ενὲς ὡς ἀληθῶς ἀπειροκαλίᾳ κιναιδίας ἐνδεικ- 
μ , γῊγ 7) p : 


/, e N ^ 5 / /, ^ EY 9 N 
νύμενοι. ὁ δὲ τῶν αρχόοντῶν TOUTOV GjAos καὶ εἰς TOUS 


3 » ^ ^ v , e 
ἄλλους Ἴωνας διικνεῖτο, os “Ὅμηρος ἐκθηλύνων ἑλκεσιπέ- 


πλοῦς καλεῖ. 


/ 3 ^ ^ NN 
106. Εϊδωλον οὖν τοῦ καλοῦ τὴν φιλοκοσμίαν, οὐχὶ 


N ΕΣ τος Ν b 7, 3. δὲ». 7 € / 
δὲ αὐτὸ TO καλὸν προστρεπομένους, δι᾿ ὀνόματος ὡραίου 


/Á ^ / ^ ’ὔ 
πάλιν εἰδωλολατροῦντας, πόρρω τῆς ἀληθείας ἀποικιστέον, 


3 » £ 5 ^ ^ ^ N, /, 
δόξῃ, ovk ἐπιστήμῃ, ὀνειροπολοῦντας τοῦ καλοῦ τὴν φύσιν. 


Ἂς » » ^ € ^ / » / [74 N c S 
καὶ ἐστιν αὐτοῖς ὁ τῇδε βίος ἀγνοίας ὕπνος βαθὺυς, οὗ χρὴ 


, 7 e ^ 39 .«& N » N Ν , 
ἐξεγειρομένους ἡμᾶς ἐπὶ TO οντῶς καλὸν καὶ κοσμιον 


/ N , , 9 / / / 
35 σπεύδειν καὶ τούτου μόνου ἐφάπτεσθαι γλίχεσθαι καταλεί- 


EY ^ , ^ , / Ν ^ 
7TTOoPvTOS TX τῇδε κόσμια αὑτῷ κοσμῳ χαιροντὰα τριν ἢ 


, ^ , y N ep 
τέλεον καταδαρθεῖν. φημὶ τοίνυν ovk ἄλλου τινὸς ἕνεκα 


I. ἡλκωμένος] εἱλκωμένος MP, sed 
correctum in utroque. 

4. ἐπέτρεπεν ἢ et Exc. MS. ap. 
Sylb. ἐπέτρεψε vel ἐπέτρεψεν ceteri. 

IO. ἐζηλωκότες] ἐξηλωκότες V. ty- 
pothetae errore. 

12. κρωβύλον] κρωβύλων N. κρώ- 
BvXov pr. P. κρωβύλον corr. P. κρώ- 
BvXov ceteri. 


13. χρυσῶν ex Thucyd. 1, 6. pro 
χρυσοῦν. 

I 9. προστρεπομένους Lowthius pro 
προτρεπομένους. 

20. ἀποικιστέον Sy. pro ἀπωκιστέον. 

24. τούτου] τοῦτον pr. P. 

25. χαίροντα] χαίροντι M. 

26. καταδαρθεῖν M. in litura et DP. 
καταδραθεῖν ceteri. 


IO 


I5 


20 


25 


904 CLEMENTIS [Lis. II. 


^ ’ὔ’ Ν. y ^ E oy , À 
284}. δεηθῆναι ὑφασμάτων rov ἄνθρωπον ἢ σκέπης σώματος, 
NS 3 / ^ € ^ Ν 74 
πρὸς ἀπαλέξησιν κρυμῶν τε ὑπερβολῆς καὶ καυμάτων 
2 y e ^ , ^ L4 
ἐπιτάσεως, μὴ τι ἡμᾶς παραλυποίη τοῦ περιέχοντος ἡ 
, / SAIS. zoe ΕΣ 0.5 ^ , ^ e Y “ * 
ἀμετρία. εἰ δὴ οὗτος ἐστι τῆς ἐσθῆτος ὁ σκοπὸς, Opa μὴ 
y N ΄ y δ Χ 
5 0UK ἄλλη μὲν ἀνδρασιν, ἄλλη δὲ ἐσθὴς ἀπονεμητέα γυ- 
, ^ Ν » ^ Ν /, N Ν MP 
ναιξίν: κοινὸν γὰρ ἀμφοῖν τὸ σκέπεσθαι κατὰ τὰ αὐτὰ 4o: 
τῷ ἐσθίειν καὶ πίνειν. 
^ 3 ^ N 
107. Κοινῆς οὖν οὔσης τῆς χρείας τὴν ὁμοίαν kara- 
N /, e N N ^ ^ , 
σκευὴν δοκιμάζομεν. ὡς yàp τὸ δεῖσθαι τῶν σκεπόντων 
Ν p € Ν /, / 53 
το κοινὸν ἑκατέροις, οὕτως καὶ τὰ σκέποντα παραπλήσια εἶναι 
N , N Ν ’ὔ , - A , ^ 
xp, εἰ δὲ kai σκέπην ταύτην παραληπτέον, καθ᾽ ἣν 
, 7 3 /, /, b! ^ 
κρύπτειν ὄμματ᾽ ἀρσένων χρεῶν. εἰ yap καὶ πλεονεκτεῖ τὸ 
^ N N /, N , ^ ^ ^ ^ 
θῆλυ διὰ τὴν ἀσθένειαν, τὸ ἔθος τῆς ἀγωγῆς τῆς κακῆς 
Ψ ^ 9 /, / , 
αἰτιατέον, δι ἣν πολλάκις φαύλοις διαίταις ἐντρεφόμενοι 
» ^ , /, , N ^ 
15 ἄνδρες γυναικῶν γεγόνασι OnAvrepor ov δὴ καθυφεῖναι 
NN , 3 Ἁ , N 5 7 3 Z 
χρὴ rovrov. εἰ δὲ συμπεριφέρεσθαι χρὴ, ὀλίγον ἐνδοτέον 45 
^ 7 ^ ^ Á 7 hY 
αὐταῖς μαλακωτέροις χρῆσθαι τοῖς ὑφάσμασιν μόνον τὰς 
/ Y M , ^ € ^ 7 
μεμωραμμένας λεπτουργίας καὶ τας ἐν ταῖς ὑφαῖς περιέργους 
N N /, ^ ^ ^ 
TÀoK&s ἐκποδὼν μεθισταντας, νῆμα χρυσοῦ καὶ σῆρας 
9 hy EY x / ’ 7 »^ ^ 
20 'vóukovs kai rovs περιέργους βομβυκας χαίρειν ἐῶντας, os 
/ , ἊΣ ^ 5 , ^ ^ 
σκώληξ φύεται τὸ πρῶτον, εἶτα ἐξ αὐτοῦ δασεῖα ἀναφαί- 
,F ^ 7 /, ^ 
νεται kam), μεθ᾽ ἣν εἰς τρίτην μεταμόορφωσιν νεοχμοῦται 
e N , N ^ c 
βομβύλιον----οἱ δὲ νεκύδαλον αὐτὸ καλοῦσιν---ἐξ ob μα- 
Ν /, /, ^ /, ^ 
κρὸς τίκτεται στήμων, καθάπερ ἐκ τῆς ἀράχνης ὃ τῆς 5o 
» » / N Ν N ^ * Le ΟΝ 
25 ἀράχνης piros: τὰ γὰρ περιττὰ ταῦτα kai διαφανῆ €Aey- 


, , / , , / , 4 d 
χὸς ἐστι διανοίας ovk ἐρρωμένης ὀλίγῳ παραπετάσματι 


3. παραλυποίη N. παραλυπῴη ce- I8. μεμωραμμένας Scripsi pro με- 
teri, sed oí superscr. rec. P. pepnuévas. In F o super o a m. 
12. Oppar ἀρσένων] Legebatur rec. Idem vitium p. 239. 
ὄμματα θηλειῶν.  Correctum ex Eu- 20. ὃς superscr. in MP. 


rip Hec. v. 579. quem apposuit 23. βομβύλιον ex Aristotelis H. 
Scholiasta et quo recte scripto Cle- Α. 5, 19. pro βομβύλον. κομβύλον N. 
mens ipse utitur Strom. 2. p. 506. lb. νεκύδαλον] νεκύδαλλον M. 

14. φαύλοις] φαύλαις B. 25. μίτος) piros FMPV. 

15. δὴ] δεῖ N. 


87 5. 


c1 


IO 


C. X. s. 107, 108.] PAEDAGOGUS. 305 


b / ^ , ΄ 3 NEN gy 
τὴν αἰσχύνην τοῦ σώματος προαγωγεύοντα. οὐ γὰρ ert 
’ € 7 , N Ν ^ ^ / 
σκέπη ἡ ἁβροδίαιτος ἐστιν ἐσθὴς τὸ σχῆμα τῆς γυμνο- 
r4 ^ , Ν e s 
τητος κρύπτειν μὴ δυναμένη" προσπίπτουσα yap ἢ τοιαύτη 
N ^ »n ^ ^ , N 
ἐσθὴς τῷ σώματι προστυποῦται αὐτῷ ὑγρότερον καὶ προσ- 
΄ὔ : ^ » ^ ^ / Ν Ν 
αναπλάττεται σαρκικῶς ἐμφῦσα τῷ σχήματι, καὶ TOV 
, 7 ^ “ ^ ' 7 
τύπον ἐκμάττεται τῆς γυναικὸς, ὥστ᾽ οὐχ ὁρῶντι τὴν ὅλην 
^ Ἄ 5 b / 
τοῦ σώματος εἶναι φανερὰν διάθεσιν. 
/, N ^ ^ N ’ 
108. Παραιτητέον δὲ τῆς ἐσθῆτος καὶ τας βαφας" 
e Nue / ^ ^ / * ^ 
αὗται yap πόρρω καὶ τῆς χρείας καὶ τῆς ἀληθείας πρὸς TO 
N ^ » ^ 5, εἶ ε ^ 
καὶ διαβολὴν τοῦ ἤθους ἐξανθεῖν: οὔτε γὰρ ἡ χρῆσις 
3 / , Ν N N / D, »y Ν 
ὠφέλιμος----οὐ γὰρ πρὸς τὸ kpvos εὔθετος ----οὗτε πρὸς 
/ 2, N x N » , ^ ^ N 
σκέπην ἔχει τι περιττὸν παρὰ τὴν ἄλλην ἐσθητα ἢ TOV 
/ / N N ^ ^ b! / 
ψόγον μόνον, καὶ TO ἐπίιτερπὲς τῆς χροιᾶς τοὺς Aixvous 
3 ἡ N 3c , / 3 / M N N 
ἀνιᾷ εἰς τὴν ἀνόητον ὀφθαλμίαν ἐρεθίζον, rovs δὲ λευκοὺς 
Ν 3 , N 3/48 ^ DEA) / e (S dA 
καὶ ov νόθους τὰ ἐνδον λευκαῖς καὶ ἀπεριέργοις e ppuoótoTa.- 
3 ^ ^ ^ ^ ^ x 
rov ἐσθῆσι χρῆσθαι. σαφῶς γοῦν koi καθαρῶς Δανιὴλ 
, » , 9 MEAE , 
ὁ προφήτης *éréÜnaav' φησὶ “ θρόνοι καὶ ἐκάθισεν ἐπ 
» ^ ^ Ν 3, * ^ 
αὐτῶν ὡσεὶ παλαιὸς ἡμερῶν, καὶ TO ἔνδυμα αὐτοῦ ὡσεὶ 
N / 3» b ^ ^ Ἂν / 5 
xiv λευκὸν. τοιαύτῃ χρώμενον στολῇ TOV κυριον ἐν 
’ ^ /, 5 Ν 
ὁράματι θεωρεῖν καὶ ἡ ᾿Αποκάλυψίς φησιν “ εἰδον τὰς 
* ^ / Á, ^ /, 
ψυχὰς τῶν μεμαρτυρηκότων ὑποκάτω ToU θυσιαστηρίου, 
/ ex», N , N y y 
καὶ ἐδόθη ἑκάστῳ στολὴ λευκή. εἰ δὲ καὶ ἄλλο τι δέοι 
^ ^ ἧς 3, N ^ 3 7 5 , LÀ 
χρῶμα ζητεῖν, τὸ αὐτοφυὲς τῆς ἀληθείας ἀπόχρη βάμμα, 
e N ^ » , ^ , ^ ^ Cx 
αἱ δὲ τοῖς ἀνθεσιν ἐοικυῖαι ἐσθῆτες βακχικοῖς καὶ τελεστι- 
^ /, , N * Ν € » Ν ^ 
Kote καταλειπτέαι Anpois, πρὸς δὲ kai ἡ πορφύρα kai τὰ 
5 / e N 
ἀργυρώματα, ὡς φησιν ὁ koptkos, 


5. σχήματι] σώματι BR et margo ib. γοῦν] οὖν BR. 
17. Daniel. vii. 9. 


6. ὥστ᾽ οὐχ ὁρῶντι] ὡς τῷ γ᾽ ὁρῶντι 20. ἡ Ἀποκάλυψις] ἡ ἴω ἀποκάλυψις 
Jacobs. ad Achill. Tat. p. 404. τοῦ θεολόγου lemma in marg. F. 

9. πρὸς τῷ] πρὸς τὸ R. Pal. ib. Apocal. vi. 9. 11. 

16. ἐσθῆσι Sylb. ἐσθήσεσι libri, 22. ἄλλο m] ἀλλ᾽ ὅτι . ἀλό τι F. 
qui frequens in hoc dativo librario- 25. καταλειπτέαι EF. καταληπτέαι 


rum errorest,dequo postalios dixit — ceteri, nisi quod εἰ superscr. rec. P. 
Cobetus Mnemos. vol. rr. p. 383. 


X 


I5 
235 P. 


5 


306 CLEM ENTIS (Lis. II. 


εἰς τοὺς τραγῳδοὺς χρήσιμα κοὐκ εἰς τὸν βίον, 

Ν Ns λέ / / , ^ ^ ^ 5 / 
τὸν δὲ ἡμέτερον βίον παντα μᾶλλον ἢ πομπὴν εἶναι χρεῶν. 
/ ^ SN Nu 3 » 4 Ν b 
βάμμα γοῦν Σαρδιανικὸν kai ἀλλο ὀμφάκινον καὶ χλωρον 
σ΄ e N Ν N * , y à Ν 
érepov, ῥοδομιγες καὶ κοκκοβαφες καὶ ἀλλα μυρία διὰ 

^ ’ὔ , / ^ 3 / € , 
σπουδῆς βάμματα ἐπινενόηται rats é&oAeaw ἡδυπαθείαις. 
"O , /, C θ᾽ ej " ^ 
109. Οψεως, ov σκέπης ἡ ea05s αὕτη. τὰ T€ χρυσῷ 
ἐποικιλμέ ὶ τὰ ἀλ βαφῆ, καὶ ζῴων re προσώ- 
πεποικιλμένα καὶ τὰ ἁλουργοβαφὴ, καὶ ζῴων re πρ 
, » 7 ^ , ^ , ^ 
νυμὸν γέ τι τρυῴημα τοῦτο, TOV T€ μυροβαφὴ ἐκεῖνον 


Ν EY ^ e / ^ 4 Ν eid 
KpOKoTOV καὶ TOV UMEPLOVPV TOV περιοττῶν Τὰ πολυτελὴ 


Ν [^ € /, » , , ^ / Ὄχι Ἂν 
10 καὶ ποικίλα ἱματια €xovTa Cua εν Τῇ πορφυρᾳ QUT?) 


20 


/ / [4 * , ^ » , 
τέχνῃ χαίρειν ἐατέον: τί γὰρ φρόνιμον γυναῖκες epya- 
σαιντο 

ἢ λαμπρὸν. ai καθήμεθα, 
* € ’ὔ 
φησὶν ἡ κωμῳδία, 
5 , 
ἐξανθισμέναι, 
κροκωτοφοροῦσαι καὶ κεκαλλωπισμέναι; 
^ N , N esq. , 
παραινεῖ δὲ διαρρηδην ὁ παιδαγωγὸς “ἐν περιβολῇ ἱματίου 

» ἊΝ , N / / / , 
ov μὴ καυχήσῃ; μηδὲ ἐπαίρου ἐν δόξῃ πάσῃ παρανόμῳ 

E, 3» / ^ ^ ^ /, ^ , p 
οὔσῃ. ἐπισκώπτων γοῦν TOUS τοῖς μαλακοῖς ἡμφιεσμένους 
e Υ͂ 3 ^ , AT λέ é LO N e , [4 L3 
ἱματίοις ἐν TQ εὐαγγελίῳ λέγει “ἰδοὺ, oi ἐν ἱματισμῷ 
ἐνδόξῳ καὶ é 7 διὰ ἐν τοῖς βασιλείοις εἰσὶ TOL 
ἐνδόξῳ καὶ ἐν τρυφὴ διάγοντες ἐν τοῖς βασιλείοις εἰσὶ τοῖς 

/ / ^ ^ / / 
ἐπιγείοις .᾽ βασιλείοις λέγει τοῖς φθαρτοῖς, ἔνθα δοξοκαλία 


I. χρήσιμα κοὐκ] Ex. Stobaei Flor. 
56, 15. constat Philemonem, cujus 
hice versus est, εὔθετ᾽, οὐκ scripsisse. 
Ceterum καὶ οὐκ libri. 

3. Σαρδιανικὸν] Libri σαρδηνιακὸν, 
nisi quod FV σαρδυνιακόν. Correxi 
ex Aristoph. Ach. 112. ubi similes 
sunt librorum corruptelae. 

5. ἐξώλεσιν] ἐξώλεις R. ἐξώλεις 
BN. Pal. ἐξώλοις FMPV. 

7. πεποικιλμένα MN. πεποιημένα 
ceteri. 

ib. προσώνυμον--- τοῦτο Potterus 
pro προσήνεμον----τούτῳ. τοῦτο cum 
Hoeschelio. 

9. ὑμενίων] à ὑμενίνων EY. 


I3. ἢ λαμπρὸν om. N. 

14. L κωμφδία] Aristoph. Lys. 42. 
ubi ré δ᾽ ἂν γυναῖκες φρόνιμον ἐργα- 
σαίατο, et sic Clemens p. 254: nisi 
quod ἐργασαίμεθα. 

I5. ἐξανθισμέναι ex p. 254. pro 
ἐξηνθισμέναι, ut apud Aristoph. 

16. κροκωτοφοροῦσαι] kpokerà do- 
ροῦσαι libri plures Aristophanis. 

ib. καὶ additum ex Aristoph. 

17. Eccles. xi. 4. 

18. παρανόμῳ Sylb. prodmapavóue, 
orto ex παρανόμῳ et ἀνόμῳ. 

20. Luc. vii. 25. 

22. λέγει] Praestat λέγων. 


-- 


5 


C. X. s. 109, 110.] PAEDAGOGUS. 9017 


hj / , A N , , 
25 καὶ δοξοκοπία καὶ κολακεία καὶ πλανη᾽ οἱ δὲ τὴν οὐράνιον 236 P. 
7 , Ἁ EY * , 7 N 3 7 
θεραπεύοντες αὐλὴν περὶ τὸν πάντων βασιλέα τὴν ἀκη- 
^ ^ ^ v , e / Ν 
ρατον τῆς ψυχῆς ἐσθῆτα, τὴν σάρκα, ἁγιάζονται, καὶ 
, » 7, » / ΄ὔ 3 € VM 
ταύτῃ ἐπενδύονται ἀφθαρσίαν. καθάπερ οὖν v ἄγαμος 
/ ^ ^ ^ EY e lY S0 e. , , - 
μόνῳ σχολάζει τῷ θεῷ καὶ ἡ φροντὶς αὐτῆς ov περισχί- 5 
ζεται νῃ δὲ ἢ ) ὃ Ü ov βί i 
, γημαμένη δὲ ἢ ye σώφρων διαιρεῖται rov βίον kat 
N ^ Χ lY ^ ^ » e Ἁ » " 
πρὸς τὸν θεὸν καὶ πρὸς rov ἄνδρα, ἢ δὲ ἄλλως φερομένη 
ej 7 ^ /, 7 ^ , N 93. .& 
ὁλῃ γίνεται τοῦ γάμου, τουτέστιν TOU παθους, TOV αὑτον, 
5 ᾽ e 7 Ν Ζ A ^ , x 
οἶμαι, τρόπον ἢ σώφρων γυνὴ σχολάζουσα μὲν τῷ ἀνδρὶ 
ΡΞ E] 7 ^ ^ ^ 3 p Ν 
3o ἀνυποκρίτως θεοσεβεῖ, φιλοκοσμοῦσα δὲ ἀποπέπτωκεν καὶ 
^ ^ ^ ’ὕ ^ 7 Ἀ /, 
τοῦ θεοῦ kai τοῦ γάμου TOU σώφρονος, τὸν κῦσμον ἀντι- 
a AA /, , ὃ Ν N Ἁ » N ^ A 7 e ' a 
καταλλαττομένη r&vÓpos κατὰ τὰ avra τῇ Δργείᾳ εταίρᾳ, 
^ 9 /, 7 
7r) Ἐριφύλῃ λέγω, 


ἣ χρυσὸν φίλου ἀνδρὸς ἐδέξατο τιμήεντα. 


7 Ν ^ / x v 
IIO. Ταύτῃ kai rov Ketov ἀποδέχομαι σοφιστὴν τὰς 
9 /, S /, ᾽ ^ EY / ΕἸ /, € 
οἰκείας καὶ καταλλήλους ἀρετῆς καὶ κακίας εἰκονας ὑπο- 
, à Ἁ Ἁ Y , ^ » ^ e , , 7] 
yp*qQovra: τὴν μὲν γὰρ αὐταῖν ἀφελῶς ἱσταμένην ἐποί- 
Ν , » v à ^ , 
ησεν καὶ λευχείμονα καὶ καθάρειον, τὴν ἀρετὴν, αἰδοῖ μονῃ 
, , 5 hy * v , L4 
35 κεκοσμημένην----τοιαύτην εἶναι χρὴ τὴν πιστὴν ἐνάρετον 
᾽ , ^ , X , v , 
per αἰδοῦς----, θατέραν δὲ τοὐναντίον εἰσάγει, τὴν κακίαν, 
περιττῇ μὲν ἐσθῆτι ἡ : ἰλλοτρίῳ δὲ ) 
ριττῇ uev ἐσθῆτι ἠμφιεσμένην, ἀλλοτρίῳ δὲ χρώματι 


I. δοξοκοπία] δοξοκομπία adscrip- 
tum in Β. 

ἡ. τὸν θεὸν----τὸν ἄνδρα N. Utrum- 
que τὸν om. ceteri. 

Ib.CE Cor. I vii: 34. 

8. τουτέστιν FE. τουτέστι V. 

12. 'Apyeía] ἀργίαι P. — Ex ἀργία 
correctum in M. 

14.  xpvaóv—] Hom. Od. 11, 
327. 

15. Keiov] «iov MP. βίον N. Pro- 
dicum dicit. 

τό. οἰκείας N. ἐοικυίας ceteri. 

17. γὰρ additum ex N. 

ib. ἐποίησεν F. émoígoe V. 

18. καθάρειον M. correctus, Seri- 


bebatur καθάριον. εἰ superscr. rec. P. 
ib. μόνῃ] μόνην ΜΝ. 

20. θατέραν] Formae barbarae 
Óárepos et Óarépa, ab grammaticis 
notatae, quorum locos indicavi in 
Thesauro vol. 4. p. 256, quum jam 
apud novae comoediae poetas re- 
periantur, non alienae habendae 
sunt ab aetate Clementis, qui saepe 
rectis θάτερον θατέρου θατέρῳ usus 
est, vitiosis vero hoc tantum loco 
et Strom. r. p. 322. θάτερος, ubi 
tamen apud Eusebium. H. Eccl. 5. 
II. recta legitur forma ἅτερος. Ita- 
que dubitari potest an hie quoque 
τὴν ἑτέραν scripserit Clemens. 


Χ 2 


908 CLEMENTIS [ Lis. IH. 


y Ν e ^ e » Ν N 
γεγανωμένην, καὶ ἡ κίνησις αὐτῆς καὶ ἡ σχέσις πρὸς TO 
» M ^ » 
ἐπιτερπὲς ἐπιτηδευομένη ταῖς μαχλώσαις ἔγκειται σκια- 
/ & N 50 / δὲ “Δ € e / ^ 
γραφίᾳ γυναιξίν. πρὸς οὐδεμίαν δὲ ὅλως ὁ ἐπόμενος τῷ 
, * G N /, s ^ 3 ^ s 
λόγῳ αἰσχρὰν ἡδονὴν οἰκειώσεται" διὸ καὶ τῆς ἐσθῆτος TO 
^ , ^ e 7] ^ , N N 
5 χρειῶδες προκριτέον, κἂν 0 λόγος τοῦτο Ψάλλῃ διὰ Δαβὶδ 


3 ΄ ΄ » 
* εὔφραναν σε θυγατέρες βασιλέων 


N ^ , 7 

περὶ τοῦ κυρίου λέγων 
, ^ ^ ὃ 7 € / , € ^ 

ἐν τῇ τιμῇ σου, παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου 
» ΄ ^ 7 4 EY ^ ^ 

ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ καὶ κροσσωτοῖς χρυσοῖς περιβε- 
λ /, $5 , » θη Χ , N y LAAG 
BAnuévn," ovk ἐσθητα τὴν τρυφητικὴν μεμήνυκεν, ἀλλὰ 


Ν 5 / /, , // ^ 5 zz 
10 TOV ἐκ πίστεως συνυφασμένον ἀκήρατον τῶν TAÀenuevov 


᾿ ^ 5 'e € 3 5 ^ 
κόσμον τῆς ἐκκλησίας δεδήλωκεν, ἐν y) ὁ ἄδολος ᾿Ιησοῦς 


e N 7 e , Ν 4 
237 Ῥ. ὡς χρυσὸς διαπρέπει, καὶ οἱ κροσσοὶ, οἱ ἐκλεκτοὶ, OL 


χρυσοῖ. 
, N X Xe ^ A ^ N N ^ 
III. Ei δὲ kai ὑφῆναι χρὴ τοῦτον διὰ τὰς wvvvatkas, 

ε ^ N , 1^ EY ^ Ἂς N € X Σ 

15 ἡδεῖαν τὴν ἐσθῆτα καὶ προσηνῆ πρὸς τὴν ἁφὴν ἐξυφαν- 
τέον, οὐχὶ δὲ καθάπερ τὰς γραφὰς πρὸς τὸ τερπνὸν τῆς 
» H / : d dA N ^ e M e / 
ὄψεως e&avOuaréov: ἐξίτηλος μὲν γὰρ ἡ γραφὴ τῷ χρόνῳ 


ς N e e ^ / 
γίνεται, αἱ δὲ ῥύψεις καὶ ai στύψεις τοῖς φαρμακώδεσι 


Y EN ^ δ] , N / ^ ^ N 
τῆς βαφῆς χυμοῖς ἐκτήκουσαι τὰ ἐρια τῶν ἀμπεχονῶν τὰς 


€ , , ^ , ^ NS M »q«? , 3 / 
20 ὑφανσεις ἀσθενεῖς ἀποτελοῦσι, TO δὲ οὐδ᾽ εἰς οἰκονομίαν 
» 5 7] M e / ^ , ^. 
εὔθετον. ἀπειροκαλία δὲ ἡ μεγίστη τοσοῦτον ἐπτοῆσθαι 
Ν ἊΝ 7 Ν Ν / s Ν :) fo 
περὶ τοὺς πέπλους καὶ τὰς ξυστίδας καὶ τὰς ἐφαπτίδας 
/ X ^ /, ^ , e , 
χλαίνας τε καὶ χιτῶνας τὰ T. αἰδῶ ἀμφικαλύπτει, Opunpos 
/ Ἁ e ^ ^ ^ » , 
φησιν. αἰσχύνομαι yap os ἀληθῶς ὁρῶν τοσοῦτον ἐκχεο- 
Ww ^ . hy 7 ᾽’ὔ ^ 
235 μενον πλοῦτον εἰς τὴν αἰδοίων σκέπην. ὁ γὰρ τοι ἀρχαῖος 
» € , ^ ; / /, N 
ἄνθρωπος o ἐν τῴ παραδείσῳ κλάδοις καὶ φύλλοις τὴν 
/ ^ / y N N 
σκέπην τῆς αἰσχύνης παρεμέτρει, νυνὶ δὲ ἐπεὶ τὰ πρόβατα 


e v^ ὃ ὃ 7 N ^ Ν 3 JN, ^ , 
ἡμῖν δεδημιούργηται, μὴ κατὰ τὰ αὑτὰ τοῖς προβάτοις 


6. Psalm. xlv. 8 sq. 12. χρυσὸς διαπρέπει) Pind. Ol. 1, 1. 

7. σου (post τιμῇ) addunt codices, ib. oí ἐκλεκτοὶ] kai ἐκλεκτοὶ BR. 
excidit in V. 14. ὑφῆναι] ὑφεῖναι NV, non F. 

IO. τῶν ἠλεημένων] τὸν ἠλεημένον ὑφεῖναι, superscripto rec. η, P. 
adscriptum in N. 17. μὲν om. bh. 


11. Of.-Petr. T2 o 23. Ὅμηρος] Il. 2, 262. 


45 


50 


C.X.s.111-113.] | PAEDAGOGUS. 909 


, / / N ^ 7 x N 
ἀφραίνωμεν, παιδαγωγούμενοι δὲ τῷ λόγῳ TO πολυτελές 
£^ , ^ , / ΨΥ , N 
88 S. τῆς ἐσθῆτος διελέγχωμεν ἐπιλέγοντες, τρίχες ἐστέ προ- 
A ^ ^ ^ , ΄ ^ 
βάτων, κἂν Μίλητος αὐχῇ, κἂν ᾿Ιταλία δοξάζηται, κἂν 
ς ἃς /, /, e / NA / 
ὑπὸ διφθέραις φυλάττωνται αἱ τρίχες, περὶ ἃς μεμηνασιν 
e 5 Spe.  ς , 4 
οἱ πολλοὶ, ἀλλὰ ἡμῖν γε οὐ σπουδαστέον. 5 
e N / , (2 Ἀ ^ /, e 
112. O δὲ μακάριος ᾿Ιωάννὴς καὶ τῶν προβάτων vrep- 
δὲ N ]/ 5 7 ^ ςς N ^ , 49 
ἰδὼν τὰς τρίχας ὀζούσας τρυφῆς “τὰς τῶν καμήλων 
Ψ / Ν , , , Ν 3 N N y 
εἵλετο τρίχας καὶ ταύτας ἠμπίσχετο, τὸ εὐτελές kai ἄδολον 
^ / e , Ν Ν {ς , » NA / 
5 ToU βιου ὑποτυπούμενος. καὶ yop “ μέλι σθιεν καὶ a«pi- 
99 £N M b * , , b 
Onus," γλυκεῖαν καὶ πνευματικὴν τροφὴν, ἀτύφους καὶ το 
΄ N c N ^ / , 5 
σώφρονας τὰς ὁδοὺς τοῦ κυρίου παρασκευάζων. ἢ που 
N ^ ' , e N , 
γὰρ àv ἁλουργὴν χλανίδα περιεβάλετο ὁ τὴν ἀλαζονείαν 
M Χ , N δ » ^ , / 
τὴν πολιτικὴν ἐκτραπεὶς, εἰς δὲ τὴν ἔρημον τῆς ἐρημίας 
N / ^ / N ’ 
κατὰ γαλήνην θεῷ πεπολιτευμένος ἐκτὸς πάσης κενοσπου- 
/ , , // ^ N , ^ 
δίας, ἀπειραγαθίας, pukpompemelas. μηλωτῇ δὲ ἐχρῆτο τῷ 
€ , 3 7] NCC / N N /, 5 
Ἡλίας ἐνδύματι καὶ “ ζώνῃ τὴν μηλωτὴν κατέσφιγγεν ἐκ 


9 


i ^ /, 239 e J N y e , 
ro τριχῶν πεποιημένη. Ἡσαῖας δὲ ἄλλος οὗτος προφήτης 
& / NV» / QNNEL T ζΖ óc Ν ΄ 
γυμνὸς τε καὶ ἀνυπόδετος ἢν, πολλάκις δὲ καὶ σάκκον 
5 , / » 
ημπίσχετο ταπεινοφροσύνης ἐνδυμα. 
N / ^ ^ Ὄ 
113. Εἰ δὲ καὶ Ἱερεμίαν καλεῖς, “ λινοῦν οὗτος περί- 2o 
c 53 ͵ e x N ^ ^ / 
ζωμα εἶχε μόνον. ὡς δὲ τὰ εὐτραφῆ τῶν σωμάτων γυμ- 
7 7 , N N e N ^ 
vovueva Qaveporépav δείκνυσι τὴν ἀκμὴν, οὕτως kai τῶν 
, ^ N /, X 5 / , /, / 
ηθῶν τὸ κάλλος μὴ ἐνειλούμενον ἀπειροκάλοις φλυαρίαις 238 9. 
^ e UC / s ^ * / * ἢ ^ 
TO μεγαλοπρεπές ἐνδείκνυται. TO δὲ καὶ σύρειν τας ἐσθη- 
3 Ὁ » 7 N / ^ , ἊΝ 
τας ἐπ᾿ ἄκρους καθιέντας τοὺς πόδας κομιδῇ ἀλαζονικὸν, 25 


2. διελέγχωμεν͵ διελέγχομεν F. et ib. κενοσπουδίας] κενοδοξίας N , sed 


pr. M. alterum in marg. 
7. τὰς τῶν] kai τῶν N. I5. μικροπρεπείας μικροπρεπίας pr. 
ὃ. εἵλετο] Ex εἵλατο factum in P. M, correctum a m. rec. 
9. Marc. i. 6. 16. Beg: IV/1..8. 15 18. 
1I. 7 P ut Sylb. pro 7. 18. Iesai. xx. 2. 
12. ἁλουργὴν] ἁλουργῆν F. quod 20. Jerem. xiii. r. 
ἁλουργῆ esse potest, ut áXovpyés le- 25. καθιέντας N. καθιεῖσιν M. xa- 
gitur p. 311, 11. vig PV, superscripto à m. rec. 


14. κατὰ om. N, in marg. habet  euévas ct 3n marg. καθιέντας, 


Ἐ: 


910 


CLEMENTIS 


[Lis. II. 


N ^ ^ ^ /, y 
ἐμποδὼν τῇ ἐνεργείᾳ ToU περιπατεῖν γινόμενον, kaÀAAvvr pov 15 


δίκην ἐπισυρομένης τῆς ἐσθῆτος τὰς ἐπιπολαίους τῆς γῆς 


, A *5«* ^ , , N ^ Ἁ 
ἀχυρμιὰς, οὐδὲ τῶν κατεαγότων τούτων δὴ τῶν τὴν κιναι- 


/ * » DUN ^ ^ , , ^ 
δίαν τὴν ἄφωνον ἐπὶ ταῖς σκηναῖς μετιόντων ὀρχηστῶν 


, ^ [ ^N ^ , 
5 ἀπορρέουσαν εἰς τοσοῦτον ὕβρεως τὴν ἐσθῆτα περιορῶν - 


€ e4.5 ^ IY EY ^ L4 e 
TOV, οἷς οἱ ἐπιμελεῖς στολισμοὶ καὶ τῶν κρασπέδων αἱ 


» , ^ ε e 
ἀπαιωρήσεις καὶ τῶν σχημάτων oi περίεργοι ῥυθμοὶ βλα- 


, , Ν 5 , ^ wi , 
κείας σμικρολόγου ἐπισυρμὸν ἐμφαίνουσιν. κἂν τὸν ποδηρη 


, ^ 7 € * , ^ N Ἂ 
Tig παραφέρῃ τοῦ κυρίου, ὁ ποικιλανθὴης ἐκεῖνος χιτῶν τὰ 


^ / y , N / M δι 
10 Τῆς σοφίας ἀνθὴ δεικνύει, τὰς ποικίλας καὶ μὴ μαραινο- 


/ N * A N ^ / ^ ^ LÀ 0 4 
μένας γραφας, τὰ Λογίὰ τὰ TOU κυριου ταις τὴς αληδειας 


» ’ 3 ^ / » N // , ^ 
a7agTpamrovra αὐγαῖς. τοιαύτην ἄλλην τὸν κύριον ἐσθητα 


διὰ τοῦ Δαβὶδ ἠμφίεσεν τὸ πνεῦμα ὧδέ πως ψάλλον 


» , / , , 
“ ἐξομολόγησιν καὶ εὐπρέπειαν ἐνεδύσω, ἀναβαλλόμενος 


^ e e /, 
15 φῶς ὡς ἱματιον." 


’ 5 EY Χ x ^ , , 
114. Καθάπερ οὖν περὶ τὴν κατασκευὴν τῶν ἐσθήτων 


/, /, 3 7 “ Ἁ ^ ^ /, 
καθαρευτέον πασῆὴς ατοπίιας, OUTOS δὲ καὶ τῆς χρήσεως 


Ν » 7 3 / 5. Χ N ex Nx , Z7 
τὴν ἀμετρίαν εὐλαβητέον. οὐδὲ yap ὑπερ yovv καθαπερ 


Ν , b! 
τὰς Λακαίνας φασὶ παρθένους ἐστολίσθαι καλὸν" οὐδεν 


N » € ^ ^ N , /, , 
20 γὰρ μέρος ὁτιοῦν ἀπογυμνοῦσθαι γυναικὸς εὐπρεπές. καί- 


hj , ^ , bi , 
τοι δυνατὸν ἀποφθέγξασθαι μάλα κοσμίως τὴν ἀστείαν 


2 N Ἂν Ν , N ^ ?5 , 
ἐκείνην φωνὴν πρὸς rov εἴποντα “καλὸς ὁ πῆχυς, “ ἀλλ 


, ὃ / 99 CE ^ 
OU OnMOGL0S, καὶ 


KvQuat κα 


, ἈΝ , , y» 
Aci," “ ἀλλὰ uovov, dava, 


éc γε 5 N ^ i ^35 NCC , , N99 ςς » Ν 
τοῦ ἀνδρὸς τοῦ ἐμοῦ, καὶ “πρόσωπον εὐπρεπὲς, “ἀλλα 


L ^ 7 35 8. N N »NN b! 9. Ψ ^ 
25 μόνου TOU "yeyaunkoros. εγὼ δὲ οὐδὲ τὴν αἰτίαν TOV 


1. ἐμποδὼν Sylb. pro ἐμποδῶν, 
quod est in FMPV hiec et alibi. 

ib. καλλύντρου] καλλύνθρου MNPV, 
non F. 

4. rais σκηναῖς ΜΝΡ, τὰς σκηνὰς 
ceteri. τῆς σκηνῆς Sylb. 

lb. ὀρχηστῶν] ὀρχιστῶν pr. M. 

8. σμικρολόγου Ν. σμικρολόγους 
M. μικρολόγου EV. μικρολόγους P. 

ib. ἐπισυρμὸν] ἐπισυρμῶν M. 

9. τοῦ κυρίου DMR. Pal. τὸν «v- 


piov FPV. 

II. rà ro) κυρίου] rà ro? om. N. 
rà excidit in V. fortasse typothetae 
culpa: nam est in BFMPR. Pal, 
quorum MP. omittunt τοῦ. 

14. Psalm. civ. 1 sq. 

22. πρὸς τὸν εἰπόντα M. — Aberat 
τόν. In F προσειπόντα. 

24. τοῦ ἀνδρὸς bis in N. 

25. ToU γεγαμηκότος] τοῦ om. N. 


C.X.$.114,115.]] PAEDAGOGUS. 311 


, 3 , , / * /, ^ N 
τοιούτων ἐπαίνων θέλω παρέχειν τὰς σώφρονας τοῖς διὰ 
e^ 3 , z Ν 34 vf * »«5 σ 
τῶν ἐπαίνων θηρωμένοις τὰ ἐπίψογα, καὶ οὐδ᾽ ὅτι γε 
^ Ν M / /, 3 , 
παραγυμνοῦν TO σῴφυρον κεκώλυται μόνον, ἐγκεκαλυῴθαι 
δὲ N Δὸν ἊΝ S DN / 9 ΄ὕ ,ὕ 
80 δὲ καὶ τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπον ἐπεσκιάσθαι προστέ- 
» N ej 5 , » ’’ N ’ 
τακται. οὐ γὰρ ὅσιον εἶναι θήρατρον ἀνθρώπων ro καλλος 5 
^ / N e ^ "d , 
τοῦ σώματος. οὐδὲ ἁλουργῷ παρασκεπάσματι χρωμένην 
/ N ^ 5 » 
περίβλεπτον ἐθέλειν γίνεσθαι τὴν γυναῖκα εὔλογον. «ie 
S EY ^ , ^ NA 5 , ^ N , e 
yap καὶ τῆς ἐσθῆτος οἷόν τε ἦν ἐξελεῖν τὴν πορφύραν, ὡς 
N 3-79 τ , ^ 72 N N 5 J^ 
μὴ ἔπι TO προσῶπον TOV χρωμενῶν τοῦς θεατὰς ἐπιστρε- 239 P. 
€ X ^ Y X ^ , , e / 
Qe, αἱ δὲ ὀλίγον κομιδὴ τὸ λοιπὸν τῆς ἀμπεχόνης ὑφαί- 1o 
v ^ 4 ^ / N 
νουσαι TO πᾶν ἁλουργὲς εἰργάσαντο ἐκφλέγουσαι τὰς 
e J ^ N * / , 
35 ῥᾳθυμίας καὶ δῆτα αὐτὰς περὶ τὰς μεμωραμμένας ταῦτας 
N ε Ν , , 9 N Χ Ν * 
καὶ ἀβρας ἀλυούσας πορφύρας kara TO ποιητικὸν δὴ 
ἐκεῖνο, 
ἔλλαβε πορφύρεος θάνατος. IRC 
* f ^ * , * , € 
I15. Διὰ ταύτην γοῦν τὴν πορφύραν ἡ 'Tvpos koi ἢ 
N ^ ^ ^ /, 
Σιδὼν kai τῆς Λακωνικῆς ἡ γείτων τῆς θαλάσσης ποθει- 
, 3 /, A 7 ’ SN e ^ , ^ ἣν € 
νόταται, ἀνάγονται δὲ εὖ μάλα καὶ οἱ βαφεῖς αὐτῶν καὶ oL 
M N 34 XN N ’ b! N * - / 
πορφυρευταὶ kai αὐτὰ τὰ κογχύλια διὰ τὸ TO αἷμα τούτων 
3 ^ N , N ^ /, 
ἐξανθεῖν τὴν πορφύραν. ἀλλὰ καὶ τοῖς λίχνοις ὑφάσμασιν 20 
» /, e ^ ^ ^ e 
ἐγκαταμιγνύουσαι αἱ δολεραὶ γυναῖκες καὶ τῶν ἀνδρῶν οἱ 
p b! N N // S b 
“9 γυναικώδεις τὰς δολερὰς βαφὰς μαργαίνουσιν περὶ τὴν 
» , , 4 Ν 3 /, Ν 3. 9 , , y / 
ἀμετρίαν, οὐκέτι τὰς ὀθόνας τὰς ἀπ᾿ Αἰγύπτου, ἀλλας δέ 
Pa 3 ,ὔ Lal 
τινας ἐκ γῆς Ἑβραίων koi Κιλίκων ἐκποριζόμενοι γῆς. 
N N / Ν L4 ^ ε / € 
τὰ δὲ ἀμόργινα καὶ τὰ βύσσινα σιωπῶ" ὑπερεκπέπαικεν ἢ 25 


by * A! , , à ^ δὲ N / 5 9t N 
τρυφὴ καὶ τὴν ονομασιαν. ει O€ τὴν σκέπην, οἰμαι, αὑτὸ 


6. παρασκεπάσματι BMR. Pal. 15. ἔλλαβε---- Hom. Il. 5, 83. 


παραπετάσματι ΕἾΝ P V. παρασκέπασμα 17. τῆς θαλάσσης] θάλασσα Ja- 
annotavit Pollux 7, 208. cobs. ad Achill Tat. p. 523. 
II. πᾶν ἁλουργὲς) παναλουργὲς pr. 19. καὶ in marg. P. 
P. ib. τὸ τὸ] Alterum τὸ supra ver- 
12. μεμωραμμένας Scripsi pro ue- sum a m. pr. M, ab correctore P. 
μωρημένας. Idem vitium p. 234. 25. rà βύσσινα] rà om. V. 


I3. ἀλυούσας] áAvovcas P. 


ΘΙ CLEMENTIS [118. II. 


᾽ ^ ^ 3 7 UN , € Ἂς » 
αὐτῆς ΚΡΕΙΤΤΟΥ ἀποφαίνειν TO σκέξέτομεέενον, ὡς TO ἀγαλμα 
^ N i b! ^ ^ /, x ^ 3 ^ * 
TOU V€o Καὶ ΤῊὴῊΡ ψυχὴν TOU σώῶμᾶτος Και Τῆς ἐσθῆτος ΤΟ 
^ NY ^ 3 7] v M ^ 5 ^ , 
σῶμα. νυνὶ δὲε σὰν Τουναντιον, TO μὲν σῶμα αὑυταις ει 45 
ΣΝ 3 57 , e , N / , 
πιπράσκοιτο, οὐκ GV ποτε χιλίας εὕροι Αττικας, μίαν δέ 
9 ^ / ’ ^ SEIN , /, ἃς 
5 7TOU ea ünra μυριὼν ὠνούμεναι σφᾶς αυτὸὰς CX p€LoT € pas Και 
, 7] ^ € /, 5 /, [4 , 3 yv. 
ατιμοτερᾶας τῶν ὑφασμάτων ἐλέγχουσιν. τί ποτ᾿ οὖν διω- 
N “4 ^ N ^ Σ /, * ^ 
Kere τὰ σπάνια καὶ πολυτελῆ πρὸ τῶν ἐν μέσῳ και TOV 
5 ^ ej ᾽ ^ b 329) Ν ^ N » 5 
€UTEAÀOV; OTt αγνόειτε ΤῸ ΟνΤῶς καλον Καὶ TO OVTOOS αγα- 
N ἧς » Ν ^ » hy ^ N ^ , y 
Üov, kai ἀντὶ τῶν ὄντων τὰ δοκοῦντα παρὰ τοῖς ανοητοις 
/, ^ ^ ᾽ὔ 5.9 73 δὴ * € 7 
IO σπουδαζξτε, οἱ τοῖς μεμηνοσιν ἐπ (gms τὰ λευκὰ ὡς μέλανα 


φαντάζονται. 


ΚΕΦ. IA. 
Περὶ 


2409. ὑποδέσεως. 50 


: /, b! ^ e , 
116. Παραπλῆήσιαι δὲ καὶ περὶ τὰς ὑποδέσεις εἰσὶν at 
᾿ S ^N ^ , 
15 ἀλαζόνες τὴν πολλὴν βλακείαν κἀνταῦθα ἐπιδεικνύμεναι. 89 S. 
, ^ ^ , ^ Md / , ^ , 19 - » N 
αἰσχρὰ γοῦν αληθῶς τὰ σανδαλια ἐκεῖνα, ἐφ οἷς ἐστι τὰ 
^ Κ᾽ 5 hj N e ^ ^ 
χρυσᾶ &vOeua, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἥλους ἑλικοειδῶς τοῖς kar- 
/ , / , ^ Ν N Ne vB s 
τύμασιν éykarakpovev ἀξιοῦσιν, πολλαὶ δὲ kal ἐρωτικοὺς 
, N , ^ ^ ^ ^ /, 
ἀσπασμοὺς ἐγχαραττουσιν αὐτοῖς, ὡς ἂν ἐκ τῆς ἐπιβάσεως 
e , ^ ^ N ς d ^ , » 
20 ῥυθμίζουσαι τὴν γῆν καὶ τὸ ἑταιρικὸν τοῦ φρονήματος ἐκ 
^ , , - /, 
τοῦ βαδίσματος ἐναποσφραγίσωνται. χαίρειν οὖν ἐατέον 
Ν 5 , ^ / ^ / 
τᾶς ἐπιχρύσους kai διαλίθους τῶν σανδαλίων ματαῖιο- 5 


,ὔ * 18 , A Ν Ν N 7 SS Χ 
Τεχνιᾶς Και Κρήπι ας ἈΤΤΙΚας Και Τας Σικυωνίας και TOUS 


I. αὐτῆς Potterus ex Musonio. BET. Mnemos. vol. 11. p. 385. 
apud Stob. Flor. 1,84. pro αὐτοῦ (aó- 6. ἀτιμοτέρας] τιμοτέρας N. 
τοῦ M). Praecedens αὐτό om. Stob. 7. ἐν μέσῳ] ἐμμέσων Ν. ἐμμέσω P. 
5. μυρίων) μυρίων ταλάντων libri. 10: σπουδάζετε] σπουδάζεται P. 
* Non intellexit. homuncio χιλίας II. φαντάζονται] φαντάζεται N. 
et μυρίων dicl omisso δραχμάς et 16. γοῦν] οὖν BR. 
δραχμῶν, et quod in buecam venit 17. ἄνθεμα pro ἀναθέματα restitu- 
de suo addidit.  Potuitne stoli- tum ex Polluce 7, 87. Cephisodori 


dius quidquam dare quam μίαν 
ἐσθῆτα μυρίων ταλάντων ὠνούμεναι et 
vestem vel sic satis pretiosam sez- 
ies qllies pretio augere?"  CO- 


versus integros afferente. 
20. kai τὸ] kai supra versum M P. 
23. κρηπῖδας] Sic F, non κρηπίδας 
ut V 


Io 


15 


C. XI. s. 116, 117.] PAEDAGOGUS. 919 


θό Π Ld ἈΝ "T N e / δὲ 
κοθόρνους, ἱἱερσικας τε kai 'Γυρρηνικας, προθεμένους δὲ 
θὰ 9 ^ LÀ 0 / M ^ ^ Ν Ν , 0o ^ 
καθὼς ἐθος τῇ ἀληθείᾳ ἡμῶν τὸν σκοπὸν τὸν ὀρθὸν TO 
Ἁ ra 3 , , e ^ ^ ^ e » 
κατὰ φύσιν ἐκλέγειν xp). ἡ γὰρ χρῆσις τῶν ὑποδημάτων 
€ Ἁ » ^ ΕΣ / ^ e ^ 9 Ν ^ 
7 μεν αὐτῶν εἰς σκέπην ποδῶν, ἡ δὲ εἰς προφυλακὴν τῶν 
/, ^ ^ / N 
προσπταισμάτων καὶ TOV ὀρειβατικῶν τραχυτητων τὴν 
d X 7 
πέλμα ποδὸς σώζουσαν. 
Et N 3 b M e / 
117. Γυναιξὶ μὲν οὖν TO λευκὸν ὑπόδημα συγχωρη- 
Ar , ^ 98 /, / δὲ ^ LÀ ^^ ’ 
τεον, πλὴν εἰ μὴ ὁδεύοιεν, rore δὲ τῷ ἀλειπτῷ χρηστέον. 
e / N / ^ / exe , ^N 
ἡλωμένων δὲ δέονται τῶν καττυμάτων αἱ ὁδεύουσαι. πλὴν 
N λλὰ € n τς , ἜΣΤΕ » Ν e , 
τὰ πολλὰ ὑποδήμασι χρηστέον αὐταῖς: οὐ γὰρ ἁρμόζει 
Ν 5 7 ΟἹ 7 57 x » / 
γυμνὸν ἐπιδείκνυσθαι τὸν πόδα, ἄλλως τε καὶ εὐαίσθητον 
/, e 7 3 /, 
εἰς βλάβην ἡ γυνη. ἀνδρὶ δὲ εὖ μάλα ἁρμόδιον ἀνυποδη- 
ἢ N * / ΄ N N 
σία, πλὴν εἰ μὴ στρατεύοιτο. καὶ γὰρ πως ἐγγὺς TO 
€ » ^ 7 , 7 L4 / ^ 
ὑποδεδέσθαι τῷ δεδέσθαι. ἀσκητικωτατόὸν γέ τοι γυμνοῖς 
^ ^ N Ν xv € / N E] 7 y 
χρῆσθαι τοῖς ποσὶν kai πρὸς ὑγίειαν καὶ εὐκολίαν εὐθετον, 
» Ν p / Ν Ν / N 
ἐνθα μὴ ἀναγκὴ τις διακωλύοι. εἰ δὲ μὴ ὁδεύοιμεν, ἀλλὰ 
N M / / ^ / 
μηδὲ φέροιμεν τὴν ἀνυποδησίαν, βλαύταις ἢ φαικασίοις 
/ , SN y er*9 N N Χ 
χρηστέον: κονίποδας αὐτὰς ἐκάλουν οἱ ᾿Αττικοὶ, διὰ TO 
Ψ. ^ ^ / N / ^ ^ € , 
πελάζειν μοι δοκεῖν τῇ κόνει τὼ πόδε. τῆς λιτῆς ὑποδέσεως 
[4 , , » 3 5 ^ v 
ἀπόχρη μάρτυς ᾿Ιωάννης, οὐκ ἄξιος εἶναι ὁμολογῶν TOv 
e Á ^ e /, 7 ^ P4 ^ 
ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων λύειν τοῦ κυρίου. οὐ yap TL τῶν 


περιέργων ὑπεδέδετο ὁ τῆς ἀληθοῦς “Ἑβραίοις φιλοσοφίας 


€ / N 7 ^ ΩΝ 3 Ν Doe τ , 
ὑποδεικνύμενος TOV τύπον. τοῦτο δὲ εἰ καὶ αἰνίττεταί TL, 


ἐν ἄλλοις δηλωθήσεται. 


5. προσπταισμάτων Ν, αὖ Sylb. in 16. διακωλύοι] διακωλύηι pr. P. 


Indice. προπταισμάτων ceteri. 18. αὐτὰς BMR. Pal. αὐτὰ FV. 
13. kai γάρ πως---δεδέσθαι) Haec 19. δοκεῖν] δοκεῖ MR. Pal. δοκῇ 
quoque ex Musonio sumsit. b. 


I 5. ὑγίειαν) ὑγείαν FP. 21. GL"Marc. i. 7. Luc.-i, r6. 


"- 


Oo 


314 CLEMENTIS [Lis. II. 


ΚΕΦ. IB. 


e , Ν M Ν , b * ^ , "^ J 
Ort ov χρὴ περὶ τοὺς λίθους καὶ τὸν χρυσοῦν ἐπτοῆσθαι κόσμον. 


, N 7 ^ ^ ^ 
118. Λίθους δὲ πελίους ἢ χλωροὺς καὶ τῆς ἀπεξενω- 
/ / AC. 79 /, Ν ^ ^ Nis , 
μένης θαλάττης τὰ ἐκβράσματα καὶ τῆς γῆς τὰ ἐκψήγματα 
^ , , /, 3... ἃς N b! ^ ^ 
5 μειρακιῶδές ἐστι τεθηπέναι. ἐπὶ yap τὰ διαυγὴ τῶν λιθι- 
- Ν , , , e. ej , 
δίων καὶ τὰς ἰδιαζούσας χρόας véAovs τε ἵεσθαι ποικίλας 
»NN » 9:7 3 , , Ν » , C4 HN ^ Χ 
οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ ἀνοήτων ἐστὶν ἀνθρώπων ὑπὸ τῶν πληκτικὴν 
» ry / € / , N ^ * 
ἐχόντων φαντασίαν ἑλκομένων. Tavry καὶ TO πῦρ τὰ 
/ , / 379 »P UN ^ , , , 
παιδία θεασάμενα φέρεται em avro τῇ λαμπρότητι ayo- 
^ δὲ 3 , S , λὲ ὃ * ^N » 3 
10 μενα, τῆς δὲ ἐπαφήσεως τὸ ἐπισφαλές δια τὴν ἀνοιαν οὐ 
, ^ ^ , , € , 
κατανενοηκότα. τοιοῦτοι ταῖς ἠλιθίαις οἱ λίθοι γυναιξὶν 
/, ^ ej ^ , 
περιδούμενοι τοῖς ὅρμοις καὶ τοῖς περιδεραίοις ἐγκατακλειὸ- 
, /, ^ ’ὔ / 
μενοι ἀμέθυστοι καὶ κεραυνῖται kal ἰάσπιδες καὶ τοπάζίον, 
[24 
57 τε Μιλησία . 


T5 σμάραγδος, ἐμπόλημα τιμηέστατον. 


€ N , , e ^ ^ 4 
ὁ δὲ πολυτίμητος μαργαρίτης ὑπερφυῶς τῇ γυναικωνίτιδι 
, , / N Ὁ 4 b , 
εἰσεκώμασεν᾽ γίνεται δὲ οὗτος ἐν ὀστρείῳ τινὶ παραπλησίῳ 
^ , N e 7 7 ^ » , 
ταῖς πίνναις, μέγεθος δὲ ἡλίκος ἰχθύος ὀφθαλμὸς εὐμεγέ- 
/ e , AX CA 
θης. καὶ ovk αἰσχύνονται ai κακοδαίμονες περὶ ὄστρειον 
, ^ Ἃ ^ N /, » £2 € /, 
20 ὀλίγον τοῦτο τὴν πᾶσαν σπουδὴν πεποιημέναι, ἐξὸν ἁγίῳ 
^ / ^ , ^ ^ [14 , 89 € 
κοσμεῖσθαι λίθῳ, τῷ λόγῳ τοῦ θεοῦ, ὃν * μαργαριτην᾽ ἢ 
^ , 7 N ^ A Ν 3 ^ 
γραφὴ kékAnkév zov, rov διαυγῆ koi καθαρὸν Ἰησοῦν, 
N 3 Ν , , » N N , hj ^ 
τὸν ἐν σαρκὶ ἐπόπτην ὀφθαλμὸν, τὸν λόγον rov διαφανῆ, 
4. θαλάττης FP. θαλάσσης V. περιδερέοις M. P, αἰ superscr. in P a m. 
6. ὑέλους] ὑέλου N. rec. περιδερρέοις V. mepibeppatow BR. 
ib. ἵεσθαι N. ἴεσθαι V alique, I3. ἀμέθυστοι MNPR. ἀμέθυσοι 
opinor. iecÓa. sine accentu pr. P, FV. 
spiritu aspero a m. rec. addito. 17. ὀστρείῳ BNR. pr. P. ὀστρίῳ 


II. τοιοῦτοι] τοιοῦτο MNP. τοι- ὙΥ, οὖ in litura P. ὀστρείῳ, e ex « 


ovró τι Jacobs. ad Achill Tat. p. facto, FM. 


519. 19. ὄστρειον BNR. ὄστριον V. 
ib. γυναιξὶν M. γυναιξὶ V. ὄστρειον ex ὄστριον correctum FM. 
12. ὅρμοις] ὁρμοῖς M. ὄστρϊιον (e vec.) P. 


ib. περιδεραίοις N. περιδερρέοις F. 21. Matth. xiii. 46. 


20 


39 


C.XII.s.118-120.]] PAEDAGOGUS. 91 


3. ἃ € ^ / , ^ bi 
85 δ ὃν ἡ σὰρξ τιμία ὕδατι ἀναγεννωμένη. καὶ γὰρ τὸ 
» » ^ ej , , h /, 
δι δ χροὶ ἐν ὕδατι TOM UNTEN σάρκα, 
ἐκ δὲ ταύτης ὁ andan κυΐσκεται. 
119. Λίθοις δὲ à ἄγοι τὴν ἄνω 'Kenduciodnpe τετειχίσθαι 
5 
παρειλήφαμεν, καὶ τὰς δώδεκα τῆς οὐρανοπόλεως πύλας 242p. 
, , / hj 7 ^ ^ 
τιμίοις ἀπεικασμένας λίθοις TO περίοπτον τῆς ἀποστολικῆς 
^ 9 ἢ} ’ὔ » , 93..«& * ^ / 
φωνῆς αἰνίττεσθαι χάριτος ἐκδεχόμεθα. ἐπὶ yap τῶν λίθων 
^ ^ e , » Ἁ e b! 
τῶν πολυτελῶν αἱ χρόαι τετάχαται, τίμιαι δὲ αὗται, τὰ δ᾽ 
» / ^ , 
ἄλλα ὕλη γεώδης καταλείπονται. συμβολικῶς τούτοις 
, ^ [4 7 e , ^ 
4o εἰκότως τειχίζεται τῶν ἁγίων ἡ πόλις πνευματικῶς οἰκοδο- 1o 
7 Ν * 5 5 ^ / ^ , / hj 
μουμένη. πρὸς τὸ ἄνθος ovv τῶν λίθων τὸ ἀμίμητον TO 
» ^ , N [4 e ^ / 
ἄνθος τοῦ πνεύματος τὸ ἀκήρατον καὶ ἁγιον τῆς οὐσίας 
’ ε ^ ^ ^ Ν ^ 
vevorkagiv* αἱ δὲ μὴ συνιεῖσαι τὸ συμβολικὸν τῶν ypa- 
^ ej / ^ / hj ^ , ^ 
φῶν ὅλαι περικεχήηνασιν τοῖς λίθοις Tov θαυμάσιον ἐκεῖνον 


- 
οι 


le /, ^ / N N , 
ἀπολογισμὸν προφερόμεναι, ὃν καὶ ἐδειξεν ὁ θεὸς, διὰ τί 
b: / Ν / / Ν Ψ N / 
μὴ χρησώμεθα; καὶ πάρεστί μοι, διὰ Ti μὴ τρυφήσω: 
ζυ ^ 7 ἊΝ € ^ A 
καὶ τίσιν οὖν ταῦτα γέγονεν, εἰ μὴ ἡμῖν ; τελέως δὲ ἡγνοη- 
- , h ^ ^ e ^ ^ 
45 κότων τὸ θέλημα τοῦ θεοῦ αἱ τοιαῦται φωναί. πρῶτον μὲν 
A A 5 ^ / NU * Ν 5.3 ^ 
yap τὰ ἀναγκαῖα καθάπερ τὸ ὕδωρ kai τὸν ἀέρα προφανῆ 
“ ^ b! Nb. * ^ ^ € 
πᾶσι χορηγεῖται, τὰ δὲ ὅσα μὴ ἀναγκαῖα γῇ T€ καὶ ὕδατι 20 
»y 
ἐκρυψεν. 
Ἁ S 4 4 ^ ^ 
120. Διὰ τοῦτό TOL μύρμηκες χρυσωρυχοῦσι καὶ ypU- 
^ € ’ Ν 
πες χρυσοφυλακοῦσι καὶ 7) θάλασσα τὸν μαργαρίτην 
» e ^ N / ^ ^ ^ NIS 
ἐκρυψεν λίθον, ὑμεῖς δὲ περίεργοι εἰς ἃ μὴ δεῖ. ἰδοὺ ὅλος 


I. τιμία] τιμίῳ BR. correctum im M. 
2. ὄστρειον ὄστριον F. ὄστρειον ex a εἰ τομὴ FP. Pal χρησώ- 
«Qa MV. 
ocrpiov correctum M. ὄστριον (ε ^ 18. Matth. vi. 33 


rec.) P. 

4. Apoc. xxi. 18 sq. 

12. τοῦ πνεύματος FPR. Pal. τὸ 
mveoparos V. 

14. περικεχήνασιν] περικεχήνασι 


22. Διὰ τοῦτό τοι om. M. in lacu- 
na. 

ib. χρυσωρυχοῦσι] χρυσορυχοῦσι, 
superscripto o, F. 


23. χρυσοφυλακοῦσι)] χρυσωφυλα- 


ΒΝ. , i ταὶς κοῦσι MV. 
15. ἀπολογισμὸν] Ex ἀπολαγισμὸν 


316 CLEMEN'TIS [ Lis. II. 


, / 5 IN ον , ^ Ν Ν N N 
ἀναπέπταται οὐρανὸς καὶ ov ζητεῖτε τὸν θεὸν, τὸ δὲ 
" / NN N Ato ΄ N SEEN Q a d 
κεκρυμμένον χρυσίον καὶ τοὺς λίθους oi τὴν ἐπὶ θανάτῳ 
7] ^ , € ^ 3 SY AN ^ ^ 
κεκριμένοι γεωρυχοῦσι παρ ἡμῖν. ἀλλα kai τῇ γραφῇ 5o 
» ὃ 7 3 / δ’ 28 ςς ^ ^ Ἂς 
ἀντάδετε βοώσης ἐκείνης διαρρήδην, “ζητεῖτε πρῶτον τὴν 
/ ^ 5 ^ ^ 7A , 

5 βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, καὶ ταῦτα Tavra προστεθήσεται 
€ n 9 , N Ν d Ἐς ὧν Ζ Ν , , e vs 
ὑμῖν." εἰ δὲ kal πάντα ὑμῖν δεδώρηται καὶ εἰ πάντα ὑμῖν 

/ N OT 14s / ἘΠῚ. » 49 ͵ N € 3 , 
συγκεχώρηται kal εἰ “πάντα ὑμῖν ἔξεστι,᾽" φησὶν ὁ ἀπό- 
, ’ὔ /, 7 N X 
στολος, “ ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει." παρήγαγεν δὲ TO 
7 € ^ , e ^ 3. ΠΝ ^ e ^ , 
γένος ἡμῶν ἐπὶ κοινωνίᾳ 0 θεος αὑτὸς τῶν eavroÜ προτερος 90 8. 
N b ^ / N € ^ 9 
10 μεταδοὺς καὶ κοινὸν πᾶσιν ἀνθρώποις τὸν ἑαυτοῦ ἐπικου- 
/ ἢ 7; / εν ΄ὔ N 5 Y 
ρῆσας λογον, πάντα ποιῆσας ὑπὲρ πάντων. κοινὰ οὖν τὰ 
» * N /, e 7 N 3 , /, 
πάντα καὶ μὴ TrÀeovekroUvTOY οἱ πλούσιοι. TO οὖν παρεστί 
Ν / N / N 7 , 3 ,ὔ 
243 Ῥ. μοι καὶ πλεονάζει μοι, διὰ τί μὴ τρυφήσω ; ovk ἀνθρώ- 
b] N N 5 ^ N ^ 5 N 
πινον οὐδὲ κοινωνικὸν, ἐκεῖνο δὲ μᾶλλον ἀγαπήητικον, 
/ / N , b! ^ ^ d € N 
15 πάρεστί μοι, διὰ TL μὴ μεταδῶ τοῖς δεομένοις ; ὃ yap 5 
^ F^ N 7 M , € : 
τοιοῦτος τέλειος ὁ TO “ἀγαπήσεις TOV πλησίον σου ὡς 
, / e b! € , N N e 
σεαυτον᾽ πληρώσας. αὕτη yap ἡ ἀληθὴς τρυφὴ ἡ θη- 
ς 7, 7 € N , N / , , 
σαυριζομένη πολυτέλεια, ἡ δὲ εἰς τὰς ματαίους ἐπιθυμίας 
5 "V. 5 /, 5 ’ὔ’ » 7 ’ /8 
ἀνάλωσις ἀπωλείας, ov δαπάνης, ἐπέχει λόγον. δέδωκεν 
N ε S 539 0 ^ 7 €) m hy , 7 5 N 
20 γὰρ 0 θεὸς oi. ὅτι τῆς χρήσεως ἡμῖν τὴν ἐξουσίαν, ἀλλὰ 
» ^ / ἃς N ^ ' 5 /, 
μέχρι τοῦ ἀναγκαίου, καὶ τὴν χρῆσιν κοινὴν εἶναι βεβου- 
» NEU ^ /, , , 
ληται. ἄτοπον δὲ ἕνα τρυφᾶν πενομένων πλειόνων. πόσῳ 
N * 5 P4 ^ ^ , ^ *, N 
μὲν yap εὐκλεέστερον τοῦ πολυτελῶώς οἰκεῖν TO πολλοὺς 
5 ^ , M / ^ / N 
εὐεργετεῖν ; πόσῳ δὲ συνετώτερον τοῦ εἰς λίθους καὶ χρυ- 1o 


7 Ν , , 7 , / , N- 9 /, 
25 σίον TO εἰς ἀνθρώπους ἀναλίσκειν; πόσῳ δὲ ὠφελιμώτερον 


I. ἀναπέπταται Sylb. pro ἀνά-  Arcerius et Hoeschelius τὸν ἑαυτοῦ 


πτεται. ---μεταδοὺς υἱόν cum Herveto. 
3. γεωρυχοῦσι omnes praeter V, 16. Matth. xix. 19. 

qui γεωργοῦσι. 18. ματαίους] ματαίας DF RR. 
4- ἀντάδετε] ἀντάδεται PV. 19. δέδωκεν FMP. δέδωκε V. 
6. ὑμῖν] ἡμῖν ΒΡ. 21. βεβούληται (ut infra p. 91, 
7. ὑμῖν] ἡμῖν BFP. Pal. 46. ed Sylb.) Sylb. pro βεβούλευ- 
δι T x23; Tat. 
9. τῶν ἑαυτοῦ codices omnes. τὸν 22. πόσῳ--- ὠφελήσειαν] Ex Mu- 


ἑαυτοῦ V, typothetae errore: unde  sonio ap. Stob. Flor. r, 84. 


JAAMIJ$.123,132.] PAEHDAGOGUS. 917 


^ , / , b. / ^ ! / 
τῶν ἁψύχων κοσμίων τὸ φιλοὺυς κεκτῆσθαι κοσμίους ; τίνα 
ND ἂν » Ν ^ ej N / , 7 
δὲ àv ἀγροὶ τοσοῦτον ὅσον τὸ χαρίζεσθαι ὠφελήσειαν ; 
, / ΘΕ  χ 3 ^ , ^ N “ 
121. Λείπεται τοίνυν ἡμῖν kakewo ἐπιλῦσαι τὸ Qepo- 


, - N /, ^ [d ^ , ^ 
μενον, τίσιν οὖν τὰ πολυτελέστερα, ἂν otpovrat πᾶντες τὰ 


2 


, / ^ , / , , ^ ΣΝ Ν 
εὐτελέστερα; τοῖς ἀνθρώποις, Quae ἂν, ἐὰν χωρὶς 5 
/ s ^ ΄ , ^ 3 , , 
προσπαθείας καὶ διαφορᾶς χρώμεθα αὐτοῖς. εἰ δὲ ἀμη- 
/, ^ , N Ν Ν N ^ 3 
r5 Xavov πάντας σωφρονεῖν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν τῶν ἀναγ- 
/ b / / N ^ 
καίων χρείαν τὰ εὐπόριστα μεταδιωκτέον μακρὰ τοῖς 
^ / / /, 5 
περιττοῖς τούτοις χαίρειν φράσασιν. καθόλου μὲν οὖν τὰ 
/ e / / 7 
κύσμια ὥσπερ κοροκόσμια ἀποσκορακιστέον ὅλον καὶ το 
s y N / N Ἁ 5 
αὐτὸν παραιτουμέναις TOV κόσμον. χρὴ γὰρ εἶναι κοσμίας 
» N ^N y ^ 7 z , / 
ἐνδοθεν καὶ τὴν ἐσω γυναῖκα δεικνύναι καλὴν: ἐν μονῇ 
Y ^ ^ “ἊΣ lY Y , EY b 5 
yap τῇ ψυχῇ καταφαίνεται καὶ τὸ καλλος kai TO αἰσχος. 
, N Ἂς / e ^ SS , ^ » 5 ^ 
διὸ kai μόνος ὁ σπουδαῖος καλὸς κάγαθος ὄντως ἐστὶν, 
Ν / N N 5 s / € V 5 N / 
καὶ μόνον τὸ καλὸν ἀγαθὸν δογματίζεται, ἡ δὲ ἀρετὴ μόνη 15 
à ^ ^ p ^ ^ 
20 καὶ δια καλοῦ τοῦ σώματος καταφαίνεται kal ἐπανθεῖ τῇ 
Ν ^ ^ ’ὔ / 
σαρκὶ TO ὡραῖον τῆς σωφροσύνης ἀξιέραστον Oekvvovaa, 
T e N ; / , Ἶ ΄, ^ Aw DEN 59 N 1 
ὁταν οἱονεὶ φέγγος ἐπιλάαμπῇ τῇ μορφῇ τὸ ἦθος. To yap 
€. δ Ν ^ N (o $T 3 ARA TUA 5 E 
ἑκάστου καὶ φυτοῦ καὶ ζῴου καλλος ἐν τῇ ἑκάστου ἀρετῇ 
5 , » / NN "^N / N 
εἶναι συμβέβηκεν. ἀνθρώπου δὲ ἀρετὴ, δικαιοσύνη καὶ ao 
΄ Nis τῷ / N 3 N »y y 
σωφροσύνη καὶ ἀνδρεία καὶ εὐσέβεια. καλὸς «pa avOpo- 
’ “ Ν 
πος ὁ δίκαιος καὶ σώφρων καὶ συλλήβδην ὁ ἀγαθὸς, οὐχ 
e ΄ » N Ν e ^ / ΤῈ 
0 πλούσιος. ἠδὴ δὲ καὶ οἱ στρατιῶται χρυσίῳ κεκοσμῆ- 244 P. 


, 5 V 5 ^ » , * v 
σθαι βούλονται, οὐδὲ ἐκεῖνο aveyvokores TO ποιητικον, 


to 
οι 


^ Ν b! » , / 3. Ἃ 
25 ὃς καὶ χρυσὸν ἔχων πόλεμον κίεν ἠῦτε κούρη 
νηπίη. 


3 


122. ᾿Αλλὰ γὰρ τὴν μὲν φιλοκοσμίαν ἥκιστα ἀρετῆς 


3. φερόμενον] ἐπιφερόμενον F MPV. καταφαίνεσθαι. 
4. αἱρῶνται] αἱροῦνται FMV, et, ut I5. ἀγαθὸν] κἀγαθὸν Pal. 


videtur, pr. P. 21. ἀνδρεία scripsi pro ἀνδρία. 
5. ἐὰν om. Pal. 24. τὸ ποιητικὸν] Hom. Il. 2, 872. 
12. τὴν ἔσω Potterus pro τὴν τῶν ^. 28. κίεν---νηπίη] δ᾽ ἴεν.---- νήπιος 
ἔσω. apud Homerum. 


13. καταφαίνεται Hoeschelius pro 


318 CLEMENTIS [118. II. 


/ / N / ἣν 
ἐπιμελουμένην, σώματος δὲ ἀντιποιουμένην ἐκτραπέντος 
^ /, M , » , , x 
τοῦ φιλοκάλου περὶ τὴν κενοδοξίαν ἄρδην ἐκβλητέον. τὰ 
iT * ^ ^ /, ^ , / 
γὰρ μὴ οἰκεῖα τῷ σώματι ὡς οἰκεῖα προσαπτουσαὰ μελέτην 
^ / No, , , , /, » N ^ 
TOU ψεύδεσθαι kai ἔθος ἀπατης ἐνεγέννησεν οὔτι τὸ σεμνὸν 
Ν 3» * /, e , ^ M N δὲ bY 
5 καὶ ἄπλαστον καὶ νήπιον ὡς ἀληθῶς, τὸ σοβαρὸν δὲ kai 
Ν ΝΙ ΤΩΣ , 4 [4 δ νῷ ^ * 
θρυπτικὸν καὶ ἁβροδίαιτον φαίνουσα. αἱ δὲ ἁμαυροῦσι TO 
’ ST. Ν 3 , , Ν » 5 
κάλλος τὸ ἀληθινὸν ἐπισκιάζουσαι χρυσίῳ, καὶ οὐκ ἴσασι 3o 
^S L4 -“" , N e ^ ^ p 
τὸ πλημμέλημα otov ἐστι δεσμὰ ἑαυταῖς περιθεῖσαι πλού- 
, /, 
σια μυρία: καθάπερ καὶ 
Ν ^ , 
IO παρὰ τοῖς βαρβάροις 
b / Ν / 
φασὶν δεδέσθαι τοὺς κακούργους χρυσίῳ. 
, , / —^ 3 e ^ M / 
τούτους ἐζηλωκέναι δοκοῦσί μοι αἱ γυναῖκες τοὺς δεσμώτας 
s / S s NN Ν ^ ^ 
τοὺς πλουσίους. ἢ yap οὐχὶ κλοιὸς TO χρυσοῦν ἐστι 
/ € s ej ^ , 
περιδέραιον, καὶ οἱ στρεπτοὶ οἱ τε καθετῆρες καλούμενοι 
€ , » ’ὔ ’ * N ^ ^ ^ 
15 ἁλύσεων ἐπέχοντες τρόπον kal παρὰ τοῖς ᾿Αττικοῖς αὐτῷ 
/ e NL eA e / ’ / Ν 
τούτῳ τῷ ὀνόματι ἁλύσεις κέκληνται. πέδας δὲ περισφυ- 
7 b EY y E] , ^ ^ / 
piove τὴν περὶ τοὺς πόδας ἀκοσμίαν τῶν γυναικῶν Φιλή- 35 
3 /, ^ 
μων ἐν Συνεφηβῳ προσεῖπεν, 
ἱμάτια διαφαίνοντα καὶ πέδην τινὰ 
20 χρυσῆν. | 
, 5 » (4 s € N ^ 347 
123. Τί οὖν ἔτι ὃ καλλωπισμὸς ὃ ζηλωτὸς ἢ ἐθέλειν 
ς ^ 3 ^ ^ , NY 7 , , 
ὑμᾶς, ὦ γυναῖκες, σφᾶς αὐτας φαίνεσθαι πεπεδημένας : εἰ 
N e e Ν » ε / * ’ , ΄’ 
γὰρ ἡ ὕλη τὸ ὀνειδος ὑπεκλύει, τὸ παθὸος ἀδιαφορον. 
» ^ ^ e 7 ^ , ^ 
ἐμοὶ γοῦν δοκοῦσιν ἑκουσίως περιπίπτουσαι δεσμοῖς avxev 
3. 5N ^ , » Ν N LU * ^ 
25 ἐπὶ συμφοραῖς πλουσίαις. ἴσως δὲ καὶ ὃ ποιητικὸς μῦθος 
/, N / ^95 7 ^ 
τοιούτους δεσμοὺς μοιχευομένῃ τῇ Αφροδίτῃ περιβεβλὴῆ- 


σθαι λέγει, οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ μοιχείας σύμβολον αἰνιττόμενος 49 
*» 

2. ἐκβλητέον] ἐκκλητέον N. 21. ἢ om. N. 

ἡ. χρυσίῳ] τῷ χρυσίῳ Exc. MS. 22. ὑμᾶς] ἡμᾶς Ν. 

A - 10. αὐτὰς] αὑτὰς P. 

13. ἢ] ἢ FP. ib. εἴ 5 M. 

I4. περιδέραιον Potterus pro περι- 23. ἀδιάφο ρον MNP, ut Sylb. 
δέρρεον. περιδέρεον M, et superscr. ἀδιάφθορον. 
αι rec. P. 


C.XII.s.123,124.] PAEDAGOGUS. 219 


XR E ^ N 5 / e N 
τὰ κόσμια: χρυσοῦς yap εἶπεν κἀκείνους “Ομηρος τοὺς 
, 3, Ν Ἂ / ^ ^ / 
δεσμούς. ἤδη δὲ τὰ φανερώτατα τοῦ πονηροῦ σύμβολα 248P. 
f / e N * 5 »y 
οὐκ αἰσχύνονται περικείμεναι. ὡς γὰρ τὴν Εὔαν ὁ ὀφις 
3 / [74 N ^ S » ^ e /, 
ἡπάτησεν, οὕτω δὲ kal τὰς ἄλλας γυναῖκας ὁ κόσμος 
^ /, 7] ^ y ^ /, 
ὁ χρυσοῦς δελέατι προσχρώμενος τοῦ ὄφεως τῷ σχήματι 
36-7 , [r4 / ^ Na oM , 
ἐξέμηνεν εἰς ὕβρεις, σμυραίνας τινὰς καὶ ὄφεις ἀποπλατ- 
, / 
τομένας εἰς εὐπρέπειαν. 


c1 


/, ^ € Ν , 
λέγει γοῦν ὁ κωμικὸς Niko- 
GTpaTos, 

ἁλύσεις, καθετῆρας, δακτυλίους, βουβἀάλὶί᾽, ὄφεις, 


περισκελίδας, ἐλλέβορον. IO 


, ^ , , / * ^ 
1 24. IIavv γοῦν ἐπιψόγως πάντα rov γυναικεῖον kara- 
/ ’ 3 , 7 
λεγόμενος κόσμον ᾿Αριστοφανης ἐν Θεσμοφοριαζούσαις 
e J /, N N ^ ^ 
ὑποδείκνυσιν. παραθήσομαι δὲ αὐτὰς τοῦ κωμικοῦ τὰς 


^ , ^ e ^ ^ , 
Aéfes διελεγχούσας ἀκριβῶς τὸ φορτικὸν ὑμῶν τῆς ἀπει- 


ραγαθίας" 


Α. μίτρας, ἀναδήματα, 
νίτρον, κίσηριν, στρόφον, ὀπισθοσφενδόνην, 
κάλυμμα, φῦκος, περιδέραι᾽, ὑπογράμματα, 
τρυφοκαλάσιριν, ἐλλέβορον, κεκρύφαλον, 


I. εἶπεν ΜΡ. εἶπε V. 

10. Ὅμηρος τοὺς δεσμοὺς] τοὺς δεσ- 
μοὺς ὅμηρος Exc. MS. Locus est 
Odyss. 8. SY. 

2. τὰ φανερώτατα codices. καὶ φα- 
νερώτατα V solus. 

6. ἀποπλαττομέναςἾ ἀποπλαττόμενος 
Hervetus. 

9. βουβάλι] Libri plene βουβά- 

ua. 

IO. περισκελίδας] Memorat ex 
hoc loco Pollux 5, 100. 

ib. ἐλλέβορον] ἑλλέβορον ἘΜ. ἑλέ- 
Bopov Pal. 

12. Θεσμοφοριαζούσαις] δευτέραις 
fragm. 309. vol. 2. p. 616. ed. meae 
Oxon. Attulit hunc locum etiam 
Pollux 7, 95. 

16. Α.] Notas personarum A. B. 
addidi hic et infra. 

17. νίτρον] Formam Atticam λί- 
vpov praebent codices Pollucis, apud 


quem loci initium integrius est ap- 
positum quam ab Clemente, £vpóv, 
κάτοπτρον, Ψαλίδα, κηρωτὴν, λίτρον, | 
προκόμιον, ὀχθοίβους, μίτρας; ἀναδή- 
ματα, | ἔγχουσαν, ὄλεθρον τὸν βαθὺν, 
ψιμύθιον, | μύρον, κίσηριν, στρόφον, 
ὀπισθοσφενδόνην. 

ib. κίσηριν] καὶ σιδήριον κίσηριν 


iss AJ στροφίον libri. In P 


καὶ y didi Gilgoe P. Correctum ex 
Polluce. 
18. κάλυμμα] ἡνυν δυρόχομμὰ libri. 
Correctum ex Polluce. 
ib. περιδέραι N. Pollux. περιδέρ- 
ραια BR. mepibeppaía F.. περιδερέα M. 
περιδέρεα V et superscr. αὐ rec. MP. 
ib. ὑπογράμματα] ὑποράμματα BF- 
R. 


19. τρυφοκαλάσιριν ex Polluce pro 
τρυφοκαλάσισιν. 


ib. ἐλλέβορον addidi ex Polluce. 


I5 


920 CLEMENTIS [Lis. II. 


(Oy, ἀμπέχονον, τρύφημα, παρυφὲς, ξυστίδα, 50 
χιτῶνα, βάραθρον, ἔγκυκλον, κομμώτριον᾽ 
τὰ μέγιστα δ᾽ οὐκ εἴρηκα τούτων. Β. εἶτα τί; 
Α. διόπας, διάλιθον, πλάστρα, μαλάχιον, βότρυν, 
5 χλίδωνα, περόνας, ἀμφιδέας, ὅρμους, πέδας, 91 5. 
246 P. σφραγῖδας, ἁλύσεις, δακτυλίους, καταπλάσματα, 
πομφόλυγας, ἀποδέσμους, ὀλίσβους, σάρδια, 
ὑποδερίδας, ἑλικτῆρας. 
SP TN N » N » 7 EY ^ ^ 
€yo μὲν ἐκαμὸον καὶ ἄχθομαι λέγων τὸ πλῆθος τῶν 
/ Ν N Ν , » / e » , 
1o Κοσμίων, τὰς δὲ KL θαυμαζειν €TE€L.OL μοι. ὡς αρὰ ουκ 
9 / ^ »y d 
ἀποκναίονται τοσοῦτον ἄχθος βαστάζουσαι. 
^ ^ ^ , ^ ^ ὧν 
I25. τῆς κενῆς πολυπραγμοσύνης, ὦ τῆς ματαΐας 
/ * », € ^ N ^ » 
δοξομανίας" ἐκχέουσιν ἑταιρικῶς τὸν πλοῦτον εἰς ὄνειδος, 
* ^ ^ ^ y 3 le , 
kai τοῦ θεοῦ τα δωρήματα ἀπειροκαλίᾳ Tra paxoparrovat 5 
^ ^ ^ EN y ^ N € y 5 
15 ζηλοῦσαι τοῦ πονηροῦ τὴν τέχνην. σαφῶς δὲ ὃ κύριος ἐν 
o € » XR s » [4 N Q ζ εἰ * 
TG vayye Lo TOP "7T/AOUGLOP TOV 700 «Upt ovTOa «ug Τὰς 
» θΘ , s N € Ν v ςς » E) Ν N 
ἀποθήκας καὶ πρὸς εαυτὸν λέγοντα “ ἔχεις ἀγαθὰ πολλὰ 
5 / » Ν , / 3 , » 
ἀποκείμενα εἰς er 7roAAa, (aye, πίε, evpauvov," ἀῴφρονα 
/ T / Y ^ N * / 
κέκληκεν, * ravr) yap τῇ νυκτὶ τὴν ψυχὴν σου παραλαμ- 
΄ e 5 [j / , 7 99 95 ^ € 
20 βάνουσιν. ἃ οὖν ητοίμασας, τίνος γένηται 5" Απελλῆς 0 


ζωγρα θεασάμενό ov μαθητῶν Ἑλένην ὀνόματι 
cypadQos θεασάμενὸς τινα τῶν μαθητῶν ην ὀνόματ 


Ó 
ie) 


, /, 3 /, 7) N , 
πολύχρυσον γράψαντα, ὦ μειράκιον, εἶπεν, μὴ δυνάμενος 


1. ζῶμ᾽] ζῶμα libri. 31438. 
ib. ἀμπέχονον ex Polluce pro ἀμ- 6. σφραγῖδας] Sic F, non edópa- 
πεχόνιον. γίδας ut V. 

2. χιτῶνα ex Polluce pro κιθῶνα ib. καταπλάσματα] In xaramerá- 
(κίθωνα FP). ecpara corruptum apud Pollucem. 
ib. κομμώτριον] χιτώνιον libri. Cor- καταπάσματα Sylb. ; 
rectum ex Polluce, ubi libri xoupo- 8. ὑποδερίδας] ὑποθερίδας libri. 

τρίδιον, quod emendavit Junger- ὑποδέρεις apud Pollucem. 

mannus. ib. ἑλικτῆρας] ἐρικτῆρας. BFM ΝΗ, 
4. μαλάχιον Scripsi pro μολόχιον. | Sed À in M ἃ m. rec. superscripto. 

Apud Pollucem μαλάκιον. Io. dpa] ἄρα M. 


ib. βότρυν, χλίδωνα] βοτρυχλιδῶνα 12. Ὦ] ὦ V utrobique, non F. 
libri. Correctum ex Polluce, apud lb. κενῆς] καινῆς FPV. 


quem olim falso accentu χλιδῶνα. I6. τὸν πλούσιον à m. rec. sup- 
5. ἀμφιδέας ex Polluce pro ἀμῴφι-ὀ — pletum in F. 
Aéas. 19. Luc. xii. 19 sq. 


ib. ὅρμους] ὁρμοὺς P. ut M. p. 


C.XII. s.125—127.] PAEDAGOGUS. | 391 


L4 Χ ^ / 
γράψαι καλὴν πλουσίαν πεποίηκας. τοιαῦται τοίνυν 'EAé- 
€ ^ ^ / /, 
ναι αἱ νῦν εἰσι γυναῖκες, οὐ καλαὶ γνησίως, πεπλασμέναι 
N 
δὲ πλουσίως. 
, , N ^ , N ^ 
126. Ταύταις προφητεύει διὰ τοῦ Zodoviov τὸ πνεῦμα 
N , ^ N ^ N 
“καὶ τὸ ἀργύριον αὐτῶν καὶ TO χρυσίον αὐτῶν οὐ μὴ ὅ 
, , / , N , e^ x 3 ^ / 49 ^ b! 
δύνηται ἐξελέσθαι αὐτοὺς ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς kuplov." ταῖς δὲ 
£X ^ 2 ^ 
ὑπὸ Χριστοῦ παιδαγωγουμέναις ov χρυσίῳ κοσμεῖσθαι 
, , * ^ , 9 e , / b 
προσήκει, ἀλλὰ τῷ Aoyo, δι ob μόνου καταφαίνεται TO 
7] » ,ὔ ^ 5 e ^ , 
15 χρυσίον. μακάριοι μέντἂν ἦσαν οἱ παλαιοὶ τῶν "Efpatov, 
, Ν £ ^ ^ y ^ 5 £ 
εἰ περιελόμενοι τὸν κόσμον τῶν γυναικῶν ἐρριψαν ἢ ἐχὼ- τὸ 
/ N ^ / b , 
νευσαν μόνον, νυνὶ δὲ εἰς βοῦν χρυσοχοήσαντες καὶ τούτῳ 
, , QU x M ἢ 3 » ^ / 
εἰδωλολατρήσαντες αὐτοὶ μὲν οὐκ ὠναντο οὔτε τῆς τέχνης 
57 ^ , ^ »€./ X € ^ ΝΥ ^ 
οὔτε τῆς ἐπιβολῆς, ἐδίδαξαν δὲ ἡμῶν τὰς γυναῖκας τυπι- 
’ὔ / ^ hy ^ , ^ ^ 
κώτατα κοσμίων ἀπεσχῆσθαι. TO γοῦν ἐκπορνεῦσαν τῆς 


» 4 , 7 3) , , N 
ἐπιθυμίας εἰς χρυσίον εἰδωλον γίνεται βασανιζόμενον πυρὶ, 


Ci 


ἊΝ / ^ Χ /, » , , , 
ᾧ μόνῳ τηρεῖται τρυφὴ καθάπερ εἰδωλον, ovk ἀλήθεια. 
, ^ /, Ν ^ , Ν ε , 
20 ἐντεῦθεν ὀνειδίζων 0 λόγος διὰ τοῦ προφήτου rove Ῥβραί- 

^ ^ Ν 3 , ^ , 
ovs ““ ἀργυρᾶ koi xpva&" φησὶν “ ἐποίησαν τῇ BaaA," 

, , lY b /, 5 ^ 66 hy 5 
κοσμια δηλονοτι, καὶ ἐναργέστατα ἐπαπειλῶν “ καὶ ἐκδι- 
, .* /, é€ » 9 , N N € /, ^ M 5, - 

κησω λέγει “ ἐπ᾿ αὐτὴν ras ἡμέρας τῶν Βααλεὶμ, ἐν αἷς 20 

» / 5 ^ Z N 3 /, e ^ v N 
ἐπέθυσαν αὐτῇ καὶ περιετίθετο τὰ ἐνώτια ἑαυτῆς καὶ τὰ 
/ » ἘΦ N / ^ /, /, 
καθορμια αὐτῆς." καὶ τὴν αἰτίαν τοῦ κοσμήματος ἐπὴη- 


b , , 3 7 ^ , ^ » ^ 
* καὶ ἐπορεύετο OTiGO TOV ἐραστῶν QUT!s, 


, / 
yayev εἰπὼν 
^ N / 7 " 
ἐμοῦ δὲ ἐπελάθετο, λέγει kvpios." 247 P. 
, /, 7 * 7 ᾽ ^ ^ 
127. Αποθέμενοι τοίνυν τους λήρους αὐτῷ πονηρῷ σο- 25 
^ ^ € ^ , Ν / ^ 
φιστῃ ToU εταιρικοῦ τούτου μὴ μετεχόντων καλλωπισμοῦ 
N , N /, ^ 
25 μηδὲ εἰδωλολατρούντων διὰ παραπετάσματος εὐπρεποῦς. 


, ^ , e / t ΄ ςς ^ , 
πάνυ γοῦν θαυμασίως o llérpos ὁ μακάριος “ γυναῖκας 


5. Sophon. i. 18. 19. Hos. ii. 13. 

6. δύνηται] δύνῃ Ν. 25. αὐτῷ] αὐτῶι P, « ex v facto, 

12. μὲν] μὲν οὖν Pal. ut videtur. 

14. ἀπεσχῆσθαι ΜΙΝ, ἀπεσχίσθαι 28. Πέτρος F aliique. παῦλος V. 
V. ἀποσχέσθαι Sylb. ib. Timoth. I ii. 9 sq. 


18. Hos. i1. 8. 


399 CLEMENTIS [Lrs. TI. 


ε 7 ^N ^ ^» , 
φησὶν * ὡσαύτως μὴ ἐν πλέγμασιν ἢ χρυσῷ ἢ uapyapt- 
^ t€ ^ ^ 3 39 A. /4 N 3 
ταις ἢ ἱματισμῷ πολυτελεῖ, ἀλλ᾽ ὃ πρέπει γυναιξὶν ἐπαγ- 

3 , ^ ^ 9 
γελλομέναις θεοσέβειαν, δ ἔργων ἀγαθῶν σφᾶς αὐτὰς 


ecu EIE » N d , ^ LAS s 
κοσμουσῶν.᾽" καὶ yap εἰκότως ἀπεῖναι avTOv TOV καλλω- 


N 7 , Y N N 5 3 Αἷν M , 
5 7TLO JLOV κελευει" €L μεν yop καλαὶ €L€v, QUT OX p?) T) φύσις, 


λ / € [4 N Χ L4 /, , /, 
μὴ φιλονικείτω ἡ τέχνη πρὸς τὴν φύσιν, τουτέστιν orar) 
, N ^ , /, 3 
ἀληθείᾳ μὴ ἐριζέτω: εἰ δὲ αἰσχραὶ φύσει, ἐλέγχουσιν ἐξ 3o 
I ΄ e^ » 
ὧν προσάπτουσιν ἃ μὴ ἔχουσιν. 


128. Προσήκει τοίνυν λιτότητα ἀσπάζεσθαι τὰς Χρι- 


^ /, ^ » N € , e 7 
10 0TQ λατρευουσας. τῷ ὄντι γὰρ ἢ λιτοτῆης αγιωσυνὴς 


I5 


20 


25 


^ , ^ N / EY * ^ y 
προμηθεῖται ἐξισοῦσα τὰς πλεονεξίας καὶ διὰ τῶν rvyov- 
' CEN ^ ^ / / S ^ 
TOV τὴν ἀπὸ τῶν περιττῶν κομιζομένη χρείαν. TO γὰρ 
a ^ 3i N » ᾽ / » »» δὲ 4 
vOv, ἢ καὶ τοὔνομα ἐμφαίνει, οὐκ ἐξέχει οὐδὲ κατὰ τι 
, ^ ^ ^ € N λ » * ^ Ν ἢ 
ὀγκοῦται ἢ τυφοῦται, ὁμαλὸν δὲ ὅλον καὶ λεῖον καὶ ἰσον 
N , / Ν , e “ , e , NONO, 
Kal ἀπέριττον καὶ ταύτῃ ἱκανόν ἐστιν. ἱκανότης δὲ ἕξις 
, s 3 Ψ Ν Ν 9 ^ / , ^ Ν 
ἐστὶν ἐξικνουμένη πρὸς τὸ οἰκεῖον πέρας ἀνελλιπῶς καὶ 35 
3 / y * , ^ L4 / hy N € 
amepirros: μήτηρ δὲ αὐτῶν ἡ δικαιοσύνη, τιθηνὴ δὲ ἢ 
3 ’ ^ [54 7 - ^ 
αὐτάρκεια. αὕτη γοῦν TOL ἕξις ἐστὶν ἀρκουμένη οἷς δεῖ 
3 E es Ν ^ N x ’ 
καὶ δί αὑτῆς ποριστικὴ τῶν πρὸς τὸν μακάριον συντε- 
Υ͂ 
λούντων βίον. 
37 - N ^ ^ ^ € ^ 
129. Εστω οὖν ἐπὶ μὲν καρποῖς τῶν χειρῶν ὑμῶν 
, 7 /, Δ Ν » / 
κόσμος ἁγιος, εὐμετάδοτος κοινωνία kai ἐργα οἰκουρίας. 
€ * N ^ ^ * ^ * , 
* ὃ yap διδοὺς πτωχῷ δανείζει Occ," καὶ * χεῖρες ἀνδρείων 
/ 49 , 7 N ^ v 
zAovriQovatw." ἀνδρείους τοὺς καταφρονοῦντας χρημάτων 
b N Ν / DU 5) LIS N ^ 
καὶ περὶ τὰς μεταδόσεις εὐκόλους εἴρηκεν. ἐπὶ δὲ τῶν 4o 


^ € » N , 7 e , 5 /, b 
ποδῶν ἡ &okvos σρος evzOuav εἐτοιμοτὴς ἐπιφαινέσθω και 


4. αὐτὰς] αὑτὰς MP. . et cum duobus punctis super εἰ M. 

6. φιλονικείτω] Alibi apud. Cle- 18. γοῦν τοι (τι BR.)] Immo γάρ 
mentem φιλονεικεῖν scribitur. TOL. 

8. à N. ὃ V. 23. Proverb. xix. 17. 

ib. ἔχουσιν] ἔχωσιν pr. P. ib. Ibid. x54. ! 

12. κομιζομένη] κομιζομένην N. 24. ἀνδρείους] ἀνδρείως libri, su- 


14. τυφοῦται Sylb. pro τυποῦται. — perscripto tamen in N ovs, et sic 
16. ἀνελλιπῶς] ἀνελλειπῶς pr. P, — Arcerius. 


C. XII. $. 128, 120] PAEDAGOGUS. 9993 


€ N , € / bo δὲ Ν δέ, 
7) πρὸς δικαιοσύνην ὁδοιπορία. καθετῆρες δὲ καὶ περιδέραια 
N / / [74 ^ 
αἰδὼς kai σωφροσύνη εἰσίν. τοιούτους ὅρμους χρυσοχοεῖ 
^ 4 ςς : τῇ ^ e / N θ s 
o θεὸς. “ μακάριος ἄνθρωπος, ὃς εὗρεν σοφίαν, καὶ θνητος, 
^ 3 , N ^ hj ^ 
ὃς otOev φρονησιν,᾽ δια Σολομῶντος TO πνξῦμα, “ κρεῖσσον 
N AUN ^ ^ / 
yep αὐτὴν ἐμπορευθῆναι ἢ χρυσίου καὶ ἀργυρίου θησαυ- 5 
Χ Ψ ἤν 5 / ^ 49 [r4 Ν € 
ρους, τιμιωτέρα δέ ἐστι λίθων πολυτελῶν.᾽ αὕτη yap ἢ 
b] b * N 5 ^ N 7 N 
45 ἀληθινὴ εὐκοσμία. τὰ δὲ ὦτα αὐταῖς παρὰ φύσιν μὴ 248P. 
4 , , / "ΝΆ / Ν / : » 
τιτράσθω εἰς ἀπάρτησιν ἐλλοβίων καὶ πλαστρων᾽ ovre 
Ν 4 ’ A /, - AN , » 
γὰρ θέμις βιάζεσθαι τὴν φύσιν, παρ᾽ ὃ βεβούληται, οὔτε 
Χ » / ^ 5 ^ » , , N 
μὴν ἄλλος ἀμείνων ἂν εἴη τῶν ὠτων κόσμος εἰς TOUS το 
M 77 ^ ^ , / 
κατὰ φύσιν τῆς ἀκοῆς καταβαίνων πόρους κατηχήσεως 
, ^ ἊΝ ς /, , 3 
ἀληθοῦς. ὀφθαλμοὶ δὲ ὑπαληλιμμένοι λόγῳ καὶ ora εἰς 
, N / QT 
αἰσθησιν διατετρημένα θείων ἀκουστὴν καὶ ἁγίων ἐπόπτην 
/ / 7 € » ^ ^ , v 
παρασκευάζουσιν δεικνύντος ὡς ἀληθῶς τοῦ λόγου TO 
’ὔ Ν Ν ^ N 3 5 Ν 5 
δοκάλλος τὸ ἀληθινον, “Ὁ ὀφθαλμὸς ovk εἰδεν οὐδὲ οὖς 15 


» , 
ἤκουσεν 7hporepov." 


I. περιδέραια N. περιδέρραια BF R. 5. ἐμπορευθῆναι] εὐπορευθῆναι N. 
περιδέρεα M, et superscr. rec. αὐ P. I5..Cor. lih 9. 
περιδέρρεα V. ib. εἶδεν] οἶδε BR. 

4. οἶδεν P. οἷδε BNR. Pal. εἶδεν ib. οὐδὲ ois] καὶ οὖς οὐκ Pal. 
FMV. * Supra p. 57, 9. est εὗρε." 16. ἤκουσεν ΕΜ. ἤκουσε Pal. V. 
SYLB. In BFMPRV subscriptum Κλή- 

ib. τὸ πνεῦμα] λέγει addunt Arce-  pevros παιδαγωγοῦ τῶν εἰς τρία τὸ 
rius et Hoeschelius. δεύτερον. 


ib. Proverb. iii. 13-15. 


250 P. 


5 


P λόγος τρίτος περὶ τοῦ κάλλους τοῦ 
ἀληθινοῦ. Conf. quae infra dicentur 
ad inscriptionem capitis 11, go 


KAHMENILO:I 


ILATAATOTDON Up 


ARGUMENTUM. 


Car. I. De vera puleritudine. (ὃ. 1-3.) C. IL. Non esse fuco uten- 


dum. (δ. 4-14.) C. III. Adversus viros qui formam nimium colant. 
($.15-25.) C. IV. Quorum consuetudine utendum sit. (δ. 26—30.) 
C. V. Quomodo in balneis se gerere oporteat. (δ. 31-33.) C. VI. 
Solum divitem esse Christianum. ($. 34-36.) C. VII. Pulerum 
viaticum Christiano esse frugalitatem. (δ. 37-40.) C. VIII. Similitu- 
dines et exempla esse rectae doctrinae partem maximam. (δ. 41—45.) 
C. IX. Quanam de caussa sit ad balneum aecedendum. (δ. 46—48.) 
C. X. Exercitia quoque esse eligenda iis, qui vitam agunt rationi 
consentaneam. ($.49-52.) C. XL. Compendiosa optimae vitae per- 
tractatio. (δ. 53-83.) C. XII. Percursio ejusdem modi brevis opti- 
mae vitae; et quot loci scripturae sacrae vitam Christianorum 
describant. ($. 84—100.) 


KE. A. 


Περὶ τοῦ κάλλους τοῦ ἀληθινοῦ. 


3, » e » , , , N 
HN apa, ὡς ἔοικεν, πάντων μέγιστον μαθημάτων TO 


^ , N b] ^ 
γνῶναι αὑτόν ἑαυτὸν γάρ τις ἐὰν γνῷ, θεὸν εἴσεται, 
N N *»8* , / ^ , ^ 
θεὸν δὲ εἰδὼς ἐξομοιωθήσεται θεῷ, ov χρυσοφορῶν 
^ ^ ^ , 
οὐδὲ ποδηροφορῶν, ἀλλὰ ἀγαθοεργῶν καὶ ὅτι μάλιστα 
9 / , , N N / € N N / 
ὀλιγίστων δεόμενος, avevóens δὲ μόνος ὁ θεὸς kai χαίρει 


I.KAHMENTOS—T] In BFMNR. ἔοικεν FMP. ἔοικε V. 


Cf. Joann. I iii. 2. 
ποδηροφορῶν σιδηροφορῶν mar- 


B5. 

Pal. nihil praeter λόγος τρίτος. In 6. γνῷ scripsi pro γνῴη. 
T 
8. 


92 S, 


E IDEO Is. 1.] PAEDAGOGUS. 325 


/ N / [4 ^ « ^ ^ ^ / 
μάλιστα μὲν kaÜapevovras ἡμᾶς ὁρῶν τῷ τῆς διανοίας 
, » N by vy ^ / € * ^ 
κόσμῳ, ἔπειτα δὲ καὶ TQ τοῦ σώματος ἁγνὴν στολὴν, 
, /, ^ 3 e , 
σωφροσύνην, περιβεβλημένῳ. τριγενοῦς οὖν vrapxovas 
^ ^ M v ^ N Ν ^ E uA 
τῆς ψυχῆς TO νοερὸν, 0 δὴ λογιστικὸν καλεῖται, 0 ἄνθρω - 
, , € » [4 ^ / ^ » » ^ 
70$ ἐστιν ὁ ἐνδον, ὁ τοῦ φαινομένου τοῦδε ἄρχων ἀνθρω- 5 
N N ^ » y e , Ν N N 
που, αὐτὸν δὲ ἐκεῖνον ἄλλος ἀγει, ὁ θεός: τὸ δὲ θυμικὸν 
^ ^ 7 / ^ ’ N * 
15 θηριῶδες ὃν πλησίον μανίας οἰκεῖ, πολύμορφον δὲ τὸ 
, x x / e A! ^ , N , 
- ἐπιθυμητικὸν kai τρίτον ὑπὲρ τὸν llporéa rov θαλαττιον 
ΔΛ y y / 
δαίμονα ποικίλον, ἄλλοτε ἄλλως μετασχηματιζόμενον eis 
/ Ν /, N AS Ν , ^ " 
μοιχείας καὶ λαγνείας καὶ εἰς φθορὰς ἐξαρεσκευόμενον IO 
ἦτοι μὲν πρώτιστα λέων γένετ᾽ ἠὐγένειος, 251 P. 
y 74 N " R74 7 e ^ L4 
ἐτι φέρων τὸν καλλωπισμὸν ἀνδρα δείκνυσιν ἡ TOU γενείου 
, 
κόμη" 
αὐτὰρ ἔπειτα δράκων ἢ πάρδαλις ἠδὲ μέγας σῦς, 
/ b! / e ,ὕ ’ 
κατώλισθεν εἰς τὴν ἀσέλγειαν ἡ φιλοκοσμία. οὐκέτι καρ- 15 
Ὧν θ , σ €. ἅν θ / 
repo θηρίῳ ὁμοιος o ἄνθρωπος φαίνεται, 
20 γίνετο δ᾽ ὑγρὸν ὕδωρ καὶ δένδρεον ὑψιπέτηλον. 
3 ^ ^ /, 3 7 e e EY , 
ἐκχεῖται τὰ πάθη, ἐκβλύζονται αἱ ἡδοναὶ, μαραίνεται TO 
͵7ὔ EY ^ , 7 ^ , N ej 
κάλλος καὶ θᾶττον ἀποπίπτει τοῦ πετάλου χαμαὶ, ὅταν 
^ , e ^ , 
αὐτοῦ καταπνεύσωσιν αἱ ἐρωτικαὶ τῆς ὕβρεως λαίλαπες 2o 
καὶ πρὶν ἢ τὸ ) Ae νεται τῇ φθορᾷ: 
ἱ πρὶν ἢ τὸ μετόπωρον ἐλθεῖν μαραίνεται τῇ pe 
, hy v 5 /, 
πάντα γὰρ ἡ ἐπιθυμία γίνεταί τε καὶ πλάττεται καὶ 
" , ej » N » [4 N 
φενακίζειν βούλεται, ἵνα κατακρύψῃ τὸν ἄνθρωπον, ὁ δὲ 
» DM: ὩΣ , € 4 , / 
ἄνθρωπος ἐκεῖνος, ᾧ σύνοικος ὃ λόγος, ov ποικίλλεται, 

3, À 7. N » N ΄ Υ͂ , ^ ^ 
οὐ πλάττεται, μορφὴν ἔχει τὴν τοῦ λόγου, ἐξομοιοῦται τῷ 25 
^ / / ͵ * 

25 θεῷ, καλός ἐστιν, οὐ καλλωπίζεται' κάλλος ἐστὶ TO 
, Y v N e / , N MS ec » 
ἀληθινὸν, καὶ yap ὁ θεὸς ἐστιν, θεὸς δὲ ἐκεῖνος ὁ ἀνθρωπος 
, ej Υ͂ ε , 
γίνεται, ὅτι βουλεται o θεος. 


6. ἄλλος N. ἄλλως ceteri. praeeunte Herveto. 

ib. ὁ θεός) ὁ om. BMR. 17. yivero BPR. γίγνετο V. 

11. ἤτοι μὲν] ἀλλ᾽ ἤτοι Homer. 18. ἐκβλύζονται codices. ἐκκλύ- 
Od. 4, 456. (ovra, V. 


16. ὅμοιος ὁ addidit Heinsius 21. μετόπωρον] μεθόπωρον P. 


9206 CLEMENTIS [Lis. III. 


^ y 5 /, y 
2. ᾿Ορθῶς ἄρα εἶπεν Ἡράκλειτος “ ἄνθρωποι θεοὶ, 
ἘΠ / N » 058 7, , “9 
θεοὶ ἄνθρωποι. λόγος γὰρ cvros μυστήριον ἐμφανές. 
Ν , » /, v € » N v * 7 ^ 
θεὸς ἐν ἀνθρώπῳ καὶ o ἀνθρωπος θεὸς kai ro θέλημα τοῦ 
N ^ ἈΝ / v 
πατρὸς ὁ μεσίτης ékreAet μεσίτης γὰρ ὁ λόγος ὃ κοινὸς 
» ^ ^ N eN Ν N , / * ^ N 
5 ἀμφοῖν, θεοῦ μὲν vios, σωτὴρ δὲ ἀνθρώπων, καὶ TOU μεν 
/, e ^ N , /, N » i02 
διάκονος, ἡμῶν δὲ παιδαγωγὸς. δούλης δὲ οὔσης τῆς 
Ν i A € ^ ^ ^ » 9 / 
σαρκὸς, καθὼς kai ὁ []αῦλος μαρτυρεῖ, πῶς ἂν τις εἰκότως 39 
N , /, ^ 7 N y 
τὴν θεράπαιναν κοσμοίη προαγωγοῦ δίκην; ὅτι yap δούλου 
N Y by 3 ^ 7, EY e , 7 
μορῴη τὸ σαρκικὸν ἐπὶ τοῦ κυρίου φησὶν ὁ ἀπόστολος, 
e / RN Ν 7 IN N N 
το * ὅτι ἐκένωσεν ἑαυτὸν μορφὴν δούλου Aafjov," τὸν ἐκτὸς 
» ^ N Ν ^ ^ ΩΝ 
ἄνθρωπον, δοῦλον προσειπὼν πρὶν ἢ δουλεῦσαι καὶ σαρ- 
^ hy , e NJ ^ N ΟΝ 3 , 
κοφορῆσαι rov κύριον. ὃ δὲ συμπαθὴς θεὸς αὑτὸς ἡλευθεέ- 
N /, ^ ^ * , VN 
ρωσεν τὴν σάρκα τῆς φθορᾶς καὶ δουλείας τῆς θανατη- 
/ v ^ 5 / N , / 7 
φόρου καὶ πικρᾶς ἀπαλλάξας τὴν ἀφθαρσίαν περιέθηκεν 
"^ ej ^ ^ “. , / 
15 αὐτῇ, ἅγιον τοῦτο τῇ σαρκὶ καὶ ἀϊδιότητος καλλώπισμα 35 
Ν 
περιθεὶς, τὴν ἀθανασίαν. 
y N y /, » / 
3. ἔστι δὲ kai ἄλλο κάλλος ἀνθρώπων ἀγάπη" 
ςς » /, δὲ 49 hy Ν 3 , ςς ^ /, 
aye) 0e" kara τὸν ἀπόστολον * μακροθυμεῖ, xprjarev- 
3 ^ /, ^ 
erat, oU ζηλοῖ, οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται.᾽" περπερεία 
M e * , 3 
20 yap ὁ καλλωπισμος περιττότητος καὶ ἀχρειότητος ἔχων 
y N , ^5 5 
252 Ῥ. ἐμῴασιν. διὸ καὶ ἐπιφέρει “οὐκ ἀσχημονεῖ,, ἄσχημον 
* S. e» , N * s / ^ NY δ᾽ εν 
γὰρ τὸ ἀλλότριον καὶ μὴ κατὰ φύσιν σχῆμα, τὸ δ᾽ ἐπί- 
, e ^ ^ ^9 
πλαστον ἀλλότριον, ὅπερ ἐξηγεῖται σαφῶς “ οὐ Cure 
/, ςς Ν * e ^ 3) * * 3) e , ’ N 9 ^ 
Q9cas “τὸ μὴ εαυτῆς,᾿ TO yap ἰδιον ἡ ἀλήθεια τὸ οἰκεῖον 40 
^ N y / ^ Ἂ 3 
25 καλεῖ, τὸ δ᾽ ἀλλότριον ἡ φιλοκοσμία ζητεῖ ἐκτὸς οὖσα καὶ 
- -- EN πῷ 7 IY ^ L] P4 εὖ MN /, 
τοῦ θεοῦ kai TOU λόγου kal τῆς ἀγάπης. TOV δὲ κύριον 
BU EN ἊΝ » , Ἂν /, N € J- v ^ 
avrov τὴν ὀψιν αἰσχρὸν γεγονέναι διὰ Haaiov τὸ πνεῦμα 


e [44 NS LO 3: LN EY , 5 δ ἊΣ 
μάρτυρεέει Καὶ ειἰοόομὲν QUTOV Καὶι OUK εἰχέν €L.O00$  OvO€ 


2. μυστήριον] μυστηρίου BR. 18. Cor. I xiii. 4 sq. a 

8. κοσμοίη N. κοσμῴη ceteri, sed 19. περπερεία F, M correctus, PR. 
superscripto rec. o. P. ' Pal. mepmepía V. 

9. μορφὴ Sylb. pro μορφήν, 22. δ᾽ et ἀλλότριον om. N. 


Io. Philipp. ii. 7. 28. lesai. liii. 2 sq. 


C. II. s. 2—4.] PAEDAGOGUS. 397 


/, S N 53 ^ y ^ εἶ N 
κάλλος, ἀλλὰ TO εἰδος αὐτοῦ ἄτιμον, ἐκλεῖπον παρὰ τοὺς 
» ΄ 5» 4 , , / / » 3 ἤτω δ ΄ 
ἀνθρώπους. καὶ τίς ἀμείνων κυρίου ; ἀλλ᾽ οὐ τὸ καλλος 
^ N Ν N Ν Ἁ 3 A * ^ 
τῆς σαρκὸς TO φαντασιαστιίικὸν, τὸ δὲ ἀληθινὸν kai τῆς 
^ ae. ^ / , / / ἐξ Η N 
ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος ἐνειδείξατο κάλλος, τῆς μὲν TO 
b] s N N /, ^ , 
45 evepyerikov, ro δὲ ἀθάνατον τῆς σαρκὸς. 5 


ΚΕΦ. B. 


Ὅτι οὐ χρὴ καλλωπίζεσθαι. 


e 


, » e , z^. fs N , / , ^ 
4. Οὐκ apa. ἡ πρόσοψις τοῦ ἐκτὸς ἀνθρώπου, ἀλλὰ ἡ 
τ 7 ^ ^ , / , » 
ψυχὴ καλλωπιστέα TQ τῆς καλοκαγαθίας κοσμήματι. εἴη 
» M à , , ^ ^ ^ , / , e 
Ó ἂν kai τὴν σάρκα εἰπεῖν TQ τῆς ἐγκρατείας κόσμῳ. αἱ το 
Ν * , ΄ hn N / , 
5o δὲ τὴν ἐπιφάνειαν καλλωπιζόμεναι καὶ τὰ βάθη χερσούμε- 
» ^ 3o ΣΤΟΝ, N N 3 , // 
ναι λεληθασι σφᾶς αὐτὰς κατὰ rovs Αἰγυπτίων κόσμους, 
e / ^ 
οἷς ναοὶ kal προπύλαια παρ᾽ αὐτοῖς καὶ προτεμενίσματα 
34/7 » Νὰ ἐδ / / / / 
ἐξήσκηται ἄλση re καὶ ὀργάδες, κίοσίν τε παμπόλλοις 
5 P4 [4 ^ M ^ 
ἐστεφάνωνται αἱ αὐλαὶ, τοῖχοι δὲ ἀποστίλβουσι ξενικοῖς 15 
,ὔ Ν ^ , / a , ^ 3! CN. ἃ ^ N 
93 S. λίθοις kai γραφῆς €vréxvov οἷς ἐνδεῖ οὐδὲ ἐν, χρυσῷ δε 
ΝΕ ἐν , Ue) ΓΑ / e N * ^ 
καὶ ἀργύρῳ kai ἡλέκτρῳ παραστίλβουσιν οἱ ναοὶ, καὶ τοῖς 
ἈΚ S / Ν 3 , / ! 
amo ᾿Ινδίας καὶ Αἰθιοπίας πεποικιλμένοις μαρμαίρουσι 
/ Ν N "4 /, /, /, 
λιθιδίοις, τὰ δὲ ἄδυτα χρυσοπάστοις ἐπισκιάζεται πέπλοις, 
» 5 / N ^ ^ 7^ , 
ἀλλ᾽ ἢν παρεισέλθῃς τὸ βάθος τοῦ περιβόλου kal σπεύδων 2o 
3 «Φ b / ^ / 7 N » N. 2237 
ἐπὶ τὴν θέαν τοῦ κρείττονος ζγτήσῃς τὸ ἄγαλμα TO ἔνοικον 
^ N Z » » ^ e /, 
τοῦ veo, παστοφορος ἡ τις ἄλλος τῶν ἱεροποιούντων περὶ 253 P. 


N » NN à ὃ Ν ^ ^ Αἱ / 28 
Β5ΤΟ τέμενος σεέμνον oe ορκως, παιανα ΤΊ) ἐμγυπτιων a ον 


2. ἀμείνων) ἦν addit N. καὶ : unde re post ζητήσῃς addi νο- 

3. φαντασιαστικὸν ᾿Ἰφανταστικὸν BR. — lebat Sylb. 

13. προτεμενίσματα] προταινίσματα 21. ζητήσῃς] ζητήσεις libri. ζητή- 
ΒΗ ; sed recte margo R. cas vel ζητήσῃς τε Sylb. 

17. rois ἀπὸ] τῆς ἀπὸ V, typothe- 22. παστοφόρος]) πατροφόρος BR. 
tae errore. superscripto in R zarpodóvos. 

20. παρεισέλθῃς] παρέλθῃς N. ib. ἤ τις Scripsi pro δὲ 7 τις. 


1b. kai σπεύδων Potterus. Aberat 


928 | CLEMENTIS [Lis. III. 


/, 3 / » / ^ » [4 
γλώττῃ, ολίγον ἐπαναστείλας τοῦ καταπετάσματος, ὡς 
/ b hy SN ^ ; / ^ £z 
δείξζων τὸν θεὸν, πλατὺν ἡμῖν ἐνδίδωσι γέλωτα τοῦ σεβά- 

3 N s € , » e , 
caros. ov yàp θεὸς ὁ ζητούμενος ἔνδον εὑρεθήσεται, 
5,3 ἃ 3, , » No , ^ 5 p 
ἐφ᾽ ὃν ἐσπεύσαμεν, αἴλουρος δὲ ἢ κροκόδειλος ἢ αὐτόχθων 
57 » ^ 0 ; , “2 b ^ N ^ 

5 ὄφις ἤ τι τοιοῦτον θηρίον, ἀνάξιον μὲν τοῦ veo, χηραμοῦ 
^ ^» ’ Ἂν / JAN. 
δὲ ἢ φωλεοῦ ἢ βορβόρου avr&&ov: ὁ θεὸς Αἰγυπτίων ἐπὶ 
^ ^ / » 
στρωμνῆς ἁλουργῆς καταφαίνεται κυλιόμενον θηρίον. 
/, ^ e ^ ^ 
5. Ταύτῃ μοι δοκοῦσιν αἱ χρυσοφοροῦσαι γυναῖκες 
^ ’ὔ Χ Ν ^ ’ὔ 
τῶν πλοκάμων τοὺς ἐνουλισμοὺς ἀσκοῦσαι, χρίσματα τε 
^ N ^ N ^ 
10 παρειῶν καὶ ὑπογραφὰς ὀφθαλμῶν kai βαφὰς μετιοῦσαι 
^ N 3 7] ^ 
τριχῶν καὶ τὴν ἄλλην βλακείαν κακομηχανώμεναι, κοσμοῦ- 
N / N N , , € » 
σαι τὸν περίβολον τὸν σαρκικὸν, αἰγυπτιάζουσαι ὡς ἀλη- 
^ ^ v /, ^ 
θῶς ἐπισπᾶσθαι τοὺς δεισιδαίμονας ἐραστάς. ἀλλ᾽ ἢν 
5 /, MS ’ ^ N N / 
ἀποκαλύψῃ τις TO καταπέτασμα τοῦ veo, TO κεκρύφαλον 
7 b Ν N 3 ^ ^ / N ^ Ν 
15 λέγω, τὴν βαφὴν, τὴν ἐσθῆτα, τὸ χρυσίον, τὸ φῦκος, τὰ 
/, I / / N 
ἐντρίμματα, τουτέστι TO ἐκ τούτων συγκείμενον ὕφος, τὸ 
/ € » e , Ν ’ N 3 Ν 
καταπέτασμα, ὡς ἐνδον εὑρήσων τὸ κάλλος τὸ ἀληθινὸν, 
A 5 53. , /, » N N , , ^ ^ 
μυσάξεται, εὖ οἶδ᾽ ἐγώ. οὐ yàp τὴν εἰκόνα τοῦ θεοῦ 
^ » e / N , ΄ “ N 3 3 
κατοικοῦσαν ἔνδον εὑρήσει τὴν ἀξιόλογον, πόρνη δὲ avr 
S S Ν ^ ^ / Ns VS 4 
20 αὑτῆς καὶ μοιχαλὶς τῆς ψυχῆς κατείληφε τὸ ἀδυτον TO T€ 
Ν , J / 
ἀληθινὸν θηρίον ἐλεγχθήσεται ψιμυθίῳ πίθηκος évrerpua- 
Ψ 7 ^ / VN 
μένος kai ὁ παλίμβολος ὄφις ἐκεῖνος διαβιβρώσκων τὸ 
* ^ , 4 N ^ / N ἂν 
νοερὸν τῆς ἀνθρώπου διὰ τῆς φιλοδοξίας χηραμὸν ἔχειν 
N / /, /, 5 / » * hY * 
τὴν ψυχὴν: πάντα φαρμάκων ὀλεθρίων ἐμπλῆσας koi TOV 
« ^ ^ , /, N , N 
25 ἑαυτοῦ τῆς πλάνης ἐνερευξάμενος ἰὸν μετεσκεύασεν τὰς 
^ / N c » S 
γυναῖκας eig πόρνας ὁ προαγωγος οὗτος δράκων᾽ οὐ yap 
N , 3. € / N / by ^ Ἁ Ν 
γυναικὸς, ἀλλ᾽ εἐταίρας τὸ φιλοόκοσμον, ai τῆς παρὰ μὲν 


I. γλώττῃ FMP. γλώσσῃ V. 25. ἰὸν] viov B. 
5. μὲν superscr. in P. 10. μετεσκεύασεν FM, et eraso v 
20. μοιχαλὶς] μοιχαλλὶς M V. P. pereokevace V. 
21. ψιμυθίῳ] ψιμμυθίῳ V, non F. 27. γυναικὸς, ἀλλ᾽ ἑταίρας γυναικὸς 
23. ἔχειν ἘΝ, et eraso » MR. a..... epas MP. Videtur ἀλλὰ 


ἔχει V. érépas fuisse. 


C. 1I. s. 5, 6.] PAEDAGOGUS. 9920 


^ , 7 7] , N 
τοῖς ἀνδράσιν oikovpías ὀλίγα φροντίζουσιν, λύσασαι δὲ 
, b b / , [4 Ν / , , 
τἀνδρὸς τὸ βαλλαντιον ἐκτρέπουσι ras χορηγίας εἰς ἐπιθυ- 
N » ^ ^ 3 ,ὔ 
μίας, ὡς πολλοὺς ἔχοιεν τοῦ καλαὶ δοκεῖν εἰναι μάρτυρας, 
X ^ e / ^ , , 
καὶ τὴν πᾶσαν ἡμέραν κομμωτικῇ προσκαθεζόμεναι apyv- 
7] ^ / 
ρωνήτοις σχολάζουσιν ἀνδραπόδοις. 5 
/ 5 » Y eM N ,ὕ 
6. Καθαπερ οὖν ὄψον πονηρὸν ἡδύνουσι τὴν σάρκα 
δὰ N € /, ^ /, , 
25 καὶ τὴν μὲν ἡμέραν κομμωτικῇ προστετήκασι θαλαμευο- 
N , ^ , / € / N / 
μεναι, μὴ ἐλεγχθῶσιν ἀνθιζόμεναι, ἑσπέρας δὲ καθάπερ 
^ * X /, X , ^ / 
ἐκ φωλεοῦ πρὸς τὸν λύχνον τὸ νόθον τοῦτο προσέρπει 254P. 
’ ^ N IN e / N N 3 N ^ 
κάλλος" συνεργεῖ yop καὶ ἢ μέθη kai τὸ ἀμυδρὸν τοῦ το 
N N ^N CENE , ^ M N N / 
φωτὸς πρὸς τὴν ἐπίθεσιν αὐτῶν. καὶ τὴν μὲν ξανθίζουσαν 
b! / € ^ ,ὔ 3) ^ SH uy, 
rovs πλοκάμους ὁ κωμικὸς Μένανδρος etpyet τῆς οἰκίας" 
νῦν δ᾽ ἕρπ᾽ ἀπ᾽ οἴκων τῶνδε" τὴν γυναῖκα yàp 
τὴν σώφρον᾽ οὐ δεῖ τὰς τρίχας ξανθὰς ποιεῖν, 
3 N N Ἂ ^ N N , ^ 
ἀλλ᾽ οὐδὲ τὰς παρειὰς φυκοῦν οὐδὲ rove ὀφθαλμοὺς ὑπο- 15 
[A N ^ / * ^ 
3o γράφεσθαι. λελήθασι δὲ σφᾶς αἱ κακοδαίμονες TO οἰκεῖον 
» ’ y ^ 5 / ^ 3 ^ e 
ἀπολλύουσαι κάλλος τοῦ ὀθνείου τῇ ἐπεισαγωγῇῃ" aua 
^ € /, » , , 
γοῦν ἡμέρᾳ σπαρασσόμεναι καὶ ἀποτεινόμεναι kai Qvpa- 
/ / K N N ^ 
pagi τισι καταπλαττόμεναι Ψήχουσι μὲν τὸν χρῶτα, 
3 , N » ’ ^ / N o 7 
ὀρύττουσι δὲ τὴν σάρκα τοῖς φαρμάκοις καὶ τῇ περιεργίᾳ 20 
^ e /, ^ ^ / » N ^ 
τῶν ῥυμμάτων TO οἰκεῖον μαραίνουσαι ἄνθος. διὰ τοῦτό 
Ν p 7 
TOL ὠχραὶ μὲν ἐκ καταπλασμάτων καταφαίνονται, εὐάλωτοι 
N N , J Ν / N ’ /, 
δὲ ὑπὸ νόσων γίνονται rakepav ἤδη τὴν σάρκα φαρμάκοις 
b / y ^ / Ν 
τὴν ἐσκιαγραφημένην ἔχουσαι, τῶν ἀνθρώπων τὸν δη- 
x 5 Τῇ € » 3 , 7] / hy 
35 μιουργὸν ἀτιμάζουσαι, ὡς ov kar ἀξίαν δεδωρημένον TO 25 
udi , N p 
κάλλος. εἰκότως ἀργαὶ πρὸς οἰκουρίας γίνονται, καθάπερ 
I. τοῖς om. N. 17. ἀπολλύουσαι] ἀπολύουσαι pr. 


ib. ὀλίγα] ὀλίγον N. ; 
6. ὄψον Canterus. ὄψιν libri, sed 19. Ψήχουσι lIacobs. ad Anthol. 


o Super : scripto in R. Palat. vol. 3. p. 715. pro ψύχουσι. 
9. τὸ νόθον] τὸν νόθον N. 21. μαραίνουσαι] μαραίνουσι FR. 
IO. συνεργεῖ συνεργῇ B. μαραίνουσιν P. 


13. ἕρπ᾽ —códpov V. ἕρπε----σώ- ib. ἄνθος] κάλλος BF'R. Pal. ἄνθος 
$pova codices. ceteri et margo F. 


920 CLEMENTIS [ Lis. III. 


, / , 5 /, » , LN , 
ἐζωγραφημέναι, καθεζόμεναι εἰς θέαν, οὐκ εἰς olkovpíav 
/, 
γεγενημέναι. 
UN ^ , AN e SN ^ p» N 
7. Διὰ τοῦτο TOL καὶ ἡ παρὰ τῷ κωμικῷ ἐπιλογιστικὴ 
N / 
γυνὴ λέγει 
5 τί δ᾽ ἂν γυναῖκες φρόνιμον ἐργασαίμεθα 
ἢ λαμπρὸν, αἱ καθήμεθ᾽ ἐξανθισμέναι, 
^ , / ^ / hy ^ 
τῶν ἐλευθέρων γυναικῶν λυμαινόμεναι TOV xapakTTpa, 
» 5 & * À . » N Ν / Χ 
οἰκων ἀνατροπὰς καὶ γάμων ἐκτροπὰς καὶ παίδων διαβολὰς 
, ^ Su SN / A9 /, 
περιποιούμεναι. τοῦτο αὐτὸ γὰρ τοι kai Αντιφανὴης ὁ 49 
Ν 3 ^ Χ € N ^ "^ 3 
το κωμικὸς ἐν Μίιαλθακῇ τὸ εταιρικὸν TOV γυναικῶν ἐπι- 
/ ἃ N , e / b! N 
σκώπτει τὰ κοινὰ πάσαις ῥήματα εἰς τὴν κατατριβὴν 
5 ᾿ / 
255 P. ἐξηυρημένα λέγων 
ἔρχεται, 
μετέρχετ᾽ αὖ, προσέρχετ᾽ αὖ, μετέρχεται, 
15 ἥκει, πάρεστι, ῥύπτεται, προσέρχεται, 
n / , , 7 / 
σμῆται, krevicer , ἐκβέβηκε, τρίβεται, 
λοῦται, σκοπεῖται, στέλλεται, μυρίζεται, 
E3315 , τὰ ) » s ru ἐν 
κοσμεῖτ. ἀλείφετ᾽" ἂν ὃ ἐἔχῇ τι, ἀπάγχεται. 
b! ej , / / 
τρὶς yàp, οὐχ ἅπαξ ἀπολωλέναι δίκαιαι κροκοδείλων 48 
, /, 7 » ^ 5 , 
20 ἀποπατοὶς χρώμεναι καὶ σηπεδόνων ἀφροῖς ἐγχριόμεναι, 
* ^ , / Ν , , 3 / EY / 
καὶ ταῖς ὀφρύσι τὴν ἀσβολὴν ἀναματτομεναι καὶ ψιμυθίῳ 
N N 5 / 
rag Tapes ἐντριβομεναι. 


[4 ^ ^ ^ ^ ^ 
8. Αἱ τοίνυν καὶ rots ἐθνικοῖς προσκορεῖς ποιηταῖς διὰ 


I. ἐζωγραφημέναι] μέναι in litura Aliter Herwerdenus, ἔρχεται, | με- 


P. ἐζωγραφημένής M. Tépxerat, προσέρχετ᾽, αὖ μετέρχεται. 
3. kai additum ex N 16. σμῆται Klotzius. σμᾶται Pier- 
ib. τῷ κωμικῷ] Aristoph. Lys. 42.  P9nUus ad Moer. p. 355. pro σμήχεται. 
4 γυνὴ BÉ 2 Ι "hos ib. ἐκβέβηκε BFM NR. Pal. ἐκβέ- 
5. ἐργασαίμεθα] ἐργασαίατο apud βληκε V. iL 8 ieu MP. ; 

Aristophanem. épyácawro Clemens 17. λοῦται EXÉrBODUS DEO λούεται 

supra p. 235. I8. kocpetr, ἀλείφετ᾽] Libri κο- 

ἜΣ ; σμεῖται ἀλείφεται plene, ut supra 

f καθήμεθ᾽} ἩΨΉβεία Ἧς , bns cal 
ib. ἐξανθισμέναι] ἐξανθισμέναι MR. ib. ἔχῃ Sylb. pro ἔχοι. ἂν τύχῃ δ᾽, 
ἐξηνθισμέναι supra p. 235. ἀπάγχεται Meinekius Com. vol. 3. 


I4. μετέρχετ᾽ αὖ, mpocépxer αὖ, με p. 82. 
Piersonus ad Moerin p. 337. pro 1 9. δίκαιαι] δίκαιον B. 
μετέρχεται αὕτη, προσέρχεται, OU μ. 21. Ψιμυθίῳ codices. ψιμμυθίῳΥ. 


Ci II: 815, 8:] PAEDAGOGUS. 391 


N ΄ ^ , ^ , 9X ^ LÀ θ / / : 
TOV τρόπον πῶς οὐκ ἂν ἀποβλητοι Try ἀληθειᾳ γένοιντο ; 
[χά ^ b 3 7 » ΟΝ .9ὴ Μ M X Ν 
ἕτερος γοῦν κωμικὸς ἐλέγχων αὐτὰς ᾿Αλεξις" καὶ γὰρ καὶ 

, 7 X »^ ^ ^ 7 
τούτου παραθήσομαι τὴν λέξιν δυσωποῦσαν τῷ περιέργῳ 


^ Ρ 7 * 4 ^ / » 5 »! 
τῆς ἑρμηνείας τὸ ἀδιάτρεπτον τῆς ἀναισχυντίας" οὐ yap 


, ^ 7 E Sa 0X N , , 
50 εἰς τοσοῦτον περίεργος ἢν. ἐγὼ δὲ αἰσχύνομαι κωμῳδου- 5 


94 5. 


μένης εἰς τοσοῦτον τῆς γυναικωνίτιδος εἰ βοηθὸς γενομένη 


5 L4 7 Ν S δ, 
erra, μέντοι προσαπολλύει καὶ TOV ἄνδρα: 


^ Ν * 2 b! / » * es Ν / 
πρῶτα μὲν yàp eis τὸ κέρδος kai τὸ συλᾶν τοὺς πέλας 
πάντα τἄλλ᾽ αὐταῖς πάρεργα γίγνεται 9: xk sk 

/ / Bra Sus ^ / 
τυγχάνει μικρά τις οὖσα" φελλὸς ἐν rats βαυκίσιν 

, ^ 
ἐγκεκάττυται. μακρά τις" διάβαθρον λεπτὸν φορεῖ, 

; Y ^ 

τήν τε κεφαλὴν ἐπὶ τὸν ὦμον καταβαλοῦσ᾽ ἐξέρχεται: 


^ ^ /, 5 n^ , » ej , 
τοῦτο τοῦ μήκους ἀφεῖλεν. ovk ἔχει τις ἰσχία" 


ς Υ͂ 315 [19 Sn. ἊΝ e X , , 
ὑπενέδυσ ἐρραμμέν᾽ αὐτὴν, ὥστε τὴν εὐπυγίαν 


3 vod δὰ , , / € * » 
ἀναβοᾶν rovs εἰσιδόντας. κοιλίαν ἁδρὰν ἔχει" 


Ὧν , , ^ / ^e » , € Ν 
τιτθί €O0T QUTQLOL TOUTOOP ὧν €xovo οὐ KQJALKOL, 


ὀρθὰ προσθεῖσαι τοιαῦτα τοὐνδυτὸν τῆς κοιλίας 


2."AXe£&is] In fabula Ἰσοστάσιον 
inscripta, αὖ novimus ex Athenaeo 
13. p. 568. 

5. κωμῳδουμένης eis] κωμωδωμένης 
ἐς F. ἐς P quoque. 

6. γενομένη F ut Sylb. in annot. 
γενοίμην ceteri. γενοίμιν V, typo- 
thetae errore. 

T. προσαπολλύει] προσαπολύει pr. 
P. καὶ om. Pal. 

8. πρῶτα---ἐς] πρῶτον---πρὸς Athe- 
naeus. 

9. τἄλλ᾽ ex Athenaeo pro rà ἄλλα 
ἔργα. T ἄλλα ἔργ᾽ V. 

ib. γίγνεται] γίνεται MP. Post γίγ- 
νεται Clemens vel librarius omisit 
ῥάπτουσι δὲ cum quattuor qui apud 
Athenaeum sequuntur versibus. 

10. Bavkicw ex Athenaeo. Libri 
βλαύτῃσιν vel βλαυτῇσιν ut V. βλαύ- 
τισιν pr. P. βλαύτηισιν corr. P. 

11. ἐγκεκάττυται Athenaeus. évey- 
κάττυται libri. 

12. re additum ex Athenaeo. 

10. τὸν ὦμον] τῶν ὦμων Bh, et 


altero superscripto F. 

10. καταβαλοῦσ᾽ ex Athenaeo pro 
καταβάλλουσα. 

I4. ἐρραμμέν᾽ Lbri ἐρραμμένα, 
nisi quod ἔρραμ᾽ Pal. 

I5. εἰσιδόντας Sylb. pro εἰσιόντας, 
quod εἰδόντας scriptum in N. ἰδόν- 
ras apud Athenaeum. 

16. τιτθί᾽ ἔστ᾽ αὐταῖσι Jacobsius 
pro τιτθίαις (τιτθίδαις ΝῚ ταύταισιν. 
Athenaei codex στήθιες ταυταισὶ, 
quod est στήθι ἔστ᾽ αὐταῖσι. 

ib. ἔχουσ᾽] ἔχουσιν libri. 

17. προσθεῖσαι--ἀπήγαγον ex Α- 
thenaeo pro προσθεῖσα--- ἀπήγαγεν. 

ib. τοιαῦτα ex Athenaeo pro 
ταῦτα. 

ib. τοὔνδυτον Sylb. οὐτοτοιαυτ᾽ F. 
οὐ τὸν rvvÓvrov (sine accentu) M. 
οὐτοντύνδυτον V, et sine accentibus 
P. οὐτοντήνδυτον, vel τήνδητον, BN R. 
γοῦν αὐτῶν apud Athenaeum, quod 
τοὐνδυτῶν est, ex τοὔνδυτον cor- 
ruptum. 


IO 


2339 


CLEMENTIS 


[Lis. III. 


^ » , 
ὡσπερεὶ κοντοῖσι τούτοις εἰς τὸ πρόσθ᾽ ἀπήγαγον. 


τὰς ὀφρῦς πυρρὰς ἔχει τις" ζωγραφοῦσιν ἀσβόλῳ. 


συμβέβηκ᾽ εἶναι μέλαιναν᾽ κατέπλασε ψιμυθίῳ" 


! / 5 
λευκόχρως λίαν τις ἐστίν" παιδέρωτ᾽ ἐντρίβεται. 


καλὸν ἔχει τοῦ σώματός τι" τοῦτο γυμνὸν δείκνυται. 


εὐφυεῖς ὀδόντας ἔσχεν" ἐξ ἀνάγκης δεῖ γελᾶν, 
el M MER) € , N yp) € N ^ 
ἵνα θεωρῶσ᾽ oi παρόντες τὸ στόμ ὡς κομψὸν φορεῖ. 


ἂν δὲ μὴ χαίρῃ γελῶσα, διατελεῖ τὴν ἡμέραν 


» ej ^ d ^ / puse τὸ 
ἔνδον, ὥσπερ τοῖς μαγείΐροις à παράκειθ᾽ ἑκάστοτε, 


ἡνίκ᾽ ἂν πωλῶσιν αἰγῶν κρανία, ξυλήφιον 


μυρρίνης ἔχουσα λεπτὸν ὀρθὸν ἐν τοῖς χείλεσιν, 


e ^ / / » “λ , y , 
ὥστε TQ χρόνῳ σέσηρεν, ἂν Te βούλητ ἂν τε μή. 


^ € ^ , N , b ^ , 
9. Ταῦτα υμῖν εἰς τὴν ἀποτροπὴν τῆς φιλοκοσμου 


257 P. κακομηχανίας ἐκ σοφίας κοσμικῆς παρατίθεμαι παμμάχως 


15 σώζειν ἐθελήσαντος ἡμᾶς τοῦ λόγου, μετὰ μικρὸν δὲ καὶ 


ταῖς θείαις ἐπιστύφω γραφαῖς. 


φιλεῖ δέ πως τὸ μὴ 


’ὔ 7 ^ ^ 
λανθάνον OU αἰσχύνην τῶν ἐλέγχων ἀφίστασθαι τῶν 


e , e € e 
ἁμαρτημάτων. ὡς δὲ ἡ καταπεπλασμένη χεὶρ καὶ ὁ περι- 


, N / ^ ^ ^ 
αληλιμμένος ὀφθαλμὸς ὑπόνοιαν τοῦ νοσοῦντος ἐκ τῆς 


» , r^ [r4 Ν 3 / by e Ἂς 
20 ὄψεως ἐνδείκνυται, οὕτως τὰ ἐντρίμματα καὶ αἱ βαφαὶ 


^ , d N N y y € ^ δὲ ςς 
νοσοῦσαν ἐν βαθει τὴν ψυχὴν αἰνίττονται. ἡμῖν δὲ * πα- 


ἣν Ν χλλ , 49. € 0 ^ ^ ὃ ^ 
βίεναι πόταμον ἃ 07 ptov O UE€LOS 7ra. pavet ται Qyoyos, 


N 5 y ^ N /, N , , 
τὴν ἀλλοτρίαν γυναῖκα, τὴν μαχλον, ποταμὸν ἀλλοτριον 


9 ^ ^ 5 7 ^ , 3 / 
ἀλληγορῶν, πᾶσιν ἐπιρρέουσαν, πᾶσιν δι ἀσέλγειαν 


N , Χ 5 , «6 , * e 5 / 
25 πορνικὴν εἰς τρυφὴν ἐκχεομένην" “ἀπὸ ὕδατος ἀλλοτρίου 


I. τούτοις] Recte Emperius τοὔ- 
zw, quod non mirandum apud 
Athenaeum pariter et Clementem 
in τούτοις esse corruptum. 

ib. πρόσθ᾽] πρόσθεν PV. 

3. συμβέβηκ----κατέπλασε ex Athe- 
naeo pro συμβέβηκεν ---κατέπασε (xa- 
τέσπασε V). 

ib. ψιμυθίῳ codices. ψιμμυθίῳ V. 

4. παιδέρωτ' ex Athenaeo pro 
πετεύρων 8. 

5. δείκνυται ex Athenaeo pro 
δεικνύει. 


7. θεωρῶσ᾽ Sylb. pro θεωρῶσιν. 
Apud Athenaeum θεωροῖεν. 

ib. στόμ᾽ ὡς ex Athenaeo pro 
στόμα ὡς ὅτι. 

8. àv ex Athenaeo pro ἐάν. 

9. &yOov—kpavía| Haec in libris 
omissa ex Athenaeo suppleta sunt. 

10. ξυλήφιον] ξυλίφιον Β', ξυλύ- 
φιον P. 

11. ὀρθὸν ex Athenaeo additum. 

12. foóNyr Schweighaeuserus 
pro βούλετ᾽, Apud Athen. βούλωνται. 

25. ΠΡΊοΥ 5.18 


IO 


I5 


(€; HE gos τὸ. PAEDAGOGUS. 9239 


, Y ? ; 
ἀπόσχου᾽᾽ φησὶν “ καὶ ἀπὸ πηγῆς ἀλλοτρίας μὴ πίῃς," 


20 T0 ῥεῦμα τῆς ἡδυπαθείας φυλάξασθαι παραινῶν, ἵνα 


25 


30 


S / / ^ Nx oC oS » e 3) 
πολὺν ζήσωμεν χρόνον, προστεθῇ δὲ ἡμῖν ἔτη ζωῆς etre 
, 7 e N N / » b Ν eum, 
ἀλλοτρίαν ἡδονὴν μὴ θηρωμένοις etre kai τὰς αἱρέσεις 

/, 
ἐκτρεπομένοις. 
S 5 / / / 

10. Φιλοψία μεν οὖν καὶ φιλοινία εἰ καὶ πάθη μεγάλα, 
, E , A Y 7) ον ἢ ε , ᾽, 
ἀλλ᾽ οὐ τοσαῦτα τὸ μέγεθος ὁπόση ἡ φιλοκοσμία. τρά- 

[4 » y e ^ N 
πεζα πλήρης kai κύλικες ἐπάλληλοι ἱκαναὶ πληρῶσαι τὴν 
^ A / ἈΝ , ^ 
λαιμαργίαν, τοῖς δὲ φιλοχρύσοις καὶ φιλοπορφύροις καὶ 
, ' 3 € € N ^ δ Ν ^ Ν 3 / 
φιλολίθοις οὔτε ὁ ὑπερ γῆς kai ὑπὸ γῆν χρυσὸς αὐτάρκης 
» e 1 /, / » Ν᾿ € , € 3 9:9 ^ 
οὔτε ἡ 'l'uptov θάλαττα ovre μὴν ὁ φόρτος ὁ am ᾿Ινδῶν 
/ , NV Se Ν e 7 N ^ 
καὶ Αἰθιόπων, ἀλλ᾽ οὐδὲ ὁ ΠΠακτωλὸς ὁ ῥέων τὸν πλοῦτον, 
$ ΑΝ » ^ A / S » 
οὐδ᾽ ἂν Μίδας τις αὐτῶν γένηται, πεπλήρωται, ἀλλὰ ἔτι 
᾽, , NY ^ » ^ [4 ᾿ e 
πένης ἐστὶ πλοῦτον ἄλλον ποθῶν, ἕτοιμοι δὲ οὗτοι avva- 
^ 7 N € ^ IV e 
ποθανεῖν χρυσίῳ. εἰ δὲ koi ὁ Πλοῦτος τυφλὸς ὥσπερ 
5 hj hj , ^ ^ , 
οὖν αἱ περὶ αὐτὸν ἐπτοημέναι καὶ συμπαθοῦσαι πῶς οὐ 
/ e ^ » 
τυφλώττουσιν ; ὅρον γοῦν ἐπιθυμίας οὐκ ἔχουσαι εἰς 
5, /, , /, ^ N , ^ N ’ 
ἀναισχυντίαν ἐξοκέλλουσιν" δεῖ γὰρ αὐταῖς καὶ θεάτρου 
N ^ N , ^ . EY 7 3 € ^ EY 
καὶ πομπῆς καὶ πληθους θεατῶν kai πλάνης ἐν ἱεροῖς καὶ 
^ , ^ , / ^ e ^ 9 AN / 
τῆς ἐν ταῖς ἀμφοδοις διατριβῆς, ὡς πᾶσιν αὐτὰς γίνεσθαι 
^ ^ b! e) » , ’ὔ ε 
καταφανεῖς. κοσμοῦνται γὰρ ἵνα ἄλλοις ἀρέσκοιεν αἱ ἐν 
Υ / » , 7 ε N Ν 
προσώπῳ καυχώμεναι, οὐκ ἐν καρδίᾳ" ὡς yap τὸν δρα- 
4 Ν e ^N / Ν 
πέτην τὰ στίγματα, οὕτω τὴν μοιχαλίδα δείκνυσι τὰ 
» θί. CC ^ g LÀ / * ,ὔ , 
ἀνθίσματα. “ κἂν περιβάλῃ κόκκινον καὶ κοσμήσῃ κοσμῳ 
^ EY 5Ν / 7 N / , 
χρυσῷ, καὶ ἐὰν xpioy στίμμι τοὺς ὀφθαλμοὺς σου, εἰς 
/, € € “. , 42 € , Ne 4 , 
μάτην ὃ ὡραϊσμος gov," ὁ λόγος διὰ "lepeutov φησίν. 


1. ἀπόσχου ex P pro ἀπέχου. ib. ταῖς] rois V. 

11. θάλαττα ex MP pro θάλασσα. 22. προσώπῳ ΜΝ». mposómos V. 
12. τὸν om. ΒΗ. 23. μοιχαλίδα] μοιχαλλίδα V. 

I6. otv] οὖν ἐστι Potterus. 24. Jerem. iv. 30. 

ib. αὐτὸν] ἑαυτὸν R. ib. περιβάλῃ.----κοσμήσῃ] περιβάλ- 


18, ἐξοκέλλουσιν] ἐξωκέλλουσιν ΡΥ. λει---κοσμήσει BR. 


M. et pr. P. ἐξοκείλουσιν vel ἐξοκείλ- 26. Ἱερεμίου] ilpepíov (5 ab corr.) 
Aovaw BFR. P 


20. τῆς] rois BR. 


ct 


[] 
Ci 


258 P. 


994 CLEMENTIS [Lrs. TEE 


e 3 » ej N N29 s ^ 
II. Era οὐκ ἄτοπον ἵππους μὲν καὶ ὀρνεις καὶ τὰ 
» ^ , ^ / ^ , / 
ἄλλα ζῷα ἐκ τῆς χλόης καὶ τῶν λειμώνων ἀνίστασθαι 
A. 9. ey, , / /, / , e τὰ Ν 
καὶ ἀνίπτασθαι οἰκείῳ κοσμῳ χαίροντα, χαίτῃ ἱππικῇ καὶ 35 
^ ^" * /, / € N » /, 
χροιᾷ φυσικῇ kai πτερώσει ποικίλῃ: ὡς δὲ ἐνδεέστερον 
Ν ^ / , e Ἃ 5.55 M , ^ 5 
5 kai τῆς θηρίου φύσεως ἡ γυνὴ ἀκαλλὴς εἰς τοσοῦτον εἶναι 
» [4 5 / ^ ^ , ^ Ν 
οἰεται, ὡς ὀθνείου δεῖσθαι κάλλους, ὠνητοῦ καὶ σκιαγρα- 
7 / » /, N 
φουμένου ; κεκρύφαλοι μέν γε koi κεκρυφάλων διαφοραὶ 
^ , Ν ^ ^ e / 
καὶ περίεργοι πλοκαὶ, ἀλλὰ καὶ τῶν τριχῶν οἱ μυρίοι 
, , Ν e 
σχηματισμοὶ κατόπτρων T€ πολυτίμητοι κατασκευαὶ, ois 
/ ^ N L / , , 

10 κατασχηματίζονται θηρῶσαι τοὺς δίκην παίδων ἀφρόνων 
by Ν i /, 7] ^ » 
περὶ τὰς μορφὰς ἐπτοημένους, τέλεον ἀπηρυθριακυιῶν ἐστι 

^ ἃ e / ^ y , 
γυναικῶν, ἃς ἑταίρας καλῶν οὐκ ἂν τις ἀφαμάρτοι προσ- 49 
^ / ^ / ^ EY » ^ 
ὠπεῖα ποιούσας τὰ πρόσωπα. ἡμῖν δὲ ὁ λόγος παραινεῖ 
M ^ Y ^ / Ν N ^ , Ν 
* μὴ σκοπεῖν τὰ βλεπόμενα, ἀλλὰ τὰ μὴ βλεπόμενα" τὰ 
Ν / / S N N / 35.7. 49 
15 γὰρ βλεπόμενα πρόσκαιρα, τὰ δὲ μὴ βλεπόμενα αἰώνια. 
^ N * " “ » , /, ^ , , 

ὃ δὲ καὶ πέρα τῆς ἀτοπίας προβέβηκεν, τῆς ἐπιπλαστου 
^ ^ e ^ c / / ^ , 
μορφῆς τῆς ἑαυτῶν oiov ἀνδραγαθήηματοὸς τινος ἢ ἐπανορ- 
/, / 7 9. ^7? 7 , 

θώματος κάτοπτρα ἐπινενοήκασιν, ἐφ᾽ ἣς ἀπάτης μαλιστα 
/ / ^ Ἁ N ^ € / 
κάλυμμα ἐπιτιθέναι ἐχρῆν" οὐδὲ yap, ὡς ὁ μῦθος Ἑλλη- 
y / / ^ ^ ^ e ^ 
20 νων ἔχει, Ναρκίσσῳ προεχώρησεν τῷ καλῷ τῆς εαυτοὺ 45 
/, , , 
εἰκονος γενέσθαι θεατὴν. 
3 N / “ ^ / 
12. Ei δὲ οὐδεμίαν eikova ὃ Μωυσῆς παραγγέλλει 
». ^ ᾿ς 7 ^ ^ ^ ^ 
ποιεῖσθαι τοῖς ἀνθρώποις avrireqvov τῷ θεῷ, πῶς ἂν 
, ΄ ^ ε ^ c ^ Ν 3 a) 
εὐλόγως ποιοῖεν αἱ γυναῖκες αὗται σφῶν kara ανακλασιν 
, / b! , ^ 7 Χ 
25. ἀπομιμούμεναι τὰς εἰκόνας εἰς τοῦ προσώπου τὴν Ψευδο- 
// Ν ^ * ^ / € ὔ 
ποιίαν; ἀλλὰ καὶ τῷ Σαμουὴλ τῷ προφήτῃ, omore 
/ [r4 ^ ^ e^ y N 
πέμπεται ἕνα χρῖσαι TOV υἱῶν ᾿Ιεσσαὶ εἰς βασιλέα καὶ 


* / ^ / , ^ NY N / 
τὸν πρεσβύτατον TOv παίδων αὐτοῦ καλὸν καὶ μέγαν 


3. χαίτῃ] καὶ τῇ FMP. 14. Cor T Lay. n8. 
6. δεῖσθαι] δεῖται pr. P. I9. ἐπιτιθέναι] ἐπινενοηκέναι ΒΗ. 
II. μορφὰς) φορμὰς ΒΗ. 27. χρῖσαι ΜΡ. χρίσαι V. 


10. τέλεον] τέλειον Sylb. editio. 


C. IT. s. 11—13.] PAEDAGOGUS. 335 


, , , Ἂν ^ j A e ἂς 
βοίδοντι, ὁπότε τὸ χρίσμα προσέβαλεν ὁ Σαμουὴλ, ησθεὶς 
ἣν 5 CLIE ςς 5 m * ἐξ "X * xm Χ , / 
ἐπ᾿ αὐτῷ, “ εἶπεν φησὶν “ ὁ κύριος αὐτῷ, μὴ ἐπιβλέψῃς 
, N 57 » ^ ^ N ej ^ 7] » ^ ej 
εἰς τὴν ὁψιν αὑτοῦ koi TO ὕψος τοῦ μεγέθους αὑτοῦ, ὁτι 
» ^ , , » M iT 9 5» N » 
ἀπῶσμαι αὐτὸν. ἄνθρωπος uev yap εἰς ὀφθαλμοὺς οψεται 
᾿ς ΄ , , 949 Ν » » * * * 
καὶ κύριος εἰς καρδίαν," kai οὐκ ἔχρισε TOV καλὸν TO b 
^ N MN N M 4 N N 
95 S. σῶμα, ἀλλὰ τὸν «καλὸν τὴν ψυχήν. εἰ οὖν τὸ φυσικὸν 2599. 
^ / ’ 7 ^ ^ / 
τοῦ σώματος κάλλος €Aarrov τοῦ ψυχικοῦ λογίζεται 
/ / N ^ / ^ € ^ ^ » ὃ 
κύριος, τί περὶ τοῦ νόθου φρονεῖ azav ro ψεῦσμα ἀρδὴν 
» LÀ éc Ns ’ i ^ , N 16 3» 
ἐκβαλων ; “διὰ πίστεως γὰρ περιπατοῦμεν, οὐ διὰ εἰδους. 
/4 ^ , ^ N ΄ 
σαφέστατα γοῦν ὃ κύριος διὰ τοῦ ᾿Αβραὰμ διδάσκει καὶ το 
/ ^ / » Ν 
πατρίδος καὶ συγγενῶν καὶ κτήσεως καὶ πλούτου παντὸς 
^ ἈΝ e / ^ ^ /, Ν y 
καταφρονεῖν τὸν ἑπόμενον τῷ θεῷ, ποιήσας avrov ἔπηλυν, 
Ν ὃ ^N ^ NCC / 3» SN 3 / ^ » 
5 καὶ διὰ τοῦτο καὶ “ φιλον᾽ αὐτὸν ὠνόμασεν τῆς οἶκοι 
7 ^ 5 
καταφρονήσαντα περιουσίας" εὐπατρίδης γὰρ "v καὶ €U- 


/ ^ / 
opos σῴφοδρα. τριακοσίοις γοῦν καὶ ὀκτωκαίδεκα 


Lj 
οι 


» 2 50», [4 N /, ^ N 
οἰκέταις ἰδίοις κεχείρωται τοὺς τέσσαρας βασιλεῖς τοὺς 
, ; Ν v / er y b! , N 
αἰχμαλωτεύσαντας rov Λώτ. μόνην εὑρίσκομεν τὴν Ea0»p 
, / , / ^ e N 
δικαίως κοσμουμένην. ἐκαλλωπίζετο μυστικῶς ἡ γυνὴ 
^ ἥδε d ^ δ ^ , 5 ^ 3 ^ /, 
βασιλεῖ τῷ ἑαυτῆς, ἀλλὰ τὸ κάλλος αὐτῆς ἐκεῖνο λύτρον 
€ » , ^ 
ευρίσκεται φονευομένου λαοῦ. 20 
e Nu Ε ἢ Y ^ hy ^ e 
13. Ὅτι δὲ ἑταίρας μὲν ποιεῖ τὰς γυναῖκας 0 καλλω- 
R , p N N 4 Ν N / 
10 7.0 40$, ἀνδρογύυνους δὲ rovs ἀνδρας καὶ μοιχικοὺς, μάρτυς 
€ ^ ε Ν / € / 
"piv ὃ τραγικὸς διηγούμενος ὧδέ πως 
ἐλθὼν δ᾽ ἐκ Φρυγῶν ὁ τὰς θεὰς 
κρίνων 00, ὡς ó μῦθος ᾿Αργείων ἔχει, 25 
/ , 3 ^ bj € , ^ 
Λακεδαίμον, ἀνθηρὸς μὲν εἱμάτων στολῇ 


I. χρῖσμα F. χρίσμα PV. Rectius 15. Gen. xiv. 14 sq. 


est xpipa. 17. Esth. v. 
ib. προσέβαλεν ΒΗ. προέβαλεν V. 19. λύτρον] λίτρον BR. 
2. Begi lxvi 7. 23. ὁ τραγικὸς] Eurip. Iph. À. 7 t. 
8. ἄρδην] ἅρδην P. 24. 6—68'] 6e—60e F. 
o Cor. T1:s;:7. 25. ᾿Αργείων] ἀνθρώπων ap. Eurip. 
11. Gen. xii. 1 sq. 26. Λακεδαίμον᾽] λακεδαίμονα F'M. 


10. συγγενῶν BF R. evyyevéov M V. ib. στολῇ] στολὴν FM PR et Exc. 
13; laca» 23. MS. ap. Sylb. 


396 CLEMENTIS [Lis. III. 


χρυσῷ re λαμπρὸς, βαρβάρῳ χλιδήματι, 
ἐρῶν ἐρῶσαν ᾧχετ᾽ ἐξαναρπάσας 
᾿Ελένην πρὸς "Ἴδης βούσταθμ; ἔκδημον λαβὼν 
Μενέλαον. 
^ /, ^ 7 N /, e /, 
5 ὦ κάλλους μοιχικοῦ" ἀνέτρεψε τὴν EAAa0a« ἡ βάρβαρος 
’,ὔ Ν. e » , , L4 / 
φιλοκοσμία kai ἡ ἀνδρόγυνος τρυφὴ: σωφροσύνην διέ- 
N , N N ’ ^ e 
φθειρε Λακωνικὴν ἐσθὴς καὶ χλιδὴ kai καλλος ὡραῖον" αἱ 
’ , € J » N N 
βάρβαροι φιλοκοσμίαι ἑταίραν ἠλεγξαν τὴν Διὸς θυγα- 
/, , 5 N ^ , 2 , 
τέρα. οὐκ ἣν παιδαγωγὸς αὐτοῖς ἀνακόπτων Tas ἐπιθυμίας, 
ἠδὲ N € /, ᾿ ςς N /, 33 5ῸΧ ἐξ hy 3 y ,» 
ro ovOe μὴν 0 λέγων “ μὴ uotxeva s, οὐδε “ μὴ ἐπιθυμήσῃς 
/ N j / N / N 
λέγων, μηδὲ eig μοιχείαν ὁδεύσης διὰ ἐπιθυμίας, ἀλλὰ 
N Ν 3 / , , N 7 - » ^ 
μηδὲ τὰς ὀρέζεις ἐκκαύσῃς διὰ φιλοκοσμίας. οἷον αὐτοῖς 
N 3, VN , , / Λ vy 5 » 
τὸ ἐπὶ τούτοις ἐξηκολούθησεν τέλος καὶ ὅσων ἀπέλαυσαν 
^ € / ^ N 7 » , 
κακῶν οἱ φιλαυτίαν κωλῦσαι μὴ θελήσαντες ἤπειροι κεκι- 
/, , / (4 ^ ^ N /, 
15 νηνται δύο ἀπαιδεύτοις ἡδοναῖς καὶ κλονεῖται τὰ πᾶντα 
/ / Ν 7 
μειρακίῳ βαρβάρῳ: ᾿Ἑλλὰς ὅλη ναυτίλλεται, στενοχω- 
^ N € /, , /, /, , 5 y 
ρεῖται δὲ ἡ θάλασσα ἡπείρους φέρουσα πόλεμος ἐκριπί- 
Ν » , * 
Cera. μακρὸς kal μάχαι καταρρήγνυνται καρτεραὶ καὶ 
^ , / X 4 3 7 ^ » 
νεκρῶν ἐμπίμπλαται τὰ πεδία: ἐνυβρίζει τῷ ναυστάθμῳ 
20 t /, , s / ^ EY ^ ^ Δ Ν 3 7 
280 p. 0 βάρβαρος" ἀδικία κρατεῖ καὶ TOU ποιητικοῦ Διὸς ἐκείνου 
NC. 3 N ^ / , δὰ - / / 
τὸ ὄμμα τοὺς Θρᾷκας βλέπει" evyeves αἷμα βάρβαρα πίνει 
^ eu / e £s 
πεδία καὶ ποταμῶν ῥεύματα σώμασιν ἵσταται νεκροῖς" 
/ , , Ν N /, 5 /, N ^ 
στήθη κρούεται θρήνοις kai τὸ πένθος ἐπινέμεται τὴν γῆν, 
» 
πάντες δὲ σείονται 


25 πόδες πολυπιδάκου "Ios 
καὶ κορυφαὶ Τρώων τε πόλις καὶ νῆες ᾿Αχαιῶν. 


14. Πῆ φύγωμεν, Ὅμηρε, καὶ στῶμεν ; δεῖξον ἡμῖν 


3. βούὐσταθμ᾽ βούσταθμα FT. 19. ἐμπίμπλαται ex P pro ἐμπί- 


6. διέφθειρε] διέφθειρεν Μ. πλαται. 

το. οὐδὲ] μηδὲ BR. 20. ποιητικοῦ Heinsius pro ποιη- 
ib. μὴν Scripsi pro μέν. TOU. τοῦ ποιητικοῦ Διὸς τὴν αἰγίδα 
ib. Exod. xx5z3)47. dicit Clemens Strom. 2. p. 493. 
11. μηδὲ] οὐδὲ BR. 25. πόδες---Ἴ Hom. Il. 20, 59. 
13. ἐξηκολούθησεν FP. ἐξηκολού-- 26. πόλις] πόλεις V, non F. 


nce V. 27. πῆ NR. ποῖ ceteri. 


μι 


5 


20 


25 


C.III.s. 14—15.]]  PAEDAGOGUS. 991 


£N M /, N e ^ / » ^ 
γὴν μὴ κεκινημένην. μὴ Ótyns ἡνιῶν, παιδιον, ἄπειρος ov, 
N , ^ Ν 3 3 / Χ 7 Ἂς € / 
μηδὲ ἀναβῇς τὸν δίφρον ἐλαύνειν μὴ μαθών. δυσὶν ἡνιό- 
» Ν "d (e 7 » lá » Ν αν νὰ 

Xots ovpavos ἥδεται, οἷς μόνοις ἐλαυνόμενον ἄγεται τὸ πῦρ 
΄ * € , Ν € ^ EY Ν 2 L4 ^ 
μεταγεται yap ἡ διάνοια ὑπο ἡδονῆς, kai TO ἀκήρατον TOU 

^ N , ^ , , 5 /, 
λογισμοῦ μὴ παιδαγωγούμενον TQ λόγῳ εἰς ἀσέλγειαν 5 
» hy ^ / ^ 3 / 
3o κατολισθάνει koi μισθὸν τοῦ παραπτώματος TO ἀπόπτωμα 
"d ^ Á, , e » ^ ^ Ν 
λαμβάνει. δεῖγμα σοι τούτων οἱ ἄγγελοι τοῦ θεοῦ τὸ 
, / à / , Ν 
κάλλος καταλελοιπότες διὰ κάλλος μαραινόμενον καὶ 
^-^ 5 5 ^ 5, , 7 » N x 
τοσοῦτον ἐξ οὐρανῶν ἀποπεσόντες χαμαί. ἀλλὰ καὶ 
^ / / Ν εἴν ε / 
Σικιμῖται κολάζονται καταπεπτωώκότες τὴν ἁγίαν vfpi- το 

ζ θέ 7 ε X , ^ EN Ὁ /, 
ovres παρθένον, τάφος ἡ κόλασις αὐτοῖς καὶ TO μνημο- 


i , / , , ^ 
συνον τῆς ἐπιτιμίας εἰς σωτηρίαν παιδαγωγεῖ. 


KE«. I. 261 P. 


Πρὸς τοὺς καλλωπιζομένους τῶν ἀνδρῶν. 


᾿] ^ N » 5 /, € ^N € N hj 
15. Eis τοσοῦτον δὲ ἄρα ἐλήλακεν ἡ χλιδὴ ὡς μὴ TO 15 
^^ , ^ Ν N / / , ^ 
θῆλυ μόνον νοσεῖν περὶ τὴν κενοσπουδίαν ταύτην, ἀλλὰ 
Ν N » ^ N , N N , 
καὶ τοὺς ἄνδρας ζηλοῦν τὴν νόσον. μὴ yap καθαρεύοντες 
^ 5 € , N Ἁ N / 
καλλωπισμοῦ οὐχ ὑγιαίνουσιν, προς δὲ τὸ μαλθακώτερον 
3 " / N SY 5 ^ N 
ἀποκλίναντες γυναικίζονται, Kovpas μὲν ἀγεννεῖς καὶ πορ- 
ἣν , / 
40 γνιΚας CT OKE€LOOMEVOL, 20 
χλανίσι δὲ δὴ φαναῖσι περιπεπεμμένοι 
καὶ μαστίχην τρώγοντες, ὄζοντες μύρου. 
| ΜΝ , / 3 / , ^ / 
TL ἂν τις φαίη τούτους ἰδὼν ; ἀτεχνῶς καθάπερ μετωπο- 


, 5 ^ 7] 5, N / 4 "Δ 
σκοῖτος εκ TOU σχήματος αὐτοὺς καταμαντευέται μοιχοὺς 


I. θίγῃς] Ex θήγῃς correctum in 6. κατολισθάνει Scripsi pro xaro- 
M. Auc Üatvet. 

ib. ἡνιῶν M, et corr. P. ἡνίων pr. 15. Eis] ἐς N. 
Pet V. 21. δὴ φαναῖσι pro διαφανέσι Mei- 

ib. παιδίον] πεδίον P, et ava m. rec. nekius Com. vol. 4. p. 611. 
superscripto, M. πεδίων N. 23. μετωποσκόπος] μετεωροσκόπος 


4. ὑπὸ] ὑφ᾽ vel ὑπὸ τῆς Arcerius. 
Ζ 


998 CLEMENTIS [Lrs. III. 


Ν » 7ὔ 3 / 3 ! 
τε καὶ ἀνδρογύνους, ἀμφοτέραν ἀφροδιτὴην θηρωμενους, 
/ » NI N N / 
μισότριχας, ἄτριχας, TO ἄνθος τὸ ἀνδρικὸν μυσαττομένους, 
N /, ej e ^ /, 2:09 
τὰς KOpag δὲ, ὥσπερ αἱ γυναῖκες, κοσμουμένους. ἐπ᾽ οὐχ 


e 7 A 7 ^ e / 
ὁσίοις δὲ τόλμαις ζῶντες οἱ παλίμβολοι 
5 ῥέζουσιν ἀτάσθαλα kal κακὰ ἔργα, 


N € / Ν /7 ^ , e / 
φησὶν ἡ Σίβυλλα. διὰ τούτους γοῦν πλήρεις αἱ πόλεις 45 
, / , N / 
πιττούντων, ξυρούντων, παρατιλλόντων τοὺς θηλυδρίας 
Ζ 7 M 7 / » 
τούτους, ἐργαστήρια δὲ κατεσκεύασται καὶ ἀνέῳκται παντὴ 
t 
lY ^ ^ e ^ , 7 N 5 
καὶ τεχνῖται τῆς εταιρικῆς ταύτης πορνείὰς συχνὸν ἐμπο- 
^ , ^ ^ ^ aj * 
ro λῶσιν ἀργύριον ἐμφανῶς, οἱ σφᾶς καταπιττοῦσιν καὶ τὰς 
7 ^ ^ L4 / 7 b! 
τρίχας τοῖς ἀνασπῶσι πάντα τρόπον παρέχουσιν, οὐδεν 
3 , N e ^ »w« Χ 7 ᾽ ᾽ 
αἰσχυνόμενοι τοὺς ὁρῶντας οὐδὲ τοὺς παριόντας, ἀλλ 
3 * e N » » ^ N e ^ 
οὐδὲ ἑαυτοὺς ἄνδρας ὄντας" τοιοῦτοι γὰρ OL τῶν ἀγεννε- 
/, * ^ ef N ^ ^ / ^ 
στέρων ζηλωταὶ παθῶν ἅπαν τὸ σῶμα τοῖς βιαίοις τῆς 5o 
, e ^ / 
15 πιττὴς ολκοῖς λελειουργημένοι. 
/, N 3 ^ ^ ^ , 
16. Μέλει δὲ οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν περαιτέρω τῆς τοιαύτης 

/, 5 ; ^ N y ^ 
προβαίνειν ἀναισχυντίας. εἰ γὰρ μηδὲν ἄπρακτον αὐτοῖς 
e / N y [r4 Χ / ^ 
ὑπολείπεται, οὐδὲ ἐμοὶ Gppmrov. ἕνα τινὰ τούτων τῶν 

^ ^ » [4 / 7 
ἀγεννῶν παιδαγωγικῶς ἐπιπλήηττων ὁ Διογένης ὁπηνίκα 
» 7 , / " e e) 7 » 

20 €TUT pa. Kero, ἀνδρείως σφόδρα, 7)K€, εἰπεν, μειράκιον, ἄνδρα 96 5. 
» ^ , βὸλ vt » N x 5 /, 
ὠνῆσαι σαυτῷ, ἀμφιβόλῳ λόγῳ TO πορνικὸν ἐκείνου 

/ N N 7 , , 
σωφρονίζων. τὸ γὰρ ἄνδρας ὄντας ξύρεσθαι kal Aeaíve- 
à ^ , , / à / ^ * 
σθαι πῶς ovk ἀγεννές: βαῴφας δέ τινας τριχῶν καὶ 
, ^ ^ / 5 , , ^ 
χρίσματα πολιῶν καὶ ξανθίσματα ἀνδρογύνων ἐξωλῶν 


5 , N δ ^N 35 RN Ν 
25. ἐπιτηδεύματα. καὶ τοὺς διακτενισμοὺς αὐτῶν τοὺς θηλυ- 


I. duQorépav| ἀμφοτέρων DFR. II. rois supra versum MP. 
4. ζῶντες] ζῶντας BNPR. 16. οὐδ᾽] o00 MPV, ut p. 263 extr. 
ib. παλίμβολοι] παλίμβουλοι F. 21. ὥνησαι] αἱ ex ε correctum M. 


5. καὶ κακὰ] καὶ om. BFR.  Le- ὥνησε, superscr. rec. αὐ P. 
gitur Or. Sibyll. 4, 39. ὅσσ᾽ αὐτοὶ 22. ξύρεσθαι] ξυρᾶσθαι N. — Sed 


ῥέζουσιν, ἀτάσθαλα kal κακὰ ἔργα. ξύρεσθαι omnes p. 262. ξύρεσθαι su- 
6. Σίβυλλα] σιβύλλα F. perscripto rec. à P. i] 
9. ἐμπολῶσιν] ov Super ὦ a m. 24. ξανθίσματα] ξανθήματα Bh. 


sec. F. 25. rovs διακτενισμοὺς Sylb. pro 


C; TIE 8. 16, 17.] PAEDAGOGUS. 330 


7] £ ^ Ν /, » ^ 
5 δριώδεις μεθετέον. ἡγοῦνται yap καθάπερ ὄφις τῆς κεφα- 
^ /, v ^ /, e ^ 
Ans ἀπεκδύσεσθαι τὸ γῆρας μεταγράφοντες. εαυτοὺς καὶ 262 P. 
^ ^ / ΝΥ 3 N 
νεοποιοῦντες, εἰ καὶ c'oQicovrat τὰς τρίχας, ἀλλ᾽ οὐ τας 
£ , hy y 
ῥυτίδας διαφεύξονται, ἀλλ᾽ οὐ λήσονται τὸν θάνατον 
, * , 5 4 M 5 N 7 
σοφιζύμενοι TOP χρόνον. ov yap δεινὸν, οὐ δεινὸν γέροντα 5 
^ Y 5 ^ Y ΄ὕ e ^ e 
δοκεῖν τὸ εἶναι λαθεῖν μὴ δυναμενον. ὁσῳ γοῦν O 
» , NS N , /, /, 
ἄνθρωπος σπεύδει πρὸς TO τέλος, τοσούτῳ τιμιώτερος 
N » , , »y € ^ y ^ NN 
προς ἀληθειαν, μονον ἔχων αὐτοῦ πρεσβύτερον τον θεον., 
5 ΟΥ̓ ^ J. ^ y ’ 
ἐπεὶ κἀκεῖνος ἀΐδιος γέρων ὃ τῶν ὄντων πρεσβύτερος" 
N r ^ P / N /, Ἂς € 
10 * σαλαιὸν ημερῶν᾽" κέκληκεν αὐτὸν ἡ προφητεία, * καὶ ἢ 10 
Ν ^ ^ ^ y , Ἢ 
θρὶξ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ὡσεὶ ἔριον καθαρον,᾽ ὃ προφήτης 
/ Y / / ^ 
λέγει. οὐδεὶς δὲ ἄλλος, φησὶν ὁ κύριος, “ δύναται ποιῆσαι 
T? , N ^ P. 99 
τρίχα λευκὴν ἢ μέλαιναν. 


17. Πῶς οὖν ἀντιδημιουργοῦσι τῷ θεῴ, μᾶλλον δὲ 


μι 


3 ^ ΄ e y N e i5 , ^ / 
ἀντικεῖσθαι βιάζονται οἱ ἄθεοι τὴν vm. αὐτοῦ πεπολιωμένην 15 
/ 7 Y , 
παραχαραάττοντες τρίχα; 4 στέφανος δὲ yepovrov πολυ- 
, N ^ / ^ [4 
epi," φησὶν ἡ γραφὴ, kal τοῦ προσώπου αὐτῶν ἢ 
NL 3 / " N A ^ e / 
πολιὰ ἄνθος πολυπειρίας" οἱ δὲ τὸ πρεσβεῖον τῆς ηλικίας, 
Ν / / E » δ » » » 
15 TOV πολιέα, καταισχύνουσιν. οὐκ ἐστι δε, οὐκ ἐστιν ἀλη- 
Χ /, N X hj / »y 
θινην ἐνδεικνύναι τὴν ψυχὴν τὸν κίβδηλον ἔχοντα κεῴφα- 20 
p. ^ e Ζ N ^ 
Aqv. “ ὑμεῖς δὲ οὐχ οὕτως᾽᾽ φησὶν “ ἐμάθετε rov Χριστὸν, 
35, ἌΣ ΟΝ 3 , 5 , ES / /, 3 
εἰ γε avrov ἠκούσατε καὶ ἐν αὐτῷ ἐδιδάχθητε, καθὼς ἐστιν 
ἀλ 40 » ^ 'I ^ , 0 » θ € ^ b N é 
ἤθεια ἐν τῷ Ἰησοῦ ἀποθέσθαι ὑμᾶς kara τὴν προτέραν 
ἣν N M Ν 327 49 3 Ν x 
ἀναστροφὴν τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον," ov τὸν πολιον, 
3 ΔΙ τ MPNIP , Ν Ν , ' ^ , Ζ 
ἀλλὰ “τον φθειρόμενον κατὰ τὰς ἐπιθυμίας τῆς ἀπατῆς: 25 


^ Load N 
ἀνανεοῦσθαι δὲ," μὴ βαφαῖς καὶ καλλωπίσμασιν, ἀλλὰ 


ToU διακτενισμοῦ, nis] τοὺς θηλυδριώ- 12. Matth. v. 36. 

9e 1n τὸ θηλυδριῶδες mutandum sit. 16. Eccles. xxv. 6. 
2. ἀπεκδύσεσθαι Cobetus Mnemos. 17. αὐτῶν om. N. 

vol. 11. p. 393. pro ἀπεκδύσασθαι. 18. πρεσβεῖον] €i ex ε factum in 
5. γέροντα scripsi pro yépovr ἂν. — FM. εἴ superscr. in P. 
7. T0 om. P. 21. Ephes. iv. 20-24. 
8. αὑτοῦ FMP. αὐτοῦ V. ib. φησὶν] φασὶν F. ; 
10. Dan. vii. 9. 26. ἀνανεοῦσθαι] ἀνανεοῦσθαι, ε ἃ 
10. παλαιὸν] παλαιῶν F. m. rec., P. 


Ζ, 


940 CLEMENTIS [ Lis. 1I. 


ςς ^ [4 ^ Ν e ^ ἂμ 7 Ν Ν 
Τῳ 7TTV€UJLATL TOU νοὸς ὑμῶν. Και ἐνδύσασθαι TOP καινον 


LS] 
Oo 


R4 S Ν b , 3 ,ὔ « 
ἄνθρωπον rov κατὰ θεὸν κτισθέντα ἐν Owkotocvvy koi 
, ^ 3» 
ὁσιότητι τῆς ἀληθείας." ἄνδρα δὲ ὄντα κτενίζεσθαι καὶ 
/ ^ N / N N » 
ἀποκείρεσθαι ξυρῷ πρὸς εὐπρέπειαν καὶ πρὸς τὸ εἴσοπτρον 
» Ν , / 
5 διατιθέμενον τὰς τρίχας, ζύρεσθαί re καὶ ἀποτίλλεσθαι 
N ^ ^ , 
καὶ λεαίνεσθαι τὰς yévus πῶς οὐ γυναικεῖον ; καὶ el μὴ 
» N N » ^ ^ € Zi , NN 
τις αὐτοὺς γυμνοὺς ἰδοι, κἂν γυναίκας ὑπολάβοι. εἰ yap 
N ^ ^ ^ ^ X N 
μὴ χρυσοφορεῖν kal αὐτοῖς ἐφεῖται, ἀλλ᾽ οὖν γε διὰ τὴν 
y , /, 
θηλυδριώδη ἐπιθυμίαν ἱμάντας καὶ λώματα χρυσίου περι- 
4 ΄ y Ν ^ ^ “ 
το πτύξαντες πετάλοις, ἢ τινα σφαιρικὰ τῆς αὐτῆς ὕλης 
/, y ^ ^ / 
ποιησάμενοι σχήματα σφυρῶν, ἀπαρτῶνται καὶ τραχήλων ?5 
ἀπαιωροῦσι. 
/ ^ , » /, 9 N 
18. Σόοφισμα τοῦτο karexyorov ἀνθρώπων εἰς τὴν 
^ / , / N 7 
yvveukcoviriv karagvpouevov ἀμφιβίων καὶ λαγνων θὴη- 
/ ^ / , » e € 
r5 ρίων: πορνικὸς τῆς ἐνέδρας ὁ τρόπος kal ἄθεος οὗτος. ὁ 
N Ν N A! ^ / , /, is; 3 ^ 
263 P. yap θεὸς τὴν μὲν γυναῖκα λείαν ἡηθέλησεν εἰναι, avroQve& 
^ , , er ^ / /, Ν 
Τῇ κόμη μόνῃ ὥσπερ ἵππον τῇ χαίτῃ γαυρουμένην, τὸν 
N , N , / / 
δὲ ἄνδρα καθάπερ τοὺς λέοντας γενείοις κοσμῆσας καὶ 
^ 7 » /, ^ ^ 3 ^ Ν 
τοῖς λασίοις ἡνδρωσε στήθεσι: δεῖγμα τοῦτο ἀλκῆς καὶ 
^ , N / IN ^ 
20 ἀρχῆς. ταύτῃ καὶ TOUS ἀλεκτρυόνας TOUS ὑπερμαχοῦντας 30 
^ , / /, / ^ » , , 
τῶν ὀρνίθων καθάπερ κορυσι τοῖς κολλεσιν εκαλλωπισεν. 
N [74 N ^ N / / € N € ^ 
καὶ οὕτως περὶ πολλοῦ τὰς τρίχας ταῦτας ὁ θεὸς ηγεῖται 
“ e , , , NM ^ 
ὥστε ἅμα φρονήσει κελεύειν παραγίνεσθαι αὐτὰς τοῖς 
» /, N N , M ^ , N Ν ^ 
ἀνδράσι, kai δὴ ἀγασθεὶς τῇ σεμνότητι τὸ (9Aoovpov τοῦ 
, ^ 7 ^ , Ἁ v 5 
25 θεάματος γεραρᾷ τετίμηκεν πολιᾷ. φρόνησις δὲ καὶ ἀκρι- 
^ EY SN /, /, ^ , hY 
βεῖς λογισμοὶ πολιοὶ συνέσει συνακμάζουσι τῷ χρόνῳ, Kal 


Y ^ » ,ὔ ^ , ^ / » 
τὸ γῆρας ἐνισχύουσι TO τόνῳ τῆς πολυπειρίας avOos 


I. ἐνδύσασθαι ex Ep. ad Ephes. 17. ἵππον] ἵππων M. In marg. 


pro ἐνδύσασθε. hujus loci yp. ἄγαν ΕΜ. 
4. ἀποκείρεσθαι Sylb. pro ἀποκεί- 21. κόλλεσιν͵] κάλλεσιν Sylb. ta- 
paa 6a. cite. κΚόλλος, τὸ, recentiores dixe- 
ib. eteozrpov] ἔσοπτρον libri. runt pro κάλλαιον, τό. De utroque 
9. Aópara] δώματα N. dictum in Thesauro. Κόλλεον dici- 


16. αὐτοφυεῖ Sylb. pro αὐτοφυῆ. — tur ab scholiasta. 


35 


40 


C.IIL.s.18—20] ^ PAEDAGOGUS. m 


, / 7 ^ , / »y / 
ἀξιέραστον φρονήσεως σεμνῆς εἰς πίστιν εὔλογον προτεί- 
, i A 
vovres 7roAuav. 
^ 5 en N * / N / , 
19. Τοῦτο οὖν τοῦ ἀνδρὸς τὸ σύνθημα, τὸ γένειον, δι 
e / MESE RS / ἄν ^ » N 
ov καταφαίνεται ὃ ἀνὴρ, πρεσβύτερον ἐστι τῆς ας καὶ 
, ^ / / , 1 / , / 
σύμβολον τῆς κρείττονος φύσεως" τούτῳ πρέπειν ἐδικαί- 
N Z hy , N ^ X ^ 
ὠσεν τὸ λάσιον ὁ θεὸς kal διέσπειρεν παρὰ πᾶν τὸ σῶμα 
^ 5 N ^ Υ N N e ^ 3 ^ Ν 
τοῦ ἀνδρὸς τὰς τρίχας, τὸ δὲ ὅσον λεῖον αὐτοῦ καὶ 
* 9 7 ^ ^ 9 ς ^ /, 
μαλθακὸν ἀφείλετο τῆς πλευρᾶς eis ὑποδοχὴν σπέρματος 
3 ^ * » /, ^ N 5 
eva τὴν Εὔαν δημιουργῆσας γυναῖκα βοηθὸν οὖσαν 
/ N /, v * ^ 
γενέσεως kal oikovpías. ὁ δὲ, προήκατο γὰρ TO λεῖον, 
37 /^ 9 Ν * b » 7 Ἂς N ^ » ^ 
ἐμεινέν τε ἀνὴρ καὶ τὸν ἀνδρα δεικνύει" καὶ TO δρᾶν αὐτῷ 
/ 3 N / , N , 
συγκεχώρηται, ὡς ἐκείνῃ τὸ πάσχειν. ξηρότερα yap φύσει 
s , N / ^ ^ , Ν Ν N 
καὶ θερμότερα τὰ δασέα τῶν ψιλῶν ἐστιν. διὸ καὶ τα 
» ^ Z3 N 2, ^ ^ ^ 
ἄρρενα τῶν θηλειῶν καὶ τὰ évopya τῶν ἐντομιῶν kai τὰ 
/, ^ 3 ^ /, , y" de b / N 
τέλεια TOV ἀτελῶν δασύτερα Té ἐστιν καὶ θερμότερα. TO 
5 ^ 5 / /, / N ΄ 
οὖν τῆς ἀνδρώδους φύσεως σύμβολον, τὸ λάσιον, παρα- 
^ 5 , hy ^ /, ^ /, 
vouetv ἀνόσιον, TO δὲ καλλώπισμα τῆς λειάνσεως, Oep- 
7 Ν ε b ^ , 5 EN DNUS N 7 
μαίνομαι γὰρ ὑπὸ τοῦ λόγου, εἰ μὲν ἐπὶ τοὺς ἄνδρας, 
/ , Na 32345 UN N ^ ^ δ᾽, X Ψ 
θηλυδρίου, εἰ δὲ ἐπὶ τὰς γυναῖκας, μοιχοῦ ἄμφω δὲ ὅτι 
/ /, ^ € / 72 , 
μάλιστα πορρωτάτω τῆς ἡμετέρας ἐκτοπιστέον πολιτείας. 
éG 5 N EY € / ^ ^ e ^ ^ , 7 
ἀλλὰ καὶ αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ὑμῶν πᾶσαι ἡριθμημέ- 
ναι 99 Ν € /, * , 'Ü δὲ N ΩΝ s / Ἂς 
ν᾽, φησὶν o κύριος: ἡρίθμηνται δὲ καὶ ἐπὶ τῷ γενείῳ καὶ 
b NM » o ^ 
μὴν koi αἱ παρ᾽ ὅλον τὸ σῶμα. 
NC ^ , / N b , 
20. Οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν ἐκτιλτέον παρὰ τὴν προαίρεσιν 
^ θ ^ X , / ^ , ^ 7 e €69^ 
τοῦ θεοῦ τὴν ἐγκατηριθμημένην τῷ αὐτοῦ θεληματι" “εἰ 
7 5, 5 , € N 459 ἂν € 3 / 
μὴ TL οὐκ ἐπιγιγνώσκετε εαυτοὺς,᾽ φησὶν ὁ ἀπόστολος, 
ςς c X Ν , ^ , Cc 9. «ἃ , , ^ » 
oru. Χριστὸς Ἰησοῦς ἐν ὑμῖν," ὃν et ἐνοικοῦντα ῃδειμεν, 


» 5.) cd EN N s N ' 
ovk oiÓ ὅπως ἂν αὐτὸν λωβᾶσθαι τετολμήκειμεν. τὸ δὲ 


5. ἐδικαίωσεν Εἰ. ἐδικαίωσε V. 19. μοιχοῦ] μυχοῦ BR. 

6. τὸ λάσιον delet Sylb. 21. Matth. x. 30. 

I4. ἐντομιῶν) ἐντομίων hbri. ἐκ- 24. O08] o00 MPV, ut p. 26r. 
τομίων Sylb. ib. ἐκτιλτέον] ai rec. super e P. 

17. λειάνσεως] εἰ ex ε factum in 25. COT MP ὙΠ s 


MP 


5 


349 CLEMENTIS (Lis. III. 


^ ^ v 
264 P. καὶ πιττοῦσθαι---- ὀκνῶ καὶ λέγειν τὴν περὶ τοὔργον ἀσχη- 59 . 
/, y. [4 ^ /, 
μοσυνην----ἀπεστραμμένους καὶ κεκυφότας kai τῆς φύσεως 
N 5 / 5 N 5 ^ 5 
rà ἀπόρρητα eie τὸ συμφανὲς ἀπογυμνοῦντας, ἐξορχου- 
7 ^ , 5 
μένους καὶ AopOovuévovs, ἀπερυθριῶσι σχήμασιν οὐκ 
5 ^ N ^ 7 
5 ἀπερυθριῶντας αὐτοὺς, ἐν αὐτῇ νεολαίᾳ καὶ γυμνασίῳ 
7, » » N » ^ 3 » 5 ^ b 
μέσῳ, ἔνθα ἀρετὴ ἀνδρῶν ἐξετάζεται, ἀσχημονοῦντας, τὸ 
N /, ^ /, /, ^ 3 ^ ^ 
παρὰ φύσιν τοῦτο διώκοντας ἐπιτήδευμα, πῶς οὐχὶ τῆς 
5 5 /, , / e * , ^ ^ ^ 
ἐσχάτης ἀσελγείας ἐστίν ; οἱ yap ἐν τῷ φανερῷ τοιαῦτα 
, ^ 5 ἃ 9 ^ » / 
διαπραττόμενοι σχολῇ γ᾽ ἂν αἰδεσθεῖεν οἴκοι τινάς. κατα- 91 S. 
^ ^ ^ e ^ 7 NI 5 
το μαρτυρεῖ δὲ αὐτῶν ἡ ἐν τῷ δημοσίῳ ἀναισχυντία τὴν ἐν 
ALS e 9 09. 79/5 / 5 À / : € Ν eia N N , Ν 
τῷ αφανεῖ ἐπ ἐξουσίας ἀκολασίαν ὃ γὰρ ὑπὸ τὰς αὐγὰς 
NX » , / , , , / , , 
τὸν ἄνδρα ἀρνούμενος πρόδηλὸς ἐστι νύκτωρ ἐλεγχόμενος 
, , » : 3 ς ΝΥ /, , 
yvy. f ovk ἔσται Ó€" εἶπεν ὃ λόγος διὰ Μωυσέως 5 
(45 E N 7 , ^ / b 3 » € , 
ἄπο θυγατέρων ᾿Ισραὴλ πόρνη, καὶ ovk ἐσται ὃ πορνεύων 
Ν e^ 9 / ^ € / 3 N 
15 &;r0 υἱῶν Ἰσραήλ." ἀλλ᾽ ὠφελεῖ, φησὶν, ἡ πίττα. ἀλλὰ 
d / 5 ^ N A , 5 ^ , 
διαβάλλει, φημί: ovk ἂν δὲ ἠθέλησέν τις εὖ φρονῶν πορ- 
5 ^ N ^ EY ’ὔ » 7] N 
vos εἶναι δοκεῖν, μὴ νοσῶν, kai διαβάλλειν ἐπιτηδεύειν τὴν 
^N 92. » ^ EN CN / ἐξ τῶ N X 
καλὴν eikova ovk ἂν ekov βουληθείη τις. “ εἰ yap τοὺς 
^ , N /, e b! , ^ 
kara πρόθεσιν kAnrovs 7poéyvo 0 θεὸς συμμοόρφους τῆς 
/ ^ δι τοι ^ ἃ N M Υ͂ 
20 €KOVOS τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ," (OL οὺς κατὰ TOV ἀπόστολον 
7 ej lY 3 N | , 3 
μακάριον ὥρισεν, “ εἰς τὸ εἶναι αὐτὸν πρωτότοκον ἐν 
^ ^ ^ , 3 , ^ 
πολλοῖς ἀδελφοῖς," πῶς οὐκ ἄθεοι τὸ σύμμορφον τοῦ το 
7, 7, ^ , s N / S ^ 
κυρίου λωβώμενοι σῶμα ; ἀνδρὶ δὲ βουλομένῳ εἰναι καλῷ 
Ν Ψ 3 3 7 N , 7 D 
TO κάλλιστον ἐν ἀνθρώπῳ τὴν διάνοιαν κοσμητέον, ἣν 
t 
9 e ᾽ὔ 7 "4 
25 καθ᾽ ἑκάστην ἡμέραν εὐπρεπεστέραν ἐπιδεικτέον: παρα- 
», Ν 5 N Ἁ X 
τιλτέον δε ov τὰς τρίχας, ἀλλὰ τὰς ἐπιθυμίας. 
5 hj ^ 7] Ἁ , 
21. Eye καὶ τῶν ἀνδραποδοκαπήλων τὰ παιδαρια 


3 ^ [74 » 3 » exam τ ^ / 
ἐλεώ εἰς ὕβριν κοσμούμενα, ἀλλ᾽ οὐχ ὑφ᾽ ἑαυτῶν λελώ- 


5. αὐτοὺς] αὑτοὺς FMP. 13. Deuter. xxiii. 17. 

ib. veoAata | veoXéa ΕὟ et corr. in P. 16. ἠθέλησεν F. ἠθέλησε V. 

6. ἔνθα ἀρετὴ ἀνδρῶν ἐξετάζεται] 18. οὐκ ἂν Scripsi pro οὔκουν. 
Alludit ad Hom. Il. 23, 277. ἔνθα 21. Rom. viii. 28 sq. 
μάλιστ᾽ ἀρετὴ διαείδεται ἀνδρῶν. 27. ἀνδραποδοκαπήλων] ἀνδροκαπή- 


11. αὐγὰς] αὐτὰς typotheta in V. λων N. 


ὌΡΕΙ σὴν 33.] PAEDAGOGUS. 943 


7 ^ , , / s 5 
βηται, κελευόμενα δὲ εἰς αἰσχροκέρδειαν τὰ δύστηνα 
, t NN εν ^ e , ^ a 
καλλωπίζεται. οἱ δὲ ἑκόντες ταῦτα αἱρούμενοι δρᾶν, ἃ 
I "t , θ d ^ , / 3i cM ὃ £x m 
5 κελευόμενοι θανάτῳ ἂν ετιμήσαντο, εἰ ἀνδρες ἦσαν, πῶς 
» /, ^ Α ^ 5 , 
OU κατάπτυστοι; καὶ νῦν μὲν εἰς τοσοῦτον ἀκολασίας 
DT, / / s / z 
ἐλήλακεν ὁ βίος ἐντρυφώσης ἀδικίας, καὶ τὸ Auyvov πᾶν 5 
3 /, ^ / Δ / 3r X /, 
€TLKÉXUTOL ταῖς πόλεσι νόμος γενόμενον: ἐπὶ τέγους 
e ^ 9 ^ N /, N e ^ “ 
ἑστᾶσι παρ αὐτοῖς τὴν σάρκα τὴν ἑαυτῶν εἰς ὕβριν 
€ ^ 9, ^ ^ 5 ^ ^ 
ἡδονῆς πιπράσκουσαι γυναῖκες, καὶ παῖδες ἀρνεῖσθαι τὴν 
nh 72 ^ ^ /, 
φύσιν δεδιδαγμένοι προσποιοῦνται γυναῖκες. πάντα μετα- 
y € N , N » € / 
κεκίνηκεν ἡ τρυφὴ, κατήσχυνε rov ἄνθρωπον, ἁβροδίαιτος το 
7 /, ^ / ^ / Z 
περιεργία πάντα ζητεῖ, πάντα ἐπιχειρεῖ, βιάζεται πάντα, 
^ Nx Z N ^ e “ ῇ 
20 συγχεῖ τὴν φύσιν, τὰ γυναικῶν οἱ ἄνδρες πεπόνθασιν 
Ν f£ b ; / Ν 
καὶ γυναῖκες ἀνδρίζονται παρὰ φύσιν γαμούμεναί τε καὶ 
^ ^ f N » 5 J 
γαμοῦσαι γυναῖκες. πόρος δὲ οὐδεὶς ἄβατος ἀκολασίας" 265}. 
N M , ^ , / / ’ὔὕ (a 
Kou δὲ αὐτοῖς ἀφροδίτη δημεύεται, συνέστιος τρυφή. 15 
^ ^ , ^ , ^ ^ / 3 
ὦ τοῦ ἐλεεινοῦ θεάματος, ὦ τοῦ ἀρρήτου ἐπιτηδεύματος" 
, ^ ^ ^ ^ / / 
τρόπαια ταῦτα τῆς πολιτικῆς ὑμῶν ἀκρασίας δείκνυται, 
^ » € ». € / ^ ^ / 
τῶν ἐργων ὃ €Aeyyos αἱ χαμαίτυπαι. φεῦ τῆς τοσαύτης 
/ , ἃ ^ e ^ δ, 
ἀνομίας. ἀλλ᾽ οὐδὲ συνιᾶσιν οἱ ταλαίπωροι ὡς τὸ ἄδηλον 
x p N 3 " / ^N 
25 τῆς συνουσίας πολλὰς ἐργάζεται τραγῳδίας. παιδὶ πορ- 20 
/ / , , / 
νεύσαντι καὶ μαχλώσαις θυγατράσιν ἀγνοήσαντες πολ- 
/ , ἐφ / ^ , / 
λάκις μίγνυνται πατέρες, ov μεμνημένοι τῶν ἐκτεθέντων 
ἌΣ Ν 7 
παιδίων, καὶ &vOpas δείκνυσι τοὺς γεγεννηκότας ἀκρασίας 
3 / 
ἐξουσία. 
^ e hY ^ / 3 ’ὔ » 
22. Ταῦτα ot σοφοὶ τῶν νόμων ἐπιτρέπουσιν, ἔξεστιν 25 
5 ^ € ^ N / v /, ^ € ^ 
αὐτοῖς ἁμαρτεῖν κατὰ νόμον, καὶ TO ἀπόρρητον τῆς ἡδονῆς 
» 7] ’ , 5 » , L: 
εὐκολίαν λέγουσιν. μοιχείας ἀπηλλάχθαι νομίζουσιν οἱ 


7 N y ep δὲ 3 ^ ^ λ f 
potxevovres τὴν φύσιν, émerou δὲ αὐτοῖς τῶν τολμηματων 


3. θανάτῳ) θανάτου Hoeschelius. 14. ἀκολασίας N. ἀκολασία vel 
4. κατάπτυστοι] κάπτυστοι DR. ἀκολασίᾳ ceteri. 

8. καὶ παῖδες----γυναῖκας om. Ν. 17. ὑμῶν] ἡμῶν Hervetus. 

12. συγχεῖ Sylb. pro συνέχει. 19. συνιᾶσιν)] συνίασιν libri. 


συγχέει margo h. 21.70ÀAákie BM N R. Pal. πολλὰςγ. 


944. CLEMENTIS [Lis. III. 


Ν € 7 ν δον ὁ ^ J /, 
τιμωρὸς ἡ δίκη, καὶ καθ᾽ ἑαυτῶν ἀπαραίτητον ἐπισπώμενοι 
N 5 , / 3 ^ /, , 50 
συμφορὰν ολίγου νομίσματος ὠνοῦνται θάνατον. τούτων 3 
y ^ / e / / A 
ἐμποροι τῶν φορτίων οἱ κακοδαίμονες πλέουσιν, ὡς σῖτον, 
i £ / » ᾽ὔ y Χ / 
ὡς οἶνον, πορνείαν ἀγώγιμον φέροντες. ἄλλοι δὲ ἀθλιώ- 
exe δ΄, € » , / t N »8* 
5 T€poL μακρῷ ὡς ἄρτον, es ὄψον, ἀγοράζουσιν ἡδονὰς, οὐδὲ 
3 d 3 ^ / Ν 7ὔ ΄ * 
ἐκεῖνο ἐν vo λαβόντες τὸ Μωυσέως * οὐ βεβηλώσεις τὴν 
/, 5 ^ N , € 
θυγατέρα σου ἐκπορνεῦσαι αὐτὴν, καὶ οὐκ ἐκπορνεύσει ἡ 
^ lY € ^ , 3 ^ , 
γῆ: καὶ ἡ γῆ πλησθήσεται ἀνομίας." ταῦτα προεφητεύετο 
/, 5 / N € y ^ / , 
πάλαι, ἀρίδηλος δὲ ἡ ἔκβασις: πᾶσα ἤδη πεπλήρωται 
^ Ν / 
10 γῆ καὶ πορνείας kal ἀνομίας. 35 
3 N N e * /, » 
23. Αγαμαι τοὺς παλαιοὺς Ῥωμαίων νομοθέτας" av- 
/, 3 3 » c ^ » 
δρόγυνον ἐμίσησαν ἐπιτήδευσιν οὗτοι, καὶ TOU σώματος 
Χ N N ^ / N Ἂς ^ /, , 

266 P. τὴν πρὸς τὸ θῆλυ κοινωνίαν παρὰ τὸν τῆς φύσεως νόμον 
δ / N * ^ / , 
ὀρύγματος κατηξίωσαν κατὰ τὸν τῆς δικαιοσύνης νόμον. 

5 N ^ 3 ^ / SY 7 Ν , ^ 
150v γὰρ θέμις ἐκτίλαι ποτε TO γένειον, TO καλλος TO 


/ ^ ^ /, 
συμῴυτον, ro yevvatov κάλλος 
πρῶτον ὑπηνήτην, οὗπερ χαριεστάτη ἥβη. 


4 Ἄν 3 , /, 7] 3" ,.,8 A 
προβαίνων δὲ 70r ἐπαλείφεται γανούμενος πώγωνι, ἐφ᾿ ov 
/ N y ^N x 3 N / 
κατέβαινε TO μύρον TO προφητικὸν Ααρὼν τιμωμένου. 4o 
N δὴ Ν 5 ^ , 3 419 ^ € , , 
2o Xp: δὲ TOv ὀρθῶς παιδαγωγούμενον, éd ὃν ἡ εἰρήηνη 
/ N N ^ J , » 
κατεσκήνωσεν kal πρὸς τὰς ἑαυτοῦ τρίχας εἰρήνην ayew. 
3 ^ 7 e ^ e 

τί τοίνυν οὐκ ἂν ἐπιτηδεύσειαν αἱ γυναῖκες αἱ εἰς μαχλο- 

/ / ^ ^ / ^ 

σύνην σπεύδουσαι, τοιαῦτα τολμῶσιν ἐνοπτριζόμεναι Tots 

7, ^ Ν , 3 ΄ N , 
ἀνδράσιν ; μᾶλλον δὲ ovk ἄνδρας, βατάλους δὲ καὶ yvv- 
^ , N e e / 

25 νιδας καλεῖν τούτους χρὴ, ὧν kai αἱ φωναὶ τεθρυμμέναι 

€ , N / e ^ ^ ^ ^ 

καὶ ἡ ἐσθὴς τεθηλυμμένη ἁφῇ καὶ βαφῇ. δῆλοι δὲ 

3. κακοδαίμονες] μακεδόνες N. 23. τολμῶσιν BMNPR. Pal. τολ- 
6. Levit. xix. 29. 


17. mpórov—] Hom. Od. ro, 
279 


poca, F. τολμῶσαι V. 
24. γύννιδας) γύνιδας M, αὖ Sylb. 


o. C£. Psal E editio. Nam in V recte γύννιδας 
19. Cf. Psalm. exxxa, 2. impressum erat. 


20. παιδαγωγούμενον  (φιια δι 25. ὧν καὶ codices omnes. ὧν δὲ 
ex N exciderunt. PO. ar 


21. ἑαυτοῦ] ἑαυτῶν ῬΗ. 


C. HL. s 235, 24.] PAEDAGOGUS. 945 


€ ^ 3 , I , » , , 
οἱ τοιοῦτοι ἐλεγχόμενοι τὸν τρόπον ἔξωθεν aymexovy, 
45 e δέ, 7 β δί ^ βλέ : [44 5 S5 
ὑποῦέσει, σχήματι, βαδίσματι, kovpa, βλέμματι ἄπο 
€ ra N , , 3, 109-99. 9€ Χ , ςς Ν 
ὁράσεως γὰρ ἐπιγνωσθήσεται ἀνὴρ᾽ ἢ γραφὴ λέγει “ καὶ 
N 7 / , » 
ἀπὸ ἀπαντήσεως ἀνθρώπου ἐπιγνωσθήσεται ἄνθρωπος, 
N ^W SN ^ Y / / 
στολισμὸς ἀνδρὸς kal βῆμα ποδὸς καὶ γέλως ὀδόντων 5 
3 ^ N b , ^ 5 e X SS Ν LA 
ἀναγγελεῖ τὰ περὶ αὑτοῦ.᾽ οὗτοι yap kai τὰ μαλιστα 
Ν N A / / , ^ 3, ὧν ^ 
πρὸς ras ἄλλας πεπολιωμένοι τρίχας μόνον τὰς ἐπὶ TY 
PN /, ^ ^ , / / 
κεφαλῇ περιέπουσι, μικροῦ δεῖν ἀναδούμενοι κεκρυφάλοις 
δ / ef ^ 
τας κομας cg7rep αἱ yvvaikes. 
΄ὕ S 3 , ^ s / » ^ , , 
24. Λέοντες μὲν οὖν αὐχοῦσι TO λάσιον αὐτῶν, ἀλλ᾽ το 
50 3, N ^ LÀ ^ € λίζ ^ Ν ^ δὲ ἐν » Ν 
ἐπὶ τῆς &Akns οπλίζονται TY) τριχὶ, καπροι ὃὲ καὶ QUTOL 
, ^ 3 N / 5 ^ N / 
σεμνύνονται Aojua, ἀλλα φρίσσοντας αὑτοὺς τὴν τρίχα 


δεδοίκασιν κυνηγοί. 


εἰροπόκοι δ᾽ ὄϊες μαλλοῖς καταβεβρίθασιν, 


Ν , , Ν (: / 
ἀλλὰ kai rovrov ἐπλήθυνεν τὰς τρίχας ὁ φιλάνθρωπος 15 
N , ^N » e ^ ^ N 
πατὴρ εἰς σὴν, ἄνθρωπε, ὑπουργίαν κεῖραι διδάξας τοὺς 267 P. 
/ ^ ^ e e , ^ 
98 5. πόκους. καὶ τῶν ἐθνῶν οἱ Κελτοὶ kai οἱ Σκυθαι κομῶσιν, 
5 3 » ^ » Ν Χ » ^ 
ἀλλ οὐ κοσμοῦνται: ἔχει TL φοβερὸν TO εὔτριχον τοῦ 
4 Ls * N 5 ^ 5 » ^ /, 
βαρβάρου καὶ τὸ ξανθὸν αὐτοῦ πόλεμον ἀπειλεῖ συγγενές 
N ^ ^ ej / » , N 
TL TO χρῶμα τῷ αἵματι. μεμισήκατον ajo τούτω τῶ 20 
rd X Χ ’ , 7 ^ N 
βαρβάρω τὴν τρυφὴν, μάρτυρας ἐπιδείξονται σαφεῖς τὸν 
^ Li Ν ε Υ͂ N e ^ N 
Ῥῆνον ὁ Γερμανὸς, 0 Σκύθης τὴν ἅμαξαν. ὀλιγωρεῖ δὲ 
» 5. ^ e Ζ €» Ws A ^ 5 ^ 
ἐσθ᾽ ὅτε kal τῆς ἁμάξης ὁ Σκύθης: πλοῦτος εἶναι δοκεῖ 


Ct 


^ β β δ N /, Ü δ, ὁ Δ N m N N Χ 
τῷ βαρβάρῳ ro μέγεθος αὑτῆς, καὶ καταλιπὼν τὴν τρυφὴν 

» Χ 7 5 3$ 7 Ν ^ € , , 
εὐτελὴς πολιτεύεται οἶκον αὐτάρκη kal τῆς ἁμάξης εὐζω- 25 

, ^ e 2 / 3; MN , N / 
vorepov: τὸν ἵππον λαβὼν Σκυθὴης ἀνὴρ ἀναβὰς φέρεται 
oi βούλεται, κάμνων δὲ ἄρα λιμῷ αἰτεῖ TOV t οφὰ 

, κάμνω &pa λιμῷ αἰτεῖ TOV ἵππον TpoQas, 


€ AMET. 7 N / NON /, , ^ / 
ὁ δὲ ὑπέχει τὰς φλέβας, καὶ ὃ κέκτηται μόνον, τῷ κυρίῳ 


2. Eccles. xix. 29 sq. 14. eiporóko.] Hesiod. Op. 232. 
3. ἀνὴρ] ὁ ἀνὴρ M. 24. βαρβάρῳ] βορβόρῳ Ν. 


12. λοφιᾷ] λοφία F. λοφίαι P. 27. τὸν ἵππον] τῶν ἵππων pr. F. 


IO 


15 


268 P. 


20 


940 CLEMENTIS [Lis. III. 


Ν Ὁ ^ ἣν ^ » e » 
TO αἷμα χορηγεῖ, kai τῷ νομάδι ὁ ἵππος ὄχημα γίνεται 
/ 
καὶ τροφή. 
? , N y T ^, e / 
25. ᾿Αραβίων δε---ἀλλοι οὗτοι νομάδες---- μάχιμος 
e , ΄ὕ "5.Ν 7 e N , 
ἡλικία καμηλοβαται εἰσὶ, kvovaas οὗτοι TOS καμήλους 
3 2 N / , /, /, 
ἐφέζονται, αἱ δὲ νέμονται ἅμα καὶ θέουσιν ἀναλαμβάνου- 
N // N 5 / N ^ 
σαι TOUS δεσπότας, kal TOV οἶκον ἐπιφέρονται avv αὐτοῖς. 
5 Ἁ Ν. N 5 / ^ 7 5 "4 ^ 
εἰ δὲ kai ποτὸν ἐπιλίποι τοῖς βαρβάροις, ἀμέλγονται τοῦ 
΄ /, N Le ^ , N ^ 
γάλακτος, κενουμένης δὲ ἤδη τῆς τροφῆς, ἀλλ᾽ οὐδὲ τοῦ 
“ 7 e , Ν /, 
αἵματος φείδονται, ἢ Qc. λυττήσαντας τοὺς λύκους. 
N y , ^ ^ 
αἱ δὲ ἄρα ἡμερώτεραι τῶν βαρβάρων ov μνησικακοῦσιν 
5 /, , N Ν b 2) / 
ἀδικούμεναι, ἀλλὰ καὶ τὴν ἔρημον διεκθέουσι τεθαρρη- 
, , ^ / / 
κότως δεσπότας ὁμοῦ καὶ φέρουσαι καὶ τρέφουσαι. 
» 5 e ^ e - ^ - € , 
oAotwro οὖν οἱ θῆρες οἱ φυλακτικοὶ, οἷς TO ctu ἢ τροφὴ; 
38 N - e ^ / e N ^ 
οὐδὲ yap θιγεῖν αἷμα τοῖς ἀνθρώποις θέμις, οἷς τὸ σῶμα 
ΣῸΝ » 5. ^ 7 3 ej /, /, 
οὐδὲν. ἀλλ᾽ ἢ σάρξ ἐστιν αἵματι γεωργουμένη. μετέσχηκεν 
^ , Ἂς - * 7 ^ Á 
τοῦ Aoyov τὸ αἷμα ro ἀνθρώπινον καὶ τῆς χάριτος κοι- 
^ ^ / ^ , ^ , , 
νωνεῖ TQ πνεύματι, κἂν ἀδικήσῃ τις αὐτους, οὐ λήσεται. 
2) ΕῚ ^ EY ^ P 7 ^ ^ /, 
ἔξεστιν αὐτῷ καὶ γυμνῷ τοῦ σχήματος πρὸς TOV κύριον 
^ , ^ Z Χ K 
λαλεῖν. ἀποδέχομαι δὲ τῶν βαρβάρων τὴν λιτότητα, 
3, / e /, 74 
εὔζωνον ἀγαπήσαντες πολιτείαν οἱ βάρβαροι κατέλειψαν 
Χ 7 , € , € ^ ^ X 
τὴν τρυφὴν. τοιούτους ὃ κύριος ἡμᾶς καλεῖ γυμνοὺς 
^ / ^ /, 
ἀπειροκαλίας, γυμνοὺς κενοδοξίας, ἁμαρτιῶν ἀπεσπασμέ- 
, 3 ,ὕ Ν Z ^ ΄“ , 
νους, μόνον ἐπιφερομένους τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, μόνον 


T7 M / 
ἐπέχοντας T)V σωτηριᾶν. 


5. ἐφέζονται] ἐφέρονται V, typo- 17. κἂν Scripsi pro κῆν. 
thetae errore correcto in Corri- ib. ἀδικήσῃ] ἀδικήσει V (non F), 
gendis. et pr. M, pr. P 
11. διεκθέουσι] διαθέουσι N. 21. ó κύριος ἡμᾶς MP. ἡμᾶς ὁ κύ- 
14. θιγεῖν] θίγειν libri. pus V. 


1 5. μετέσχηκεν F'M P. μετέσχηκεν. 


Lan] 


Oo 


C.IV.s.25,26.] | PAEDAGOGUS. 947 


ΚΕΦ. Δ. 


Τίσι συνδιατριπτέον. 


26. ᾿Αλλὰ γὰρ ἐλελήθειν παραπλεύσας τῷ πνεύματι 


N 3 Ὰ 5 / * ^ 
25 τὴν ἀκολουθίαν, ἐφ᾽ ἣν αὖθις παλινδρομητέον καὶ τῶν 


, ^ ^N , , /, , Ν 
οἰκετῶν τὴν πολυκτημοσύυνὴην ὀνειδιστέον. φεύγοντες yap ὅ 


3 / 5 / , N Ψ 
αὐτουργίαν καὶ αὐτοδιακονίαν ἐπὶ τοὺς θεράποντας κατα- 


7 ^ ^ ^ /, 
φεύγουσιν, ὀψοποιῶν καὶ τραπεζοποιῶν kal τῶν ἐντέχνως 


, / / M / s ^ / 
εἰς μοιρᾶς κατατέμνοντῶν τὰ Kpeoa TOV πολυν συνωνου- 


μενοι ὄχλον. μεμέρισται δὲ αὐτοῖς ἡ θητεία πολυσχιδῶς" 


Ν NX N 7 ^ ^ , 
καὶ οἱ μεν περὶ τὴν γαστριμαργίαν αὐτῶν πονοῦσι δαιτροΐ 1o 


ἊΝ Ν N e ^ » EY e ^ 
T€ Και Καρυκεῦται Και OL τῶν πεμμαάατῶν Καὶ OU TCOV μελι- 


, EY . ^ e y 7 N 
3o 7TTKTOV Καὶ OL TOV ῥοφημάτων συσκευασται τε και δημι- 


Ν e N Ν N , ^ , ^ AY D. 
OUpyOL, OL δὲ περὶ τὰς ἐσθῆτας ἀσχολοῦνται τας περιττας; 


[4 N ^ JE ^ e X Ν » 
οἱ δὲ χρυσοφυλακοῦσιν ὡς γρῦπες, οἱ δὲ TOv ἄργυρον 


/, N / ΝΞ 7 EY MY N N 
φυλάττουσι καὶ σμήχουσι τὰ ἐκπώματα καὶ τὰς περὶ TAS 15 


€ /, N 5 / » / 
εστιάσεις παρασκευὰς εὐτρεπίζουσιν, ἄλλοι καταψήχουσι 


N e /, E] [4 e 3 ^ , 3 ^ EY 
TO. ὑποζύγια, OLVOXOCOP ΤΕ OJLLÀOS ασκειται πὰρ αὐυτοις Και 


, / / / Á/ , e 
μειρακίων ὡραίων ἀγέλαι καθάπερ θρεμμάτων, παρ ὧν 


uil 2 N 7 Ν Ν Ν ΄ ^ 
ἀμέλγονται TO κάλλος. κομμωταὶ δὲ καὶ κομμώτριαι περὶ 


N ^ » , [4 à N "4 e * 
τας γυναῖκας ἀμφιπολεύουσιν, αἱ μὲν τὰ κατοπτρα;ς αἱ δὲ 


N ᾿ς 3, N / ^ 
35 τοὺς κεκρυφάλους, ἄλλαι τοὺς krévas, εὐνοῦχοι πολλοὶ καὶ 


e ^ ^ ^N 7 (αὶ 
οὗτοι μαστροποὶ, τῷ ἀξιοπίστῳ τοῦ μὴ δύνασθαι φιληδεῖν 


^ 5 € N R4 [4 ^ , , / 
τοῖς εἰς ἡδονὰς ἐθέλουσιν ῥᾳθυμεῖν ἀνυπόπτως διακονού- 


μενοι. εὐνοῦχος δὲ ἀληθὴς οὐχ ὃ μὴ δυνάμενος, ἀλλ᾽ ὁ 


μὴ βουλόμενος φιληδεῖν. 


2. Τίσι] τί N. Τίσι μὴ Arcerius. 

9. πολυσχιδῶς Potterus pro πολυ- 
σχεδῶς, cui v superscripsit corrector 
in. P. 

I4. γρῦπες] γρύπες libri. 

15. σμήχουσι] σμήχουσιν MP. 


I6. καταψήχουσι] καταψύχουσι 
BMR, sed η in R superscripto. 


9 
καταψίχουσι P. 
19. kopp.orai] κομμῶται V. 
24. Matth. xix. 12. 


20 
269 P. 


25 


948 CLEMENTIS [( Lis. III. 


, ^ , N ^ / 
27. Διαμαρτυρούμενος γοῦν ὁ λόγος διὰ τοῦ προφήτου 
N K N , ^ , j 9 ^ 
Σαμουὴλ πρὸς rovs παραβεβηκότας τῶν lovOatov αἰτοῦντι 
“Ὃ PT ^ β λέ » M P , θ € ^ , 
τῷ λαῷ βασιλέα ov τὸν φιλανθρωπον ὑπισχνεῖται κύριον, 
» ᾽, 3 ^ 337 / 3 ^ Y 
ἀλλὰ τινὰ αὑτοῖς αὐθάδη τύραννον ἀπειλεῖ τρυφητικοὸν, 
ὰ / N » ^ N 
δ “ὃς ληψεται᾽ φησὶ “τας θυγατέρας ὑμῶν εἰς uvpevrovs 4o 
N , / Ν 5 , 49 , /, 
καὶ εἰς μαγειρίσσας καὶ eig πεσσούσας,᾽" νόμῳ πολέμου 
, » , ^N , J / e N Ν 
κρατήσας, οὐκ εἰρηνικὴν οἰκονομίαν ζηλώσας. οἱ δὲ τὰ 
^ δ » ^ ^ / 
φορεῖα eig ὕψος αἴροντες τῶν γυναικῶν καὶ φοράδην 
y. 5 N 
βαστάζοντες Κελτοὶ πολλοὶ, ἔριθοι δὲ kal ταλασίαι καὶ 
e , € ^ ͵7ὔ 
το ἱστοπονίαι καὶ ἡ γυναικωνῖτις ἐργάνη καὶ ἡ οἰκουρία 
5 ^ , e ^ N ^ 
οὐδαμοῦ, ἀλλ᾽ οἱ ψευδοποιοῦντες τὰς γυναῖκας διημε- 
/, , ^ /, N ^ 
ρεύουσι μετ᾽ αὐτῶν μύθους ἐρωτικοὺς ἀδολεσχοῦντες kal TO 
^ M N SN , ^ 7 y N 
σῶμα καὶ τὰς ψυχὰς αὐτῶν διακναίοντες ψευδεργίᾳ kai 45 
[4 ζέ » y N N ^ 49 N CC 2 X 
ψευδολογίᾳ. “οὐκ ἐσῃ δὲ uera πολλῶν" φησὶν “ ἐπὶ 
/, 5». 7 A! / e € / 
15 κακίᾳ, οὐδὲ προσθήῆσῃ μετὰ πλήθους," ὅτι ἡ σοφία ἐν 
N / N Ἁ 
ὀλίγοις, ἀταξία δὲ ἐν πλήθει καταφαίνεται. αἱ δὲ οὐ διὰ 
/ ^ ^ N /, ^ 
σεμνότητα τοῦ karaakore at μὴ βούλεσθαι συνωνοῦνται 
᾿ - , N N 3H n , ^ / , 
τοὺς φορεῖς, ἀγαπητον yap ἣν ἂν, εἰ τῇ διαθέσει ταύτῃ 
/ ^ /, » ἃ , , "^ 
προσεβάλλοντο τὴν σκέπην, ἀλλὰ θρυπτομεναι ἐποχοῦνται 
^ P / , 
20 τοῖς οἰκέταις ἐμπομπεύειν γλιχόμεναι. 
3 /, ^ ^ » 7 , 
28. ᾿Αναπεπταμένης γοῦν τῆς αὐλαίας περιβλέπουσαι 
, N , 3. «S 3 ^ / NI 
δριμύτερον τοὺς εἰς αὐτὰς ἀφορῶντας διελέγχονται TOV 
7, / V x / » N , / 
τρόπον, πολλάκις δὲ καὶ προκύπτουσιν ἐνδοθεν τὴν ἐπιπό- 5o 
/ / Κ᾿: ἐν 7ὔ 
λαιον σεμνότητα καταισχύνουσαι τῇ ὀλισθανούσῃ περιερ- 
[4 X X x 2 e , 
25 yig. “μὴ περιβλέπου Oe" φησὶν “ἐν ῥύμαις πόλεως, 
N ^ ^ / 5^) vs , y N € 
μηδὲ πλανῶ ἐν ταῖς ἐρημίαις αὐτῆς, ἐρημία yap ὡς 
5 ^ ^ » 2 ’ eI » Χ , » 
ἀληθῶς, κἂν ὄχλος ἀκολάστων ἢ, €vÜa μὴ πάρεστιν av- 
θρωπος σωφρονῶν. περιφθείρονται δὲ αὗται ἀνὰ ra. epa 99 S. 


ἃς Διαμαρτυρούμενος] διαμαρτυρό- 24. ὀλισθανούσῃ Scripsi pro ὀλι- 
μενος, eraso v, P. σθαινούσῃ. 

5. Reg. I viii. 13. 25. Eccles. ix. 7. 

10. 7 oikovpía P. — Aberat ἡ. 28. περιφθείρονται] περιφέρονται 


14. Exod. xxiii. 2. libri. * Manifestus error est in 


5 


IO 


C.IV.s.27—29. | PAEDAGOGUS. 949 


΄ / 38.17 Ν , 
ἐκθυόμεναι καὶ μαντευόμεναι, ἀγύρταις καὶ μητραγύρταις 
S / , , ῇ [i l^ 
καὶ γραίαις βωμολοχοις οἰκοφθορούσαις οσημέραι συμ- 
, Ν N N ^ / N 
πομπεύουσαι kai τοὺς παρὰ ταῖς κύλιξι ψιθυρισμοὺς 


“ ^ , /, 7 » EY 3 N N ^ 
γραΐϊκους &vexouevat, φίλτρα arra καὶ ἐπῳδὰς παρὰ τῶν 


/, , »» )À 6 / , θά * N N 
yonrov €T OA€ poe γάμων εκμὰν QVOUGQ. καὶ TOUS μέν. 


y ^ , ^ ^ Noo» » N , ^ t 
ἔχουσι τῶν ἀνδρῶν, rois δὲ ἔχονται, ἄλλους δὲ αὑταῖς οἱ 
4 ^ 7 N , Ν ΦΌΡΑ 
μάντεις ὑπισχνοῦνται. οὐκ ἴσασι δὲ ἀπατώμεναι καὶ αὑτὰς 

b € ^ 3. ^ € ^ ^ / , ^ 
μὲν ὡς σκεῦος ἐκδιδοῦσαι ἡδονῆς τοῖς Aoyvevew ἐθέλουσι, 
N A hy ^ ^ , 
τὴν δὲ ἁγνείαν τὴν σφῶν τῆς αἰσχίστης ἀντικαταλλαττο- 
3 € ^ ^ N [A 
μεναι ὕβρεως ἔργον ἡγοῦνται χρηματισμοῦ τὴν ἐπονεί- 
/ T e ^ e ^ » 
διστον φθοράν. πολλοὶ δὲ οἱ τῆς ἑταιρικῆς διάκονοι 
/ 7 y , , / N 
ἀκολασίας ἄλλος ἄλλοθεν παρεισδύνοντες" εὐεπίφοροι yap 
e ,ὔ NY /, [4 ^ N 
oL ἀκόλαστοι πρὸς τὴν ἀσέλγειαν καθάπερ οἱ χοῖροι, πρὸς 


N , ^ /, 5 
τὸ karaOvouevov τοῦ σκάφους ἐπιφερομενοι. 


29. Ὅθεν ἐρρωμενέστατα ἡ γραφὴ παραινεῖ * μὴ πάντα" 


» » , Ν 5... ἢ ^N N NEN 
ἄνθρωπον εἴσαγε εἰς τὸν οἶκον σου, πολλὰ yap τὰ ἐνεδρα 
» 


^ ^ M! 3 
τοῦ δολίου" ἀλλαχοῦ δὲ * ἀνδρες δίκαιοι᾽ φησὶν * ἔστω- 
/, 7 πὰρ , 7 N 7 y 
σαν συνδειπνοί σου, καὶ ἐν φόβῳ κυρίου TO καύχημα σου 
^ , cy M! ^ / 
διαμενεῖ," ἐς κόρακας ἡ πορνεία" “εὖ yap τοῦτο ἴστε." 


^ 


i 
^ [24 , 3 / » » / 
πλεονέκτης, ὃς ἐστιν εἰδωλολάτρης, οὐκ ἔχει κληρονομίαν 


Ν € 3 / 774 “ ^ /, ^ 5 / 
φησὶν o ἀπόστολος, * ori πᾶς πόρνος ἢ ἀκάθαρτος 


ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Χριστοῦ καὶ θεοῦ." αἱ δὲ ἀνδρογύνων 


περιφέροντα. — Dici non possunt 
homines qui circa templa deorum 
versantur περιφέρεσθαι. — Facilis et 
certa emendatio est περιφθείρονται. 
Notum est quo sensu quis dicatur 


in Leocratem p. 153, 5. καθ᾽ ὅλην 
τὴν πόλιν περιφθειρομένους, quam ex- 
imiam lectionem servavit Suidas, 
quum 1n libris sine sensu διαφθειρο- 
μένους legatur." COBET. Mnemos. 


φθείρεσθαι, προσφθείρεσθαι, ἐκφθεί- — vol. 11. p. 385. 
ρεσθαι, περιφθείρεσθαι, ut éppew et 2. συμπομπεύουσαι] συμπολιτεύου- 
περιέρρειν, quae omnia contemtim σαι DR. Pal. 


dicuntur et in rebus turpibus ac 
foedis certam sedem habent. Περι- 
φθείρεσθαι eo sensu legitur apud 
Isocratem et Lycurgum. Isocrates 
dixit in Epist. 9, 10. ὥστε ὁρᾶσθαι 
ἐνίας αὐτῶν ἐν ῥάκεσι περιφθειρομένας 
δι ἔνδειαν τῶν ἀναγκαίων. Lycurgus 


7. αὑτὰς Potterus pro αὐτάς. 

12. παρεισδύνοντες Cobetus l. c. 
Ρ. 393. pro παρεισδύοντες. 

I5. Eccles. xi. 29. 

17. Ibid. ix. 16. 

20. Ephes. v. 5. 


21. 0s] à pr. P. 


270 P. 


Cl 


20 


950 CLEMENTIS [Lis. III. 


, ej 7 Ἄν“ Ἂν 7 » 
συνουσίαις ἥδονται, παρεισρέουσιν δὲ ἔνδον κιναίδων ὄχλοι 
3 , Ν N N L4 ' Ν N b 
ἀθυρόγλωσσοι, μιαροὶ μὲν τὰ σώματα, μιαροὶ δὲ τὰ 
4 / » /, 
φθέγματα, εἰς ὑπουργίας ἀκολάστους ἠνδρωμένοι, μοιχείας 
΄ id SN N ^ 
διάκονοι, κιχλίζοντες καὶ ψιθυρίζοντες καὶ TO πορνικὸν 
» / 3 5 /, i e ^ 5 ^ 9 7 
5 ἀνέδην εἰς ἀσέλγειαν διὰ ῥινῶν ἐπιψοφοῦντες ἐπικιναί- 
g PEE / / / 
δισμα, ἀκολάστοις ῥημασι καὶ σχήμασι τέρπειν πειρώμενοι 
Ν / 3 [4 / 
καὶ εἰς γέλωτας ἐκκαλούμενοι πορνείας πρόδρομον" ἔστι 
, , [7 N b ^ δ 7 
Ó ὅτε καὶ ὑπεκκαιόμενοι διὰ τὴν τυχοῦσαν ὀργὴν ἤτοι 
ὔ , A ^ N / » 9 » 3 / 
πόρνοι αὐτοὶ ἢ καὶ κιναίδων ὄχλον εἰς ὄλεθρον ἐζηλωκότες 
» ^ ^ € , /, » ^ 
το ἐπικροτοῦσι τῇ pui βατράχων δίκην, καθάπερ €voikov τοῖς 
^ N b! 7. 
μυκτηρσι τὴν χολὴν κεκτημένοι. 
3 3 , , / y , N 
271P. 30. AAX αἵ ye ἀστειότεραι τούτων ὄρνεις ᾿Ϊνδικοὺς 
Ὗ ^ M , » NY / 
καὶ ταῶνας Μηδικοὺς ἐκτρέφουσιν καὶ συνανακλίνονται 
^ ^ : /, / 
τοῖς φοξοῖς παίζουσαι, σικίννοις τέρασι γανύμεναι, καὶ 
» Ν N / ; , , ^ 3 UN N 
15 τὸν μέν Θερσίτην ἀκούουσαι γελῶσιν, αὐταὶ δὲ πολυτι- 
“ 3 , , 3 3:59. 5 / e , 
μήτους ὠνούμεναι Θερσίτας ovk ἐπ᾽ ἀνδράσιν ὁμοζύγοις, 
LX DANS 3 , , ^ ἃ δὴ » 0 , RE e ^ EY 
ἀλλ᾽ ἐπ᾽ ἐκείνοις αὐχοῦσιν, ἃ δὴ ἄχθος ἐστὶ γῆς, koi 
Ψ N ^ ^ / ^ 
xnpav μὲν παρορῶσι codopovovcav Μελιταίου πολλῷ 
/ J , L4 , 
διαφέρουσαν κυνιδίου, kai πρεσβύτην παραβλέπουσι δί- 
/ 5 , , , 
20 καιον, εὐπρεπέστερον, οἶμαι, τέρατος ἀργυρωνήτου, παιδίον 
N Ν N IN N 
δὲ οὐδὲ προσίενται ὀρφανὸν αἱ τοὺς ψιττακοὺς καὶ τοὺς 
N 5 / 9 Ν Ν N » . , 
χαραδριοὺς ἐκτρέφουσαι, ἀλλὰ τὰ μὲν οἶκοι κυϊσκομενα 
» / / N N ^ 3 / e , 
ἐκτιθέασι παιδία, τοὺς δὲ τῶν ὀρνίθων ὑπολαμβάνουσι 
, Ν , ^ ^ 7 ΄ 
νεοττούς" καὶ τὰ ἄλογα τῶν λογικῶν προκεκρίκασιν, δέον 
ε ’ N 7 3 /, /, 
25 UzrorpéQew τοὺς σωφροσύνην ἐπαγγελλομένους γέροντας 
Ν , ἊΣ » ΄ ἈΝ ὦ» , y 
kai πιθήκων, οἶμαι, εὐπροσωποτέρους καὶ ἀηδονων φθέγ- 


7 // /, Ν » N , / 
ξασθαί τι βέλτιον δυναμένους, καὶ ἄγειν μὲν ἐπίπροσθεν 


I. παρεισρέουσιν] παρεισρέουσι F'V. — eraso, P. 


5. ἀνέδην Klotzius pro ἀναίδην. I5. avrai Sylb. pro αὗται. 

4. πρόδρομον Sylb. praeeunte H er- 18. Μελιταίου] Éx μεληταίου fac- 
veto pro παράδρομον. tum in MP. : 

14. σικίννοις] Alterum v ab cor- 21. ψιττακοὺς] ψιττικοὺς (a ec.) P. 
rectore additum in P. 27. kal &yew———ÓeQ, καὶ τὸ in 


ib. γανύμεναι] yavvópeva, altero v marg. habet P. 


20 


C. V. s. 30, 31.] PAEDAGOGUS. 951 


^ X ^ b. 355419. ὦ N 

3o τὸ * ὁ ἐλεῶν πτωχὸν δανείζει θεῷ καὶ ro * ἐφ᾽ ὅσον óc" 

EY éc € ς , , 7 ^ 5 7 ΕῚ EN , , 

φησὶν “ ἑνὶ rovrov ἐποιήσατε τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιή- 

3 , 
care." αἱ δὲ ἔμπαλιν ἀπαιδευσίαν προτετιμηκασι σωφρο- 
^ / ^ N 

σύνης, τὰς ἑαυτῶν οὐσίας ἀπολιθοῦσαι εἰς τοὺς μαργα- 

N /, Ν , S Ν Ἂ Ν , 
píras kal τὰς σμαράγδους τὰς ἴνδικας, voi μὴν καὶ εἰς 5 

, Ν N , / , Ld 
τὰς ἐξιτήλους βαφὰς καὶ eig τὰ ἀργυρώνητα ἀνδράποδα 
^ ^ N / / , / 

σπαθῶσι καὶ διαρριπτοῦσι τὰ χρήματα, δίκην ὀρνίθων 

N ^ / 7 , /, 

κεκορεσμένων τὰ TOU βίου σκαλεύουσαι κόπρια. “πενία 

^ ^ 7 , 
35 0€" φησὶν * ἀνδρα ταπεινοῖ" τὴν φειδωλίαν βούλονται 
/ £ "ΤᾺΝ t 7 /, , 

πενίαν λέγειν, καθ᾽ ἣν οἱ πλούσιοι πένονται μεταδόσεως το 


» 57 
OUK exorTes. 


Πῶς περὶ rà λουτρὰ ἀναστρεπτέον. 272 P. 


(3 à * ^ ἃ , ^ cy s 
31. Οἷα δὲ kai τὰ λουτρὰ αὑταῖς : οἰκοι Texvmroi, 
^ Ν Ν ^ , / 
4o συμπαγεῖς καὶ περιφορητοὶ, διαφανεῖς σινδόνι καλύπτονται, 15 
/, 5 / ^ A , ^ 
καθέδραι τε ἐπίχρυσοι, ἀργυραῖ, καὶ σκεύη μυρία χρυσοῦ τε 
Nu , N N , , N N , N N V 
καὶ ἀργύρου, τὰ μεν εἰς προπόσεις, τὰ δὲ εἰς τροφας, τὰ δε 
E] x 7 ’ ἈΝ b! ἣν b] / 
εἰς TO λούσασθαι περιφερόμενα" ναὶ μὴν kai ἐσχαρίδες 
/, 3 ^ N 7 ^ 
ἀνθράκων" εἰς τοσοῦτον yap ἀκρασίας ἥκουσιν ὡς δειπνεῖν 
EY /, » / / , 7] 3 € 
καὶ μεθύειν ἐτι Aovouévag: τὰ T€ ἀργυρώματα, μεθ᾽ ὧν 20 
, /, ^ 
ἐμπομπεύουσιν, ἀπειροκάλως ἐν τοῖς βαλανείοις προτι- 
/, » Ἅ ὯΝ N ^ 3 , / 
Ücaci, τάχα μέν που kai TOv πλοῦτον δι’ ἀλαζονείαν 
Ν /, N ^N , 7, 3 / » 
περιττὴν, μάλιστα δὲ τὴν αὐτεξούσιον ἀπαιδευσίαν, καθ 


^ ^ 5 ^ , ^ N ^ 
45 ἣν κατηγοροῦσιν ἀνάνδρων ἀνδρῶν πρὸς γυναικῶν κεκρα- 


I. Proverb. xix. 17. 1I. οὐκ] ὡς oix P. 

2. Matth. xxv. 40. 14. Οἷα] Non opus ut ποῖα scri- 

4. διαρριπτοῦσι D. διαριπτοῦσι M. — batur. 
διαρυπτοῦσι, superscripto ει, R. διαρ- I5. περιφορητοὺ MP, recto ac- 
ρίπτουσι V. διαρίπτουσι pr. P, altero centu, de quo dixi in Thesauro 
p superscr. ab corr. vol. 6. p. 974.  Scribebatur περι- 

9. φησὶν] φασὶν Canterus. φύρητο.. 

ib. Proverb. x. 4. ib. σινδόνι] σινδόσι BR. 

ib. βούλονται in marg. habent MP. 16. dpyvpat Sylb. pro ἀργυροῖ. 


IO. λέγειν] λέγει pr. P. 


359 CLEMEN'TIS [Lis. III. 


/, , / 5 /, / , , ^ 
τημένων, ἐπιδεικνύμεναι ἐλέγχουσαί τε ἀμηγέπη σφᾶς 
5 Ν δὰ ej 3 ^ , ^ ^ ^ 
αὐτὰς μὴ οἵας T€ εἰναι συνεῖναι καὶ διχα TOV σκευῶν TOV 
^ e ^ / A N e , 9. 
πολλῶν ἱδροῦν δυνασθαι καὶ γὰρ αἱ πενόμεναι τῆς πομ- 
^ N /, ^ 5) ^ ^ 
πῆς μὴ μεταλαμβάνουσαι τῶν ἰσων κοινωνοῦσι λουτρῶν. 

» δὲ » € e. ^ / / 

5 έχει 0€ apa o pvmos τῆς περιουσίας βλασφημίας περι- 
N / /, 7] / , / 
βολὴν πολλὴν. τούτῳ καθάπερ δελέατι ἀγκιστρεύουσιν 
N »904./ / Ν * ^ / 
τοὺς ἀθλίους κεχηνότας ἐπὶ τὰς μαρμαρυγὰς τοῦ χρυσίου" 

καὶ b! , X , 4p N » LÀ θ c Ce o 
yop ἐκπληττουσαὶ τουτῳ τοὺς ἀπειροκάλους θαυμάζειν 5 
^ ^ * N ἃ ; / OA 

σφᾶς τεχνῶνται τοὺς ἐραστὰς, οἱ μετ ὀλίγον αὐταῖς 

, , ^ 

10 ἐνυβρίζουσι γυμναῖς. 
Ν N ^ N ’ ^ ^ ^ 
2. Kai δὴ τοῖς μὲν ἀνδράσι rois σφῶν ovk àv ἀπο- 
7 , /, / 
δύσαιντο προσποίητον αἰσχύνης ἀξιοπιστίαν μνώμεναι, 

». N ^ / A 3 " N , 

ἔξεστι δὲ τοῖς βουλομένοις τῶν ἄλλων οἴκοι τὰς κατακλεί- 
Ν 3 ^ 7 / , ^ N 

στους γυμνὰς εν rots βαλανείοις θεάσασθαι" ἐνταῦθα yap 100 S. 

» , ^ ^ 7 7 » 

15 ἀποδύσασθαι τοῖς θεαταῖς ὥσπερ καπήλοις σωμάτων οὐκ 


αἰσχύνονται. ἀλλ᾽ ὃ μὲν Ησίοδος 
μηδὲ γυναικείῳ λουτρῷ χρόα φαιδρύνεσθαι 


^ x lY , , 5 /, € ^ N 
παραινεῖ. κοινὰ δὲ ἀνέῳκται ἀνδράσιν ὁμοῦ καὶ γυναιξὶ 
δ ^ 3 ^ 9 Ν N , / , / " 
273 P. T& βαλανεῖα, καντεῦθεν ἐπὶ τὴν ακρασιαν ἀποδύονται 
, ^ N ^ /, ^ [o4 , 
20 ἐκ τοῦ yap εἰσορᾶν γίνεται ἀνθρώποις ἐρᾶν, ὥσπερ ἀπο- 
/, ^ , ^ 5 ^ A! N , e 
κλυζομένης τῆς αἰδοῦς αὐτοῖς κατὰ τὰ Aovrpa. αἱ 
N ^ ^ ^ N N , /, 5 
δὲ μὴ εἰς τοσοῦτον ἀπερυθριῶσαι τοὺς μὲν ὀθνείους ἀπο- 
N / / 
κλείουσιν, ἰδίοις δὲ οἰκέταις συλλούονται kai δούλοις 
, 7 * Ν , / Εν ) ^ 3 7 
ἀποδύονται γυμναὶ καὶ ἀνατρίβονται ὑπ᾽ αὐτῶν, ἐξουσίαν 
^ ^ /, ^ 5, /, N 5, N ^ 
2500070. τῷ κατεπτηχότι τῆς ἐπιθυμίας τὸ ἀδεὲς τῆς 
, N , A N N 
ψηλαφήσεως" οἱ yap παρεισαγόμενοι παρὰ τὰ Aovrpa 


^ » ^ , » , / 
ταῖς δεσποίναις γυμναῖς μελέτην ἴσχουσιν ἀποδύσασθαι 


I. ἀμηγέπη] ἁμηγέπῃ V. kai— ἀποδύναιντο N. 

2. αὐτὰς] αὑτὰς P. 16. Ἡσίοδος] Op. 371. 

4. μὴ om. N. 20. ἐκ---ἐρᾶν] Est senarius ἐκ τοῦ 
6. ἀγκιστρεύουσιν] ἀγκιστρεύουσι F. γὰρ ἐσορᾶν γίγνετ᾽ ἀνθρώποις ἐρᾶν. 
1I. Καὶ δὴ----ἀποδύσαιντο] καὶ δὴ 


C. VI. s. 32—34.] PAEDAGOGUS. 959 


S , 5 y, » ’ Ν 
πρὸς τόλμαν ἐπιθυμίας ἔθει πονηρῳ παραγραῴφοντες τὸν 
, 
φοβον. 
e Ἁ ^ ^ " hj /, 
33. Kai οἱ uev παλαιοὶ τῶν ἀθλητῶν γυμνὸν δεικνύναι 
» »y 3 7 9 / NI » 7 3 
ro TOP ἄνδρα αἰδούμενοι ἐν διαζώμασι τὴν ἀγωνίαν ἐκτε- 
^ v ^ / * a e 
Aobvres TO αἰδῆμον ἐφύλαττον, αἱ δὲ ἀποδυσάμεναι ἅμα 5 
^ ^ EY Ἁ ^ N Ἢ 
τῷ χιτῶνι καὶ τὴν αἰδῶ φαίνεσθαι μὲν βούλονται καλαὶ, 
» , e , /, / * N , 5 ^ 
ἄκουσαι Ó ὅμως ἐλέγχονται κακαί: καὶ yap δι αὐτοῦ 
/, Ζ ^ 2Z N ^, ^ » 
καταφαίνεται μάλιστα τοῦ σώματος τὸ μάχλον τῆς ἐπι- 
/ 7 ^ ^ v , ^ 
θυμίας, καθάπερ τοῖς ὑδεριῶσιν TO περιστεγόμενον τῆς 


μι 


3 / € /, lY ^ Ἁ » ^ 3 ^ » 
ἐπιφανείας ὑγρόν: τὸ νοσοῦν δὲ ἀμφοῖν ἐκ τῆς ὄψεως το 
/ * / N » ^ , , 
γνωρίζεται. xp» τοίνυν τοὺς ἄνδρας γενναῖον ἀληθείας 
ε / ^ / ΔΛ N , 
r5 ὑπόδειγμα ταῖς γυναιξὶ γινομένους αἰσχύνεσθαι τὰς per 
3 ^ , 7 ΄ * » ἃ 
αὐτῶν ἀποδύσεις καὶ φυλάττεσθαι τὰς ὄψεις τὰς ὀλισθη- 
΄ ε Ν , , / » y 
pas: “ὃ yap euBAepas" φησὶ * περιεργότερον 10) juap- 
7 N 5 N ^ N , ^ 
τεν.᾽ οἶκοι μὲν οὖν τοὺς γονεῖς καὶ TOUS οἰκέτας αἰδεῖσθαι 15 
* 3 N ^ € ^ Χ 3 ^ , ^ ^ ^ 
Xp"), ἐν δὲ ταῖς ὁδοῖς τοὺς ἀπαντῶντας, ἐν δὲ τοῖς λουτροῖς 
A ^ ^ ^ N ^ N 
τας γυναῖκας, ἐν δὲ ταῖς ἐρημίαις ἑαυτοὺς, πανταχοῦ δὲ 
N / 7 3 ^ z /, y 5 ^ 
τὸν λόγον, ὃς ἐστι πανταχοῦ, καὶ “ ἐγένετο ἄνευ αὐτοῦ 
S QN CY 99 e NN / 3 /, 7 , " 
οὐδὲ év*" οὕτως yap novos ἀπτῶς τις διαμένει, εἰ πάντοτε 


€ e^ ^ / v 7 
αὑτῷ συμπαρεῖναι νομίζοι τὸν θεόν. 20 


20 ΚΕΦ. 6. 


"Ort μόνος πλούσιος ὁ Χριστιανός. 


, / 
34. IIAovrov τοίνυν μεταληπτέον ἀξιολόγως καὶ μετα- 
Ν ^ b! 
δοτέον φιλανθρώπως, οὐ βαναύσως οὐδὲ ἀλαζονικῶς, οὐδὲ 274 P. 
, / N , , , N55 ! 
ἐκτρεπτέον τὸ φιλοκαλον εἰς φιλαυτίαν καὶ ἀπειροκαλίαν, 25 


, 5, eU vx ε ej , ^ 
25 μή πὴ ἄρα kal πρὸς ἡμᾶς φήσῃ τις, ὁ ἵππος αὐτοῦ 


4. διαζώμασι BNR. διαζώσμασι 16. ἀπαντῶντας] ἀπατῶντας VF. 
FMPV. 18. Joann. 1. 3. 

6. τῷ χιτῶνι] τῷ om. N. I9. οὕτως MP. οὕτω V. 

1. 9 ὅμως Sylb. pro θ᾽ ὁμοίως. 20. αὑτῷ Potterus pro αὐτῷ. 


14. Matth. v. 28. 
AA 


954 CLEMENTIS [Lirs. III. 


/ /, 5 ^N » ^ M / ^ e 

πεντεκαίδεκα ταλάντων ἐστὶν ἄξιος ἢ τὸ χωρίον ἢ ὁ 
ST, ^ b / ΣΝ S ^ , , / 

οἰκέτης ἢ TO χρυσίον, αὐτὸς δὲ χαλκῶν ἐστιν οὐ τιμιώτερος 
^ 3 7] N ^ ^ 

τριῶν. αὐτίκα οὖν περίελε τὸν κόσμον τῶν γυναικῶν καὶ 
M LP y^ ^ ^ »q«* / ^ 5 

τοὺς οἰκέτας τῶν δεσποτῶν, οὐδὲν διαφέροντας τῶν ἀργυ- 

, y ^ / 

5 ρωνήτων εὑρήσεις τοὺς δεσπότας, οὐκ ἐν βαδίσματι, οὐκ ἐν 
y , 3 , ej [A ^ , /, 
βλέμματι, ovk ἐν φθέγματι: οὕτως τοίνυν τοῖς ἀνδραπόδοις 

2 c, , N Ν (CX TEE) /, 5 ^ , ^ 
ἐοίκασιν. ἀλλὰ καὶ τῷ ἀσθενέστεροι εἶναι τῶν οἰκετῶν δια- 
, N ^ , 3 / » ^ 
κρίνονται kai τῷ vog1)Aorepov ἀνατετράφθαι. ἀριστον γοῦν 3o 
» ^ 7 e ^ N b 
δογμάτων τοῦτο ἀδειν παρ᾽ ἕκαστα χρὴ, ὡς ὁ μὲν ἀγαθὸς 
ΕΝ ΤῊΝ 4 DE Ν / , , ^ / X 
10 ἀνὴρ σώφρων ὧν καὶ δίκαιος ἐν οὐρανῷ θησαυρίζει τὰ 
/, e N /, ^ 
χρήματα οὗτος ὁ τὰ ἐπίγεια καταπωλήῆσας kal πτωχοῖς 
3 Χ b » / , / iN » , ^N 
ἐπιδοὺς τὸν ἀνώλεθρον ἐξευρήσει θησαυρὸν, ἔνθα οὐ σὴς, 
Ν £ e » z ἊΝ 
οὐ λῃστὴς, μακαριὸς οὗτος ὄντως, ἐᾶν τε σμικρὸς καὶ 
5 * EY ΒΥ 5 ^ ^ » ^ N 
ἀσθενὴς καὶ ἄδοξος ἡ, καὶ πλοῦτον ὄντως πλουτεῖ τὸν 
LY ^ N / 
15 μέγιστον: ἐὰν δὲ ἄρα πλουτῇ μὲν Κινύρα re καὶ Μίδα 
zo o 3 X uf /, / ^ 
μᾶλλον, y δὲ ἄδικος koi ὑπερήφανος, καθάπερ ὁ ἐν τῇ 35 
, ἃς /, ^ Y N /, «ς 
πορφύρᾳ καὶ βύσσῳ τρυφῶν καὶ τὸν Λαζαρὸν ὑπερηφα- 
y » / 22.5 ND ^ Ν » / 
νῶν, ἀθλιὸς τέ ἐστι kal ἀνιαρῶς ζῇ καὶ ov ζήσεται. 
, ph ^ e. E ^ ^ ^ 
35. ᾿Ἑοικέναι γοῦν μοι δοκεῖ ὁ πλοῦτος ἑρπετῷ, ὃ εἰ 
, N ^ , 
20 μή τις ἐπίσταται TO λαβέσθαι ἀβλαβῶς πόρρωθεν akw- 
δύ y $9. ^ , N N Ü / λέξ 
ὕνως ἄκρας οὐρᾶς ἀνακρημνᾶς τὸ θηρίον, περιπλέξεται 
“ΟΣ Ν Ν , N N * € ^ 3 /, 
τῇ χειρὶ καὶ δήξεται" δεινὸς δὲ καὶ ὁ πλοῦτος ἰλυσπώμε- 
N N y ^ » , ^ Ν ^ 
vos παρὰ τὴν ἔμπειρον ἢ ἄπειρον αὐτοῦ λαβὴν προσφῦναι 
Ν ΄, , /, 3 c ^ , 
καὶ δάκνειν, εἰ μὴ τις αὐτῷ καταμεγαλοφρονῶν ἐπιστη- 


, ^ 7] NN ^ 3 ^ ^ /, y 
25 μόνως χρῷτο, ἵνα σὺν τῇ ἐπῳδῇ τοῦ λόγου καταξέσηται 4o 


2. ἐστιν οὐ τιμιώτερος Lowthius 
pro ἐστὶ τιμιώτερος. 

3. otv BMNR. γοῦν FPV. 

12. ἐξευρήσει DF. Pal. ἐξευρήσῃ 
R. ἐξευρίσκει MPV. εὑρίσκει N. 

ib. ἔνθα om. N. 

13. μακάριος---ἀνιαρῶς (5] Haec 
verbis leviter mutatis additaque 
Lazari mentione sumsit ex Plato- 
nis Leg. 2. p. 660. 


C. 
o 


ib. σμικρὸς] μικρὸς N. 

18. Cf. Matth. vi. 20. xix. 21. 
Luc. xvi. 19. 

21. ἀνακρημνὰς] Litera inter a et 
c erasa in P. 

22. δήξεται] Ex. δείξεται factum 
in M. , 

ib. ἰλυσπώμενος] εἰλυσπώμενος F. 

25. καταξέσηται] καταξέηται DR. 


Dal. 


C.VI.s.35,36.] | PAEDAGOGUS. 9355 


^ Ν 7 3^ «ἣν Ny N J 5 , € 5, Ν 
μὲν τὸ θηρίον, αὐτὸς δὲ ἀπαθὴς μείνῃ. ἀλλ᾽, ὡς ἔοικεν, τὰ 
, » , 4 ^ / 3 / 
πλείονος ἄξια κεκτημένος πλούσιος dv μόνος ἐλελήθει: 
^ NA S , » 3 » b ? 
πολλοῦ δὲ ἄξια οὐ λίθος, οὐκ ἄργυρος, οὐκ ἐσθὴς, o) 
δε , € , ^ 
κάλλος σώματος, ἀλλ᾽ ἡ ἀρετὴ, ὅς ἐστι λόγος διὰ τοῦ 
Το γρῦ παραδιδόμενος εἰς ἄσκησιν, Aóyos οὗτος 05 
τὴν τρυφὴν ἐξομνύμενος, τὴν δὲ αὐτουργίαν διάκονον 
P5 d ims καὶ τὴν εὐτέλειαν ἐξυμνῶν τῆς ΠΟ ΠΟΥ 
45 τὴν ἔγγονον: ““λάβετε παιδείαν" φησὶν “ καὶ μὴ MA LU 
καὶ γνῶσιν ὑπὲρ χρυσίον Dur ὰ εὐ IE κρείσσων γὰρ 
VeL λίθων Ds πᾶν δὲ τίμιον οὐκ a Reis τ 
ἐστί. καὶ πάλιν “ἐμὲ καρπίζεσθε ὑπὲρ χρυσίον καὶ 
λίθον ed καὶ ἄργυρον" τὰ yàp ἐμὰ γεννήματα Rips 
ἀργυρίου ἐκλεκτοῦ." εἰ δὲ καὶ διελεῖν Xp?) πλούσιος μὲν 
ὁ πολυκτήμων ἔστω, xpvai σεσαγμένος Sm φα- 


σκώλιον ἐρρυπωμένον, εὐσχήμων δὲ ὁ δίκαιος, ἐπεὶ TK 


t 
C 


μοσύνη τάξις ἐστὶν ἐν τῷ δέοντι τ ρ μα Ὁ) το τὰς 
50 uouciyreis καὶ τὰς e UE: μεμετρημένη" * egt. yàp ἐῷ 

τ: καὶ πλείονα συνάγοντες, " περὶ ὧν γέγραπται 

“ ἐσκόρπισεν, V SUE TOLS πένησιν, ἢ δικαιοσύνη αὐτοῦ 


I2 
Oo 


μένει εἰς τὸν aiQva." ὥστε Ux ὁ ἔχων καὶ φυλάττων, 
ἀλλ᾽ ὁ μεταδιδοὺς πλούσιος, καὶ ἡ μετάδοσις τὸν μακά- 
ριον, οὐχ ἡ κτῆσις δείκνυσι. 

1018. 36. Καρπὸς δὲ Vis TÓ SIEUT ἐν ψυχῇ ρα 
τὸ πλούσιον. καὶ μὴν τὰ μὲν ἀγαθὰ ἔστω μόνοις κτητὰ 
τοῖς ἀγαθοῖς, ἀγαθοὶ δὲ οἱ Χριστιανοί: ἄφρων δὲ ἢ ἀκό- 25 
λαστος ἄνθρωπος οὔτ᾽ ἂν αἴσθησιν ἀγαθοῦ σχοίη οὔτ᾽ ἂν 


1, μείνῃ} μείνει R. litura Μ. φάσκον λίνον F. φάκον 
4: 7] ἢ ἢ Ρ. λίνον ΒΗ. φάσκων δῶν (ν ab corr. 
6. αὐτουργίαν] αὐτοῦ γεωργίαν D. superscr ) P. 

8. ἔγγονον] Vel ἔ ἔκγονον. 


16. ἐν τῷ Potterus pro ἐν δὲ τῷ. 


ib. Proverb. viii. ro sq. 17. Pob x 24. 


1. Ibid. τὸ. ; 19. Psalm. exii. 9. 
12. γεννήματα] γενήματα FMP. ib. ἔδωκεν FM. ἔδωκε V. 
I3. ἀργυρίου Codices. ἀργύρου V. 25.3] ὁ B 

ω" 4 


14. φασκώλιον] Literae óXwr in 
Aa2 


356 CLEMENTIS [ Lis. ITI. 


7] / 7 y mc ^ N * 
κτήσεως TUXOL μόνοις &pa τοῖς Χριστιανοῖς κτητὰ τὰ 
5 / », b ^ , ^ / » , 
ἀγαθὰ. τούτων δὲ τῶν ἀγαθῶν πλουσιώτερον οὐδέν" 

/ » -“ L4 ^ N 3 Ν e 
πλούσιοι ἀρα οὗτοι μόνοι. πλοῦτος γὰρ ἀληθινὸς ἡ δικαι- 

/, * Ν ^ , ’ , 
ogvvy καὶ ὁ παντὸς θησαυροῦ πολυτιμότερος λόγος οὐκ 5 
9 9 /, Ν / , , 3 € UN ^ 

5 ἀπὸ θρεμμάτων καὶ χωρίων αὐξανόμενος, ἀλλ᾽ ὑπὸ τοῦ 
^ y ^ 3 / e ^ / 
θεοῦ δωρούμενος, πλοῦτος avadeiperos. ἡ Ψυχὴ μονὴ 
X * ^ ^ ^ » y » 
θησαυρὸς αὐτοῦ, κτῆμα τῷ κεκτημένῳ. ἄριστον, μακάριον 
^ 9 7 , N y e b! ^ /, 
τῇ ἀληθείᾳ παρεχόμενον τὸν ἄνθρωπον. ᾧ yap av ὑπάρχῃ 
Ν Ν 9:7. ^ » 3229 δον AN € Mo DT UL 
μηδενὸς μεν ὀρέγεσθαι τῶν ovk ἐφ᾽ ἡμῖν, ov δὲ ὀρέγεται, 
, 7 , Ν Ν € € / 3. ^ » 
10 τούτων τυγχάνειν, ἀλλὰ καὶ ὧν οσίως ἐφίεται, ταῦτα αἱ- 
’ /, hy ^ ^ e , 
rovuevov λαμβάνειν παρὰ θεοῦ, πῶς οὗτος ov πολυκτήμων 
4 hj y /, * 9 ^ 
καὶ παγκτήμων, θησαυρὸν ἔχων αἰώνιον TOV. θεὸν ; “τῷ 10 
5 ^ 39 X ec ὃ 0» Ν ^^ /, 5 p 
αἰτοῦντι φησὶν “ δοθήσεται καὶ τῷ κρούοντι ἀνοιγῆσε 

3» , N , ^ € N NS , ^ ^ 

ται. εἰ μηδὲν ἀρνεῖται ὁ θεὸς, τὰ mavra τοῦ θεοσεβοῦς 


/ 
15 γίνεται. 


ΚΕΦ. Z. 


276 P. Ὅτι καλὸν ἐφόδιον Χριστιανῷ ἡ εὐτέλεια. 


X N , e ^ , v b , /, 
37. Τρυφὴ δὲ εἰς ἡδονὰς ἀλωμένη χαλεπὸν ἀνθρώποις 15 
7 / / b ^ ^ / 
ναυάγιον γίνεται: ἀλλότριον γὰρ τῆς ἀληθοῦς φιλοκαλίας 
^ e ^ CNN Ὁ Ν ^ 
20 καὶ τῶν ἀστείων ἡδονῶν ὃ ἡδὺς οὗτος καὶ ἀκλεὴς τῶν 
^ , y, ἣ € y e , 3 ^ 
πολλῶν βίος. φύσει γὰρ ὁ ἄνθρωπος ὑψηλόν ἐστι ζῷον 
^ ^ ^ N [74 ^ / 
καὶ γαῦρον καὶ τοῦ καλοῦ ζητητικὸν, ἅτε τοῦ μόνου 
δημιού a, ὃ δὲ ἐπὶ γαστέρα αὐτῷ βίος ἀσεμνός τε καὶ 
ημιούργημα, πὶ γαστέρα αὐτῷ βίος σεμνὸς τε καὶ 
, / N , b N / , , 
ἐπονείδιστος καὶ εἰδεχθὴς καὶ καταγέλαστος. ἀλλοτριώ- 


25 τατον δὲ τῆς θείας φύσεως ἡ φιληδονία, ὅμοιος μὲν 


2. οὐδέν] οὐθέν libri. 8. ᾧ] ὃς MP. 

6. ἀναφαίρετος] ἀναφέρεται R. 1I. θεοῦ] τοῦ θεοῦ DR. Pal. 

ib. ἡ ψυχὴ μόνη) τῇ ψυχῇ μόνῃ 12. Matth. vii. 7 Sq. 
BFR. Pal. I3. φησὶν P. φησὶ as 

7. ἄριστον] ἀρίστῳ MNP. LOU Χριστιανῷ 1] Χριστιανῶν N. 
18. eis ἡδονὰς] eis om. N. 


ib. μακάριον τῇ] μακαριωτάτῃ MP. 
pug: )] parep 22. μόνου] λόγου Hoeschelius. 


μακαριωτάτην 


C.VIL$.37,38] ^ PAEDAGOGUS. 557 


^ ^ ^ ej A ^ € ^ 
20 σιτείσθαι τοῖς στρουθοῖς, ὅμοιος δὲ ταῖς ὑσὶν καὶ τοῖς 
, » / N N * E 4 / , N , 
τράγοις ὀχεύειν: τὸ γὰρ τὴν ἡδονὴν νομίζειν ἀγαθὸν ἀπει- 
/ / N ^ ^ 
ροκαλίας ἐστὶ τελείας, φιλοπλουτία δὲ ἐξίστησι τῆς ὀρθῆς 
, bl 7 ^ N x Ν 
διαίτης τὸν ἄνθρωπον ἀπερυθριᾶν πρὸς τὰ αἰσχρὰ ἀναπεί- 
b! , y ͵ , ^ ^ 
θουσα, ἐὰν μονον ἔχῃ δύναμιν καθάπερ θηρίον τοῦ φαγεῖν 5 
N ver / ^ 
παντοδαπὰ koi πιεῖν ὡσαύτως καὶ ἀφροδισίων πᾶσαν 
’ /, , Ν ^ 
πάντως παρέχειν πλησμονὴν. διὰ τοῦτο σπανιαίτατα τὴν 
^ ^ ^ ^ b! ^ 
βᾳσιλείαν τοῦ θεοῦ κληρονομεῖ. ποῦ τοίνυν τὰ τοσαῦτα 
£ » ^ 4 / z 
παρασκευάζονται ὄψα ἢ ἵνα μίαν πληρώσωσιν γαστέρα ; 


ἈΝ ΕῚ ^ ^ e ^ 
25 TO ἀκάθαρτον τῆς γαστριμαργίας οἱ κοπρῶνες ἐλέγχουσιν, 


-- 


o 
3 ^ , / e ^ € / ^ N N 
εἰς οὺς ἀποπτυουσιν ἡμῶν αἱ γαστέρες τῆς δαιτὸς τὰ 
, ^ ἃ N 5 7 N [4 7] 
λείψανα. ποῦ δὲ τοὺς οἰνοχόους τοὺς τοσούτους συναγεί- 
^ /, ^ /, ^ N ^ 
βουσι μιᾷ κύλικι πλησθῆναι δυνάμενοι; ποῦ δὲ τῶν 
, 7 ^ , Ν, / N ^ 3 N ΄ 
ἐσθητων τας κιβωτοὺυς ; τὰ χρυσία δὲ ποῦ ; καὶ τὰ κοσμια 
^ / N , i N , » 
ποῦ; λωποδύταις δὲ αὐτὰ kal κακούργοις παρασκευάζονται 15 
^ /, ^ / N / 
καὶ τοῖς λίχνοις ὀφθαλμοῖς. “ἐλεημοσύναι δὲ καὶ πίστεις 
NL» /, /, 3») ^ e 7A 
μὴ ἐκλιπέτωσαν σε, φησὶν ἡ γραφή. 
3 Χ ^ N / L- , N , 
39. lóov γοῦν kai τὸν Θεσβίτην ᾿Ηλίαν καλὸν vro- 
ὃ ^ 3 Z » ej ςς » ἊΣ ς * N Qu. 
3o δειγμα τῆς εὐτελείας ἔχομεν, ore “ ἐκάθισεν vro τὴν ῥάμνον 
We » » ^ / 45 , / / 
καὶ ὃ ἄγγελος αὐτῷ κομίζει τροφάς" ἐγκρυφίας κρίθινος 2o 
3 ^, » ^ 3» ^ , 
ἣν καὶ καψάκης ὕδατος. τοιοῦτον ἄριστον αὐτῷ κύριος 
» e ^ » 5 7 M 3 , € - ^ 
ἔπεμψεν. ἡμῖν ἄρα ἀνάγκη πρὸς ἀλήθειαν ὁδοιποροῦσιν 
, Z 7 0 : ἐξ N /, A! 3» 3 € 7 
εὐζώνοις γενέσθαι: “ μὴ βαστάζετε yàp," εἶπεν ὁ κύριος, 
/, N , N € “ 5» 7 N 
* βαλλαντιον, μὴ πήραν μὴδε ὑπόδημα, τουτέστι, μὴ. 
^ / * » , , , 2n 
πλοῦτον κτήσησθε τὸν ἐν βαλλαντίῳ μόνον θησαυριζό- 277 P. 
N N 5 , 7 Ν / € , , 
μενον, μὴ τὰς ἀποθήκας πληρώσητε τὰς ἰδίας ὡς ἐν πήρᾳ 
Υ, Ν , » b! N ^ »» 
5 παρατιθέμενοι τὸν σπόρον, ἀλλὰ καὶ τοῖς δεομένοις 


I. ταῖς ΜΝ. τοῖς PV. lb. πίστεις] εἰ ex « factum in P. 
8. Marc. x. 24. 17. ἐκλιπέτωσαν FMR. Pal. ἐκ- 
9. πληρώσωσιν F. πληρώσωσι V. λειπέτωσαν PV. 
12. ποῦ δὲ---ποῦ δὲ BFNR. ποῦ 10. σε] σοί Ν. 

δαὶ-- ποῦ δαὶ ΜΡΥ. I9. Reg III xix. 4, 6. 
16. Proverb. iii. 3. 23. Duevx» 4: 
10. ἐλεημοσύναι! ἐλεημοσῦναι E. 24. ὑπόδημα] ὑποδήματα D. 


358 CLEMENTIS [Lis. III. 


’ NY e / /, ^ 
κοινωνήσατε, μὴ ὑποζύγια kal οἰκέτας πολυπραγμονεῖτε, 
e , ^ / ^ / 
οἵτινες ὑποδήματα τῆς πορείας τῶν πλουσίων ἀχθοφο- 
^ ^ / 5 P4 5 ^ 
poüvres ἀλληγορικῶς εἴρηνται. ἀπορριπτέον οὖν τῶν 
^ Ν Lad * ^ N ^ / 
σκευῶν TO πλῆθος koi τὰ ἀργυρᾶ καὶ τὰ χρυσᾶ ἐκπώματα 
* b » ^ ^ ^ S ^ ^ 
5 καὶ τὸν ὄχλον τῶν οἰκετῶν, καλὰς καὶ σεμνᾶς παρὰ TOU 
^ N , 
παιδαγωγοῦ συνοπαδοὺς αὐτουργίαν καὶ εὐτέλειαν παρα- 
, Ν v P4 , , ^ / ^ 
λαβόντας: καὶ δὴ βαδιστέον εὐαρμόστως τῷ λόγῳ, κὰν 
, ^ , » 5 
γυνὴ TQ παρῇ καὶ Tékva' οὐκ ἄχθος ἐστὶν ὁ οἶκος συνε- 
d N € , / - 
πισπέσθαι μαθὼν ὁδοιπόρῳ σώφρονι. 
/ N ^ ^ 
1:0 30. Σταλτέον δὲ koi τὴν φίλανδρον γυναῖκα τἀνδρὶ 
/ [i ^ by » Ü (ΩΣ 9 » b! 
παραπλησίως ὁδοιπορικῶς, καλὸν ἐφόδιον τῆς εἰς οὐρανοὺς 
/ , / e , ΄ 
πορείας εὐτέλειαν ἐπιφερομένους ἅμα σεμνότητι σώφρονι: 
7 SN P4 € ΝΥ ^ e , ej Ἂν e^ 
μέτρον δὲ καθάπερ ὁ ποὺς τοῦ ὑποδήματος, οὕτως καὶ τῆς 
y, € /, ἊΝ ^ N Χ x e (d 
κτήσεως ἑκάστου TO σῶμα, τὸ δὴ περιττὸν, ἃ δὴ φασι 
4 Ν N » ^ 7 » , ^ 5 
15 κοσμια, καὶ τὰ ἔπιπλα τῶν πλουσίων ἄχθος ἐστὶν, οὐ 
, ^ / b N ^N , / , 
κόσμος τοῦ σώματος. χρὴ δὲ rov ἀναβαίνειν βιαζόμενον 


, N , ἃ A y. N 5 / 
εἰς TOUS οὐρανοὺς καλὴν βακτηρῖαν Τὴν €vepyeaiav περι- 


40 


φέρειν καὶ τοῖς θλιβομένοις μεταδεδωκότα τῆς ἀληθοῦς 45 


, / /, € ^ N € N (4p 
ἀναπαύσεως μεταλαμβάνειν' ὁμολογεῖ yap ἡ γραφὴ * ὡς 
» , 3 ἈΝ 3 N ^ Cus ^ 49 
20 ἄρα λύτρον ἐστὶν ἀνδρὸς ψυχῆς ὁ ἰδιος πλοῦτος.᾽ τουτ- 
/, ΣΝ ^ / s 7, ΄, 
ἐστιν, ἐὰν πλουτῇ, μεταδώσει καὶ σωθήσεται. καθάπερ 
N ^ , ej , [4 3 , , 
yep τῶν φρεάτων ὅσα πέφυκεν Bpvew ἀπαντλούμενα εἰς 
N 5 ^ » 4 /, ej e /, , Ἂν 
τὸ ἀρχαῖον ἀναπιδύει μέτρον, οὕτως ἡ μετάδοσις, ἀγαθὴ 
Y ^ ^ ^ 
φιλανθρωπίας ὑπάρχουσα πηγὴ- κοινωνοῦσα τοῖς διψῶσι 


^ » / N / e^ , SN. ' 
25 ποτοῦ αὔξεται πάλιν καὶ πίμπλαται, ὃν τρόπον ἐπὶ TOUS 


θηλαζομένους ἢ καὶ βδαλλομένους μαστοὺς ἐπιρρεῖν εἴωθε 5o 


3. ἀπορριπτέον͵] ἀποριπτέον P. et p 21. μεταδώσει kai σωθήσεται N. 
superseripto M. μεταδόσει σωθήσεται ceteri. 

8. συνεπισπέσθαι BFNPR. Pal. 22. ἀπαντλούμενα L. Dindorfius 
et correctus M. συμμεθίστασθαι pr. in Thesauro vol. 1. P. 2. p. 1179. 


M et V. pro ἀπαντλώμενα. 

12. ἅμα Lowthius, praeeunte 23. ἀναπιδύει M. correctus. ἀναπη- 
Herveto, pro μιᾷ. δύσει Pal. ἀναπηδύει ceteri. 

14. φασι codices. φησὶ V. 25- ποτοῦ DR. Pal. τοῦ ποτοῦ FM V. 


19. Proverb. xiii. 8. 26. ἐπιρρεῖν] Alterum p rec. P. 


C. VIII. .39—41.] PAEDAGOGUS. 359 


τὸ γάλα. ἀνενδεὴς yàp ὁ τὸν παντοκράτορα θεὸν Aoyov 
ἔχων καὶ οὐδενὸς ὧν χρήζει ἀπορεῖ ποτέ: κτῆσις γὰρ ὁ 
λόγος ἀνενδεὴς καὶ εὐπορίας ἁπάσης αἴτιος. 

40. Ei δέ τις φαίη ἑωρακέναι πολλάκις ἄρτῳ πενόμενον 


δί ’ N ^ N » 5 » / 
LKQLOV, σπάνιον μὲν TOUTO» καὶ ἐνθα ovk ἄλλος δίκαιος, 


ὧι 


3 /, N [r4 , ^ δ ςς , ^N 3 3 » / 
102 5. ἀναγνώτω δὲ ὅμως κἀκεῖνο᾽ ““οὐ γὰρ ém ἄρτῳ μόνῳ 
, [4 / 3 ,» » ^ e / / “2: ὦ 3 
ζήσεται ὁ δίκαιος, ἀλλ᾽ ἐν τῷ ῥήματι κυρίου," ὅς ἐστιν 
» , x » , ^ » » N e » N 
ἄρτος ἀληθινὸς, ἄρτος οὐρανῶν. ovk àpa gore ὁ ἀγαθὸς 
$3 κ » e ^ » " ^ * * e / E 
«vno «TODOS, εὡς ἂν €xy aav Τὴν προς θεὸν ομολογίαν" 278 P. 
Ld N N » ^ ^ , re ^ 
πάρεστι μὲν yap avro αἰτεῖσθαι καὶ λαμβάνειν ὧν ἂν 10 
N ^ NS ^ y ^ 
δέηται παρὰ TOU πατρὸς TOV ὅλων καὶ τῶν ἰδίων ἀπο- 
/ , / N ΕΝ / N MN ^ 
Aavetv, εἰ φυλάττοι TOV vOv, πάρεστι δὲ kai τοῦτο μηδε- 
Ἐν 2 , 3 / (4 S € ^ e 
5 μιᾶς ἐνδείας αἰσθάνεσθαι. ὁ παιδαγωγικὸς ἡμῶν οὗτος 
, N ἘΞ QUE / z / 
Aoyos rov πλοῦτον ἡμῖν δίδωσι, καὶ πλουτεῖν ov φθόνος 
N 3 M] 74 » ^ ^ » N 
TO ἄνενδεες κτωμένοις δι αὐτοῦ" ὁ τοῦτον ἔχων TOV 15 
^ / /, ^ 
πλοῦτον βασιλείαν κληρονομήσει θεοῦ. 


ΚΕΦ. Η. 


ej € 3 ? N N€ y / / ^ , ^ 
Or. αἱ εἰκόνες καὶ rà ὑποδείγματα μέγιστον μέρος τῆς ὀρθῆς 
εἰσι διδασκαλίας. 
» ε ^ / N 7 NN , 
xo 41. Ei δέ τις ὑμῶν φεύξεται διὰ τέλους τρυφὴν evre- 2o 
/, , / e^ N , 7 € / 
λείᾳ τιθηνούυμενος, μελετήσει paov τοὺς ἀκουσίους ὑπομέ- 
/ Ν € J / /, ^ 
νειν πόνους, τὰς ἐκουσίους θλιψεὶς γυμνάσματα συνεχῶς 
/ ^ € ,» 9 , / δ. / 
ποιούμενος διωγμῶν, OmOT εἰς ἀναγκαίους ἐλθῃ πόνους 
N / N / » 3 / ^ - S 
καὶ φόβους καὶ λύπας, ovk ἀμελέτητος ὧν καρτερεῖν. διὰ 
^ / , S , » € ^ 
τοῦτό TOL πατρίδα ἐπὶ γῆς οὐκ ἔχομεν, og àv καταφρο- »5 


^ ^ 3 / /, , V € 3 7 
νοῖμεν τῶν ἐπιγείων κτημάτων. πλουσιωτατὴ δὲ ἡ εὐτέλεια 


6. Deut. vin. 3. Matth. iv. 4. 9. σώαν] σώιαν MP. 
7. ὁ δίκαιος] ὁ ἃ m. sec. F. το. Cf. Matth. vii. 7 sq. 
8. ὁ ἀγαθὸς codices. ὁ excidit in 14. ἡμῖν Lowthius pro ἡμῶν. 


V. I9. εἰσι 0m. N 


900 CLEMENTIS | Lis. TII. 


, ^ , 7, y ^ , ἃ 2A A 25 415.49 
ἐξισοῦσα ἀνελλιπέσι δαπάναις ταῖς εἰς ἃ χρὴ καὶ ἐφ᾽ ὅσον 
* ^ /, 7 Ν hy /, 
χρὴ τελεῖσθαι προσηκούσαις" τέλη γὰρ τὰ δαπανήματα. 15 
y b! 5 /, 3 N ^ . 
ὅπως μὲν οὖν συμβιωτέον ἀνδρὶ τὴν γυναῖκα καὶ περὶ 
7 ^ , Ν i! 
avrovpylas καὶ οἰκουρίας καὶ οἰκετῶν χρήσεως, pos δὲ 
^ ef ^ / ^ y € 7] » 
5 καὶ τῆς ὥρας τοῦ γάμου καὶ τῶν ὅσα γυναιξὶν ἁρμόζει, ἐν 
΄σ ^ ὃ ξ λό n e δὲ e ὃ Χ ὃ τ 
τῷ γαμικῷ διέξιμεν λόγῳ ἃ δὲ ἁρμόδια πρὸς παιδαγω 
^ € ^ ^ / / 5 "^ y. 
γίαν, ταῦτα ἡμῖν νῦν παραθετέα uova ἐν ὑπογραφῆς μέρει 
7 ^ N , N N N 
παρασημειουμένοις Χριστιανῶν τὸν βίον. koi δὴ τὰ μὲν 
^ » 7 / ^ N » 
πλεῖστα ἤδη λέλεκται καὶ πεπαιδαγώγηται, ὃ δὲ er 
^ / , N δ e S / 
το λεῖπον, ὑποθησόμεθα: οὐ yop μικρὰ pom: εἰς σωτηρίαν 20 
N 
τὰ ὑποδείγματα. 
ὁρᾷς; 
EY e /, ^ 
φησὶν ἡ τραγῳδία 
᾽Οδυσσέως ἄλοχον οὐ κατέκτανε 
/ , 3: AN Q νὰ , , , 
I5 Τηλέμαχος" ov yàp ἐπεγάμει πόσει πόσιν, 
μένει δ᾽ ἐν οἴκοις ὑγιὲς εὐναστήριον. 


5 / / , ^ b 9 7 / 
ὀνειδίζων τις μοιχείαν ἀσελγῆ καλὴν εἰκόνα σωφροσύνης 
/ N N ej /, ^ 
ἐδείκνυεν duAavOpiav, τοὺς δὲ EtAcoras οἰκέτας----οἰκετῶν 
» 719 e Ψ e / 4 , / 
ὄνομα εἰσιν οἱ Ἑϊλωτες----οἱ Λακεδαιμόνιοι μεθύειν ἀναγκα- 
7 ^ ^ , NUUS 
279 P. ὧντες ἐδείκνυον σφίσιν αὐτοῖς τῆς μέθης τὰ ἔργα σωφρο- 
20 ^ / /, [4 
νοῦσιν ἐν θεραπείας καὶ διορθώσεως μέρει. 
΄, 3 5 s DES , 
42. llapa$vAarrovres Ó οὖν τὴν ἐκείνων ἀσχημο- 25 
N ’ὔ ^ / 
σύνην, ὡς μὴ περιπέσοιεν αὐτοὶ ταῖς ὁμοίαις καταγνώ- 
/ hy ^ / 
σεσιν, ἐπαιδεύοντο TO ἐπονείδιστον τῶν μεθυόντων eig TO 
€ ^ Ψ ». ^ N / 
25 ἑαυτῶν ἀναμάρτητον ὠφελούμενοι. τῶν γὰρ ἀνθρώπων οἱ 
Ν / , N Ld ^ 49 62; 
μὲν διδαχθέντες ἐσώθησαν, oi δὲ αὐτοδιδάκτως ἢ ἐζήλωσαν 
^ / L4 
ἢ ἐζήτησαν ἀρετήν. 


7. παραθετέα Wakefieldus in 'The- 18. ElAoras—EtAores] εἴλωτας--- 
sauro vol. 6. p. 257 pro vapaOerá. εἴλωτες EF. εἴλωτας---εἵλωτες P. 

10. λεῖπον FR. Pal. λοιπὸν ceteri. ib. οἰκετῶν ὄνομά εἰσιν oi Ἑἵΐλωτες] 

12. ὁρᾷς ex Euripide pro ὅρα. Haee verba scholiastae potius esse 

13. ἡ τραγῳδία] Eurip. Orest. videntur quam Clementis, quem 
587. non est verisimile nomen in vulgus 


17.7:s codices. τῆς typotheta inV. notum sie explicuisse. 


39 


25 


40 


C.VIIL s.42,44] PAEDAGOGUS. 361 
κεῖνος μὲν πανάριστος, ὃς αὑτῷ πάντα τοήσῃ, 
EE i , € N [4 , * Ν 
-- αὐτός ἐστιν ᾿Αβραὰμ 0 ζητήσας τὸν θεὺν---- 
ἐσθλὸς δ᾽ αὖ κἀκεῖνος, ὃς εὖ εἰπόντι πίθηται" 

Ὁ Js e N e , e^ , : M ^ 
οὗτοί εἰσιν οἱ μαθηταὶ οἱ πεισθέντες τῷ Aoye' διὰ τοῦτο 
€ N 7 7 N 7 [74 N Ν 
ὁ μὲν ἤκουσεν “ φίλος," οἱ δὲ ἀπόστολοι, ἕνα καὶ τὸν 

30 N 0 N e N X ^ e δὲ // 
αὐτὸν θεὸν ὁ μὲν πολυπραγμονῶν, οἱ δὲ κηρύσσοντες, 
X ^ δὲ » i, , ^ δὲ , e , e N 

aoi δὲ ἀμῴω: ἀμφοῖν δὲ τούτοιν οἱ ἀκροαταὶ, ὁ μεν 

7] X N / N , N 
ὠφελούμενος διὰ τὴν ζήγτησιν, ὁ δὲ σωζόμενος διὰ τὴν 

e 
εὕρεσιν. 

43. "Os δέ κε μήτ᾽ αὐτὸς νοέῃ μήτ᾽ ἄλλου ἀκούων 
ἐν θυμῷ βάλληται, ὁ δ᾽ αὖτ᾽ ἀχρήϊος ἀνήρ. 

x 2 » Ν 3 N , m^ e N N 
λαὸς ἄλλος ἐστὶν ἐθνικὸς, ἀχρεῖος" οὗτος ὁ λαὸς ὃ μὴ 
“σε ΄ : ; o, » ^ € 
Χριστῷ ἑπομενος" πολυτρόπως δὲ ὅμως ὠφελῶν ὁ παι- 

N e /, ^ A , N λ Y 
δαγωγος o φιλανθρωπος τὰ μὲν παρῇνεσεν, τὰ δὲ kai 

3 , N ^ . ἡ e / N ^5 , ^ 
ὠνείδισεν, τὸ δὲ καὶ ἄλλων ἁμαρτανόντων TO αἰσχος αὐτῶν 
€ δ ξ e ^ ΩΝ N EON , / ^^ 
ὑπέδειξεν ἡμῖν kai τὴν ἐπὶ τούτῳ τιμωρίαν Ψψυχαγωγῶν τε 
ej Ν ^ , Z 5, , A! 
ἅμα καὶ νουθετῶν ἐφανέρωσε, φιλάνθρωπον ἀποτροπὴν 

^ / / N ^ ^ /À 
τῆς κακίας μηχανώμενος διὰ τῆς τῶν προπεπονθότων 
» / , e y / N M » 
ἐνδείξεως: δὶ ὧν εἰκόνων σαφέστατα τοὺς μὲν ἔπαυσεν 

^ /, N N N » ^ 3 / 
κακῶς διατιθέντας, τοὺς δὲ τὰ ἰσα τολμῶντας ἐκώλυσεν, 

» L] e * 5 / e /, , 7 
ἄλλους εἰς ὑπομονὴν ἐθεμελίωσεν, ἑτέρους ἔπαυσε κακίας, 

Ἂν δὲ δ ^ ^ € , Ü 7] θ /, 
τοὺς δὲ καὶ ἰάσατο Ty TOU ομοίου θεωρίᾳ peraÜeuévovs 

Yu b » 7 N , ^ Ls e , , 
ἐπὶ τὸ βέλτιον. τίς yàp οὐκ àv παραφυλάξαιτο ἑπόμενός 

c καθ᾽ ὃδὸν, εἶτα μέντοι τοῦ προτέρου εἰς βόθρον ἐμπε- 
TG | , - RED gon cH 


/ ^ ες / N » / N » 
σόντος μὴ οὐχὶ ἀποκλίναι τὸν ἰσον κίνδυνον, τὴν ἀκολου- 


1. κεῖνος] Hesiodus Op. 291. ubi 18. προπεπονθύτων] πεπονθότων N. 
οὗτος. 20. ἴσα] ἶσα MV, non FP. 

ib. αὑτῷ FMPR. αὐτῷ ceteri. 23. ἂν L. Dindorfius in Thesauro 
αὐτὸς apud Hesiodum. vol. r. P. 2. p. 958. pro ἄν τι, quod 

2. αὐτός] Immo οὗτος, ut mox in Sylburgii editione cum verbo 
οὗτος ὁ λαός. proximo coaluit in ἀντιπαραφυλά- 

BiJae H. 23. ἕαιτο. 

10. κε ex Hesiodo pro τε. 24. τῳ--- ἀποκλίναι] τῷ----ἀποκλῖ- 

17. ἀποτροπὴν) ὑποτροπὴν M. va. V. 


5 


IO 


20 


25 


362 CLEMEN'TIS (Lis. III. 


^ € / , /, N 5 » ^ | 
θίαν τῆς ἁμαρτίας φυλαξάμενος ; τίς δὲ αὖθις ἀσκητὴς a 
^ N ^ / N N ^ » 
ov, καταμαθὼν τῆς φιλοδοξίας τὴν ὁδὸν kal τὸ ἔπαθλον 
, N N * 5 ^ 3 x , / 5» 3 MN v 
ἰδὼν TOV πρὸ αὐτοῦ ἀγωνιστὴν εἰληφότα οὐκ ἐπὶ TOV 
/ e? ἊΝ ΦΆΡΟΝ /, N , 
280}. στέφανον ἵεται kai αὐτὸς μιμούμενος τὸν πρεσβύτερον ; 
- ^ e ^ / / ERUCN V 
5 πολλαὶ τοιαῦται τῆς θείκης σοφίας αἱ εἰκόνες" ἑνὸς δὲ 45 
[: / / N N /, , , 
ὑποδείγματος μνησθήσομαι kai διὰ βραχέων παραθήσομαι 
N ^ /, / N 5 / , 
τὸ Σοδομιτῶν πάθος κρίσις μὲν ἀδικήῆσασι, παιδαγωγία 
N / 
δὲ ἀκούσασιν. 
^ e N ^ ^ , , 
44. Οἱ Σοδομῖται ὑπὸ πολλῆς τρυφῆς ἐξοκείλαντες εἰς 
5 / , N ^ hy N ^ 
10 ἀσέλγειαν, μοιχεύοντες μὲν ἀδεῶς, περὶ τὰ παιδικὰ ἐκμανῶς 
5 / 5 ^ 5 N e [4 , e^ 9 
ἐπτοημένοι, ἐπεῖδεν αὐτοὺς ὁ παντεπόπτης λόγος, ὃν οὐκ 
32 ^ 3 / ^ 9 NN. 25 /, ^ , Υ 
ἐστι λαθεῖν ἀνόσια δρῶντας, οὐδὲ ἐπηρέμησεν τῇ ἀσελγείᾳ 
3 ^ δι 4. ^ » v / : , /, 
αὐτῶν ὃ ἄγρυπνος τῆς ἀνθρωπότητος φύλαξ’ ἀποτρέπων 5o 
δ Ics ^ / ^ δώ N / N 
δὲ ἡμᾶς τῆς μιμήσεως τῆς ἐκείνων, πρὸς σωφροσυνὴν τὴν 
€ ^ ^ /, ^ ^ v e 
15 αὑτοῦ παιδαγωγῶν, τίσιν τοῖς ἁμαρτωλοῖς ἐπιβαλὼν, ὡς 
b! N 3 7 ^ , / N 
μὴ TO ἀτιμώρητον τῆς ἀκολασίας ἀδείας ἐπιρροὴν προσ- 
/, ^ /, N / , 
λάβῃ, καταφλεγῆναι προσέταξε τὰ Σόδομα, ὀλίγον τι 
^ / M 5 y 5 hY N 3 Υ 5 /, e 
TOU φρονίμου πυρὸς ἐκείνου ἐπὶ τὴν ἀκολασίαν ἐκχέων, ὡς 
N 7 3 ^ Y // / / 
μὴ ἀκόλαστον αὐτῶν TO A«yvov γενόμενον πλατείας ava- 108 S. 
» / ^ , [4 / / 4 
20 πετάσῃ κλισιάδας τοῖς εἰς ἡδυπάθειαν φερομένοις. γέγονεν 
€ ^ rf / dx » , ^ 
τοίνυν ἡ Σοδομιτῶν δικαία τιμωρία τῆς εὐλογίστου τοῖς 
/, y Ν Χ S το e 
ἀνθρώποις σωτηρίας eikov' οἱ yap μὴ τὰ ὅμοια τοῖς KEKO- 
/ 14 , N / N ^ € 
λασμένοις ἁμαρτήσαντες ov τὴν ὁμοίαν ποτέ τοῖς ἁμαρτω- 
^ € , ^ / "Ὁ NY € ^ N ^ 
λοῖς ὑπόσχοιεν ἂν δίκην τῷ μὴ ἁμαρτεῖν TO μὴ παθεῖν 
, y. Ἀ € ^ N € 5 /, 
25 πεφυλαγμένοι. “εἰδέναι γὰρ ὑμᾶς" φησὶν ὃ ᾿Ιούδας 5 
L4 y e N [4 ^ , N / 
* βούλομαι ὅτι ὁ θεὸς ἅπαξ ἐκ γῆς Αἰγύπτου λαὸν σώσας 


1. δὲ BN. δαὶ ceteri. ρέμησεν V. 
4. ἵεται] tera, libri, ut solent. L5. καταφλεγῆναι] καταφλεχθῆναι 
9. Cf. Genes. xv. NP. ; 1 
II. αὐτοὺς codices. avrós.typo- 20. γέγονεν MP. γέγονε V. 
theta in V. 22. οἱ γὰρ] ei yàp BR. 
10. παντεπόπτης] παντεπότης N. 24. ἂν addidi. , 
" ib. ἁμαρτεῖν] ἁμαρτάνειν M. 
12. ἐπηρέμησεν] ἐφηρέμησεν E. ἐφη- 25: dud. Ὁ, 16 


" 
E 
-— 4 : 
ja C * 20n 
|j ͵ ᾿ : : κι ἴ ὩΣ } 
Y ; | va E εἴ e. Ἢ "cxx dq. E 4s )7 
H e 4 . 1 , P^. - t 
4 κ᾿ * 
| | 4 À 4 
΄ le - ; | 


C.IX.s.44—46.] | PAEDAGOGUS. 369 


N / M M " / an ^ , / 
TO δεύτερον τοὺς μὴ πιστεύσαντας ἀπώλεσεν ἀγγέλους τε 
N Ν , N e ^ 3 N 5 * 5 , 
TOUS μὴ τηρήσαντας τὴν εαυτῶν ἀρχὴν, ἀλλα ἀπολιπόντας 
Χ ͵ , 3 /, , e / ^ 
TO ἰδιον οἰκητήριον εἰς κρίσιν μεγάλης ἡμέρας δεσμοῖς 
ΣᾺ, £u Ἃ / 3 7, , / £ 49 
ἀϊδίοις ὑπὸ ζόφον ἀγρίων ἀγγέλων τετήρηκεν. 
N N /, 3 / N 
45. Kai kara μικρὸν διδασκαλικώτατα ἐκτίθεται τὰς 5 
, m^ m^ » e^ ^ ^ 
eikovas τῶν κρινομένων" f οὐαὶ αὐτοῖς, OTL τῇ ὁδῷ τοῦ 
Lr , /, ἣν ^ /, ^ M 5 /, 
Kaüv ἐπορεύθησαν καὶ τῇ πλάνῃ τοῦ Βαλαὰμ ἐξεχύθησαν 
s E. / ^ Ww I» 99 N ' S 
το καὶ τῇ ἀντιλογίᾳ τοῦ Kopé emoAovro." τοὺς yap μὴ 
x / e x , ^N / 
δυναμένους ἐξουσίαν υἱοθεσίας φέρειν ὁ φόβος μὴ ἐξυβρί- 
^ N ^ e / 
Ce διατηρεῖ. διὰ τοῦτο yàp αἱ κολάσεις kal αἱ ἀπειλαὶ, το 
y N ^ / 7 » 
ἵνα δείσαντες τὰς δίκας τοῦ ἁμαρτάνειν ἀποσχώμεθα. ἔχω 
" /, 
σοι φιλοκοσμίας κολάσεις διηγήσασθαι καὶ φιλοδοξίας 
3; /, N N b 3 , 
τιμωρίας, οὐκ ἀκρασίας μόνον, πρὸς δὲ καὶ τὰς ἐπὶ πλούτῳ 
, / / € ' A 
κακόφρονας παραθέσθαι βλασφημίας, ἐν αἷς διὰ τοῦ 
^ e / 5. ον ^ E ΄ὕ » N ΝΡ 
φοβεῖν ὁ λόγος ἀνείργει τῶν ἀδικημάτων. ἀλλὰ γὰρ 581 
, ^ 7 ^ , N € f^ ^ 
t5 φειδόμενος τοῦ μήκους τοῦ συντάγματος τὰς ἑξῆς ToU 
^ / ΟἹ N e ^ , * 
παιδαγωγοῦ προσάγω σοι ἐντολὰς, ἵνα δὴ φυλαξῃ τὰς 


ἀπειλᾶς. 


ΚΕΦ. Θ. 


Τίνος ἕνεκα τὸ λουτρὸν παραληπτέον. 20 


, /, » ^ N 3 v / 
46. BaAavetov τοίνυν----ἐντεῦθεν yap ἀπετράπην λέγων 
y / 39 “. 57 $9 ^ CAE ὌΝ / 

---τέσσαρές εἰσιν αἰτίαι, καθ᾽ ἃς ἐπ᾿ αὐτὸ παραγινομεθα: 

^ Ν 7 [74 ^ , 2 ^ [4 7 ^ ^ 

ἢ yap καθαριότητος ἕνεκα ἢ ἀλέας ἢ ὑγιείας ἢ τελευταῖον 

ε ^ 4 PE ᾿ 3 / / 
20 ἡδονῆς. ἡδονῆς μὲν οὖν ἕνεκα λούσασθαι παραπεμπτέον" 

y Ἁ ' 5 / € N , 

ἄρδην yap τὴν ἀναίσχυντον ἡδονὴν ἐκκοπτέον, παραλὴη- 25 


» ^ N X ^ N Ν , ΄ 
πτέον δὲ τὸ λουτρὸν ταῖς μὲν γυναιξὶ καθαριότητος ἕνεκεν 


2. ἀπολιπόντας) ἀπολείποντας ΜΝ 23. καθαριότητος] εἰ super « rec. 
P. ἀπολειπόντας (hoc accentu) V. hie et 1l. 26. P. καθαρότητος Pal. 
6. Jud. 11. 24. λούσασθαι] λούσεσθαι P, et in 
17. προσάγω] Probabilius mwpoc- ^ marg. λοῦσθαι ab alia m. ant. 
ἀξω. 25. ἄρδην) ἄρδην P. 


20. ἕνεκα] ἕνεκεν N V. 26. καθαριότητος͵] καθαρότητος F. 


904 .CLEMENTIS (Lis. III. 


NS wt J € , N / , /, Χ N N ^ 
καὶ ὑγιείας, ὑγιείας δὲ μόνης ἀνδράσι. περιττὸν δὲ τὸ τῆς 


, N Ν »y ^ Ν 
ἀλέας" ἐξὸν δὲ καὶ ἄλλως παραμυθεῖσθαι τὸ κατεσκληκὸς 


e Ν , e M ^ / ^ » 
ὑπὸ KpUOUS. αἱ δὲ τοῦ βαλανείου συνέχεις χρήσεις καθαι- 


n^ Ἂν, ’ AN ' Ν ^ , 
ροῦσι τὰς δυνάμεις καὶ τοὺς φυσικοὺς χαλῶσι τόνους, 


, N / 3, 
5 πολλάκις δὲ ἐκλύσεις ἄγουσι καὶ λιποθυμίας. τρόπον yap 


/ hy » ef N Z » , ^ 
τινα πίνει τὰ σώματα, ὠσπερ τὰ δένδρα, ov μόνον TO 
Lt 


, 3 N hY ^ , Ψ ^ /, * ^ 
στόματι, ἀλλὰ καὶ τῇ OL ὅλου τοῦ σώματος κατὰ TO 


N e / / , , 
Aovrpov, ὡς (acti, ποροποιίᾳ. τεκμήριον τούτου" διψὴη- 


’ y , N [y N 
σαντες πολλάκις ἔπειτα ἐμβάντες εἰς τὰ ὕδατα τὴν δίψαν 


» /, , N 5 , , ^ N NS , ἈΝ 
το ἠκέσαντο. εἰ μὴ οὖν πρὸς τι ὠφελεῖ τὸ λουτρὸν, οὐ δὴ 


^ » /, ^ ^ / N [4 
σφᾶς ékAvréov αὐτῷ" ἀνθρωπογναφεῖα ἐκάλουν avra οἱ 


EY 5 Ν ^ ^ ^ e ^ N v EY 
παλαιοὶ, ἐπεὶ θᾶττον ἢ προσῆκεν ρᾶκοι τὰ σώματα KOL 


" / » 1C θέ N SN 3, N ^ 
7r Doy) pa 0 KeLv αἀναγκα ει Κα ἔψοντα ΚΑΤᾺ Τὰ QUUvTO τῳ 


σιδήρῳ μαλασσομένης τῇ θερμότητι τῆς σαρκός" ἐντεῦθεν 


e hif ^ NN - ΄ ^ ^ , 
15 οἱονεὶ τῆς βαφῆς kai τῆς στομώσεως τοῦ ψυχροῦ δεόμεθα. 


N ^N e , u , , » δ, / 
282P. 47. Οὐδὲ μὴν ἑκαστοτε Aovréov, ἀλλ᾽ etre ἔλαττον τις 


» s ^ 5 , » / N ^ 
εἴη κενὸς ἢ αὖ TÀ9»pys ἄγαν, παραιτητέον ro βαλανεῖον. 


* M N Χ ^ / € / b A SA b 
vai μὴν kara τὴν TOU σώματος ἡλικίαν καὶ TOU €TOUS τὴν 


e , b! /, 3» «X »w. S.N 3-4 4) € [4 b 
cypav* ου y^p σαντας QOCL οὐδε αξει ονινήῆσιν, ως OL 7T€pt 


^ € ^ € ^ N , e 7] 
20 ταῦτα σοφοὶ ὁμολογοῦσιν. ἡμῖν δὲ ἀποχρὴ ἡ συμμετρία, 


Ὰ ^ N 5 , e^ fe. διὰ 5». X 
ἣν πανταχοῦ βοηθὸν ἐπικαλούμεθα τῷ βίῳ οὐδὲ yap 


ῦτον ἐνδιατριπτέον τῷ βαλανείῳ ὡς δεῖσθαι χειραγω- 
τοσοῦτον € ρ “ p ὡς χειραγ 


^ ^ » ^ [2 7 
γοῦ, οὐδὲ συνεχῶς καὶ πολλάκις τῆς ἡμέρας λούεσθαι 


» ^ / N SN Ν Ν 
καθάπερ εἰς ἀγορὰν θαμίζοντας. ἀλλὰ καὶ τὸ ὑπὸ πλει- 


, , ^ ἢ ^ 3 / 3 Ν 9 N 
25 0vOv οἰκετῶν karatoveu at ἐξυβρίζεν ἐστὶν εἰς τους πλη- 


7 ^ ^ ^ * T X 5 , 
σίον πλεονεκτοῦντας τῇ τρυφῇ kai συνιέναι μὴ eQeAovrov, 


e N 5 9 3 ἘΣ ^ 7 ^ ^ ^ 
ὡς κοινὸν ἐπ᾿ ἰσης εἶναι τῶν Aovouévov τὸ βαλανεῖον δεῖν. 


r. ὑγιείας] ὑγείας M et pr. P. 

5. λιποθυμίας Scripsi pro Aeuro£v- 
μίας. 

10. οὐ δὴ Hervetus pro ἤδη. 

13. καθέψοντα MNP. καθεψῶντα 
ceteri. 

21. οὐδὲ] οὐ Pal. 


23. τῆς addidit Sylb. 

24. θαμίζοντας Scripsi pro θαμί- 
ζοντες. 

25. καταιονεῖσθαι] Forma in libris 
passim inventa, sed suspecta, pro 
καταιονᾶσθαι. kareoveic Óat, sed αἱ ἃ m. 
rec. superscripto, M P. 


25 


30 


38 


C. IX. s. 47, 48.] 


PAEDAGOGUS. 


365 


λούειν δὲ δεῖ μάλιστα μὲν τὴν ψυχὴν καθαρσίῳ λόγῳ, 


Ν N ^ x » » M b! Ν » M , , 
καὶ TO σῶμα δὲ ἐσθ᾽ ὅτε διὰ τὴν agi τὴν ἐπιφυομένην 


» ^ , ^ , 9. 325. of NONE. , ^ 7, 
αὐτῷ, οὐ μὴν ἀλλ ἐσθ᾽ ore καὶ ὑπεκλύειν rovs καμάτους. 


ςς 3. ἃ N e ^ ^ * ^ e N 935 
οὐαὶ yap ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταὶ, 


Ν € /, [44 [74 e / » /, , 
φησὶν O KUpLOS, "OTL ομοιοὶ ἐστε τάφοις κεκονιαμενοίς, 


ἔξωθεν ὁ τάφος φαίνεται ὡραῖος, ἔνδον δὲ γέμει ὀστέων 


^ EY ’ὔ’ » 7 95» 
vekpov καὶ πασηὴς ἀκαθαρσίας. 


48. Καὶ πάλιν τοῖς αὐτοῖς φησιν 


ςς 3458 e ^ e 
QOUGL UVP, OTL 


καθαρίζετε τὸ ἔξω τοῦ ποτηρίου καὶ τῆς παροψίδος, ἔνδο- 


0 Ν / , / , ^ NA 1f. 
εν δὲ γέμουσιν ἀκαθαρσίας, καθάρισον πρῶτον TO ἔνδον 


^ / e / N A93) / 49 "S A 
τοῦ ποτηρίου, ἵνα γένηται καὶ TO ἔξωθεν καθαρόν." τὸ μὲν 


5 » Y ^ ^ 3 / Ν e / 
οὖν ἄριστον λουτρὸν τῆς Ψυχῆς ἀποσμῆχει rov ῥύπον kai 


ἐστι πνευματικὸν, ἐφ᾽ οὗ διαρρήδην ἡ προφητεία λέγει: 


ée 3 ^ 7 N ec 7. ^ e^ EY ^ / 
€K7TÀAvvVEL KUptos TOV βῦπον τῶν υἱῶν Καὶ TOV θυγατέρων 


» ^ bY ^ N - , /, 9 σὰ 49 X - 
Ισραηλ, καὶ καθαριεῖ τὸ αἷμα ἐκ μέσου avTOv," τὸ αἷμα 


^ , / * ^ ^ N / hj 
τῆς ἀνομίας καὶ τῶν προφητῶν τοὺς φόνους. kai TOV 


, ^ /, » 7] e , , 
τρόπον τῆς καθάρσεως ἐπήγαγεν o Aoyos εἰπτών᾽ 


» 
[14 ἐν 


7 7 ἈΝ » 4 / v N ^ 
πνεύματι κρίσεως καὶ ἐν πνεύματι καύσεως" TO δὲ ToU 


/ N s * N / [v4 , , 
σώματος TO σαρκικὸν Kai διὰ μόνου ὕδατος ἀποπλύνεται, 


, ^ /, J ^ 
καθάπερ ἐν ἀγροῖς πολλάκις γίνεται, ὅπου βαλανεῖον 


, » 
OUK ἐστιν. 


2. ἄσιν (i.e. τὸν ῥύπον, τὴν dka- 
θαρσίαν) Cobetus Mnemos. vol. 11. 
p. 336. pro ἄσην. ἀηδίαν in marg. 
B et F. ἀηδίαν E in textu, utroque 
etiam in margine adsceripto. Verba 
διὰ τὴν ἄσην---ἔσθ᾽ ὅτε in marg. ha- 
bet M. 

4. Matth. xxiii. 27. 

6. ἔνδον] ἔνδοθεν BR. 


8. Matth. xxiii. 25 sq. 

1 4. lesai. iv. 4. 

lb. ἐκπλυνεῖ] ἐκπλύνει V, non F. 
ἐκπλύνεῖϊ, duplici aecentu, M. 

I9. ἀποπλύνεται Hoeschelius pro 
, ^ ^ 
ἀποπληροῦται. In N πληροῦται. 

20. πολλάκις γίνεται] γίνεται πολ- 


λάκις MP. πολλάκις ἃ m. sec. habet 
F. 


IO 


I5 


20 


900 CLEMENTIS [ Lis. III. 


ΚΕΦ. I. 


/ ^ ^ 
"Ort καὶ γυμνάσια ἐγκριτέον τοῖς κατὰ λόγον βιοῦσιν. 5ο 


, N ^ 3 / ^ ^ 
49. Μειρακίοις δὲ γυμνάσιον ἀπόχρη, κἂν βαλανεῖον 
e^ * N N ^ ^ 5 ’ hj ^ 
παρῇ" καὶ yap καὶ ταῦτα τοῖς ἀνδρασιν παντὸς μᾶλλον 
Ν ^ ^ 3 - 3 ^ » », Ψ / 
5 πρὸ τῶν λουτρῶν ἐγκρῖναι ov φαῦλον ἰσως, ἔχοντά TL 
y ^ y Χ 7 / 
χρήσιμον τοῖς νέοις πρὸς ὑγίειαν, σπουδὴν τε kai φιλοτι- 104 5. 
5 , 5, 3 7] , 5 N ἈΝ » /, 
283 P. μίαν évriÜévra, οὐχὶ εὐεξίας μόνον, ἀλλὰ καὶ εὐψυχίας 
^ ^ N , y ^ ^ , 
ἐπιμελεῖσθαι, ὃ δὴ γινόμενον ἄνευ τοῦ τῶν κρειττόνων 
y , ^ , « 3 , /, »« 5 
ἔργων ἀποσπᾶσθαι χάριεν καὶ ovk ἀλυσιτελές. οὐδὲ €v- 
^ Ψ ^ X X ^ /, N 
το ταῦθα ὑπεξαιρετέον τῆς κατὰ τὸ σῶμα διαπονήσεως τὰς 
^ 5 , , ϑ v y N 7 y 
γυναῖκας, ἀλλ᾽ ovk ἐπὶ πάλην καὶ δρόμους παρακλητέον 
^ N » e / Ν ^ 
αὐτὰς, ταλασιουργίᾳ δὲ γυμναστέον καὶ ἱστουργίᾳ kal τῷ 
^ ^ , 9 tZ » v , ^ 
παραστῆναι τῇ πεττούσῃ, εἰ δέοι. ἔτι δὲ αὐτουργικῶς 5 
Ν ^ [4 N ^ Ὁ 7 
προκομίζειν χρὴ ἐκ τοῦ ταμιείου τὰς γυναῖκας ὧν δεόμεθα 
Ν ^ 7 ^ 3 , » 5 A e ΣῸΝ N 
rg Καὶ τῷ μύλῳ προσελθεῖν ovk αἰσχρὸν αὐτὰς" οὐδὲ μὴν 
N » 3 1 ^ “ ^ £y , AN » 
περὶ rovrov ἀσχολεῖσθαι, ὅπως θυμῆρες ἢ r&vÓpi, ὄνειδος 
, ^ ^ ^ ^ , N Ν. IN » 
οἰκουρῷ γαμετῇ καὶ βοηθῷ. εἰ δὲ καὶ στρωμνὴν ἀνατι- 
7s ὃ 3 € ^ EY ^ 3 ξ ὃ ^ ^ , 
νάξαι δί αὑτῆς καὶ ποτὸν ὀρέξαι διψῶντι τῷ γεγαμηκότι 
»ἷ 7 7 ^ / 
καὶ ὄψον παραθείη, εὐσχημονέστατα pévràv καὶ εἰς σὼ- 
7 ἊΝ 7 ^ € 
20 φρονα ὑγίειαν γυμνασθείη, τὴν τοιαύτην γυναῖκα ὃ παιδα- 
Ν 7 ^ b /z , ^ N , 
γωγὸς ἀποδέχεται, * ἢ τοὺς πήχεις ἐκτενεῖ eig τὰ χρήσιμα, το 


τὰς χεῖρας δὲ αὑτῆς ἐρείδεται εἰς ἄτρακτον, χεῖρας δὲ αὑτῆς 


2. ἐγκριτέονν MP, ut Canterus. Mnemos. vol. 11. p. 335. 


ἐκκριτέον ceteri, , , 16. τοὔψον Cobetus. τὸ ὄψος M. 
5. ἐγκρῖναι] ἐγκρίνεται Pal. τὸ ὕψος ceteri. Error ex crasi or- 
ib. φαῦλον] φαύλων R. tus, de quo dixi supra ad p. 21. 
* 9. χάριεν] χαρίεν MV. Recte vertit Hervetus “ (m co- 
ib. ἐνταῦθα] Legebatur ἐνταῦθα δέ. qwendo obsonio versari." Paullo 
δὲ supra versum habent MP. post ὄψον παραθείη. 
I0. ὑπεξαιρετέον] ὑπεξαιρητέον MT, 20. γυμνασθείη] γυμνασθήει MV, 
sed e superscripto. non F. 
12. ταλασιουργίᾳ] ταλασιουργίαν 21. Proverb. xxxi. 19 sq. 
N ib. ἣ eodices, non ἢ ut V. 


I 4. δεόμεθα pro δεοίμεθα Cobetus 22. αὑτῆς P pro αὐτῆς. 


Ib 


20 


9C X. 49, 50] 


PAEDAGOGUS. 961 


ὃ 7 É 7 X δὲ Js y ^ $5 ^ 4t 
ιἡνοιξεν πένητι, καρπὸν δὲ ἐξέτεινεν πτωχῳ, τὴν μαλιστα 
ὃ J 3 3 ph 0 Ó X /, Y , e ^ 
ιακονίαν οὐκ ἐπησχυνθὴ ζηλώσασα Σαρραν ὑπουργῆσαι 
^ € , 9 N y ALTE NT ςς ^ EY 
rois ὁδοιπόροις. εἶπεν yap avro Αβρααμ “ σπεῦσον καὶ 
, , / " s / , / 49 
φύρασον τρία μέτρα σεμιδάλεως καὶ ποίησον ἐγκρυφίας. 
N 7] 7 5) ΄ 
“ Ῥαχὴλ δὲ ἡ θυγάτηρ Λάβαν ἤρχετο᾽ φησὶ “ μετὰ τῶν 
να ^ N se δι 3» » ^ N 
προβάτων τοῦ πατρὸς αὐτῆς. καὶ οὐκ ἤρκει ταῦτα, ἀλλὰ 


ς αὕτη γὰρ ἔβο- 


N » / , / Ζ ς 
τὴν ἀτυφίαν ἐκδιδάσκων προσεπήγαγεν 


Ν ἥ ^ N » UN 359 
σκεν τὰ πρόβατα τοῦ πατρὸς αὑτῆς. 
Ν / e e Ν Dh my , P 
5o. Kei μυρία ὅσα αἱ γραφαὶ ὀρέγουσιν εὐτελείας 
σ , N ^N / , 
ἅμα καὶ αὐτουργίας, πρὸς δὲ καὶ γυμνασίων ὑποδείγματα" 
3 ^ N e N Ἂς N / , e N Ἂς 
ἀνδρῶν δὲ οἱ uev γυμνοὶ καὶ πάλης μετεχόντων, οἱ δὲ καὶ 
7 ^ ΄- ,ὔ N / v 5 e 
σφαίρῃ τῇ μικρᾷ παιζόντων τὴν φαινίνδα παιδιὰν ἐν ἡλίῳ 
᾽ » / 3 /, , 
μάλιστα, ἄλλοις ὁ περίπατος αὐτάρκης ἀγρόνδε βαδιζου- 
^ y ^ S. ͵ ey 
σιν ἢ εἰς ἄστυ κατιοῦσιν. εἰ δὲ kai σκαπανὴς ἁψαῖιντο. 
N ^ / ; * / 
οὐκ ἀγεννὲς τοῦτο παρεμπόρευμα oiKovopukov γυμνασίου 
^ 5 s N ^ m 32 v 5 ^ ἃ 
γεωργικοῦ. ἀλλὰ γὰρ μικροῦ δεῖν ἐλαθέν με εἰπεῖν ὃ 
Ν ^ 7 » c / δι 
Πιττακὸς ἐκεῖνος, ὅτι ἥληθεν ὁ Μυτιληναίων βασιλεὺς 
Lej / / ἊΝ b! ^ 
ἐνεργῷ γυμνασίῳ χρώμενος. καλὸν δὲ kai ὕδωρ ἀνιμῆσαι 
^ / - c N / AN 
δ αὑτοῦ καὶ ξύλα διατεμεῖν, ois αὐτὸς χρήσεται. ako 
NA" 23 / ἊΝ , /, N / ^ 
δὲ ἐποίμαινεν τὰ πρόβατα Λάβαν τὰ ὑπολειφθέντα, σημεῖον 
y N (OA 7 » /, ^ 
ἔχων βασιλικὸν ῥάβδον στυρακίνην ἐναλλαττειν μελετῶσαν 
N ^ ^ Ν / ^ 7] ^ 5 
διὰ τοῦ ξύλου ἐπὶ ro βέλτιον τὴν φύσιν. πολλοῖς δὲ ἐσθ᾽ 
7 N * ^ L4 d £ 
ὅτε καὶ TO γεγωνὸν τῆς ἀναγνώσεως γυμνασιὸν ἐστιν. 
I. ἐξέτεινεν FMP. ἐξέτεινε V. 
3. ᾿Αβραὰμ FM N. ὁ 'Afpaày V. 


ib. Genes. xviii. 6. 
εἰ Ihg.uxiE δ. 


I4. ἅψαιντο] Litera v ab corr. 
inserta in P. 

17. ἤληθεν] ἦλθεν F, sed in marg. 
ὅτι ἤλεθεν : unde ἤλεθεν V. ἦλθεν 
etiam DBNR. Pal. 


10. ὑποδείγματα] ὑ in litura P. 

II. οἱ μὲν] οἵ re M. οιοί re (sic) P. 

lb. μετεχόντων MPV. μετεχέτωσαν 
BFNR et margo P. 


12. παιζόντων] π᾿ εζόντων F. 

ib. φαινίνδα] Libri φενίνδα. Cor- 
rectum ex aliorum scriptorum lo- 
cis qui in Thesauro appositi sunt 
B. h.v: 


ἤληθεν M, ut 
Sylb. 

ib. Μυτιληναίων scripsi pro Mirv- 
ληναίων. 

I9. αὑτοῦ Potterus pro αὐτοῦ. 

ib. αὐτὸς Sylb. pro αὐτοῖς. 

21. Cf. Genes, xxx. 37. 

23. yeyovóv BFNPR. Pal. yeyo- 
vós M. yeyovós pr. P et V. 


5 


IO 


-- 
15 


284 P. 


20 


368 CLEMENTIS [Irs. HT. 


- N ’ὔ N , ^ , 
51. Kai δὴ ra ye καὶ κατὰ πάλην, ἣν ἐνεκρίναμεν, e 
N / » , ^ v , N 
μὴ φιλονεικίας ἀχρήστου παραλαμβανέσθω χάριν, εἰς δὲ 25 
/ ^ 5 
ἱδρώτων ἀνδρωδῶν ékkpigets" kal οὔτι ye τὸ ἔντεχνον 
/ ἈΝ , N » v. N N 9. 120 3 ^ 
διαπονητέον, TO ἐπιδεικτικὸν αὐτῆς, τὰ δὲ ἀπὸ ὀρθῆς 
/, 3 9 3 7 Ν ^ EY ^ 39 / 
5 πάλης, ἀπ᾿ αὐχένων kal χειρῶν καὶ πλευρῶν ἐξειλήσεως" 
/, N /, , L4 
κοσμιωδεστέρα γὰρ καὶ ἀνδρωδεστέρα μετ᾽ εὐσχήμονος 
ec € , ΄ ΄ e , 
ῥώμης ἡ τοιαύτη διαπόνησις ὑγιείας ἕνεκεν εὐχρήστου καὶ 
/, , i] Ν 
ὀνησιφόρου παραλαμβανομένη: οἱ δὲ ἄλλοι λοιπὸν οἱ 
^ 3 , 4 » /, 
γυμναστικῆς ovK ἐλευθέρων στάσεων μελέτην καταγγέλ- 
^ N ^ /, /, e N 
10 λοντες. πανταχοῦ δὲ τοῦ μέτρου στοχαστέον. ὡς yap 39 
, / € ^ y Ν N N /, 
πόνους σιτίων ἡγεῖσθαι ἄριστον, οὕτως TO ὑπέρ TO μέτρον 
^ /, ^ . , , 3 
πονεῖν καὶ κάκιστον καὶ κοπῶδες καὶ vOoGOTOLO0V. OUT οὖν 
, x 5 N N ^ 
. πανταπασιν ἀργὸν εἶναι χρὴ οὔτε μὴν παντελῶς ἐπίπονον. 
Ψ s ^ ^ - 7 
καθάπερ γὰρ ἐπὶ τῆς τροφῆς διεξεληλύθαμεν, παραπλη- 
^ ^ Ν € / /, 
15 σίως ἐν πᾶσι kai πανταχοῦ ov πρὸς ἡδυπάθειαν τετράφθαι 
EY 3 , N / ΕἾΔ. 3 Ν N 3 y M 
καὶ ἀκόλαστον χρὴ δίαιταν οὔτ᾽ αὖ πρὸς τὴν ἐναντίαν τὴν 
» , N N N / NN » ^ IY 
ἄκρατον, ἀλλὰ τὴν μεταξὺ τούτων τὴν ἐμμελῆ τε καὶ 
7 EY * e 7] 7 d b 
285P.go(0pova καὶ kaÜapav ekarépas κακίας, τρυφῆς τε καὶ 38 
φειδωλίας. 
/ ' / / e 
20  5$2. Ἢδη δε, ὡς καὶ πρόσθεν εἰρήκαμεν, ἄτυφον ἡ 
, 7’ Ν e , [4 b 
avrapkKeux γυμνάσιον kai TO ὑποδησασθαί τινα αὐτὸν 
e ^ IN * , , N , N eN * * , 
αὑτῷ καὶ TO ἀπονίψασθαι Tro ποδε, πρὸς δὲ koi τὸ ἀλη- 
Ψ / 3 ^ Cu N N ^ N , N 
λιμμένον λίπα ἀνατρῖψαι avrov: TO δὲ καὶ τὴν ἀμοιβὴν 
N » , ^ C / 3 N Ν ^ 
τὴν ἴσην ἀνταποδοῦναι TQ τρίψαντι ἐναλλὰξ καὶ τοῦτο 
, ^ Ἂν /, * ^ 
25 δικαιοσύνης ἐστὶ κοινωνικῆς TO γυμνάσιον καὶ παραδαρθεῖν 
/ ^ EY e ^ * 7 EY 
φίλῳ νοσοῦντι καὶ ὑπουργῆσαι μὴ δυναμένῳ kai παρα- 
θ ^ ὃ * Θ 5 ^ 2 "AB X 
εἶναι δεομένῳ. καὶ παρέθηκεν αὑτοῖς, φησὶν, paa. 


^ Ν » CON ^ / N » 3 4 
τοῖς τρισὶν ἀριστον ὑπο τὸ δένδρον καὶ παρέστη ἐσθίουσιν 40 


- 


I. évekptvauev] ἀνεκρίναμεν M. lb. ἀληλιμμένον] ἀληλειμμένον BR. 
2. ἀχρήστου] ἀχρήστους M. 23. αὑτὸν BF M. αὐτὸν V. 

7. ὑγιείας] ὑγείας FP. 25. παραδαρθεῖν] παραδραθεῖν BR. 
I3. οὔτε μὴν scripsi pro οὐδὲ μήν. 28. Genes. xvin. 8. 


22. αὑτῷ F pro αὐτῷ. 


45 


50 


105 5. 


C.XI.5.531—54] ^ PAEDAGOGUS. 369 


' » ^ x € 4 7 e ^ , , ^ , N ^ 
αὐτοῖς. καὶ ἡ ἀλεία, ὡς τῷ llerpe, εἰ σχολὴν ἀπὸ rov 


» / ^ , ᾿ς 7 37 “ N 
ἀναγκαίων τῶν ἐν λόγῳ μαθημάτων ἄγοιμεν. αὕτη δὲ 
ES ^ , [4 , ^ ^ 4 
βελτίων ἡ &ypa, ἣν ἐχαρίσατο ὃ κύριος τῷ μαθητῇ, καθα- 
, ^ 3 » € /, , 
περ ἰχθῦς δὶ ὕδατος ἀνθρώπους ἁλιεύειν διδαξας. 


ΚΕΦ. IA. 
᾿Επιδρομὴ κεφαλαιώδης τοῦ ἀρίστου βίου. 
53. Διὰ τοῦτο καὶ τὸ χρυσοφορεῖν καὶ τὸ ἐσθῆτι 
μαλακωτέρᾳ χρῆσθαι οὐ τέλεον περικοπτέον, χαλινωτέον 


δὲ ᾿ LÀO ^ € ^ ἃ 9 v Je δί € ^ 
€ τὰς ἀλογοὺυς τῶν ὁρμῶν, μὴ εἰς τὸ αβροδίαιτον ἡμᾶς 


ἊΣ ,ὔ /, ΟΝ ^ ^ 3, 177 , / 
ενσείσωσιν φέρουσαι ὑπὸ πολλῆς τῆς ἀνέσεως ἐξαρπά- 


a N N € N , / 5 / ^ 
σασαι" δεινὴ γὰρ ἡ τρυφὴ εἰς κόρον ἐξοκείλασα σκιρτῆσαι 
* J *N e / v Ν 
καὶ ἀναχαιτίσαι καὶ τὸν ἡνίοχον καὶ τὸν παιδαγωγὸν 

» 7 ^ /, N Crus » 
ἀποσείσασθαι, ὃς πόρρωθεν ἀνακόπτων τὰς ἡνίας ἄγει καὶ 
4 ^S / N e N D] / Ν » 
φέρει πρὸς σωτηρίαν TOv ἵππον rov ἀνθρώπειον, τὸ ἄλογον 
΄, ^ ^ N TE N SQ ES 9 / 
μέρος τῆς ψυχῆς TO περὶ ἡδονὰς καὶ ὀρέξεις ἐπιψόγους 
Ν / N / NCES A^ / S N y 
καὶ λίθους kai χρυσίον καὶ ἐσθῆτα ποικίλην καὶ τὴν ἄλλην 
b! 3 / , ^ ’ , ^ » N 
χλιδὴν ἐκθηριούμενον- ἐκεῖνο μάλιστα ἐν νῷ ἔχοντας TO 
9 7 e / N * ^ ^ 5», 
εἰρημένον ἁγίως * ry» ἀναστροφὴν ὑμῶν ἐν τοῖς ἐθνεσιν 
» N e e ^ ^ [4 
ἔχοντες καλὴν, ἵνα ἐν ᾧ καταλαλοῦσιν ὑμῶν ὡς κακο- 
^ ^ ^ » /, /, M 
ποιῶν, ἐκ τῶν καλῶν ἔργων ἐποπτεύσαντες δοξάσωσι TOV 


δ᾽... ͵ Bake sf T IS ^ ^ ^ 
cov." δίδωσιν οὖν ἡμῖν ὁ παιδαγωγὸς ἐσθῆτι χρῆσθαι τῇ 


I. Joanh. xxl. 2. 

4. δὲ MP. διὰ V. 

ib. Matth. iv. 18, 19. 

6. ᾿Επιδρομὴς---- βίου] In Pal. titu- 
lus est Κλήμεντος περὶ τοῦ ἀληθινοῦ 
κάλλους λόγος γ΄. qui verius ad pri- 
mum hujus libri eaput pertinet. 
SYLB. Eadem inscriptio est in 
ΒΗ, et codice Veneto 652., de quo 
dixi in Praefatione : in fine hujus 


'capitis in N. 


8. μαλακωτέρᾳ] μαλθακωτέρᾳ Ν. 
μαλακωτέρᾳ est infra p. 287. 

IO. ἐνσείσωσιν Ῥ. ἐνσείσωσι ce- 
teri. 


ib. ἐξαρπάσασαι] ἐξαρπάσαι F. σα 
supra versum P ἃ m. rec. 

II. ἐξοκείλασα] ἐξωκείλασα MV et 
pr. P, non F. 

I4. ἀνθρώπειον Ν et correctus M. 
ἀνθρώπινον ceterl, nisi quod ἀνθρώ- 
πίον, « in εἰ mutato a m. rec., P. 

17. ἐκθηριούμενον͵ ἐκθησαυριούμενον 

jd: 

ib. ἔχοντας Sylb. pro ἔχοντες. 

18. Petr. I n. 12. 

ib. ἐν τοῖς---ὡμῶν om. N. 

I9. καταλαλῶσιν 


BFR. 


καταλαλο ὑσιν] 


ΒΡ 


IO 


15 


20 


5 
280 P. 


IO 


310 CLEMENTIS [Lis. III. 


AL E / δὲ ^ x ^ e ῇ ej Ἂ / 
T), xpo« δὲ τῇ λευκῃ; os προειρῆηκαμεν, ta μὴ τέχνῃ 
A » , δὲ 7 3 / ^ [74 
ποικιλλομένῃ, φύσει δὲ γεννωμένῃ οἰκειούμενοι πᾶν ὅσον 

» S N ^ 2 4 / » 
ἀπατηλὸν kai τῆς ἀληθείας καταψευδόμενον παρωσάμενοι 
^ / Ἂν , ^ , » 

TO μονότροπον καὶ μονοπρόσωπον τῆς ἀληθείας ἀσπα- 
, I4 / , / / ^ , 
σώμεθα. ἁβροδίαιτον ἐπονειδίζων νεανίαν ὁ Σοφοκλῆς λέγει 

γυναικομίμοις ἐμπρέπεις ἐσθήμασιν. 


e N / Ν ΄ ἢ. [4 N b 
ὡς γὰρ στρατιώτου καὶ ναύτου καὶ ἄρχοντος, οὕτως δὲ καὶ 
p. 4 5 * 
σωφρονὸς ἐστιν οἰκεία στολὴ ἡ ἀπερίεργος καὶ εὐσχήμων 
, 
καὶ καθάριος. | 
II 5.᾽ι, )ὰ ἈΠ ΤῈ , ^ , b em λέ ὃ A 
54. liap o Καὶ O ἐν τῷ νόμῳ πέρι τῆς Aempas Oa 


/ ^ / Ν / N // € 
Μωυσέως τεθεὶς νόμος ro ποικίλον καὶ πολυστικτον ὡς 


20 


e ὭΣ £s. “ d , 
ovx ὅσιον ἀπωθεῖται ταῖς ποικίλαις τοῦ ὄφεως φολίσιν 
, * ^ 7 7 / /, 
ἐοικὸς. TOv γοῦν μηκέτι διηνθισμένον ποικιλίᾳ χρωμάτων, 

ej * 7 Ψ ἈΝ ^ y y 
ὅλον δὲ λευκωθέντα δ ὅλων amo κεφαλῆς ἄκρας ἄχρι 


Ξ ^ 3 / N 5 ^^ ej N A! , ἃς 
5 ποδῶν ἐσχάτων καθαρὸν εἶναι ἐθέλει, ἵνα κατὰ τὴν ἀπὸ 


^ /, , IN ^ ^ 
τοῦ σώματος μετάβασιν τὸ ποικίλον kal πανοῦργον τῆς 
/ y / N 
διανοίας μεθέμενοι πάθος τὸ ἀποίκιλτον καὶ ἀνενδοίαστον 
^ » / € ^ ) 7] ^ € b τὰ » 
τῆς ἀληθείας ἁπλοῦν ἀγαπήσωμεν χρῶμα. ὁ δὲ καὶ ἐν 
, » N /, ’ y ’ 
τούτῳ ἄρα ζηλωτὴς Μωυσέως ὁ πάντα ἄριστος Πλάτων 
e AN , 7 , δέ te b! λέ » , 
vQr)v ἐκείνην ἀποδέχεται, ἢ μὴ πλέον ἐργον πρόσεστι 
Ν 7 /, N M / ^ 4 
γυναικὸς σώφρονος, χρώματα δὲ λευκὰ πρέποντα ἂν eu) 
/ » / ^ ΄, ᾿ κ᾿ 
σεμνότητι καὶ ἄλλοθι, λέγει, καὶ ἐν ὑφῇ: βάμματα δὲ μὴ 
Ψ , » ἃ N b! /, , , 
προσφέρειν ἀλλ ἢ πρὸς τὰ πολέμου κοσμηματα. εἰρηνι- 


^ 3 , ^ /, Ν , 
κοῖς ἄρα ἀνθρώποις καὶ φωτεινοῖς κατάλληλον τὸ λευκόν. 


5. ἐπονειδίζων Sylb. in Indice pro 
évoveiüdi(ov. Idem vitium in loco 
Basihi M. vol. 3. p. 594. correxit 
L. Dindorfius in Thesauro vol. 3. 
p. 1923. 

ib. νεανίαν Potterus pro νεάνιδα. 

ib. Σοφοκλῆς] Fragm. 706. 

6. ἐμπρέπεις P. ἐμπρεπεῖς ceteri. 
Similiter Euripides in Antiopa 
apud Platon. Gorg. p. 485. yvvac- 
κομίμῳ διαπρέπεις μορφώματι. 


Io. Cf. Levit. xiii. xiv. 

II. ὡς οὐχ Sylb. pro οὐχ ὡς, nisi 
ὡς ἀνόσιον Scribendum sit. 

18. χρῶμα om. BR. Pal. 

I9. Πλάτων] Leg. 12. p. 956. 
verbis paullo aliis. 

21. σώφρονος, χρώματα] σώφρονος 
χρῶμα. τὰ BR. 

22. ὑφῇ βάμματα δὲ μὴ] ὑφῆ δὲ 
βάμματα μὴ libri. Correctum ex 
Platone. 


μα 


e^ 


C.XI.s.54—56.]] | PAEDAGOGUS. 871 


ε 3 Ν e^ /, y m ^ 
55. Qs οὖν τὰ σημεῖα ἐγγυτάτω ὄντα τῶν αἰτιῶν 
7 / ^ Ν 7 N ^ , , 
παρόντα σημαίνει, μᾶλλον δὲ δείκνυσι τὴν τοῦ ἀποτελέ- 
e - Ν N ^ Ἁ 
σματος ὕπαρξιν, οἷον καπνὸς μὲν πῦρ, εὔχροια δὲ καὶ 
E / CE. e Y 9L κεν 5 e ΄ N 
εὐσφυξία ὑγίειαν, οὕτως καὶ map ἡμῖν ἡ τοιάδε στολὴ 
^ » b L4 , / , N * 
τοῦ ἤθους τὴν κατάστασιν ἐνδείκνυται. καθάριος δὲ καὶ 5 
» * e / , EY e Y / e , s 
20 ἀφελὴς ἡ σωφροσύνη, ἐπεὶ ἡ μὲν καθαριότης ἕξις ἐστὶν 
N ^ ^ ^ 
παρασκευαστικὴ διαίτης καθαρᾶς kal ἀμιγοῦς αἰσχροῖς, ἡ 
δὲ 5 / [74 , b ^ ^ e N M 
€ ἀφέλεια ἕξις ἀφαιρετικὴ τῶν περιττῶν. ἡ δὲ στερεὰ 
5, N * / e » 3 7 M ^ N , 
ἐσθὴης kai μάλιστα ἡ ἀγναῴφος ἀποστέγει τὸ θερμὸν ro ἐν 
^ / , [4 , CR Wer 5» M / e 19 Χ 
τῷ σώματι, οὐχ ὅτι ἐν αὑτῇ ἔχει τὴν θερμότητα ἡ ἐσθὴς, το 
ἀλλ᾽ e L N 3 ^ / 75 ^ 3 / b 
ὅτι τὴν ἐν TO σώματι ἐξιοῦσαν ἀναστρέφει kai 
΄ D » L4 , N NI 5 / 
πάροδον αὐτῇ ov παρέχει, eL δὲ καὶ ἐμπέσοι τις, συλλα- 
^ 3 N e^ 7 ^ 3 ^ ^ 
βοῦσα αὐτὴν ἐν αὑτῇ ἔχει, καὶ vm αὐτῆς θερμανθεῖσα 
» ’ N ^ ^ ^ /, , 
ἀντιθερμαίνει τὸ σῶμα, δὲ ὃ καὶ χειμῶνος μάλιστα ταύτῃ 287P. 
/, » N [4 , 7 A e , ’ὔ’ 
25 χρηστέον. εὔκολος δὲ αὕτη, εὐκολία δέ ἐστιν ἕξις ἀπέ- τ: 
b! ^ δ Ν , N , , 
ριττος προσδεκτικὴ τῶν πρὸς τὸ ἀνελλιπὲς ἐξαρκούντων 
Ν ^ Ν ^ / / 
εἰς TOV κατὰ λόγον TOV ὑγιῆ καὶ μακάριον βίον. 
, N Ν € hi ^ ^ ^ EY m 
56. Κεχρήσθω δὲ koi ἡ γυνὴ τῇ λιτῇ στολῇ koi τῇ 
"Ὁ / N ^ ^ ^ , b N 
σεμνῇ:. μαλακωτέρᾳ δὲ μᾶλλον ἢ προσῆκεν ἀνδρὶ, πλὴν 
[4 / / ^ , 
ov τέλεον ἀπηρυθριακυίᾳ, οὐ διαρρεούσῃ τῇ μαλακότητι. 20 
»y δὲ e 9 θη € X 2À / / , 
ἐστων δὲ αἱ ἐσθῆτες ἁρμοόζουσαι ἡλικίᾳ, προσώπῳ, τόποις, 
, 5 7 5, 7 b Ὁ € ^ € 
φύσει, ἐπιτηδεύμασιν. ἐνδύσασθαι yap παγκάλως 0v 0 
^ , , X N , ^ 
3o θεῖος ἀπόστολος συμβουλεύει rov Χριστὸν Ἰησοῦν, koi 
^ ^ / N ^ 7 
τῆς σαρκος πρόνοιαν μὴ ποιεῖσθαι εἰς ἐπιθυμίας. κωλύει 


s /, N 7, / Y N ^ ἤρα 
δὲ βιαζομένους τὴν φύσιν ὁ λόγος τοὺς λοβοὺς τῶν ὠτίων 25 


I. αἰτιῶν BER. αἰτίῶν Ρ. αἰτίων ib. ἀνελλιπὲς] ἀνελλειπὲς pr. P. 
MV. 17. κατὰ λόγον Potterus pro «a- 

4. ὑγίειαν] ὑγείαν F. et ὑγείας p. τάλογον. 
3:014. Ἔ 18. καὶ om. Ν. | Ms 

5. καθάριος----καθαριότης P, utro- 20. ἀπηρυθριακυίᾳ Scripsi pro ἀπη- 
que εἰ ἃ 1n. rec. ρυθρηκυίᾳ. 

IO. αὑτῇ SCrlpsi pro αὐτῇ. 21. ἡλικίᾳ] τῇ ἡλικίᾳ BR. 

13. αὑτῇ FP. αὐτῇ V. ib. τόποις Potterus pro τύποις.. 


16. τῶν πρὸ MNP. Aberat τῶν. 24. Cf. Rom. xiii. 14. 
Bba 


91A CLEMENTIS [Lis. 111: 


» N 7 M SN N. N e^ ej ^ E] ^ 
τιτρᾶναι. διὰ Ti γὰρ οὐχὶ καὶ τὴν Diva; iva δὴ κἀκεῖνο 
λ θη ἊΝ , , ςς e 3 y 5 e AS ΘᾺ e 
πληρωθῇ ro εἰρημένον “ ὥσπερ ἐνώτιον ἐν ῥινὶ vos, οὕτως 
΄ » / ^ 5 eg 
γυναικὶ κακόοφρονι κάλλος." καθόλου γὰρ εἴ τις ἡγεῖται 
^ Ü / 1 ΄, , EY / e δὲ 2. ,ὕ 
κοσμεῖσθαι χρυσίῳ, ἐλάττων ἐστὶν χρυσίου, ὁ δὲ ἐλάττων 
7 » /, ^ / EY ^ 
5 χρυσίου οὐκ ἔστι κύριος αὑτοῦ. ἀκοσμότερον δὲ ὁμολογεῖν 
e N Ἀν ΠΟ ^ / , ^ 5, 5 /, 
ἑαυτὸν καὶ ἥττονα τοῦ Λυδίου ψήγματος πῶς οὐκ ἀτοπὼ- 
E » 3 N ^ / / ^ Ν ^ 
τατον ; καθάπερ οὖν καὶ TO χρυσίον μιαίνεται τῆς συὸς τῇ 35 
» , ^ ev Ν * , , [r4 
ἀκαθαρσίᾳ τῷ ῥύγχει τὸν φορυτὸν ἐκταρασσούσης, οὕτως 
3 / e / e N ^ 
ἀσελγαΐνειν αἱ τρυφητικώτεραι ὑπὸ τῆς περιουσίας ἐπαι- 
΄ N /, N LU bI 
ro ρόμεναι τὸ κάλλος τὸ ἀληθινὸν καθυβρίζουσιν ἀφροδισίων 
μολυσμοῖς. 
/ 5 ^ y». 3. χὰ 
57. Δίδωσιν οὖν αὐταῖς δακτύλιον ἐκ χρυσίου, οὐδὲ 
^ , , 3 , 5 A , » N » 
τοῦτον εἰς κόσμον, ἀλλ εἰς τὸ ἀποσημαίνεσθαι τὰ οἴκοι 
"ὍΣ » N N 3 7] ^ 5 » 5 ^ e 
φυλακῆς ἀξία διὰ τὴν ἐπιμέλειαν τῆς olkovpías. εἰ γὰρ οἱ 
7 Sy [4 ΣῸΝ ^ , "7 
15 πάντες ἦσαν παιδαγωγούμενοι, οὐδὲν τῶν σφραγίδων ἐδει 
3 $353 » / Ἂς , ^ Ν ^ , x N 
ἐπ᾿ ἰσης ὄντων δικαίων kal οἰκετῶν καὶ δεσποτῶν, ἐπεὶ δὲ 4o 
ς M e X 
ἡ ἀπαιδευσία πολλὴν ἐνδίδωσι ῥοπὴν εἰς ἀδικίαν, adpa- 
,ὔ , , yt Ὁ ^ ^ / 
γίδων ἐδεήθημεν. ἀλλ᾽ ἐστιν οὗ καθυφεῖναι τοῦ τόνου 
/ * » * cd y ^ 5 , 
καιρὸς. kal yap ἐσθ᾽ ore συγγνωστέον ταῖς οὐκ εὐτυχού- 
v ΄, / N » * N N 3 Ἐν» 
20 σαίς περὶ γάμον σώφρονα kai τανδρὸς διὰ τὴν ἀρέσκειαν 
/ 7 N ^ € Ν 
288 Ῥ.- κοσμουμέναις. ὅρος δὲ αὐταῖς ἐπικείσθω ἡ πρὸς μόνους 
N € ^ 2, / BIN N , , / 
τοὺς ἑαυτῶν ἀνδρας φιλοτιμία. ἐγὼ μὲν ovk ἐβουλόμην 
N N /, , ^ N ΄ N 
τὴν σωματικὴν εὐπρέπειαν ἀσκεῖν avras, ἐπάγεσθαι δὲ 
N / / » e. Ἂς 7 
τοὺς γήμαντας φιλανδρίᾳ σώφρονι, βιαστικῷ καὶ δικαίῳ 45 
/, b! , ^ / Ἂς N 
25 φαρμάκῳ, πλὴν ἀλλ᾽ ἐπεὶ δυστυχεῖν βούλονται τὴν ψυχὴν, 
/ , ^ » ^ , 7 N , / 
προκείσθω αὐταῖς, eL γε σωφρονεῖν ἐθέλοιεν, τὰς ἀλόγους 


* ^ 9 ^ J. , 
ὁρμὰς kai ἐπιθυμίας τῶν ἀνδρῶν καταπραῦνειν ἠρέμα. 


2. Proverb. xi. 22. χούσαις ceterl, sed εὖ superscripto 

5. αὑτοῦ MP. αὐτοῦ V. in R et a m. rec. in P. 

8. φορυτὸν M. φωρυτὸν PV. v in 20. ἀρέσκειαν] ἀρεσκίαν Pal. et, 
litura P. eraso εἰ, P. 

9. τρυφητικώτεραι] τρυφικώτεραι 27. ἀνδρῶν] παθῶν BR. Pal. 
BFR. Conf. ad. p. 384, 7. 10. ἠρέμα] ἡρέμα EF. 


19. εὐτυχούσαις B αὖ Sylb. ἐντυ- 


C.XLs.57—59]  PAEDAGOGUS. 918 


€ ^ N , N Θ᾿ ἘΝ Χ /, €. / ^ Ν 

ἡσυχῆ δὲ αὐτοὺς ἐπὶ τὴν λιτότητα ὑπακτέον τῷ πρὸς 

ὀλί N b / 39 ^ s N N 
yov πρὸς TO σωφρονέστερον ἐθισμῷ. TO γὰρ σεμνὸν 
z 5 7 ^ ^ , N 3 4 

κατάστημα ov προσθήκῃ τοῦ φορτικοῦ, ἀλλὰ ἀφαιρέσει 
^ ^ / 

TOU περιττοῦ περιγίνεται. 


, 3 ld / ^ ^ 
58. Καθάπερ οὖν ὠκύπτερα περικοπτέον τῶν γυναικῶν 


N / N NM , 5 / N N 
5o τὰ χρήματα τὰ τρυφητικα xavvorgras' αβεβαίους καὶ kevas 


106 Κ5. 


5 


3 ^ " Sy "e , /, 
ἐμποιοῦντα ἡδονᾶς, v ὧν ἐπαιρόμεναι Kol πτερούμεναι 
» E] /, ^ /, X hy /, 
πολλάκις ἀποπέτονται TOV γάμων. διὸ καὶ συστέλλειν 
b! ^ ^ / ^ /, 
χρὴ τᾶς γυναῖκας κοσμίως καὶ περισφίγγειν αἰδοῖ σώ- 

N ^ ^ N / hy 
ῴρονι, μὴ παραρρυῶσι τῆς ἀληθείας διὰ χαυνότητα. καλὸν 
Ἁ - ^ ^ / ^ ^ Ν 
μὲν οὖν ταῖς γαμεταῖς πεπιστευκότας αὐταῖς σφῶν τοὺς 
» δὰ Ὰ ^ , , ^ ^ 
ἄνδρας τὴν oiKovpiav αὐταῖς ἐπιτρέπειν βοηθοῖς εἰς τοῦτο 
ὃ ὃ £ , δὲ » δέ N € Xe , À / N 
εδομέναις, εἰ δὲ ἀρα δέοι kai ἡμᾶς ἐμπολιτευομένους kai 

y N ^ 3 , ἝΝ /, ^ 
ἄλλας τινὰς τῶν κατ᾽ ἀγρὸν διοικουμένους πράξεις, πολ- 
/ N N » ^ / e N , / 
Aakis δὲ καὶ ἄνευ γυναικῶν γενομένους ὑπερ ἀσφαλείας 
» / / / Ν € ^ , ^ / 
ἀποσφραγίζεσθαί τινα, δίδωσιν καὶ ἡμῖν εἰς τοῦτο μόνον 
^ ^ Ne 3» , / » , ἊΝ 
σημαντήῆρα, τοὺς δὲ ἄλλους ἀπορριπτέον δακτυλίους: ἐπεὶ 
* κόσμος κατὰ τὴν jp * οῦς φρονίμῳ παιδεία." 
οσμος᾽ κατὰ τὴν γραφὴν “ χρυσοῦς φρονιίμς 
e N ^ ^ ^ / ^ 
αἱ δὲ χρυσοφοροῦσαι τῶν γυναικῶν δεδιέναι μοι δοκοῦσιν, 
N ^ » 7 7] 3 ^ NN / ^ ^ 
p), ἢν ἀφέληταί τις αὐτῶν τὰ χρυσία, δοῦλαι νομισθῶσιν 


οὐ κοσμούμεναι. τὸ δὲ εὐγενὲς τῆς ἀληθείας ἐν τῷ φύ εἰ 
σμούμεναι. TO δὲ εὐγενὲς τῆς ἀληθείας σ 


λῴῷ N N , Co 3 ^, ἣν » ^ ἘΝ 
: KQ e Κατα ψυχὴν ἐξετα ομεένον OU τράσέει KL cv TOV 


10 


^ » N ^ / ^ 5 /, y oe o 

δοῦλον, ἀλλὰ τῇ γνώμῃ τῇ ἀνελευθέρῳ διακέκρικεν, ἡμῖν 

ἃ » p 5 / 3 N 5 e / ^ ^ 

δὲ ov φαίνεσθαι ἐλευθέροις, ἀλλὰ εἶναι ἁρμόζει, τοῖς θεῷ 

à! Υ͂ ^ N /, 

μὲν παιδαγωγουμένοις, θεῷ δὲ εἰσπεποιημένοις. 

N N / Ν y S / N 

59. Διὸ καὶ στάσιν καὶ κίνησιν καὶ βάδισμα καὶ 


3 ^ Ν e ^ ^ ͵ / e / 
ἐσθῆτα καὶ ἁπαξαπλῶς τὸν πάντα (ov ὁτι μάλιστα 


4. περιγίνεται] περιγίγνεται libri. 1 4.διοικουμένους Ἰδιοικουμένας BF R. 
5. οὖν superscr. rec. in P. I5. γενομένους Wylb. pro γενομέ- 
7. ἐμποιοῦντα] ἐμποιοῦνται B. νοις. 
8. ἀποπέτονται] ἀποπέττονται B. 18. Eccles. xxi. 21. 
ἀποπέττωνται h. 21. τὸ om. ΒΗ. 
II. αὐταῖς] αὐ supra versum a 22. καλῷ] καλὸν BR. 
corr. habet P. 27. ἁπαξαπλῶς F. ἅπαξ ἁπλῶς V. 


La] 
ni 


Lh) 
o 


25 


σι 


914 


CLEMENTIS 


[118. III. 


, / x ^ , 
ἐλευθεριώτατον ἐπαναιρετέον. ἀλλὰ καὶ τὸν δακτύλιον 


3 » 9 3» 7 ^ 3 /, ^ i 

ovk ἐπ GpÜpo φορητέον τοῖς avOpagiv— yvvouketov yap 
^ N N (2 ^ 

TOUTO—, εἰς δὲ τὸν μικρὸν δάκτυλον, καὶ τοῦτο εἰς 


3, 3 Ν 6 b! 
τοὔσχατον καθιέναι: ἔσται γὰρ οὕτως evepyns ἡ χεὶρ, ἐν 


- 2S , * 93 je € Ν » ^ 
οἷς αὐτῆς δεόμεθα: καὶ ov ῥᾷστα ὃ σημαντὴρ ἀποπεσεῖται 
^ JJ ^ 325 7 , e Ν 
τῇ μείζονι τοῦ ἄρθρου συνδέσει φυλαττόμενος. αἱ δὲ 
^ € ^ 5 5 , ^ ^ , 
σφραγῖδες ἡμῖν ἔστων πελειὰς ἢ ἰχθὺς ἢ ναῦς ovpto- 
^ ^ N e » ^ 
δρομοῦσα ἢ λύρα μουσικὴ, y κέχρηται Πολυκράτης, ἢ 
3 SN ^ 3 ^ ^ 
ἄγκυρα ναυτικὴ, ἣν Σέλευκος éveyaparrero τῇ YyAvQm, 


^ € / 3 , , / Ν ^ , 
κἂν αλιεύων τις 7, ἀποστολου μεμνήσεται καὶ TOV ἐξ 


oy » / / 5 Ν , / , / 
ὕδατος ἀνασπωμένων παιδίων: ov yap εἰδώλων pog cma 


, / - SN , 3 7 ΣᾺΝ δ. 
ἐναποτυπωτέον, οἷς καὶ τὸ προσέχειν ἀπειρήται, οὐδὲ μην 


^ / ^ Jom A Ly , ὯΝ 
ξίφος ἢ τόξον τοῖς εἰρήνην διώκουσιν ἢ κύπελλα τοῖς 


σωφρονοῦσιν. 


60. Πολλοὶ δὲ τῶν ἀκολάστων γέγλυμμένους ἔχουσι 


τοὺς ἐρωμένους ἢ τὰς ἑταίρας, ὡς μηδὲ ἐθελήσασιν αὐτοῖς 
λήθην ποτὲ ἐγγενέσθαι δυνηθῆναι τῶν ἐρωτικῶν παθη- 
μάτων διὰ τὴν ἐνδελεχῆ τῆς ἀκολασίας ὑπόμνησιν. τριχῶν 
Ἁ ^ € ^ , ^ N 
δὲ πέρι ταύτῃ δοκεῖ: ψιλὴ μὲν ἡ τῶν ἀνδρῶν κεφαλὴ, 
N , b » » Ν ΄ » Ν Ν / 
20 πλὴν εἰ μὴ οὔλας ἐχοι τὰς τρίχας, λάσιον δὲ TO γένειον; 
ε ^ ^ , ^ ^ Ἂ 
αἱ δὲ συνεστραμμέναι τῶν τριχῶν ἀπὸ τῆς κεφαλῆς μὴ 


/ » 5 / , 
καθικέσθωσαν &yav εἰς πλοκάμους κατολισθάνουσαι γυ- 


/ * 5 [4 N x 5... ,ὔ ^ 5 ’ 2 , 
VOUKELOUS CT OX p?) γὰρ TO "Uy€vetor TOLS ἀνδράσιν. €L δέ 


Ν. 7 /, ^ / 3 7 ^ 
τις καὶ κείραιτὸ TL TOU γενείου, ov μέντοι παντελῶς ψιλω- 


3 γι 9 bI ἐδ Ν /, s » € ^ 
25 τέον αὐτὸ αἰσχρὸν yap τὸ θέαμα καὶ κατέγνωσται ἡ τοῦ 


i. ἐπαναιρετέον Scripsi pro ἐπανῃ- 
ρητέον. 

2. ἀνδράσιν VF. ἀνδράσι V. 

5. αὐτῆς] αὐτοῖς F. 

7. ἰχθὺς] ἰχθὺς FMPV. 

ib. οὐριοδρομοῦσα ὥγ]0. οὐροδρο- 
μοῦσα ΜΝΡΥ͂. οὐρανοδρομοῦσα BFR. 
Pal. 


12. évamorvmoréov] ἐναποτυπωμέ- 


yov N. 


ib. ἀπείρηται] ἀπήρηται BR. 

15. γεγλυμμένους margo PR. éy- 
γεγλυμμένους margo F' et margo M. 
In textu omnes γεγυμνωμένους. 

20. ἔχοι] ἔχει N. 

22. κατολισθάνουσαι Scripsi pro 
κατολισθαίνουσαι. 

23. Jvyéveov] Servavit formam 
Homericam. 


- 
σι 


C. XI. s. 60—62.] PAEDAGOGUS. 215 


ex N f Ν , ^ 
25 γενείου ἐν χρῷ kovpa παρατίλσει καὶ λειότητι γειτνιῶσα. 

» Ὁ} zx N σι T. / ^ ͵ 
αὐτίκα γοῦν ὁ ψαλμῳδὸς τοῦ γενείου τερπόμενος Ty) ΚΟμῇῃ 
&€ € hj ’ὔ 99 ἢ eG Ν ^ , Ν 7 Ν 

ὡς τὸ μυρον᾽ φησὶ “τὸ καταβαῖνον ἐπὶ πώγωνα Tov 

z ν᾿ » X 49 ^ / ^ , ^ 
πώγωνα τὸν ᾿Ααρῶὼν," τῇ παλινῳδίᾳ τοῦ πώγωνος TO 

» N , , ^ / , , 
eum peres ὑμνήσας πρόσωπον τῷ μύρῳ κατεγάνωσε κυρίου. 5 

, Ἁ “. ^ , e NN / 
61. Emei δὲ ovy ὡραϊσμοῦ χάριν ἡ κουρὰ παραληπτέα, 290 P. 

N , ^ * W ^ ^ 7 e * 
δια περίστασιν δὲ, τὰς μὲν τῆς κεφαλῆς τρίχας ὡς μὴ 

» , ^ » » / * 
αὐξόμεναι ταῖς ὄψεσιν ἐμποδίζοιεν καταβαίνουσαι, καὶ 


» b! 3- X ^ / [4 ^ ^ ^ 
ϑοίσως τᾶς ἐπὶ TQ μύυστακι μολυνομένας kara τὴν τροφὴν 


— 


/ , ^ , N / » Ν ^ ^ 
περικαρτέον, οὐ ξυρῷ---ἀγεννὲς 'yap—, ἀλλὰ ταῖς δυοῖν 10 
, ^ ^ b! M ^ / , 
μαχαίραις ταῖς κουρικαῖς, τὰς δὲ τοῦ γενείου μηδέν τι 
^ , ^ ^ 
παραλυπούσας οὐκ évoxAyréov, σεμνότητα μὲν τοῦ προσ- 
, N 7 N , / ' 
που καὶ κατάπληξιν γεννητικὴν ἐμποιούσας, πολλοὺς 
N ^ ^ Χ ’ὕ hy N 
δὲ καὶ TO σχῆμα παραπαιδαγωγεῖ μὴ ἁμαρτάνειν διὰ τὸ 
3 / ^ N ^ Ν , »A^f/ 
εὐεξέλεγκτον, rois δὲ μὴ ἀναφανδὸν ἁμαρτάνειν ἐθέλουσιν 15 
hj , ^ 7 N , , 
TO λανθάνον τοῦ σχήματος καὶ μὴ παράσημον επι- 
, e » - , - » , » 
τερπέστατον, ὑφ᾽ ᾧ δεδυκότες οἷς ἔξεστι δ ἀγνοιαν 
^ ^ ^ 3 , N e / 
35 πλημμελεῖν τοῖς πολλοῖς ἐζομοιούμενοι τὸ ἁμαρτάνειν 
» ^ [^ 
ἀδεῶς κεκάρπωνται. 
, / 5 , NY , δ » ^ 
62. Ov μόνον οὖν αὐστηρὸν δεικνύει τὸν ἄνδρα τῆς 20 
^ N M N ^ , ^ 
κεφαλῆς τὸ ψιλὸν, ἀλλὰ kal δυσπαθὲς κατασκευάζει TO 
, ^ / L4 * 
κρανίον, προσομιλεῖν ἐθίζον καὶ κρύει καὶ καύματι, καὶ τὰς 
» N 7 ^ » ἃ e / / , 
ἀπὸ τούτων διωθεῖται βλάβας, ἃς ἡ κόμη σπόγγου τρόπον 
εἰς ἑαυτὴν ἀναλαμβά : ἡπτει τῷ ἐγκεφάλῳ 
s εαυτὴν ἀναλαμβάνουσα ἐγκατασκήπτει τῷ ἐγ , 
΄, , ^ / NS /, ^ Ν A 
παράμονον ἐκ τῆς νοτίδος τὴν βλάβην. ταῖς γυναιξὶ δὲ 25 
/, N ^ N L4 
ἀποχρη μαλάσσειν τὰς τρίχας καὶ ἀναδεῖσθαι τὴν κόμην 
, ^ / x L τ N NR, , ^ 
4“οεὐτελῶς περονῃ τινὶ λιτῇ παρὰ τὸν αὐχένα ἀφελεῖ 


f. λειότητι] λιότητι pr. M. Aeo in 16. λανθάνον Sylb. pro λανθάνειν. 


litura P. 17. δεδυκότες Potterus pro δεδοι- 
3. Psalm. cxxxiil. 2. κότες. 
10. τὸν πώγωνα om. Pal. 22. κρανίον] κρανεῖον ΜΝΡ, 
8. αὐξόμεναι) αὐξανόμεναι N. 26. μαλάσσειν] φυλάσσειν ΒΗ. 
10. δυοῖν] Immo δυσίν. Pal. 


15. μὴ addidit Hervetus. 


5 


291 P. 


10 


I5 


20 


916 CLEMENTIS (Las. TII. 


/ , , ^ / N / 
θεραπείᾳ συναυξούσαις εἰς κάλλος γνήσιον τὰς σώφρονας 
, N e ^ ^ (4 e N 
κομας. καὶ γὰρ αἱ περιπλοκαὶ τῶν τριχῶν αἱ ἑταιρικαὶ καὶ 
e ^ ^ , N ^ ^ Ν , 
αἱ τῶν σειρῶν ἀναδέσεις πρὸς τῷ εἰδεχθεῖς αὐτὰς δεικνύναι 
’ N ^ / 5 
κόπτουσι τὰς τρίχας, ἀποτίλλουσαι ταῖς πανούργοις ἐμ- 
^ 3. ὯΝ S ^ /, ^ ^ ^ ^ 
πλοκαῖς, δι ἃς οὐδὲ θιγγάνουσι τῆς κεφαλῆς τῆς σφῶν 
ς ^ ^ N , , , à! Ν € o 
αὑταῖς συγχεῖν τὰς τρίχας φοβούμεναι, ἀλλὰ καὶ ὁ ὕπνος 
, ^ N y , N / ^ 
αὐταῖς μετὰ δέους παραγίνεται, μὴ κατασκύλωσιν λαθοῦ- 
Ἂς ^ 3 . ^ ^ 
σαι TO τῆς ἐμπλοκὴς σχημα. 
, / v e / ^ » 
63. AAAorpiev δὲ ai προσθέσεις τριχῶν TeMeov ék- 
/ , v ^ ^ N , 
βλητοι, ὀθνείας τε ἐπισκευάζεσθαι τῇ κεφαλῇ τὰς κόμας 
, ^ , £ N 
aÜeorarov νεκροῖς ἐνδιδυσκούσας πλοκάμοις TO κρανίον" 
7 Ἁ [4 / » , ^ , N 3 * 
τίνι γὰρ ὁ πρεσβύτερος ἐπιτίθησι χεῖρα ; riva δὲ evAoyr- 
5 N ^ N / 3 N N , δ 
g€L; OU τὴν γυναῖκα τὴν κεκοσμημένην, ἀλλὰ τὰς ἀλλο- 
7 3 ^ y y N 2 
τρίας τρίχας καὶ δι᾿ αὐτῶν ἄλλην κεφαλήν. εἰ δὲ “ κεφαλὴ 
* N 3... N , Ν Noe ^ 49 ^ , » 
γυναικὸς μὲν ἀνὴρ, ἀνδρὸς δὲ ὁ Χριστὸς," πῶς ovk ἀθεον 
^ b! / /, N N N 
διττοῖς αὐτας περιπίπτειν ἁμαρτήμασιν ; TOUS μὲν yop 
» ^ N » N N € b ^ , 
ἀπατῶσι τοὺς A&vÓpas διὰ τὴν ὑπερβολὴν τῆς κομῆης; 
’, N Ν / N 7 31.9 , ^ € ^ 
καταισχύνουσι δὲ TOV κύριον TO ὅσον €T αὐταῖς ἑταιρικῶς 
, / / N » 5 
κοσμούμεναι εἰς ἀπάτην ἀληθείας καὶ τὴν ὄντως οὖσαν 
δὴ ^ /, N » N 
καλὴν βλασφημοῦσι κεφαλὴν. οὔκουν οὐδὲ βαπτέον ras 
/ ΣῸΝ N S N / 5. τὴ N N 
τρίχας, οὐδὲ μὴν τὰς πολιας μεταχρωστέον᾽ οὐδε yap τὴν 
» ^ / 7 Ν 5 Ν S 
ἐσθῆτα ποικίλλειν συγκεχωρηται' καὶ μάλιστα TO yepauov 
^ e / CX , / E] , / 5 U^ 
τῆς ἡλικίας καὶ ἀξιόπιστον οὐκ ἐπικαλυπτέον, ἀναδεικτέον 


S A , 3 Ν ^ ^ SN , 9 y ^ » 
δὲ ὑπ᾽ avyas τοῦ θεοῦ τὸ τίμημα εἰς σέβασμα τῶν véov: 


I, συναυξούσαις] συναυξούσας ΒΗ. 
συναξούσας FP. 

3. πρὸς τῷ Υ]Ρ. pro πρὸς τό. 

4. κόπτουσι] Legebatur κόπτουσαι. 
Correctum ex R, in quo ἐ super a 
scriptum. 

6. αὑταῖς Potterus pro αὐταῖς. 
avrai Lowthius. 

7. λαθοῦσαι] λαθοῦσιν FF. 

8. τῆς ἐμπλοκῆς σχῆμα] σχῆμα τῆς 
ἐμπλοκῆς FP. 

9. προσθέσεις, αὖ Sylb, est in MP 


a m. recentiore. προθέσεις ceterl et 
pr: ME. 

1I. ἐνδιδυσκούσας] ἐνδιδυσκούσαις 
ΒΗ, Pal. 

ib. κρανίον] κρανεῖον ΜΝΡ, 

12. γὰρ] δὲ Β. 

14. Gor, Jum 4: 

15. Χριστὸς MNP ut apud Pau- 
lum. θεὸς ceteri. 

21. οὐδὲ yàp scripsi pro οὔτε γάρ. 

22. ποικίλλειν] Ae 1n litura P. 


X 


50 


107 S. 


C.XL.s.63—65] | PAEDAGOGUS. 8 


Ν N , ^ » ΡΝ τὰ ^ , z 
καὶ γὰρ ἀναισχυντοῦσιν ἐσθ᾽ ore πολιᾶς ἐπιφάνεια παιδα- 
^ , ^ , L4 
γωγοῦ δίκην ἐπιστᾶσα ἐπὶ σωφροσύνην μεθηρμόσατο 
, s v / - / ^ » N 
αὐτοὺς καὶ κατεπλήξατο τῇ στιλπνότητι τῆς ὄψεως TO 
/, ^ 
νεάζον τῆς ἐπιθυμίας. 
3 3 ᾿ M , / ^ , 
5 64. AAX οὐδε τὰ πρόσωπα ἐντριπτέον αὐταῖς πανούρ- 5 
4 Δ ε / M 3 ^ 
yov σοφίας τερθρεύμασιν, ὑποδείξωμεν δὲ αὐταῖς κομμω- 
N /, /, N 3 ^ ^ N 
τίκην g'OQpova* κάλλος γὰρ ἄριστον πρῶτον μὲν TO 
N /, 5 ’ὔ’ 74 53 y 
ψυχικὸν, ὡς πολλάκις ἐπεσημηνάμην, orav ἢ κεκοσμημένη 
^N € 7 / ^ 7 ’ 
ψυχὴ ἁγίῳ πνεύματι καὶ τοῖς ἐκ τούτου ἐμπνεομένη φαι- 
’ὔ /, / 3 , , ; 
δρύσμασιν, δικαιοσύνῃ, φρονήσει, ἀνδρείᾳ, σωφροσύνῃ, τὸ 
ιλαγαθί i αἰδοῖ, ἧς οὐδὲν εὐανθέ Ὁ 
φιλαγαθίᾳ τε καὶ αἰδοῖ, ἧς οὐδὲν εὐανθέστερον χρῶμα 
ΦΩ͂ 74 Ξ y Ν xv xv / 5 /, 
€OpaTaL πῶώποτε᾽ ἐπειτὰ καὶ TO σωματικὸν κάλλος 10 K1]- 
/, ^ ^ 3 € 
σθω, συμμετρία μελῶν καὶ μερῶν uer evxpotas. ἢ κομ- 
N ^ e 7 3 ^ p ; ^ e ^ 9 / 
10 μωτικὴ τῆς ὑγιείας ἐνταῦθα εὔθετος, καθ᾽ ἣν ἡ ToU εἰδώλου 
^ 9 Ν , 5 S LÀ θὲ (P N N ^ ᾿ 
τοῦ ἐπιπλάστου εἰς τὸ ἀληθὲς μετάβασις κατὰ τὸ σχῆμα 15 
NS 5 ^ ^ /, N N 7 
TO ἐκ TOU θεοῦ δεδομένον περιγίνεται. δεινὴ δὲ καλλωπίσαι 
Ν / € ^ ^ / Ν e ^ 7 
κατὰ φύσιν ἢ τῶν ποτῶν εὐκρασία καὶ ἡ τῶν σιτίων 
, N / N » NM ^ 
συμμετρία. ov γὰρ μόνον τὴν ὑγίειαν ἴσχει TO σῶμα ἐκ 


/, 5 N ἊΝ 7 ^ N N 
τούτων, ἀλλὰ καὶ TO κάλλος διαφαίνεσθαι ποιεῖ. ἀπὸ γὰρ 


t3 
Oo 


^ » N i N ^ 
τοῦ πυρώδους TO στιλπνὸν καὶ μαρμαρυγῶδες περιγίνεται, 
E NN N ^ [4 ^ Ns N EY / 5 N N 
ἀπὸ δὲ τοῦ ὑγροῦ τὸ λαμπρὸν καὶ κεχαρισμένον, ἀπὸ δὲ 
^ ^ N S EN ^ iN /, » b A ^ 5 / 
15 τοῦ ξηροῦ τὸ ἀνδρῶδες καὶ πάγιον, ἀπὸ δὲ τοῦ ἀερώδους 
N » BE M 5 fe € » Ν X 
τὸ εὔπνουν καὶ ἰσοστάσιον, ἐξ ὧν ὁ εὔρυθμος καὶ καλὸς 292 P. 
e 3 N ^ /, , y N κι 
οὗτος ἀνδριὰς τοῦ λόγου κεκόσμηται. ἄνθος yap τῆς 
ε / E / NY , Re ᾿ ΕΣ A / 
ὑγιείας ἐλευθέριον τὸ κάλλος" ἡ μὲν yap ἔνδον ToU σώμα- 25 
» /, N N 5 N , N ^ / 3 ^ 
τος ἐργάζεται, TO δὲ εἰς τὸ ἐκτὸς τοῦ σώματος ἐξανθῆσαν 
N 3 / Y zs 
φανερὰν ἐνδείκνυται τὴν εὔχροιαν. 
΄ ^ Á, NV ce , , Ν 
Os. Αἱ γοῦν κάλλισται καὶ ὑγιεινόταται ἀγωγαὶ διαπο- 
^ x / ^ /, Ν 7 / 
νοῦσαι τὰ σώματα TO κάλλος TO γνήσιον καὶ παράμονον 
6. ὑποδείξωμεν] ὑποδείξομεν Pal. 24. γὰρ BFR. Pal. δὲ ceteri. 


IO. ἀνδρείᾳ pr. P. ἀνδρίᾳ ceteri 25. ἐλευθέριον ἐλεύθερον DF R.. Pal. 


. . T 
et in litura P. aT. ἐνδείκνυται] ἐνδεικνύναι Ε΄. ἐν- 


12. ἑώραται) ἑωρᾶτο pr. E δεικνύναι M. et superscr. vrac rec. P. 


218 CLEMENTIS [Lis. III. 


» , ey 5 » c ἈΝ ^ ^ , , / 
ἐργάζονται, ἕλκοντος € ἑαυτὸ τοῦ θερμοῦ τὴν τε ἰκμάδα 
^ * * ^ IK hj € N N ΕΣ € M € 
πᾶσαν καὶ TO πνεῦμα TO WNrvxpov, ὁλκὸν δὲ εἰς ἑαυτὴν ἢ 
0 /, , 7 7 » δὰ δὲ ἐλ 7 LÀ 
ερμοτὴς ἐκριπιζομένη κινήσεσιν. ἐπειδὰν δὲ ἑλκύσῃ, ἀλε- 
/, , / , » ^ 7 ^ ^ * », ^ 
αινομένων ἠρέμα δι αὐτῶν ἀτμίζει τῶν σαρκῶν τὴν ἐκ τῆς 
^ / ^ * ^ ε [4 € ^ N 
5 τροφῆς περιουσίαν, ποσῇ μὲν τῇ ὑγρότητι, ὑπερβολῇ δὲ 
/, N € ’ὔ ^ hy 7 
θερμότητος. διὸ καὶ ἢ προτέρα κενοῦται τροφὴ, ἀκινήτῳ 
δὲ ^ » NN β θὲ / 5 /, ἰλλὰ 
€ τῷ σώματι τὸ βρωθεν σιτίον οὐ προσῴύεται, ἀλλὰ 
» / e , Ν ^ /, € » ^ e ^ 
ἐκπίπτει, ὥσπερ ἀπὸ ψυχροῦ kAufavov ὁ ἄρτος ἢ ὅλος ἢ 
, € , Ν 7 , —- ^ 
μόνον ὑπολειπόμενος τὸν πυθμένα. εἰκότως οὖν τοῖς πε- 
, ^ N , / Nx NN / 
10 ριττεύουσι κατὰ τὰς ἀποτρίψεις τὰ οὖρα kai τὰ σκύβαλα 
ν 7 Ἁ hy y / ^ 
πλεονάζει, πλεονάζει δὲ καὶ τὰ ἄλλα περιττώματα αὐτοῖς, 
N A! ^ ε ε ^ , , 7 ^ /, ^ 
πρὸς δὲ kai οἱ ἱδρῶτες οὐκ ἀναδιδομένης τῷ σώματι τῆς 
^ 3 , , ^ N , /, 
τροφῆς: ἀλλ εἰς τὰ περιττὰ ἐκχεομένης. 
, ^ SS e ^ e ^ ἣν τ 
66. '"EvrebÜev καὶ αἱ λαγνεῖαι ὁρμῶνται περὶ τα παιδο-- 
/ , , 7 ^ ,ὔ 7] / 
15 ποιίας μόρια ἐπιρρεουσης τῆς περιττείας κινήσεσι συμμέ- 
Ν 7 7 Ν / 
τροις. διὸ τηκτέον. ταύτην τὴν περιττείαν καὶ εἰς πέψιν 
, ΄ » ^ * , , , » M * 
αναχύτέον, δι ἧς TO καλλος ἐρυθραίνεται. ἄτοπον δὲ τους 
( , Qu * 9x / ^99 , ej 
κατ eikova καὶ καθ ὁμοίωσιν θεοῦ" γεγονότας ὥσπερ 
, ΄, S / »y ΠΕ ᾿ 
ἀτιμάζοντας τὸ ἀρχέτυπον ergÀvv ἐπάγεσθαι κομμωτικὴν 
N » /, / ^ ^ / e y 
20 τὴν ἀνθρώπειον kakoreyviav πρὸ τῆς θείας αἱρουμένους 
7 P M Ἁ X /, 
δημιουργίας. προϊέναι δὲ αὐτὰς ὁ παιδαγωγὸς κελεύει 
, ^ 7 A ^ , 
“ἐν καταστολῇ κοσμίῳ μετὰ αἰδοῦς καὶ σωφροσυνης 
^ e Nj ες ἢ , ^ 57 » / 
κοσμεῖν €avras, ὑποτασσομένας τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν, 
M s ) ^ ^ / b ^ ^ ^ 
ὡς καὶ eL τινες ἀπειθοῖεν τῷ λόγῳ, δια τῆς τῶν γυναικῶν 


, ^ » 7, , 3 ’ 
25 ἀναστροφῆς ἄνευ λόγου κερδηθήσονται ἐποπτεύσαντες " 


4. ἠρέμα] ἡρέμα V. I5. ἐπιρρεούσης----συμμέτροις om. 
ib. árui£e (quod expresserat Her-  N. 

vetus,) Lowthius pro ἀτιμάζει. 17. ἐρυθραίνεται] ἐρυθριαίνεται Μ. 
ib. τὴν superscr. in P. 18. Genes. i. 26. 
5. ὑπερβολῇ] ὑπερβολὴ BR. 20. ἀνθρώπειον) ev ex v factum MP. 
6. τροφὴ] τρυφὴ ΒΗ. ib. πρὸ----αἱρουμένους] πρὸς----αἱρου- 
7. τὸ βρωθὲν----ἀναδιδομένης τῷ σώ- μένας BF Rh. 

ματι om. Ν. 22. 'Timoth. 141 9. 
12. oí addidi ex FM. 23. Petr. I in. 7-4. 


I4. περὶ τὰ] περιττὰ N. 7 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


C. XI. s. 66, 67.] PAEDAGOGUS. 210 


EN &€ AT 3 7 e v , N € ἂν στὸ vv » 
φησὶν τὴν ἐν λόγῳ αγνὴν ἀναστροφὴν ὑμῶν" ὧν ἔστω 
» εν 3 ^ 4 / J A v» ,ὔ 
οὐχ ὃ ἔξωθεν ἐμπλοκῆς καὶ περιθέσεως χρυσίων ἢ ἐνδυ- 
€ ΄ , » 9 € Ν ^ 7 » 
σεως ἱματίων κοσμος, ἀλλ O κρυπτος τῆς καρδίας ἀνθρω- 

3 ^ 95 /, ^ / ^ € / /, [r4 
πος ἐν TQ ἀφθάρτῳ τοῦ 7rpaéos καὶ ἡσυχίου πνεύματος, O 
» » /, ^ ^ /, 49 
ἐστιν ἐνώπιον τοῦ θεοῦ πολυτελές. 
Ἁ » / ^ /, b. Z 
67. 'H δὲ αὐτουργία ταῖς γυναιξὶν μάλιστα TO yv)- 
9 7 , /, M /, , ^ ^ 
σιον ἐπιφέρει κάλλος γυμνάζουσα τὰ σώματα αὐτῶν καὶ 
^ 3 à , » ^ ^ 3 * € , » 
σφᾶς αὐτὰς δι αὐτῶν κοσμοῦσα, οὐ TOV UT ἄλλων 
/^ ν᾽) , » /, 
πεπονημένον προσφέρουσα κόσμον ἄκοσμον καὶ ἀνελεύ- 


€ ^ 3 N hy em o 7 Χ 
θερον καὶ eraupikov, ἀλλὰ τὸν ἑκάστης σώφρονος γυναικὸς 


διὰ τῶν χειρῶν αὐτῆς, ὁπότε χρήζοι μάλιστα, ἀρκούμενον 293 P. 


NL / 3 /, 7] ϑ 3 ^ * 
καὶ ἐξυφαινόμενον' ov γάρ ποτε καθήκει ἐξ ἀγορᾶς ὠνη- 
^ N ^ ^ ^ y , 
τοῖς, ἀλλὰ τοῖς οἰκουρικοῖς τοῖς ἰδίοις ἔργοις κοσμουμένας 
/ N N b / , » 
φαίνεσθαι τὰς κατὰ θεὸν πολιτευομένας" κάλλιστον ἐργον 
N 3 * eo N N »y ^ »8/ , 
γυνὴ oikovpos αὑτὴν T€ Koi τὸν ἄνδρα τοῖς ἰδίοις περιβαλ- 

/ , e /^ / N 
Aovca κοσμῆμασι, δι ὧν ἀγάλλονται πάντες, OL μὲν 
ἴω 3 ὦ ^ Ν € N LM, NUN ^ EY [74 ἃ 
παῖδες ἐπὶ τῇ μητρὶ, ὁ δὲ ἀνὴρ ἐπὶ τῇ γυναικὶ, αὕτη δὲ 
S UR , , Ἁ 5 ^ ^ / ^ 
ἐπὶ τούτοις, πάντες δὲ ἐπὶ τῷ θεῷ. συλληβδὴν γοῦν 
^ 3 ^ , / X e ^ N 
ταμιεῖον ἀρετῆς ἐστιν ἀνδρεία γυνὴ, “ἥτις σῖτα ὀκνηρὰ 
, » - x ἈΠ » MNIAN ^ /, 5 ^ 
οὐκ ἔφαγεν, θεσμοὶ δὲ ἐλεημοσύνης ἐπὶ τῇ γλώσσῃ αὐτῆς, 
e N , , ^ 7 ^ S x9 , v ^ 
ἥτις τὸ στόμα αὐτῆς διήνοιξεν σοφῶς kal ἐννόμως, ἧς τὰ 


/, 5 7 , / 49 « Ἁ ^ 7 
τέκνα ἐμακαάρισαν ἀνιστάμενα," ὡς δια Σολομῶντος λέγει 


e ^y X ᾿ ec € δὲ 3c N 9 ex » , b! Ν 
0 ἅγιος λόγος, “ὃ δὲ ἀνὴρ αὐτῆς ἐνεκωμίασεν. γυνὴ yap 
» Χ » ^ , N Ν 

εὐσεβὴς εὐλογεῖται, φόβον δὲ κυρίου αὐτὴ αἰνείτω.᾽" καὶ 


, &é ΝΕ τ / / o NA - Ν 3. rf 99 
πάλιν “ γυνὴ ἀνδρεία στέφανος τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς. 


1. φησὶν] φησὶ FMP. 15. αὑτὴν Potterus pro αὐτήν. 

2. ἐμπλοκῆς] ἐκπλοκῆς BR. IQ. ταμιεῖον ἀρετῆς ἐστιν ἀνδρεία 

6. γυναιξὶν MP. γυναιξὶ V. γυνή] Versus trimeter iambicus. 

7. γυμνάζουσα] γυμνάζουσα BR. ib. Proverb. ΧΧΧΙ. 26—28, 30. 

9. αὐτῶν] αὑτῶν M. 21. διήνοιξεν] διοίνοιξεν BR. 

10. κοσμοῦσα------προσφέρουσα] ais 22. Σολομῶντος] σολομῶνος F. σο- 
super a utrumque scriptum in R. λομῶνος ΜΝΡ. 

14. κάλλιστον BFR. Pal. κάλλι- 25. Ibid. xh. 4. 


στον yap MPV. 


IO 


-- 
σι 


20 


28 


980 


CLEMENTIS 


[Lin. IH: 


68. ᾿Επανορθωτέον δὲ ὅτι μάλιστα καὶ τὰ σχήματα 


N N / Ν N / Ν N ’ , 
καὶ τὰ βλέμματα καὶ τὰ βαδίσματα καὶ τὰς φωνὰς. ov 


N [74 N [4 , Ó o ^ ^ δί Ν 
γὰρ cs τινες τὴν υὕποκρισιν (λοῦσαι τῆς κωμφόιας καὶ 


hy , ^ ^ 7 » 
τας κατεαγυίας TOV ὀρχηστῶν Κινγησεις παραφυλαττουσαι 


* IN e / ^ 5 ^ ^ /, 
5 παρὰ τὰς ομιλίας σκηνοβατοῦσιν, αὑτοῖς τοῖς κινημασιν 


΄ e ^ Xx ^ e ^ , N ls [ey 
τοῖς ἁβροῖς kai τοῖς ὑγροῖς βαδίσμασιν kal φωναῖς ταῖς 


πεπλασμέναις κλαδαρὸν περιβλέπουσαι, δέλεαρ ἡδονῆς 


» y^ ec /, N , /, 5 ἊΣ , N 
ἐξησκημέναι. “μέλι yàp ἀποστάζει ἀπὸ χειλέων γυναικὸς 


, ^ ^ /, ^ , N /, 
πορνῆς, ἢ πρὸς χάριν λαλοῦσα λιπαίνει σὸν φάρυγγα, 


ey /, , ^ e / Ἂς 5 7] 
το ὕστερον μέντοι πικρότερον χολῆς εὑρήσεις καὶ ἠκονημένον 


μᾶλλον ἢ μάχαιραν δίστομον: τῆς γὰρ ἀφροσύνης οἱ 


/ /, M / Sam N , 
πόδες καταγουσι TOUS χρωμένους αὐτῇ μετὰ θανατον εἰς 


e ^ N / € / 
Αἰδην." Σαμψὼν γοῦν τὸν γεννάδαν ἡ πόρνη νενίκηκεν, 


Ν N » 57 3 ^ € 7 7 5 , 5 [r4 
και TOV ἄνδρα εκείρεν αὐτοῦ €T€pa γυνη. ἀλλ OUX OUTOS 


15 ἡπάτησεν τὸν ᾿Ιωσὴφ ἀλλη γυνὴ, νενίκηται δὲ ἡ πόρνη ἡ 


108 5. 


N , 7 
Αἰγυπτία, kai δεσμὰ σωφροσύνη λαμβάνουσα κρείττων 8 


294 P. ἀναφαίνεται λελυμένης ἐξουσίας. 


20 


3 9 9 3 δὶ » N , , 
69. ᾿ἔχοι δ᾽ àv κἀκεῖνο ἄριστα τὸ εἰρημένον 


NUN ef 5 2 / 
TO ὃ OÀOv οὐκ ἐπίσταμαι 


ἐγὼ ψιθυρίζειν οὐδὲ κατακεκλασμένος 


πλάγιον ποιήσας τὸν τράχηλον περιπατεῖν, 


e € / C / , / 
ὥσπερ ἑτέρους ὁρῷ κιναίδους ἐνθάδε 


ἊΝ 2 » N / 
πολλοὺς ἐν ἄστει καὶ πεπιττοκοπημεένους. 


΄ Ἁ ^ /, 
αἱ δὲ γυναικεῖοι κινήσεις kal θρύψεις καὶ χλιδαὶ koAov- 


8. Proverb. v. 3-5. 
9. φάρυγγα) φάρυγα F. 


I4. αὐτοῦ F. αὑτοῦ V. 


αι 

ib. ἑτέρα] ἑτέρα R. ἑταίρα Sylb. 

16. σωφροσύνη N et erasa post ἡ 
litera P. σωφροσύνης ceteri. 

19. τὸ δ᾽ ὅλον —] Inter comico- 
rum fragmenta recepit Meinekius 
vol. 4. p. 6r. 

20. κατακεκλασμένος] κατακεκλα- 


σμένως BFR. 


€ 


ε- 


22. ἑτέρους] ἑταίρους MNPR. 
ταίρους F. 


10. ὁρῶ] ὁρῶμεν ΒΗ. 

23. πεπιττοκοπημένους περιπιττο- 
κοπημένους DR. Post hunc versum 
Meinekius conjecit sextum secu- 
ium esse versum kai μαστίχην τρώ- 
yovras, ó(ovras μύρου. Quae verba 
Clemens supra p. 261. apposuit 
sine nomine auctoris, cum nomi- 
nativo τρώγοντες et ὄζοντες. 


C. XI. s. 68—70.] 


PAEDAGOGUS. 381 


/ WOES N N e / ^ s s / 
στεαι παντελῶς" TO γὰρ ἁβροδίαιτον TV9S$ 7€pt TOP 7r€pt- . 


/ N Ν Ν 4 e , 
πατον κινήσεως kai τὸ σαυλὰ βαίνειν, ὡς φησιν Ανα- 


/, ^ e Ἂ [14 77 / € j^ 
10 Κρέων, κομιδὴ ἑταιρικά. ὡς γέ μοι φαίνεται, ἢ κωμῳδία 


^ N Ψ N e N ej 5 X / * N 
φησὶν, τὰ ixvr τὰ ἐταιρικα pav ἀπολείπειν kai τρυφὴν, 


/ Ἁ M , € b N 
* Ἰχνῃ" δὲ sropvika. “ ovk ἐρείδεται εἰς ἀλήθειαν, ὁδοὺς yap 


^ , , /, Ν A [4 UN 3 ὧν Ν » 
ζωῆς OUK ἐπέρχεταί, σφαλεραὶ δὲ αἱ τροόχίαι αυτὴς καὶ οὐκ 


7] v ^ / ^ 
εὐγνωστοι." μάλιστα δὲ ὀφθαλμῶν φειστέον, ἐπεὶ τοῖς 


^ ^ ^ ^ 
ποσὶν ἢ τοῖς ὀφθαλμοῖς ἄμεινον ὀλισθεῖν. 


ε ^ / / ^ N /, ^ 
70. Ὁ γοῦν κύριος συντομώτατα ἰᾶται τὸ πάθος τοῦτο, 


/ »y Ν 
“ εἰ σκανδαλίζει σε ὃ ὀφθαλμός σου, ἔκκοψον avrov" 


7 , ^ N δὴ 
λέγων, ἐκ βάθρων ἀνασπῶν τὴν ἐπιθυμίαν, κλαδαραὶ δὲ 


15 ὄψεις καὶ τὸ ἐνιλλώπτειν, ὃ διὰ τῶν. ὀφθαλμῶν βλεφαρί- 


^ , ^ iT ^ ^ 
ζειν ἐστὶν, οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ διὰ τῶν ὀφθαλμῶν μοιχεύειν ἐστὶν 


ἀκροβολιζομένης τῆς ἐπιθυμίας δι’ αὐτῶν. πρὸ γὰρ τοῦ 


παντὸς σώματος διαφθείρονται οἱ ὀφθαλμοί. ““ θεωρῶν δὲ 


N N ^ Ἁ 
καλὰ ὀφθαλμὸς εὐφραίνει καρδίαν," τουτέστι καλῶς μαθὼν 


θεωρεῖν εὐφραίνει, “ ἐννεύων δὲ ὀφθαλμὸν μετὰ δόλου 


/, d / ^ , b 
συνάγει ἀνδράσι λύπας." τοιοῦτόν που τὸν θηλυδρίαν 


/, ^ N /, 
Σαρδανάπαλλον, τῶν ᾿Ασσυρίων τὸν βασιλέα, ἐπὶ κλίνῃ 


, , [d 74 , 4 ΄ / by N 
2o ἀναβάδην ἑζόμενον εἰσάγουσι πορφύραν ξαίνοντα καὶ τὰ 


N ^ ^ /, e ^ 
λευκὰ τῶν ὀφθαλμῶν ἐπαναβάλλοντα. αἱ ταῦτα ἐπιτη- 


, ^ / » ; / 
δεύουσαι γυναῖκες ἰδίαις ὁψεσιν προαγωγεύουσιν αὑτάς" 


* λύχνος γὰρ τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμὸς," φησὶν ἡ 


γραφὴ, δὲ οὗ καταφαίνεται τὰ ἔνδον φωτὶ τῷ φαινομένῳ 


/ € 7 N N 5 ^ 
καταυγαζόμενα. 7ropveua δὲ γυναικὸς ev μετεωρισμῷ 
ὀφθαλμῶν." 

4. ἀπολείπειν] ἀπολείπει N. I7" ΠΡ xc" το. 
ib. τρυφὴν] à superscriptum in R, 19. Σαρδανάπαλλον (ut Athenaei 


quod est τρυφᾶν. 


5. Proverb. v. 5 sq. 


6. οὐκ ἐπέρχεται] οὐκ om. N. 


10. Matth. v. 29. 


12. p. 528, 529. codex Venetus) 
FMP. Σαρδανάπαλον V. 
22. ὄψεσιν F. ὄψεσι. 


ib. αὑτὰς MP. αὐτὰς V. 


12. ἐνιλλώπτειν Scripsi pro ἐνιλ- 23. Matth. vi. 22. 


λώττειν. 
I5. Proverb. xvi. 


? 


25. Eccles. xxvi. 9. 


*- 


Ct 


Las 
ὧι 


DS] 
e 


295 P. 


5 


10 


I5 


382 CLEMENTIS [118. III. 


] «c ’, 53 N "4 b! 9. 9A. ^ ^ 
71. * Nekpoaare οὖν τὰ μέλη τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορ- 
/ , , 4 3 , Χ v * 
veiav, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακὴν kai τὴν πλεο- 
y 4 , Ν 5 / CA OA € , N ^ 
νεξίαν, ἥτις ἐστὶν εἰδωλολατρία, δι ἃ ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ 
^39 € N » , ^ e ^ N , ^ N 
0co0," ὁ μὲν ἀπόστολος βοᾷ, ἡμεῖς δὲ ἀναζωπυροῦμεν rà 
, Ἀ ^ 
πάθη kai οὐκ αἰσχυνόμεθα. αἱ μὲν αὐτῶν μαστίχην 
^ ^ / ^ ^ N 
ἐντραγοῦσαι, περιιοῦσαι, σεσήρασι τοῖς παριοῦσιν, αἱ δὲ 
S N € N /, » ^ € , , ^ 
τὰς κεφαλᾶς, ὡς μὴ δακτύλους ἔχουσαι, ταῖς UT αὐτῶν 
7 / , 7 / 
φερομέναις περόναις σκαλεύουσαι θρύπτονται, καὶ ταύτας 
^ / DR 154 » 4 , ^ 
ἢ χελώνης ἢ ἐλέφαντος 7) τινος ἄλλου ζῴου νεκροῦ πεποι- 
, ^ » N , , 
ημένας πολυπραγμονοῦσιν: ἄλλαι δὲ καθάπερ ἐξανθήματά 
N /, ^ , y 
τινα ἔχουσαι πρὸς εὐπρέπειαν τῶν ὁρώντων εὐανθέσι 
4 ^ N , N ^ 
περιχρίστοις κοσμούμεναι σπιλοῦσι τὰ πρόσωπα τὰ αὐτῶν. 
,, Χ [4 ^ ^ M 
*Gdpova" τὴν τοιαύτην “ καὶ θρασεῖαν γυναῖκα" διὰ 
^ a 7 éé ^ 5 » » , , , » 
Σολομῶντος λέγει, *7) ovk ἐπίσταται αἰσχύνην, ἐκάθισεν 
952€. (4 ^t ^ » 9 EN 7 » ^ 
ἐπὶ θύραις τοῦ ἑαυτῆς οἰκου ἐπὶ δίφρου ἐμφανῶς προσκα- 
7. NN / bs N » , ἃ ε ^ 
λουμένη τοὺς παριόντας 000v, τοὺς εὐθύνοντας τας ἑαυτῶν 
^ N ^ 4 δι e ^ / N 
rpoxiXs," διὰ τοῦ σχήματος αὐτῆς kai ToU βίου παντὸς 
/ 7 ςς / , ς ^ 3 7 , 
δηλονότι λέγουσα, * τὶς ἐστιν ὑμῶν ἀφρονέστατος : ἐκ- 


, / / N , / 
κλινάτω πρὸς jue." ἐνδεέσι δὲ φρονήσεως παρακελεύεται 


30 


e y [74 
2o λέγουσα, “ἄρτων κρυφίων ἡδέως ἅψασθε koi ὕδατος 35 


2 5 


^ ^ b! / /, 3 , 
κλοπῆς γλυκεροῦ," τὴν ἐπίκλοπον ταύτην αἀφροδίτην 
, 
λέγει. 
^ » » e / / /, 
72. ᾿Εντεῦθεν ὠφελημένος ὁ Βοιώτιος Hivóapos *yAvkv 
[4 / / € N » 
TL" φησὶν “ κλεπτόμενον μέλημα Κύπριδος." ὁ δὲ “ οὐκ 
οἶδεν ἄθλιος ὁ L ᾿ αὐτῇ ὀλοῦ i ἐπὶ 
ἀθλιος OTL γηγενεῖς παρ αὑτῇ ὀλοῦνται, καὶ ἐπὶ 
/ ef ^ 5 N15 / 49 Ν ἐς * 
πέτευρον ᾿Αἰδου συναντᾷ. ἀλλὰ ἀποπηδησον᾽ φησὶν * μὴ 


3 ^ , 59 e Ν I , / 
χρονίσῃς ἐν τῷ τόπῳ ὁ παιδαγωγὸς, * μηδὲ ἐπιστήῆσῃς 


I. Coloss. iii. 5 sq. 10. πεποιημένας] πεποιημέναις B. 
ib. μέλη ΕΜ ΝΡ. μέλη ὑμῶν V. 13-27. Proverb. ix. 13-18. 
3. εἰδωλολατρία] εἰδωλολατρεία pr. 17. rpoxiàs] τροχίας V, non F. 
; 23. Πίνδαρος] Fragm. 237. 
ib. τοῦ θεοῦ codices ommes. τοῦ 26. πέτευρον, superscripto rec. av, 
θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας V. P. Sceribebatur πέταυρον. 


9. νεκροῦ] μικροῦ BFR. 


C.XI.s.71—73.]  PAEDAGOGUS. 383 


N N » N 2 , oy N , e 
τὸ σὸν ὄμμα πρὸς αὐτήν. οὕτως γὰρ διαβήσῃ ὕδωρ 
» 7 Nr € , N , /, 3» M ^ ^ 
ἀλλότριον καὶ ὑπερβήσῃ τὸν Axépovra. διὰ τοῦτο τάδε 
/, s Ν ε pA € e 
4o λέγει κύριος διὰ Ἡσαΐου ““ ἀνθ᾽ ὧν ἐπορεύθησαν αἱ Ovya- 296P. 
/, N [4 ^ / Ν , / , ^ 
τέρες Σιὼν ὑψηλῷ τραχήλῳ καὶ ἐν νεύμασιν ὀφθαλμῶν 
^ /, 7 7 Ἁ ^ ^ 
καὶ τῇ πορείᾳ ἅμα σύρουσαι TOUS χιτῶνας καὶ τοῖς ποσὶ b 
/ b / e Ν N Ld N Ν 
παίζουσαι, καὶ ταπεινώσει ὁ θεὸς τὰς θυγατέρας Σιὼν καὶ 
, “4 N ^ ^ , Ἄν ἐν τος 
ἀνακαλύψει τὸ σχῆμα avTOv, τὸ ἄσχημον σχῆμα. 
N Y 38 N / 3 ^ ^ “Ὁ 
73. Ἔγω μὲν οὐδὲ τὰς θεραπαίνας ἀξιῶ ταῖς ἀρίσταις 
v Ἁ ε 7 ^ ^ ^ ^ 
γυναιξὶ τὰς ἑπομένας αὐταῖς alo xpoAoyev ἢ ala ypoepyev, 
, N N ^ ^ / 
σωφρονίζεσθαι δὲ αὐτὰς πρὸς τῶν δεσποινῶν: σφόδρα το 
^ , / Ν 7 
45 γοῦν ἐπιτιμητικώτατα ὃ κωμικὸς Φιλήμων φησίν 
ἐξιὼν 
γυναικὸς ἐξόπισθ᾽ ἐλευθέρας βλέπω 
μόνην θεράπαιναν κατόπιν ἀκολουθεῖν καλὴν 


ἐκ τοῦ Πλαταιικοῦ, παρακολουθοῦντά τε I5 
ταύτῃ κατιλλώπτειν τινά. 


, / b 35 & * / e ^ : , 3 
ἀναστρέφει γὰρ €7rL ΤῊΡ δέσποιναν 7) ΤΊ) 5 θεραπαίνης ακο- 
, » 7] 3 ^ ^ ^ A e ^ 
Aacia, ἐπιβαθραν ἐνδιδοῦσα τοῖς πειρωσι τὰ ἡττονὰ TOU 
N 3 ^ Ἁ / * ^ 7 ^ 
μὴ εὐλαβεῖσθαι τὰ μείζονα διὰ τοῦ συγγινώσκειν τοῖς 

, ^ N N. / 7 ^ / 

αἰσχροις ΤΟ HP καταγινώσκειν ἐμφαινούσης ΤῊΝ δεσποίνης. 20 

Ν Ἁ Ἁ , ^ ^ / N / 
TO δὲ μὴ ἐπαγανακτεῖν τοῖς ἀκολασταίνουσιν σαφες γίνε- 
“ , T, , / ej N 
5o TOL τεκμήριον γνώμης eis TO ὅμοιον ἐκτρεπομένης. οἵα yap 


/ , ^ , 
δέσποινα, φασὶν oi παροιμιαζύμενοι, τοιάδε χὰ κύων. 


3. [6881. iii. 16 sq. 16. ταύτῃ κατιλλώπτειν] ταύτῃ "yka- 
5. σύρουσαι] σύρονται Ν. τιλλώπτειν Meinekius Com. vol. 4. 
11. ἐπιτιμητικώτατα] ἐπιτιμηκώτατα — p. 45. 
ΒΗ. 18. ἐπιβάθραν Marklandus ad 
12. ἐξιὼν----βλέπω μόνην] é&v— ^ Eurip. l. c. p. 247. pro ἐπιβαθραίνειν. 
βλεπομένην libri. Correxit Mark- ib. τοῦ μὴ pro τὸ μὴ Cobetus 


landus Explie. Vet. auctor. in Ap-  Mnemos. vol rr. p. 336. τῷ μὴ 
pendice ad Eurip. Supplices p. Sylb. 


245. I9. συγγινώσκειν Sylb. pro evy- 
15. παρακολουθοῦντά re | ταύτῃ ka- γιγνώσκειν. 
, ^ ' , 
τιλλώπτειν τινά] re παρακολουθοῦντά 20. καταγινώσκειν) καταγιγνώσκειν 


τινα ταύτῃ κατιλλώπτειν libri. (οτ- ΜΡ. 
rexit Bentleius. 23. xà] Libri xa (ut P) vel χά 


984 CLEMENTIS [Lis. III. 


7 Ν ^ N ^ /, hy ^ 
ἀποσκορακιστέον δὲ ἡμῖν καὶ τοῦ περιπάτου TO μανιῶδες, 
N Χ Χ * v ^ 5 /, » V /, 
τὸ δὲ σεμνὸν kal TO σχολαῖον ἐκλεκτέον, ov τὸ βάδισμα 
N ; N N Ν ^ ^ 7 / 
TO μελλητικὸν, οὐδὲ τὸ ἐν ταῖς ὁδοῖς σαλεύειν καὶ ἐξυπτιά- 
, Χ ^ /, 
Covra παραβλέπειν εἰς τοὺς ἀπαντῶντας, εἰ ἀποβλέπουσιν 109 8. 
399 N /, ^ 7 
δ εἰς αὐτὸν, καθάπερ ἐπὶ σκηνῆς ἐμπομπεύοντα καὶ δακτυ- 
’ , ἢ e N 5 ^ 5 / N 
λοδεικτούμενον. οὐδὲ ὑπὸ οἰκετῶν ἀναστρέφεσθαι χρὴ 
ἊΝ Ν N 7 y N K 
πρὸς TO σιμὸν ὠθουμένους, ὥσπερ τοὺς τρυφητικωτέρους 
€, ^ 5 ^ Ἂς; y N 
opOLev ἐρρωμένους εἶναι δοκοῦντας, ὑπο μαλακίας δὲ 
ὯΝ n N N ^ 
ψυχικῆς διατεθρυμμένους. ἀνδρὸς δὲ γενναίου σημεῖον 


N 5 ^ N ^ Ψ 
10 οὔδεν εἶναι δεῖ περιφανὲς ἐν τῷ προσώπῳ μαλακίας, ἀλλ᾽ 


c1 


δὲ , € / » ^ /, 
οὐδὲ ἐν ετέρῳ μέρει ToU σώματος. 
N ; , -3 7 /, , / 
74. My τοίνυν μήτε ἐν κινήσεσιν gre ἐν σχέσεσιν 
ς , EN e 5 ΄ ^ i) » »«8* Χ 
εὑρεθείη ποτ᾽ ἂν ἡ ἀσχημοσυνὴ τῆς ἀνδρείας. οὐδὲ μὴν 
/, /A ^ , /, c / 
καθάπερ ὑποζυγίοις τοῖς οἰκέταις χρηστέον τῷ ὑγιαίνοντι. 
e , » 7 »Ἅ ὃς N L4 ^ 
ὡς γάρ τοι ἐκείνοις παραγγέλλεται, * avri φόβῳ τοῖς 
, D / ^ 5 ^ EY , /, 5 N * 
δεσποταις οὐ μόνον τοῖς ἀγαθοῖς καὶ ἐπιεικέσιν, ἀλλὰ καὶ 
^ ^ € Á /5 € /, ej e 
τοῖς σκολιοῖς ὑποτάσσεσθαὶ φησιν o llérpos, οὕτως ἢ 
3 / Ν € ,ὔ Ν € , Cay , 
ἰσότης καὶ ἡ μακροθυμία καὶ ἡ φιλανθρωπία τοῖς Oca r0- 
»7 éc EY Y , 95 Ν c 7, e / 
ταις εὐάρμοστος. “τὸ yop τέλος φησὶ “πάντες opodpo- 
^ v. 7 3 
20 νες, συμπαθεῖς, φιλάδελφοι, εὔσπλαγχνοι, ταπεινοῴφρονες 10 
Ἂς N 3, XN 1^ 6C ej λ ! λ 7 ,5 λή 
καὶ τὰ ἐπὶ τούτοις, * tva, εὐλογίαν κληρονομήσητε καλὴν 
lY , 7 e 7 [4 N » / 
τινα καὶ ἀξιέραστον. ὑπογράφειν ὁ ἸΚιτιεὺς ἔοικε Ζήνων 


δ. 7 “ SUN. , ^ P4 
εἰκονὰ | V€OVLO καὶ OUTOS αὐυτον ἀνδριαντουργεῖ" ἔστω» 


ς 


vel y à. Rectam proverbii Dorici 15.-Peir. Lin. 5B. 


seripturam servavit scholiasta, οἵα- 
περ ἡ δέσποινα, roía xr) κύων, quod 
ἁ et xà scribendum erat. Memo- 
ravit etiam Plato Rep. 8. p. 563. 
ἀτεχνῶς γὰρ αἵ re κύνες κατὰ τὴν πα- 
ροιμίαν οἷαίπερ αἱ δέσποιναι γίγνονται. 

I. δὲ] av superscr. rec. P. 

7. τρυφητικωτέρους] τρυφικωτέρους 
B. τρυφηκοτέρους h. 

I2. μήτε---μήτε Scripsi pro μηδὲ 
--μηδὲ. 

13. ἀνδρείας} ἀνδρίας FPV. 


17. ἡ ἰσότης] ἡ om. BR. 

19. εὐάρμοστος] εὐάρμοστον Pal. 
Sc. τὶ χρῆμα. SY. 

21. Petr. I iii. 8 sq. 

22. Κιτιεὺς Εἰ. κητιεὺς P, et csuper- 
scripto M. κιττιεὺς V. 

23. veavía M P, quod in ceterorum 
quoque librorum scriptura νεάνιδα 
latet, cujus absurditas ex prono- 
mine masculino αὐτόν, quod sequi- 
tur, manifesta fit. νεανία autem 
vel ab Clemente vel ab librariis 


PAEDAGOGUS. 985 


C. XLI. s. 74, 75.] 


φησὶ, καθαρὸν τὸ πρόσωπον, ὀφρὺς μὴ καθειμένη μηδὲ 
ὄμμα ἀναπεπταμένον μηδὲ διακεκλασμένον, μὴ ὕπτιος ὁ 
τράχηλος μηδὲ ἀνιέμενα τὰ τοῦ σώματος μέλη, ἀλλὰ τὰ 


, E , “ , M 3 Y Y / »»7 
μετέωρα ἐντόνοις ὅμοια, ὀρθὸν οὖς πρὸς τὸν λόγον [ὀξύτης] 


^ ^ ^ , 7 b Ν 
15 καὶ κατοκωχὴ τῶν ὀρθῶς εἰρημένων καὶ σχηματισμοὶ καὶ 


20 


Ν ^ ^ , , Ν 
κίνησις μηδὲν ἐνδιδοῦσα τοῖς ἀκολάστοις ἐλπίδος" αἰδὼς 
Ν , / ᾿ς κα J , / N CIC 3E CN ^ 
μὲν ἐπανθείτω καὶ ἀρρενωπία, ἀπέστω δὲ καὶ ὁ ἀπὸ τῶν 

/ b L n {..5 / P4 Ne 
μυροπωλίων καὶ χρυσοχοείιων καὶ ἐριοπωλίων ἄλυς καὶ O 
N ^ y ,ὔ » ^ 
ἀπὸ τῶν ἄλλων ἐργαστηρίων, ἐνθα ἑταιρικῶς κεκοσμη- 
, dá /, / /, 
μένοι ὥσπερ ἐπὶ τέγους καθεζόμενοι διημερεύουσιν. 
b / N 7 ^ 
75. Μὴ τοίνυν μηδὲ οἱ ἄνδρες ἐπὶ τῶν κουρείων καὶ 
λείων διατρίβ χδολ j λευό 
καπηλείων διατρίβοντες ἀδολεσχούντων στωμυλευόμενοι, 
Ἂν Ἢ 7] ^ L4 
καὶ τὰς παριούσας θηρώμενοι γυναῖκας παυσάσθων ποτέ: 
N b Ν ^ , , 
πολλοὺς δὲ kai βλασφημοῦντες εἰς γέλωτα ov παύονται. 
/, ^ » N € N ^ 7 δ N ^ 
κωλυτέα ye μὴν ert kai ἡ διὰ τῶν κύβων παιδιὰ, πρὸς δὲ 
Ν € à Ν ^ , LÀ À , À / ^ 
καὶ ἡ διὰ τῶν ἀστραγάλων μελέτη πλεονεξίας, ἣν μετα- 
J ^ ^ /, ^ ^ Ν 3 
χειρίζεσθαι φιλοῦσι. τοιαῦτά τινα τῆς τρυφῆς τὸ ἀτα- 


[4 3, ^ ^ 7 b! € 
μίευτον QUTOL$ κακοσχολοῦσιν ἐξευρίσκει: αἰτία γὰρ ἢ 


positum est pro νεανίου, ut passim 
apud eum etiam ἯἩσαΐα et Ἱερεμία 
reperitur, licet alibi plerumque 
Ἡσαΐου et Ἱερεμίου scriptum sit. 
Inter Αἰνεία et Αἰνείου variant libri 
pP. 3oo. 

I. ὀφρὺς] ὀφρῦς libri. 

2. μηδὲ διακεκλασμένον Cobetus 
Mnemos. vol. 1r. p. 387. pro dva- 
κεκλασμένον, quod ex praecedente 
ἀναπεπταμένον Ortum. ἀναπεπταμένον 
ὄμμα est hominis protervi et petu- 
lantis, διακεκλασμένον mollis et. im- 
pudiei. 

4. ἐντόνοις] εὐτόνοις Pal. 

ib. ὀρθὸν οὖς Cobetus pro ὀρθό- 
vov. 

ib. ὀξύτης seclusi. Est enim 
glossema praecedentis ὀρθὸν οὖς. 

p. karokox:? P. κατακωχὴ DER. 
Pal. xaroyj MV, quod in marg. 
habet P a m. paullo recentiore. 


6. κίνησις μηδὲν ἐνδιδοῦσα BER. 
Pal. κινήσεις μηδὲν ἐνδιδοῦσαι MN PV, 
altera scriptura supra versum po- 
sita in P. 

ἡ. ὁ ἀπὸ codices. ὁ om. V. 

8. χρυσοχοείων Scripsi pro χρυσο- 
χοΐων, de quo dixi in Thesauro. 

ib. ἄλυς] dàvs PV, ut p. 192. et 
alibi. ἄνθρωπος margo D, quod in 
textu habet ἢ, sed adsceripto in 
marg. dAvs. 

9. ἄλλων] ἄλλως N. 

ib. ἔνθα FM N. ἔνθα «ai ceteri. 

ib. κεκοσμημένοι----καθεζόμενοι Co- 
betus pro κεκοσμημέναι--- καθεζόμεναι. 

10. διημερεύουσιν F. διημερεύουσιΐ. 

13. παριούσας Sylb. pro παριζού- 
σας. 
15. μὴν BFPR. μὲν V. 

ib. ἡ om. V. 

ib. παιδιά ]. Alterum ὁ ex εἰ fac- 
tum P. παιδία FV. 


C C 


297 P. 


La] 


5 


386 CLEMENTIS [Lis. III. 


, / / / 3 Τὰ ^ , Ν ^ , |^ -9» 
ἀργία, ματαίων δέ τις ἐρᾷ τῶν ἐκτὸς τῆς ἀληθείας ὀντων᾽" 
hy 3 » , / , 
ov γὰρ ἔστι καὶ ἄλλως θυμηδίαν ἄνευ βλάβης κτήσασθαι, 
^ Ἁ / ^ 7 7 / € 
τῆς δὲ ἑκάστου τῶν ἀνθρώπων διανοίας μίμησίς ἔστιν ἡ 
^ 7] / 5 , e 32) / e εὐ ^ 
τοῦ βίου προαίρεσις. ἀλλ᾽, ὡς ἐοικεν, μόναι αἱ μετὰ TOV 
^ ^ ^ » ^ 
5 ἀγαθῶν ἀνδρῶν συναναστροφαὶ ὠφελοῦσιν. ἔμπαλιν γοῦν 
N M ^ / Ἢ , /, e 
τὴν μετὰ τῶν φαύλων συνδιαίτησιν ἀνθρώπων $007 yvo- 
» N / N 
ρίζων ὃ πάνσοφος διὰ Μωυσέως παιδαγωγὸς “ χοιρείων᾽" 
, , , ^ ^ ^ / 
ἀπηγορευσεν μεταλαμβάνειν TQ λαῳ TQ πρεσβυτέρῳ, 
» / Χ ΄σ Ν Ν 3 7 3 , 
ἐμφαίνων μὴ δεῖν τοὺς θεὸν ἐπιβοωμένους ἀκαθάρτοις 


/ ^ ./ € ^ [4 ^ ^ 
10 ἀναμίγνυσθαι ἀνθρώποις, οἱ δίκην ὑῶν ἡδοναῖς σωματικαῖς 


298}. καὶ δεισαλέαις τροφαῖς καὶ γαργαλισμοῖς ἀσελγέσι κνη- 


^ x 5 , , € à 
στιῶντες πρὸς ἀφροδίτην kakoxaprov ἡδονὴν χαίρουσιν. 
3 3 5.» ςς 5) ^ 3 » ^ ^ , δὰ 49 
ἀλλ᾽ οὐδ ““ἴκτινα ἢ ὠκύπτερον μαστοφαγὴ ἢ αἰετὸν 
^ 9 » ^ / ^ , ^ ^ 
φαγεῖν φησιν, οὐκ ἐγγιεῖς, λέγων, rote δι ἁρπαγῆς Tov 
/ /, N y N y ^ 
15 βίον ποριζομένοις, καὶ τὰ ἄλλα δὲ ὁμοίως ἀλληγορεῖται. 
/ 5 / ^ / /, 
76. Τίσιν οὖν oikeworéov ; τοῖς δικαίοις, πάλιν ἀλλη- 
^ ^ N ςς ὃ ^ Ν / 49 
γορῶν φησιν. πᾶν yop ιχηλοῦν καὶ μαρυκώμενον 
/ 5 ej N ^ , 5 7] εἶ 
καθαρὸν ἐστιν, ὅτι τὸ διχηλοῦν δικαιοσύνην ἐμφαίνει τὴν 
/, / N / / NX 
ἰσοστάσιον μηρυκαζουσαν τὴν οἰκείαν δικαιοσύνης τροφὴν, 
N , » N 2 , N 3 δ ^ yl 
20 TOV λόγον. ἔκτοσθεν μεν εἰσιόντα κατὰ ταὐτὰ τῇ τροφῇ 
N / » N , , e , 
διὰ κατηχήσεως, ἔνδοθεν δὲ ἀναπεμπόμενον ὥσπερ ἐκ 
, Lec / 5 5 ’ , / N 
κοιλίας τῆς διανοίας εἰς ἀνάμνησιν λογικήν. μηρυκάζει δὲ 
, N N X x [4 » v 
ὁ δικαιος τὴν πνευματικὴν τροφὴν ἀνὰ στόμα ἔχων TOV 
λό IY ὃ λ ZA IE ὃ ’ 94 ἡ , DO e ΤᾺ 
Oyov, καὶ διχηλεῖ ἡ δικαιοσύνη, εἰκότως κανταῦθα ἀγιαὰ 
: Ν / , ^ 
25 ζουσὰ kai εἰς τὸν μέλλοντα παραπέμπουσα αἰῶνα. οὔκουν 
ΟΝ ΤᾺ Ν / € N δ, t SUN NM ΄ 
οὐδὲ ἐπὶ τὰς θέας ὁ παιδαγωγὸς ἄξει ἡμᾶς, οὐδὲ ἀπεικότως 


{ 


; É 
τὰ στάδια καὶ τὰ θέατρα * καθέδραν Aouv" προσείποι 


δ), N N 5 ^ N ’, ξς νὰν ^ 
τις ἂν: βουλὴ γὰρ κανταῦθα πονηρὰ καθάπερ kai ἐπὶ τῷ 


7. Levit. xi. 7. Deut. xiv. 8. 24. διχηλεῖ] διχηλὴ N. 

I3. Levit. xi. 13 sq. Deut. xiv. ib. εἰκότως] Non ante, sed post 
12. Conf. Barnab. Epist. c. 1o. εἰκότως distinguit Pal. 

I7. πᾶν yàp διχηλοῦν--- Conf. 25. οὔκουν Klotzius. οὐκοῦν vel 
Strom. 5. p. 677. οὐκ οὖν libri. 


ib. Levit. xi. 3. Deut. xiv. 6. 27. Psalm. 1. r. 


c2 
[9] 


C. XI. $.76—;8.] | PAEDAGOGUS. 387 


/ N ^ € 35.9 » ^ 7 7 
δικαίῳ, διὸ καταρᾶται ὁ ἐπ᾿ αὐτῷ σύλλογος. πεπληθασι 

^ ^ , Φ 
40 γοῦν πολλῆς ἀμιξίας καὶ παρανομίας αἱ συναγωγαὶ αὗται, 

Z ^ , 3 7 , X, 7, 
καὶ αἱ προφάσεις τῆς συνηλύσεως ἀκοσμίας ἐστὶν αἰτία 
» * 5 ^ « ^ l3 SER. NI N 3 / 
ἀναμὶξ ἀνδρῶν kal γυναικῶν συνιόντων ἐπὶ τὴν ἀλλήλων 

/ 
θέαν. 5 
^ y , N 
77. "EvravOa 105 περπερεύεται ro συνέδριον.  Auxvev- 
7 Ν ^ » / ἘΝ ἐπ Ν CS 
οὔσης γὰρ τῆς ὄψεως γχλιαίνονται αἱ ὀρέξεις, καὶ ἰταμώ- 
/, * * ᾽ 5 , 
τερον βλέπειν oi ὀφθαλμοὶ πρὸς τοὺς πλησίον ἐθιζόμενοι 
^» AT , / , λέ Ν , N , £ 
TQ €xew σχολὴν ἐφειμένην ἐκφλέγουσι τὰς ἐρωτικὰς ert 
/ » , 5 by t », Ν Ν 3 , 
θυμίας. ἀπειρήησθων οὖν καὶ αἱ θέαι koi τὰ ἀκροάματα το 
7 Ν᾿: » ^ /, , N 
45 βωμολοχίας καὶ σπερμολογίας πολλῆς γέμοντα. Ti μὲν 
^ , 3 / ^ » , / ET 
yep οὐκ ἐπιδείκνυνται αἰσχρὸν ἔργον ἐν θεατροις ; τί δ᾽ οὐ 
7 ^ / N 
προφέρονται ῥῆμα ἀναίσχυντον οἱ γελωτοποιοί; οἱ δὲ 
/ ^ 3 ^ ^ » 
ἀπολαύσαντες τῆς ἐν αὐτοῖς κακίας ἐναργεῖς οἴκοι ἀπο- 299P. 
/ S / b! ^ ^ I4 
μάσσονται τὰς εἰκόνας, ἔμπαλιν δὲ οἱ πρὸς ταῦτα ἀκὴη- 18 
λ τοι * , θ ^ 5 ^ N Ν t 0 / "ὃ NEN 
τοι καὶ ἀπαθεῖς οὐκ ἂν περὶ ras ῥᾳθύμους 7Oovas 
^f 9 Ν Ν 5 ^ A / 
σφαλεῖέν ποτε. εἰ. γὰρ καὶ ἐν παιδιᾶς μέρει παραλαμβαά- 
, N / / es 
νεσθαι φήσουσι τὰς θέας εἰς θυμηδίαν, ov σωφρονεῖν 
/ 3 ^ ^ / - by N / /, 
φήσαιμ᾽ ἂν τὰς πόλεις, αἷς καὶ τὸ παίζειν σπουδάζεται. 
5 y * ^ , ^ 
go οὐκέτι γὰρ παιδιαὶ αἱ φιλοδοξίαι ἀνηλεεῖς εἰς τοσοῦτον 20 
^ 3 Y e , 
θανατῶσαι, ἀλλ᾽ οὐδὲ αἱ κενοσπουδίαι καὶ αἱ ἀλόγιστοι 
, δὴ Ν Ν e ’ὔ’ Z ^ 
φιλοτιμίαι, πρὸς δὲ kai αἱ μάταιοι καταναλώσεις τῆς 
5 , EN! N e 3» «X , / »y / 
οὐσίας, οὐδὲ μὴν αἱ ἐπὶ τούτοις στάσεις €TL παιδιαί. 
YN X e ^ 3 / , /, , 
79. 'Tó δὲ ῥᾳθυμεῖν οὐδέποτε ὠνητέον κενοσπουδίᾳ. 
3 Ἁ NX ^ /, ep » € ^ » v 
110 S. ov yap πρὸ τοῦ βελτίονος ἐλοιτο ἂν ποτε ὁ νοῦν ἔχων TO 25 
[4 , /, ^ /, 7 
ἥδιον. ἀλλ᾽ ov πάντες, φησὶ, φιλοσοφοῦμεν. μὴ τι οὖν 
5ῸΧ , Ν Χ / 7 N / ^ 
οὐδὲ πάντες τὴν ζωὴν μετερχόμεθα ; τί σὺ λέγεις : πῶς 


53 / ^ x 63r , ^ M N EY * 
οὖν πεπίστευκας ; πῶς δὲ ἔτι αγαάπᾷᾳς TOV θεον καὶ τὸν 


2. ἀμιξίας] ἀναμιξίας margo R. ib. αὐτοῖς Lowthius pro ἑαυτοῖς. 

6. λιχνευούσης codices. Avxvevov- 17. παιδιᾶς] Alterum « ex εἰ fac- 
cas typotheta in V. tum P ut p. 385, 15. 

9. ἐκφλέγουσι] ἐκφλέγουσαι MP. 23. οὐδὲ scripsi pro οὔτε. 


28. δὲ BEFNR. δαὶ MV. 


L e 

I4. ἀπολαύσαντες] ἀπολαύσαντας 
ΜΡ, 

c€ec2 


988 CLEMENTIS (Lig. II. 


δ 7 Ἁ À ^ 3 ^ δὲ x , ^ ᾽ 
πλησίον σου μὴ φιλοσοφῶν ; πῶς δὲ σεαυτὸν ἀγαπᾷς, εἰ 
Ν ^ , 3 27 3 
μὴ φιλοζωεῖς ; γράμματα, φησὶν, οὐκ ἔμαθον. ἀλλ᾽ εἰ 
^ * , » Ν , , σ“ 
μὴ τὸ ἀναγινώσκειν ἐμαθες, τὸ ἀκούειν ἀναπολόγητον, ὅτι 

N Ν , A! » ^ ^ N , 5 à! 
μὴ διδακτὸν, πίστις δὲ ov σοφῶν τῶν kara κοσμον, ἀλλὰ 
^ hy /, , ἣν ^ € Ἁ Y y /, 

5 τῶν κατὰ θεὸν ἐστιν TO κτῆμα: ἡ δὲ καὶ ἄνευ γραμμάτων 
9 /, Ἁ /, ^ hY N er 
ἐκπαιδεύεται, καὶ TO σύγγραμμα αὐτῆς TO ἰδιωτικὸν ἅμα 

^ /, , , , » 52^ 
καὶ θεῖον ἀγάπη κέκληται, σύνταγμα πνευματικόν. ἐξὸν 
A ^ Ἁ e ^ Ἁ /, 
δὲ ἀκροᾶσθαι μὲν σοφίας θεϊκῆς, ἀλλὰ καὶ πολιτεύσασθαι 
» $2 3 x * Ἁ 5 / / ^ 3. » * 
ἐξον, ἀλλὰ καὶ τὰ ἐν κοσμῳ κοσμίως kara θεὸν ayev ov 
/ NU ^ ^ , , , » e 
10 κεκώλυται, καὶ ὃ πωλῶν TL ἢ ὠνούμενος μὴ ποτε εἰπῃ δυο 
^ e ^ ^ 5 m^ ^ / € ^ ^ , * ^ 
τιμᾶς, ὧν ἂν ἢ ὠνῆται ἢ πιπράσκῃ, ἁπλῆν δὲ εἰπὼν kat 
, , ^ ^ ἐς 9) / , ^ 
ἀληθεύειν μελετῶν àv μὴ τυγχάνῃ ταύτης, τυγχάνων τῆς 
» , ^ ^ 7 ^ 5 m 
ἀληθείας πλουτεῖ τῇ διαθέσει τῇ ὀρθῇ. 
3 / X οἰ Ἂς /, ^ , 
79. Ἐπαίτιος δὲ ὅρκος περὶ πάντων τοῦ πωλουμένου 
eU. Y ^ N Ys AEN ^ » € Ψ NY 
15 ἀπέστω, ἀπέστω δὲ καὶ ἐπὶ TOV ἄλλων ὁ ὅρκος. καὶ 
/ y ^ τῷ 
ταύτῃ φιλοσοφούντων οἱ ἀγοραῖοι καὶ οἱ κἀπηλοι" “ οὐ 
Ἁ / N y , 5. SN / , X N 
y2p λήψῃ ro ὄνομα κυρίου ἐπὶ ματαίῳ, ov yap μὴ καθα- 


7] / N P β / Ἀπ κὰν 3 m uS LN / 49 
pa? Kvptos TOV λαμβανοντα TO OVOMQO €UTOU ἐπι ματαιρ. 


Χ Ν N ^ / ^N , M 
800}. τοὺς δὲ παρὰ TOUTO πραττοντας, TOUS φιλαργύρους, TOUS 


L4 N € N N / Χ , 7 
20 εύστας, τοὺς ὑποκριτᾶς, τοὺς καπηλεύοντας τὴν ἀλὴη- 
^ , 35-7 34^ Li , N , 
θειαν, τῆς πατρῴας ἐξέβαλεν αὐλῆς ὁ κύριος, μὴ βουλό- 
3 / , / ^ , ^ ^ , e ’ὔ 
μενος ἀδίκου ἐμπορίας ἢ λόγων ἢ τῶν ἐξ ὕλης κτημάτων 
5 5 v 3 ^ ^ Ν ej X ^ 
οἶκον εἶναι TOP οἶκον TOU θεοῦ TOv ἅγιον. ἐπὶ δὲ τὴν 
, , , / N ^ N SY » , /, 
ἐκκλησίαν ἀκτέον τὴν γυναίκα καὶ TOV ἄνδρα ἐστολισμέ- 
/ 9 ’, / , , , ’, 
25 νους κοσμίως, ἀπλάστῳ βαδίσματι, ἐχεμυθίαν ἀσπαζομέ- 
3 / , 7 / € N M , 
VOUS, ἀγάπην ἀνυπόκριτον κεκτημένους, αἀγνοὺυς τὰ σώματα, 
€ * X δί 3 ὃ 7 7: 0 ^ 0 ^ 
&yvovs τὰς KkapOixs, ἐπιτηδείους προσεύξασθαι τῷ Oeo. 


I. πῶς δὲ] πῶς δαὶ MP. 9. ἄγειν vel διάγειν Lowthius pro 
2. φιλοζωεῖς] φιλοζωης Μ. φιλο- ἀπάγειν. 

ζωῆς V. 1I. ἁπλῆν M. aliique. ἁπλὴν V. 
3. ἀναπολόγητον] ἀναπολογητέον M. 16. Exod. xx. 7. 
4. ἀναγινώσκειν] ἀναγιγνώσκειν P. 24. ἀκτέον] ἀκτέον et ἀνακτέον Pal, 
ib. Cf. Cor. I 1. 26 sq. SYLB. 


5. ἐστιν M. éari V. 


M 
Sg 


C. XI. s. 79, 8o.] PAEDAGOGUS. 9389 


, ^ 3» ς Χ ’, Ν , N , 
πλέον τοῦτο ἐχέτω ἡ γυνὴ, κεκαλυῴθω τὰ Tavra, πλὴν εἰ 

N » , N N N ^ Δ. Ὁ ΄ 
20 μὴ OlKOL τύχοι: σεμνὸν γὰρ τὸ σχῆμα καὶ ἀκατάσκοπον, 
Y » 3 SN , N ^ , / s 3m ^ 
καὶ οὔποτε αὐτὴ σφαλήσεται πρὸ τῶν ὀμμάτων τὴν αἰδῶ 


καὶ τὴν ἀμπεχόνην θεμένη, οὐδὲ ἄλλον εἰς ὄλισθον ἁμαρ- 


, 3 , ἊΝ , 5 /, ^ ^ 
T LOS ἐκκαλέσεται TO 7Tpoa oov QTTOyYUMVOUMEV. TOUTO γάρ. 


« , /, 3 Ν p 3 EET) 4 
Ὁ λογος βούλεται, ἐπεὶ πρέπον avry) ἐγκεκαλυμμέενῃ προσ- 
, Χ N 7 E M , e s 
εὐχεσθαι. τὴν δὲ Αἰνεία γυναῖκα φασι Ov ὑπερβολὴν 
, M! ^ , € ,ὔ ^ 
σεμνότητος μηδὲ τῆς Τροίας ἁλισκομένης περιδεᾶ yevo- 
,’ » / N y ’ , e 
μένην ἀποκαλύψασθαι, ἀλλὰ καίτοι φεύγουσαν ἐκ τῆς 
» /, ^ , 
25 ἐκπυρώσεως μεῖναι συγκεκαλυμμένην. 
» M ^ 3. pe ἈΝ , , 
8o. '"lowvrovs δὲ ἐχρὴν παρ᾽ ὅλον rov βίον φαίνεσθαι 
/ * ^ L e A 
καὶ διαπλάττεσθαι τοὺς Χριστῷ τελουμένους οἵους σφᾶς 
/ 9 Ν ’ / e 
ἐν ἐκκλησίαις ἐπὶ τὸ σεμνότερον σχηματίζουσιν, καὶ εἶναι, 
N ^ 5 / ^ [74 3 ^ 
μὴ δοκεῖν εἰναι, τοιούτους, οὕτως πραεῖς, οὕτως εὐλαβεῖς, 
5 N ej ^ N , 39. ὦ ΄ 
ἀγαπητικοὺς οὕτως: νυνὶ δὲ οὐκ οἱδ᾽ ὅπως συμμεταβαλ- 
^ , ἣν M! , ^ , 
λονται τοῖς τόποις καὶ τὰ σχήματα καὶ TOUS τρόπους, 
/, LY N 7 ^ ’ Ν 3 
καθάπερ καὶ τοὺς πολύποδας ταῖς πέτραις φασὶν ἐξομοιου- 
/, - ^ ^ /, / ^ 
μένους, aie ἂν προσομιλῶσιν, τοιούτους φαίνεσθαι koi τὴν 
, * ^ m^ ^ » AY N 3 , 
3o χροιαν. TO γοῦν τῆς συναγωγῆς ἔνθεον μετὰ τὴν ἐνθένδε 
» A! , /, ^ ^ ^ , 
ἀπαλλαγὴν ἀποθέμενοι τοῖς πολλοῖς ἐξομοιοῦνται, μεθ 
e N ^ ^ NC 9 / N , / 
ὧν kai διαιτῶνται: μᾶλλον δὲ ἐλέγχονται τὴν ἐπίπλαστον 
, 7 ^ , e ; - » , / 
ἀποθέμενοι τῆς σεμνότητος ὑπόκρισιν, οἷοι ὄντες ἐλεληθε- 
N Ν ^ ^ , / , 
σαν: καὶ τὸν περὶ θεοῦ λόγον σεβασάμενοι kara AeXAot- 
» € » » N » X ^ » id 
πασιν ἔνδον, οὗ ἤκουσαν, ἔξωθεν δὲ ἄρα μετὰ τῶν ἀθέων 
, ^ ^ ^ P) , 
ἀλύουσι κρουμάτων καὶ τερετισμάτων ἐρωτικῶν, αὐλῳδίας 
, ’ ^ / 
35 T€ καὶ κρότου καὶ μέθης koi παντὸς ἀναπιμπλάμενοι συρ- 


^ ^ Ἀν Ν 3 , , Ν ς , 
QeroÜü' τοῦτο δὴ ἀδοντες kai ἀντᾷάδοντες αὐτοὶ οἱ πρόσθεν 


I. πλέον Scripsi pro πλεῖον. αἰνείου γυναικὸς τοῦ τρωὸς λέγει. 
4. οὐδὲ scripsi pro οὔτε. I4. οὕτως πραεῖς---ἀγαπητικοὺς oU- 
6. πρέπον T aliique. πρέπων V. τως F. οὕτω utrobique V. 
ib. Cf. Cor. I xi. 5. 22. οἷοι] οἷον N. 
7. Αἰνεία FM. alvía P. Αἰνείου V. 23. θεοῦ] τοῦ θεοῦ BR. Pal. 
In Pal. utrumque est. Conf. ad p. 25. ἀλύουσι] ἁλύουσι M.PV, non 


296. Lemma in marg. F περὶ τῆς F. πλανῶνται margo FM. 


IO 


I5 


t3 
c 


290 CLEMENTIS [ Lis. III. 


3 ^ 3 / » 7 * , 
ἐξυμνοῦντες ἀθανασίαν ἐπὶ τέλει τὴν ἐξωλεστάτην κακοὶ 
^ /, , /, / 
κακῶς ψάλλοντες παλινῳδίαν “φάγωμεν καὶ πίωμεν, 

A! / 
301 P. αὔριον γὰρ ἀποθνήσκομεν." 
e «ἡ » » » ^ 3 7 7 ^ 
81. Οἱ δὲ οὐκ αὔριον ἀληθῶς, ἀλλ᾽ ἤδη τεθνήκασι τῷ 
^ z N /, N P d e N 
9 θεῷ, θάπτοντες τοὺς σφετέρους νεκροὺς, τουτέστιν αὑτοὺς 
/ / N ^ 7 / 
εἰς θάνατον κατορύττοντες. ἀντιτάσσεται δὲ αὐτοῖς εὖ μάλα 
3 7 € » , «€ N ^ » N » 
ἐρρωμένως o ἀπόστολος * μὴ πλανᾶσθε, ovre μοιχοὶ ovre 
3, ^ 3 7 /, 
μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται οὔτε κλέπται οὔτε πλεονέκται, 49 
’ , 7 / /, , , 
ov μέθυσοι, ov AoiQopow" koi ὅσα ἄλλα τούτοις ἐπᾷδει, 
, ^ , /, N 
το * βασιλείαν θεοῦ οὐ κληρονομὴησουσιν." εἰ δὲ καὶ εἰς 
/ ^ , / ^ , , 
βασιλείαν θεοῦ κεκλήμεθα, ἀξίως τῆς βασιλείας πολιτευό- 
N , ^ ὡς ^N / , ^ N 9 , 
μεθα θεὸν ἀγαπῶντες καὶ τὸν πλησίον. «yam: δὲ οὐκ ἐν 
y , y , e X »q« 3 ^ 
φιλήματι, ἀλλ᾽ ἐν εὐνοίᾳ κρίνεται. οἱ δὲ οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ 
, ^ s 5 / N ^ y 
φιλήματι καταψοφοῦσι τὰς ἐκκλησίας TO φιλοῦν ἐνδον 
y / X N ^ 5 /, 

15 OUK ἔχοντες αὐτο. καὶ yap δὴ καὶ τοῦτο ἐκπέπληκεν 
€ /, , ^ N y ἘΝ » 7 ^ ^ 
ὑπονοίας αἰσχρᾶς καὶ βλασφημίας ro ἀνέδην χρῆσθαι τῷ 

/ ej ^ 5 ^ e N /, 
φιλήματι, ὅπερ ἐχρὴν εἶναι μυστικον, “ ἁγιον᾽ αὐτὸ κέ- 45 
e 5 / 5 /, 3 / L— 7 
κληκεν ὁ ἀπόστολος, ἀπογευομένης ἀξίως τῆς βασιλείας 
7 ^ ^ ἊΝ » Ν “ 7 
πολιτευώμεθα τῆς ψυχῆς τὴν εὔνοιαν διὰ στόματος σώ- 
y , e 4 ^ , 

20 φρονος καὶ μεμυκότος, δὶ οὗ μάλιστα διακονεῖται τρόπος 
[4 y N ^ y » / ^ ^ 
ἥμερος. ἐστι δὲ καὶ ἄλλο ἄναγνον φίλημα, πλῆρες ἰοῦ, 
e 7 / ^ 2 / ej N 
ἁγιωσύνην ὑποκρινόμενον. ἢ ovK ἴστε ὅτι καὶ τὰ φα- 

/, , , ^ , , 7 3 7 
λάγγια προσαπτόμενα μόνον τῷ στόματι ὀδύναις ἐπιτρίβει 
* , / , N v 35 3 , 
τοὺς ἀνθρώπους, φιλήματα δὲ πολλάκις ἐνίησιν ἰὸν ἀκο- 


/ 
25 λασιας ; 


p Cor. L'xv; 92. Io. εἰ δὲ] ἔτ: δὲ typotheta in V, 
5. C£. Matth. viii. 22. Luc.ix. ut monet Victor. in Corrigendis. 
60. E TS 15. ἐκπέπληκεν] ékrémAakev ΜΡ, 
6. ἀντιτάσσεται] ἀντιτάσσετε D: 16. ἀνέδην ΒΕ. ἀναίδην ceteri. 
utrumque est in ἢ. 17. Rom. xv. 16. 
7. Cor. I vi. 9 sq. 18. dmoyevouévgs] ἀπαγορευομένης 
10. πλανᾶσθε] πλανᾶσθαι N. R, quod in textu B, sed ἀπογευο- 
ib. οὔτε μαλακοὶ----οὔτε πλεονέκται μένης 1n marg. 
om. Pal. 22. ἢ F. 5.V. 


9. οὐ μέθυσοι ΕΝ, οὔτε μέθυσοι V. 


C. XI. s. 81—83.] PAEDAGOGUS. 99] 


Ἁ 7 4 ^ 7 € 5» L4 , , 
82. Zaqes τοίνυν ἡμῖν γεγένηται ὡς οὐκ ἐστιν ἀγαπὴ 
Y , ^ ^ /, e, /, 

50 TO φίλημα' ud γὰρ aye TOU θεοῦ ἐστίν." “ αὑτὴ δέ 
, e 3 , ^ ^ 99 EY , ὁ 6c 7. N 5 
ἐστιν ἢ ἀγάπη τοῦ 0co0," φησὶν Ioavvgs, “ἵνα τὰς ἐντο- 

Ν. , “ 7 P. 3 ^ 
λᾶς τηρήσωμεν," ovx iva σαίνωμεν ἀλλήλους ἐν τῷ 
, éc ^ Ὧ Ὁ EY , P^ ^ , » 7 459 , * τῇ 
στοματι, “ καὶ αἱ ἐντολαὶ αὐτοῦ βαρείαι οὐκ εἰσιν. ἀλλα 5 
N Ν N N οὖ ^ ^ N 
μὴν καὶ οἱ κατὰ τὰς ὁδοὺς τῶν ἀγαπητῶν ἀσπασμοὶ παρ- 
7] , ^ ^ 3 Ν 3 
ρησίας ἀνοήτου γέμοντες καταφανῶν τοῖς ἐκτὸς εἰναι 
/ N / ! d , M 
111 S. βουλομένων οὐδε ἐλαχίστης μετέχουσι χάριτος. εἰ γὰρ 
ἐς 2 -: und 159 A TINCT- d 59 - Ἂς 20D 
ἐν TQ Tae" μυστικῶς προσεύχεσθαι τῷ θεῷ 802 P. 
δί e / ^ » N 66 N / 995 ^ à , 
ἰκαιον, €zrojevov ἂν εἴη καὶ “τὸν πλησίον,᾽ ov Ocurepov το 
Oy agr λευόμεθα. ὁμοί. 0 θεῴ καὶ Ὁ Ao- 
yemav keAevoueÜa, ὁμοίως τῷ θεῷ kai μυστικῶς φι 0 
^ »y (ςς » /, * , M X 
φρονεῖσθαι ἔνδοθεν * ἐξαγοραζομένους τὸν καιρόν: τὸ γὰρ 
“ ^ ^ [4 ^ ^ SN , ^ v y 
ἅλας τῆς γῆς ues," “ὃς δ᾽ ἂν εὐλογῃ φησὶν “ φίλον 
οι. MN P4 Lej ^ 7 Ψ Ἃ , 
TO πρωὶ μεγάλῃ τῇ φωνῇ, καταρωμένου οὐδὲν διαφέρειν 
Li 99 ^ A € * Á ^ ^ ^ » 

5 δόξει. δοκεῖ δὲ ὑπὲρ πάντα τῆς τῶν γυναικῶν ὄψεως 15 
, v Y , /, 5 Ἂς 
ἀπεστράφθαι. ov yap ἁψαμένους μόνον, ἀλλὰ καὶ θεασα- 

, 7 ς ^ e 7 / 4 ^ Ν 
μένους ἐστιν ἁμαρτεῖν, ὧν μάλιστα ἀποφεύγειν χρὴ τὸν 
7] /, 
γνησίως παιδαγωγούμενον. 
f 5, * , v , N M 
8 m OL ὀφθαλμοὶ γὰρ σου ὀρθὰ βλεπέτωσαν, τα δε 
, / , 9 ΝΥ Ν » N 7 
βλέφαρα νευέτω δίκαια" μὴ γὰρ οὐκ ἐξὸν καὶ ἰδόντα, 20 
^ L] N Ν » ^ /, N ^ 
καρτερειν, ἀλλὰ TO ἐμπεσεῖν φυλακτέον. δυνατὸν γαρ 
τυ ἢ 5 ^ 5 , N Χ , / 3 ^ , 
ἰδόντα ὀλισθεῖν, ἀμήχανον δὲ μὴ ἰδόντα ἐπιθυμεῖν. ov 
v v 7 7 3 / ^ /, 5 Ν 
γὰρ τὸ καθαρεύειν μόνον ἀποχρὴ τοῖς σώφροσιν, ἀλλα 
Ν hy 3 ^ 5 ^ / /, ^ 

το Καὶ TO ἐκτὸς εἶναι τοῦ ψόγου σπουδαστέον πᾶσαν ἀπο- 

/ e 7 A M 7] " 7 
κλείσαντας ὑπονοίας αἰτίαν πρὸς συγκεφαλαίωσιν ἁγνείας, 25 


ε * , 5 e ^ N ἰλλὰ ἣν 74 / 
ῶς μὴ μονον ewat μᾶς πίστους, ἀλλα καὶ GCLOTLOTOUS 


2. Joann. I iv. 7. 20. vevéro] BXenéro BER. 

3. ἡ ἀγάπη] ἡ om. BR. ib. ἐξὸν----ἀμήχανον] ἐξὸν καὶ ἰδόντα 

5. Joann. I v. 3. ὀλισθεῖν. ἀμήχανον yàp τὸ ἐμπεσεῖν 

9. Cf. Matth. vi. 6. xxii. 39. φυλακτέον: δυνατὸν γὰρ ἰδόντα ὀλι- 
Coloss. iv. 5. Matth. v. 13. σθεῖν. ἀμήχανον N 

13. Proverb. xxvii. 14. 24. dmokAeicavras] ἀποκλείσαντες 


ib. φησὶν F. φησὶ V. 


9 α 
: FV. ἀποκλείσαντες P. a ἃ m. rec. 
19. Proverb. iv. 25. 


x 
* 


209 CLEMENTIS [Lis. TIT. 


^ * S 5 N ^ [4 e? 
φανῆναι. καὶ γὰρ οὖν καὶ τοῦτο παραφυλακτέον, ὡς 
€ 5 /, ΄ p. € ^ , ,ὔ 
φησιν o ἀπόστολος “ μὴ τις ἡμᾶς μωμησήται: προνοου- 
* ^ 5, 7 3 7 ν 3 v Ν 3 7 
μένοι γαρ καλὰ οὐ μονον ἐνωπίον κυρίου, ἀλλα καὶ €vo- 
y 99 /, Ἁ ἂν ^ ^ 
πιον ἀνθρώπων. “ ἀπόστρεψον δὲ τὸν ὀφθαλμὸν ἀπὸ 
Ν 7 * Ἂς ͵ /, 
5 γυναικὸς κεχαριτωμένης, kai μὴ καταμάνθανε κάλλος ἀλ- 
y 49 Ν e /, ^ , hy 7 
λότριον, φησὶν » γραφη. κἂν πυθῃ τὴν αἰτίαν, προσε- 
/, "d * / v 
πεξηγήσεταί σοι" “ἐν γὰρ κάλλει γυναικὸς πολλοὶ ἀπε- 15 
[4 EY 3 /, 7 e ^ , / 59 
πλανήθησαν, καὶ ἐκ τούτου φιλία ὡς πῦρ ἀνακαίεται, 
^ y /, SY ^N e 7 € , 
εἰς πῦρ ἄγουσα ἀκατάπαυστον διὰ τὴν ἁμαρτίαν ἢ ἐκ 


N € r4 7 ^ » / 
16 7rTUpOS ορμωμενὴ φιλία, ἣν ἐρωτα κεκληκασιν. 


ΚΈΦ. IB. 


᾿ἘἘπιδρομὴ κεφαλαιώδης ὁμοίως τοῦ ἀρίστου βίον, ὅσαι τῶν ἁγίων 
γραφῶν χαρακτηρίζουσαι τὸν τῶν Χριστιανῶν βίον. 20 
, N N ιν ^ / / E » 
84. 'Eyo δὲ καὶ τοῖς γεγαμηκόσι παραινέσαιμι ἂν οἴκοι 
N γε N ^ , Ν , ^ 
τὸ τὰς γυναῖκας τὰς σφῶν μήποτε κατὰ πρόσωπον οἰκετῶν 
^ N * ^ / 3 /, “ 
φιλεῖν. οὐδὲ γὰρ προσγελᾶν δούλοις ᾿Αριστοτέλης εἴα 
X ^ ^ 7 ^ 7 
ποτε, πολλοῦ γε καὶ δεῖ κατ᾽ ὄψιν αὐτῶν φιλοφρονούμενον 
, x ^ » N » 3 ; 
φαίνεσθαι τὴν γυναῖκα. ἄμεινον δὲ οἴκοθεν ἀρξαμένους - 
M ^ / 4 N , 3 y / 
ἄπο τοῦ γάμου τὴν σεμνότητα ἐπιδείκνυσθαι. μεγίστη 
N € , / ἃ € M , 7 
2o γὰρ ἡ σωφροσύνης συζυγία καθαρὰς ἡδονὰς ἀποπνέουσα. 25 
΄ ^ / e / 
πάνυ γοῦν θαυμασίως ἡ τραγῳδία 
808 Ῥ. φεῦ φεῦ, γυναῖκες, (φησὶν) ὡς ἐν ἀνθρώποις ἄρα 


3 Ν 5 Ν 3 / Ἂς 
οὐ χρυσὸς, οὐ τυραννὶς, οὐ πλούτου χλιδὴ 
m LU , Mx € ^ 
τοσοῦτον εἶχε διαφόρους τὰς ἡδονὰς 


4. Cor. II viii. 20 sq. 20. καθαρὰς ἡδονὰς DR. Pal. xa- 

7. Eccles. ix. 8. θαρᾶς ἡδονῆς ceteri. 

IO. κεκλήκασιν͵] Subscriptum in 21. ἡ τραγῳδία] Apollonides, ut 
FMP. κλήμεντος περὶ τοῦ ἀληθινοῦ novimus ex Stobaei Flor. 67, 3. 
κάλλους λόγος y. 22. φησίν] Post τραγῳδία posuit 

15. τὰς σφῶν om. N. In Pal. Sylb. Non opus. 
adscriptum τὰς αὐτῶν. 24. εἶχε] εἶχεν libri. 


E 


C. XII. 5. 84—86.] PAEDAGOGUS. 299 


ὡς ἀνδρὸς ἐσθλοῦ kal γυναικὸς εὐσεβοῦς 
γνώμη δικαία καὶ φρονοῦσα τἄνδικα. 
^ ^ , N L4 * Ν ^ 
ταῦτα τῆς δικαιοσύνης τὰ παραγγέλματα καὶ παρὰ τοῖς 
Χ N ^ /, 
τὴν κοσμικὴν μετιοῦσι σοφίαν ἐκφωνηθέντα ov παραι- 
74 
τητέον. 
, 5 Ν ’ » , , b 
85. 'Eyrvekores οὖν τὸ ἑκάστου ἔργον “ἐν φοβῳ rov 
^ ^ L4 /, / y 
3o τῆς παροικίας ὑμῶν χρόνον ἀναστράφητε, εἰδότες ὅτι οὐ 
ex , ^ / , , ^ 7 
φθαρτοῖς, ἀργυρίῳ ἢ χρυσίῳ, ἐλυτρώθημεν ἐκ τῆς ματαίας 
^ ^ / Ν “ 
ἡμῶν ἀναστροφῆς πατροπαραδότου, ἀλλα τιμίῳ αἵματι 
€ Lu ^ 5 7 * , / ^» ἐξ; 3 δὶ 5 
ὡς ἀμνοῦ ἀμώμου καὶ ἀσπίλου Χριστοῦ. ““ἀρκετὸς οὖν 
N , y. € /, M / 
ὁ παρεληλυθὼς xpovos, ὁ llérpos φησὶ, “τὸ βούλημα 
^ ^ , /, , 
τῶν ἐθνῶν κατειργάσθαι πεπορευμένους ἐν ἀσελγείαις, 
» Υ͂ 3 , , , Ν » / 
ἐπιθυμίαις, οἰνοφλυγίαις, κώμοις, πότοις καὶ ἀθεμίτοις 
» 3, Ν ^ 
εἰδωλολατρίαις.᾿ ὅρον ἔχομεν τὸν σταυρὸν τοῦ κυρίου, 
e 7 EY 7 ^ /, 
ᾧ περισταυρούμεθα καὶ περιθριγκούμεθα τῶν προτέρων 
€ ^ 3 » / ^ 53, ^ 
35 ἁμαρτιῶν. ἀναγεννηθέντες τοίνυν προσηλωθῶμεν ἐν τῇ 


ἐς οἱ 


LÀ Ü , Ν , , / b € θῶ e 
ἀληθείᾳ καὶ ἀνανήψωμέν τε καὶ ἀγιασθῶμεν, ὅτι 
5 Ν. 7 9^ νι /, Ν 3 3 ^ 9 , 
ὀφθαλμοὶ κυρίου ἐπὶ δικαίους, καὶ ὦτα αὐτοῦ εἰς δέησιν 
» ^ » Ἁ / , ^ /, 
αὐτῶν, πρόσωπον δὲ κυρίου ἐπὶ ποιοῦντας κακά." καὶ 
(ς / € 7 e ^ 5Ν ^ 3 ^ N /, 
τίς ὁ κακώσων ἡμᾶς, ἐὰν τοῦ ἀγαθοῦ ζηλωταὶ yevo- 
3» € δα δι ὦ 3 λ » / , s b! 5 
μεθα ;" ἡ δὲ ἀρίστη ἀγωγὴ εὐταξία ἐστὶν παντελὴς οὖσα 
3 /, N , /, 4 ^ € $^ 
εὐσχημοσύνη koi δύναμις τεταγμένη βεβαία, τῶν ἑξῆς 
χλλήλοις κειμένων ἐν ej αλῶς ἀποδοτικὴ ᾿ ἀρετὴ 
ἀλλήλοις κειμένων ἐν ἐργῳ καλῶς ἀποδοτικὴ, kar. ἀρετὴν 


ἀνυπέρβλητος. 
4o 86. Ταῦτα εἰ καὶ τραχύτερον προσηνέχθην οἰκονομού- 

2. τἄνδικα ex Stobaeo pro τάν- ib. ἔχομεν] ἔχωμεν ΕΜ. 

δρικά. I5. περιθριγκούμεθα])] περιθριγγού- 
6. Petr. L 1. 17--10. μεθα BR 
8. ἢ χρυσίῳ om. BR. 17. Psalm. xxxiv. 15 sq. 
9. ἡμῶν Victorius in Corrigen- 26. Petr. I 11. 13. 

dis. ὑμῶν FMPV. 22. kai 0.—feflaía om. BR. Pal. 
1o. Pebr. JI iv. 3. 10. rà» ἑξῆς om. Rh. 


13. οἰνοφλυγίαις] οἰνοφλυγείαις V. 25. εἰ καὶ] εἶναι typotheta in V. 
14. εἰδωλολατρίαις] ( ex εἰ factum ib. προσηνέχθην Pal. προσηνέχθη 
BR. προηνεχθὴν ceteri. 


o 


I5 


204. CLEMENTIS [Liz. HI. 


^ , 7 Χ 7 3 ἣν N 7 
μενος τῆς ἐπανορθώσεως τὴν σωτηρίαν, ἐμοὶ μὲν λελέχθων, 
EY ε ὃ hy 3 δὴ ςς € 3 / N / 
φησὶν o παιδαγωγὸς, ἐπειδὴ * ὁ ἐλέγχων μετὰ παρρησίας 
, m 95 e ^ N , N » y ’ /, 
εἰρηνοποιεῖ, ὑμεῖς δὲ ei μὲν ἀκούσεσθέ μου, σωθήσεσθε, 
“ δ᾽ 3 ξ ^ , , » $1 “λ δὲ 
εἰ Ó οὐ προσέξετε τοῖς εἰρημένοις, οὔ μοι μέλει, μέλει δὲ 
ej ef N NT Á, τῳ - 
Βιόμως kai oUrOS' “τὴν γὰρ μετάνοιαν τοῦ ἁμαρτωλοῦ 
^ ^ Ἂς /, e ^ 5 €é ^ AN , /, 7 
μᾶλλον ἢ TOV θανατον αιρειται. nv δε εἰσακουσήτέ μου, 
Ἁ 3 N ^ ^ Á 5» hy » 
τὰ ἀγαθὰ τῆς γῆς φάγεσθε," ὃ παιδαγωγὸς πάλιν λέγει: 
^ 5 Ἂν * i] ,F 3 Zz Y N » E 
γῆς ἀγαθὰ τὰ ἀνθρώπεια ὀνομάζων καλᾶ, τὸ κάλλος, τὸν 
^ e , N N 9 Ν X / , * 
πλοῦτον, τὴν ὑγίειαν καὶ τὴν ἰσχυν, τὴν τροφὴν: ἀγαθὰ 45 
Ἁ b » e 5 53 327 3 
ro μὲν yap ὄντως; € ἃ οὔτε OUS 7)KOUG €V οὔτε ἐπὶ κορδίαν 
» /, 5 7, N55 * N 57 32) /, N 
ἀνθρώπου ἀνέβη ποτε, περὶ rov ovros ovra βασιλέα, τὰ 
» » 3 N » EY 3 ζ΄ ς ^ 3 ^ 
804PFP. οντῶς OvTOGO ἀγαθὰ οντα καὶ αναμεένοντὰ μας" ἀγαθῶν 
/, 5 ^ N ^ , N / N 3 /, 
γὰρ ἐστι καὶ δοτὴρ καὶ φύλαξ, κατὰ μετουσίαν δὲ ἐκείνων 
* ^ ^ ^ , ^ ^ , ^N 
τὰ τῇδε συνωνυμεῖ, παιδαγωγοῦντος ἐν θεῷ τοῦ λόγου τὴν 
^ /, » 7 hy ^ , ^ , ^ 
i5 TOv. ἀνθρώπων ἀσθένειαν ἀπὸ τῶν αἰσθητῶν éwi τὴν 
, 
νοησιν. 
“ M 5 » / Ν e N 
87. Ὅσα μέν οὖν οἴκοι παραφυλακτέον καὶ ὡς τον 
7 , /, € ^N | e / e 
βίον éravopÜcréov ὁ παιδαγωγὸς ἡμῖν ἀδὴν διείλεκται, ἃ 50 
3 5 UN N ^ € N [4 ^ 5 ^ "A ^ 
δ᾽ οὖν καὶ κατὰ τὰς ὁδοὺς ὁμιλεῖν αὐτῷ φίλον τοῖς 
/ » ^ 5 ’ 3 X ^ Ν 7 
2o παιδίοις ἄχρις ἂν ἀγάγῃ αὑτὰ πρὸς TOV διδασκαλον, 
^ N CLCN , , /, 3 3 ^ e / 
ταῦτα δὲ ἡμῖν ἐν κεφαλαίου μέρει δ αὐτῶν ὑποτίθεται 
7 ^ ^ οἷ 7 x 
καὶ παρατίθεται τῶν γραφῶν, γυμνὰς παρατιθέμενος ras 
7 € uh N ^ , ^ 
παραγγελίας, ἁρμοζόμενος μὲν τῷ χρόνῳ τῆς καθοδη- 112 S. 
/ A Ns v9 7 5 ^ 5 , ^ /, . 
γήσεως, τὰς δὲ ἐξηγήσεις αὐτῶν ἐπιτρέπων τῷ διδασκάλῳ 
ἣν N € , , ^ b / € 7 7 AN 
a5 καὶ γὰρ ὁ νόμος αὐτοῦ TOV φοβον vrekAvew βούλεται τὸ 


€ , , /, 9 » N 53 
ἑκούσιον ἐλευθερώσας εἰς πίστιν. ἄκουε, φησὶν, ὦ παι- 


2. Proverb. x. 1o. ro. Cor. Id. 9. 

4. προσέξετε] προσάξετε N. mpo- II. ἀνθρώπου additum in BMN, 
é£ere D. om. ΕὟ et pr. P, in quo addidit cor- 

5. Ezech. xviii. 23. rector avov Scriptum. 

6. 1688]. 1. 19. lb. περὶ τὸν] περιττὸν N. 


8. γῆς ἀγαθὰ] γῆς ἀγαθῆς codices I5. τῶν additum ex N. 
et V, nisi quod in BR. a super 7s ib. αἰσθητῶν] ἐσθητῶν F. 
scriptum. 21. κεφαλαίου] κεφαλαίῳ BR. 


C.X1I.5.87,88.]] PAEDAGOGUS. 905 


, ^ , N 7 ^ , 
δίον καλῶς παιδαγωγούμενον, τὰ κεφάλαια τῆς σωτηρίας, 
/, x N 5 Ἂς ^ 7 / b 
γυμνώσω γὰρ TO ἦθος τὸ ἐμαυτοῦ, καί σοι ταύτας τὰς 
ι λὰ 3 λὰ ς θή δὲ (y 5 fa Ν T / 
καλὰς ἐντολὰς ὑποθήσομαι, δι ὧν ἀφίξῃ πρὸς σωτηρίαν. 
y /, Χ ^ N 7 / ^ ^ 
5&yo δέ oe τὴν 000v τὴν σωτήριον. ἀπόστα TOV τῆς 
, € ^ ςς Ψ 7 /, € SN , Ν 
πλάνης ὁδῶν, “ὅτι κύριος γινώσκει o00v δικαίων, καὶ 5 
€ 8N , ^ » ^ 55 v4 / E) / M 
000g ἀσεβῶν ἀπολεῖται.᾿ ἕπου τοίνυν, ὦ παιδίον, τὴν 
, N € 8N ^ P4 , Υ͂ Δ. δ᾽. RA ε N 
ἀγαθὴν ὁδὸν, ἣν ἄν σοι ἐξηγήσωμαι, τὰ ὦτά μοι ὑποσχὼν 
N Ν 7’ . X V 
τὰ ἀκουστικα, * καὶ δώσω σοι θησαυροὺς ockorevovs, 
» ’ 5 , »? » € ^ N € /, Ξ , 
ἀποκρύφους, ἀοράτους ἐθνεσιν, ἡμῖν δὲ oparovs' σοφίας 
«d Ν » y ^ , € 3 , ςς ^ 
δὲ θησαυροὶ ἀνέκλειπτοι, οὺς θαυμάζων ὁ ἀπόστολος * ὦ το 
’ὔ 3») , N 7 39 i] , 
Ba8os" φησὶ “πλούτου kai σοφίας. θησαυροὶ δὲ ὑφ 
& X hY / ^ e X ^ ^ , e 
€vos πολλοὶ χορηγούμενοι θεοῦ, ot μὲν διὰ τοῦ νόμου, οἱ 
N N ^ ^ ^ e N ^ 
100€ διὰ τῶν προφητῶν ἀποκαλύπτονται, οἱ δὲ τῷ θείῳ 
/ » N ^ ^ e ΄ » , 
στόματι, ἄλλος δὲ τοῦ πνεύματος τῇ ἑπτάδι ἐπᾷάδων, 
- N ^ € / M! ΄ 7 € 9$ ἢ , 
εἷς δὲ ὧν ὁ κύριος διὰ πάντων τούτων ὁ αὐτὸς ἐστι τ5 
/ 
παιδαγωγὸς. 
3, N Cy 3 , /, ῆ b 
88. ᾿ἔστιν μεν ovv αὐτοθεν κεφαλαιώδης ὑποθήκη καὶ 
Ἂ 7 , 5 , ςς N / 
βιωτικὴ παραίνεσις, avra. ἐμπεριέχουσα: “καθὼς θέλετε 
ej ^ 8 ue 3 ^ N € ^ ἊΝ 9 
ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, ποιεῖτε kai ὑμεῖς αὐτοῖς." 
I M A X ^ ^ N N e 
δυνατὸν δὲ καὶ δια δυοῖν ἐμπεριλαβεῖν τὰς €vroAas, ὡς 20 
€ , é€ 5 /, N , 5 e 7 
ῴησιν ὁ κύριος" “ ἀγαπήσεις τὸν θεὸν σου ἐν ὅλῃ καρδίᾳ 
N » c, Le ^ x 5 e ^ , Je 
σου καὶ ἐν 0Ày Ty WNrvyn σου kai ἐν ὅλῃ τῇ ἰσχύϊ σου, 
^ N J € / »» 5 , , , / 
15 Καὶ τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτὸν. εἶτα ἐκ τούτων ἐπιφέ- 
ἐς 5 , e € ΄ Ν ε ^ / 35 
ρει “ἐν τούτῳ ὅλος ὃ νόμος καὶ οἱ προφῆται κρέμανται. 


ee 


* Ν Ν Ν Ν , 7 , N 
val μὴν καὶ πρὸς TOv πυθόμενον, “τί ποιήσας ζωὴν 25 


“ἢ ? à , N 5 35» » 7] 
αἰώνιον κληρονομήσω: τᾶς ἐντολας οἶδας ; απεκρινατο" 


» 


^ ^ , ^ 7 5"» Ἂς / 
τοῦ Oe καταφήσαντος “ τοῦτο soie φησὶν * καὶ σωθήσῃ. 


2. τὰς καλὰς] Aberat τὰς. 18. Lut; vi. 3r. 

5. Psalm. i. 6. 19. kal ὑμεῖς in marg. habet P. 

8. Iesai. xlv. 3. 20. δυοῖν ΒΗ. δυεῖν V. 

9. σοφίας---ἀνέκλειπτοι οἴη. BR. 21. Matth. xxii. 37-40. Luc. x. 
Pal. 25. 

1o. Bom..xi. 33. . 21. Luc. x. 25-28. xvill. 18, 20. 


13. τῶν om. BFMRh. ib. φησὶν F. φησὶ V. 


296 CLEMENTIS [ Lis. III. 


, ^ Ἁ , nx r4 ^ 
ov μὴν ἀλλὰ καὶ διαιρετικώτερον τὸ φιλάνθρωπον ToU 
^ N ^ / ^ 
805}. παιδαγωγοῦ διὰ τῶν ποικίλων καὶ σωτηρίων ἐντολῶν 
7] € » * [4 / ^ 
zapaÜeréov, ὡς €xotuev πρὸς ἀφθόνου σωτηρίας καὶ τῆς 
, ^ ^ ἢ ἈΝ [s 
διατάξεως τῶν γραφῶν ἑτοιμοτέραν τὴν εὕρεσιν. 
9 € ^ e , e A , e ^ 
5 99. Eocrw ἡμῖν ἡ δεκάλογος ἡ διὰ Μωυσέως, ἁπλῷ 2o 
ἈἉ ^ , ’ 7 7 , 
καὶ μονογενεῖ αἰνιττομένη στοιχείῳ, προσηγορίαν σωτήριον 
€ "m^ , [4 
ἁμαρτιῶν περιγράφουσαι “ οὐ μοιχεύσεις, οὐκ εἰδωλολα- 
/, 9» /, y 
τρήσεις, ov παιδοφθορήσεις, * οὐ κλέψεις, ov ψευδομαρ- 
, , Ν r4 ^ , 
τυρήσεις" τίμα TOV πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα gov, καὶ 
N » , , ^ £ "^ / hy 
xo T& ἀκολουθα τούτοις. ταῦτα ημῖν παραφυλακτέον καὶ 
e » X ἈΝ » , ^ / 
ὁσα ἄλλα κατὰ τὰς ἀναγνώσεις τῶν βιβλίων παραγ- 
,ὔὕ /, X A P /, 
γέλλεται. παραγγέλλει Ó€ καὶ δια Ἡσαϊου * λούσασθε 
Ν. Ν /, 5 , N / , * ^ 
καὶ καθαροὶ γένεσθε, ἀφέλετε τὰς πονηρίας ἀπὸ TOV 
^ € ^ , , ^ 39 ^ P i Ν 
Vvxov ὑμῶν ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν μου, μάθετε καλον 28 
^ , e ἢ /, 
15 ποιεῖν, ἐκζητήσατε κρίσιν, ῥύσασθε ἀδικούμενον, κρίνατε 
) 5 καὶ δικαιώ ͵ i δεῦ i διελεγχθῶ- 
ὀρφανῷ καὶ δικαιώσατε χήραν, καὶ δεῦτε καὶ διελεγχθῶ 
, , 3 N ^ N ^ 
μεν, λέγει κύριος." πολλὰς δ᾽ ἂν καὶ παρᾶ τοις ἄλλοις 
ey € , te /, , ^ ἃ /, &é ^ » 
εὕροιμεν ὑποθήκας, οἷον φέρε, εὐχῆς μὲν πέρι, “τὰ ἔργα 
ξξ 3 Ν 7 ὃ y) 95 À 7 € /, 
εὐχὴ κυρίῳ δεκτὴ, λέγει ἢ ypadn. 
EY € , Vm e 3 ^ e /, : (a »* δὲ 16 » 
20 καὶ O τρόπος τῆς εὐχῆς ὑπαγορεύεται ἐὰν δὲ ἰδὴς 


τὰ ἀγαθὰ" φησὶν 


N CC ον / v 3 s ^ , L ^ /, 
φησὶ “γυμνὸν, περίβαλε, καὶ ἀπὸ τῶν οἰκείων τοῦ σπέρ- 

, E] , y , y, N 
paros σου οὐχ ὑπερύψει, rore φανήσεται πρώιμον TO 3o 

^ N /, z S ^ 

φῶς σου, kai τὰ ἰάματὰ σου ταχὺ ἀνατελεῖ, καὶ προ- 

, » € , Nd (e L ^ 
πορεύσεται ἔμπροσθεν ἡ δικαιοσύνη σου, καὶ ἡ δόξα ToU 


^ ^ »» / 3 e M ^ » ^ " 
25 θεοῦ περιστελεῖ σε. τίς οὖν O καρπὸς τῆς εὐχῆς ταυτης ; 


I. ἀλλὰ καὶ] καὶ om. MN, punctis 20. lesai. lviii. 7 sq. 

notatum in F. ib. ἐὰν δὲ N.  Aberat δέ. 
4. Cf. Exod. xx. Deut. v. 22. φανήσεται MNP. ῥαγήσεται 
9. μητέρα σου] cov om. FNP. ceteri. 
12. lesai. 1. 16—18. 23. rà iápará σου] rà ἱμάτιά σου 
13. καὶ καθαροὶ] καὶ om. MP. FMP, adsceripto in marg. M a m. 


16. καὶ δικαιώσατε] kai om. MP.! recenti ἢ ἰάματά cov, et super- 
ib. διελεγχθῶμεν] διαλεχθῶμεν P. — scripto rec. in P ἰάματα. In BR. 
18. πέρι Sylb. pro περί. Pal. est rà ὑπάρχοντά cov. 


C. XII. 5. 89—91.] PAEDAGOGUS. 907 


ςς , , , Ν e b e , , y 
rore ἐπιβοησῃ καὶ ὃ θεὸς ὑπακούσεται σου, ἐτι Àa- 
-. E * ΄, $» 
Aoüvros cov ἐρεῖ, ἰδοὺ πάρειμι. 
* / ἡ 35 ΄ » 
90. Περὶ δε νηστείας * ἵνα Tt nov. φησὶν * vgarevere ; 
/, , ςς » ’ / 3. * 3 /, 
λέγει κύριος. “οὐ ταύτην την νηστείαν ἐγὼ ἐξελεξάμην 
^ e 7 » ^ N , ^ 5. 
καὶ ἡμέραν ἄνθρωπον ταπεινοῦν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ : οὐδ᾽ 5 
^ /, e / * /, , x /, EY 
ἂν κάμψῃς ὡς κρίκον τὸν τράχηλὸν σου καὶ σάκκον καὶ 
N € /, ,«w? e /, d / ,» 
35 σποδὸν ὑποστρώσῃ, οὐδ οὕτως καλέσετε νηστείαν δεκτην. 
, 5 ἍΤ. e / 2 ἐξ LO N ej 49 N ςς e 
τί οὖν αἰνίττεται 7) νηστεία; “ἰδοὺ αὕτη φησὶν “ ἡ 
7 D , ^ , Z /, ’ ^ 7 
νηστεία, ἣν ἐγὼ ἐξελεξάμην, λέγει κύριος: λῦε πάντα 
7 / ΄ N / 
σύνδεσμον ἀδικίας, διάλυε στραγγαλιὰς βιαίων συναλ- xo 
Z 5 , , D 3 /, i ^ 
λαγμάτων, ἀπόλυε τεθραυσμένους ἐν ἀφέσει, kai πᾶσαν 
» N / /, ^ M » 
ἄδικον συγγραφὴν διάσπα. διάθρυπτε πεινῶντι τὸν ἄρτον 
N / »/ Ν 3 Ψ 
σου, καὶ πτωχοὺς ἀστέγους εἴσαγε εἰς τὸν OlKOV σου. 
ὌΝ 57 Ν 7 59 LY Ν v X ^ 
ἐὰν ἰδὴς γυμνὸν, περίβαλε. ναὶ μὴν καὶ περὶ θυσιῶν 
Ff λῆθος τῶν θυσιῶν ὑμῶν ; λέ ; λή 
τί μοι πλῆθος τῶν θυσιῶν ὑμῶν ; λέγει κύριος. πληρης 15 
, ^ 7 ^ [^d 
49 εἰμὶ ὁλοκαυτωμάτων κριῶν, καὶ στέαρ ἀρνῶν καὶ αἷμα 
p , S ὧδ ^ 7 
ταύρων καὶ ἐρίφων οὐ βούλομαι, οὐδ᾽ ἂν ἔρχησθε ὀφθῆναί 306 P. 
N 7 ^ ^ ^ e ^ 
pot. τίς γὰρ ἐξεζήτησεν ταῦτα ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν; 
^ Ν » Χ 3 p PR / 
πατεῖν μου τὴν αὐλὴν ov προσθήσεσθε. ἐὰν φέρητε 
/ / / / ΄ 7 , - N 
σεμίδαλιν, μάταιον θυμίαμα βδέλυγμα μοί ἐστιν᾽ τας 20 
^ N /, p 359 ^ 
νουμηνίας ὑμῶν καὶ τὰ σάββατα ovk ἀνέχομαι. πῶς 
5 0 7 ^ / Σ «θ ψι:, 39 Ν ec Lor / ^^ 
οὖν θύσω τῷ κυρίῳ ; “ θυσία φησὶν * τῷ κυρίῳ πνεῦμα 
/ 395 ^ 5 /, ^ ra / ^ ,ὔ 
συντετριμμένον. πῶς οὖν στέψω ἢ μύρῳ xpigo; ἢ τί 
Ki. ut ^ / - ςς 2 N 599 Ν ςς , , ^ ^ 
θυμιάσω τῷ κυρίῳ; “ὀσμὴ φησὶν “ εὐωδίας τῷ θεῷ 
, /, * , ) , ,5 ^ /, 
45 καρδία δοξαζουσα τὸν memAakora αὐτήν. ταῦτα στέφη 525 
Y / N 3 7 ^ » ^ ^ 
καὶ θυσίαι καὶ ἀρώματα καὶ ἀνθὴ τοῦ θεοῦ. 


5 N /, 39 
91. Ἔτι περὶ ἀνεξικακίας, “ ἐὰν ἁμάρτῃ φησὶν “ ὁ 


1. Iesai. [ν11]. 9. 18. ἐξεζήτησεν FMP. é£e(rgoe V. 

8. Ibid. 4-75. 20. μοί] μου M. 

14. περὶ θυσιῶν FM NP. περὶ τῶν 22. θυσία φησὶν (φησὶ F) τῷ κυ- 
θυσιῶν ceteri. ρίῳ om. N. 

15. lesai. 1. 11-13. 22. Psalm. li. 17. 

16. ὁλοκαυτωμάτων ex lesaia pro 27. Luc. xvii. 3 8q. 


ὁλοκαύτωμα τῶν. 


9298 CLEMENTIS [Lis. III. 


1 i ΄ 3 /, OE cS NUN /, y 
ἀδελῴος cov, ἐπιτίμησον αὐτῷ, καὶ ἐὰν μετανοησῃ: ἄφες 
» ^ 9Ν ς /, ^ € , £ y V Ν 
αὐτῷ. ἐὰν ἑπτάκις τῆς ἡμέρας ἁμάρτῃ εἰς σὲ καὶ τὸ 
e /, » /, h X , ^ » , ^ 49 
ἑπτάκις ἐπιστρέφῃ πρὸς σὲ λέγων, ueravoO, ἄφες αὑτῷ" 
Ν ^ N , MM X) , /, 
καὶ τοῖς μὲν στρατευομένοις διὰ loavvov παραγγέλλει 
^ , ^ 7 ^ ^ /, ^ 
5 * ἀρκεῖσθαι μόνοις τοῖς oNyoviots," τοῖς δὲ τελώναις “ μηδὲν 
/ / Ν N / 49 ^ * c6 , 
πλέον πράσσειν παρὰ τὰ διατεταγμένα,᾽ δικαστῇ δὲ “ ov 
, 49 M éc , . , / N * ^ , 
λήψῃ" φησὶν “προσωπὸν ἐν κρίσει, τὰ yop δῶρα ἐκ- 5o 
^ 3 K , /, ᾽ 
τυφλοῖ ὀφθαλμοὺς βλεπόντων καὶ λυμαίνεται ῥήματα 
^ πο 3 7] 49 3 Ἁ N ^ 4 
δίκαια, ῥύσασθαι ἀδικουμένους.᾽" ἀλλα καὶ τοῖς οἰκονο- 
^ ^ , / N 7 / 
ro μικοῖς “κτῆσις ἐπισπουδαζομένη μετὰ ἀνομίας ἐλάσσων 
, 49 Ν N EY Ν » ’ (Ci /, 45 EY 
γίνεται." ναὶ μὴν kal περὶ ἀγάπης “ ἀγάπη φησὶν 
7 ^ ε ^ l4 , 
* καλύπτει πλῆθος ἁμαρτιῶν." καὶ περὶ πολιτείας amo- 118 S. 
s. / N ^ ^ ^ ^ 
δοτε τὰ ἵζαίσαρος Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ." 
“ N / * 7 ς » SFEUN 3 , 
ὅρκου δὲ πέρι καὶ μνησικακίας" “μὴ ἐγὼ ἐνετειλαμὴν 
^ / ^ /, , ^ / 
r5 τοῖς πατράσιν ὑμῶν ἐκπορευομένοις ἐκ γῆς Αἰγύπτου 
» « y hY / 3 hi ^ 
προσενέγκαι μοι ὁλοκαυτώματα kai θυσίας ; ἀλλα τοῦτο 
(A » ^ [74 ^ N ^ 
ἐνετειλάμην αὐτοῖς: ἕκαστος ὑμῶν κατὰ τοῦ πλησίον 
3 ^ / 5 ^ N / ej ^ N 
ἐν τῇ καρδίᾳ αὑτοῦ μὴ μνησικακείτω, ὅρκον Ψψευδὴ μὴ 
/, 
ἀγαπατω.ἢ 
, N M [4 /, 
20 02. ᾿Αλλὰ kai ψεύσταις koi τετυφωμένοις προσα- 5 


^ ^ X ἘΠ ΘΟ, 
πειλεῖ, τοῖς μὲν ὧδέ πως “ 


€ » Ν ^ / x οὖ 
ουαὶ τοῖς λεγουσι TO yAÀUKU 

ἊΝ Ν b N NE ^ δὲ δὲ ςς ϑόχαι ε 
πικρὸν καὶ τὸ πικρὸν γλυκν," τοῖς ὃὲ ὡδὶ “ οὐαὶ οἱ 


é € 
d 


hY 3 e ^ εν 3 7 e ^ 5 , 
συνετοὶ ἐν ἑαυτοῖς καὶ ἐνώπιον αὐτῶν ἐπιστήμονες" 
Y ^ e xv e , Ν i: € ^ € ^ 
yep ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται, kai ὃ ὑψῶν eavrov 
, 49 Ν N M 3 , / 
25 ταπεινωθήσεται. καὶ TOUS μὲν ἐλεημονας μακαρίζει, 


δ 7 N N ε / 7 
ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται ὀργὴν, δὲ ἡ σοφία ταλανίζει, 


5. Lue. iii. 14 sq. 17. büe. xXx. 25. 

ib. ἀρκεῖσθαι] ἀρκεῖσθε BR. I4. πέρι Sylb. pro περί. 

6. Exod. xxiii. 8. 15. ἐκπορευομένοις 0m. 

7. φησὶν F. φησὶ V. 16. προσενέγκαι codices. προσέ- 
9. ῥύσασθαι] ῥύσασθε FN P. νεγκαι V. et pr. P. 

Io. Proverb. xiii. 11. 21. lesai. v. 20 sq. 

ri. Petr. l iv; 8; 23. αὑτῶν Potterus pro αὐτῶν. 
ib. φησὶν F. φησὶ V. ib. Luc. xiv. r1. xviii. 14. 


12. Matth. xxii. 21, Mare. xii 26. Cf. Matth. v. 7. 


C.XIL.5.92,93.]  PAEDAGOGUS. 399 


c v y e , »y N , ^ 
* ὅτι ἄρα ἀπολέσει καὶ φρονίμους." ἤδη δὲ “ ἀγαπᾶν 307 P. 
S , X s / & "s ^ / NC 
τοὺς ἐχθροὺς" κελεύει * καὶ τοὺς καταρωμένους ἡμᾶς 
5 ^ /, , A! ^ , / € ^ 
εὐλογεῖν προσεύχεσθαί τε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ἡμᾶς. 
^ /, 7 »» ^ ἐς , V [4 /, EY Ἁ 
το τῷ τύπτοντί σε φησὶν “ εἰς τὴν σιαγόνα πάρεχε καὶ τὴν 
XAÀAÀ * 3N » , * ^ x λύ Ν m 
ἄλλην, καὶ ἐὰν àpy σοὺ τις TOV χιτῶνα, μὴ κωλύσῃς kai 5 
T M- , » M N e / ἐξ 7, e Δ 3» 7) 
τὸ ἱμάτιον." περὶ δὲ τῆς πίστεως “πάντα ὅσα ἂν αἰτη- 

9 ^ ^ -, Ἀ 55 N 
σησθε ἐν τῇ προσευχῇ πιστεύοντες, λήψεσθε, φησὶν, 
Ν A 3o. 5Ὸ Δ δ / Ν 3m. 
πιστὸν δὲ ἀπίστοις οὐδὲν κατὰ lluióapov. καὶ οἰκέταις 
N ᾽ [i e ^ » / 3 € € ^ 
μὲν χρηστέον ὡς ἑαυτοῖς" ἄνθρωποι yàp εἰσιν ὡς ἡμεῖς" 

e N ^ ^ ^ , / Ν ^ , 3 ^ 
ὁ γὰρ θεὸς πᾶσιν τοῖς ἐλευθέροις kai τοῖς δούλοις ἐστὶν, 10 
“Δ A / 
ἂν GKO71]$, ἰσος. 
^ A N ^ ^ ^ 3 
93. Δεῖ δὲ καὶ τοὺς πλημμελοῦντας τῶν οἰκετῶν οὐ 
: 7 3 ^ PE * / 39 τ 5 
15 κολάζειν, ἐπιτιμᾶν δέ: “ὁ γὰρ φειδόμενος φησὶ “ τῆς 
7 ς ^ ^ N e ^ e 4 39 »y S AN 
βακτηρίας εαυτοῦ μισεῖ TOV ἑαυτοῦ υἱὸν. | €TL τὴν μὲν 
, £ ^ £739 /, 
φιλοδοξίαν ἀποσκορακίζει: “’ οὐαὶ ὑμῖν, Φαρισαϊοι᾽ λέγων 15 
7 ΕῚ ^ N 7 , ^ ^ 
“ὅτι ἀγαπᾶτε τὴν πρωτοκαθεδρίαν ἐν ταῖς συναγωγαῖς 


3 


EY Ν 3 N 5 ^ 5 ^ 3 NN ἃ £z 
καὶ TOUS ασπασμοὺυς ἐν TOUS αγοραις. ΤῊΡ δὲ μέτανοιαν 


^ e ^ 5 , b! € / ^ e , 
τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀσπαζέται τὴν ἑπομένην ταῖς ἁμαρτίαις 
^ , ^ , ^ 5 /, 3 » 8 
μετάνοιαν ἀγαπῶν, μόνος γὰρ ἀναμάρτητος avrog ὃ 
" N Χ N 3 ΄, ^ » i 
λόγος" TO μὲν γὰρ ἐξαμαρτάνειν πᾶσιν ἔμφυτον καὶ 2ο 
N 5 m iT N e€ Z ^ / 
Kowov, araOpaue δὲ τὴν ἁμαρτίαν ov τοῦ τυχόντος 
» Ν » Nile / x S ^ , Ἂν 39 
20 ἀνδρὸς, ἀλλὰ ἀξιολόγου. περὶ δὲ τῆς μεταδόσεως “ δεῦτε 
5 / ,ὕ . , / , 
εἶπεν “πρὸς με πάντες οἱ εὐλογημένοι, κληρονομήσατε 
^ e 7] e ^ / » Ἂς ^ , 
τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κοσμου" 


, / Χ Ν 59 Ζ / ^ 38/7 WEE 
ἐπείνασα γὰρ καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα kai ἐπο- 25 


I. Proverb. xv. r. I3. Proverb. xiii. 24. 
ib. Matth. v. 44. Luc. vi. 27— 15,:Luec, xl.43. 
29. 20. yàp om. D. 
6. Matth. xxi. 22. ib. πᾶσιν in marg. P. 
ib. ἂν ΒΗ. ἐὰν ceteri. 21. τὴν] μετὰ τὴν Heinsius. 
8. Πίνδαρον] Fragm. 257. 22. Matth. xxv. 34-36. 
po. πᾶσιν] πᾶσι F MP. 23. εἶπεν F.. εἶπε V. 
I2. οἰκετῶν MN. ἀδελφῶν ceteri. 10. πρός ue om. B. 
Recta scriptura est etiam in scho- 25. ἐδώκατε N ut Matth. δεδώ- 


lio. : κατε V et eraso ὃ P. 


400 CLEMENTIS [Lis. III. 


τίσατέ με, ξένος ἤμην καὶ συνηγάγετέ με, γυμνὸς καὶ 
περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ 
ἤμην καὶ ἤλθετε πρὸς ue." καὶ πότε τι τούτων τῷ κυρίῳ 
πεποιήκαμεν ἡμεῖς ; αὐτὸς ἐρεῖ πάλιν ὁ παιδαγωγὸς τὴν 
5 εὐποιίαν τῶν ἀδελφῶν ἀγαπητικῶς εἰς ἑαυτὸν μετατρέπων 


ςς 3-29. wy » / ^ ^ / 5 hy 
εφ ὅσον ἐποιήσατε τοῖς μικροῖς τούτοις, ἐμοὶ 


Ν /, 
καὶ λέγων 
» , EY , /, € ^ , ^ 9 »5 
ἐποιήσατε καὶ ἀπελεύσονται οἱ τοιοῦτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον. 
/, Ν , 
94. Τοιοίδε μὲν οἱ Aoyikol νόμοι, ot παρακλητικοὶ 
/ / 
λόγοι οὐκ ἐν πλαξὶ λιθίναις δακτύλῳ γεγραμμέναις κυ- 
[4 3 , 5 / » /, , y ^ 
το pov, ἀλλ᾽ ἐν καρδίαις ἀνθρώπων ἐναπογεγραμμένοι ταῖς 
4 b , , / δὴ ^; 7, 
μόνον φθοραν ovk ἐπιδεχομέναις. διὰ τοῦτο TOL karea- 
/, ^ , 9 ^ 
γασιν αἱ πλάκες τῶν σκληροκαρδίων, ἵν αἱ πίστεις τῶν 
, , ^ ^ , 57 A Ἁ 
νηπίων ἐν μαλθακαῖς τυπωθῶσιν διανοίαις. Guo δὲ τὼ 
, ΄ ^ , , / ^ , 
νόμω διηκόνουν τῷ λόγῳ εἰς παιδαγωγίαν τῆς ἀνθρω- 
e N * /, € A 3 , , ej 
15 πύτητος, ὃ uev δια Μωυσέως, ὁ δὲ Ót ἀποστόλων. οἵα 


^ EY , , / € 7 3 ^! 
yovv και ÓL ἀποστόλων ἢ παιδαγωγία, αναγκαιον μοι 


808}. δοκεῖ καὶ περὶ τοῦ εἴδους διαλεχθῆναι τούτου, μᾶλλον δὲ 


3 ^ 7 [ 4 , ἃ Ἁ 

δι ἐμαυτοῦ μεμνημένος ὃ παιδαγωγὸς φησιν, ἃς αὐτὰς 
^ / * e [4 , / sce » 
σπερματικῶς πάλιν Tas vroOnkas ekÜnaopow “ ἀποθέμενοι 
N ^ ^ , o N ^ 

20 TO ψεῦδος λαλεῖτε ἀλήθειαν ἕκαστος μετὰ τοῦ πλησίον 

^ e b! /, / [74 ^N / 
αὐτοῦ, ὅτι ἐσμὲν ἀλλήλων μέλη. ὃ ἥλιος μὴ ἐπιδυέτω 

3. «X ^ "^ e ^ δὲ δίδ , ^ ὃ βόλ 
ἐπὶ τῷ παροργισμῷ ὑμῶν, μηδὲ δίδοτε τόπον τῷ διαβολῳ. 

€ / » / ^ N ΄ , , 
ὁ κλέπτων μηκέτι κλεπτέτω, μᾶλλον δὲ κοπιάτω epyato- 

N SN el » , ^ / ^ 
μενος τὸ ἀγαθὸν, ἵνα ἔχῃ μεταδιδόναι τῷ χρήζοντι. πᾶσα 

, x 5 b! Ἂν b! * N Ν [4 
25 πικρία καὶ ὀργὴ καὶ θυμὸς καὶ κραυγὴ καὶ βλασφημία 


/ 9. € ^ N /, / 7 » , 
ἀρθήτω «d ὑμῶν σὺν πάσῃ κακίᾳ. γίνεσθε eig ἀλλήλους 


I. ξένος--συνηγάγετέ με om. DR. 15. ὁ μὲν] οἱ μὲν DR. 
5. τῶν ἀδελφῶν N. καὶ τῶν ἀδελ- 16. γοῦν] οὖν R. 
φῶν ceteri. 18. δ additum ex BR. 
6. Matth. xxv. 40, 46. 19. Ephes. iv. 25-32. 
8. oí παρακλητικοὶ λόγοι om, BR. 20. ἕκαστος om. ΒΗ. 
Pal. 21. ἐπιδυέτω] Sie etiam Novi 
ro. Cf. Cor. II ni. 3. Testamenti codices. Est forma 


I3. τυπωθῶσιν MP. τυπωθῶσι V. vitiosa pro ἐπιδυνέτω, ut monuit 
ib. rà νόμω] τῶι νόμωι P. Cobetus Mnemos. vol. r1. p. 393. 


C. XII. $. 94, 95.] PAEDAGOGUS. 401 


, e ^ N Ν € 
χρηστοὶ, εὔσπλαγχνοι, χαριζόμενοι ἑαυτοῖς. καθὼς καὶ o 
θεὶ , X rS / Corm 9 E / θ ΤΥ Vt OL 
eoe ἐν Χριστῷ €éxapigarO vuv. γίνεσθε ovv φρόνιμ 
^ ^ /, N Ν τα: 
καὶ μιμηταὶ τοῦ θεοῦ, ὡς τέκνα ἀγαπητὰ, καὶ περιπατεῖτε 
» » 5 N S « Χ , / [3 ^ 945 ςς - 
ἐν ἀγάπῃ; καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς ἡγάπησεν ἡμᾶς. αἱ 
Ἂ ^ ^ , 7 e 
4o μέν γυναῖκες τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν ὑποτασσέσθωσαν, ὡς 5 
ra / e NM Ν ^ Ν € ^ , 
τῷ κυρίῳ, οἱ δὲ ἀνδρες τὰς γυναῖκας τὰς εαυτῶν ἀγα- 
, ^ iy € Ν » Ψ N , 
πάτωσαν, καθὼς καὶ ὃ Χριστὸς ἠγάπησεν τὴν €K- 
, 
KAgauav." 
, , 5 , / e / Ae Ὁ 
95. Ayazarocav οὖν ἀλλήλους oL συνεζευγμένοι * ὡς 
Nu ^ N /, e 7 ΄σ ^ (s ^ 
τὰ ἰδια σώματα. “τα τέκνα ὑπακούετε τοῖς γονεῦσιν ὑμῶν, το 
[4 7 N , x /, € ^ , 92. ΟΣ /, 
οἱ πατέρες μὴ παροργίζετε τὰ τέκνα ὑμῶν, ἀλλ᾽ ἐκτρέφετε 
3 ΟΝ 43 / Ν 7 7 e ^ € , 
avra. ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσίᾳ κυρίου. οἱ δοῦλοι ὑπακούετε 
- Y ΄ὔ , Y / / B 
τοῖς κατὰ σάρκα κυρίοις μετὰ φόβου καὶ τρόμου ἐν 
5 e λό ^ δί € ^ € ^ X. ^ "k ψυ ^ 
45 ἁπλότητι τῆς καρδίας ὑμῶν ὡς TO Χριστῷ € χῆς 
, / // e , 3 ^ N 
per εὐνοίας δουλεύοντες. καὶ οἱ κύριοι εὖ ποιεῖτε TOUS 15 
v [4 ^ , / ^N τὸ Ν 58^ ej Ν 3. γὰνΝ 
οἰκέτας ὑμῶν ἀνιέντες τὴν ἀπειλὴν, εἰδοτες ὁτι καὶ αὐτῶν 
b € ^ € , / , , » ^ Ν , 
καὶ ὑμῶν ὃ κυριὸς ἐστιν ἐν οὐρανοῖς καὶ προσωποληψία 
» Ψ 3 ^ , , ^ 
οὐκ ea Tw." “ ei ζῶμεν πνεύματι, πνεύματι καὶ στοιχῶμεν. 
ὦ /, / /, / , 
μὴ γινώμεθα κενόδοξοι ἀλλήλους προκαλούμενοι, ἀλλή- 
^ / A /, ’ * e 
λοις φθονοῦντες: ἀλλήλων τὰ βάρη βαστάζξετε, kal οὕτως 20 
3 ’ N / ^ ^ * ^ 
ἀναπληρώσατε τὸν vouov τοῦ Χριστοῦ. μὴ πλανᾶσθε, 
X , / X N ^ δὰ ^ 
θεὸς οὐ μυκτηρίζεται. TO καλὸν ποιοῦντες μὴ ἐκκακῶμεν, 
es A ἰδί 0 / Nai X / 35 cC L4 , 
50 καιρῷ yap ἰδίῳ θερίσομεν, μὴ ékAvopevot." “ eipnvevere ἐν 
e ^ ^ Nace iw 3 Ν ^ b 
εαυτοῖς. παρακαλοῦμεν δὲ ὑμᾶς, ἀδελφοὶ, vovÜereire rovs 
» /, ^ N 5 7 3 /, ^ 
ἀτάκτους, παραμυθεῖσθε τοὺς ὀλιγοψύχους, ἀντέχεσθε τῶν 25 
, ^ ^ N /, ^ , N 
ἀσθενῶν, μακροθυμεῖτε πρὸς πάντας, ὁρᾶτε μή τις κακὸν 
3 Ν ^ ἃς 5 ὃ "^ N ^ N Ἃ 
αντὶ κακοῦ τινὶ ἁποῦῷ. τὸ πνεῦμα μὴ σβέννυτε, προφη- 


114 S. τείας μὴ ἐξουθενεῖτε, πάντα δὲ δοκιμάζετε, καὶ τὸ καλὸν 809. 


2. Ephes. v. 1 sq. 10: Galut- v 25; 267 ὙΕῚ2, ἢ, 9. 
4. ἡμᾶς NP. ὑμᾶς V. I9. γινώμεθα] γινόμεθα BR. 

ib. Ephes. v. 22, 25. 22. ἐκκακῶμεν͵] ἐγκακῶμεν Μ΄. ἐκ 
9. ἀλλήλους] ἀλλήλοις BER. in litura P. 

1I. Ephes. vi. r, 4—7, 9. 23. Thess. I v. 13-15, 19-22. 


I5. εὖ ποιεῖτε] εὐποιεῖτε FPV. 


pd 


5 


IO 


15 


20 


25 


402 | CLEMENTIS | Lis. ITI. 


/, 3 b i » ^ 3 , 5» ςς ^ 
κατέχετε, ἀπὸ παντὸς εἴδους πονηροῦ ἀπέχεσθε. τῇ 
προσευχῇ προσκαρτερεῖτε γρηγοροῦντες ἐν αὐτῇ, ἐν εὐχα- 

/ / ^ hy N » s Ἂς 
ριστίᾳ, ἐν σοφίᾳ περιπατεῖτε πρὸς τοὺς ἔξω τὸν καιρὸν 
» / € / € ^ , » ’ e 
ἐξαγοραζόμενοι. 0 λόγος ὑμῶν πάντοτε ἐν χάριτι, ἅλατι 
, » 7 ^ ^ [4 ^ e cs , 

"prvjévos, εἰδέναι πῶς δεῖ ὑμᾶς €vi ἑκάστῳ ἀποκρί- 
vea au." 
3 / sS / ^ /, 
96. “ Ἐντρέφεσθε τοῖς λόγοις τῆς πίστεως, γυμνάζεσθε 
N 5 , L4 δὴ Χ ! N 4 
πρὸς εὐσέβειαν: ἢ γὰρ σωματικὴ γυμνασία πρὸς ὀλίγον 
» Ν / € ἃ 3 N 9. ^, , 
ἐστὶν ὠφέλιμος, ἡ δὲ εὐσέβεια πρὸς πάντα ὠφέλιμος 
» 5 / i74 ^ ^ ^ ^ ^ 
ἐστιν, ἐπαγγελίαν ἔχουσα τῆς ζωῆς τῆς νῦν καὶ τῆς 
/, 59 ςς e N y , N 
μελλούσης. οἱ πιστοὺς ἔχοντες δεσπότας μὴ κατα- 
“ M ^ ^ 
φρονείτωσαν, ὅτι ἀδελφοί εἰσιν, ἀλλὰ μᾶλλον δουλευέ- 
e / » LP] (42 "e N » , € ΄ 
τωσαν, ὅτι πιστοί εἰσιν. ὁ μεταδιδοὺς ἔστω ἐν ἁπλο- 
.. ’ὕ ^ ^ ε , € 
τητι, ὁ προϊστάμενος ἐν σπουδῇ, ὁ ἐλεῶν ἐν ἱλαρότητι, ἢ 
» ΄ 2 / ^ Ν N , 
ἀγάπη ἀνυπόκριτος, ἀποστυγοῦντες TO πονηρον, κολλω- 
^ ^ ^ /, /, 
μενοι τῷ ἀγαθῷ, τῇ φιλαδελφίᾳ εἰς ἀλλήλους φιλο- 
^ ^ 7 7 ^ e^ N 
στοργοι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι, rr) σπουδῇ μὴ 
^ /, / ^ / e 
ὀκνηροὶ, TQ πνεύματι Céovres, τῷ κυρίῳ δουλεύοντες, τῇ 
$1 ὃ y ^ θλί « , ^ ^ 
ἐλπίδι χαίροντες, τῇ θλίψει ὑπομένοντες, τῇ προσευχῇ 
^ N /, Ys 7 
προσκαρτεροῦντες, τὴν φιλοξενίαν διώκοντες, ταῖς χρείαις 
τῶν ἁγίων κοινωνοῦντες." 
3 ^ ^ ὦ , 

97. ὈΟλίγα ταῦτα ἐκ πολλῶν δείγματος χάριν cum 

^ N ^ ^ Ν ^ 
αὐτῶν διεξελθὼν τῶν θείων γραφῶν ὃ παιδαγωγὸς τοῖς 

€ ^ / 9 e 3, ^ 5» 
αὑτοῦ παρατίθεται παισὶν, δι ὧν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἄρδην 
, / / M Ψ, : , /, / Ν “οὗ 
ἐκκόπτεται κακία καὶ περιγράφεται ἀδικία. μυρίαι δὲ ὅσαι 
€ ^ , Ἵ 3 N / 3 ΄ 
ὑποθῆκαι εἰς πρόσωπα ἐκλεκτὰ διατείνουσαι ἐγγεγραφαται 

^ / ^ € , € N /, [4 N 
ταῖς βίβλοις ταῖς ἁγίαις, αἱ μὲν πρεσβυτέροις, αἱ δὲ 
5 , c N , » 4 Ν τ » 
ἐπισκόποις, αἱ δὲ διακόνοις, ἄλλαι χήραις, περὶ ὧν ἄλλος 


1. Coloss. iv. 2, 5 86. 24. αὑτοῦ M. αὐτοῦ V. 

5. ἀποκρίνεσθαι] ἀποκρίνασθαι V. ib. ἄρδην] ἅρδην P. 

7. 'Timoth. I iv. 6-8. 28. αἱ δὲ ante διακόνοις additum 
9. πάντα] πάντας B. ab Heinsio, om. FMPV, et haud 
1r. limoth. I yi. σιν dubie ceteri quoque. 


13. Rom. xii. 8-13. 


20 


t 
[or] 


C.XIIL s.96—99.] PAEDAGOGUS. 408 


^ / , L N N , s 
ἂν ei) λέγειν καιρὸς. πολλὰ δὲ καὶ Ot αἰνιγμάτων, πολλὰ 
δὲ Ν ^ ^ ^ , , » , 
€ kai διὰ παραβολῶν rois ἐντυγχάνουσιν ἔξεστιν ὠφε- 
e^ , N N , 
λεῖσθαι. ἀλλ᾽ οὐκ ἐμὸν, φησὶν ὁ παιδαγωγὸς, διδάσκειν 
» ^ , Y , hy , / ^ e / 
ἔτι ταῦτα, διδασκάλου δὲ εἰς τὴν ἐξήγησιν τῶν ἁγίων 
ἐκείνων λό je ὃς ὃν ἡμῖν βαδιστέον. καὶ δὴ 
ογων χρῇζομεν, πρὸς ὃν ἡμῖν βαδιστέον. 7) 
[74 , EY * ^ ^ 7 € ^ N 
epa γε ἐμοὶ μὲν πεπαῦσθαι τῆς παιδαγωγίας, ὑμᾶς δὲ 
5 ^ ^ /, 
akpoagÓo, τοῦ διδασκάλου. 
N N - NE EN ^ / 
98. Παραλαβὼν δὲ οὗτος ὑμᾶς ὑπὸ καλῇ τεθραμμεέ- 
» ^ » , N , N N € 3 
νους ἀγωγῇ ἐκδιδάξεται τὰ λόγια. εἰς καλὸν δὲ ἡ ék- 
, y , /, 3 ^ 
κλησία ἣδε kai ὁ νυμφίος ὁ μόνος διδάσκαλος, ἀγαθοῦ 
N 5 N /, / 7 € / /, ; 
πατρὸς ἀγαθὸν βούλημα, σοφία γνήσιος, αγίασμα γνώσεως 
N SEN e , ^ e ^ € £299. (Εὖ 
* καὶ αὑτὸς ἱλασμὸς ἐστι περὶ TOV ἁμαρτιῶν ἡμῶν, ὡς 
» » € ^ ^ * N 
φησιν ὁ leavvgs, ὁ ἰώμενος ἡμῶν kai σῶμα καὶ ψυχὴν, 
Ν » » , ^ ςς , EN ^ e 7, δὲ 
τὸν ἰδιον ἄνθρωπον, ᾿Ιησοῦς, “ οὐ περὶ τῶν ἡμετέρων δὲ 
, € ^ 3 N Ν SIE 4 ^ / NES? 
μονον ἁμαρτιῶν, ἀλλὰ καὶ περὶ ὁλου TOU κοσμου. καὶ εν 
/ /, /, hy Ἂ N 3 N 
τούτῳ γινώσκομεν ὅτι ἐγνώκαμεν αὐτὸν, ἐὰν τὰς ἐντολὰς 
3 ^ ^ /, ej 3 93. X NN 
αὐτοῦ τηρῶμεν. ὁ λέγων ὅτι ἔγνωκα αὐτὸν καὶ τὰς 
ἐντολὰς αὐτοῦ μὴ s ) ἐστὶ καὶ € ᾿ 
ς αὐτοῦ μὴ τηρῶν ψευστης ἐστὶ καὶ ἐν τούτῳ ἢ 
LÀ "0 » » ^ δ᾽ ^ ^ , ^ ἣν λό 
ἀληθεια οὐκ ἐστιν. ὃς ἂν τηρῇ αὑτοῦ τὸν λογον, 
» ^ 3 / e , / ^ ^ / , 
ἀληθῶς ἐν τούτῳ ἢ ἀγάπη ToU θεοῦ τετελείωται. ἐν 
, / ej 3 LM UTS ME) ^ e / , , ^ 
TOUTQ γινώσκομεν ὅτι ἐν αὐτῷ ἐσμεν, ὁ λέγων ἐν αὐτῷ 
’ὔ » / Χ , ^ / * S 0 9N 
μένειν ὀφείλει, καθὼς εκεῖνος περιεπτάτησεν καὶ avrOos 
περιπατεῖν. 
^ ^ / / / b s 
99. Q τῆς μακαρίου θρέμματα παιδαγωγίας" TO καλὸν 
e" 5 4 /, , hy N 
τῆς ἐκκλησίας πληρώσωμεν πρόσωπον koi πρὸς τὴν 
, N ’ e , 7A ^ 
ἀγαθὴν προσδράμωμεν οἱ νήπιοι μητέρα, κἂν ἀκροαταὶ 
^ , /, X / 7 , , 
τοῦ λόγου γενώμεθα, τὴν μακαρίαν δοξάζωμεν οἰκονομίαν, 
» ἃ ^ N c » e , M! € 
δ ἣν παιδαγωγεῖται μὲν ὃ ἄνθρωπος, ἁγιάζεται δὲ ὡς 
8. τεθραμμένους MP. τετραμμένους 12. Joann, Iu 2. ὁ. 
: ib. ἡμῶν codices. ὑμῶν V. 
το. ἥδε] 59e MP. 79e Heinsii 16. γινώσκομεν] Libri γιγνώσκο- 
editio cum Herveto. μεν. 
11. βούλημα] οἶμαι γέννημα ἥρμοζεν 22. ἐκεῖνος N. κἀκεῖνος ceteri. 
εἰπεῖν margo M ἃ m. rec. 
nda 


mM 


o 


3810 P. 


25 


404 CLEMENTIS | Lis. III. 


^ / / N ^ N ^ 
θεοῦ παιδίον, καὶ πολιτεύεται μὲν ἐν οὐρανοῖς ἀπὸ γῆς 
, " N , ^ / ^ 3 aX κι 
παιδαγωγούμενος, πατέρα δὲ ἐκεῖ λαμβάνει, ὃν ἐπὶ γῆς 
» /, € , N ^ b , N 
μανθάνει. πάντα ὁ λόγος καὶ ποιεῖ καὶ διδάσκει καὶ 
^ ej » ^ ^ y 
παιδαγωγεῖ. ἵππος ἄγεται χαλινῷ, καὶ ταῦρος ἄγεται 
πὸ / , ΕΑ ὦ N / 
5 ζυγῷ, θηρίον βρόχῳ ἁλίσκεται, ὁ δὲ ἄνθρωπος μετα- 35 
/ , T 7 / Ν N ^ 
πλάσσεται λόγῳ, o θηρία τιθασεύεται καὶ νηκτὰ δελεα- 
Ν N , e ^ , 
Cerat Kal πτηνὰ κατασύρεται. οὗτος ὡς ἀληθῶς τεχνά- 
ζεται ἵππῳ yov ^o ζυγὸν, θηρίῳ βρό LA 
p χαλινὸν, ταύρῳ ζυγὸν, θηρίῳ fpoxov, κάλαμον 
P /, / e / ^ d 
LXOvt, παγην ὀρνέῳ, οὗτος πολιτεύεται καὶ γεωργεῖ, ἄρχει 
Nt ^ ἊΣ ΔΝ...» ^ 
10 καὶ ὑπουργεῖ καὶ τὰ ἄλλα δημιουργεῖ: 
ἐν μὲν γαῖαν ἔτευξ᾽. ἐν δ᾽ οὐρανὸν, ἐν δὲ θάλασσαν, 
ἐν δὲ τὰ τείρεα πάντα, τάτ᾽ οὐρανὸς ἐστεφάνωται. 
^ ^ / / ^ ^ / 
100. Q τῶν θείων δημιουργημάτων, o τῶν θείων 
/, ej ^ ε ^ 7] ^ 
παραγγελματων' ὕδωρ τοῦτο ἐν ἑαυτῷ κυμαινέτω, πῦρ 4o 
^ N N P. X e 7 
15 τοῦτο τὴν ὀργὴν συνεχέτω, ἀὴρ οὗτος εἰς αἰθέρα πλα- 
7’ ^ M / s 7 ej $3. BN / 
νάσθω, γῆ δὲ kai πεπήχθω kai φερέσθω, orav ἐγὼ θέλω 
Μ{ y 7 Y , [4 » b 
ἄνθρωπον ἔτι πλάσαι καὶ βούλωμαι, ὕλην ἔχω τὰ στοι- 
^ ^ ^ /, P IA 
χεία, συνοικῶ μου TQ πλάσματι. ἐὰν με γνωρίσῃς, δου- 
Ψ N ^ ^ / Ὁ e Ν 
λεύσει σοι τὸ πῦρ. τοσοῦτος ὁ λόγος οὗτος O παιδαγωγὸς 
€ ^ / ^ “4 N , * 
20 0 τοῦ κόσμου kai TOU ἀνθρώπου δημιουργὸς καὶ δι᾿ αὑτον 
» N ^ / ^ e Ἄν ὦ" / » 
709 καὶ τοῦ κόσμου παιδαγωγὸς, οὗ τῇ ἐγκελεύσει ἄμφω 
4 / Χ ν΄. 3 Ἂ Ψ 
συνεστήκαμεν προσμένοντες τὴν κρίσιν. f* ov yap ὑπὸ- 45 
^ ^ /, / e 
κλοπον φορεῖ βροτοῖσι φωνάεντα λόγον σοφία," ὡς φησι 
/ N X^ .5Ὰ Ne ρων None ^ 
Βακχυλίδης. τὰ δὲ ἀμεμπτα kai ἀκέραια καὶ ἄμωμα TOU 
^ v Ν ^ / / ^ ^ Ἂς 
25 θεοῦ κατὰ τὸν llabAov τέκνα μέσον γενεᾶς σκολιᾶς καὶ 
/ / / 5 , 7 
811}, διεστραμμένης φωστήρων δίκην ἐν κόσμῳ φαίνεται. 
6. τιθασεύεται] τιθασσεύεται libri. — Bacchyl . p. 5o. λόγον ἔστε λόγος 


Io. ἄλλα ΜΗ. Pal. ὅλα ceteri. σοφία NR. Pal. λόγον ἔσται λόγος 
1I. ἐν μὲν----Ἴ Hom. Il. 18, 4832. σοφία MPV, litera e super a: scripta 


et 485. in MP. λόγον ἔστι δὲ Λόγος σοφία EF. 
15. οὗτος Sylb. pro τοῦτο. λόγον ἔσται λόγος σοφίας Β. 
17. βούλωμαι] βούλομαι FMPV. 24. Βακχυλίδης] βακχυλλίδης V. 
20. δὲ avróv BMR. Pal αὐτῶν ib. Cf. Philipp. ii. 15. 

ceteri. 26. φαίνεται Sylb. pro φαίνεσθαι. 


23. λόγον σοφία Neuius ad Fragm. φαίνεσθε NP. 


50 


115 S. 


C. XII.s. 100, 1c1.]. PAEDAGOGUS. 405 


c/ 5 s 3 ἧς / / ^ 
IOI. “Ὅπερ οὖν λοιπὸν ἐπὶ τοιαυτῃ πανηγύρει TOU 


^ 7] ͵7ὕ Ὡ ^ ^ 
λόγου, τῷ λόγῳ Tpocevíope0a: ἵλαθι τοῖς σοῖς, παιδα- 


* / ^ e v , N eN b N ^ 
yoye, παιδίοις, ΠΤΑΤΉρ. Ἡνίοχε Ἰσραὴλ, υιε καὶ πατηρ. ἐν 


» r ^ Y ex ru ^ ^ e / 
ajo κύριε. δὸς δὲ ἡμῖν τοῖς σοῖς ἐπομένοις παραγ- 


/A * € / λ ^ ^ $2 ἡ 9 θά θ /5 
γελμᾶάᾶσι TO OJLOLOJAQ.. "UT ρῶσαι TS ειἰκονος aug Uaveauat 


N /, ^ ^ ^ ^ x ^ * 
τε κατὰ κράτος ἀγαθοῦ τοῦ θεοῦ κριτοῦ τε μὴ πικροῦ, καὶ 


7 ej $ XN , 9 , ^ ^ L4 
ταρασχε QTOGPTO, αὐτος ἐν €. ΤΊ) 2?) πολιτευομένους, 


^ ^ / / , ^ e / 
ἐν τῇ σῇ μετατιθεμένους πόλει, ἀκυμάντως τῆς ἁμαρτίας 


Ν , , ^ € / /, 
τὸν κλύδωνα διαπλεύσαντας, γαληνιῶντας «yip συμφέ- 


0 , / ^ , , /, θ᾽ 
ρεσθαι πνεύματι, σοφίᾳ τῇ ἀνεκῴράστῳ, νύκτωρ, κα 


e 7 Ἁ 7 e /, ^ , ^ 
ἡμέραν, εἰς τὴν τελείαν ἡμέραν, αἰνοῦντας ευχαριστειν, 


5 ^ , ^ ^ /, ἐγ hy (2 159 e 27 Ν 
ευχαριστουντας CLVELV, TOO novo 7r 0T pt και υιῷ, υἱῷ και 


^ ὃ ^ EY ὃ ὃ LÀ e 2o N EY ^ e , 
7T€T DL, 7T «tL Qyoyo και OLOCLO KO. e UO, συν και TO C yt 


/, 3 ^ € €x » t Ἁ ^ 5. ἃ νὴ ’ 
σπνευματι, πταντὰ ΤΩ ενι9. ἐν ῳ Τὰ T«XVTO, δι OP Τὰ TTOVTO, 


IO 


^ ϑὰ NU» X Ὁ / Ζ e / 95 κα ’, 
ἐν, OL ὃν TO ἀεὶ, οὗ μέλη πάντες, οὗ δόξα, GLOVES, πανταὰ 15 


TO , 0 ^ p ^ X ^ , ^ ^ "^ à 7 
p ἀγαθῷ, πάντα τῷ καλῷ, παντὰαὰ τῷ σοφῷ, τῷ δικαίῳ 


v » c € , EY ^ v , 55 3 7 
5τὰα πᾶαντα. ᾧ ἢ δόξα καὶ νυν και εἰς αἰῶνας. αμην. 


IO 


, ^ 3 , Ἁ 3 7 e ^ , € b 
ἐπεὶ δὲ εἰς τὴν ἐκκλησίαν ἡμᾶς καταστήσας ὁ παιδαγωγὸς 


5 M € ^ / ^ ^ EY 
QCGUTOS €avT o παρακατέθετο TO διδασκαλικῷ καὶ ΖΤανέεῖτι-: 


, λό AQ ^ » € ^ 3 UO / 
σκοπῷ AOyQ, καλως ἂν €xoL ἡμᾶς ἐνταυθα γενομένους ao 


N » / 7 /, , , 
μισθὸν evxapiaTixe δικαίας κατάλληλον ἀστείου παιδαγω- 


/ 5 , , / 
γίας αἰνον ἀναπέμψαι κυρίῳ. 


σ. ^ ^ ^ ^ € 
Υμνος τοῦ σωτῆρος Χριστοῦ τοῦ ἁγίου Κλήμεντος. 


Στόμιον πώλων ἀδαῶν, 


πτερὸν ὀρνίθων ἀπλανῶν, 


2. προσευξώμεθα] προσευξόμεθα 
MPV, non F. 

3. Ἰσραὴλ om. N. 

5. αἰσθάνεσθαι] αἰσθάνεται N. 

IO. καθ᾽ ΜΝ. μεθ᾽ ceteri. 

12. εὐχαριστοῦντας addidit Pott. 

I7. kai viv om. N. 

ib. ἀμήν] Hac doxologia non du- 
bitandum quin Paedagogum con- 
cluserit Clemens, reliqua autem 


ἐπεὶ δὲ---κυρίῳ una cum Hymno 
(quem om. PN et Pal.) alio tem- 
pore aut ipse addiderit aut inter- 
polator. De metro dixi in Praefa- 
tione p. xxxviii. seqq. 

22. κυρίῳ] In FM subscriptum 
Κλήμεντος παιδαγωγοῦ a (8 'y. 

24. Στόμιον] τὸν χαλινόν φησι 
margo M. 


312 P. 
25 


IO 


20 


30 


406 


CLEMENTIS 


» "^ * Ν 
οἴαξ νηῶν ἀτρεκὴς, 


ποιμὴν ἀρνῶν βασιλικῶν, 


τοὺς σοὺς ἀφελεῖς 


παῖδας ἄγειρον, 


3 ^ € , 
αἰνεῖν ἁγίως, 


ὑμνεῖν ἀδόλως 


ἀκάκοις στόμασιν 


παίδων ἡγήτορα Χριστόν. 


βασιλεῦ ἁγίων, 


λόγε πανδαμάτωρ 


* € , 
πατρὸς ὑψίστου, 


, / 
σοφίας πρύτανι., 


στήριγμα πόνων 


αἰωνοχαρὲς, 


βροτέας γενεᾶς 
σῶτερ ᾿Ιησοῦ, 


ποιμὴν, ἀροτὴρ, 


» , 
οἴαξ, στόμιον, 


πτερὸν οὐράνιον 


παναγοῦς ποίμνης, 


€ ^ , 
QÀLeU μερόπων 


τῶν σωζομένων, 


/ y 
πελάγους κακίας 


b es € N 
ἰχθῦς &yvovs 


/ 2 ^ 
κύματος ἐχθροῦ 


γλυκερᾷ ζωῇ δελεάζων. 


« ^ ͵ 
ἡγοῦ, προβάτων 


λογικῶν ποιμὴν, 


et € ^ 
ἅγιε ἡγοῦ 


βασιλεῦ παίδων ἀνεπάφων. 


y ^ 
ἴχνια Χριστοῦ, 


€^ , , 
ὁδὸς οὐρανία. 


1. νηῶν G. Canterus pro νηπίων. 

2. βασιλικῶν et v. 30. ἀνεπάφων] 
Rectam syllabarum mensuram ser- 
vare poterat scribendo βασιλείων---- 
ἀνεφάπτων. V. Praef. p. xlii. et xliii. 

I4. aiovoxapés] aievoxap; BER 
et ἐς superscripto M. 

21. ἁλιεῦ μερόπων] Sumtum ex 
verbis Christi ap. Matth. iv. r9. 


ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων ut mo- 
net Piperus p. 56. 

26. γλυκερᾷ Klotzius pro' γλυ- 
Kepm. 

29. ἅγιε ἡγοῦ] Admisit hiatum 
ut v. 21. βασιλεῦ ἁγίων et infra p. 
407, 9, IO. Χριστὲ Ἰησοῦ | γάλα οὐ- 
ράνιον, et v. 41. ἅγιε ἡγοῦ, nisl. ἁγίων 
scripsit : v. Praef. p. xliii. 


t5 


20 


25 


30 


35 


40 


HYMNUS. 407 


λόγος ἀέναος, 
αἰὼν ἄπλετος, 
^ 9. 
φῶς ἀΐδιον, 
ἐλέους πηγὴ. 818 Ῥ. 
ῥεκτὴρ ἀρετῆς, 
^ Ν 
σεμνὴ βιοτὴ 
θεὸν ὑμνούντων, 


Ct 


Χριστὲ 'Inoo, 
γάλα οὐράνιον 
μαστῶν γλυκερῶν ro 
νύμφης χαρίτων, 
σοφίας τῆς σῆς 
ἐκθλιβόμενον" 

oi νηπίαχοι 
ἀταλοῖς στόμασιν 
ἀτιταλλόμετοι, 
θηλῆς λογικῆς 
πνεύματι δροσερῷ 
ἐμπιπλάμενοι 
αἴνους ἀφελεῖς, 20 
ὕμνους ἀτρεκεῖς, 

βασιλεῖ Χριστῷ, 

μισθοὺς ὁσίους 

ζωῆς διδαχῆς, 

μέλπωμεν ὁμοῦ, 25 
μέλπωμεν ἁπλῶς, 

παῖδα κρατερόν. 

χορὺς εἰρήνης 

οἱ χριστόγονοι., 

λαὸς σώφρων, 391 
ψάλλωμεν ὁμοῦ 

θεὸν εἰρήνης. 


5. ῥεκτὴρ] ῥέζω τὸ πράττω margo ἁπλῶς M. 


M a m. recenti. 29. χριστόγονοι] χρηστόγονοι BR. 

L , b^ a x a ΑΞ 

6. βιοτὴ] CE [JR e d ; 31. ψάλλωμεν Canterus pro v 
QILEV. 


21. drpekeis] ἀτελεκεῖς D. 
26. μέλπωμεν ἁπλῶς] πέμπωμεν 


C1 


IO 


15 


314 P. 


20 


408 


ANONYMI CARMEN 


᾿Αδήλου εἰς τὸν παιδαγωγόν. 


Σοὶ τόνδε κἀγὼ, παιδαγωγὲ, προσφέρω 


λόγοισι πλέξας στέφανον ἐξ ἀκηράτου 


λειμῶνος, ἡμῖν οὗ παρέσχου τὰς νομὰς 


€ * / / / 3 
ὡς €pyaris μέλιττα χωρίων ἄπο 


βλάστην τρυγῶσα, χρηστὸν ἐκ σίμβλων πόνον, 


Ἂ , Ν Ἂς n" , 
κηρὸν δίδωσι τὸν γλυκὺν τῷ προστάτῃ. 


εἰ καὶ βραχὺς δ᾽ ἐγώ τις, οἰκέτης γε σός" 


^ ! ^ ^ ^ 
δεῖ yàp σε τοῖς σοῖς εὐλογεῖν θεσπίσμασιν᾽ 


! ^ ^ n^ 
ἄναξ βροτῶν μέγιστε, τῶν καλῶν δοτὴρ, 


5 ^ Ν N ΙΝ ^ /, / 
ἐσθλῶν χορηγὲ καὶ τὸ πᾶν κτίσας πάτερ, 


ἃ , ^ 
ὃς οὐρανόν τε καὶ τὸν οὐρανοῦ μόνος 


, , e , , /, 
κόσμον τέθεικας, ἁρμόσας θείῳ λόγῳ, 


ὁ δείξας αὐτὸς ἡμέραν τε καὶ φάος, 


καὶ τὸν πολοῦσιν ἄστρα νημερτῆ δρόμον. 


5 ^n» v Lol SN / / 
ἐνταῦθ᾽ ὅποι γῆ καὶ θάλασσα προσμένοι, 


τροπῶν τε καιρὸν εὐστόχως δήσας κύκλῳ 


» ^ ^ SN / / 
ἔαρ τε καὶ χειμῶνα καὶ θέρος πάλιν 


τοῦ τε μετοπώρου τάξιν ἐξηρτισμένην, 


e , , »} Ψ P 
ὅλον τε κόσμον ἐξ ἀκοσμίας κτίσας 


e 5 d /, N ^ / 
ὕλης ἀμόρφου, τόδε τὸ πᾶν καταρτίσας, 


I. ᾿Αδήλου εἰς τὸν παιδαγωγόν om. 
Μ. 

ib. εἰς τὸν π.] Hymnum hunc 
Fellus, inter fragmenta Clementis 
retulit, quae simul edidit cum li- 
bro, cui titulus : Q»wis dies salve- 
twr, Oxon. 1683 ; exstare autem 
admonuit sub ἀδήλου titulo in co- 
dice quodam collectaneorum miscel- 
laneorum ex. Graecis poetis, in bi- 
bliotheca Bodleiana asservato. Eum 
praeterea hymno praecedenti subji- 
ciunt, Bod. BR. PO. Versus longo 
post Clementem Alexandrinum 
tempore scripti. Primi carminis 
versus adumbrati sunt ex Eurip. 
Hippol. 73. ubi Hippolytus sacra 
facturus est Dianae, σοὶ τόνδε πλεκ- 
τὸν στέφανον ἐξ ἀκηράτου | λειμῶνος, 
ὦ δέσποινα, κοσμήσας φέρω, | ἔνθ᾽ οὔτε 
ποιμὴν ἀξιοῖ φέρβειν βοτὰ | οὔτ᾽ ἦλθέ 


πω σίδηρος, ἀλλ᾽ ἀκήρατον | μελισσα 
λειμῶν᾽ ἠρινὸν διέρχεται: quorum 
versuum primo Clemens ipse usus 
est supra p. 211. et alludit ad eum 
p. 213. ed. Pott. 

6. χρηστὸν codices. χριστὸν V. 

ib. πόνον Potterus pro πόνων. 

10. βροτῶν] τῶν βροτῶν R. 

14. ὁ δείξας] Metri vitium vitare 
poterat scribendo ἔδειξας. 

I5. ἄστρα] ἄστρα et ἄστροις R. 
Jacobsio ad Anthol. Palat. vol. 3. 
p. 532. scribendum videbatur καὶ 
τὸν πόλου σὺν ἀστράσι νημερτῆ δρό- 
μον. Sed anapaesto non utitur hic 
poetaster. 

16. ἐνταῦθ᾽ Fellus pro ero θ᾽. 

ib. προσμένοι] προσμένει et mpoa- 
μένοι 

17. τροπῶν E. τρόπων ceteri. 

21. τὸ addidit Potterus. 


IN PAEDAGOGUM. 409 


αὐτός T€ ζωὴν kai καλῶς ἀεὶ βιοῦν, 

Ν ^ , ^ / / 
χάριν re τὴν σὴν ἀσφαλῶς Tàpaoxé μοι, 

^ * s s ὔ / * 

ποιεῖν T€ τὰς σὰς καὶ λέγειν θείας γραφὰς, 

2 ^ MUN Ν N Ν , ^ / 
αἰνεῖν ἀεὶ σὲ kal τὸν ἐκ σοῦ πάνσοφον 
τόν σοι συνόντα καὶ παρόντα σοὶ λόγον. 
μή μοι δὲ πενίαν μηδὲ μὴν πλοῦτον δίδου, 
τάξιν δὲ τοῦ δέοντος αὐταρκεστάτην, 

, Ν X / , 
πάτερ, παράσχου καὶ καλὸν βίου τέλος. 


I. τε ζωὴν Klotzius pro ζωήν re. 3. re om. B. 


xe 


T 4 


"ὦ i3 od T5710 is no ^a ΤῊ p. 4v LE 
* ' i Ὁ ! 
260 (mts; Hà tw.» 457 jx: 9$. ὯΝ - 
' ' M" 1 "a 
E J; E n^ ET n É i4 "M ) Ve ans ni 
| WM. ] M 4 E d» : 
| un Kk ^ ἐν ΟΝ ' "If Totti qui d *m 5 ᾿ ge DT pa 
» udis ΠΝ quU TIQW ΝΥ i Ny 
tou ja Su» uody vM εν e 
LJ - 1 ᾿ i 
τ 4 ba à N ὃ 
1 pm ommo dO {81 sn Ν: 4n "n ΜΒ LY ΣᾺ 
/ ' I ; 
ΕΣ 
Li 
E ὃ 
* * 
WU ͵ * 
uy 
ἃ ΄ 
* $? fH 
, É * ᾿ 
ἔχε 5. 1 nd 
Ψ ΓΝ LI b 2 
E - P ' 
E 3 ι νι hai m 4 
᾿ - - " $ 
τὰ 4i Nis " p" 
t I ΔΗ ὮΝ ul b Vi 
& | γε 


Deo ἡ εὐ LUNES ^' Pedir. voten tt M N WEN 
b ' e Ἅ Vemm LA yu δὲ 


SCHOLIA GRAECA 


AD 


PROTREPTICUM ET PAEDAGOGU M. 


iv ToVPI AEN 


i 


Li 


AT FAN 
que 


EXOAIA 
ΕΙΣ TON IIPOTPEIITIKON. 


PaG. 1, LINEA 4. ᾿Αμφίων] ᾿Αμφίων Διὸς παῖς kai ᾿Αντιόπης τῆς 
᾿Ασωποῦ ποταμοῦ θυγατρὸς, oi δὲ Νυκτέως" ὃς λέγεται τῇ μουσικῇ 
πείθειν τοὺς λίθους χειρῶν ἀνθρωπίνων ἐκτὸς τὸ τεῖχος ἀνιέναι. 
5 /, 5 , ^ ^ 53 Ν / b Ἂς N $5 ' 
Apíev] ᾿Αρίων Μηθυμναῖος μὲν ἦν τὸ γένος, μουσικὸς δὲ καὶ αὐτὸς 
ἰχθὺν δελεάσας. οὗτος γὰρ λέγεται ὑπὸ δελφῖνος διασωθῆναι ἐκ Σικε- 
λίας εἰς Κόρινθον. 
ὁ Μηθυμναῖος] ὁ Λέσβιος" ἡ Μήθυμνα γὰρ πόλις Λέσβου. 
ΤΣ, ^ hk * / » ' xr le n 
Αρίονι τῷ Μηθυμναίῳ 1v μὲν τέχνη λαμπρὰ" μουσικὸς yàp nv καὶ 
τὴν κιθάραν ἐξήσκητο. ἦν δὲ καὶ χρημάτων πόθος οὐ μέτριος. οὗτος 
^ C LN * , / Ν , ^ 3). zs IY 
οὖν εὑρὼν τοὺς ᾿Ιταλιώτας καὶ Σικελιώτας μουσικῆς T ἐρᾶν kai πλου- 
σίους εἶναι ἄρας εὐθὺς ἐπορεύετο τὴν τέχνην ἐπιδειξόμενος καὶ συνα- 
γεῖραι τὸν πλοῦτον γλιχόμενος, οὗπερ καὶ μάλιστα ἐφίετο. ὁλκάδος 
Nd 20 y 2 ^ PA N ") L4 ε ^ , ^ 
δὲ ἀναγομένης ἐπιτυχὼν ἀπήει τὸν πόθον πληρώσων. ὡς οὖν ἐκεῖσε 
e 9 ^ 7 
παρεγένετο καὶ ἧδε rovs ᾿Ιταλιώτας τοῖς κρούσμασιν καὶ πλούσιος ἦν, 
^ ^ ς / , SUN Ν P] γε / , / 
πολλῶν τῶν ἀνθρώπων παρασχομένων, ἐπὶ τὴν οἰκείαν πάλιν ἐσπούδαζε 


^ 


^ / 5 
μετὰ τῶν χρημάτων, à συνήγαγεν. ὡς δὲ εἴς τι μέρος τὸν πόρον 
, ^ 
ἐγένετο, εἰσήει καὶ τοὺς ναύτας ὁ αὐτὸς τῆς φιλοχρηματίας ἔρως, kal 
Ν 5 /, / ^ M , / € NOM ^ 
τὸν ᾿Αρίονα φονεύειν διὰ τὴν περιουσίαν ἐβούλοντο. ὡς δὲ ἔγνω τῶν 


^ Lol Ἂς , ^ 
ναυτῶν τὴν ἐπιβουλὴν, τῶν μὲν χρημάτων τοῖς ναύταις ἐξίστατο, 


I. Scholia in Protrepticum ex duo- 
bus codicibus edita sunt, Mutinensi 
(M) et Parisino 451 (P). Scholia 
alterutri codici propria littera vel M 
vel P sunt notata. Lemmata in codi- 
cibus nulla sunt, sed signa praefixa, 
quae signis in textu positis respon- 
dent. 

3. τῆς ᾽Α.] τοῦ dá. P. 

4. λέγεται] ἐλέγετο P. 

ib. Literae μουσικῇ πείθ. obhteratae 
in P. 

4. ἰχθὺν] ix00v MP. 

ib. διασωθῆναι) διουρισθῆναι P, ut 
videtur. 

IO. ᾿Αρίονι----Ἴ Hoc scholion in P 
ita est obliteratum ut pauca tantum 
verba vel literae singulae legi possint. 


Exhibui igitur quale in M legitur, 
correcto quod in codice est ᾿Αρίωνι et 
infra 'Apiíeva. | Comparanda autem 
cum his Herodoti narratio 1, 23, 24. 
ab aliis, quos interpretes indicarunt, 
scriptoribus repetita. 

11. χρημάτων πόθος] χρηματοπόθος 
M, quasi χρηματοποιὸς οὐ μετρίως vo- 
luerit, quemadmodum Herodotus ἐρ- 
γασάμενον χρήματα μεγάλα dixit. 

12. οὖν εὑρὼν] Obscure scriptum 
in M. 

14. Dae xMxópevos M. 

16. ἧδε) ἡ ἡιδε M. 

17. οἰκείαν scripsi Dues οἰκίαν. 

18. εἴς τι μέρος τὸν πόρον. Exspec- 
tes eis μέσον τὸν πορὸν vel ets τι μέρος 
τοῦ πόρου. 


IO 


I5 


20 


414 


SCHOLIA 


ἠξίου δὲ πρὸ τῆς τελευτῆς συγχωρῆσαι μέλος σαι τὸ ὄρθιον. ἀλλ᾽ 


2) , / es ^ ^ 
οὐκ εἰς μάτην αὐτῷ τὰ μέλη γεγένηται, δελφῖνος τούτων ἀκούσαντος. 


€ ^ ^ ^ 
ὡς yàp μετὰ τὴν ὠδὴν ἀφῆκεν κατὰ τῆς θαλάσσης ἑαυτὸν, rots νώτοις 


ὁ δελφὶς ὑποδεξάμενος καὶ μισθὸν ὥσπερ αὐτῷ τῆς τέρψεως ἀποδοὺς 


5 by Ν AJ / "^ Pal ^^ ^ ^ 
ἐπὶ τὸ Ταίναρον τῆς Λακωνικῆς ἀπεκόμιζεν, ὅθεν καὶ νῦν μνημεῖα τοῦ 


"^ ^ 
τότε συμβάντος ἐν Ταινάρῳ φυλάττεται: χαλκοῦν yàp αὐτὸν μετὰ τοῦ 


δελφῖνος ἀνέθηκαν. 


P. 2, 1. 2. ἰχθὺν] τὸν δελφῖνα ὁ ᾿Αρίων. 
Θράκιος] ᾿Ορφεὺς ὁ Θρᾷξ, σοφιστὴς ἀπατεών' λέγει δὲ τὸν ᾿Ορφέα. 


2, 6. ἀδελφὸν] ὅμοιον τὸ γένος. 


Εὔνομον] λέγεται περὶ Εὐνόμου 


χορδῆς αὐτῷ ῥαγείσης τέττιγα πληρῶσαι τὸ μέλος. 


N ^ ^ 
2, 7. Πυθικὸν] τὸν ἐν τῇ Πυθοῖ φανέντα. 


δράκοντι] δράκοντι οὕτω κληθέντι, ἀφ᾽ οὗ καὶ ἣ Δελφῶν πόλις 


Ν iy ^e 14 5) € / eu ^ Ν ^ “ 
Πυθὼ κέκληται. οὗτος δέ ἐστιν ὁ δράκων ὃ ἐπιπεμφθεὶς μὲν τῇ Λητοῖ 


Nu 
ὑπὸ Ἥρας δειμαίνειν αὐτὴν, ἀναιρεθεὶς δὲ ὑπὸ ᾿Απόλλωνος. 


2, 15. τῷ ζυγῷ] Cvyóv τὸν τῆς κιθάρας λέγει πῆχυν παρ᾽ ὅσον ἀπὸ 


£x / 358 Ner » “ , 5 / Ν / 
τῆς μαγάδος ἐπὶ TO ἕτερον ἄκρον τῆς κιθάρας ἐπιζεύγνυσι τὰς χορδάς. 


μαγὰς δὲ λέγεται τὸ ἐπικείμενον ξύλον ἀμφὶ τῷ χελωνοειδεῖ μέρει τῆς 


κιθάρας ὄντι κοίλῳ τοῦ à iv χάριν, o ἑδράζονται αἱ χορδαὶ πρὸ 
pas ὄντι κοίλῳ τοῦ ἀντηχεῖν χάριν, ᾧ ἑδράζονται ai χορδαὶ πρὸς 


Ν 24 Ἂς , . , 5 Ν N ^ ^ / 
TO ἀντικρὺ μέρος ἀπευθυνόμεναι. ἀπὸ δὲ τοῦ χελωνοειδοῦς τούτου 


μέρους κέκληται καὶ 5 κιθάρα χελώνη ἅπασα. φασὶ γὰρ τὸν ᾿Απόλ- 


^ £^ NN / , / / € , 
λωνα πρῶτον εὑρίσκοντα τὴν κιθάραν ἐκ χελώνης ταύτην ἁρμόσασθαι. 


2, 18. χαλκοῦν] χαλκοῦς γὰρ ἵστατο ἐν Δελφοῖς οὗτος ὁ Εὔνομος 


κιθάραν διηγκυλωμένην καὶ ἐπὶ τῇ κιθάρᾳ τὸν τέττιγα φέρων 
ραν διηγκυλωμένη ἢ κιθάρᾳ γα φέρων. 


2, 22. Πῆ δὴ οὖν] .... | .... | τοῖς ἐκτό | ποὶς πισπεύειν» àé- 


yvore  μονι δὲ .. via | ἀλήθεια var . . | και... 


«n κῆρ τῶν, 


2, 26. Κιθαιρὼν δὲ ἄρα καὶ ᾿ Ελικὼ»] ὄρη οὕτω καλούμενα ἐν Βοιωτίᾳ. 


ΤΟδρυσῶν] ᾿Οδρύσαι γένος Θρᾳκῶν. 


P. 3, 1l. 4. γεγόνασι δράματα] καὶ γὰρ ἐν μὲν Κιθαιρῶνι καὶ 'Ελι- 


30 κῶνι, καθ᾽ ἃ Δελφοὶ ὑποκάθηνται, ὁ δράκων ὑπὸ ᾿Απόλλωνος τοξευθεὶς 


δίας ὑπῆρξεν πατήρ᾽ ὡσαύτως καὶ ᾿Ορφεὺς διασπαραχθεὶς ὑπὸ 
τραγῳδίας ὑπῆρξεν mar]p' o ς ρφεὺς ραχθεὶς ὑπὸ 


᾿Οδρυσῶν ἄλλη ὑπόθεσις τραγῳδίας γεγένηται. 


6. Ταινάρῳ] τενάρω M. 

1o. Delevi ὅτι post Εὐνόμου. 

16. Hoc quoque proximumque 
scholion fere tota obliterata sunt in 
P, integra in M. 

ib. τὸν τῆς κιθάρας--πῆχυν) Conf. 
locos grammaticorum indicatos in 
'lhesauro vol. 6. p. 1059. 

24. φέρων) Sequuntur in M frag- 
menta vocabulorum obliteratorum, sic 


fere. .À | kai ταυτὶ ταστιχερ . . γεῖα | 
εὔνομον ὦ .. λλον σὺ | μὲν οἶσθά με 
καὶ ἑξῆς. 

25. Πῆ δὴ οὖν---Ἴ Scholion in mar- 
gine exteriore scriptum in M, passim 
obliteratum. 

30. καθ᾽ ἃ] καθὰ MP. 

31. διασπαραχθεὶς] διασπαραχεὶς P. 

32. ἄλλη ὑπόθεσις ἄλλης ὑποθέσεως 
M. Fort. ἄλλης ὑπόθεσις. 


AD PROTREPTICU M. 415 


€ ^ » 

3: δ: epator &yav. 

BÀ ^ ^ ^ 

3, 6. ληναΐζοντας] ἀγροικικὴ φδὴ ἐπὶ τῷ ληνῷ ἀφδομένη, ἣ καὶ αὐτὴ 
περιεῖχε τὸν Διονύσου σπαραγμόν. πάνυ δὲ εὐφυῶς καὶ χάριτος 
ει , b. αν, 9 / / c ^ ^ NC / * 
ἐμπλέως τὸ κιττῷ ἀναδήσαντες τέθεικεν, ὁμοῦ μὲν TO ὅτι Διονύσῳ τὰ 

, / , / € ^ ΠΝ N € /, ^ N 
Λήναια ἀνάκειται ἐνδειξάμενος, ὁμοῦ δὲ kai ὡς παροινίᾳ ταῦτα καὶ 
παροινοῦσιν ἀνθρώποις καὶ μεθύουσι συγκεκρότηται. 

3, 13. τηλαυγὲς] μακρὰν φαινόμενον. 

Ἂν ε / 35 εν Ν ς / , 7 
3,15. τὴν ὑπερτάτην ὀρέγουσα] τὴν ὑπερέχουσαν ἐκτείνουσα. 
^ ^ / 

3, 17. καταλειπόντων, οἰκούντων] ᾿Αττικῶς ἀντὶ τοῦ καταλειπέ- 
τωσαν, οἰκείτωσαν. 

3, 21. Τερπάνδρου] νόμος εἷς τῶν Τερπανδρείων, οὕτως ὠνομα- 

/, ^ Ν bl δὰ ον Ν ^ » / “ 
σμένος διὰ τὸ ἀνθηρὸν εἶναι καὶ τοῖς ὄχλοις κεχαρισμένον, ὃν φασι 
Τέρπανδρον εὑρεῖν, τὸν τῶν κιθαρικῶν νόμων εὑρετήν. 

3, 22. Φρύγιον--- Δώριον] ἁρμονιῶν εἴδη. 

P. 4, 1. 9. ópyid£ovres] μυστηριολογοῦντες. 

, [/ ; ΤᾺ 

ἐκθειάζοντες] ἐκβακχεύοντες. 

4; 17. ὡς δὲ] ἀντὶ τοῦ πρὸς δέ. 

Ν Ν ς ^ € * e 5 ^ / 

4, 21. πτηνὰ) πτηνὰ oi κοῦφοι ἑρπετὰ oi ἀπατεῶνες᾽ λέοντες o 
θυμικοί: σύες οἱ ἡδονικοί: λύκοι οἱ ἁρπακτικοί λίθοι καὶ ξύλα o 
ἄφρονες. 

P. 5,1. 6. παλιμβόλους] νόθους, ἀστάτους. 

J ^ 
5, IO. κωδίοις] δοραῖς. , 


C^ c^ 


/ € N € / / 

5, 22. τηνάλλως ὡς νεκροὶ] οἱ μάτην νενεκρωμένοι. 

P. 6,1. 5. Δώριον ἁρμονία»ν----] τρόποι ἁρμονικῆς. 

6, 7. veárovs] νεάτη ὄνομα χορδῆς μουσικῆς τελευταίας" νέατον 
γὰρ τὸ ὕστατον. 

6, 11. ᾿Ιουβὰλ] τοῦ καταδείξαντος ψαλτήριον καὶ κιθάραν, ὡς ἐν 

^ / 4 ^e Ν ’ὔ , e Ν N 3 
τῇ Γενέσει γέγραπται. ὧδε τὸν Neoróptov διελέγχει ἕνα καὶ τὸν αὐτόν 
λόγον θεοῦ καὶ υἱὸν θεοῦ δοξάζων. 

6, 21. κρέκῃ] κρέκειν διαψηλαφᾶν τὰς χορδὰς τοῖς δακτύλοις καὶ 
διαπειρᾶν, καὶ ἐπειδὴ κρούματι ἔοικεν ἡ τοιαύτη διαψηλάφησις, κρέκειν 
εἴρηται. 

6, 22. ὡς] ἀντὶ τοῦ πρός. 


4. μακρὰν Klotzius pro μακρόν. 

11. νόμος καπίτων in P, καπιτῶν in 
M praemissum. Est ex textu, ubi 
Karírovos quod est Καπίωνος. 

ib. Τερπανδρείων scripsi pro Tep- 
πανδρίων. 

14. ἁρμονιῶν εἴδη} In. margine M 
aliquot verba adscripta sunt a manu 
recentiore, inter quae sunt τὸ δώριρν, 


τὸ φρύγιον, τὸ λύδιον. et inferius ab 
eadem manu, ὅριον Ψάμμον θεὶς καὶ 
εἰπὼν ἕως ὧδε στήσῃ καὶ οὐχ Umep- 
βήσῃ. 

30. κρέκειν διαψηλαφᾶν) κρέκειν 
γὰρ διαψιλαφᾶν (sic) P. et διαψιλά- 
φησις. 

33. ἀντὶ τοῦ] τοῦ om. ΜΡ, 


IO 


I5 


20 


25 


30 


5 


IO 


Ib 


20 


416 SCHOLIA 


P jer l » » , 5 Hd , M ^ 9: 04, 
. 7; 1l. 3. ὄργανον] ὄργανόν ἐστι παναρμόνιον ἀντὶ τοῦ εἰκὼν 
ἀπαράλλακτος. 

7, 23. πλάνη] ἡ πλάνη τοῦ ᾿Αδὰμ, καινὸν δὲ ἡ διὰ Χριστοῦ 
σωτηρία. 

7, 24. Φρύγας] ὡς παρ᾽ “Ἡροδότῳ μυθολογεῖται Φρύγας καὶ 'Ap- 
κάδας γενέσθαι ἀρχαίους, τοὺς δὲ ᾿Αρκάδας πρὸ τῆς σελήνης. 

/ € Ν Ν ^ » 9 , ^ 

P. 8, l. 1. πρότερον] οἱ διὰ τὸ δεῖν ἔσεσθαι ἐν αὐτῷ mpoyeyevn- 

/ e Ps » E N / NO , διῶ , £s M 
μένοι τῷ θεῷ εἴτε οὖν τὸ κύριε καταφυγὴ ἐγενήθης ὑμῖν ἐν γενεᾷ καὶ 
γενεᾷ εἰς τὸ πρὸ τοῦ ὄρη γενηθῆναι καὶ πλασθῆναι τὴν γῆν καὶ τὴν 

3 / / ^ ^ 2 € y M 
οἰκουμένην στίξει κατὰ τοῦτο οὐχ ἁμαρτών. M. rec. 

8, 3. ὁ λόγος ἄνωθεν] διὰ τὸ ἀρχικὸν καὶ καινόν. M. rec. 

ὃ, 7. τοῦ εἶναι] ἐλλειπτικὸν τὸ σχῆμα τοῦ λόγου. ἢ αἴτιος ὧν τοῦ 
εἶναι καὶ εὖ εἶναι. M. rec. 

P. 9; 1.1. βαρβαρικῶς τιμωρούμενον] ἔθνος γάρ τι ἦν αἱμοχαρὲς 
καὶ ἀπηνὲς τοιαῦτα κατὰ τῶν αἰχμαλώτων ἐπιφέρον. M. rec. 

^ ὩΣ “3 / 5 Ὁ , conc » ^ 

9, 24. TOUS τὰ (TG κεκτημένους] δι ὧν λέγει Ó ἔχων ὠταὰ 
ἀκούειν ἀκουέτω." 

P. το, l. 7. ἀνάπτων ἐκ κίονος] τὸν ἐπὶ Μωυσέως τοῦ πυρὸς στῦλον 
λέγει. 

P. 12, l. 5. δάφνης] τῶν δαφνηφορικῶν οὕτως ὀνομαζομένων παρ᾽ 


Ἕλλησιν δάφνας δι’ ἐνναετηρίδος εἰς τὸ τοῦ ᾿Απόλλωνος κομίζοντες 


φ d ^ $ 77 3 , “ € 32€ ΟΣ ^ , / [74 , 
οἱ ἱερεῖς ἐξύμνουν αὐτόν. αὕτη ἡ airía τῶν Αἰολέων ὅσοι κατῴκουν 


Μ Ν ^ , , ^ Ν 2 $ ^ X 
Αρνὴν καὶ rà ταύτῃ χωρία κατὰ χρησμὸν ἀναστάντες ἐκεῖθεν καὶ 


περικαθεζόμενοι Θήβας ἐπόρθουν προκατεχομένας ὑπὸ Πελασγῶν. 


25 κοινῆς ἀμφοῖν ἑορτῆς ᾿Απόλλωνος ἐνστάσης ἀνοχὰς ἔθεντο καὶ δάφνας 


τεμόντες οἱ μὲν ἐξ ᾿Ελικῶνος, oi δὲ ἐγγὺς τοῦ Μέλανος ποταμοῦ, 
ἐκόμιζον τῷ ᾿Απόλλωνι. IloAeuáras δὲ ὁ τῶν Βοιωτῶν ἀφηγούμενος 
» » / ^ /, 3 ^ , * 5 Ν ^ 

ἔδοξεν ὄναρ νεανίαν τινὰ πανοπλίαν αὐτῷ διδόναι καὶ εὐχὰς ποιεῖσθαι 
προστάττειν τῷ ᾿Απόλλωνι δαφνηφοροῦντας 0v ἐνναετηρίδος. μετὰ δὲ 


Oo / c, 2 γᾷ ^ ^ / Ν SP. N 
30 τρίτην ἡμέραν ἐπιθέμενος κρατεῖ τῶν πολεμίων, καὶ αὐτὸς T€ τὴν 


δαφνηφορίαν ἐτέλει καὶ τὸ ἔθος ἐκεῖθεν διατηρεῖται. ἡ δὲ δαφνηφορία: 
ξύλα ἐλαίας καταστέφουσι δάφναις καὶ ποικίλοις ἄνθεσι, καὶ ἐπ᾽ ἄκρου 


3. ἡ πλάνη] ἡ om. P. 22. αὐτόν] διὰ χοροῦ παρθένων addit 
5 Ἡρόδοτος] 2 E Ph. eu € 3. A 7€ 39 wp 
16. λέγει] Matth. xi. 15. ib. αὕτη ἡ αἰτία] καὶ ἡ αἰτία Ph. 


ἕλλ 24. παρακαθεζόμενοι] προσκαθεζό- 
20. παρ᾽ Ἕλλησιν) παρησιν M. παρ᾽ μενοι Ph. 
ὅσον P. Quae sequuntur ex Procli 29. προστάττειν post ἐνναετηρίδος 
chrestomathia excerpta sunt, unde collocat Ph. codex Marcianus. 
etiam Photius sumsit Bibl. p. 321, 35. 32. ξύλα] ξύλον Ph. 
21. δάφνας) δάφνας yàp ἐν Βοιωτίᾳ ib. ἐπ᾽ ἄκρου ex Ph. ἐπάκρῳ ΜΡ, 
Ph. et rà pro τό. 


AD PROTREPTICU M. 417 


μὲν χαλκῆ ἐφαρμόζεται σφαῖρα, ἐκ δὲ ταύτης pukporépas ἐξαρτῶσι' 
Ν Ν N / ^ / / , / ^ 3.9 ον ^ 
κατὰ δὲ τὸ μέσον τοῦ ξύλου περιθέντες ἐλάσσονας τῆς ἐπ᾽ ἄκρου τοῦ 
ξύλου καθάπτουσι πορφυρᾶ στέμματα, τὰ δὲ τελευταῖα τοῦ ξύλου 
, ^ A ΚΑ AN 3 ^ € : 5 / ^ 
περιστέφουσι kpokero. βούλεται δὲ αὐτῶν ἡ μὲν ἀνωτάτη σφαῖρα 
Ν e e N b , , , / € ἈΦ. 6 / Ν 
τὸν ἥλιον, ᾧ καὶ τὸν ᾿Απόλλωνα ἀναφέρουσιν, ἢ δὲ ὑποκειμένη τὴν 
σελήνην, τὰ δὲ προσηρτημένα τῶν σφαιρίων ἄστρα τε καὶ ἀστέρας, τὰ 
^ / ^ 
δὲ στέμματα τὸν ἐνιαύσιον δρόμον: kal yàp kai τξέ ποιοῦσιν αὐτά. 
a ^ / ^ ^ 
ἄρχει δὲ τῆς δαφνηφορίας παῖς ἀμφιθαλὴς, καὶ ὁ μάλιστα αὐτῷ οἰκεῖος 
, * / y ^ * ^ ^ 319 Ν c 
βαστάζει τὸ κατεστεμμένον ξύλον, ὃ κωπὼ καλοῦσιν: αὐτὸς δὲ ὁ 
δαφνηφόρος ἑπόμενος τῆς δάφνης ἐφάπτεται, τὰς μὲν κόμας καθει- 
/ ^ Ας / / N Ἂς , ^ /, 
μένος, χρυσοῦν δὲ στέφανον φέρων, kai λαμπρὰν ἐσθῆτα ποδήρη 
3 ^ , 2 ΄ € / Kd b! / , 
ἐστολισμένος, ἰφικρατίδας re ὑποδεδεμένος, o χορὸς παρθένων ἐπακο- 
λουθεῖ, προτείνων κλῶνας πρὸς ἱκετηρίαν τῶν ὕμνων. 
^ ^ 
12, 6. ἐρίῳ] τὴν λεγομένην εἰρεσιώνην φησὶν, ἣν οὕτως περιειλοῦν- 
3 ΤῊΝ ^ / € / /, 3" ^ -.-- 5 Ν Lol ΄ὔ 
τες ἐρίοις καὶ ταινίαις ὑφασμάτων λινέων (ἢν δὲ κλάδος ἀπὸ τῆς μορίας 
ἐλαίας) καὶ ἀκροδρύοις παντοίοις περιαρτῶντες, ἀνῆγον εἰς ἀκρόπολιν 
Co: / , ^ 4 ; “ , ^ ce. 23 , 
77 [Ἰολιάδι ᾿Αθηναῖοι Παναθήναια, οὕτως ἐπευφημοῦντες ** εἰρεσιώνη 
^ 7] "^ ^ 
σῦκα φέρει καὶ μῆλα καὶ ἑξῆς. 
12,15. διὰ Χριστοῦ] τοῦτο καὶ περὶ τῶν Ἑβραίων φησὶν ὁ ἀπό- 
Ψ e ^ / » 9 , £^ , $55-N 
στολος ὅτι ἕως τῆς σήμερον ἔτι ἀναγινώσκεται Μωσῆς. κάλυμμα ἐπὶ 
NI ^ ^ ^ 
τὴν καρδίαν αὐτῶν κεῖται καὶ ἀνακαλυπτόμενον ὅτι ἐν Χριστῷ àva- 
καλύπτεται. M. rec. 
» Ὁ ^ ^ 
12, 18. "Aóvra—] οἷα rà λεγόμενα τοῦ Τροφωνίου ὑπὸ μυχοῖς 
e » N N 5 ^ / 3 , M - 
γῆς ὄντα kai τοὺς ἐκεῖ κατιόντας ἐμπλήττοντα. M. rec. 
12, 19. Θεσπρωταῖον] Θεσπρωτία μέρος ἐστὶ γῆς οὕτω καλουμένης 
b] a ^" 
Ηπείρου, ἐν 7] ἐλέγετο μαντεῖον εἶναι Διὸς, διὰ λεβήτων ἠχούντων 
πως γιγνόμενον. 
12, 20. Kippatov] τὸν Φωκικόν: Κίρρα γὰρ πόλις Φωκίδος. 
, / ^ 
γεράνδρυον) γεράνδρυον δὲ παλαιὸν ξύλον" ἐν Δινδύμῳ δὲ ὄρει τῆς 
Κυζίκου φαίνονται oi ᾿Αργοναῦται τὴν Ῥέαν ἐξευμενιζόμενοι ἄγαλμα 
αὐτῆς ἐκ παλαιοῦ ξύλου ἀμπελίνου κατασκευάσαντες. 
!4 5 Led 
P. 13, l. 1. ψάμμοις] λέγει τὸ ἐν Αμμωνι μαντεῖον. 
"ἢ “ / ^ 7 
13, ὃ. Κλάριον] KAápos Κολοφῶνος πόλις, ὅθεν ἣν Νίκανδρος ὁ 
ποιητής. 


I. σφαῖρα M et Ph. σφῆρα P. 6. rà δὲ στ.] rà δέ ye στ. Ph. 

2. ἐλάσσονας) ἐλάσσονα Ph. codex 9. κωπὼ ex Ph. pro κῶπα, ubi κόπω 
Marc. cod. Marc. a m. pr.; duo alii κοπώ et 

ib. ἐπ᾿ ἄκρου] ἐπ᾽ ἄκρῳ Ph. κώπω. 

ib. τοῦ ξύλου om. Ph. cod. Marc. 28. τὸν Φωκικόν] τὴν φωκικήν M. 

4. αὐτῶν] αὐτοῖς Ph. 29. Δινδύμῳ Klotzius pro Διδύμῳ. 


Ee 


IO 


I5 


20 


30 


418 SCHOLIA 


Διδυμέα] ἐν Μιλήτῳ πόλει τῆς Καρίας Διδυμέως ᾿Απόλλωγός ἐστι 
μαντεῖον. 

13, 9. ᾿Δμφιάρεων] ἐπειδὴ περὶ τὸ ἽΔρμα τῆς Βοιωτίας τόπον οὕτω 
καλούμενον καταποϑεὶς ᾿Αμφιάρεως ἐμαντεύετο τοῖς δεομένοις", πᾶσα 

5 δὲ μαντεία εἰς τὸν ᾿Απόλλωνα ἀναφέρεται. 

τὸν ᾿Απόλλω] τοῦ ἐν Μιλήτῳ ᾿Απόλλωνος" οὗτος γὰρ ἀπὸ τόπου 
Κολοφῶνος ἐκαλεῖτο. 

13,10. τερατοσκόπους] Kapavos τις ᾿Αργεῖος ἐπὶ ὀχήματος αἰγῶν 
κατὰ χρησμὸν εἰς Μακεδονίαν μετῳκίσθη. 


fo ^ "^ ᾿ €i Ὁ » / 
t0 — P. 14, ]. 1. αἶγες] Καρανῷ τῷ Ποιάνθους vio ἐξ " Apyovs μέλλοντι 
hj , 


/ » 
ἀποικίαν στέλλειν ἐπὶ Μακεδονίαν εἰς Δελφοὺς ἐλθόντι ἔχρησεν ὃ 


᾿Απόλλων 
φράζεο, δῖε Καρανὲ, νόῳ δ᾽ ἐμὸν ἔνθεο μῦθον" 
ἐκπρολιπὼν " Apyos τε καὶ Ἑλλάδα καλλιγύναικα 
15 χώρει πρὸς πηγὰς ᾿Αλιάκμονος" ἔνθα δ᾽ ἂν αἶγας 
βοσκομένας ἐσίδης πρῶτον, τότε τοι χρεών ἐστι 
ζηλωτὸν ναίειν αὐτὸν γενεάν τε πρόπασαν. 


Ν ^ ^ 

ἐκ δὴ τοῦ χρησμοῦ προθυμότερος γενόμενος Kapavós, σύν τισιν "EA- 
λησιν ἀποικίαν στειλάμενος, ἐλθὼν εἰς Μακεδονίαν ἔκτισε πόλιν καὶ 
20 Μακεδόνων ἐβασίλευσε, καὶ τὴν πρότερον καλουμένην Εδεσσαν πόλιν 

24 Ἂς , 5 Ν ^ o δ 3 ^ Ν Ν Ν « »y 
Αἰγὰς μετωνόμασεν ἀπὸ τῶν αἰγῶν. κεῖτο δὲ τὸ παλαιὸν ἢ Εδεσσα 
ὑπὸ Φρυγῶν καὶ Λυδῶν καὶ τῶν μετὰ Μίδου διακομισθέντων εἰς τὴν 

3 , ^ 5 / ε ey 3 ^ € 7 M Ded rs 

Εὐρώπην. ταῦτα Εὐφορίων ἱστορεῖ ἐν τῇ lov(a καὶ τῷ ᾿Ινάχῳ. 
14; 2. κόρακες] Βοιωτοὶ πολεμούμενοι ὑπὸ Αἰολέων ἔλαβον χρησ- 
25 μὸν εἰ δεῖ πολεμεῖν" ὁ δὲ ᾿Απόλλων εἶπεν αὐτοῖς, ὅταν ἴδητε λευκοὺς 
κόρακας, τότε πολεμήσατε. κατά τινα δὲ καιρὸν νέοι τινὲς κατὰ παι- 

^ A ^ 
διὰν γυψώσαντες κόρακας ἀφῆκαν ἵπτασθαι. νομίσαντες Βοιωτοὶ τοῦτο 
τὸν χρησμὸν δηλοῦν ἐξελθόντες ἐπολέμησαν καὶ ἀπώλοντο, ὅθεν καὶ 
^ N 
7 παροιμία és κόρακας ἀντὶ TOU εἰς ἀπώλειαν" καὶ οὕτω μαντικοὶ 
ο κόρακες ἐνομίσθησαν. 
7] 


€ 


14, 5. ᾿Αλκιβιάδην] οὗτός ἐστιν ᾿Αλκιβιάδης, ὁ Κλεινίου μὲν παῖς, 
c Ὁ AN / 

Σωκράτους δὲ ἐρώμενος, οὗ καὶ ἐν τῷ Συμποσίῳ Πλάτων μέμνηται 

^ Δ 

ὡς ἐπεισελθόντος τοῖς φιλοσόφοις συμπλησιάζουσιν μετά τινος ἑταί- 

ρας καὶ ἐπικωμάσαντος τὴν ἀρχήν. 

^ ^ 

35 I4, 9. ἐγκυκλήσω] ἐγκύκλημα ἐκάλουν σκεῦός τι ὑπότροχον ἐκτὸς 
[ρὲ PN - / $7 X ὧν ^ » » / 

τῆς σκηνῆς, o στρεφομένου ἐδόκει τὰ ἔσω τοῖς ἔξω φανερὰ γίνεσθαι. 


ἐγκυκλήσω οὖν ἀντὶ τοῦ φανερώσω, γυμνώσω.---Διεξοδικώτερον δὲ 


8, 10, 13, 18. Kapavós] Apud alios 25. ἐγκυκλήσω. ἐγκύκλημα] Scripsit 
Κάρανος. vel scribere debuit ἐκκυκλήσω. ἐκκύ- 
23. Ἑὐφορίων) Fragm. 24. p. 59. κλημα. 
apud Meinekium. 


AD PROTREPTICU M. 419 


περὶ τοῦ αὐτοῦ εἰπεῖν, ἐγκύκλημα ἐλέγετο βάθρον ἐπὶ ξύλων ὑψηλῶν, 

ᾧ ἐπίκειται θρόνος" δείκνυσι δὲ τὰ ὑπὸ τῇ σκηνῇ ἐν ταῖς οἰκίαις 

πραχθέντα ἀπόρρητα. ὑφ᾽ οὗ δὲ εἰσάγεται τὸ ἐγκύκλημα, εἰσκύκλημα 
2 , Ν SS ^ ^ 3€ ἢ / 4935 9 θ᾽ € , 

ὀνομάζεται, καὶ χρὴ τοῦτο νοεῖν καθ᾽ ἑκάστην θύραν, iv ἡ καθ éka- 
5. / e N NN Net M 2 E 

στὴν οἰκίαν. δείκνυσι δὲ ἢ μηχανὴ θεοὺς καὶ ἡρωᾶς τοὺς ἐν dépt, 

Βελλεροφῶντα ἢ Περσέα, καὶ κεῖται κατὰ τὴν ἀριστερὰν πάροδον 
e » Χ 4: 

ὑπὲρ τὴν σκηνὴν τὸ ὕψος. ὃ δέ ἐστιν ἐν τραγῳδίᾳ μηχανὴ, τοῦτο 

καλοῦσιν ἐν κωμῳδίᾳ τὴν κράδην. δῆλον δ᾽ ὅτι συκῆς ἐστι μίμησις" 

, s , ^ , ^ N ^ 
κραδὴην yàp ᾿Αθηναῖοι ἀποκαλοῦσι τὴν συκῆν. 

6 f: M ^ ^ * / ^ , ἃ Ν Π 

14, 16. Δηώ] περὶ Δηοῦς, ἢ δὴ μήτηρ τῆς κόρης, ἣν καὶ llepoe- 
φόνην καλοῦσιν. 

14, 18. ᾿Ελευσίς] τόπος ἱερὸς τῆς ᾿Αττικῆς. 

P. 15, l. 3. Μυοῦντος] ὄνομά τινος ᾿Αθηναίου. 

εἰ δὲ καὶ ἀπὸ] τὸ ἑξῆς" εἰ δὲ καὶ ἀπὸ Μυοῦντος δεδόξασται ὑμῶν τὰ 
μυστήρια, οὐ φθόνος" ἐπιτυμβίῳ γὰρ τιμῇ δεδόξασται. 

15, LI. Δάρδανος] Διὸς μὲν παῖς, βασιλεὺς δὲ τῶν Φρυγῶν, πρῶτος 
λέγεται κατάρξαι τῶν εἰς τὴν Péav μυστηρίων τελουμένων. 

15, 12. 'Heríov] ᾿Πετίων ὄνομα κύριον τοῦ ἱστορουμένου πρώτου 

’ "^ 5 y ^ c , Li Ww 
κατάρξαι τῶν ἐν Σαμοθρᾷκῃ τῇ Ῥέᾳ τελουμένων μυστηρίων. 

» » RN ^ , ^ 4 b) N / 

ὄργια] ὄργια ἀπὸ τῆς ὀργῆς, μυστήρια ἀπὸ μύσους. M. 

15,13. ὁ Μίδας] Μίδας, Γαλατῶν βασιλεὺς, λέγεται καὶ οὗτος 
μαθὼν τὰ 'Péas μυστήρια παρὰ ᾿Οδρύσου τοῦ Θρᾳκῶν βασιλέως δια- 
δοῦναι τοῖς ὑπηκόοις αὑτοῦ. 

15, 14. ᾿Οδρύσου] Οδρυσος βασιλεὺς Θρᾳκῶν, à ὁμώνυμον τὸ 
ἔθνος. 

15, 16. Κινύρᾳ] οὗτος ὁ Κινύρας βασιλεὺς ἐγένετο Κύπρου. 

P. 16, l. 16. φαλλός] σχῆμα αἰδοίου. 

16, 18. μνούμενοι] τελούμενοι. 

16, 19. Δηοῦς δὲ μυστήρια] Δηοῦς ἤτοι Δήμητρος μυστήρια παρὰ 
Φρυξίν. 

16, 21. Βριμώ] Ἑκάτης ἐπίθετον. 

/ A € , ^ 

16, 24. Κυβέλῃ) Κυβέλη ἢ Péa: Κύβελα yàp ὄρη τῆς Φρυγίας, 
ἔνθα τιμᾶται. 

Κορύβασιν] Κορύβαντες δαίμονες περὶ τὴν ἹΡέαν ὡπλισμένοι. 

P. 17, 1.7. ἐκιρνοφόρησα] κίρνον τὸ λίκνον, ὃ σημαίνει τὸ πτύον, 
ἀπὸ τοῦ λικμᾶν, ὅπερ ἐστὶν ἱερὸν τῆς Δήμητρος, ὃ αἱ μνούμεναι τὰ 
ταύτης μυστήρια ἐβάσταζον᾽ ἐκιρνοφόρησα οὖν ἀντὶ τοῦ ἐβάστασα καὶ 
ἐμυήθην τὰ ταύτης μυστήρια τῆς Δήμητρος. 

6. Βελλεροφῶντα M. βελλεροφόντην P. 9. ἀποκαλοῦσι M. καλοῦσι P. 

31. oiv] ἄρα P. 
Ee2 


IO 


15 


20 


25 


30 


38 


420 SCHOLIA 


17, 15. Σαβαζίων] τῶν ἐπιτελουμένων Διονύσῳ τῷ γεγονότι ἐκ 
M ^ e 
Διὸς τῇ ΠΕερσεφόνῃ, ὃν Σαβάζιον καὶ Zaypéa ὠνόμαζον. 
P. 18, 1. r. ταυρόμορφον] ἡ Φερσεφόνη τὸν Ζαγρέα Διόνυσον᾽ 
14 LJ ^ 
ταυρόμορφον εἶπε διὰ τὸ ἄγαν αὐτοῦ ἀγρευτικόν. 
ὅ 18,4. ἐπιτελῶν] καλῶν. M. 
18, 6. διηγήσομαί σοι] καὶ τὰ λόγια. 
18, το. Θεσμοφόρια] ἑορτὴ οὕτω καλουμένη Δήμητρος καὶ Κόρης. 
μεγαρίζντες] μέγαρα καλοῦσι τοὺς Βοιωτούς" μεγαρίζονντες οὖν 
ἀντὶ τοῦ θύοντες. 
, / Li ^ » , ! ἢ 
18, 12. Σκιροφόρια] Σκιροφόρια ἑορτῆς ὄνομα ἐπιτελουμένης τῇ 
3 £^ * / M H n ^ 3 3 οἷν ,ὕ 
Αθηνᾳ διὰ Σκίρωνα τὸν λυμαινόμενον πᾶσι τοῖς παρ᾽ αὐτὸν karaí- 
ρουσιν, ὠθοῦντα εἰς τὴν παρακειμένην θάλασσαν βορὰν τῇ καραδο- 
΄ ÀÓ εἰ θέ δὲ CEN ^ 'A0 ^ 
κούσῃ χελώνῃ, ἀναιρεθέντα δὲ ὑπὸ τῆς Αθηνᾶς. 
18, 15. Κουρήτων] Κουρῆτες δαίμονές τινες οὕτω λεγόμενοι τῆς 
I5 *Pé € , / Ν 3.3N ^ ^ / Ku 1 
eas ὁπλοφόροι χορείαν περὶ αὐτὴν ἐκτελοῦντές τινα μυστικήν" ο 
Ἃ, Ἂς , » /, , 5 ^ ^ 9 ΄ὔ 
καὶ Δία καὶ Διόνυσον ἔτι νηπίους κρυπτομένους ἀπὸ τῶν ἀπειλούντων 
», / 5 Ν » » , ^ e ^ 3: ^ » 
ἀπολέσειν αὐτοὺς ἔσωσαν, TO πατάγῳ τῶν ὅπλων τὴν ἀρίπιον ἄδηλον 


IO 


ποιοῦντες φωνήν. 

P. 19, 1. 1. κῶνος) κῶνοι οἱ στρόβιλοι καὶ οἱ θύρσοι, ὡς Διογε- 
935 M ἃ ἢ ^ ^ , ^? 54^ s 7 , 
20 νιανός" ῥόμβος, δῖνος, κῶνος ξυλάριον, οὗ ἐξῆπται τὸ σπαρτίον, kal ἐν 

^ n 5 ^ e ς ΟΥ̓ a b N 3i ἂἋ Nato 2 ^ 
ταῖς τελεταῖς ἐδονεῖτο, iva ῥοίζῃ" τὸ δὲ αὑτὸ καὶ ρύμβος ἐκαλεῖτο. 

τ , 

οὕτω Διογενιανός. ὅτι δὲ ῥόμβος kai ῥύμβος λέγεται ᾿Απολλώνιός 


φησιν ὃ Ῥόδιος 


δύμβῳ καὶ τυπάνῳ ἹῬείην Φρύγες ἱλάσκονται 
ῥύμβς » Ῥείην Φρύγ ται. 


€ ^ Ν΄ δέ Μ 5 , 

ὁ κῶνος kai ῥόμβος] εἴδη ὀρχήσεως. 

19; 2. παρ᾽ Ἑσπερίδων) ᾿Εσπερίδες νύμφαι τινὲς νόμιοι οὕτω 
λεγόμεναι, αἱ φυλάττουσαι τὰ λεγόμενα χρύσεα μῆλα" 


Αἴγλη τ᾽ ἠδ᾽ ᾿Ερύθεια καὶ Ἑσπερέθουσα βοῶπις" 


ὥς φησιν ᾿Απολλώνιος ὁ ἱΡόδιος. 


8. Post καλοῦσι aliquid excidit. 
Conf. Lobeck. Aglaoph. p. 829. 
15. αὐτὴν Schinas pro αὐτήν. 


17. ἀρίπιον͵ Corruptum. 
s 20. ξυλάριον] ξυλήριον M. ξυλήριον 

21. ῥοίζη] ῥοιζῆι M. 

22. ᾿Απολλώνιος Argon. t, 1139. 

24. ῥύμβῳ] ῥόμβῳ apud Apollo- 
nium: sed ῥύμβῳ Etym. M. p. 206, 
25. De duobus turbinum generibus, 
κώνῳ et ῥόμβῳ, v. Lobeck. Aglaoph. 
p. 700. 

ib. rvrave pro τυμπάνῳ ex aliquot 


codicibus Apollonii. 

25. ῥόμβος M. ἡ ῥόμβος P. 

28. Αἴγλη τ᾽ ἠδ᾽ ᾽᾿Ερύθεια] Codices ἡ 
δὲ ἐρυθία, omisso Αἴγλη τ᾽, quod resti- 
tuit R. Ungerus in Sinide s. poetica- 
rum fabularum delectu (Halis 1866), 
p. 108. collatis mythographorum La- 
tinorum locis et emendato loco Apol- 
lodori 2, 5, 11. μετὰ τούτου δὲ Ἕσπε- 
ρίδες ἐφύλαττον, Αἴγλη, ᾿Ερύθεια, 'E- 
σπερέθουσα (libri ἑστία ἐρέθουσα). 
Versus autem ile Αἴγλη τ᾽ ---βοῶπις, 
ut monet Ungerus, haud dubie Hesi- 
odi est, ex quo tres illae Hesperides a 
mythographis memorantur, non Apol- 


AD PROTREPTICUM. 421 


n ^ ἱ ^ 
19, 8. Τιτᾶνες] Τιτᾶνες δαίμονες οὕτω λεγόμενοι καταχθόνιοι, οἱ 
' 
λέγονται διασπαράξαι τὸν Διόνυσον. 
λέβητα] ἐσχάραν. 
/ πον) ἃ ^ [4 
19, I3. γέρας] τὸ ἐπὶ τιμῇ διδόμενον. 
19, 16. Παρνασσόν] ὄρος τῆς Φωκίδος. 5 
/ € / Ὁ [4 / 
19, 20. φοινικίδι] ἱματίῳ φοινικῷ χρώματι βεβαμμένῳ. 
P. 20, 1. 3. ἀνακτοτελέστας] παρὰ τὸ τελεῖν καὶ τελετὰς ἐπινοεῖν 
haze soa εἰ ER M s TT * N e. 
περὶ τὰ ἀνάκτορα, ἅπερ ἱερά ἐστιν᾽ ἄνακτας yàp τοὺς θεοὺς ἔλεγον. 
ἃς / 
20, 8. θεσμοφοριάζουσαι] Θεσμοφόρια ἐστιν ἑορτὴ Δήμητρος" 
^ ^ / ΄ 
ταύτης δὲ τῆς προσηγορίας τετύχηκεν, ἐπειδὴ ἅμα τῇ εὑρέσει τῶν το 
Δημητριακῶν καρπῶν ἐπενοήθησαν θεσμοὶ, τοῦτ᾽ ἔστι νόμοι, τῶν πρὸ 
τούτου θηριώδη τὴν δίαιταν ἐχόντων. 
20, 18. "Arrw] ὅτι ἴΑττις ὁ αὐτὸς εἶναι τῷ Διονύσῳ καταλέγεται, 
οὗτος δὲ τῶν αἰδοίων ἐστέρηται. ὅτε γὰρ ὃ Διόνυσος ὑπὸ Τιτάνων 
/ €i «€ , Ν / , ^ € ^ / 5) ^ 
διεσπάσθη, ἡ Ῥέα τὰς σάρκας αὐτοῦ εὑροῦσα διεσπασμένας ἐν τοῖς 15 
, ^ , / S , ^ , Ν ς ^ "hk € , , 
ὀρεινοῖς τόποις συνέθηκεν, τὰ αἰδοῖα μόνα μὴ εὑροῦσα" ὅθεν ἱστόρησάν 
τινες παρὰ τῶν διασπασάντων ἐν κίστῃ τεθεῖσθαι καὶ Τυρσηνοῖς παρα- 
^ " M Ν ΄ Ν e» € [ € € 3 * 
τεθεῖσθαι" διὸ καὶ τούτων χωρὶς ὁ [Αττις ὑπείληπται ὡς ὁ αὐτὸς ὧν 
τῷ Διονύσῳ. 
, /, » » € , , ^ , £^ , / 
P. 21, 1. 3. αἰσχύνης ἔμπλεως] ὄντως ἡ δόξα αὐτῶν ἐν τῇ αἰσχύνῃ 2c 
αὐτῶν ἣν, φησὶν ὃ ἀπόστολος. M. rec. 
21, 7. φρέατι] τὸ φρέαρ καλλίχορον οἱ παλαιοὶ ὀνομάζουσι. Καλ- 
λίμαχός φησιν 


καλλιχόρῳ ἐπὶ φρῆτι καθέζεο παιδὸς ἄπαυστος. 


P. 22, 1. ὃ. μεγαλήτορος] μεγαλοψύχου, τοῦ ᾿Αθηναίων. 25 
- ᾿Ερεχθειδῶν] ἀπὸ τοῦ ᾿Ερεχθέως. 

22, IO. ἅσσα] ὁποῖα. 

22, 12. λήναις] ταῖς Βάκχαις, ἢ παρὰ τὰς ληνοὺς τῷ εἶναι αὐτὰς 


e 


λιθίνας, ἢ παρὰ τὰ ἔρια ἐν o στρέφονται: λήνεα yàp rà ἔρια, ὅθεν 
N / 
καὶ ληνάριος. 90 
P. 23, l. 1. σησαμαῖ] εἴδη πεμμάτων. 
23, 2. τολύπαι] ἐρίων ἑλίγματα. 
, / ^ ^ , N » 
πόπανα] πέμματα πλακουντοειδῆ, περιφερῆ, ὀμφαλοὺς ἔχοντα, 
23, 3. Βασσάρου] βασσάρα λέγεται ἔνδυμα βακχικόν. 


loni Rhodi, cujus nomen, ni fallor, scholii. 

aut scholiasta Clementis aut librarius 22. Καλλίμαχος H. in Cer. 16. ub: 
per errorem ex scholio praecedente v. Meinekii annotationes p. 67. οὗ 
intulit, ubi eadem verba leguntur 219. 


᾿Απολλώνιός φησιν ὁ Ῥόδιος. 29. λήνεα] λήνη P. ληναία M, unde 
9. Θεσμοφύόρια] θεσμοφορία M. correxi Agvea, quod per ἔρια explicat 


13. ὁ addidit Schinas hic et in fine Hesychius. Praecedentia corrupta. 


σι 


IO 


t3 


30 


35 


499 SCHOLIA 


23, 5. φθοῖς] φθόϊς πλακοῦντος εἶδος, ὃ συναλείφοντες ᾿Αττικοὶ 
φθοῖς καλοῦσιν. 

y / 

23, 14. Ἴακχον] τὸν καταχθόνιον Διόνυσον. 

P. 24,1. 15. μηναγύρτην] τὸν ἱερέα τῆς Ῥέας οὕτω καλοῦσιν μηνα- 
γύρτην. μηναγύρται δὲ οἱ ἱερεῖς τῆς Ρέας οὕτω προσαγορεύονται, ὅτι 
κατὰ μῆνα ἤγειρον καὶ ἤθροιζον χρήματα μεταιτοῦντες κώμας καὶ 
πόλεις καὶ οἰκίας περινοστοῦντες, καὶ ἐπὶ τῶν ὥμων βαστάζοντες τὰ 

» c 2 Ν » N / , ^ / "^ ^ 
εἴδωλα, οἱ αὐτοὶ ὄντες καὶ μητραγύρται διότι τὴν μητέρα τῶν θεῶν 

΄ς ς , / , 5,5 Ν , 5j / 
τὴν Ῥέαν βαστάζοντες ἐπ᾿ ὥμων συλλογὴν χρημάτων ἐποίουν. 

24, 17. θηλείας---νόσου] θήλειαν νόσον οἶμαι τὴν γυναιξὶν ἁρμό- 
Covcar λέγει, ἥτις ἡδονή ἐστιν' ὡς γὰρ τῶν στερροτέρων καὶ καρτερο- 
ψύχων καρδίαν χαυνοῦσα καὶ ἐκθηλύνουσα. M. rec. 

24, 20. Εὐήμερον] οὗτός ἐστιν ὁ Ἑὐήμερος, ὅν τινες Μεσσήνιον, 
οὗ μέμνηται ó Καλλίμαχος ἐν τοῖς χωλιάμβοις λέγων 

γέρων ἀλαζὼν ἄδικα βιβλία ψύχει" 
ὃς διεβάλλετο ὡς ἄθεος. ᾿Ακράγας Σικελίας καὶ ὄρος καὶ πόλις 
ὁμώνυμος. 

24, 21. Auayópar] Διαγόρας φιλόσοφος ἐγένετο, Μήλιος τῷ γένει, 
^ 3 5 ^ 2 Ν * el 9 3 , 3 / 5 N / 
ὃς ἐξ ἀρχῆς εὐσεβὴς ὧν ὕστερον eis ἀθεότητα ἐτράπη ἀπὸ τοιαύτης 
αἰτίας: παρακαταθήκην πιστεύσας, ἀρνησαμένου τοῦ λαβόντος, ἔφησεν 

ΡΣ ^ Ν ^ N11. 79. 0o / " s S ^ , / 0 n^ ei 
μὴ ἐφορᾶν τὸ κρεῖττον τὰ ἀνθρώπινα" μὴ yàp àv ἀνέχεσθαι τῶν οὕτω 
κακῶν. τούτου μέμνηται᾽ Ἀριστοφάνης ὁ κωμικὸς ἐν οἷς φησι Σωκράτη 

N , , N ^ 5 ^ , . ^ Ἀν Ν , ^ € 
τὸν Μήλιον ἀντὶ τοῦ εἰπεῖν Διαγόραν" τοῦ δὲ Ἵππωνος kai αὐτοῦ ὡς 
ἀσεβοῦς γενομένου μέμνηται ó Kparivos. 

P. 26, 1. 6. ὅστις ποτ᾽ εἶ σύ] πρὸς τὸν τούτων ἁπάντων συνοχέα 

[/ ' 7 S M / » ^ N e M ὃ θ ’ OG 
τρέπει τον λόγον καὶ φησίν, τίς àpa εἰ σὺ, ὁτι καὶ δυσθεώρητος el; 

^ * ^ N , 3 ^ , » € / 
τοῦτο yàp δηλοῖ τὸ δυστόπαστος, ἐκ τοῦ τοπάζω, ἤγουν ὑπολαμβάνω. 
M. rec. 

26, 13. τῶν ἀστέρων] πρῶτος τρόπος ἀπάτης. M. rec. 

26,17. Δηώ] τρόπος πλάνης. M. rec. 

3 , , , N ^ Ν ^N , 

26, 20. ἀντιδόσεις] τρίτος τρόπος τὸ τῶν κατὰ τὸν βίον πραγμάτων 
στασιῶδες καὶ ἀνώμαλον. M. rec. 

26, 21. E)per(óas] αἱ αὐταὶ ταῖς '"Epwioi αἱ Ἑὐμενίδες, ἃς 
εὐφήμως Εὐμενίδας εἰρήκασιν. 


P. 27, 1. 4. ᾿Επιμενίδης) ᾿Επιμενίδης οὗτος Κρὴς μὲν ἣν τὸ γένος, 

8. διότι----βαστάζοντες scripsi pro 22. ᾿Αριστοφάνης) Nub. 828. ubi v. 
διὰ τὸ---βαστάζοντας. scholiastae annotatio. 

I3. Μεσσήνιον scripsi pro Μεσήνιον. 24. Kparivos] Non memoravit Mei- 


15. ψύχει) Sic etiam ap. Plut. de nekius in Cratini fragmentorum col- 
placit. philos. r, 7. sed scribendum lectione. 
ψήχει cum Bentleio ad fragm. 86. 33. Epwvaw] épwow M. 


-- 


AD PROTREPTICUM.. 498 


SY 
ἱερεὺς Διὸς kal "Péas, καὶ καθαίρειν ἐπαγγελλόμενος παντὸς οὗτινοσ- 
L3] ^ ^ 5 ^ , 
oüv βλαπτικοῦ, εἴτε περὶ σῶμα eire περὶ ψυχὴν, τελεταῖς τισι, κατ 
αὐτὸν εἰπεῖν" οὗτος καὶ ὕβριν καὶ ἀναίδειαν ὑπέλαβεν εἶναι θεοὺς, καὶ 
νεὼς καὶ βωμοὺς αὐταῖς ἱδρύσατο καὶ ᾿Αθήνησι θύειν παρεκελεύετο.---- 
οὗτος ἐκάθηρε τὰς ᾿Αθήνας" ἣν δὲ Κρὴς τῷ γένει καὶ σοφώτατος, οὗ 

Ν 4 , 5 ^ “ 
καὶ Μένανδρος μέμνηται ἐν ταῖς Κωνειαζομέναις. 

27, 21. ἐν χρῷ] ἀντὶ τοῦ πάνυ ἐγγὺς, ἦτοι ἀληθῶς" οὕτω καὶ 

5 τὸ Xp YYSS. ἢ 7] 
c A ^ y 
Ἱερεμίας ““ θεὸς ἐγγίζων ἐγώ cipi" ἀντὶ τοῦ ἀληθής. 

P. 28, l. 3. ᾷσσοντες ἐπὶ τὴν ἀλήθειαν] ἤγουν ἐφορμῶντες. M. rec. 

28, 6. 'Akpayarrivos] ᾿Ακράγας τῆς Σικελίας καὶ πόλις καὶ ὄρος 
λέγεται πατρὶς ᾿Εμπεδοκλέους ἀνδρὸς φιλοσόφου καὶ μάλιστα δόξ- 
avros φυσικοῦ γεγενῆσθαι. συντέτακται δὲ αὐτῷ βιβλία φυσικὰ δι’ 
ἑξαμέτρων. 

28, 16. καλλίπετε] καταλείψατε τὸ σκότος. M. rec. 

28, 21. ἐντεῦθεν ἄρχεται δεικνύειν ὅτι ἄνθρωποι ἦσαν οἱ map. 

D ^ /, 
αὐτοῖς θεοί. M. rec. 

P. 29, l. 1. Kopv$acíav] Kopv$acíav αὐτὴν κεκλήκασιν, ὅτι ἀπὸ 
^ ^ ^ Ν 5 , ^ / S. 9A. 
τῆς κορυφῆς τοῦ Διὸς ἐγεννήθη, ἢ μητέρα φασὶν αὐτῆς. 

29,7. Κύρβαντος] Κύρβας ὄνομα κύριον, ἀφ᾽ οὗ καὶ Κορύβαντες 
€ N Ν € 7 , ^ , 
οἱ περὶ τὴν Ῥέαν δαίμονες ὠνομάσθησαν. 

ἢ s * ! / , / UNO, 

29, 28. κεράμῳ] τινὲς τὸν κέραμον δεσμωτήριον ἐξηγήσαντο" οὕτω 

, / N [4 / 
yep φασι Κυπρίους τὸ δεσμωτήριον λέγειν. 

P. 30, l. 4. Ὑπερβορέοισιν] Ὑπερβόρεοι ἔθνος Σκυθικὸν, οὕτω 
καλούμενον διὰ τὸ ἀνωτάτω τῶν βορειοτάτων μερῶν, ὅθεν πνεῖ ὁ 
Βορέας, ἔχειν τὴν οἴκησιν" οὗτοι δὲ ὄνους θύουσι τῷ ᾿Απόλλωνι. 

20, 20. Kvroco)pibos] κώμη Λακεδαίμονος. 

20, 21. ἐν Τήνῳ] Τῆνος μία τῶν Κυκλάδων νήσων. 

P.31, l.7. Κυπριακὰ ποιήματα] Κύπρια ποιήματά εἶσιν τὰ τοῦ 
κύκλου" περιέχει δὲ ἁρπαγὴν ᾿Ελένης" ὁ δὲ ποιητὴς αὐτῶν ἄδηλος" 
εἷς γάρ ἐστι τῶν κυκλικῶν. κυκλικοὶ δὲ καλοῦνται ποιηταὶ οἱ τὰ κύκλῳ 

^ 3 , ^ X ^ ^ ^ l4 ΟῚ 5 ^ ^ € ^ 
τῆς Ἰλιάδος ἢ rà πρῶτα ἢ τὰ μεταγενέστερα ἐξ αὐτῶν τῶν ᾿Ομηρικῶν 
συγγράψαντες. 
21,16. σχιζίαν] σχιζίας, λεπτὸς παρὰ ᾿Αττικοῖς, ὡς Διογενιανός φησι. 
σχιζίας] ἤτοι ἰσχνὸς, λιγνός. M. rec. 
,19. Οἴτῃ] Οἴτη τῆς Τραχῖνος ὄρος" ἡἣ δὲ Τραχὶς τῆς Θεσ- 
σαλίας. 
» , ^ € ^ ^ , , ^ ^ ^ , 

5. ἐκάθηρε) καθῆραι M. καθῆραι P. τὰ αὐτά. δηλοῦσι δὲ τὰς θλίψεις. 

6. Κωνειαζομέναις Meinekius Com. 11. πατρὶς Schinas pro περί. 
vol. 4. p. 156. pro κωνεαζομέναις. 33. Awvoyeviavós ] διογενι. . . M. ad- 


9. Post. ἐφορμῶντες (ἐφορῶντες 60- scripto ἃ m, recenti διογένης. 
dex) sequitur in M rec. ἔχε καὶ ἄλγεα 


IO 


15 


20 


30 


35 


424 SCHOLIA 


P. 32, l. 1. Máxap] μνημονεύει Ὅμηρος τοῦ Μάκαρος ἐν οἷς 
φησιν 


7 , e 
ὅσσον Λέσβος dvo, Μάκαρος ἔδος, ἐντὸς ἐέργει. 


32, 19. ᾿Αμυμώνην] αὕτη ἡ ᾿Αμυμώνη, Δαναοῦ θυγάτηρ, ἑξῆς ἔσχε 
5 τὸν Ναύπλιον. 

32, 25. ᾿Αρσινόη] ταύτην τὴν ᾿Αρσινόην τινὲς μητέρα τοῦ ᾿Ασκλη- 
7100 φασι, τινὲς δὲ Κορωνίδα. ἔστι δὲ ἡ ᾿Αρσινόη Λευκίππου θυγάτηρ, 
7] δὲ Κορωνὶς Φλεγύου. 

P. 33, 1. 6. αἰγῶν] ἀστεῖον ἄγαν. 


€ 


10 — 33, 16. ᾿Αλκμήνης]) ᾿Αλκμήνῃ μὲν τρεῖς νύκτας ὁ Ζεὺς συνῆλθεν, 
ἔνθεν τριέ ) Ἣρακλῆς" τῇ δὲ M jv] ἐννέα συνεγένετ 
ριέσπερος ὁ ᾿Ηρακλῆς" τῇ δὲ Μνημοσύνῃ ἐννέα γένετο 
^ , ^ 
νυξὶν, ἔνθεν καὶ ἐννέα εἰσὶν αἱ Μοῦσαι. 
33. 19. ἀλεξίκακον] τὸν ᾿Ηρακλέα δηλονότι. M. rec. 
» 5 Ν ’ » , / 
P. 35, 1. 1. Ἴσθμια) ᾿Ισθμὸς τόπος στενὸς ἐν Κορίνθῳ, περιεχό- 

15 μενος ὑπὸ δύο θαλασσῶν. ἐνταῦθα ἤγετο τὰ Ἴσθμια, ἅπερ ἐξ ἀρχῆς ὃ 
Σίσυφος διέθηκεν ἐπὶ Μελικέρτῃ τῷ καὶ Παλαίμονι, τῷ ᾿Ινοῦς καὶ 
, ^ ^ ^ 
Αθάμαντος, ἀποθεωθέντι δὲ ἐν τῇ θαλάσσῃ" ὕστερον δὲ τῷ Ποσειδῶνι 
ἀνιέρωτο ὁ ἀγών. 

Νέμεα] τῶν Νεμέων τοῦ ἀγῶνος ἣ αἰτία ἐστὶν αὕτη" ὅτε οἱ ἑπτὰ 

20 ἐπὶ Θήβας σὺν ᾿Αδράστῳ καὶ Πολυνείκει ἐστρατεύοντο, παρέβαλον εἰς 

e ^» ^ 
τὴν Νεμέαν: τόπος δὲ otros τοῦ Apyovs' ζητοῦντες δὲ ὑδρεύσασθαι 
/ € ^ 
συνέτυχον “Ὑψιπύλῃ τῇ Θόαντος θυγατρὶ, τρεφούσῃ παιδίον ᾿Οφέλτην 
καλούμενον, Εὐφήμου καὶ Εὐρυδίκης. 7) δὲ ἀποθεμένη τὸ παιδίον 
3 v 5 ^ c / / , 2 / 
ἀπῆλθεν αὐτοῖς ὑδρεύσασθαι βουλομένη: δράκων ἐν τοσούτῳ mepi- 

25 πεσὼν τῷ παιδίῳ ἀνεῖλεν avro: 1 δὲ ἐπανελθοῦσα ἐθρήνει. ᾿Αμφιά- 

Ne , e ^ ^ ε * 3 XN ^ / c0 

paos δὲ ὁ μάντις, eis ὧν τῶν ἑπτὰ, ἀπὸ τοῦ συμβάντος τοῖς Βλλησι 

^ 5 

θάνατον προεμαντεύσατο καὶ τὸν παῖδα ᾿Αρχέμορον ἐκάλεσεν" "Aópa- 
Ν / NL E / $115 ) ^ ^ N Jm 

eros δὲ παραμυθούμενος τὴν ὙΨψιπύλην ἐπ avro rov Νεμεακὸν ἀγῶνα 
/ ἃ “ ^ NS / 

συνεστήσατο, ὃς ὕστερον τῷ Διὶ ἀνιερώθη. . 

3o Πύθια] Πύθια διὰ Πύθιον δράκοντα τὸν ἀναιρεθέντα μὲν ὑπὸ 
᾿Απόλλωνος, σαπέντα δὲ ἐπικείμενον τῷ ὄρει Παρνασσῷ ἐπιλεγο- 
μένῳ. 

35, 7. [Πίσα] Πίσα πόλις τῆς Ἤλιδος, ἔνθα τὰ ᾿Ολύμπια τῷ Διὶ 
» ^ / Ν N 2 , J 7 ^ ^ 
üyerat, τοῦ IléAomos διὰ τὴν kar Orivouàov νίκην τοῦ κηδεστοῦ 
, DNI / el 
35 πρώτου avrà διαθεμένου, ὡς τινες. 


1. Ὅμηρος] Il. 24, 544. 20. IHoAvveikei] πολυνίκει M. 

8. Φλεγύου Nauckius in Museo 23. Εὐφήγου] Corruptum. 
Rhen. a. 1850. vol. 7. p. 305. pro φησὶ 31. ἐπιλεγομένῳ) ἐπιλεγόμενον P, 
λέγουσιν οὕτως. Verbi λέγουσιν ob- quod fuit etiam in M, sed correctum 
scura in M scriptura est. est a m. pr, 


AD PROTREPTICUM. 495 


35, 9. σφετερίζεται] ἰδιοποιεῖται rà ἐπιχεόμενα τοῖς νεκροῖς ἀντὶ 
σπονδῶν, ὅτε ἐναγίζουσιν αὐτοῖς. 

35, 12. Σάγρᾳ] πόλις τῆς ᾿Ιταλίας, ἀφ᾽ ἧς καὶ ἡ παροιμία, ἀληθέ- 
στερα τῶν ἐπὶ Σάγρᾳ. , 

35. 14. φαλλοί] rà σκύτινα αἰδοῖα. φαλλὸς ἣν τι ξύλον eis τύπον 
αἰδοίου τεκτονευθὲν, πομπευόμενον ἐν ἑορτῇ Διονύσου, γελοίου τινὸς 
μύθου σύμβολον. 

35, 24. πασχητιᾳ] πασχητιᾶν ἐστι τὸ ἡττᾶσθαι μὲν τῆς αἰσχρᾶς 
ἡδονῆς, τῷ δὲ μὴ ἔστι τὸ ἀποπληρωτικὸν τῆς ἡδονῆς πρὸς ὅμοιον αὐτῷ 
ἐκτύπωμα τερθρεύεσθαι. 

P. 36, 1. 3. Aqvat(ovew] Bakxevovsur Λῆναι yàp ai Βάκχαι. 

236, 7. εἱλώτων εἵλωτες καλοῦνται οἱ Μεσσήνιοι 7] ἀπὸ τοῦ ἕλους 
τοῦ ἐπικειμένου τῇ Λακεδαίμονι, ἢ ἀπὸ τοῦ ἑλεῖν: Λακεδαιμόνιοι γὰρ 
ἑλόντες αὐτοὺς κατεδίκασαν τὸ ἕλος ἐργάζεσθαι. ἣ ἄτιμός τις καὶ 
δουλικὴ μοῖρα. 

26, ὃ. παρὰ Λακεδαιμονίων] ἢ ὥσπερ οἱ πενέσται παρὰ Θετταλοῖς 
καὶ οἱ θῆτες παρὰ ᾿Αθηναίοις, οὕτως οἱ εἵλωτες παρὰ Λακεδαιμονίοις. 

46, 9. ἩΗἩρακλῆς] Ἡρακλῆς ἐθήτευσεν ᾿Ομφάλῃ, Λυδῶν βασιλίσσῃ 
(τὸ δὲ ἔργον αὐτοῦ ταλασιουργία) διδοὺς δίκην διὰ Ἴφιτον, Εὐρύτου 
μὲν παῖδα, ὃν ξένον αὐτῷ γενόμενον καὶ φίλον μετὰ πολλὴν φιλοφρο- 
σύνην ὥσας κατὰ πέτρας ἀπώλεσεν. 

36, το. Λαομέδοντι] οὗτος ὃ Λαομέδων πατὴρ μὲν ἣν Πριάμου, 
ἔσχε δὲ θητεύοντας αὑτῷ Ποσειδῶνα kal 'AmóAAcva: βουλήσει δὲ 
Διὸς δι ἐνέδραν καὶ λόχον ἀρτύσαντες αὐτῷ καὶ ἁλόντες ταύτην 
ὑπέστησαν δίκην. 

P. 37, 1. 7. 'HAetov Αὐγέαν] δαίμων τις οὗτος ᾿Ηλεῖος Αὐγέας, 
ἐναντίος τῷ Πλούτωνι, ὃν καὶ τοξευόμενον ὑπὸ ᾿Ηρακλέους Πανύ- 
ασσις εἰσάγει. 

37, το. ἹἹπποκοωντιδῶν ᾿Ἱπποκόων τις ἐγένετο Λακεδαιμόνιος, οὗ 


€.N 3: X ^ Ν / c / , , M 
υἱοὶ ἀπὸ TOU πατρὸς λεγόμενοι ἱπποκοωντίδαι ἐφόνευσαν τὸν Λικυμ- - 


/ fX 5 N 5 , , ^ € ^ , /, 2. . X 

viov viov, Οἰωνὸν ὀνόματι, συνόντα τῷ Ἡρακλεῖ, ἀγανακτήσαντες ἐπὶ 

^ ^ ς » , ^ / Cds, 6x N N, 3 / SEEN 

TO πεφονεῦσθαι ὑπ αὐτοῦ κύνα αὑτῶν. kai δὴ ἀγανακτήσας ἐπὶ 
€ ^ ^ , ^ 

τούτοις ὃ Ἡρακλῆς πόλεμον συγκροτεῖ kar αὐτῶν καὶ πολλοὺς 

* ^ v Ν 35 ἢ N ^ 4 , / E) ἃς , , 

ἀναιρεῖ, Ore καὶ αὑτὸς τὴν χεῖρα ἐπλήγη. μέμνηται καὶ ΔΑλκμὰν ἐν d, 

/ M , /, 5 , ^ c /, / "^ 

μέμνηται καὶ Εὐφορίων ἐν Opakg τῶν Ἱπποκόωντος παίδων, τῶν 
, ^ 

ἀντιμνηστήρων τῶν Διοσκούρων. 


4. ἀληθέστερα] ἀληθεστέρα Μ. 26. 'HAetov—eicayec] Hoc scholion 
12. Μεσσήνιοι scripsi pro Μεσήνιοι. om. M. 

16. πενέσται] πενεσταὶ MP. 35. Εὐφορίων] V. Meinek. Anal. 
17. Ores] θηται MP. Alex. p. 58. 


23. δὲ addidit Schinas. 


Io 


I5 


95 


io 


30 


35 


496 SCHOLIA 


P. 58, 1l. 1. πανομφαῖος] ὁ πᾶσαν ὀμφὴν, τοῦτ᾽ ἔστι φήμην, ἀφιείς" 
ἐκ δὲ τούτου Ó μαντικὸς νοεῖται. 

38, 5. δράκων] ἐπὶ Νέμεσιν δράκων. 

38, 6. κύκνος) ἐπὶ Λήδαν κύκνος. 

ἀετός] ἐπὶ Γανυμήδην ἀετός. 

ἄνθρωπος ἐρωτικός  ᾿Αμφιτρύων ἐπ᾽ ᾿Αλκμήνην. 

48, 24. δρυός] τῆς κατὰ τὸ παλαιὸν μυθενομένης ἀνθρωπογόνου. 

P. 39, l. 2. ᾿Αργύννου νεών] τὸν τῆς ᾿Αργύννου νεὼν ᾿Αφροδίτης 
ἐπικληθείσης ἀπὸ ᾿Αργύννου τοῦ ᾿Αγαμέμνονος. 

39, 5. ἐν Μηθύμνῃ] ὅτι Μήθυμνα μία τῶν δ΄ πόλεων, αἵ εἰσιν 
αὗται. Μήθυμνα, Μιτυλήνη, " Epeocos, Πύρρα. 

39, 9. ἐν Ἤλιδι] ὅτι ἐν Ἤλιδι ᾿Απομυίῳ, τῷ ἀπελαστικῷ τῶν 
μυιῶν, Διὶ θύουσιν ᾿Ηλεῖοι. 

P. 40,1. 3. περιβασίῃ] ἀσχημοποιῷ᾽ ἐπίθετα δὲ ταῦτα τῆς Αφροδίτης. 

40, 6. -χοιροψάλαν] χοιροψάλας Διόνυσος ἐν Σικυῶνι τιμᾶται τῆς 
Βοιωτίας, ὡς Πολέμων ἐν τῇ πρὸς Ἄτταλον ἐπιστολῇ. ἔστι δὲ μετα- 
λαμβανόμενον ὁ τὸν χοῖρον ψάλλων, τοῦτ᾽ ἔστι τίλλων' χοῖρος δὲ 
γυναικεῖον αἰδοῖον, ὡς μαρτυρεῖ καὶ ᾿Αριστοφάνης ἐν ᾿Αχαρνεῦσιν 
λέγων “"χοῖρε, χοῖρε. κοὶ κοΐ. τρώγοις ἂν ἐρεβίνθους ; εἰπέ μοι. 
κοὶ κοΐ." 

P. 41, l. 4. τὰς γαλᾶς] ὅτι 7) ioropía ΠΕΡΙΈΧΕΙ ὡς ᾿Αλκμήνης 
δυστοκούσης γαλῆ παρῆλθεν καὶ εὐθέως ἀπεκύησε τὸν Ἡρακλέα" διὸ 
τιμῶσιν αὐτὴν Θηβαῖοι. 

41, 6. Μύρμηκας]) ὁ Μύρμηξ ὄνομα κύριον ἀνθρώπου, ᾧ ὁμοιωθεὶς 
ὁ Ζεὺς μίσγεται Εὐρυμεδούσῃ, τῇ Κλήτορος θυγατρὶ, γεννᾷ δὲ Μυρ- 
μιδόνα ἐξ αὐτῆς. 

41, IO. σμίνθους] Κρητῶν ἐπιστρατευσάντων τοῖς Τρωσὶν καὶ 
στρατοπεδευσαμένων πλησίον τῆς Τρωάδος οἱ μῦς νύκτωρ ἐπιθέμενοι 
τοὺς τελαμῶνας τῶν ἀσπίδων αὐτῶν διέτρωγον, καὶ ἐντεῦθεν ἱδρύσαντο 
μὲν ἱερὸν ᾿Απόλλωνος, ἐπωνόμασαν δὲ αὐτὸ Σμίνθιον Κρητῶν ἐπι- 
χωρίῳ γλώττῃ" σμίνθους γὰρ τοὺς μύας οἱ Κρῆτες καλοῦσιν. 

41, 25. Κυθνίοις] Κύθνος, μία τῶν Σποράδων νήσων. 

P. 42, 1. 2. Φαληροῖ] Φαληρεὺς λιμὴν τῆς ᾿Αττικῆς" ὁ δὲ κατὰ 
πρύμνας ἥρως ᾿Ανδρόγεώς ἐστιν, υἱὸς Μίνωος, οὕτως ὀνομασθεὶς ὅτι 


κατὰ τὰς πρύμνας τῶν νηῶν ἵδρυτο. καὶ Καλλίμαχος ἐν δ΄ τῶν Αἰτίων 
μέμνηται. 
II. "Epecos ] ἐρεσσός M. 18. ᾿Αχαρνεῦσιν] 800. ubi non legi- 
ib. Πύρρα Klotzius pro ἱρά P, ἱρά M. tur εἰπέ μοι. 
15. Σικυῶνι τῆς Βοιωτίας] De hac 35. κατὰ M. xai P. 
Sicyone v. Mueller. ad Fragm. Hist. ib. ὡς Schinas pro xat. 


vol. 3. p. 135. ib. Airíev scripsi pro αἰτιῶν. 


AD PROTREPTICUM. 421 


42, 3. ᾿Ανδροκράτει----Ἴ ὀνόματα τῶν ὑπὲρ Πλαταιέων ἀναιρεθέντων, 
ὅτε Ξέρξης αὐτοῖς ἐπεστράτευσεν. 

42, το. ὦ Βοιώτιε] ἀντὶ τοῦ ὦ ᾿Ησίοδε' Βοιωτὸς yàp ἣν τὸ γένος. 

42,14. ᾿Ασκραῖε] 'Hoíobe* " Aokpy γὰρ πόλις Βοιωτίας. 

42, 19. ὑμεδαπῆς] ὑμετέρας. ^ 

ἐγχρίπτονται] συμπίπτουσιν, ἐγγίζουσιν. 

P. 43, l. 1. ὀψαρτυτικῆς] μαγειρικῆς. 

43, 16. ᾿Ιθωμήτῃ] ᾿Ιθώμη πόλις τῆς Λακεδαιμονίας, ἣν καὶ Μεσ- 
σήνην φασίν" μᾶλλον δὲ οὕτως ἣ ἀκρόπολις τῆς Μεσσήνης ταύτης 
καλεῖται, ὥσπερ 1) τοῦ ΓΑργους πάλιν ἀκρόπολις Λάρισσα λέγεται. 

P. 44, l. 2. Μόνιμος] ὄνομα ἱστοριογράφου. 

44, 5. ἐν Νόστοις] οὕτως ἐπιγραφομένῳ βιβλίῳ περιέχοντι τὴν ἐκ 
τῆς ᾿Ιλίου τῶν ᾿Βλλήνων ἐπάνοδον" νόστος γὰρ 1) ἐπάνοδος. 

44: 7. Δωσίδας] ὄνομα ἱστοριογράφου. 

Φωκαεῖς Φωκαεῖς οἱ Ἴωνες" Φώκαια γὰρ μία τῶν δώδεκα πόλεων 
τῆς ᾿Ιωνίας. 

P. 45, l. 1. τοπάζοντες] ὑπονοοῦντες. 

45. 21. Κῦρον] Περσῶν βασιλέα. 

φιλόδωρος] ὡς καὶ κατὰ τοῦ Κροίσου δῶρα λαβών. 

P. 46,1. 4. ὁδηγοῦσιν----πυρᾶς] ἐφ᾽ ἣ καὶ αἰχμάλωτος ληφθεὶς ὑπὸ 
Κύρου ἐπιτίθεται ἐπὶ πῦρ' ἀλλ᾽ ὦ φιλανθρωπότερε τῷ Κύρω λέγει. 

46, 7. Σόλων] εἷς τῶν ἑπτὰ σοφῶν, ὃς προειρήκει αὐτῷ ** τέλος 
ὅρα μακροῦ βίου. 

46, 8. σωφρόνησον] ἐπὶ γὰρ τῆς πυρᾶς οὕτως εἶπε Κροῖσος, ὥς 
φησιν Ἡρόδοτος. τὰ δὲ ἐμὰ παθήματα ἀχάριστα ἐόντα μαθήματα 
γέγονεν κατὰ τὸ “Ὁμηρικὸν 


A , , » 
παθὼν δέ τε νήπιος ἔγνω. 


46, 18. εἴτε Φορωνεὺς] μαντεῖον περὶ τὴν Λεβάδειαν τῆς Βοιωτίας 
ἀπὸ Φορωνέως τινὸς πρώτου θύσαντος τοῖς θεοῖς τοῖς νομισθεῖσιν" 
ὁμοίως δὲ καὶ Μέροψ ἱστορεῖται.----Φορωνεὺς ᾿Αργεῖος ἣν τῷ γένει, ὁ 

Ν / £x 
δὲ Μέροψ Koos. 
» ^ ^ 

46, 22. τὸν [Ἔρωτα] ὅτι πρεσβύτατον τῶν θεῶν τὸν "Epora μετὰ 

^ , Ν ^ ^ , 5 € 7 / 5 "e 
τοῦ χάους kai τῆς γῆς γεγονέναι καὶ Ἡσίοδος λέγει ἐν ois φησιν 

᾿ ἤτοι μὲν πρώτιστα Χάος γένετ᾽, αὐτὰρ ἔπειτα 
l'at' εὐρύστερνος --- ---- ἡδ᾽ Ἔρος. 
46, 23. πρὶν ἢ Χάρμον] ἀντὶ τοῦ πρὶν ἢ τὸν Χάρμον ἐρασθῆναί 
Ne ^ ^y ^ 
τινος καὶ ὑπὸ τοῦ Eperos ληφθῆναι. 


15. Φώκαια] φωκέα ΜΡ. 33. Ἡσίοδος] Theog. 116. 
28. Λεβάδειαν scripsi pro Λεβαδίαν. 35. 79 Ἔρος ] i9 ἔρως MP. 


IO 


I5 


2Q 


t9 


οι 


30 


35 


498 SCHOLIA 


P. 47, l. 3. Φιλιππίδην] οὗτος ὁ Φιλιππίδης ἡμεροδρόμος ἣν, ds 
φησιν Ἡρόδοτος: εἶτα Ξέρξου ἐκστρατεύσαντος ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα 
Φιλιππίδης οὗτος ἀπαγγεῖλαι πορευθεὶς Λάκωσι τὴν ἔφοδον τοῦ 
βαρβάρου περὶ τὸ Παρθένιον ὄρος, ὁρᾷ τε φάσμα τὸ τοῦ Πανὸς πρὸς 

5 τῷ τόπῳ καὶ ἀκούει οὗτινός τε εἴη δαίμονος τὸ ὁραθὲν, καὶ ὅτι 
σύμμαχος “Ἕλλησιν ἥκοι, καὶ τὸ ἀπὸ. τοῦδε θεὸς ᾿Αθηναίοις ἐνομίσθη 
Πὰν, καὶ τὸ καθύπερθεν σπήλαιον τοῦ ᾿Αρείου πάγου τεμενίσαντες 
αὐτῷ ἔνορχον τράγον ὅσα ἔτη ἔθυον αὐτῷ." 

P. 48, 1. 6. Διδυμαίῳ] Διδυμαῖος yàp ᾿Απόλλων ἐν Μιλήτῳ τιμᾶται 
ἴο ἢ διὰ τὸ ἅμα τῇ ἀδελφῇ ᾿Αρτέμιδι γεγεννῆσθαι, ἢ διὰ τὸ διπλᾶ ἱερὰ 
εἶναι αὐτοῦ ἐκεῖ. : 

τῆς Λευκοφρύνης] Λευκοφρύνη "Ἄρτεμις ἐν Μαγνησίᾳ ὀνομάζεται. 

49, 8. Μυνδίῳ] ro Kapíe Μύνδος γὰρ πόλις Καρίας. 

48, 9. ἐν Τελμισσῷ] Τελμισσὸς Καρίας πόλις, ἀρίστους ἔχουσα 

15 μάντεις, ὅθεν ἣν ᾿Αρίστανδρος ὃ συνὼν ᾿Αλεξάνδρῳ ἡνίκα ἔκτιζε τὴν 
᾿Αλεξάνδρειαν. 

P. 49, l. 3. Κινύρου] Κυπρίων βασιλεύς. 

49, 22. Θεσπίᾳ] τόπος ἐν Βοιωτίᾳ, ἱερὸν “Ἥρας. 

P. 50, 1. 2. βρέτη] διὰ τὸ βροτοῖς ἀπεικονίζεσθαι. 

20 50, 8. Ὅρα πῶς ἀρχῆθεν ἡ ἀπάτη αὕτη εἰσεκώμασεν τῷ τῶν 
ἀνθρώπων βίῳ. M. rec. 

50, 11. ἀποδείξεως ἀνθρώπων μορφαῖς ἀπεικαζόμενα. 

50, 17. σεμνῶν] Εὐμενίδων, ἤτοι τῶν ᾿Ερινύων. 

50, 18. Σκοπᾶς] οὗτος ὁ Σκοπᾶς ἀγαλματοποιὸς ἐπίσημος ἐγένετο. 

25 50,19. Κάλως] ὄνομα ἀνδριαντοποιοῦ. 

P. 51, 1 4. Βρύξιος] ὡς εἰ ἔλεγεν εἴτε Βρύξιος εἴτε Φειδίου qv ἡ 
τέχνη. M. rec. 

51, 8. Tro] νῆσος μία τῶν Κυκλάδων. 

κύκλου] κύκλος αὐτοῦ τὸ βιβλίον τὸ ἱστορικὸν ἐκαλεῖτο. 

39 51,21. Μορύχου] οὕτως ἐπίκλην ἐκαλεῖτο ὃ Διόνυσος. 

P. 52,1. 1. τοῦ φελλάτα] ἀπὸ ὄρους Φελλέως καλουμένου .---Φελ- 
λάτας λίθους καλοῦσι τοὺς τραχεῖς, ἔνθεν καὶ ᾿Αριστοφάνης ὁ κωμῳ- 
δικός φησιν ! 

ὅταν μὲν οὖν τὰς αἶγας ἐκ ToU Φελλέως. 
35 σημαίνων τὸν τραχὺν τόπον. 
52, 4. ᾿ΕΒκύλης καὶ Δίποινος] ὀνόματα κύρια ἀγαλματοποιῶν. 


2. Ἡρόδοτος] 6, 105. ubi Φειδιππί- — vol. 1. p. 121. 

δης. 32. ᾿Αριστοφάνης ὁ κωμῳδικός (im- 
31. Φελλάτας pro φελλὰ τοὺς cor- mo κωμικός)} Nub. 71- 

rexit. Schneidewin. ad Paroemiogr. 36. ᾿Εκύλης] Corrupte pro Σκύλλις. 


AD PROTREPTICU M. 429 


52, 7. Μουνυχίας] Movrvxía " Apreyus ἐν τῷ Πειραιεῖ τιμᾶται, kai 
ἀπ᾽ αὐτῆς μέρος τοῦ λιμένος Μουνύχιον ὠνόμασται. 

P. 53, 1. 12. παραστησάμενον] πορθήσαντα. 

53, 14. δαιδαλθῆναι] ἀντὶ τοῦ ἀγαλματοποιηθῆναι. ἀπὸ Δαιδάλου 
δὲ ἐλέχθη τὸ ῥῆμα, περιφανοῦς κατὰ τὴν τέχνην ὑπάρξαντος. 

P. 54, 1. 21. πυραμίδες] πυραμίδες οἰκοδομήματα ἐν Αἰγύπτῳ, ἅπερ 
φκοδομήθη εἰς μνημάτων χώραν, ὡς μαρτυρεῖ τὸ ἐν αὐταῖς ἐπίγραμμα 


οὕτως ἔχον 
μνήματα Κεφρῆνός τε καὶ ἀντιθέου Μυκερίνου 


^ , 3 
καὶ Χέοπος κατιδὼν Μάξιμος ἡγασάμην. 


^ / STE S N 
πυραμίδες δὲ ἐκλήθησαν ἀπὸ τοῦ συναγωγὴν ἔχειν ὁμοίαν φλογὶ, ἡ καὶ 
s ^ Í ν 
πέμματά τινα ἔστιν ἐκ στέατος ἢ σησάμου πυραμοειδῆ. οἱ δὲ πυραμίδας 
Lal ^ ^ ^ , τι Na , 
κεκλῆσθαι ἀπὸ τοῦ σχήματος τοῦ παρὰ τοῖς γεωμέτραις" πυραμὶς γὰρ 
^ ^ Ν n "^ /, 
ἐστι σχῆμα παραλληλόγραμμον, ἐπίπεδον ἄνω ἐπὶ τῆς κορυφῆς τρίγω- 
e ^ , ^ /, 
vov ἔχον, ot ἡ βάσις μία ἐστὶ τῶν μικροτέρων τοῦ παραλληλογράμμου 
n e N Ἂς /, 
εὐθειῶν. τάφοι δέ εἶσιν, ὡς ἔφην, kal αὗται, ὥσπερ καὶ τὰ Μανσώλια 
"^ ^ Lo NS / 
ἀπὸ τοῦ κτίσαντος καὶ δεδωκότος τοιοῦτο σχῆμα τὴν προσηγορίαν 
“εἰληφότα. 
"^ / /, 
Μαυσώλια] Μαύσωλος ἐγένετο '"Exaróprov τῆς Καρίας vrvpaàvvov 
^ ^ / eu 
ἀδελφὸς δυνάστης, ὃς ἐπιφανῆ τάφον ἑαυτῷ κατεσκεύασεν, ὥσπερ 
ὕστερον ὡς ἱερὸν ἐνομίσθη. 
» 3 , Ν Ν M 
λαβύρινθοι] λαβύρινθος ἔργον μὲν ἦν Δαιδάλου, θεατροειδὲς δὲ καὶ 
πολυέλικτον σχῆμα, ἀδιεξόδευτον τοῖς ἀπείροις, ἐν ᾧ καθεΐῖρκτο ὁ 
Ἂν Ν 7 
Μινώταυρος, θηρίον τι διφυὲς, ἐξ ἀνθρώπου καὶ Διὸς γεγονὸς, ὥς 
φασι, Πασιφάης καὶ Διός. 

P. 56, 1. 2. πρὸ τῶν πυλῶν] τὸν Λοξίαν πρὸ τῶν θυρῶν ἵστασαν οἱ 
᾽ ^ el N ᾽ὔ δι Ν , 3S € /, 
Αθηναῖοι ἕκαστος kai προσεκύνουν kal βωμὸν παρ᾽ αὐτὸν ἱδρύοντο 

WT: N / ^ 3- 3 / Ν ^ , 
στρογγύλον, καὶ μυρρίναις στεφανοῦντες ἐκάλουν Ao£(av, τὴν τοῦ παρ 
— ^ Le] Z / ^ ^ 5, ^ N NC e^ 
αὐτοῖς θεοῦ προσηγορίαν νέμοντες τῷ βωμῷ. ἐντεῦθεν καὶ παρὰ τοῖς 

n^ 5 n^ 
κωμικοῖς οἱ ἐξιόντες κόπτουσι τὰς θύρας, διότι οὐχ ὥσπερ παρ᾽ ἡμῖν 
^ N N 3 , [4 ,ὔ ? 353 / ’ z uA * 
νῦν τὸ παλαιὸν ἀνεῴγνυντο αἱ θύραι, ἀλλ᾽ ἐναντίῳ τρόπῳ' ἔξωθεν yàp 
αὐτὰς ἀνατρέποντες ἔνδοθεν ἐξήεσ τερον δὲ τῇ χειρὶ ψό 
ρ ς ἐνόοθεν ἐξήεσαν, πρότερ y χειρὶ ψόφον 
ἐποίουν κρούοντες, ἐπὶ τὸ γνῶναι τοὺς πρὸ τῶν θυρῶν τὸν Λοξίαν 


9. Κεφρῆνος---Μυκερίνου Osannus IO. ἠγασάμην Osannus pro ἡγεσά- 
Inscr. p. 413. et, qui Καιφρῆνος prae- μην. " 
tulit, Letronnius in Journal des Sa- I2. ἔστιν] εἶναι M. 


vants a. 1841. p. 455. sive Recueil des ib. σησάμου] σισάμου MP. 
Inscriptions vol. 2. p. 514. pro καὶ ib. πυραμίδας M. πυραμίδες P. 
φρηνός--Μυκερήνου. De nomine Ke- τό. αὗται] αὐταὶ M. 

φρήν, quod Χεφρήν est apud Hero- ib. Μαυσώλια] Recta scriptura Mav- 
dotum, dixi in "Thesauro vol. 4. p. σώλεια est. 

1502. 


IO 


20 


39 


5 


IO 


I5 


20 


30 


35 


490 SCHOLIA 


προσκυνοῦντας kai φυλάξασθαι μὴ λάθοιεν πληγέντες τῶν θυρῶν πρὸς 
τὸ ἔξω ὠθουμένων. 

56, 19. σπάλακες] εἶδός ἐστι ζῴον, ὅπερ ἐκ γενετῆς ἐστι τυφλὸν, 
καλεῖται δὲ καὶ ἀσπάλαξ. 

P. 57,1. 22. τοῦτο ἄμεινον] ἀστεῖον τοῦτο. M. rec. 

P. 58, 1. 3. ai δὲ χελιδόνες] καὶ τοῦτο ἄγαν ἀστεῖον. M. rec. 

58, 6. "Emibavpiov] Emíoavpos, τοῦ " Apyovs móAts, Lepóv ᾿Απόλλωνος. 

Πολιάδος) Πολιὰς ᾿Αθήνησι τιμᾶται, ἣν καὶ πολιοῦχον λέγουσιν, 
ἱδρυμένην ἐν τῇ ἀκροπόλει. 

59, 26. ᾿Αμαζόνας] ἔθνος Σκυθικὸν ἀνδρεῖον καὶ ἀνδρῶδες καὶ 
πρόσοικον τοῖς KóAxors. 

P. 59, 1. 2. 'EAev6epéos] τοῦ ἐν ταῖς ᾿Ελευθέραις τιμωμένου: 
τόπος δὲ τῆς Βοιωτίας οὗτος. 

59; 7. τοῦ Διός] ἄλλοι τῆς ᾿Αθηνᾶς φασιν, ὧν καὶ Γρηγόριος ὁ 
θεολόγος, δι ὧν φησι ** kai Φειδίας τὰ παιδικὰ ἐν τῷ δακτύλῳ τῆς 
παρθένου γραφέντα llavrápkgs καλός." Λιβάνιος δὲ ὁ σοφιστὴς ἐπὶ 
τῆς ᾿Αφροδίτης τῷ δακτύλῳ τοῦτο γράψαι Φειδίαν λέγει. 

59; 14. Φρύνη] μία τῶν ἑταιρῶν κάλλει διαπρέπουσα, ἀπὸ Θεσπιῶν 
οὖσα πόλεως Βοιωτίας. 

59; 17. τὴν Πραξιτέλους ἐρωμένην] τινὲς καὶ τὸν Φειδίαν τοῦτο 
πεποιηκέναι φασὶν, εἰς τὸ Φρύνης τῆς ἑταίρας εἶδος, ἐρωμένης αὐτῷ, 
τὴν ᾿Αφροδίτην διαγλύψαντα. 

᾿Αλκιβιάδην] ᾿Αλκιβιάδης, ᾿Αθηναίων στρατηγὸς, ἀνὴρ ἀστεῖος τῷ 
κάλλει καὶ νέος τὴν ἡλικίαν, ὡς καὶ πολλὰς ἐπ᾽ αὐτῷ ἐκμανῆναι τῶν 
γυναικῶν. , 

P. 60, l. τ. Μιθριδάτης ὁ Ποντικός] βασιλεὺς Σκυθῶν. 

60, 18. ἐκ Πέλλης] τῆς Μακεδονίας πόλις. 

60, 19. ἐν Κυνοσάργει] Κυνόσαργος γυμνάσιον τῆς ᾿Αττικῆς. 

60, 21. Δημήτριον] ὃ Δημήτριος οὗτος βασιλεὺς μὲν Μακεδόνων 
καὶ Ελλήνων, ἐμνηστεύετο δὲ εἰς γάμον ᾿Αθηνᾶν τὴν ᾿Αθηναίων θεὸν, 
ἐξαχθεῖσαν λόγῳ οἴστρου. 

P.61, 1.4. Λάμιαν] αὕτη ἐστὶ δι’ ἣν καὶ τὰ πραττόμενα μορμο- 
λύκια κατ᾽ αὐτὴν προσηγόρευται, φοβερὰν τοῖς βρέφεσιν γενομένην" 
διὰ γὰρ τὴν τῶν οἰκείων παίδων ἀπώλειαν ἐφόνα κατὰ τῶν ἀλλοτρίων, 
οἰστρουμένη φθόνῳ πολλῷ. 


ἡ. ἱερόν] Sic supra quoque p. 428, caret. 


18. ib. Θεσπιῶν scripsi pro Θεσπειῶν. 
8. πολιὰς M. πόλις M. 25. τῶν γυναικῶν P. γυναῖκας M. 
II. Κόλχοις scripsi pro κοίλοις. 30. ἀθηναίων M. ἀθηναῖον P. 

18. ἑταιρῶν Schinas pro ἑτέρων, 31. λόγῳ P. ἀλόγῳ, e ex ov facto, 


quod est in P. Nam M hoc scholio M. 


AD PROTREPTICUM. 491 


61, 10. Ἵππωνος) Ἵππων otros ἐγένετο μὲν τῶν παλαιῶν σοφῶν, 
Ν * ^ , , 
ἐνόμισε δὲ θεοὺς μὴ εἶναι, νομίζεσθαι δὲ μόνον ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων. 
P. 62, 1. 8. δεισαλέα] ἀκάθαρτα, παρὰ τὴν δεῖσαν. 
, pTa, 
Bícva | ἱστορικὸς οὗτος ἐγένετο. 
P. 65, 1. 4. ὁ Πάριος λίθος] ὁ ἄγαν λευκός. 
^ 7 ^ 
63, 25. ὁ Πυγμαλίων] otros ὁ Πυγμαλίων Κυπρίων βασιλεὺς 
^ / 
ἐγένετο. τούτου ἀδελφὸν καταθύει τῷ Διὶ Βούσιρις, Αἰγυπτίων βα- 
σιλεύς. 
Ἁ M 
P. 64, 1. 5. βάραθρον] βάραθρον τόπος ᾿Αθήνησι χασματώδης καὶ 
Ὁ , y 
ἄβυσσος, εἰς ὃν οἱ κατάκριτοι ἐνεβάλλοντο, ὧν οὐδὲ τὰ σώματα ἔτι 
Lol / 
ἐφαίνετο. ἦσαν καὶ ἀλλαχόθι κολαστήριοι τόποι, ὥσπερ ἐν Λακεδαί- 
€ / 3. πὴ ἢ Ne / 
μονι ὃ κεάτας, ἐν Ρώμῃ δὲ ὁ kápkopos. 
"^ ᾽ "^ "^ 
64, 8. περιστεραῖς προσέπτησαν πελειάδες] ἀλλὰ καὶ ᾿Απελλοῦ τῷ 
ραῖς προσέπτη : 
, . Lal F » , Ν "^ € ἃς e^ 
Borpvi τῆς σκιαγραφίας ὄρνις προσέπτη, καὶ τῷ ῥάμφει τὴν paya 
n^ ^ / 
διανοίγειν ἐπειρᾶτο, ἀλλὰ καὶ ἵππον ᾿Αλεξάνδρῳ τῷ Μακεδόνι γράψας, 
εἶτα προσαγαγὼν ᾿Αλέξανδ ἐν οὐ πάνυ ἐπηγάγετο τῇ γραφῆ, τὸν 
ροσαγαγ vópov μὲν οὐ πάνυ ἐπηγάγετο τῇ γραφῇ, 
5 ^ 
AAefárüpov δὲ ἵππον mapayayóvres ὡς ἕτερον ἵππον τῇ ἀληθείᾳ 
payay p i : 
τοῦτον εἶχον éopakóra φρυάγματι κεχρεμετικότα πρὸς τὴν εἰκόνα, ὅτε 
3 ^ » ^ 
καὶ ᾿Απελλῆς γραφικώτερον ἔλεγεν ᾿Αλεξάνδρου τὸν ἵππον αὐτοῦ 
τὸ el N * NECS , ^ , / ^ M N 
εἶναι, ἅτε τὸν μὲν μὴ ἐπεγνωκότα δῆθεν ἀτρέμα πρὸς τὴν γραφὴν 
» Ν e Ν , / Ν [4 by E! "^ , 
ἐχειν, τὸν ἵππον δὲ ἐπεγνωκέναι καὶ ὡς πρὸς ἀληθῆ διαγενέσθαι 
ἵππον. 
^ ^ / 
64, 20. ταῦρον] τὸν ἐπὶ Πασιφάῃ ταῦρον λέγει. 
P. 65, 1.3. μελεδωνοί] ἐπιμεληταὶ, φροντισταί. 
^ / ^ 
65, 4. κοροκοσμίων] κοροκόσμια καλεῖται πλάσματά τινα ἐκ κηροῦ 
^ ^ * ^ ^ 
ἢ γύψου νυμφῶν ἢ παρθένων τινῶν ἀναπλαττόμενα, ἅπερ Δωριεῖς μὲν 
δαγῦδας, ᾿Αθηναῖοι δὲ κοροκόσμια καλοῦσιν, ἢ τὰ ὑπὸ τῶν κορυλλίων 
νυμφικά. 
^ / 
P. 67,1. 3. σάτυροι μεθύοντες] ὡς τὸ τοῦ Πριάπου παναίσχιστον 
& 
L3 ^ * ^ / 
εἶδος, ὡσαύτως καὶ αἱ τῶν σατύρων ἰδέαι, ἐπεὶ κἀκεῖνοι ἐντεταμένοι 
, ^ Ν , , ^ € € ^ / ὃ 
γράφονται τὰ παιδουργὰ μόρια, παθόντες τοῦτο, ὡς ὃ μῦθος, μήνιδι 
“ ^ ^ - , 
Διονύσου τῷ πρὸς αὐτὸν ὁρμητικῶς αὐτοὺς σχεῖν eis αἰσχρᾶς ᾿Αφρο- 
δίτης ἐργασίαν. 
67, το. τὰ Φιλαινίδος σχήματα] γυνή τις ἑταίρα ἐγένετο συγγρά- 
ψασα ἑταιρικὰ σχήματα μίξεων. 
67, 12. ἡταίρηκεν] ἠτάκτησεν. 


I. μὲν τῶν M. μετὰ τῶν P. 19. ᾿Απελλῆς] ἀπέλλης M. 
2. ἐνόμισε δὲ] δὲ supra versum ha- 25. τινα Schinas. τινὸς MP. 
bet M, om. P. 27. δαγῦδας Bastius Epicrit. p. 196. 


18. κεχρεμετικότα] κεχραιμετικότα — pro δαγύρας. 


IO 


I5 


20 


25 


30 


35 


439 SCHOLIA 


5. ἀπατηλόν] τὴν εἰδωλοποιόν. 


B.68,1,2 
P. 70, l. 2. ὁ 'EAeárgs] 'EAéa διὰ τοῦ € πόλις τῆς ᾿Ιταλίας, ἀφ᾽ 
“Ὁ € / 3 ^ E ^ 
ἧς ὃ πολίτης Ἐλεάτης" Αἰλέα δὲ ἡ διὰ τῆς αι διφθόγγου τῆς Φωκίδος, 
rS M. € L 3 , 
ἀφ᾽ ἧς ὁ πολίτης Αἰλεάτης. 
5 70, 4. Meramorrivos | Μετάποντος Ποσειδῶνος παῖς, ὃς ἔκτισεν ἐν 
2 2 ON A 3: e / l4 / 
IraA(a ὁμώνυμον avro πόλιν Μετάποντον καλουμένην. 

P. 71,1. 3. Δίνων]ὔ ὄνομα κύριον. 

71, 11. Βήρωσσος ó τῆς Σιβύλλας πατὴρ, ὡς ᾿Ιουστῖνυς ὁ φιλό- 
σοφός φησιν. M. rec. 

10 71, 17. Μάγους] ἔθνος οἱ Μάγοι Χαλδαίων. 

P. 72, l. 5. ᾿Αβδηρίτης) Αβδηρα πόλις Θράκης ἀπὸ ᾿Αβδήρου τοῦ 
ἐρωμένου Ἡρακλέους, ἐκεῖ καταβρωθέντος ὑπὸ τῶν Διομήδους ἵππων, 
οὕσπερ ἵππους ἀνεῖλεν "HpakAijs, καὶ ἀπὸ τοῦ ᾿Αβδήρον τοῦ ἐρωμένου 
τὴν πόλιν Ηρακλῆς κτίσας ὠνόμασεν. τὰ αὐτὰ δὲ καὶ περὶ Πειρίνθου 

15 ἱστορεῖται, ὅτι ἐρώμενος “Ἡρακλέους καὶ οὗτοξ ἐγένετο, καὶ ἀπ᾽ αὐτοῦ. 
ἐκεῖσε ἀποθανόντος καὶ ταφέντος ὑφ᾽ Ἡρακλέους 1) πόλις Πείρινθος 
ἐκλήθη. 

P. 73,1. 3. μορμώ τινα] φοβερίσματα. M. 

73,10. à πρὸς τῆς ἀληθείας] ὦ ἀθεότης. ἐλλειπτικὸν τὸ σχῆμα 

20 τοῦ λόγου. M. rec. 

P. 74, 1. 2. ῥητέος] δηλαδὴ πρὸς αὐτοῦ τοῦ θεοῦ. M. rec. 

ὦ Πλάτων] ὦ Πλάτων, εἰπὲ πῶς ἐστιν ἄρρητος ὃ θεός. M. rec. 

P. 87, 1. 11. ἐμβατήριον ῥυθμόν] ἐμβατήριος ῥυθμὸς παρὰ τοῖς 
μουσικοῖς εἶδος μέλους κινητικοῦ πρὸς δὴν, κατεσπευσμένους ἔχον 

25 καὶ ἐπεμβαίνοντας ἀλλήλοις τοὺς ῥυθμοὺς, προοιμίου ῥητορικοῦ δύ- 
ναμιν ἔχον. 

P. 93, 1. 8. οὐδεὶς Κιμμέριος] φασὶ γὰρ τοὺς Κιμμερίους (ὑπερβό- 

SENEC N ,ὔ ΕΝ ἢ 7 , 5 m 
peto, δὲ οὗτοι τὴν κατοικίαν) ἡλίου καρκίνον καταλαμβάνοντος ἀειφανῆ 
γίνεσθαι τῷ νυχθημερινῷ καταστήματι, αἰγόκερων δὲ οὐδ᾽ ὅλως αὐτοῖς 

, / " Yan ^ * s s Gem / δ᾿ e 3: e ds 
30 φαίνεσθαι ὑπὲρ γῆς, ἀλλὰ τὴν ἡμέραν τοιαύτην εἶναι, οἵαν παρ᾽ ἡμῖν 
τὴν πρὸ ἡλίου κατάστασιν τῆς ἡμέρας. 

P. τοο, l. 12. τρισκαιδέκατον] οἱ γὰρ παλαίτατοι παρὰ τοῖς ἐμβρον- 


3. Αἰλέα] ἐλαῖα M in litura. lium in P ab eadem recentiore manu 
4. AlAeárgs ἐλαιάτης M. est quae inde a fol. cod. 33. usque ad 
8. Σιβύλλας] Immo Σιβύλλης. Nam 47. To) ὁσίου πατρὸς ἡμῶν 'Havytov 
nominativus est Σίβυλλα, non Σὶ- περὶ νήψεως ψυχῆς κεφαλαιώδεις ὑπο- 


βύλλα, ut saepe scriptum in libris. θήκας et fol. 48 et 49. Τοῦ αὐτοῦ περὶ 
11. 'AB8npírgs. " AB0npa] ἀβδειρίτης. ἅδου in margine ascripsit. Quae ὑπο- 
ἄβδειρα MP et infra ἀβδείρου. θῆκαι cum jam editae sint atque in 
27. ὑπερβόρειοι) ὑπερβόριοι M. Latinum sermonem ab Io. Pico con- 
29. alyókepov] αἰγόκαιρων M. — * — versae, nos eas plane intactas reliqui- 


32. oí γὰρ---ἐνομίσθησαν͵ Hoc scho- mus. KLOTZ. 


AD PROTREPTICU M. 433 


τήτοις Ἕλλησι θεοὶ, εἴ τι Ηροδότῳ τῷ ᾿Αλικαρνασσεῖ ἀκουστέον, ἐξ 
Αἰγύπτου τὸν μῦθον ἐμπεπορευμένῳ, ὀκτὼ πρῶτον ἐξεθειάσθησαν᾽" 
ἔπειτα δεισιδαιμονησάντων ᾿Ελλήνων δώδεκα πάντες ἐνομίσθησαν. 

P. 103, 1]. 22. πλῆθι] ἀντὶ τοῦ πλεῦσον. 

1] 

P. 104, l. 7. κατελεῶσιν] διάφορος ἡ συζγία. καὶ ἐλεεῖς καὶ éAeGs 5 
λέγει. | 
I , / ^ * 9 / , / CÓ * ^ 
O4, 9. ἀπηρτημένοι] πῶς τῷ ἀπηρτημένοι ἐχρήσατο ; ἔδει yàp ἢ 
ἐξηρτημένοι ἢ ἀνηρτημένοι εἰπεῖν. 

P. 120, 1. 5. δύσαγνον κρεανομίαν)] ὠμὰ γὰρ ἤσθιον κρέα oi 
μυούμενοι Διονύσῳ, δεῖγμα τοῦτο τελούμενοι τοῦ σπαραγμοῦ, ὃν το 
€ , , e. Ν n / 
ὑπέστη Διόνυσος ὑπὸ τῶν Μαινάδων. 


I. ἐξ Αἰγὐπτου---ἐμπεπορευμένῳ om. | nihil est praeter ἐλεεῖν. 
: 9. ἤσθιον scripsi pro εἴσθιον. 
5. διάφορος---λέγει)] Sic M. In P 


FÍ 


IO 


I5 


20 


25 


QUON QUA 
ΕΙΣ TON HAIAATOTON. 


PaG. 124, LINEA I. Προηγεῖται τὸ ἦθος τῶν περὶ τὴν ἀνθρωπίνην 
/ ?* ^ 
κατάστασιν ἐνθεωρουμένων, otov ἀφορμή τις ὃν σπουδαίων kal τῶν μὴ 

/ ^ 
τοιούτων κινήσεων" ἐπειδὴ δὲ τῶν κινήσεων ai μέν εἰσιν δράσεις, αἱ 
δὲ πείσεις, δράσεις μὲν αἱ κατὰ τὸ αὐτὸ κρατοῦν τοῦ ἐν ἡμῖν θειοτέρου, 
πείσεις δὲ αἱ περὶ τὸ ἀσθενές τε καὶ ὑλικὸν, εἰκότως νῦν τὸ ἦθος μὲν 
/ ^ 
προτέτακται ἅτε τῶν πράξεων ὑπόθεσις ὃν, ὑποβέβηκε δὲ τὰς πράξεις 
^ , € € / , Ex , 
rà πάθη es ῥυθμίζεσθαι πεφυκότα τῷ λόγῳ. M. 
124, 3. ὑμεῖς, ὦ παῖδες, προσέχετε ἐλλειπτικῶς γὰρ εἴρηται, ἵνα 
/ / N * , , ^ / ^^ ^s € » 
προσεχεστέρους ποιήσῃ πρὸς τὴν ἀκρόασιν τοὺς νέους τῇ τῆς ἑρμηνείας 
^ » ^ ^ , 
δεινότητι. συγκεκρότηται ἡμῖν, εἴτ᾽ οὖν map ἡμῶν, κρηπὶς ἀληθείας, 
“ ^ , ᾿ ἀδοις ἃ 
ἦτοι ὑποβάθρα, ἁγίου ναοῦ μεγάλου θεοῦ. τίς δὲ 7) κρηπὶς ἀλλ᾽ ἢ 
/ ^ La 
θεμέλιος ἀρραγὴς γνώσεως προτροπὴ, καλὴ Ov ὑπακοῆς εὐλόγου ζωῆς 
ἀΐδιος ὄρεξις, νοερῷ δηλαδὴ καταβληθεῖσα χωρίῳ. Μ. 
Ῥ I2 l 2 / 2 ^ o. , , / T M 
. 125, 1. 7. ἀπομνύμενοι]) ἀντὶ ToU ἀπωσάμενοι, ἀπορρίψαντες. M. 
125, IO. ὅτι ὃ προτρεπτικὸς λόγος περὶ τὰ ἤθη ἐνστρεφόμενος 
/ * , / 5 / * Ἂς ?, / 5 , 
θεμελίου ἢ τρόπιδος τάξιν ἐπέχων, πρὸς τὴν εὐσέβειαν ἐποικοδύμησιν 
» / * ^ / Ν € Ν Ν ἮΝ Ν , 
ἔχει συλλήπτορα πρὸς τὰς πράξεις τὸν ὑποθετικὸν, πρὸς δὲ rà πάθη 
τὸν παραμυθητικόν. τριῶν γὰρ ἐνθεωρουμένων περὶ τὸν ἄνθρωπον, 
52“ / ^ ἜΣ / € S / A Ν 
ἠθῶν, πράξεων, παθῶν, ἑκάστῳ τούτων ὁ παιδαγωγὸς λόγος εἷς καὶ 
ANN * n. / , N 4 /, 
αὐτὸς ὧν τῇ χρείᾳ συσχηματιζόμενος πρὸς βελτίωσιν καταλλήλως 
ἐναρμόζεται τοῖς τρισὶ, τοῖς ἤθεσι μὲν προτρεπτικῶς. ταῖς δὲ πράξε- 
σιν ὑποθετικῶς, τοῖς δ᾽ αὖ πάθεσιν παραμυθητικῷς, δι᾿ ὅπερ, ὅτι τοῖς 
» / 2 ^ Ν ^ NN 3 / 
ἤθεσι σωτηρίως ἐμφιλοχωρεῖ, προτρεπτικὸς ἢ παρακλητικὸς ὀνομάζεται, 
“ Ν [aJ / € N Ὁ ἣν 3:58 Ν ἊΝ ’ 
ὅτι δὲ ταῖς πράξεσιν, ὑποθετικὸς ἢ θεραπευτικὸς, ἐπὶ δὲ τὰ πάθη 
μεταταττόμενος παραμυθητικός. ἐπειδὰν οὖν πρὸς τὴν μεταχείρισιν 


De codicibus scholiorum in Paeda- κεκρότηται-----χκωρίῳ,  Paedagogo in 
gogum dixi in Praef. p. xii, xiii. codicibus praefixorum. 

IO. ὑμεῖς, ὦ παῖδες---χωρίῳ] Haec 12. εἴτ᾽ οὖν] ἤτουν M. 
verba paraphrasis sunt verborum συγ- 16. ἀντὶ τοῦ] τοῦ om. M. 


SCHOLIA AD PAEDAGOGUM. 135 


/, ^ "^ "n 
τούτων παρορμῷ, τηνικαῦτα παιδαγωγοῦ χρείαν ὑποδύεται πρὸς βελ- 
τίωσιν παρορμῶν. διὰ μὲν οὖν τῆς προτροπῆς εἰς διάθεσιν ἠθοποιίας 
παρακαλεῖ, διὰ δὲ τοῦ ὑποθετικοῦ ὑποθέσεις εἰκονικὰς ἐπεισάγει διὰ 
τῶν ἐκβρώσεων τὸ ἔμπεδον ὑποτείνων τῶν πρὶν πεπλανημένων τοῖς 
ὕστερον" ἀφ᾽ οὗ καὶ θεραπευτικὸς προσεκλήθη, διὰ δὲ τοῦ παραμυθη- 
^ Ἂς Ἂς /, Ἂ e ^^ * Ν , 5 ys «ς 
τικοῦ τὴν διὰ μετανοίας ἐπάνοδον. ὅπως οὖν πρὸς τὴν ἐξ ἀρχῆς ὑπο- 
, 2 , »y puer N ^ io , e 
βαλλεται οἰκειότητα, ἔστι δ᾽ ὅτε kai διδασκαλικῶς οὗτος πρόεισιν. οὗ 
^ , 
νῦν οὐκ ἔστιν καιρὸς, ὅτι μηδὲ δογμάτων. M. 
M 
P. 126, l. 10. ἄμφω] ὁ παρακλητικὸς, ἤτοι παραινετικὸς, kal ὁ ὑπο- 
θετικός. Μ. 
126, 12. διττόν φησι καὶ τὸ εἰκονικὸν, ὡς διὰ τῶν ὑποθέσεων, 
y Lal ^ ^ ^ 
ἤτοι τῶν παραδειγμάτων, τὴν ἴασιν ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν συμπεραινό- 
μενος. Μ. 
P. 127, l. 13. τὸ σχήματι οὐ κατὰ τοὺς λήρους φαντασιαστὰς ἀκου- 
r ^ ^ e 
στέον, ἀλλὰ κατὰ τὸν θεῖον Παῦλον, ὃς kal αὐτὸς φάσκων ““ καὶ 
7] ^ / Pal n^ 
σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ürÜpemos τῆς λύμης ἀπαλλάσσει ἡμᾶς τῶν 
T ας » * ^ / NI COR ES » 35 
φαντασιαστῶν' προσεπενεγκὼν yàp τῷ σχήματι τὸ ““ὡς ἄνθρωπος 
» [d x 9 p , ; ^N ^ n^ 2 ^ 3 ^ 
ἐδειξεν ὅτι τῷ ἐναλήθως ἀνθρώπῳ καὶ τὸ σχῆμα ἐπακολουθεῖ. TO yàp 
€ "^ ^ ^ ^" ^ 
ὡς ἐνταῦθα οὐχ ὁμοιωματικῶς, ἀλλὰ βεβαιωτικῶς τί θεοῦ ἄξιον 
"^ ^ 5 
εἴληπται, ὡς kal ἐπὶ τοῦ ““ ὡς ἀγαθὸς ὁ θεὸς τῷ ᾿Ισραήλ." M. 
P. 128, 1l. 13. ἀποψήξασθαι] ἀπὸ τοῦ ψήχω. M. 
128, 14. τὸν λογισμὸν] τὸ λογιστικὸν, ὡς περὶ τὴν καρδίαν τὸ 
θυμικὸν καὶ περὶ τὸ ἧπαρ τὸ ἐπιθυμητικόν. Μ. 
P. 130, 1. 18. παραπαιδαγωγῶν] ἀπὸ τοῦ παιδαγωγῶ ῥήματος. M. 
X , ^ 
130, 26. ἔνδον ἐστὶν] παράδοξον μὲν τὸ καινὸν, ἀλλ᾽ οὖν βαθυ- 
, 5 , ΄, 
τάτης ἐχόμενον σοφίας. Μ. 
- d ^ 
P. 131, l. 3. δημιουργὸν ἀγαθὸν] ὅτι τὸ ἀπ᾽ αἰῶνος ἀπόκρυφον 
μυστήριον τοῦ θεοῦ ἐν πάσῃ κτίσει ἄγνωστον τοῦτο ἢν. M. 
, Ν A £5 3 , , ^ ^ ᾿ς S LUN ^" ^ 
ἐπεὶ yàp τῇ ἀκαταλήπτῳ αὐτοῦ σοφίᾳ προεῖδε τὴν ἐπὶ φθορᾷ τοῦδε 
τοῦ κόσμον ἀπόκλισιν. καὶ ὡς ἀναγκαίως δεῖται ἐπανορθώσεως, ὅτι 
* , ^ ^ 5 € 3 3 ἃς χὰ ^ 
μηδὲ μάτην τὸ τοσοῦτον ἔργον ὑπέστησεν. οὐκ ἂν δὲ ἄλλως τοῦτο 
Ν ^ e ^ 
ὑπάρξαι εἰ μὴ διὰ μεταχειρίσεως ἑνὸς τῶν éavroÜ κτισμάτων, ὥσπερ 
lí / / δ 4 
οἷά τινι χρησάμενοι ὀργάνῳ τὸ διαπεπτωκὸς ἐπανορθώσει, προὐπεστή- 
Ν » PA ^ [4 5. Hel / » 3 LE ^ 
caro τὸν ἄνθρωπον ἄξιον τῆς ἑαυτοῦ ἀναπλάσεως ἔργον, δι᾿ οὗ τῆς 
ὑπὲρ λόγον οἰκονομίας αὐτοῦ τὸ βούλημα ἐξετελέσθη. Μ. 
131, 18. πίστεως] ἀντὶ τοῦ τῶν λεγομένων βεβαίωσις ὁ κύριος. M. 
121, 21. τί μὲν οὖν ὃ παιδαγωγός] τὸ ἑξῆς, τί μὲν οὖν ὁ παιδα- 
Ἁ Ν /, /, Ν » 9 7 5 ^ Ν , 
γωγὸς kai τί βούλεται καὶ τί ἐπαγγέλλεται ἐνεργεῖν τε καὶ πράττειν 
16. λύμης] λοίμης M. I7. προσεπενεγκὼν] προσεπινεγκὼν M. 
46. ἀντὶ τοῦ] τοῦ om. ! 
rf2 


IO 


I5 


20 


25 


39 


IO 


I5 


20 


25 


30 


38 


496 SCHOLIA 


Ν Ν € 0 * , ^ / ? Ὁ ^ Ν ^ / ς 
κατὰ τὸ ὑποθετικὸν αὐτοῦ μέρος, δι᾿ οὗ τὸ μὲν τῶν πρακτέων ὑπαγο- 

/ "^ 
ρεύει, rà δὲ τῶν ἐναντίων ἀπαγορεύει δεδήλωται. M. 

P. 132, l. t. τὸ διδασκαλικόν] περὶ τοῦ διδασκαλικοῦ ἤδη προεί- 

€ ^ ^ 
pukev ὡς δογματικῆς ἐχόμενον ἀκριβείας rà νῦν ἀναβαλλέσθω, ὡς 
εἰσαγωγικώτερον ἄρτι τοῦ λόγου συντελουμένου. Μ. 
/, ^ 

132, 7. παραφυλάττοντας] ἀντὶ τοῦ ὑποπτεύοντας, εὐλαβουμένους, 
ἀσφαλιζομένους πρὸς αὐτὰ ἢ παρατηροῦντας. Μ. 

P. 133, 1. 18. Kowóv—] πιστωσάμενος τὸν λόγον, ὡς ἀδιάφορον 
$5 N * ^ , NE) Z3 aL SUN ^ 3 / 
ἀνὴρ καὶ γυνὴ πρὸς ἀρετῆς ἐργασίαν: ἄμφω yàp ἄνθρωποι ὀνομά- 


» e ᾿ς Ν. ΝΜ , ^ € n" [4 Ἂν ? Ν 
ζονται' ὧν δὲ κοινὸν ὄνομα, τούτων καὶ ἡ πρᾶξις κοινή. καὶ ἀπὸ 


Μενάνδρου τοῦ ποιητοῦ τὴν πίστιν αὖθις καταδησάμενος, ὡς καὶ ἐπὶ 
ἄρρενος καὶ θήλεος κοινῶς ᾿Αττικῶν τὸ παιδάριον κατηγορούντων, 
^ , ^ ^ 
πιστοῦται τὸν λόγον kal ἀπ᾿ αὐτοῦ τοῦ κυρίου, πρόβατα kal ἀρνία 
τοὺς ἑαυτοῦ πιστοὺς ἀποκαλοῦντος, ἐν οἷς ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες 
καταλαμβάνονται. ΕΜ. 
^ ^ ^ ^ 
P. 135, l. 9. μυωπίζει] brokwet. ἢ ἀντὶ τοῦ μαστίζει:" μύωψ yàp 
ἡ μάστιξ. FM. 
, ^ e , e »! Suus / CN. 
135, I4. παιδία καλεῖ] om. ὅτι οὐχ οὕτως ἔχει τὸ εὐαγγέλιον" τὴν 
Ν Ν / / /. € , N 229 /2 Ἂς ^ , 
yàp γενεὰν ταύτην λέγει τίνι ὁμοιώσω, καὶ ἐπιφέρει τὴν τῶν Qyo- 
ραίων παιδίων παραβολήν. FM. 
P. 136, 1. 3. ἀρνία] ὅτι οὐδὲ τοῦτο ἔχει νῦν ἡ κυριακὴ βίβλος" οὐ 
γὰρ ἀρνία λέγει ἐκ δεξιῶν στῆναι, ἀλλὰ πρόβατα. FM. 
^ * M ^ ^ b! ^ 3 
, . . m 
126, 9. περιστερῶν] ση. διὰ μὲν τῶν περιστερῶν τὸ πολύγονον αἶνιτ 
τόμενος τοῦ γένους, διὰ δὲ τῶν τρυγόνων τὸ ἀζυγὲς καὶ àvemípakrov - 
πρὸς τὰ μὴ ὁμογενῆ ἔθνη" τοιοῦτο γὰρ καὶ ἣ τρυγών" τοῦ ὁμοζύγου ἀπο- 
λωλότος οὐκ ἔστιν ἔτι ἑτέρῳ συζυγῆναι τὸν ἐγκαταλειφθέντα. FM. 
136, 27. ἀζυγεῖς] ἀπὸ εὐθείας τῆς ἀζυγής. FM. 
P. 141, l. 26. ἣ ἀντὶ τοῦ καθό. FM. 
P. 142, 1. 18. Aía] ση. οὐχ ὡς ἀποδεχόμενος τὸν "EAAqva μῦθον 
^ / ^ Ν ^ N b] ΟΡ / e M NS ἴθ αὶ 
ταῦτα παρατίθησιν τὰ περὶ τοῦ Διὸς, ἀλλ᾽ ἵνα δείξῃ ὅτι καὶ τὰ ὑπὸ 
“Ἑλλήνων πλαττόμενα οὐκ ἔξω λογισμοῦ καὶ τοῦ εἰκότος προφέ- 
ρεται. ΒΜ. | 
P. 145, l. 4. καὶ τίς ὄνησις ἐκ μακρῶν οὕτως λόγων γεροντόπαιδας 
δεικνύειν πιστοὺς νέους. M. rec. 
P. 146,1. 8. φώτισμα] ἐκ τούτου καὶ Γρηγόριος ᾧ ἐπώνυμον θεο- 
λόγος ἐν τῷ εἰς τὰ φῶτα λόγῳ κατὰ ταυτὸν πρόεισιν. ΕΜ. 
I5. καταλαμβάνονται FM. et Ottob. 25. τοιοῦτο] τοιοῦτον F. 
94. qui hoc scholion habet in calce 26. ἐγκαταλειφθέντα] ἐγκαταληφθέν-- 
folii 54. ἀπολαμβάνονται BR, nisi Ροί- τα M. 


teri error est. 35. à] ro M. 
20. παιδίων] παίδων F. 


AD PAEDAGOGUM. 49 


146, 19. καὶ οὐ κατὰ τοὺς ᾿Αρειανοὺς ἀναγινώσκεις οὐχ ἁρμόζει 

σοι, λογιώτατε ἀνδρῶν. F. a m. rec. 
^ ^ / 

P. 147, 1. 3. ὡς yàp τὸ θέλημα----Ἴ ἀντὶ τοῦ σύνδρομον τῇ θελήσει 
τὸ ἔργον ἔχει. ΕΜ. 

147, 5. oibev—] συμφωνεῖ τοῦτο τῇ τοῦ "lepeuíov προφητείᾳ τῇ 
λεγούσῃ ““ πάντες αὐτῶν εἰδήσουσίν με ἀπὸ μικροῦ ἕως μεγάλου 
αὐτῶν.᾽ FM. 

7 e 16s / ^ Ν / 2 ^ , 

P. 151, l. 23. νηπίους ἡμᾶς βούλεται εἶναι kal παιδία οὐ τῷ εὐ- 
παραγώγους εἷναι τοῖς βουλομένοις καὶ εὐπεριτρέπτους καὶ πρὸς τὰ 
μικρὰ καὶ χαμαίζηλα εὐπτοήτους, ἀλλὰ τῇ ἀδόλῳ ἁπλότητι καὶ ἀπε- 

// e ^ ^ 
piépyo, ἀφ᾽ οὗ kai Παῦλος τὸ ““μὴ παιδία γίνεσθε ταῖς φρεσὶν, ἀλλὰ 
τῇ κακίᾳ νηπιάζετε, ταῖς δὲ φρεσὶ τέλειοι." Μ. 

, , N 3 / Ν , M , N 

P. 154, 1. 8. ἀνάπαυσιν τὴν εἰσαγωγήν φησι τὴν εἰς τὴν ἀγαθὴν 
γῆν, ἐν ἣ γάλα ῥεῖ καὶ μέλι. ΕΜ. 

^ 3 / Ν "n ἴδ τὶ J M ^ 5 / 
P. 155, l. 20. τὸ εἰρημένον παρὰ τῷ ἀποστόλῳ περὶ τῶν ἀρρήτων 

ἃ Lal ^ ^ € 
ῥημάτων ὅτι à οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι οὐχ οὕτω δεῖ νοεῖν ὡς τὰ 
ἀπ᾿ αὐτῶν δηλούμενα ἐχεμυθίας δεῖται. πῶς yàp ὃς πολλὰ τούτων 
ἔκφορα ταῖς ἑαυτοῦ ἐπιστολαῖς ποιεῖται, μὴ γὰρ εἰς ἀποστόλους τελῶν, 
^ ^ ^ 05 ^ / 

ἡνίκα Χριστὸς τῇ καθ᾽ ἡμᾶς ζωῇ ἐνεδήμει. πῶς, φησὶν, ἐγὼ παρέλαβον 
ἀπὸ τοῦ κυρίου ἃ καὶ παρέδωκα ὑμῖν ; καὶ πάλιν, περὶ τῶν παρθένων 
, ^ , 5 » » Ν Ν / Nu. / ^ 
ἐπιταγὴν κυρίου οὐκ ἔχω. οὔκουν παρὰ τὴν δήλωσιν τὸ ἀνέκφορον τῶν 

€ / , N Ν , NN ^ "^ L N M / 
ῥημάτων, ἀλλὰ τὸ οὐκ ἐξὸν τοῦτο παριστᾶν δίδωσι τὸ μετὰ τοσαύτης 
3 /, S. UN. N 3 / 3. vs. “ M /, , ΝΟ 9 4 
ἐξουσίας αὐτὰ καὶ αὐθεντίας εἰρῆσθαι ὅσης θνητὴ φύσις οὐκ ἂν ἐπή- 

, , Δ ^ , * , 9x 2 2 2 / 
βολὸς more γένοιτο πίστις τοῦ λόγου TO ἐν τῷ εὐαγγελίῳ εἰρημένον 

* n ^ ^ e^ eu ^ e “9.2 Ν » 2 
περὶ τῆς ToU Χριστοῦ διδαχῆς. ὅτε φησὶν ori ἐδίδασκεν τοὺς ὄχλους μετ 
3 /, 5 9 , € € ^ Ν € ^ ^ / 
ἐξουσίας, ἀλλ᾽ ovx ὡς oi Φαρισαῖοι καὶ οἱ γραμματεῖς, μετὰ κολακείας 
δηλονότι. ΕΜ. 

P. 158,1. 20. μαστοὶ----Ἴ ἀντὶ τοῦ οἱ κατ᾽ ἄνδρα ἐπανεστηκότες, οἱ 

M 
ὥσπερ ἀνδρὸς ὄρθιοι ἐμπεφυκότες. FM. 

P. 172,1. 3. à φωτίζεται] ἀντὶ τοῦ ὡς ἐν φωτὶ ὀπτάνεται. M. 

€ 

P. 173, 1. 7. τὸ '"PovBiv πρωτότοκός μου διὰ rovrov βούλεται éxka- 
λύπτειν. FM. 

P. 185, l. 21. ὀργὴν τὴν νουθέτησιν] οὐ yàp πάθος ὀργῆς πρόσεστι 
τῷ θεῷ, ἀλλὰ νουθέτησίς ἐστι τούτου φιλάνθρωπος. οὐ τοίνυν οὐδ᾽ 
εἰς πάθη καταβαίνει θεός" πῶς γὰρ φύσις ἡ ἀπαθής ; ἀλλ᾽ ἀνθρωπο- 

^ , / b! 3 , pn». τ , € ^ 9 ^ ^ 
παθὴς ἐσχημάτισται πρὸς ἀνθρώπους ὑπ᾽ ἀνθρώπων ἡ τοῦ ἀγαθοῦ θεοῦ 
δικαιοδοσία φιλάνθρωπος. M. rec. 

P. 195,1. 23. ὅτι ὁ φόβος διττὸς, ἢ μετὰ αἰδοῦς ἢ μετὰ μίσους" 


20. ἃ] ὃ Μ. 31. Ῥουβὶν F. ῥουβὴν M. 
23. ἐπήβολος] ἐπίβολος FM. ib. rovrov] τοῦτο M. 


IO 


I5 


N 
οι 


38 


ed 


IO 


I5 


20 


25 


30 


35 


438 SCHOLIA 


μετὰ αἰδοῦς ὡς παῖδες πρὸς πατέρας οἱ σώφρονες καὶ πολῖται ἀγαθοὶ 
Ν US NOE Po NUR AE * DSIISUTUES NM Nr ε ^ 
πρὸς ἀγαθοὺς ἡγεμόνας καὶ ἡμεῖς πρὸς 0cóv" ἢ μετὰ μίσους ὡς δοῦλοι 
ἈΝ 
πονηροὶ πρὸς δεσπότας καὶ δαίμονες πρὸς θεόν. διττὸς ὁ φόβος, ὁ 
N N € NU Ν € € ^ 2 € 7] , 
μὲν προκαταρκτικὸς, ὃ καὶ ἐπιστρεπτικὸς, ὡς 0 τῶν ἐξ ἁμαρτίας φόβῳ 
“ e M 
τῶν κολάσεων ἐπιστρεφόντων, ὁ δὲ τελειωτικὸς, περὶ oU φησιν καὶ 
e d 
Δαυὶδ ““φοβήθητε τὸν κύριον πάντες οἱ ἅγιοι αὐτοῦ, ὅτι οὐκ ἔστιν 
/ ^ 
ὑστέρημα τοῖς φοβουμένοις αὐτόν." FM. 
Ῥ Τ ] Ν S eR wd , 00 M / s , ὶ τῷ 
.107; 1. 3. καὶ πατὴρ] ὕποπτον ἐνταῦθα τὸ πατήρ: ἐὰν ἐπὶ TG 
^ "^ "^ / Ν 
λόγῳ καὶ υἱῷ νοῆται' ἔοικε γὰρ συνεισάγειν αὐτὸν τοῖς ὑστέροις καὶ 
ἐν χρόνῳ καὶ κτιστοῖς. M. ree. ταῖς σημαινομέναις λέξεσιν, εἰ μὴ 
/ € Ν 2 * ^ , ^ / ’ , e^ , / NDS 
παραλλάξας ὡς το.. «ἀλλὰ τῇ a , τῇ B. y ὃ τῇ € συνάψας TO ὕποπτον 
διορθώσεις. M. ἃ m. rec. 
^ ^ ^ "^ , ^ 
P. 198,1. 4. τὸ μὲν οὖν καλὸν τοῦ ἐγκωμιαστικοῦ----Ἶ ἐκ τῶν (8. τῆς 
ῥητορικῆς εἰδῶν, τοῦ τε ἐγκωμιαστικοῦ καὶ τοῦ συμβουλευτικοῦ, τοῦ 
^ N / ἊΝ 
μὲν τὸν ψόγον, τοῦ δὲ τὴν ἀποτροπὴν λαβὼν, τὸ ἐξ ἑκατέρας στῦφον 
^ ^ , Ν 
ἐπιμιγνὺς καὶ εἰς κώλυσιν ἀντιτιθεὶς διὰ τοῦ καλοῦ καὶ συμφέροντος τὸ 
"^ € ^ ^ "^ 5 7] / Ἂν Ny Ν 
τῆς ῥητορικῆς τοῦ δικανικοῦ ἀποδείκνυσι τέλος τὸ δίκαιον, τὸ ἀγαθὸν, 

Ν ^ / , “ 01 ἐν ) ^ » N N » , 
καὶ αὖ πάλιν ἐκ τῶν αὐτῶν εἰδῶν ἔπαινον καὶ προτροπὴν εἰληφεν ἐκ 

^ ^ ^ ^ “9 
τοῦ τέλους αὐτῶν, τοῦ τε καλοῦ καὶ συμφέροντος, τό τε τρίτον εἶδος 

^ ^ / y 
συνάγει δίκαιον τὸ καὶ ἀγαθόν. M. rec. ῥητορικῶν εἰδῶν ἐξέτασις, ὅτι 
5 b 
τὸ μὲν συμβουλευτικὸν περὶ τὸ συμφέρον ἐστὶν, τὸ δ᾽ ἐγκωμιαστικὸν 
περὶ τὸ καλὸν, ἄμφω δὲ ταῦτα τοῖς τελικοῖς συναριθμεῖται. FM. 
"^ ^ NS hy 

P. 199, l. 18. καὶ πῶς ὁ Νύσσης Γρηγόριος ἐν τῷ εἰς τὴν κυριακὴν 

^ ^ - / N 
εὐχὴν αὐτοῦ ἐξηγητικῷ τοὺς ἁμαρτήμασιν ἐνισχομένους λέγοντας τὸ 
* zárep ἡμῶν᾽ μὴ τὸν ἀγαθὸν ἐπικαλεῖσθαι πατέρα, ἀλλὰ τὸν ἀντικεί- 
μενον λέγει; FM. ó μὲν Νύσης τὸν ἐν... (ἐν cum compendio quo- 
4 M € / / 3. M Ν , Ν ^ 

am) τὴν ἁμαρτίαν λέγει, οὗτος δὲ τὸν παυσάμενον kai μετανοοῦντα, 
καὶ καλῶς καὶ οἱ δύο ἔγραψαν. F. ab alia manu. 

P. 201, l. 20. συκοφαντοῦσι] εἰς ᾿Επίκουρον ἀφορᾷ. αὐτὸς γὰρ 

e EIAS ἢ » DEN ἢ » » » 
οὕτως Φησὶ ''ro μακάριον ovre αὑτὸ πράγματα ἔχει ovre ἄλλοις 
παρέχει. FM. 

P. 202, l. το. ἀρετὰ γὰρ ἐπαινεομένα] ταύτῃ τοι καὶ τὸ τοῦ Γρη- 
γορίου τοῦ θεολόγου ῥητὸν ἐν τῷ εἰς τὸν μέγαν Βασίλειον ἐπιταφίῳ 
ε / «4 9 / p.c cef * € LUE Ν. Ν ^ , n^ , 
ἑρμηνευτέον, ““ ἐκείνως Θ ἅμα μὲν ἢ ἡδονὴ τὴν τῆς ἀρετῆς δηλονότι 
ἐπαινετὴν καὶ ἅμα παράκλησις εἰς ἀρετὴν ὁ λόγος" ὧν yàp τοὺς ἐπαί- 
νους οἷδε, τούτων καὶ τὰς πρὸς ἀρετὴν ἐπιδόσεις ἐπίσταμαι πάντως 
καὶ τὰ ἑξῆς ὁμοίως. Μ. 

I. παῖδες] οἱ παῖδες M. 30. οὕτως] οὕτω M. 


24. ἐνισχομένους M. ἐνισχημένους F, 10. φησὶ] φησὶν M. 
quod ἐνεσχημένους scribendum erat. 


AD PAEDAGOGUM. 499 


202, 12. ἐκ τῶν χρυσῶν λεγομένων ταῦτα ἐπῶν. "Μ. 

P. 205, l. 25. ζήτει εἰ ὀρθὸν τὸ κατ᾽ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν ἐπὶ τοῦ 
υἱοῦ. Μ. 

P. 208, 1. 17. σύμφωνος ὑπὸ τοῦ λόγου] σύμφωνος τῷ λόγῳ. M. 

P.210, 1. 1. ἡ σφαῖρα] τὴν παιδιὰν λέγει, ἣν ἀπόρραξιν φασίν. ΜΡ. 5 

P. 211, l. 5. 'Exouéves—] τὰ ἐνταῦθα περὶ τρυφῆς σπουδαῖα 
πάντα καὶ χαριέστατα κατά τε φράσιν καὶ ἔννοιαν καὶ τοῖς φιλο- 
κόμψοις χρήσιμα. M. ἃ τη. rec. 

P. 212, l. 11. προυργιαίτερον] προτιμότερον, ἀναγκαιότερον. ΜΡ. 

P. 216, l. 11. ὥσπερ, φησὶν, τὴν ἀγάπην ἀνάξιον ἀπ᾿ οὐρανοῦ ἐπὶ το 
τοὺς ζωμοὺς κατασπᾶν, οὕτως καὶ τὸ δεῖπνον μάλιστα τὸ πολυτελὲς εἰς 
τὴν ἀγάπην μεταλαμβάνειν. ἘΜ. 

P. 221,1. 27. ἀπηρτημένος] ἀντὶ τοῦ ἀποκρεμάμενος. FP. 
P.223,1.19. στρωμνήν] ἐκ τούτου δῆλον ὡς οἱ παλαιοὶ ἐπὶ στι- 
βάδων εὐωχοῦντο àvake(uevov ὃ ἐπὶ τῶν ιθ΄ ἀκουβίτων, διατηρεῖται 15 

μόνων. 

| P.224, 1. 19. τοῖς ἄνθεσιν] τὸ ἑξῆς, ἀπόχρη δὲ συγχρωμένων ἡμῶν 
εἰς τὸ προκείμενον τοῖς ἄνθεσιν ὑπόμνησις οὐκ ἀπάδουσα τοῦ λόγου, 
ὅπερ ἤδη πεποιήκαμεν. ἀνθέων δὲ ἐμνήσθη οὐκ ἀκαίρως, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ 
προϊὼν φυτῶν ἔμελλε καὶ πηγῆς καὶ ἀρδείας ὑπενεγκεῖν χρείαν, 20 
εἰκότως προείληφεν καὶ τὸ κατὰ φυτῶν ἀναφυόμενον ἄνθος. 

P. 225, 1. 8. ἐκκλητικός] ἀντὶ τοῦ προσκλητικός. εἴληπται δὲ ἀπὸ 
τῶν ἐκκλητευόντων. 

225, 24. βολβοί] πάτερ, οἷον ἔπος σε φύγεν ἕρκος ὀδόντων. τί 
γὰρ βολβῶν εἰς πέψιν δυσαλωτότερον καὶ ἀκατεργαστότερον βρῶμα; 25 
ΕΜ. 

P. 226, 1. 16. ὅτι ἣ εὐδαιμονία ἐν χρήσει ἀρετῆς ἐξετάζεται. οὕτω 
δὲ καὶ ᾿Δριστοτέλης ἐν τοῖς αὐτοῦ ἠθικοῖς. FM. 

βαβαὶ, ὅσου τοῦτο ἄξιον τοῖς νάνοις παράγγελμα, εἰ μέλλοιεν 
εὐαυξῆ τὴν τοῦ σώματος ἕξειν ἀναδρομὴν, τάχα κεν καὶ εἰς ὁλόκληρον 39 
μὴ παρατείνειαν τὴν ἀπαστίαν μόνον, εἰ ém ἀληθείας τεύξοιντο 
ἡλικίας. Μ. 

P.229,1.2. σώφρων] τὸ ἑξῆς οὕτως" οὐδ᾽ ἂν μελήσαι σώφρων 
ποτὲ γενέσθαι ὁ χρώμενος αὐτῇ" ἔστι δὲ καὶ ἀντίπτωσις τὸ σχῆμα: 
εὐθεῖα ἀντὶ δοτικῆς᾽ ἀντὶ γὰρ τοῦ εἰπεῖν τῷ χρωμένῳ εἶπεν ὁ χρώ- 35 
μενος᾽ πρόδηλον γὰρ ὅτι τὸ μέλει δοτικῇ συντάσσεται. MP. 


5. ἡ σφαῖρα---Ἴ Hic incipiunt scholia II. οὕτως) οὕτω M. 
in P fol. 57; ἃ. Praecedentia omnia I3. τοῦ om. P. ἀντὶ τοῦ om. F. 
desunt in P, in quo lacuna, de qua 15. ἀκουβίτων] ἀκουβήτων F. 


diximus in Praefatione p. xii., decem 33. μελῆσαι Μ. μελήσει P. Vid. 
prima hujus libri capita absumsit. annot. ad p. 229, 3. 


IO 


15 


20 


25 


39 


35 


440 SCHOLIA 


229, 14. Otvo—] ὅμοια τοῖς ὄπισθεν περὶ τῆς τροφῆς καὶ rà περὶ 
^ ΄ τς - 
τῆς πόσεως τὰ ἐνθάδε κομψείας re πλήρη καὶ τῆς ἄλλης ὡς ἐν λόγοις 
, ^ 
φιλοτιμίας, καὶ ἔοικε παρατεθεικέναι τοῖς φιλολόγοις καὶ φιλοκάλοις 

/ ^ 

τράπεζα κεκαρυκευμένη τὰ τοιαῦτα περὶ βρωμάτων kal πόσεων Aoyo- 
/ 
γραφήματα. M. a m. rec. 

P. 235, 1. 23. ἀμφορεῖς] τὰς σχοίνους λέγει καὶ rà καλώδια, ots οἱ 
ἀμφορεῖς ἀνέλκονται. 

P. 239, 1. 17. ἀνθοσμίας τις ἄλλος] Φαλέρνος. MP. 

P. 240, l. 4. οἱ βασιλεῖς ἱστορεῖ τοῦτο Ηρόδοτος περὶ τῶν Περσῶν 
βασιλέων καὶ ἄλλοι πολλοί. 

P. 244, l. 13. Θηρίκλειοι] Θηρίκλειοι ἀπὸ Θηρικλέους τοῦ τοῦτο 
ἐφευρόντος, ᾿Αντιγόνιοι ὁμοίως, κάνθαροι ἀπὸ τοῦ σχήματος, λαβρώ- 
νιοι ἀπὸ τοῦ σχήματος, λεπασταὶ ἀπὸ τοῦ σχήματος, ψυκτῆρες ἀπὸ 

"^ [4 5 "^ ^ 
τοῦ σχήματος, ἐκπωμάτων εἴδη" Θηρίκλειον, τὸ σφαιρικῷ τῷ πυθμένι 

Ν 5 , » * , 3 Φ “ » οἷ 7 : , 
τὸ ἐπικείμενον ἔχον χωνοειδὲς, ἀφ᾽ οὗ πιεῖν ἔστιν εὐπετές" "Arvrt- 

’ ἘΠ ἊΨ ^ ^ / 5 $?2N 5 / , 
γόνιος, ἢ ἄνευ τοῦ σφαιροειδοῦς πυθμένος eis ὀξὺ ἀπολήγουσα" καν- 
θ ^ À δὲ * 4 θ δὲ [4 / / E] / 

apos, τὸ λεκανοειδὲς μὲν, ἄνωθεν δὲ ὁμοίῳ πώματι ἐπεσκεπασμένον, 
στομίῳ συμμέτρῳ κατὰ μέσον ἀνερρωγὸς, καὶ πρὸς ἄκρῳ τῆς περιφε- 

,ὕ i 21? ^ £N oy! y . 4 2 Ν 
ρείας προχοΐδι, ἀφ ἧς πιεῖν ἔστι, διοιγόμενον᾽ λαβρώνιος, ἀσπιδοειδὲς 

S Tos e DP / ? ^ κ ΄ 5 S 

ἔκπωμα, ἀφ᾽ οὗ ἔστι λάβρως ἐμφορηθῆναι τὸν πίνοντα' λεπαστὴ, 
s y , / ^ ' »42^ DIS N 

χυτροειδὲς ἔκπωμα ἐπωτίδι μιᾷ, τὸ εἰλῆφθαι παρεχομένη" ψυκτὴρ, 

κυλινδρικοῦ σχήματος ἀποτομὴ, κάτωθεν κιονίδι ἐπὶ πρίσματι κυλιν- 

δρικῷ ἑδραζομένη, ἀφ᾽ οὗ καὶ ἑστάναι καὶ μεταχειρισθῆναί ἐστιν αὐτῇ 

πρόχειρον" προχοὶς, ἡ καὶ οἰνοχόη, σφαιρικόν τι σκεῦος, ἐπωτίδι μιᾷ 

Ν DA C , / 5 1? Te ^s * ; (ὃ λ r ἢ 
καὶ αὐλίσκῳ ἐνεσκευασμένη, ἀφ᾽ ὧν τῇ μὲν ἐπωτίδι λαμβάνεται, 
τῷ δὲ αὐλίσκῳ τὸ τεθησαυρισμένον ὑγρὸν ἀποκρίνειν ηὐπρέπισται. 
MP. 

P. 245, 1. 2. αἰσχύνομαι καὶ λέγειν] αἰσχύνομαι καὶ λέγειν τὰς 
λεγομένας ἁμίδας, φησὶν, αἵτινες οὔρου καὶ ἀφόδου εἰσὶ δοχεῖα. MP. 

P. 247,1. 9. ἐπώψατο] ἀντὶ τοῦ εἰς ὄψον ἐχρήσατο. 

P. 248, 1. 12. εἰ μὲν τρυφῆς χάριν, καλῶς" εἰ δὲ ἀναγκαίας χρείας 

^N ^ » € ΟΝ , Co NI, AIT / Ν , 3 9.) 
καὶ διὰ νόσον, ὡς ἂν διαγινώσκοιτο TQ νάλῳ TO νόσημα, οὐκ εἰκότως 
ἐπέσκωψας. ΕΜ, 

P. 249, l. 12. ᾿Απέστω] ἀντὶ τοῦ ἐξιστάσθω, ἀναχωρείτω. 

249, 21. ἀλύοι] ἀντὶ τοῦ ἐνευκαιρεῖ, ἐμμέριμνός ἐστιν, διὰ φρον- 
τίδος ἔχει, ἐνασχολεῖται. 

P. 250, 1.14. ἱππόθορον] εἶδος αὐλήματος παροξυντικὸν ἵπποις εἰς 
ὀχείαν. 

4. τὰ τοιαῦτα] τὰ δὲ τοιαῦτα M. Recta forma est' Avrvyovioes— Avrcyo- 

12. I5. ᾿Αντιγόνιοι --- "Avriyórios] νίς, ut docet Athenaeus 11. p. 783 e. 


AD PAEDAGOGUM. 441 


/ » 
P. 251, l. 13. ἐν κυμβάλοις] Αρέθα: ἀλαλαγμὸς ἡ ἐπινίκιος εἴρηται 
^ ^ ^ ^ n τ ἢ / 
βοή. τοῖς οὖν καθυπερτερήσασι τῶν σαρκικῶν ἀκαθαρσιῶν ἀκολούθως 
ὁ ἀλαλαγμὸς ἐπακολουθεῖ. 
P. 252,1. 19. εὐχάριστον] εὐχαριστοῦντα. F. 
^ / 
P. 255, 1. 20. κιχλισμός] κιχλίζυσι μὲν γυναῖκες, καγχάζουσι 5 
δὲ ἄνδρες. ΜΡ. 
^ Ll /, X 
P. 259, l. 17. ἐν τοῖς ὀνόμασιν] ὧν γάρ τις οὐκ αἰσχύνεται τοὺς 
λόγους, τούτων πολλῷ δήπουθεν οὐδὲ τὰ ἔργα. 
E ^ ^ / . € 
259, 20. ὡς ἄρα οὔτε] τοιοῦτό τι διὰ τούτων δηλοῦν βούλεται" ὡς 
, 2 ^ 5 , ^ ^ € 5 , 2 » ὑδὲ Ν € IO 
οὐκ ἐν τοῖς ὀνόμασι τῶν μελῶν ἡ αἰσχρότης ἐνθεωρεῖται, οὐδὲ γὰρ ὁ 
^ , € 
μηρὸς, φέρε, ovx ἡ κνήμη αἰσχρόν τι παρεμφαίνει διὰ τοῦ ὀνόματος, ὡς 
^ ^ , 3 
οὐδὲ τὸ στόμα, οὐχ 7] γλῶσσα, οὕτως οὖν οὐδὲ τὸ αἰδοῖον, ἀλλ᾽ εἰ σκο- 
^ "x "^ F ^ y 
πεῖν ἀκριβῶς χρὴ, kai σεμνότης τῷ ὀνόματι ἐπακολουθεῖ, αἰδοῦς ἄξιον 
Ὄ ^ X / * 
ἀποφαίνουσα τὸ καθ᾽ οὗ τοῦτο τέθειται" οὕτω yàp kai τὸν πατέρα καὶ 
᾽ lol ς /, € / Ν 9 ^ 
τὸν ἄλλῳ τινὶ κρείττονα, ἀφ᾽ οὗ kal ἡ παρ᾽ Ομήρῳ “Ἑλένη τὸ ** αἰδοῖός 15 
ἘΝ ^ Ν b 
τέ μοί ἐσσι, φίλε éxvpé" àvafdod* οὔκουν ἐν rois ὀνόμασι τὸ αἰσχρὸν, 
ἀλλ᾽ ἐν τῇ λόγῳ χρήσει ἐνθεωρεῖται ὡς κἀν τῷ στόματι κἀν τῇ 
ν τῇ παραλόγῳ χρήσει ἐνθεωρεῖται ὡς κἀν τᾷ μ ῇ 
γλώσσῃ τὰ σαπρὰ ἀναμάττουσι καὶ δυσώδη. ΜΡ. 
Ῥ 6 l A 3 2 » ' ^ NS UM S ἢ ^ , , 
. 263, 1. 2. μὴ οὐράγει] ἀντὶ τοῦ μὴ ἔσχατος ἀνίστασο' οὐραγία 
Ν Εν , 
yàp ἡ ἐφυστερίζουσα τάξις. 20 


[1 1 / N , 
γύναι, γυναιξὶ κόσμον 


P. 264, l. 12. σιγὴ μὲν γὰρ] ἀφ᾽ οὗ καὶ τὸ 
€ ^ , 3» v 
ἢ σιγὴ φέρει εἰρηται. 
264, 19. yeyavóv] οἱονεὶ τὸ μεγαλόφωνον, ἀφ᾽ οὗ καὶ γεγωνίσκειν 
τὸ μεγαλοφωνεῖν εἴρηται. 
P. 265, l. 22. μὴ δευτερώσῃς] καὶ πῶς ἡ τοῦ Σαμουὴλ Αννα πολ- 25 
λάκις τὰ αὐτὰ τῆς εὐχῆς ἐπαναλαμβάνει, ἀλλὰ καὶ ἡμεῖς πολλάκις τὸ 
/ 5 / , 3 », , / . , 3 "^ ^ ^ 
κύριε ἐλέησον λέγοντες οὐκ ἀδόκιμοι κρινόμεθα" ἀλλ᾽ οἶμαι μὴ τοῦτο 
/ M , »y ^ ^ m" € , zd , / 
παραγγέλλειν τὸ λόγιον, ἴσως δὲ ταῦτα ὧν ὑπεσχόμεθα θεῳ εὐθέως 
ἐκ προσευχῆς αὐτῆς ἐκτελεῖν, καὶ μὴ ἀναμένειν ἐκ δευτέρου τὴν αὐτὴν 
ὑπόσχεσιν ποιεῖσθαι, ὡσπερεὶ μέγα οἰομένους τὸ ἐν λόγοις τὴν χάριν 30 
ἀποπληροῦν, καὶ τῇ παρολκῇ τοῦ ἐπιτελεῖν τὸ γαῦρον ἐπιφαίνειν τοῦ 
ἀνυπάρκτου ἤθους. MP. 
P. 267, 1. 7. ἧσεν] ἀντὶ τοῦ εὔφρανεν. M. 
P. 269, 1.7. ὦξεσεν] ἀντὶ τοῦ εὐωδίασεν. FM. 
P. 270, 1]. 8. βρένθιον] βρένθιον ἀπό τινος ἄνθους ἡδέος" μετάλλιον 35 


I. ᾿Αρέθα om. BFR, servatum Est versus Sophoclis Aj. 293. 


vero est infra in lemmate scholii ad 24. εἴρηται hic quoque om. P. 

p.308, 8. Pro eo in BR praefixum 30. χάριν M. χαρὰν P. 

τίς ὁ ἐν κυμβάλοις ἀλαλαγμός. 33. ἀντὶ τοῦ] τοῦ om. M, hic et bis 
5. καγχάζουσι M. καχλάζουσι P. in scholiis proximis. 


21. ἀφ᾽ o? kai τὸ et εἴρηται om. P. 


449 SCHOLIA 


ἀπό τινος Μετάλλου, οὕτω καλουμένου, ὃς καὶ eüpev" πλαγγόνιον ἀπὸ 
IIAayyóvos τῆς ἐφευρηκυίας. 
270, 12. βάκκαρι] εἶδος μύρου βαρβαρικοῦ. MP. 
P. 271,1. 4. οὐ yàp θέμις----Ἴ. εἰς Πλάτωνα αἰνίττεται. FM. 
5. P.272,1. το. νοούντων] ἀντὶ τοῦ νοείτωσαν. M. 

272,12. παραδεχέσθων] ἀντὶ τοῦ παραδεχέσθωσαν. M. 

P. 273, l. 4. πολλοῦ τοίνυν] πῶς ἐχρήσατο τῷ πολλοῦ δεῖ; ἀντὶ 
γὰρ τοῦ μάλιστα, οἱονεὶ μάλιστα γὰρ δεῖ. 

273, 20. μυραλοιφεῖν]) μύρῳ χρῆσθαι. M. 

I0 274. 27. ἐμψύχει] ἐπιψύχει. M. 

P. 275,1. 23. στέφανον μὲν γυναικός] ἀλλὰ καὶ ἀνδρὸς τὴν γυ- 
vaika γυνὴ γὰρ ἀνδρεία στέφανος τῷ ἀνδρὶ αὐτῆς, ἡ γραφὴ λέγει. 

P. 276,1. 2. ὅτι ὁ κιττὸς ἐμψύχει, 7) καρύα καρωτικὴ, ὡς καὶ τὸ ὄνομα 
δηλοῖ. ὁ νάρκισσος νάρκην ποιεῖ καὶ τοῦτο σημαίνει τὸ ὄνομα. ΕΜ. 
15 276, 6. ὅτι τὸ ῥόδον παρὰ τὸ πλεῖστον τῆς ὀδμῆς ἀφιέναι ῥεῦμα 
ὠνόμασται. ἐντεῦθεν καὶ διαφορούμενον ταχέως μαραίνεται. ΕΜ. 

P. 277,1.12. ἀμεριμνίας ὁ στέφανος] οἷμαι καὶ τοῖς γαμοῦσιν καὶ 
τοῖς ἀθλοῦσιν ἀμεριμνίας δίδοσθαι τὸν στέφανον σύμβολον, τοῖς μὲν 
ἀφροδισίου φροντίδος, τοῖς δὲ καμάτων καὶ πόνων γυμναστικῶν. 

20 Ρ. 270.]. 14. ὁ βάτος ἀρσενικῶς. FM. 

P. 280, l. 17. πολυωρεῖ] φροντίδος πολλῆς ἀξιοῖ, ἐπιμελεῖται, φυ- 
λάσσει. ΕΜ. 

P. 281, l. 10. γαυνάκας]) εἶδος παχέος ὑποστρώματος, ὅ τινες καὶ 
καυνάκας φασὶν, ἐγκειμένου τοῦ νάκους τῷ ὀνόματι, ἵν᾽ ἡ γηνάκας, τὸ 

25 ὑπὸ γῇ διὰ παχύτητα ἐπιστρωννύμενον.---τὴν τύλην λέγει. 
P. 285, 1. 3. παλιγγενεσίον οἰκονομίας] οἱονεὶ τὸ νομίζειν οὐ διὰ 


32 / Ν / ^ N D ^ 2 bj ΒΑ , 
ἀσέλγειαν τὰς θυγατέρας τῷ πατρὶ ἐπιμανῆναι, ἀλλὰ Ov ἀπόγνωσιν 


Ψ“ἷἤ 


Ν € / 3 VILE / ^ Ν ’ * € 3 
ἀνδρὸς ἑτέρου, ἐπεὶ ἑωράκεισαν πυρποληθεῖσαν τὴν πόλιν, καὶ ὡς οὐκ 
SUN y , ^ 7 Ν / / » , 
ἐνὸν ἔτι ἀνδρὶ χρήσασθαι πρὸς τεκνογονίαν, πάντων ἄρδην ἀποτεφρω- 
30 θέντων, εἰ μὴ τῷ πατρὶ, δι’ οὗ ἣ τοῦ γένους τοῦ ἀνθρωπίνου διαδοχὴ 
» εἰ μὴ τῷ πατρὶ, V οὗ ἣ τοῦ γένους pen xi 
διατηρηθείη: οὐκ ἀσελγείας οὖν ἕνεκεν ἡ πρὸς τὸν πατέρα διὰ τοῦ 
» £s , /, 5 , b /, 5, /, »y 5, ^ 
οἴνου τῆς ἀταμιεύτου ἐπιδόσεως πρὸς συνουσίας ἐπίρρωσις ὄρεξιν, ἀλλὰ 
τεκνογονίας ἔφεσις. 
285, 18. ἄλυες] οἱονεὶ ἐκλύσεις «καὶ πρὸς τὸ δέον ἀπροσεξίαι. 
2 ^ / 
35  P.287,]1. 4. ἀφόδευσιν] τὸ τὴν κόπρον ἀποχετεῦον μέρος φησί. 
287,6. παιδεραστίας]) ἐπιτευκτικώτερον οἶμαι συμβολικῆς ἐμφανείας 


I. ἀπό τινος M.] ἔκ τινος F. II. τὴν γυναῖκα) τὴν om. BR. 

ib. καλουμένου] καλούμενος (--ον ὃ) F. 12. τὸ ὄνομα] τοὔνομα F. 

2. Πλαγγόνος DR. πλαγγῶνος MP. 25. τὴν τύλην λέγει om. F. 
πλάγγου F. 35. φησί om. P. 


3. μύρου B.] B. μύρου BR. 


AD PAEDAGOGUM. 449 


"^ ^ / 
τὸ διὰ τὴν δειλίαν ἀπαγορεῦσαι τὴν ToU λαγὼ ἐδωδὴν, ἐπεὶ karápofov 
"^ ^ ^ 5 
τὸ (Gor' μὴ χρῆναι τὸν els θεοῦ καταλεγέντα παράταξιν εὐπτόητον 
εἶναι, καὶ τοῖς τυχοῦσιν τῶν ἐπερχομένων ἐκδειματούμενον. 
^ ^ ^N e , 

287, 17. εἰ γὰρ τῶν ὀρνέων----Ἴ ὡραῖον ἄγαν τὸ χωρίον καὶ τῇ φράσει 
ἐξηνθισμένον. F. 

287, 20. παταγητικός] οἱονεὶ καταπεπτωκὼς τὴν λιγυφωνίαν. MP. 

, N 

P. 289, 1. 7. αἵ re yàp θήλειαι] οὐκ ἀλλήλας βαίνουσαι δηλαδὴ, 
, ^ ^ , / e / t€ Dx e 5 / 5 
ἀλλὰ τοῖς ἀνδράσιν οὕτω παρέχουσαι ἑαυτάς" οὕτως ᾿Αναστάσιος ἐν 
τῷ εἰς τὴν πρὸς Κορινθίους ἐξηγητικῷ 

p CIS Τὴν προς 3X0ptWotoUs ἐς ἡ γηΤυΚ(): 

P.291, l. 5. περᾶν] οὐ πειρᾶν, ἀλλὰ περᾶν, ἀφ᾽ οὗ καὶ τὸ περαί- 
νειν" ἐμφαντικώτερον γὰρ τὸ περᾶν τοῦ πειρᾶν πρὸς τὸ τῆς λαγνείας 
αἰσχρόν. 

P. 293, l. 13. μεμυκότι τῷ στόματι] εἰς ἀπόδειξιν σωφροσύνης τοῦτο 
ταῖς κυούσαις. 

b N , / N * ^ ^ "^ 

293, I5. περὶ τὴν παιδοποιίαν] ταύτῃ φασὶ καὶ τὰς τῶν γυναικῶν 
ἀνδρομανεῖς τῷ συνεχεῖ τῆς παιδοποιίας σωφρονέστερον διατίθεσθαι, 
ἀμβλυνομένης τῆς ἐπιθυμίας τῷ κατακόπῳ τῆς φύσεως, ὃς ἐκ τῶν 
τοκετῶν πέφυκε γίγνεσθαι. 

P. 294, 1. 15. ἐπίτασιν τῆς ὁμιλίας] οὐ περὶ τοῦ νομίμου γάμου 

, 5 P3 S ^ 2 / S ^ c 71. MEC M , 
λέγει, ἀλλὰ περὶ τῆς ἀφέτου καὶ πορνικῆς ομιλίας᾽ ὃ γὰρ νόμιμος 

΄ ^ ^ ^ 3 y 5 3 N 7 ^ 
θραύει τῷ συνοικεῖν τῆς ἐπιθυμίας τὸν οἶστρον, καὶ ταύτῃ σωφρονεῖν 
κατεπείγει" τὸ γὰρ εἰς ἐξουσίαν προκείμενον ἀργὴν δείκνυσι τὴν ἐπι- 
θυμίαν καὶ νωθεστέραν τὴν μεταχείρισιν εἰς ἀπόλαυσιν. 
^ 2 τ ΄ i * / 

294, 18. τῶν ἐν ἀσκήσει σωμάτων τοὺς παγκρατιαστὰς λέγει. FM. 

᾿Αβδηρίτης] Δημόκριτον λέγει. M. 

294, 24. τῆς ἀπουσίας] συνουσίας. M. 

^ lo y ^ "^ 
P. 295, l. 6. ἀστεῖος οὖν μάλα] Πλάτωνος ἐκ τοῦ α΄ τῆς Πολιτείας. 
lol —24 2 P * / Ἂν e , ^ 3 
P. 297, 1. 10. εὖ γοῦν τις εἰρηκέναι] ᾿Επίκουρος" otros ἐν τῷ ἐπι- 
/ » l4 » , /, Ν ^ Ν e 
γεγραμμένῳ Κύριαι δόξαι, ἤτοι ᾿Επικούρον φωναὶ, ταῦτα καὶ ἕτερα 
λέγει τοιαῦτα. 

297, 13. γυνὴ μισθία ἴση σιάλῳ] καὶ ὁ Σολομῶν “τιμὴ πόρνης, 
ὅση καὶ ἑνὸς ἄρτου. 

P. 298, 1. 5. ó ἑταιριζόμενος αὐτόν] ὁ κατακόρως χρώμενος τῇ 

"^ ^ Ν Pa 
ἑαυτοῦ γαμετῇ" εἰ οὖν τὸ κατακόρως χρᾶσθαι μοιχεύειν ἐστὶν, τί àv 


IO 


15 


20 


25 


30 


Ν Ν Ν X ^ 
εἴη τὸ πρὸς πολλὰς kai κατὰ ταυτὸν τὸ ἀσελγὲς ἐπιδείκνυσθαι; οὐκ 35 


Ὁ 4 95. ἡ , , ^ ^ 
οἶμαι τυγχάνειν ὀνόματα κακίας. διά TOL τοῦτο οὐ τῶν πάνυ κατεγνω- 


το. περᾶν) Recta scriptura est πει- 21. τῷ] τὸ M. 
ρᾶν in duobus libris servata: qua re- 23. voca répav] νοθεστέραν FM. 
cepta delendum est ἐπαισχῦναι, de 29. Κύριαι] κύριε MP. κε F. 
quo dixit Cobetus in Aoyío Ἑρμῇ 1. 31. Σολομῶν] ὁ σολομῶν F. 
p. 235. 34. χρᾶσθαι] Mox χρῆσθαι. 


5 


IO 


I5 


20 


25 


30 


30 


4.44. SCHOLIA 


σμένων τῷ μὴ τέλεον σωφρονοῦντι, νομίμῳ χρῆσθαι γυναικὶ, ἑνὶ περι- 
είργοντι προσώπῳ τὸ τῆς ἐπιθυμίας ἀνύποιστον. 
298, 26. ὁμολογούντως] ἀντὶ τοῦ ὁμολογουμένως. 
P. 299, 1.9. μὴ δὴ ἅμα] Ἡροδότου τοῦτο ““ἅμα δὲ κιθῶνι ἐκδυο- 
/ E) , ^ Ν ὃς δ / 
μένῳ ἀποδύεται καὶ τὴν αἰδῷ γυνή. 

P. 300, l. 10. τὸ τῆς ἀθεμιτογαμίας περιστέλλοντός ἐστι ταῦτα οὐκ 
ἐοικότα οὐμενοῦν τοῖς προτέροις σοφίσμασι χεῖρον αἱρέσεως φιλοσο- 
Le] Ν Ν N ’ / , ^ ΓΚ Ν 3 /, € M 
φοῦσι τὸ περὶ τὸν δ΄ γάμον ἀδιαφορεῖν, εἴ σοι πρὸς ἀοριστίαν ὁ σκοπὸς 
^ / LCS , ^ Ν ^ Ν , 3 » ^ , ΩΝ Ν ^ 
τῶν γάμων ÓpQ* ei δὲ πρὸς ἕν καὶ νόμιμον, οὐκ ἔξω τοῦ β΄. ἢ kai τοῦ 

Ν Ν 4 y e / ε ΓΑ IK ^ ^ € £^ N 
τυχὸν μὴ νομίμου y ὃ γάμος εἱρχθήσεται καὶ mot λοιπὸν 3] ἑνὸς 
τούτων πρὸς πολλοὺς σύγκρισις καὶ τῆς σοφῆς ταύτης νομοθεσίας ἡ 
περίστασις. M. rec. 

/ ^ ^ ^ ^ 

300, I3. ἐπιτέτραπται τῷ γήμαντι] συμφώνως τοῦτο τῷ τοῦ θείου 
Παύλου “ βούλομαι νέας χήρας γαμεῖν, οἰκοδεσποτεῖν.᾽" 

P. 303, l. 12. κρωβύλον] τούτου μέμνηται τοῦ κρωβύλου καὶ Θου- 
κυδίδης ἐν προοιμίοις τοῦ α' Πελοποννησιακῶν. ἐμπλοκῆς δὲ εἶδος ὁ 

/, * , y ^ Ν Ν ^ 5, Ξ 

κρωβύλος ἀπ ἄκρων τριχῶν τοὺς πλοκάμους πρὸς κορυφὴν ἀνατείνων 
^ ^ 
εἶτα eis ὀξὺ ταύτας συνάγων χρυσῷ τέττιγι τετρημένῳ τὰς τρίχας 
ἐσφηκοῦτο, πρὸς τὸ συνεχομένας μὴ πάλιν διαρρεῖν πρὸς τὸ κάτω. 

P. 204, 1. 4. ὅρα μὴ οὐκ ἄλλη] παρὸ εἴρηται τὸ 

ἄλλος γυναικὸς κόσμος, ἄλλος ἀρρένων. 


304, 12. κρύπτειν ὄμματα] τοῦτο μεταπεποίηται ἀπὸ τοῦ τραγικοῦ" 
ἐκεῖ γὰρ οὕτως εἴρηται. 7j δὲ καὶ πεσοῦσα πολλὴν πρόνοιαν παρέσχεν 
κοσμίως πεσεῖν, 

κρύπτουσ᾽ ἃ κρύπτειν Oupar ἀρρένων χρεών. 

P. 305, l. 16. ἐσθήσεσι] ἀπὸ εὐθείας τῆς ἡ ἔσθησις. M. 

305, 20. ἡ ἀποκάλυψις) ἡ ᾿Ιωάννου ἀποκάλυψις τοῦ θεολόγου. 

P. 306, l. 3. ΣΣΕαρδηνιακόν] τὸ Βένετον λεγόμενον. 

306, 8. μυροβαφῆ τοῦτον λέγει διὰ τὸ ἐκ κρόκου μολύνεσθαι" ἔστι 
δὲ ὕφασμα λεπτόν τε καὶ ἀραιόστημον. 

P. 308, 1. 8. ἱματισμῷ διαχρύσῳ] ᾿Αρέθα' οὐ περὶ ἱματικοῦ κόσμον 
βούλεται λέγεσθαι ταῦτα, ἀλλὰ περὶ τοῦ τῇ ψυχῇ περιπεφυκότος ἐξ 
ἀρετῶν κόσμου" καὶ ὅτι τοῦτο, δῆλον ἀφ᾽ ὧν φησι ““πᾶσα ἡ δόξα τῆς 
θυγατρὸς τοῦ βασιλέως ἔσωθεν" καίτοι τοῦ ἔξωθεν καὶ ὁρωμένου 
ἱματισμοῦ τὴν δόξαν ἐπισυρομένον, οὐ τοῦ ἐντός τε καὶ τῇ τῶν ἔξω 


4. Ἡροδότου] 1, 8. rec. habet. 

22. τραγικοῦ] Eurip. Hec. 570. 30. ἀραιόστημον ἀραιοστήμονον BR. 

26. ἔσθησις] Decepit scholiastam ἀρεοστήμονον P. ἀρεόστημον M. Uti- 
scriptura vitiosa ἐσθήσεσι pro ἐσθῆσι. tur hoc adjectivo Hesychius s. v. 

28. τὸ B. λεγόμενον] Haec M. a m. μανόστημος. 


AD PAEDAGOGUM. 445 


, ^ 5 / ^ ^ "^ ^ 
ἐπιβολῇ ἀδηλουμένου: ἐντεῦθεν καὶ τοῖς χρυσοῖς κροσσωτοῖς φησι 
^ , ^ 
τοῦτον διάδηλον γίνεσθαι, τί τοῦτο λέγων, εἰ μὴ τὴν ἔκφανσιν τούτων, 
ὅτε ὃ) à / À / e ^ / Ν y 
7 καὶ γένοιτο, τιμαλφέστατον ἅτε χρυσὸν χρηματίζειν, τὴν €k- 
φανσιν διὰ τοῦ κροσσοῦ παριστῶν' ἀκροτελεύτιον γὰρ ὁ κροσσός. 
308, 17. ἐξανθιστέον] ἀλλ᾽ οὐ τὸ μόνιμον μεταδιώκουσαι τοῦτο 
δρῶσιν, ἀλλὰ τὸ λαμπρὸν καὶ ἐπαγωγὸν καὶ πρὸς ἀλαζονείαν ἀπο- 
κλῖνον καὶ τέρψιν. 
308, 22. ξυστίδας καὶ τὰς ἐφαπτίδας] ἡ μὲν ξυστὶς ἱμάτιον λαμ- 
Ν Ν ’ N S s y ὮΝ b € ΝΘ ΟὟ e 
πρὸν, λεπτὸν πάνυ, παρὸ καὶ ξυστὶς εἴρηται παρὰ τὸ οἱονεὶ ἐξέσθαι τῇ 
, « € Ν 5 Ν Ν Ν ^ /, / M 
λεπτότητι’. ἡ δὲ ἐφαπτὶς ταυτὸν μὲν τῇ χλαίνῃ (περιβλήματα yàp 
^ / 
ἄμφω μανδυώδη ἐπὶ rots ἱματίοις ἀναβαλλόμενα), πολυτελεστέρα 
μέντοι ἡ ἐφαπτὶς τῆς χλαίνης. 
^ ^ ᾿ Ἀ 
308, 27. παρεμέτρει] ἀντὶ τοῦ παρεῖχεν᾽ οἱονεὶ σύμμετρον τὴν 
χρείαν παρέχουσαν. 
P. 409, l. t. πολυτελὲς τὸ τριχίνοις ἐσθήμασι χρώμενοι ταῖς Ba- 
φαῖς μόναις, ὡς ἔοικεν ἐνετρύφων. M. rec. 
/ s 2. Δ, ε e , ^ Ἄ 
309, 24. σύρειν τὰς ἐσθῆτας] ὡς οἱ μεμηνότες νῦν Νικολαῖται, 
αὐτὸν τὸν κακοδαίμονα καθηγεμόνα μιμούμενοι. 
σύρειν τὰς ἐσθῆτας] τὸν πατριάρχην λέγει Νικόλαον καὶ τοῦ αὐτοῦ 
ἀνθρώπου. M. rec. 
P. 310, 1. 8. κὰν τὸν ποδήρη] τὸν ἱερατικόν φησι τὸν τοῦ νόμον" 
ἀλλ᾽ ὁ μὲν σύμβολον ἦν μυστικόν" ἐδήλου yàp, οἶμαι, μηδὲν συμφανὲς 
D. d ^ / "^ ex ^ $13 - ENDS 3 J N L4 
εἶναι τοῖς βεβήλοις τῶν τῷ θείῳ ὑπ᾽ αὐτῶν ὀργιαζομένων χρεὼν, ei ye 
οἱ πόδες διέξοδον αἰνίττονται πράξεως" καθὸ καὶ Δαυὶδ ἐπιτηρεῖσθαι 
y ^ / EN n ^ / Ν 
ἤτοι φυλάττεσθαι τὴν πτέρναν ὑπὸ τῶν πονηρῶν παροίκων φησὶν, 
αὐτοὶ, φάσκων, τὴν πτέρναν μουν φυλάξουσι καὶ ἀλλαχοῦ τὴν ἀνομίαν 
πεφοβῆσθαι τῆς πτέρνης ἐν τῇ πονηρᾷ ἡμέρᾳ ὁ αὐτὸς ἐποικτιζόμενος. 
310, IO. τὰς Λακαίνας φασὶ] às καὶ φαινομηρίδας ἔλεγον παρὰ τὸ 
, N P. eil / ES 4 / 
φαίνειν τοὺς μηρούς" ἕτεροι δέ φασι μὴ ἐπιγουνίδας εἶναι ταύτας 
στολὰς, ἀλλὰ ποδήρεις μὲν, ἀρράφους δὲ τὰ παρ᾽ ἑκάτερα, ὡς βαδι- 
^ / μ᾿ € / ἃς * hj * 7 
υσῶν διαστέλλεσθαι τὸ ἱμάτιον κατὰ τοὺς μηροὺς καὶ φαίνεσθαι 
παρέχειν αὐτούς. 

310, 23. οὐ δημόσιος] εἶπε γάρ τις τοῦτο τὸν πῆχυν θεασάμενος 
Λακεδαιμονίας γυναικὸς καὶ ἀντήκουσε τὸ ““ ἀλλ᾽ οὐ δημόσιος" ἐπεὶ 
αἰ / ἍΝ ^ e / » SEN ^ 
καὶ ἀχειριδώτους ἐφόρουν χιτῶνας, ὥστε φαίνεσθαι ἄνωθεν ἀπὸ τῶν 
ὦὥμων βραχίονα καὶ καρπὸν, καὶ τοῦτο δῆλον ἀπὸ τῶν παλαιοτέρων 
ἀγαλμάτων καὶ τῶν εἰκόνων τῶν γυναικείων. ἐλέγοντο δὲ αἱ ταύτῃ 
χρώμεναι τῇ στολῇ τῇ ἀχειριδώτῳ δωρίζειν, ἐπεὶ καὶ Δωριεῖς οἱ Λά- 


8. ὅτε] ὅτι F. 
29. εἶναι (compendio expressum) M. ἔστι Εἰ, ἔχειν P. 


IO 


I5 


20 


25 


39 


35 


5 


IO 


I5 


20 


25 


30 


440 SCHOLIA 


AT. 3.39 «$5 ( e ^ ΄ , 08 
«oves ὥσπερ ἀπ᾽ ἐναντίας αἱ χειριδωτοῖς χρώμεναι ἰωνίζειν. ἦσαν 
^e 5 ^ » ^ ^ 
δὲ αὗται αἱ ᾿Αθηναίων γυναῖκες" Ἴωνες yàp ᾿Αθηναῖοι πρὸ τοῦ τὴν 
᾿Ιωνίαν à ί ἐκαλοῦντο" ἐποίουν δὲ τοῦτο Λακεδαιμό ξ ὶ 

αν ἀποικίσαι ἐκαλοῦντο" ἐποίουν δὲ τοῦτο Λακεδαιμόνιοι μὲν καὶ 
^ , ^ 
τὰς γυναῖκας ἀνδρίζοντες, ᾿Αθηναῖοι δὲ ἐκθηλύνοντες. 
P.311,1.4. ἐπεσκιάσθαι] ἐπεσκιάσθαι καλῶς eUmev' κεχαλασμένῳ 
^ 9 ! 5 / N / € ^ 
γὰρ TQ κεκρυφάλῳ ἐπισκιάζουσι τὸ πρόσωπον, ὡς μὴ προχείρως 
ὁρᾶσθαι καὶ ἀνεμποδίστως βαδίζειν ἢ ὁτιοῦν ἄλλο πράττειν, ἃ κατακε- 
καλυμμένου τοῦ προσώπου οὐκ ἔστι ποιεῖν. 
211, 9. ἐπὶ τὸ πρόσωπον] ἀπὸ τραχήλου γὰρ μέχρι ποδῶν αἱ πα- 
Ν ^ ^ ^ 
λαιαὶ γυναῖκες τὴν πορφύραν τοῖς ἐμπροσθίοις μέρεσι τῶν ἱματίων 
a o ei /4 ^ ^ » 3 ^ SEN ^ / , 
ἐνύφαινον ἅτε ταινίαν (ὃ νῦν ἔστιν ἰδεῖν ἐπὶ τῶν λεγομένων καμισίων 
τῶν κουβικουλαρίων), ὥστε ὃ τὴν πορφύραν σπεύδων ἰδεῖν τοῦ γυναι- 
/4 € , 21.88 Ν / ^ » Ν » 2 /, 
κείου ἱματίου, ἐπὶ τὸ πρόσωπον τῆς φορούσης τὰς ὄψεις ἀπήρειδεν. 
P. 313, 1. 7. ὅτι λευκὸν ὑπόδημα γυναῖκες τὸ παλαιὸν ὑπεδύ- 
οντο. Μ. 
? ^ ^ Za TREE ET Ν * / ^ 
313, 8. ἀλειπτῷ] ro BeBappévo: ἀλείφεται yàp rà βαπτόμενα τῶν 
ὑποδημάτων. 
313, 17. βλαύταις] ξύλινα ὑποδήματα σανδαλοειδῆ. 
P. 214,1. 3. πελίους] πελίον χρῶμα λέγεται τὸ μὴ ἄγαν λευκόν" 
^ b € (Z /, 7 e f. 2 Ν 
τοιοῦτοι δὲ οἱ σαρδώνυχοι καλούμενοι λίθοι, οἵ τε φυσικοί; οὐ γὰρ 
y » X b Ν , , € s ? , SS 
ἄγαν ἔχουσι λαμπρὸν τὸ λευκὸν, εἰ μὴ που οἱ τεχνητοὶ, εἰ βούλει δὲ 
καὶ ol σάπφειροι' καὶ γὰρ κἀκεῖνοι πρὸς τῷ λευκῷ μετὰ τοῦ φαιοῦ 
εἰσί. χλωροὶ δὲ λίθοι πολλοὶ, οἵ τε ἰάσπιδες καὶ οἱ σμάραγδοι καὶ 
ἄλλοι πολλοί: τῆς δ᾽ ἀπεξενωμένης θαλάττης ἐκβράσματα οἱ λεγό- 
μενοι μάργαροι᾽ ἐκ γὰρ τοῦ Περσικοῦ κόλπον τῶν ὀστρείων εἰσίν. ἐκ 
/ N ^ /, ς / € / e Ν ^ 
ψηγμάτων δὲ γῆς πάντες οἱ λίθοι oi τίμιοι. οἵ τε yàp λυχνῖται 
^ N ἘΠῚ 59. ^ € 2 , N / M € / 
τοιοῦτοι kal oi ἄνθρακες kai oi ἀμέθυσοι. πρὸς τούτοις kal οἱ βηρύλ- 
4 Y , Nye * , , eg Ἀν , 
λιοί τε kal σμάραγδοι kal ὑάκινθοι kai πάντες σχεδόν. οἵ ye μὴν TÓ- 
παζοι, εἴ τι χρὴ πείθεσθαι ᾿Αγαθαρχίδῃ τῷ τὰ περὶ τῆς ἐρυθρᾶς ἵστο- 
ρήσαντι θαλάσσης, μέσον ἀνευρίσκονται τῶν παραλίων ταύτῃ πετρῶν. 
P. 315, 1. 2. περιστέγει] περιστέγει ἀντὶ τοῦ περικαλύπτει, περι- 
έχει. 
315, 7. ἐκδεχόμεθα] οἱονεὶ ὑπολαμβάνομεν, νοοῦμεν. 
[17 


315,13. ai δέ] τοῦτο τῷ ἄνω ἀποδοτέον τῷ “οὐκ αἰσχύνονται," 


4. κατακεκαλυμμένου] ἀποκεκαλυμμέ- ib. οἵ τε] οἵ γε libri. 
vov Schinas. ^ 24. ἐκβράσματα] ἐκβράσματος M. 
11. ταινίαν F. reviav MP. 25. ὀστρείων P. ὀστρίων FM. 
18. ξύλινα---Ἴ Hoc scholion a m. 26. ψηγμάτων)] ψιγμάτων Μ. ψυγ- 
rec. habet M. párov P. 
19. zeAtov M. πέλιον P. 27. βηρύλλιοι scripsi pro βυρίλλιοι. 


20. σαρδώνυχοι M. σαρδόνυχοι P. 21. ἀντὶ τοῦ] τοῦ om. M. 


AD PAEDAGOGUM. 441 


, $4 : ^ "^ 
(v y, kai οὐκ αἰσχύνονται μὴ συνιεῖσαι πνευματικῶς, ἤτοι συμβο- 
λικῶς εἰρημένα᾽ τὴν κτίσιν, τὰς πύλας, τοὺς λίθους, τὰς χρόας τῶν 
λίθων. 

315, 15. προφερόμεναι] ὡς ταῦτα δῆθεν τῶν γυναικῶν προφε- 

^ N co^ e "e , ^ ἢ * 
povaQv.—Tlo ἑξῆς οὕτως" ὅλαι περικεχήνασι τὸν θαυμάσιον λογισμὸν 
προφερόμεναι, ὃν, φησὶ, καὶ ὁ θεὸς ἔδειξε τίμιον τῆς κτιζομένης πόλεως 

, ^ M , /, " V ^ / 
κόσμον, ὃς καὶ πάρεστί pov. διὰ τί μὴ τρυφήσω ; 

P. 316, l. 12. πλεονεκτούντων] ἀντὶ τοῦ πλεονεκτείτωσαν. FM. 

P. 332, l. 25. ἀπὸ ὕδατος] τὸ πῖνε ὕδατα οὐκ ἐπὶ γυναικὸς μόνον, 
ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῆς γραφῆς φησίν. ἀλλοτρία γὰρ ἡ ἔξω γραφὴ, ἰδία δὲ 
ἡ τοῦ εὐαγγελίου. F. 

P. 334, l. 20. Ναρκίσσῳ] φασὶ Νάρκισσον τοῦτον παῖδα γενέσθαι 
διαφέροντα κάλλει τῶν ἡλικιωτῶν. τοῦτον αἰσθόμενον τοῦ ἑαυτοῦ 

/ » €4 7^ 3. N c ^ / b! 7 3 ^ 
κάλλους ἔρωτι ἁλῶναι αὐτὸν ἑαυτοῦ, tva δέ τι τὸν πόθον ἀναπληροῖ, 
^ € bl ^ / 9 / € δ » Ν , , ^ 
πηγαῖς ἑαυτὸν καὶ φρέασιν ἐφεδράζειν, ὡς ἂν ἔχοι TO ἀπορρέον τοῖς 
UO »y € ^ ^ ἈΝ , » / € 
ὕδασιν εἴδωλον ἑαυτοῦ καθορῶν τὸν παράλογον ἔρωτα θεραπεύειν. ὃ 
δὲ τοῖς τοιούτοις θεάμασι προσκείμενος λιπαρώτερον λανθάνει γε πρὸς 

4 ΡῚ 7 el /, N [74 Ν Ὁ , 7 ^ 
φρέατι ὀλισθῆσας ὕδατος πλήρει, καὶ οὕτω τυχὼν ὧν ἠπείγετο λαβεῖν 
2 , N / 
ἀπώλεσε τὴν ζωήν. 

P. 335, l. το. σαφέστατα) προσφόρως ἐξελάβετο τοῦτο, κἂν οὐχ 
οὕτως ἔχη τὸ ἀκριβές. 

P. 336, 1. 15. ἀπαιδεύτοις ἡδοναῖς] τὸν Πάριδα λέγει. M. rec., et 
infra 1n fine capitis ab eadem manu, οὐ κατὰ τὸν ἐγκείμενον τοῦτον 
νοῦν ἡρμήνευταί τισι τῶν προτέρων τουτὶ τὸ χωρίον. 

P. 337, 1. 22. μαστίχην τρώγοντες] μασώμενοι μαστίχην, δῆθεν 
τοῦ ἀποκαθαίρειν τὸν ῥύπον τῶν ὀδόντων. 

437, 23. μετωποσκόπους] τοὺς φυσιογνώμονας λέγει. 

P. 339, l. 5. οὐ γὰρ δεινόν] τῷ διπλασιασμῷ τὴν ἀγανάκτησιν 
ἐπιστώσατο ὅσης τοιοῦτό τι παριστῶν οὐ δεινὸν, οὐ δεινὸν ἄνδρα 

/ » b ^ ,ὔ 9. ὧν , , 4 
γέροντα ὄντα, τὸ εἶναι βούλεσθαι ἐπὶ δόκησιν ἐκφέρειν. 

P. 340, l. 21. κόλλεσιν) κόλλεον γὰρ τὸ ὑπὲρ κεφαλῆς κτενοειδὲς 
ἐρυθρὸν σαρκίον τῶν ἀλεκτρυόνων. 

, , / ex x , /, Ν , 

P. 341, 1. 24. ἐκτιλτέον] τί τοῦτο φῇς, μακάριε Κλήμης, μὴ κεί- 
ρεσθαι μηδὲ ξυρεῖσθαι τοὺς ἄνδρας ; καὶ μὴν ὁ Παῦλος γυναιξὶ μὲν 

, Ν ^ ^ , p * y. , Ν 5 , Ν *5«* 

αἰσχρὸν τοῦτο προσεῖπεν, ἀνδράσι δὲ οὔ" εἰ δὲ οὐκ αἰσχρὸν, ουδὲ 
/ ,ὔ ^ c » e M / 2 7] 

κωλυτέον. τίς οὖν ἡ ἄκαιρος αὕτη καὶ πολυπράγμων ἐθελακρίβεια, 


el 


^ Ἂς 5 b ^ , Ν / ν , , / Ν 
ἥτις καλὴ μὲν, ἀλλὰ τοῖς πᾶνυ τὸν βίον ἐκδεδρακόσιν, οὐ μέντοι καὶ 


I. ἦτοι F. ἤτουν (i. e. εἴτουν) ΜΡ. 27. τοὺς---λέγει] Haec ab m. rec. 
14. δέ τι scripsi pro δή τι. habet M. 
24. mporépav | πρὼ M. 


IO 


I5 


20 


25 


30 


35 


IO 


I5 


20 


25 


39 


448 SCHOLIA 


τοῖς πολιτεύειν ἐπανῃρημένοις Χριστιανοῖς ; σὺ δὲ μηδὲν τούτων δια- 
στειλάμενος ἁπαξάπαντας τούτοις ὑπάγεις Χριστιανούς. ἀδικοδοξοῦντος 
ὁ τρόπος. 

P. 342, 1. 4. λορδουμένους] οἱονεὶ τὰ ὀπίσθια τῶν ψυῶν συνιζά- 
vovras, τὰ στήθη προεξανιστᾶν προπετῶς" τοιοῦτο γὰρ ὁ λορδὸς 
σημαίνειν βούλεται, ἀντίθετος ὧν τῷ κυρτῷ, ὃν 7] συνήθεια στηθό- 
κυρτον οἶδε καλεῖν. 

P. 343,1. 7. εἰς ὕβριν] ἔοικεν ὁ σοφὸς οὗτος διδάσκαλος διὰ τὴν 
τοσαύτην τῆς ὕβρεως ὑπερβολὴν ἐπὶ τὸ πάντη σκληρότατον τὴν διδα- 
σκαλίαν προενεγκεῖν, ἀπ᾿ ἐναντίας χωρῶν τῶν ἐκδεδιῃτημένων τούτων 
ἐθῶν τε καὶ παμμιάρων, ὡς ἂν τῶν πληκτικῶς ταῖς ἑαυτῶν ἀκοαῖς 
ὑποβαλόντων τοὺς λόγους βουλομένων πείθεσθαι τῷ διδασκάλῳ" εἶτα 
τοῦ ἄκρου ἀπαστοχούντων, ἡ πρὸς τὸ μέσον αὐτοῖς συνενέγκοι κατευ- 
στοχία. 

249, X $ Jw, τὰς μιαρὰς τριβάδας λέγει, ἃς καὶ ἑταιρι- 
στρίας καὶ Λεσβίας καλοῦσιν. 

P.344, l. 15. οὐ γὰρ θέμις ἐκτῖλαι] καὶ μὴν ἀρτίως οἱ Ρωμαίων 
ἱερεῖς ὥς τι τῶν ἐξαιρέτων ἀποξυροῦνται τὸ γένειον. 

IP. 240 10 τ| 


ποιούμενοι τὸ τὰς ἀγυιὰς περινοστεῖν φλυαρίας τε συνείρειν" μητρα- 


ἀγύρταις καὶ μητραγύρταις) ἀγύρται μὲν οἱ ἔργον 


/, Ν ε “ὦ ^ ^ "^ 9s. € / 5 , "^ 5, 
γύρται δὲ oi τῇ μητρὶ τῶν θεῶν, τῇ Péq, ἀνακείμενοι γοητειῶν εἰση- 
γηταὶ καὶ φίλτρων δῆθεν συσκενασταὶ, oüs καὶ l'àÀAcvs καλοῦσιν, 
ἀποκόπους ὄντας τῶν γεννητικῶν μορίων καὶ πρὸς τὰ ἀσχήμονα πάθη 
ἑτοιμοτάτους. 

349, 9. τὴν δὲ ἁγνείαν] δοκεῖ μοι τοῦτο ὑπερβολὴν ἐμφαίνειν 

, ’ ἃ Ν ς 3 , ^ € / ἃς ^ 
αἰσχρότητος, ἣν καὶ ὃ μακάριος ἀπόστολος Παῦλος ὑπέφηνεν διὰ τοῦ 
εἰρηκέναι “ αἵ τε θήλειαι αὑτῶν μετήλλαξαν τὴν φυσικὴν χρῆσιν εἰς 

Ν Ν /, / es. 03 / " 5 , , Ν 
τὴν παρὰ φύσιν, προφάσει τοῦ ἀνέπαφοι εἷναι ἀνδρείων μορίων κατὰ 

NY ^ , n^ € L / / 23 
τὴν τοῦ θήλεος χρῆσιν, ἁγνείας δήπουθεν χάριν. 

^ , AN ^ 
P. 350, l. 18. Μελιταίου] Μελιταῖον κυνίδιον, μικρὸν χθαμαλὸν, ὃ 


/ ^ Ν / ex c 3 Ξ » * € 
νανούδιον καλοῦσιν κατὰ στέρησιν τοῦ ἄνω iévav ἔστι yàp ὑποκορι- 


6. στηθόκυρτον] κυρτὸν BR, apud 
Potterum, quod in κυφὸν mutari vo- 
lebat "Toupius Emend. in Suidam 
vol. 1. p. 392. collato Suidas Aopóóv: 
ἐναντίον τῷ κυρτῷ, ὃ kal κυφὸν kaAei- 
ται. 

II. παμμιάρων] παμμιαρῶν M. 

13. ἀπαστοχούντων | Vitiosa ,verbi 
forma, corrupta vel ex ἀστοχούντων, 
quod usitatissimum est, vel ἀποστο- 
χούντων, ut ἀποστοχάζεσθαι dixit Atha- 
nasius, vel, quod probabilius, ἀπευ- 


στοχούντων, ut in verbis proximis 
κατευστοχία dictum est, vocabulum 
aliunde non cognitum, sed confirma- 
tum exemplis pluribus verbi «arev- 
στοχεῖν. 

I5. ἑταιριστρίας ἘΜ. ἑταιριστρείας 
18. ἀποξυροῦνται] ἀποξυρῶνται F. 
23. γεννητικῶν γενητικῶν M. 

25. δοκεῖ scripsi pro δοκῶ. 
27. αὑτῶν] αὐτῶν M. 


AD PAEDAGOGU M. 449 


στικὸν τοῦ νάνος" vávov δὲ τὸν μικρόν φασιν ávOpeomor Μελιταῖον 
δὲ λέγεται, ὅτι ἀπὸ Μελίτης ἐστὶ τῆς νήσου, ἥ ἐστιν ἐν τῷ Τυρρηνικῷ 
πελάγει. 

P. 351, 1. 18. ἐσχαρίδες] às νῦν ἀρούλας καλοῦσιν" ἐπιτευκτικώ- 
τερον δὲ τὰ κατζία οὕτω νῦν καλούμενα λέγειν. 

P. 352, 1. 18. κοινά] συνελούοντο γὰρ ἄνδρες τὸ πάλαι γυ- 
ναιξίν. Μ. 

P. 353, 1. 5. ἀποδυσάμεναι] Ἡροδότου τοῦτο ἐπὶ τῆς Κανδαύλου 
γυναικός. 

P. 354, 1. 15. Κινύρα] Κυπρίων βασιλεὺς ὑπερβάλλων πλούτῳ. 


- - Lol Lol ^ * 
οὗτος ἱστορεῖται κατὰ χόλον ᾿Αφροδίτης βιασθῆναι τῆς αὑτοῦ θυγατρὸς 


Μύρρας, ἐξ ἧς Αδωνις. 
“ ^ » "^ 

P. 357, l. 2. ἀπειροκαλίας] τοῦτο kal ἐπὶ τοῦ ἀπείρως ἔχοντος τοῦ 

^ 5 ^ )^ (Qr / Ν € 
ἀγαθοῦ εἴρηται καὶ ἐπὶ τοῦ ὑπερβάλλοντος τῷ KkaAc' πλεονάζει δὲ ἢ 
τοῦ προτέρου χρῆσις. 
J ^ 3 , 

357. 19. ὑπὸ τὴν ῥάμνον] ápkevÜov ἣ γραφὴ λέγει καὶ ὀλυρίτην 

ἄρτον" ὄλυρα δέ ἐστιν ὅπερ οἱ πολλοὶ βρόμιον καλοῦσιν. 
^ ^ , f 

357, 20. ἐγκρυφίας] ὁ ὑπὸ τῇ σποδῷ ὀπτώμενος ἄρτος ἐγκρυφίας 
εἴρηται παρὰ τὸ τῇ σποδῷ κρυπτόμενος ὀπτᾶσθαι. 

P. 358, l. 19. ὁμολογεῖ yàp ἡ γραφή] καὶ πῶς ἀλλαχοῦ οὐκ ὠφε- 

/, N € “ € , ^ 
λήσει, φησὶν, ὑπάρχοντα ἐν ἡμέρᾳ κακῇ ; 
^ , 2 

359, 26. βδαλλομένους] βδάλλειν τὸ ἀμέλγειν παρὰ τὸ βίᾳ ἐκθλι- 

, 3 / b / 
βόμενον ἀλδίσκειν τὸ γάλα. 

4 , 
P. 359, 1. 6. ἀναγνώτω] ἀναγνώτω καὶ τὸ ““ οὐ λιμοκτονήσει κύριος 
s » Ν , € 3 Ν 3 ^ » € , e 2) 
ψυχὴν δικαίου, καὶ γνώτω ὧς οὐ περὶ αἰσθητῶν ἄρτων ὁ λόγος οὗτος. 

P. 361, 1. 1. κεῖνος μὲν πανάριστος] εὐφνέστατα τὸ Ἡσιόδειον 
παρῴδησεν. 

P. 367,1. 12. φαινίνδα παιδιάν] παιδιὰ 7) φαινίνδα τοιαύτη" σφαῖραν 
κρατῶν τις τῶν. παιζόντων παίδων, εἶτα ἑτέρῳ προδεικνὺς ταύτην 
€ / b ςΝὟΦ 5 ἧς 3 ’ Ν * 3 N ’ "^ /, 
ἑτέρῳ αὑτὴν émémejmer. ὠνόμασται δὲ ἢ ἀπὸ Φαινίνδου τοῦ πρώτου 

e ΤῊΝ ^ ALES N ^ 7, s 5 2 ἄν Ὁ τ M Ὡς 3 , [4 
pon ἢ ἀπὸ τοῦ φενακίζειν, ὅ ἐστιν àmarür" kal yàp ἠπάτα ὁ 
ἑτέρῳ μὲν δείξας, ἑτέρῳ δὲ ἐπιδούς. 

467, 12. ἀγρόνδε] ἀντὶ τοῦ εἰς ἀγρόν. 


I. vdvos νάνον] Rectus accentus 


ΕἾ] ὃ oí πολλοὶ βόμιον (literis inter 8 
vàvos, νᾶνον est: de quo dictum in 


et μ obliteratis) P. Eustath. ad Hom. 


''hesauro vol. 5. p. 1354. Ceterum in 
fine hujus scholii manus recens in M, 
has addidit ineptias, ἢ ἀπὸ τοῦ de 
εἴρηται τοῦ φροντίζειν, τὸ φροντιστικὸν 
καὶ φρουρητικόν᾽ τοιοῦτον γὰρ τὸ γένος. 
1: ὄλυρα] opa 
10. ὅπερ οἱ πολλοὶ δ λιν (βόμιον 


VOL. I 


P- 919, 37. Παυσανίας βρόμον λέγει καὶ 
σπέρμα λεπτῇ κριθῇ ὅμοιον, τὸ κοινῶς 
δηλαδὴ λεγόμενον βρόμιον. 

30. ἐπέπεμπεν] à ἀπέπεμπεν F. 

31. εὑρόντος ex Polluce 9, 105. 
Hauptius in Herme Berol. vol. r. 
p. 400. pro εἰπόντος. 


^g 


lo 


15 


20 


25 


30 


450 SCHOLIA AD PAEDAGOGU M. 


367, 23. τὸ γεγωνόν] τὸ μεγαλοφώνως καὶ τορῶς" γεγωνὸν yàp 
λέγεται τὸ μέγα φθέγμα. 
P. 375, 1. 4. τῇ παλινῳδίᾳ] οὐ πάνυ κυρίως τὸ τῆς παλινῳδίας ἐπὶ 
^ [4 ^ 2 y. é 
τοῦ σχήματος τῆς àvaüvmA o eos ἔταξεν. 
5 P. 380, 1. 7. κλαδαρόν)] κεκλασμένον καὶ ἔκλυτον καὶ τὸ ἐπαγωγὸν 
σοφιζόμενον.----κλαδαρὸν ἀντὶ τοῦ διακύπτουσαι δῆθεν τοῦ μὴ βλέπειν 
e ^ / Ν ἈΝ τ ΘΟ ἦν e^ , / »» 
ὑποπτευθῆναι, κλέπτουσαι δὲ τὸ ὁρᾶν τῇ προσποιήτῳ ταύτῃ γνώμῃ. 
P. 383, 1. 22. οἵα γὰρ δέσποινα] οἵαπερ 7) δέσποινα, τοία x1) κύων. 
P. 385, 1. 8. ἄλυς] πλάνος. M. 
10 P. 386, l. 11. δεισαλέαις] δεῖσα καὶ τὴν ὑγρασίαν kal τὴν ῥυπώδη 
σύστασιν ὑγρὰν σημαίνει. 
P. 389, 1. 25. ἀλύουσι] πλανῶνται. M. 
P. 399, 1.12. τοὺς πλημμελοῦντας τῶν οἰκετῶν] ὅτι τοὺς οἰκέτας 
ἀνηκέστοις μὲν περιβάλλειν αἰκίαις οὐ βούλεται, μετρίως δὲ μαστίζειν 
᾿] 5 , 
15 οὐκ ἀπαναίνεται. M. 
P. 401, l. 27. τὸ πνεῦμα] ἤτοι τὴν πρὸς τὰ σπουδαῖα θερμότητα μὴ 
N τε / 5 ΄ * N 5, Ν ^ ^ ^ € ^ / ^ 
διὰ ῥᾳθυμίας ἀποσπεύδειν ἢ τὴν ἀπὸ τοῦ θεοῦ δοθεῖσαν ἡμῖν χάριν τοῦ 
ε 7 / N Ν , , / » , N 
ἁγίου πνεύματος μὴ διὰ μοχθηρίας βίου διώκειν, ἦτοι συμπνίγειν καὶ 
ἐναποσβεννύειν, ταῖς μιαραῖς ἀντιπνοίαις τῶν ἔργων ἡμῶν τὴν φωτι- 
20 στικὴν αὐτοῦ φλόγα κατασοβοῦντα. 


INDEX SCRIPTORUM. 


᾿Αγαθαρχίδης 446, 29. 

᾿Αναστάσιος ἐν τῷ εἰς τὴν πρὸς Kopw- 
θίους ἐξηγητικῷ 443, 8. 

᾿Ανώνυμος. ἄλλος γυναικὸς κόσμος, 
ἄλλος ἀρρένων 444: 21. 

᾿Απολλώνιος ὁ Ῥόδιος 420, 22. 29. 

᾿Αρέθας 441, τ; 444, 31. [De Aretha 
dictum in Praef. p. xv. xvi.] 

᾿Αριστοτέλης ἐν rois ἠθικοῖς 439, 28. 

᾿Αριστοφάνης. ᾿Αχαρνῆς 426, 18; Ne- 
φέλαι 422, 22; 428, 32. 


Γρηγόριος ὁ θεολόγος 430, 145; 436, 


35; 438, 32. 
Τρηγόριος ὁ Νύσσης 438, 23. 


Δαυίδ 438, 65 445, 24. 
Διογενιανός 423, 32. 


᾿Ἐπίγραμμα. μνήματα Κεφρῆνος---ἦγα- 
σάμην 429, 7. 

"Emíikovpos 438, 29 ; 443; 29. 

Εὐριπίδης. Ἑκάβη 444, 25. 

Εὐφορίων ἐν Θράκῃ (corr. Θρᾳκί) 
425. 35. ἐν τῇ Ἱστίᾳ καὶ τῷ ᾿Ινάχῳ 
416, 23. 


"HodOoros 416, 5; 427,25; 428,2; 

433» 13 440, 95 444; 4: 449, 8. 

Ησίοδος 427, 33; et, ut videtur, 420, 
28. 


Θουκυδίδης 444, 15. 


Ἱερεμίας 437, 5. 
Ἰουστῖνος ὁ φιλόσοφος 432, 8. 


Καλλίμαχος 421, 22: 422, 14: ἐν δ΄ 
τῶν Αἰτίων 420, 35. 


Λιβάνιος 430, 16. 


Μένανδρος 436, 11; ἐν Κωνειαζομέναις 
423, 6 


Ὅμηρος 424, 15 441, 15. 


Παροιμία. 
425; 83: 

Παῦλος 435, 155 437. 113 444) 14; 
447. 345 448, 20. 

Πλάτων 418, 32; Πολιτείας αὐ 443, 
27. Συμποσίῳ 418, 32. 

(Πρόκλου Χρηστομάθεια) 416, 20. 


ἀληθέστερα τῶν ἐπὶ Záypa 


Σαμουήλ 441, 25. 
Σολομῶν 4423, 32. 
Σοφοκλῆς. Αἴας 441, 21. 


Χρησμοί. χρησμὸς ἹΚαρανῷ δοθείς 418, 
13-17. 
Χρυσᾶ ἔπη 430, τ 


L XY aT 
n o 
Mri 


Date Due 


ΑΙ]! library items are subject to recall at any time. 


UL! 0 120 


MA" 2.0 ?fff 


e 
ἢ “ 
ἔ 


Brigham Young University 


MS ELI 4 πω; * d. neta oq rm Θιφέφοσννννῖ Ub rtt 
Ae Rear ^ 


εἶν * 
EeHEEET 


Ion 
[ 


DO€MU 
X 
Nette. 
Pies 


NU 


3 Nn 


s 2 SONS SUR S NS ^ nes 


Ae e 

CC VETN | 

: vt 
A 


Xe 


WS 
aos 


se 


εὖ 
E NT SONA 
EM ij ν AERIS SRI ees Pant 


*78| 
DA